ਸਰ੍ਵਵੇਦਾਂਤਸਿਦ੍ਧਾਂਤਗੋਚਰਂ ਤਮਗੋਚਰਮ੍ ।
ਗੋਵਿਂਦਂ ਪਰਮਾਨਂਦਂ ਸਦ੍ਗੁਰੁਂ ਪ੍ਰਣਤੋਸ੍ਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ 1॥
ਜਂਤੂਨਾਂ ਨਰਜਨ੍ਮ ਦੁਰ੍ਲਭਮਤਃ ਪੁਂਸ੍ਤ੍ਵਂ ਤਤੋ ਵਿਪ੍ਰਤਾ
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵੈਦਿਕਧਰ੍ਮਮਾਰ੍ਗਪਰਤਾ ਵਿਦ੍ਵਤ੍ਤ੍ਵਮਸ੍ਮਾਤ੍ਪਰਮ੍ ।
ਆਤ੍ਮਾਨਾਤ੍ਮਵਿਵੇਚਨਂ ਸ੍ਵਨੁਭਵੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਤ੍ਮਨਾ ਸਂਸ੍ਥਿਤਿਃ
ਮੁਕ੍ਤਿਰ੍ਨੋ ਸ਼ਤਜਨ੍ਮਕੋਟਿਸੁਕ੍ਰੁਰੁਇਤੈਃ ਪੁਣ੍ਯੈਰ੍ਵਿਨਾ ਲਭ੍ਯਤੇ ॥ 2॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸ਼ਤਕੋਟਿਜਨ੍ਮਸੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤੈਃ)
ਦੁਰ੍ਲਭਂ ਤ੍ਰਯਮੇਵੈਤਦ੍ਦੇਵਾਨੁਗ੍ਰਹਹੇਤੁਕਮ੍ ।
ਮਨੁਸ਼੍ਯਤ੍ਵਂ ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੁਤ੍ਵਂ ਮਹਾਪੁਰੁਸ਼ਸਂਸ਼੍ਰਯਃ ॥ 3॥
ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਕਥਂਚਿਨ੍ਨਰਜਨ੍ਮ ਦੁਰ੍ਲਭਂ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਕਥਂਚਿਨ੍)
ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਪੁਂਸ੍ਤ੍ਵਂ ਸ਼੍ਰੁਤਿਪਾਰਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ।
ਯਸ੍ਤ੍ਵਾਤ੍ਮਮੁਕ੍ਤੌ ਨ ਯਤੇਤ ਮੂਢਧੀਃ
ਸ ਹ੍ਯਾਤ੍ਮਹਾ ਸ੍ਵਂ ਵਿਨਿਹਂਤ੍ਯਸਦ੍ਗ੍ਰਹਾਤ੍ ॥ 4॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਆਤ੍ਮਹਾ ਸ੍ਵਂ)
ਇਤਃ ਕੋ ਨ੍ਵਸ੍ਤਿ ਮੂਢਾਤ੍ਮਾ ਯਸ੍ਤੁ ਸ੍ਵਾਰ੍ਥੇ ਪ੍ਰਮਾਦ੍ਯਤਿ ।
ਦੁਰ੍ਲਭਂ ਮਾਨੁਸ਼ਂ ਦੇਹਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਪੌਰੁਸ਼ਮ੍ ॥ 5॥
ਵਦਂਤੁ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਯਜਂਤੁ ਦੇਵਾਨ੍ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਪਠਂਤੁ)
ਕੁਰ੍ਵਂਤੁ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਭਜਂਤੁ ਦੇਵਤਾਃ ।
ਆਤ੍ਮੈਕ੍ਯਬੋਧੇਨ ਵਿਨਾਪਿ ਮੁਕ੍ਤਿ- (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਵਿਨਾ ਵਿਮੁਕ੍ਤਿਃ ਨ)
ਰ੍ਨ ਸਿਧ੍ਯਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ਼ਤਾਂਤਰੇਪਿ ॥ 6॥
ਅਮ੍ਰੁਰੁਇਤਤ੍ਤ੍ਵਸ੍ਯ ਨਾਸ਼ਾਸ੍ਤਿ ਵਿਤ੍ਤੇਨੇਤ੍ਯੇਵ ਹਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ ।
ਬ੍ਰਵੀਤਿ ਕਰ੍ਮਣੋ ਮੁਕ੍ਤੇਰਹੇਤੁਤ੍ਵਂ ਸ੍ਫੁਟਂ ਯਤਃ ॥ 7॥
ਅਤੋ ਵਿਮੁਕ੍ਤ੍ਯੈ ਪ੍ਰਯਤੇਤ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍
ਸਨ੍ਨ੍ਯਸ੍ਤਬਾਹ੍ਯਾਰ੍ਥਸੁਖਸ੍ਪ੍ਰੁਰੁਇਹਃ ਸਨ੍ ।
ਸਂਤਂ ਮਹਾਂਤਂ ਸਮੁਪੇਤ੍ਯ ਦੇਸ਼ਿਕਂ
ਤੇਨੋਪਦਿਸ਼੍ਟਾਰ੍ਥਸਮਾਹਿਤਾਤ੍ਮਾ ॥ 8॥
ਉਦ੍ਧਰੇਦਾਤ੍ਮਨਾਤ੍ਮਾਨਂ ਮਗ੍ਨਂ ਸਂਸਾਰਵਾਰਿਧੌ ।
ਯੋਗਾਰੂਢਤ੍ਵਮਾਸਾਦ੍ਯ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਨਿਸ਼੍ਠਯਾ ॥ 9॥
ਸਨ੍ਨ੍ਯਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਕਰ੍ਮਾਣਿ ਭਵਬਂਧਵਿਮੁਕ੍ਤਯੇ ।
ਯਤ੍ਯਤਾਂ ਪਂਡਿਤੈਰ੍ਧੀਰੈਰਾਤ੍ਮਾਭ੍ਯਾਸ ਉਪਸ੍ਥਿਤੈਃ ॥ 10॥
ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਯ ਸ਼ੁਦ੍ਧਯੇ ਕਰ੍ਮ ਨ ਤੁ ਵਸ੍ਤੂਪਲਬ੍ਧਯੇ ।
ਵਸ੍ਤੁਸਿਦ੍ਧਿਰ੍ਵਿਚਾਰੇਣ ਨ ਕਿਂਚਿਤ੍ਕਰ੍ਮਕੋਟਿਭਿਃ ॥ 11॥
ਸਮ੍ਯਗ੍ਵਿਚਾਰਤਃ ਸਿਦ੍ਧਾ ਰਜ੍ਜੁਤਤ੍ਤ੍ਵਾਵਧਾਰਣਾ ।
ਭ੍ਰਾਂਤੋਦਿਤਮਹਾਸਰ੍ਪਭਯਦੁਃਖਵਿਨਾਸ਼ਿਨੀ ॥ 12॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਭ੍ਰਾਂਤ੍ਯੋ)
