అష్టావక్ర ఉవాచ ॥
తేన జ్ఞానఫలం ప్రాప్తం యోగాభ్యాసఫలం తథా ।
తృప్తః స్వచ్ఛేంద్రియో నిత్యమేకాకీ రమతే తు యః ॥ 17-1॥
న కదాచిజ్జగత్యస్మిన్ తత్త్వజ్ఞో హంత ఖిద్యతి ।
యత ఏకేన తేనేదం పూర్ణం బ్రహ్మాండమండలమ్ ॥ 17-2॥
న జాతు విషయాః కేఽపి స్వారామం హర్షయంత్యమీ ।
సల్లకీపల్లవప్రీతమివేభం నింబపల్లవాః ॥ 17-3॥
యస్తు భోగేషు భుక్తేషు న భవత్యధివాసితః ।
అభుక్తేషు నిరాకాంక్షీ తాదృశో భవదుర్లభః ॥ 17-4॥
బుభుక్షురిహ సంసారే ముముక్షురపి దృశ్యతే ।
భోగమోక్షనిరాకాంక్షీ విరలో హి మహాశయః ॥ 17-5॥
ధర్మార్థకామమోక్షేషు జీవితే మరణే తథా ।
కస్యాప్యుదారచిత్తస్య హేయోపాదేయతా న హి ॥ 17-6॥
వాంఛా న విశ్వవిలయే న ద్వేషస్తస్య చ స్థితౌ ।
యథా జీవికయా తస్మాద్ ధన్య ఆస్తే యథా సుఖమ్ ॥ 17-7॥
కృతార్థోఽనేన జ్ఞానేనేత్యేవం గలితధీః కృతీ ।
పశ్యన్ శ‍ఋణ్వన్ స్పృశన్ జిఘ్రన్న్
అశ్నన్నాస్తే యథా సుఖమ్ ॥ 17-8॥
శూన్యా దృష్టిర్వృథా చేష్టా వికలానీంద్రియాణి చ ।
న స్పృహా న విరక్తిర్వా క్షీణసంసారసాగరే ॥ 17-9॥
న జాగర్తి న నిద్రాతి నోన్మీలతి న మీలతి ।
అహో పరదశా క్వాపి వర్తతే ముక్తచేతసః ॥ 17-10॥
సర్వత్ర దృశ్యతే స్వస్థః సర్వత్ర విమలాశయః ।
సమస్తవాసనా ముక్తో ముక్తః సర్వత్ర రాజతే ॥ 17-11॥
పశ్యన్ శ‍ఋణ్వన్ స్పృశన్ జిఘ్రన్న్ అశ్నన్
గృహ్ణన్ వదన్ వ్రజన్ ।
ఈహితానీహితైర్ముక్తో ముక్త ఏవ మహాశయః ॥ 17-12॥
న నిందతి న చ స్తౌతి న హృష్యతి న కుప్యతి ।
న దదాతి న గృహ్ణాతి ముక్తః సర్వత్ర నీరసః ॥ 17-13॥
సానురాగాం స్త్రియం దృష్ట్వా మృత్యుం వా సముపస్థితమ్ ।
అవిహ్వలమనాః స్వస్థో ముక్త ఏవ మహాశయః ॥ 17-14॥
సుఖే దుఃఖే నరే నార్యాం సంపత్సు చ విపత్సు చ ।
విశేషో నైవ ధీరస్య సర్వత్ర సమదర్శినః ॥ 17-15॥
న హింసా నైవ కారుణ్యం నౌద్ధత్యం న చ దీనతా ।
నాశ్చర్యం నైవ చ క్షోభః క్షీణసంసరణే నరే ॥ 17-16॥
న ముక్తో విషయద్వేష్టా న వా విషయలోలుపః ।
అసంసక్తమనా నిత్యం ప్రాప్తాప్రాప్తముపాశ్నుతే ॥ 17-17॥
సమాధానాసమాధానహితాహితవికల్పనాః ।
శూన్యచిత్తో న జానాతి కైవల్యమివ సంస్థితః ॥ 17-18॥
నిర్మమో నిరహంకారో న కించిదితి నిశ్చితః ।
అంతర్గలితసర్వాశః కుర్వన్నపి కరోతి న ॥ 17-19॥
మనఃప్రకాశసంమోహస్వప్నజాడ్యవివర్జితః ।
దశాం కామపి సంప్రాప్తో భవేద్ గలితమానసః ॥ 17-20॥