પ્રણમ્ય શિરસા વિષ્ણું ત્રૈલોક્યાધિપતિં પ્રભુમ્ ।
નાનાશાસ્ત્રોદ્ધૃતં વક્ષ્યે રાજનીતિસમુચ્ચયમ્ ॥ 01 ॥
અધીત્યેદં યથાશાસ્ત્રં નરો જાનાતિ સત્તમઃ ।
ધર્મોપદેશવિખ્યાતં કાર્યાકાર્યં શુભાશુભમ્ ॥ 02 ॥
તદહં સંપ્રવક્ષ્યામિ લોકાનાં હિતકામ્યયા ।
યેન વિજ્ઞાતમાત્રેણ સર્વજ્ઞાત્વં પ્રપદ્યતે ॥ 03 ॥
મૂર્ખશિષ્યોપદેશેન દુષ્ટસ્ત્રીભરણેન ચ ।
દુઃખિતૈઃ સંપ્રયોગેણ પંડિતોઽપ્યવસીદતિ ॥ 04 ॥
દુષ્ટા ભાર્યા શઠં મિત્રં ભૃત્યશ્ચોત્તરદાયકઃ ।
સસર્પે ચ ગૃહે વાસો મૃત્યુરેવ ન સંશયઃ ॥ 05 ॥
આપદર્થે ધનં રક્ષેદ્દારાન્ રક્ષેદ્ધનૈરપિ ।
આત્માનં સતતં રક્ષેદ્દારૈરપિ ધનૈરપિ ॥ 06 ॥
આપદર્થે ધનં રક્ષેચ્છ્રીમતાં કુત આપદઃ ।
કદાચિચ્ચલતે લક્ષ્મીઃ સંચિતોઽપિ વિનશ્યતિ ॥ 07 ॥
યસ્મિંદેશે ન સમ્માનો ન વૃત્તિર્ન ચ બાંધવાઃ ।
ન ચ વિદ્યાગમોઽપ્યસ્તિ વાસં તત્ર ન કારયેત્ ॥ 08 ॥
ધનિકઃ શ્રોત્રિયો રાજા નદી વૈદ્યસ્તુ પંચમઃ ।
પંચ યત્ર ન વિદ્યંતે ન તત્ર દિવસં વસેત્ ॥ 09 ॥
લોકયાત્રા ભયં લજ્જા દાક્ષિણ્યં ત્યાગશીલતા ।
પંચ યત્ર ન વિદ્યંતે ન કુર્યાત્તત્ર સંસ્થિતિમ્ ॥ 10 ॥
જાનીયાત્પ્રેષણે ભૃત્યાન્બાંધવાન્ વ્યસનાગમે ।
મિત્રં ચાપત્તિકાલેષુ ભાર્યાં ચ વિભવક્ષયે ॥ 11 ॥
આતુરે વ્યસને પ્રાપ્તે દુર્ભિક્ષે શત્રુસંકટે ।
રાજદ્વારે શ્મશાને ચ યસ્તિષ્ઠતિ સ બાંધવઃ ॥ 12 ॥
યો ધ્રુવાણિ પરિત્યજ્ય અધ્રુવં પરિષેવતે ।
ધ્રુવાણિ તસ્ય નશ્યંતિ ચાધ્રુવં નષ્ટમેવ હિ ॥ 13 ॥
વરયેત્કુલજાં પ્રાજ્ઞો વિરૂપામપિ કન્યકામ્ ।
રૂપશીલાં ન નીચસ્ય વિવાહઃ સદૃશે કુલે ॥ 14 ॥
નદીનાં શસ્ત્રપાણીનાંનખીનાં શઋંગિણાં તથા ।
વિશ્વાસો નૈવ કર્તવ્યઃ સ્ત્રીષુ રાજકુલેષુ ચ ॥ 15 ॥
વિષાદપ્યમૃતં ગ્રાહ્યમમેધ્યાદપિ કાંચનમ્ ।
અમિત્રાદપિ સદ્વૃત્તં બાલાદપિ સુભાષિતમ્ ॥ 16 ॥
સ્ત્રીણાં દ્વિગુણ આહારો લજ્જા ચાપિ ચતુર્ગુણા ।
સાહસં ષડ્ગુણં ચૈવ કામશ્ચાષ્ટગુણઃ સ્મૃતઃ ॥ 17 ॥