ਅਰ੍ਥਸ੍ਯ ਨਿਸ਼੍ਚਯੋ ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟੋ ਵਿਚਾਰੇਣ ਹਿਤੋਕ੍ਤਿਤਃ ।
ਨ ਸ੍ਨਾਨੇਨ ਨ ਦਾਨੇਨ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮਸ਼ਤੇਨ ਵਾ ॥ 13॥
ਅਧਿਕਾਰਿਣਮਾਸ਼ਾਸ੍ਤੇ ਫਲਸਿਦ੍ਧਿਰ੍ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਃ ।
ਉਪਾਯਾ ਦੇਸ਼ਕਾਲਾਦ੍ਯਾਃ ਸਂਤ੍ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਸਹਕਾਰਿਣਃ ॥ 14॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸਂਤ੍ਯਸ੍ਯਾਂ)
ਅਤੋ ਵਿਚਾਰਃ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੋ ਜਿਜ੍ਞਾਸੋਰਾਤ੍ਮਵਸ੍ਤੁਨਃ ॥
ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਦਯਾਸਿਂਧੁਂ ਗੁਰੁਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਦੁਤ੍ਤਮਮ੍ ॥ 15॥
ਮੇਧਾਵੀ ਪੁਰੁਸ਼ੋ ਵਿਦ੍ਵਾਨੂਹਾਪੋਹਵਿਚਕ੍ਸ਼ਣਃ ।
ਅਧਿਕਾਰ੍ਯਾਤ੍ਮਵਿਦ੍ਯਾਯਾਮੁਕ੍ਤਲਕ੍ਸ਼ਣਲਕ੍ਸ਼ਿਤਃ ॥ 16॥
ਵਿਵੇਕਿਨੋ ਵਿਰਕ੍ਤਸ੍ਯ ਸ਼ਮਾਦਿਗੁਣਸ਼ਾਲਿਨਃ ।
ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੋਰੇਵ ਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਿਜ੍ਞਾਸਾਯੋਗ੍ਯਤਾ ਮਤਾ ॥ 17॥
ਸਾਧਨਾਨ੍ਯਤ੍ਰ ਚਤ੍ਵਾਰਿ ਕਥਿਤਾਨਿ ਮਨੀਸ਼ਿਭਿਃ ।
ਯੇਸ਼ੁ ਸਤ੍ਸ੍ਵੇਵ ਸਨ੍ਨਿਸ਼੍ਠਾ ਯਦਭਾਵੇ ਨ ਸਿਧ੍ਯਤਿ ॥ 18॥
ਆਦੌ ਨਿਤ੍ਯਾਨਿਤ੍ਯਵਸ੍ਤੁਵਿਵੇਕਃ ਪਰਿਗਣ੍ਯਤੇ ।
ਇਹਾਮੁਤ੍ਰਫਲਭੋਗਵਿਰਾਗਸ੍ਤਦਨਂਤਰਮ੍ ।
ਸ਼ਮਾਦਿਸ਼ਟ੍ਕਸਂਪਤ੍ਤਿਰ੍ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੁਤ੍ਵਮਿਤਿ ਸ੍ਫੁਟਮ੍ ॥ 19॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸਤ੍ਯਂ ਜਗਨ੍ਮਿਥ੍ਯੇਤ੍ਯੇਵਂਰੂਪੋ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ।
ਸੋਯਂ ਨਿਤ੍ਯਾਨਿਤ੍ਯਵਸ੍ਤੁਵਿਵੇਕਃ ਸਮੁਦਾਹ੍ਰੁਰੁਇਤਃ ॥ 20॥
ਤਦ੍ਵੈਰਾਗ੍ਯਂ ਜਿਹਾਸਾ ਯਾ ਦਰ੍ਸ਼ਨਸ਼੍ਰਵਣਾਦਿਭਿਃ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਜੁਗੁਪ੍ਸਾ ਯਾ)
ਦੇਹਾਦਿਬ੍ਰਹ੍ਮਪਰ੍ਯਂਤੇ ਹ੍ਯਨਿਤ੍ਯੇ ਭੋਗਵਸ੍ਤੁਨਿ ॥ 21॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਭੋਗ੍ਯਵਸ੍ਤੁਨਿ)
ਵਿਰਜ੍ਯ ਵਿਸ਼ਯਵ੍ਰਾਤਾਦ੍ਦੋਸ਼ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟ੍ਯਾ ਮੁਹੁਰ੍ਮੁਹੁਃ ।
ਸ੍ਵਲਕ੍ਸ਼੍ਯੇ ਨਿਯਤਾਵਸ੍ਥਾ ਮਨਸਃ ਸ਼ਮ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥ 22॥
ਵਿਸ਼ਯੇਭ੍ਯਃ ਪਰਾਵਰ੍ਤ੍ਯ ਸ੍ਥਾਪਨਂ ਸ੍ਵਸ੍ਵਗੋਲਕੇ ।
ਉਭਯੇਸ਼ਾਮਿਂਦ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਸ ਦਮਃ ਪਰਿਕੀਰ੍ਤਿਤਃ ।
ਬਾਹ੍ਯਾਨਾਲਂਬਨਂ ਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤੇਰੇਸ਼ੋਪਰਤਿਰੁਤ੍ਤਮਾ ॥ 23॥
ਸਹਨਂ ਸਰ੍ਵਦੁਃਖਾਨਾਮਪ੍ਰਤੀਕਾਰਪੂਰ੍ਵਕਮ੍ ।
ਚਿਂਤਾਵਿਲਾਪਰਹਿਤਂ ਸਾ ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼ਾ ਨਿਗਦ੍ਯਤੇ ॥ 24॥
ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਗੁਰੁਵਾਕ੍ਯਸ੍ਯ ਸਤ੍ਯਬੁਦ੍ਧ੍ਯਵਧਾਰਣਮ੍ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸਤ੍ਯਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾਵਧਾਰਣਾ)
ਸਾ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਕਥਿਤਾ ਸਦ੍ਭਿਰ੍ਯਯਾ ਵਸ੍ਤੂਪਲਭ੍ਯਤੇ ॥ 25॥
ਸਰ੍ਵਦਾ ਸ੍ਥਾਪਨਂ ਬੁਦ੍ਧੇਃ ਸ਼ੁਦ੍ਧੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ਸਰ੍ਵਦਾ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸਮ੍ਯਗਾਸ੍ਥਾਪਨਂ)
ਤਤ੍ਸਮਾਧਾਨਮਿਤ੍ਯੁਕ੍ਤਂ ਨ ਤੁ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਯ ਲਾਲਨਮ੍ ॥ 26॥
ਅਹਂਕਾਰਾਦਿਦੇਹਾਂਤਾਨ੍ ਬਂਧਾਨਜ੍ਞਾਨਕਲ੍ਪਿਤਾਨ੍ ।
ਸ੍ਵਸ੍ਵਰੂਪਾਵਬੋਧੇਨ ਮੋਕ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਾ ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੁਤਾ ॥ 27॥
ਮਂਦਮਧ੍ਯਮਰੂਪਾਪਿ ਵੈਰਾਗ੍ਯੇਣ ਸ਼ਮਾਦਿਨਾ ।
ਪ੍ਰਸਾਦੇਨ ਗੁਰੋਃ ਸੇਯਂ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਰੁਇਦ੍ਧਾ ਸੂਯਤੇ ਫਲਮ੍ ॥ 28॥
ਵੈਰਾਗ੍ਯਂ ਚ ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੁਤ੍ਵਂ ਤੀਵ੍ਰਂ ਯਸ੍ਯ ਤੁ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ।
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਨੇਵਾਰ੍ਥਵਂਤਃ ਸ੍ਯੁਃ ਫਲਵਂਤਃ ਸ਼ਮਾਦਯਃ ॥ 29॥
ਏਤਯੋਰ੍ਮਂਦਤਾ ਯਤ੍ਰ ਵਿਰਕ੍ਤਤ੍ਵਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ਯੋਃ ।
ਮਰੌ ਸਲਿਲਵਤ੍ਤਤ੍ਰ ਸ਼ਮਾਦੇਰ੍ਭਾਨਮਾਤ੍ਰਤਾ ॥ 30॥
ਮੋਕ੍ਸ਼ਕਾਰਣਸਾਮਗ੍ਰ੍ਯਾਂ ਭਕ੍ਤਿਰੇਵ ਗਰੀਯਸੀ ।
ਸ੍ਵਸ੍ਵਰੂਪਾਨੁਸਂਧਾਨਂ ਭਕ੍ਤਿਰਿਤ੍ਯਭਿਧੀਯਤੇ ॥ 31॥
ਸ੍ਵਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਾਨੁਸਂਧਾਨਂ ਭਕ੍ਤਿਰਿਤ੍ਯਪਰੇ ਜਗੁਃ ।
ਉਕ੍ਤਸਾਧਨਸਂਪਨ੍ਨਸ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵਜਿਜ੍ਞਾਸੁਰਾਤ੍ਮਨਃ ।
ਉਪਸੀਦੇਦ੍ਗੁਰੁਂ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਂ ਯਸ੍ਮਾਦ੍ਬਂਧਵਿਮੋਕ੍ਸ਼ਣਮ੍ ॥ 32॥
ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਿਯੋਵ੍ਰੁਰੁਇਜਿਨੋਕਾਮਹਤੋ ਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਤ੍ਤਮਃ ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯੁਪਰਤਃ ਸ਼ਾਂਤੋ ਨਿਰਿਂਧਨ ਇਵਾਨਲਃ ।
ਅਹੇਤੁਕਦਯਾਸਿਂਧੁਰ੍ਬਂਧੁਰਾਨਮਤਾਂ ਸਤਾਮ੍ ॥ 33॥
ਤਮਾਰਾਧ੍ਯ ਗੁਰੁਂ ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਪ੍ਰਹ੍ਵਪ੍ਰਸ਼੍ਰਯਸੇਵਨੈਃ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਪ੍ਰਹ੍ਵਃ)
ਪ੍ਰਸਨ੍ਨਂ ਤਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਪ੍ਰੁਰੁਇਚ੍ਛੇਜ੍ਜ੍ਞਾਤਵ੍ਯਮਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 34॥
ਸ੍ਵਾਮਿਨ੍ਨਮਸ੍ਤੇ ਨਤਲੋਕਬਂਧੋ
ਕਾਰੁਣ੍ਯਸਿਂਧੋ ਪਤਿਤਂ ਭਵਾਬ੍ਧੌ ।
ਮਾਮੁਦ੍ਧਰਾਤ੍ਮੀਯਕਟਾਕ੍ਸ਼ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟ੍ਯਾ
ਰੁਰੁਇਜ੍ਵ੍ਯਾਤਿਕਾਰੁਣ੍ਯਸੁਧਾਭਿਵ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟ੍ਯਾ ॥ 35॥
ਦੁਰ੍ਵਾਰਸਂਸਾਰਦਵਾਗ੍ਨਿਤਪ੍ਤਂ
ਦੋਧੂਯਮਾਨਂ ਦੁਰਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਵਾਤੈਃ ।
ਭੀਤਂ ਪ੍ਰਪਨ੍ਨਂ ਪਰਿਪਾਹਿ ਮ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯੋਃ
ਸ਼ਰਣ੍ਯਮਨ੍ਯਦ੍ਯਦਹਂ ਨ ਜਾਨੇ ॥ 36॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਅਨ੍ਯਂ)
ਸ਼ਾਂਤਾ ਮਹਾਂਤੋ ਨਿਵਸਂਤਿ ਸਂਤੋ
ਵਸਂਤਵਲ੍ਲੋਕਹਿਤਂ ਚਰਂਤਃ ।
ਤੀਰ੍ਣਾਃ ਸ੍ਵਯਂ ਭੀਮਭਵਾਰ੍ਣਵਂ ਜਨਾ-
ਨਹੇਤੁਨਾਨ੍ਯਾਨਪਿ ਤਾਰਯਂਤਃ ॥ 37॥
ਅਯਂ ਸ੍ਵਭਾਵਃ ਸ੍ਵਤ ਏਵ ਯਤ੍ਪਰ-
ਸ਼੍ਰਮਾਪਨੋਦਪ੍ਰਵਣਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ।
ਸੁਧਾਂਸ਼ੁਰੇਸ਼ ਸ੍ਵਯਮਰ੍ਕਕਰ੍ਕਸ਼-
ਪ੍ਰਭਾਭਿਤਪ੍ਤਾਮਵਤਿ ਕ੍ਸ਼ਿਤਿਂ ਕਿਲ ॥ 38॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂਦਰਸਾਨੁਭੂਤਿਕਲਿਤੈਃ ਪੂਤੈਃ ਸੁਸ਼ੀਤੈਰ੍ਯੁਤੈ- (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸੁਸ਼ੀਤੈਃ ਸਿਤੈਃ)
ਰ੍ਯੁਸ਼੍ਮਦ੍ਵਾਕ੍ਕਲਸ਼ੋਜ੍ਝਿਤੈਃ ਸ਼੍ਰੁਤਿਸੁਖੈਰ੍ਵਾਕ੍ਯਾਮ੍ਰੁਰੁਇਤੈਃ ਸੇਚਯ ।
ਸਂਤਪ੍ਤਂ ਭਵਤਾਪਦਾਵਦਹਨਜ੍ਵਾਲਾਭਿਰੇਨਂ ਪ੍ਰਭੋ
ਧਨ੍ਯਾਸ੍ਤੇ ਭਵਦੀਕ੍ਸ਼ਣਕ੍ਸ਼ਣਗਤੇਃ ਪਾਤ੍ਰੀਕ੍ਰੁਰੁਇਤਾਃ ਸ੍ਵੀਕ੍ਰੁਰੁਇਤਾਃ ॥ 39॥
ਕਥਂ ਤਰੇਯਂ ਭਵਸਿਂਧੁਮੇਤਂ
ਕਾ ਵਾ ਗਤਿਰ੍ਮੇ ਕਤਮੋਸ੍ਤ੍ਯੁਪਾਯਃ ।
ਜਾਨੇ ਨ ਕਿਂਚਿਤ੍ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਯਾਵ ਮਾਂ ਪ੍ਰਭੋ
ਸਂਸਾਰਦੁਃਖਕ੍ਸ਼ਤਿਮਾਤਨੁਸ਼੍ਵ ॥ 40॥
ਤਥਾ ਵਦਂਤਂ ਸ਼ਰਣਾਗਤਂ ਸ੍ਵਂ
ਸਂਸਾਰਦਾਵਾਨਲਤਾਪਤਪ੍ਤਮ੍ ।
ਨਿਰੀਕ੍ਸ਼੍ਯ ਕਾਰੁਣ੍ਯਰਸਾਰ੍ਦ੍ਰਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟ੍ਯਾ
ਦਦ੍ਯਾਦਭੀਤਿਂ ਸਹਸਾ ਮਹਾਤ੍ਮਾ ॥ 41॥
ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ ਸ ਤਸ੍ਮਾ ਉਪਸਤ੍ਤਿਮੀਯੁਸ਼ੇ
ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ਵੇ ਸਾਧੁ ਯਥੋਕ੍ਤਕਾਰਿਣੇ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤਚਿਤ੍ਤਾਯ ਸ਼ਮਾਨ੍ਵਿਤਾਯ
ਤਤ੍ਤ੍ਵੋਪਦੇਸ਼ਂ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਯੈਵ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ ॥ 42॥
ਮਾ ਭੈਸ਼੍ਟ ਵਿਦ੍ਵਂਸ੍ਤਵ ਨਾਸ੍ਤ੍ਯਪਾਯਃ
ਸਂਸਾਰਸਿਂਧੋਸ੍ਤਰਣੇਸ੍ਤ੍ਯੁਪਾਯਃ ।
ਯੇਨੈਵ ਯਾਤਾ ਯਤਯੋਸ੍ਯ ਪਾਰਂ
ਤਮੇਵ ਮਾਰ੍ਗਂ ਤਵ ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼ਾਮਿ ॥ 43॥
ਅਸ੍ਤ੍ਯੁਪਾਯੋ ਮਹਾਨ੍ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਸਂਸਾਰਭਯਨਾਸ਼ਨਃ ।
ਤੇਨ ਤੀਰ੍ਤ੍ਵਾ ਭਵਾਂਭੋਧਿਂ ਪਰਮਾਨਂਦਮਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ॥ 44॥
ਵੇਦਾਂਤਾਰ੍ਥਵਿਚਾਰੇਣ ਜਾਯਤੇ ਜ੍ਞਾਨਮੁਤ੍ਤਮਮ੍ ।
ਤੇਨਾਤ੍ਯਂਤਿਕਸਂਸਾਰਦੁਃਖਨਾਸ਼ੋ ਭਵਤ੍ਯਨੁ ॥ 45॥
ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਭਕ੍ਤਿਧ੍ਯਾਨਯੋਗਾਨ੍ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੋਃ
ਮੁਕ੍ਤੇਰ੍ਹੇਤੂਨ੍ਵਕ੍ਤਿ ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਚ੍ਛ੍ਰੁਤੇਰ੍ਗੀਃ ।
ਯੋ ਵਾ ਏਤੇਸ਼੍ਵੇਵ ਤਿਸ਼੍ਠਤ੍ਯਮੁਸ਼੍ਯ
ਮੋਕ੍ਸ਼ੋਵਿਦ੍ਯਾਕਲ੍ਪਿਤਾਦ੍ਦੇਹਬਂਧਾਤ੍ ॥ 46॥
ਅਜ੍ਞਾਨਯੋਗਾਤ੍ਪਰਮਾਤ੍ਮਨਸ੍ਤਵ
ਹ੍ਯਨਾਤ੍ਮਬਂਧਸ੍ਤਤ ਏਵ ਸਂਸ੍ਰੁਰੁਇਤਿਃ ।
ਤਯੋਰ੍ਵਿਵੇਕੋਦਿਤਬੋਧਵਹ੍ਨਿਃ
ਅਜ੍ਞਾਨਕਾਰ੍ਯਂ ਪ੍ਰਦਹੇਤ੍ਸਮੂਲਮ੍ ॥ 47॥
ਸ਼ਿਸ਼੍ਯ ਉਵਾਚ ।
ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਯਾ ਸ਼੍ਰੂਯਤਾਂ ਸ੍ਵਾਮਿਨ੍ਪ੍ਰਸ਼੍ਨੋਯਂ ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਮਯਾ ।
ਯਦੁਤ੍ਤਰਮਹਂ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਾਰ੍ਥਃ ਸ੍ਯਾਂ ਭਵਨ੍ਮੁਖਾਤ੍ ॥ 48॥
ਕੋ ਨਾਮ ਬਂਧਃ ਕਥਮੇਸ਼ ਆਗਤਃ
ਕਥਂ ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਠਾਸ੍ਯ ਕਥਂ ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼ਃ ।
ਕੋਸਾਵਨਾਤ੍ਮਾ ਪਰਮਃ ਕ ਆਤ੍ਮਾ
ਤਯੋਰ੍ਵਿਵੇਕਃ ਕਥਮੇਤਦੁਚ੍ਯਤਾਮ੍ ॥ 49॥
ਸ਼੍ਰੀਗੁਰੁਵਾਚ ।
ਧਨ੍ਯੋਸਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਕ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯੋਸਿ ਪਾਵਿਤਂ ਤੇ ਕੁਲਂ ਤ੍ਵਯਾ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਪਾਵਿਤਂ)
ਯਦਵਿਦ੍ਯਾਬਂਧਮੁਕ੍ਤ੍ਯਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮੀਭਵਿਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ ॥ 50॥
ਰੁਰੁਇਣਮੋਚਨਕਰ੍ਤਾਰਃ ਪਿਤੁਃ ਸਂਤਿ ਸੁਤਾਦਯਃ ।
ਬਂਧਮੋਚਨਕਰ੍ਤਾ ਤੁ ਸ੍ਵਸ੍ਮਾਦਨ੍ਯੋ ਨ ਕਸ਼੍ਚਨ ॥ 51॥
ਮਸ੍ਤਕਨ੍ਯਸ੍ਤਭਾਰਾਦੇਰ੍ਦੁਃਖਮਨ੍ਯੈਰ੍ਨਿਵਾਰ੍ਯਤੇ ।
ਕ੍ਸ਼ੁਧਾਦਿਕ੍ਰੁਰੁਇਤਦੁਃਖਂ ਤੁ ਵਿਨਾ ਸ੍ਵੇਨ ਨ ਕੇਨਚਿਤ੍ ॥ 52॥
ਪਥ੍ਯਮੌਸ਼ਧਸੇਵਾ ਚ ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਯੇਨ ਰੋਗਿਣਾ ।
ਆਰੋਗ੍ਯਸਿਦ੍ਧਿਰ੍ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਾਸ੍ਯ ਨਾਨ੍ਯਾਨੁਸ਼੍ਠਿਤਕਰ੍ਮਣਾ ॥ 53॥
ਵਸ੍ਤੁਸ੍ਵਰੂਪਂ ਸ੍ਫੁਟਬੋਧਚਕ੍ਸ਼ੁਸ਼ਾ
ਸ੍ਵੇਨੈਵ ਵੇਦ੍ਯਂ ਨ ਤੁ ਪਂਡਿਤੇਨ ।
ਚਂਦ੍ਰਸ੍ਵਰੂਪਂ ਨਿਜਚਕ੍ਸ਼ੁਸ਼ੈਵ
ਜ੍ਞਾਤਵ੍ਯਮਨ੍ਯੈਰਵਗਮ੍ਯਤੇ ਕਿਮ੍ ॥ 54॥
ਅਵਿਦ੍ਯਾਕਾਮਕਰ੍ਮਾਦਿਪਾਸ਼ਬਂਧਂ ਵਿਮੋਚਿਤੁਮ੍ ।
ਕਃ ਸ਼ਕ੍ਨੁਯਾਦ੍ਵਿਨਾਤ੍ਮਾਨਂ ਕਲ੍ਪਕੋਟਿਸ਼ਤੈਰਪਿ ॥ 55॥
ਨ ਯੋਗੇਨ ਨ ਸਾਂਖ੍ਯੇਨ ਕਰ੍ਮਣਾ ਨੋ ਨ ਵਿਦ੍ਯਯਾ ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਤ੍ਮੈਕਤ੍ਵਬੋਧੇਨ ਮੋਕ੍ਸ਼ਃ ਸਿਧ੍ਯਤਿ ਨਾਨ੍ਯਥਾ ॥ 56॥
ਵੀਣਾਯਾ ਰੂਪਸੌਂਦਰ੍ਯਂ ਤਂਤ੍ਰੀਵਾਦਨਸੌਸ਼੍ਠਵਮ੍ ।
ਪ੍ਰਜਾਰਂਜਨਮਾਤ੍ਰਂ ਤਨ੍ਨ ਸਾਮ੍ਰਾਜ੍ਯਾਯ ਕਲ੍ਪਤੇ ॥ 57॥
ਵਾਗ੍ਵੈਖਰੀ ਸ਼ਬ੍ਦਝਰੀ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਕੌਸ਼ਲਮ੍ ।
ਵੈਦੁਸ਼੍ਯਂ ਵਿਦੁਸ਼ਾਂ ਤਦ੍ਵਦ੍ਭੁਕ੍ਤਯੇ ਨ ਤੁ ਮੁਕ੍ਤਯੇ ॥ 58॥
ਅਵਿਜ੍ਞਾਤੇ ਪਰੇ ਤਤ੍ਤ੍ਵੇ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਧੀਤਿਸ੍ਤੁ ਨਿਸ਼੍ਫਲਾ ।
ਵਿਜ੍ਞਾਤੇਪਿ ਪਰੇ ਤਤ੍ਤ੍ਵੇ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਧੀਤਿਸ੍ਤੁ ਨਿਸ਼੍ਫਲਾ ॥ 59॥
ਸ਼ਬ੍ਦਜਾਲਂ ਮਹਾਰਣ੍ਯਂ ਚਿਤ੍ਤਭ੍ਰਮਣਕਾਰਣਮ੍ ।
ਅਤਃ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਾਜ੍ਜ੍ਞਾਤਵ੍ਯਂ ਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞੈਸ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 60॥ ਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞਾਤ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵ
ਅਜ੍ਞਾਨਸਰ੍ਪਦਸ਼੍ਟਸ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜ੍ਞਾਨੌਸ਼ਧਂ ਵਿਨਾ ।
ਕਿਮੁ ਵੇਦੈਸ਼੍ਚ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਕਿਮੁ ਮਂਤ੍ਰੈਃ ਕਿਮੌਸ਼ਧੈਃ ॥ 61॥
ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ ਵਿਨਾ ਪਾਨਂ ਵ੍ਯਾਧਿਰੌਸ਼ਧਸ਼ਬ੍ਦਤਃ ।
ਵਿਨਾਪਰੋਕ੍ਸ਼ਾਨੁਭਵਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ਼ਬ੍ਦੈਰ੍ਨ ਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ 62॥
ਅਕ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਵਾ ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਯਵਿਲਯਮਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਾਤ੍ਮਨਃ ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ਼ਬ੍ਦੈਃ ਕੁਤੋ ਮੁਕ੍ਤਿਰੁਕ੍ਤਿਮਾਤ੍ਰਫਲੈਰ੍ਨ੍ਰੁਰੁਇਣਾਮ੍ ॥ 63॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਬਾਹ੍ਯਸ਼ਬ੍ਦੈਃ)
ਅਕ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਵਾ ਸ਼ਤ੍ਰੁਸਂਹਾਰਮਗਤ੍ਵਾਖਿਲਭੂਸ਼੍ਰਿਯਮ੍ ।
ਰਾਜਾਹਮਿਤਿ ਸ਼ਬ੍ਦਾਨ੍ਨੋ ਰਾਜਾ ਭਵਿਤੁਮਰ੍ਹਤਿ ॥ 64॥
ਆਪ੍ਤੋਕ੍ਤਿਂ ਖਨਨਂ ਤਥੋਪਰਿਸ਼ਿਲਾਦ੍ਯੁਤ੍ਕਰ੍ਸ਼ਣਂ ਸ੍ਵੀਕ੍ਰੁਰੁਇਤਿਂ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਪਰਿਸ਼ਿਲਾਪਾਕਰ੍ਸ਼ਣਂ)
ਨਿਕ੍ਸ਼ੇਪਃ ਸਮਪੇਕ੍ਸ਼ਤੇ ਨ ਹਿ ਬਹਿਃਸ਼ਬ੍ਦੈਸ੍ਤੁ ਨਿਰ੍ਗਚ੍ਛਤਿ ।
ਤਦ੍ਵਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਦੋਪਦੇਸ਼ਮਨਨਧ੍ਯਾਨਾਦਿਭਿਰ੍ਲਭ੍ਯਤੇ
ਮਾਯਾਕਾਰ੍ਯਤਿਰੋਹਿਤਂ ਸ੍ਵਮਮਲਂ ਤਤ੍ਤ੍ਵਂ ਨ ਦੁਰ੍ਯੁਕ੍ਤਿਭਿਃ ॥ 65॥
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਰ੍ਵਪ੍ਰਯਤ੍ਨੇਨ ਭਵਬਂਧਵਿਮੁਕ੍ਤਯੇ ।
ਸ੍ਵੈਰੇਵ ਯਤ੍ਨਃ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੋ ਰੋਗਾਦਾਵਿਵ ਪਂਡਿਤੈਃ ॥ 66॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਰੋਗਾਦੇਰਿਵ)
ਯਸ੍ਤ੍ਵਯਾਦ੍ਯ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਃ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨੋ ਵਰੀਯਾਂਛਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਨ੍ਮਤਃ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸਮ੍ਮਤਃ)
ਸੂਤ੍ਰਪ੍ਰਾਯੋ ਨਿਗੂਢਾਰ੍ਥੋ ਜ੍ਞਾਤਵ੍ਯਸ਼੍ਚ ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੁਭਿਃ ॥ 67॥
ਸ਼ਰੁਰੁਇਣੁਸ਼੍ਵਾਵਹਿਤੋ ਵਿਦ੍ਵਨ੍ਯਨ੍ਮਯਾ ਸਮੁਦੀਰ੍ਯਤੇ ।
ਤਦੇਤਚ੍ਛ੍ਰਵਣਾਤ੍ਸਦ੍ਯੋ ਭਵਬਂਧਾਦ੍ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼੍ਯਸੇ ॥ 68॥
ਮੋਕ੍ਸ਼ਸ੍ਯ ਹੇਤੁਃ ਪ੍ਰਥਮੋ ਨਿਗਦ੍ਯਤੇ
ਵੈਰਾਗ੍ਯਮਤ੍ਯਂਤਮਨਿਤ੍ਯਵਸ੍ਤੁਸ਼ੁ ।
ਤਤਃ ਸ਼ਮਸ਼੍ਚਾਪਿ ਦਮਸ੍ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼ਾ
ਨ੍ਯਾਸਃ ਪ੍ਰਸਕ੍ਤਾਖਿਲਕਰ੍ਮਣਾਂ ਭ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਮ੍ ॥ 69॥
ਤਤਃ ਸ਼੍ਰੁਤਿਸ੍ਤਨ੍ਮਨਨਂ ਸਤਤ੍ਤ੍ਵ-
ਧ੍ਯਾਨਂ ਚਿਰਂ ਨਿਤ੍ਯਨਿਰਂਤਰਂ ਮੁਨੇਃ ।
ਤਤੋਵਿਕਲ੍ਪਂ ਪਰਮੇਤ੍ਯ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍
ਇਹੈਵ ਨਿਰ੍ਵਾਣਸੁਖਂ ਸਮ੍ਰੁਰੁਇਚ੍ਛਤਿ ॥ 70॥
ਯਦ੍ਬੋਦ੍ਧਵ੍ਯਂ ਤਵੇਦਾਨੀਮਾਤ੍ਮਾਨਾਤ੍ਮਵਿਵੇਚਨਮ੍ ।
ਤਦੁਚ੍ਯਤੇ ਮਯਾ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾਤ੍ਮਨ੍ਯਵਧਾਰਯ ॥ 71॥
ਮਜ੍ਜਾਸ੍ਥਿਮੇਦਃਪਲਰਕ੍ਤਚਰ੍ਮ-
ਤ੍ਵਗਾਹ੍ਵਯੈਰ੍ਧਾਤੁਭਿਰੇਭਿਰਨ੍ਵਿਤਮ੍ ।
ਪਾਦੋਰੁਵਕ੍ਸ਼ੋਭੁਜਪ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਠਮਸ੍ਤਕੈਃ
ਅਂਗੈਰੁਪਾਂਗੈਰੁਪਯੁਕ੍ਤਮੇਤਤ੍ ॥ 72॥
ਅਹਮ੍ਮਮੇਤਿ ਪ੍ਰਥਿਤਂ ਸ਼ਰੀਰਂ
ਮੋਹਾਸ੍ਪਦਂ ਸ੍ਥੂਲਮਿਤੀਰ੍ਯਤੇ ਬੁਧੈਃ ।
ਨਭੋਨਭਸ੍ਵਦ੍ਦਹਨਾਂਬੁਭੂਮਯਃ
ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਾਣਿ ਭੂਤਾਨਿ ਭਵਂਤਿ ਤਾਨਿ ॥ 73॥
ਪਰਸ੍ਪਰਾਂਸ਼ੈਰ੍ਮਿਲਿਤਾਨਿ ਭੂਤ੍ਵਾ
ਸ੍ਥੂਲਾਨਿ ਚ ਸ੍ਥੂਲਸ਼ਰੀਰਹੇਤਵਃ ।
ਮਾਤ੍ਰਾਸ੍ਤਦੀਯਾ ਵਿਸ਼ਯਾ ਭਵਂਤਿ
ਸ਼ਬ੍ਦਾਦਯਃ ਪਂਚ ਸੁਖਾਯ ਭੋਕ੍ਤੁਃ ॥ 74॥
ਯ ਏਸ਼ੁ ਮੂਢਾ ਵਿਸ਼ਯੇਸ਼ੁ ਬਦ੍ਧਾ
ਰਾਗੋਰੁਪਾਸ਼ੇਨ ਸੁਦੁਰ੍ਦਮੇਨ ।
ਆਯਾਂਤਿ ਨਿਰ੍ਯਾਂਤ੍ਯਧ ਊਰ੍ਧ੍ਵਮੁਚ੍ਚੈਃ
ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਦੂਤੇਨ ਜਵੇਨ ਨੀਤਾਃ ॥ 75॥
ਸ਼ਬ੍ਦਾਦਿਭਿਃ ਪਂਚਭਿਰੇਵ ਪਂਚ
ਪਂਚਤ੍ਵਮਾਪੁਃ ਸ੍ਵਗੁਣੇਨ ਬਦ੍ਧਾਃ ।
ਕੁਰਂਗਮਾਤਂਗਪਤਂਗਮੀਨ-
ਭ੍ਰੁਰੁਇਂਗਾ ਨਰਃ ਪਂਚਭਿਰਂਚਿਤਃ ਕਿਮ੍ ॥ 76॥
ਦੋਸ਼ੇਣ ਤੀਵ੍ਰੋ ਵਿਸ਼ਯਃ ਕ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਣਸਰ੍ਪਵਿਸ਼ਾਦਪਿ ।
ਵਿਸ਼ਂ ਨਿਹਂਤਿ ਭੋਕ੍ਤਾਰਂ ਦ੍ਰਸ਼੍ਟਾਰਂ ਚਕ੍ਸ਼ੁਸ਼ਾਪ੍ਯਯਮ੍ ॥ 77॥
ਵਿਸ਼ਯਾਸ਼ਾਮਹਾਪਾਸ਼ਾਦ੍ਯੋ ਵਿਮੁਕ੍ਤਃ ਸੁਦੁਸ੍ਤ੍ਯਜਾਤ੍ ।
ਸ ਏਵ ਕਲ੍ਪਤੇ ਮੁਕ੍ਤ੍ਯੈ ਨਾਨ੍ਯਃ ਸ਼ਟ੍ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਵੇਦ੍ਯਪਿ ॥ 78॥
ਆਪਾਤਵੈਰਾਗ੍ਯਵਤੋ ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੂਨ੍
ਭਵਾਬ੍ਧਿਪਾਰਂ ਪ੍ਰਤਿਯਾਤੁਮੁਦ੍ਯਤਾਨ੍ ।
ਆਸ਼ਾਗ੍ਰਹੋ ਮਜ੍ਜਯਤੇਂਤਰਾਲੇ
ਨਿਗ੍ਰੁਰੁਇਹ੍ਯ ਕਂਠੇ ਵਿਨਿਵਰ੍ਤ੍ਯ ਵੇਗਾਤ੍ ॥ 79॥
ਵਿਸ਼ਯਾਖ੍ਯਗ੍ਰਹੋ ਯੇਨ ਸੁਵਿਰਕ੍ਤ੍ਯਸਿਨਾ ਹਤਃ ।
ਸ ਗਚ੍ਛਤਿ ਭਵਾਂਭੋਧੇਃ ਪਾਰਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯੂਹਵਰ੍ਜਿਤਃ ॥ 80॥
ਵਿਸ਼ਮਵਿਸ਼ਯਮਾਰ੍ਗੈਰ੍ਗਚ੍ਛਤੋਨਚ੍ਛਬੁਦ੍ਧੇਃ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਵਿਸ਼ਯਮਾਰ੍ਗੇ ਗਚ੍ਛਤੋ)
ਪ੍ਰਤਿਪਦਮਭਿਯਾਤੋ ਮ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯੁਰਪ੍ਯੇਸ਼ ਵਿਦ੍ਧਿ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਪ੍ਰਤਿਪਦਮਭਿਘਾਤੋ ਮ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯੁਰਪ੍ਯੇਸ਼ ਸਿਦ੍ਧਃ)
ਹਿਤਸੁਜਨਗੁਰੂਕ੍ਤ੍ਯਾ ਗਚ੍ਛਤਃ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਯੁਕ੍ਤ੍ਯਾ
ਪ੍ਰਭਵਤਿ ਫਲਸਿਦ੍ਧਿਃ ਸਤ੍ਯਮਿਤ੍ਯੇਵ ਵਿਦ੍ਧਿ ॥ 81॥
ਮੋਕ੍ਸ਼ਸ੍ਯ ਕਾਂਕ੍ਸ਼ਾ ਯਦਿ ਵੈ ਤਵਾਸ੍ਤਿ
ਤ੍ਯਜਾਤਿਦੂਰਾਦ੍ਵਿਸ਼ਯਾਨ੍ਵਿਸ਼ਂ ਯਥਾ ।
ਪੀਯੂਸ਼ਵਤ੍ਤੋਸ਼ਦਯਾਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਜਵ-
ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤਿਦਾਂਤੀਰ੍ਭਜ ਨਿਤ੍ਯਮਾਦਰਾਤ੍ ॥ 82॥
ਅਨੁਕ੍ਸ਼ਣਂ ਯਤ੍ਪਰਿਹ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯਂ
ਅਨਾਦ੍ਯਵਿਦ੍ਯਾਕ੍ਰੁਰੁਇਤਬਂਧਮੋਕ੍ਸ਼ਣਮ੍ ।
ਦੇਹਃ ਪਰਾਰ੍ਥੋਯਮਮੁਸ਼੍ਯ ਪੋਸ਼ਣੇ
ਯਃ ਸਜ੍ਜਤੇ ਸ ਸ੍ਵਮਨੇਨ ਹਂਤਿ ॥ 83॥
ਸ਼ਰੀਰਪੋਸ਼ਣਾਰ੍ਥੀ ਸਨ੍ ਯ ਆਤ੍ਮਾਨਂ ਦਿਦ੍ਰੁਰੁਇਕ੍ਸ਼ਤਿ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਦਿਦ੍ਰੁਰੁਇਕ੍ਸ਼ਤੇ)
ਗ੍ਰਾਹਂ ਦਾਰੁਧਿਯਾ ਧ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਵਾ ਨਦੀਂ ਤਰ੍ਤੁਂ ਸ ਗਚ੍ਛਤਿ ॥ 84॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸ ਇਚ੍ਛਤਿ)
ਮੋਹ ਏਵ ਮਹਾਮ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯੁਰ੍ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੋਰ੍ਵਪੁਰਾਦਿਸ਼ੁ ।
ਮੋਹੋ ਵਿਨਿਰ੍ਜਿਤੋ ਯੇਨ ਸ ਮੁਕ੍ਤਿਪਦਮਰ੍ਹਤਿ ॥ 85॥
ਮੋਹਂ ਜਹਿ ਮਹਾਮ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯੁਂ ਦੇਹਦਾਰਸੁਤਾਦਿਸ਼ੁ ।
ਯਂ ਜਿਤ੍ਵਾ ਮੁਨਯੋ ਯਾਂਤਿ ਤਦ੍ਵਿਸ਼੍ਣੋਃ ਪਰਮਂ ਪਦਮ੍ ॥ 86॥
ਤ੍ਵਙ੍ਮਾਂਸਰੁਧਿਰਸ੍ਨਾਯੁਮੇਦੋਮਜ੍ਜਾਸ੍ਥਿਸਂਕੁਲਮ੍ ।
ਪੂਰ੍ਣਂ ਮੂਤ੍ਰਪੁਰੀਸ਼ਾਭ੍ਯਾਂ ਸ੍ਥੂਲਂ ਨਿਂਦ੍ਯਮਿਦਂ ਵਪੁਃ ॥ 87॥
ਪਂਚੀਕ੍ਰੁਰੁਇਤੇਭ੍ਯੋ ਭੂਤੇਭ੍ਯਃ ਸ੍ਥੂਲੇਭ੍ਯਃ ਪੂਰ੍ਵਕਰ੍ਮਣਾ ।
ਸਮੁਤ੍ਪਨ੍ਨਮਿਦਂ ਸ੍ਥੂਲਂ ਭੋਗਾਯਤਨਮਾਤ੍ਮਨਃ ।
ਅਵਸ੍ਥਾ ਜਾਗਰਸ੍ਤਸ੍ਯ ਸ੍ਥੂਲਾਰ੍ਥਾਨੁਭਵੋ ਯਤਃ ॥ 88॥
ਬਾਹ੍ਯੇਂਦ੍ਰਿਯੈਃ ਸ੍ਥੂਲਪਦਾਰ੍ਥਸੇਵਾਂ
ਸ੍ਰਕ੍ਚਂਦਨਸ੍ਤ੍ਰ੍ਯਾਦਿਵਿਚਿਤ੍ਰਰੂਪਾਮ੍ ।
ਕਰੋਤਿ ਜੀਵਃ ਸ੍ਵਯਮੇਤਦਾਤ੍ਮਨਾ
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਿਰ੍ਵਪੁਸ਼ੋਸ੍ਯ ਜਾਗਰੇ ॥ 89॥
ਸਰ੍ਵੋਪਿ ਬਾਹ੍ਯਸਂਸਾਰਃ ਪੁਰੁਸ਼ਸ੍ਯ ਯਦਾਸ਼੍ਰਯਃ ।
ਵਿਦ੍ਧਿ ਦੇਹਮਿਦਂ ਸ੍ਥੂਲਂ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹਵਦ੍ਗ੍ਰੁਰੁਇਹਮੇਧਿਨਃ ॥ 90॥
ਸ੍ਥੂਲਸ੍ਯ ਸਂਭਵਜਰਾਮਰਣਾਨਿ ਧਰ੍ਮਾਃ
ਸ੍ਥੌਲ੍ਯਾਦਯੋ ਬਹੁਵਿਧਾਃ ਸ਼ਿਸ਼ੁਤਾਦ੍ਯਵਸ੍ਥਾਃ ।
ਵਰ੍ਣਾਸ਼੍ਰਮਾਦਿਨਿਯਮਾ ਬਹੁਧਾਮਯਾਃ ਸ੍ਯੁਃ
ਪੂਜਾਵਮਾਨਬਹੁਮਾਨਮੁਖਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਾਃ ॥ 91॥
ਬੁਦ੍ਧੀਂਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਸ਼੍ਰਵਣਂ ਤ੍ਵਗਕ੍ਸ਼ਿ
ਘ੍ਰਾਣਂ ਚ ਜਿਹ੍ਵਾ ਵਿਸ਼ਯਾਵਬੋਧਨਾਤ੍ ।
ਵਾਕ੍ਪਾਣਿਪਾਦਾ ਗੁਦਮਪ੍ਯੁਪਸ੍ਥਃ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਉਪਸ੍ਥਂ)
ਕਰ੍ਮੇਂਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਪ੍ਰਵਣੇਨ ਕਰ੍ਮਸੁ ॥ 92॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਪ੍ਰਵਣਾਨਿ)
ਨਿਗਦ੍ਯਤੇਂਤਃਕਰਣਂ ਮਨੋਧੀਃ
ਅਹਂਕ੍ਰੁਰੁਇਤਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਮਿਤਿ ਸ੍ਵਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤਿਭਿਃ ।
ਮਨਸ੍ਤੁ ਸਂਕਲ੍ਪਵਿਕਲ੍ਪਨਾਦਿਭਿਃ
ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਪਦਾਰ੍ਥਾਧ੍ਯਵਸਾਯਧਰ੍ਮਤਃ ॥ 93॥
ਅਤ੍ਰਾਭਿਮਾਨਾਦਹਮਿਤ੍ਯਹਂਕ੍ਰੁਰੁਇਤਿਃ ।
ਸ੍ਵਾਰ੍ਥਾਨੁਸਂਧਾਨਗੁਣੇਨ ਚਿਤ੍ਤਮ੍ ॥ 94॥
ਪ੍ਰਾਣਾਪਾਨਵ੍ਯਾਨੋਦਾਨਸਮਾਨਾ ਭਵਤ੍ਯਸੌ ਪ੍ਰਾਣਃ ।
ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤਿਭੇਦਾਦ੍ਵਿਕ੍ਰੁਰੁਇਤਿਭੇਦਾਤ੍ਸੁਵਰ੍ਣਸਲਿਲਾਦਿਵਤ੍ ॥ 95॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਵਿਕ੍ਰੁਰੁਇਤੇਰ੍ਭੇਦਾਤ੍ਸੁਵਰ੍ਣਸਲਿਲਮਿਵ)
ਵਾਗਾਦਿ ਪਂਚ ਸ਼੍ਰਵਣਾਦਿ ਪਂਚ
ਪ੍ਰਾਣਾਦਿ ਪਂਚਾਭ੍ਰਮੁਖਾਨਿ ਪਂਚ ।
ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾਦ੍ਯਵਿਦ੍ਯਾਪਿ ਚ ਕਾਮਕਰ੍ਮਣੀ
ਪੁਰ੍ਯਸ਼੍ਟਕਂ ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਸ਼ਰੀਰਮਾਹੁਃ ॥ 96॥
ਇਦਂ ਸ਼ਰੀਰਂ ਸ਼ਰੁਰੁਇਣੁ ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਸਂਜ੍ਞਿਤਂ
ਲਿਂਗਂ ਤ੍ਵਪਂਚੀਕ੍ਰੁਰੁਇਤਭੂਤਸਂਭਵਮ੍ ।
ਸਵਾਸਨਂ ਕਰ੍ਮਫਲਾਨੁਭਾਵਕਂ
ਸ੍ਵਾਜ੍ਞਾਨਤੋਨਾਦਿਰੁਪਾਧਿਰਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 97॥
ਸ੍ਵਪ੍ਨੋ ਭਵਤ੍ਯਸ੍ਯ ਵਿਭਕ੍ਤ੍ਯਵਸ੍ਥਾ
ਸ੍ਵਮਾਤ੍ਰਸ਼ੇਸ਼ੇਣ ਵਿਭਾਤਿ ਯਤ੍ਰ ।
ਸ੍ਵਪ੍ਨੇ ਤੁ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਜਾਗ੍ਰਤ੍
ਕਾਲੀਨਨਾਨਾਵਿਧਵਾਸਨਾਭਿਃ ॥ 98॥
ਕਰ੍ਤ੍ਰਾਦਿਭਾਵਂ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯ ਰਾਜਤੇ
ਯਤ੍ਰ ਸ੍ਵਯਂ ਭਾਤਿ ਹ੍ਯਯਂ ਪਰਾਤ੍ਮਾ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸ੍ਵਯਂਜ੍ਯੋਤਿਰਯਂ)
ਧੀਮਾਤ੍ਰਕੋਪਾਧਿਰਸ਼ੇਸ਼ਸਾਕ੍ਸ਼ੀ
ਨ ਲਿਪ੍ਯਤੇ ਤਤ੍ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਕਰ੍ਮਲੇਸ਼ੈਃ । ਕਰ੍ਮਲੇਪੈਃ
ਯਸ੍ਮਾਦਸਂਗਸ੍ਤਤ ਏਵ ਕਰ੍ਮਭਿਃ
ਨ ਲਿਪ੍ਯਤੇ ਕਿਂਚਿਦੁਪਾਧਿਨਾ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤੈਃ ॥ 99॥
ਸਰ੍ਵਵ੍ਯਾਪ੍ਰੁਰੁਇਤਿਕਰਣਂ ਲਿਂਗਮਿਦਂ ਸ੍ਯਾਚ੍ਚਿਦਾਤ੍ਮਨਃ ਪੁਂਸਃ ।
ਵਾਸ੍ਯਾਦਿਕਮਿਵ ਤਕ੍ਸ਼੍ਣਸ੍ਤੇਨੈਵਾਤ੍ਮਾ ਭਵਤ੍ਯਸਂਗੋਯਮ੍ ॥ 100॥
ਅਂਧਤ੍ਵਮਂਦਤ੍ਵਪਟੁਤ੍ਵਧਰ੍ਮਾਃ
ਸੌਗੁਣ੍ਯਵੈਗੁਣ੍ਯਵਸ਼ਾਦ੍ਧਿ ਚਕ੍ਸ਼ੁਸ਼ਃ ।
ਬਾਧਿਰ੍ਯਮੂਕਤ੍ਵਮੁਖਾਸ੍ਤਥੈਵ
ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਾਦਿਧਰ੍ਮਾ ਨ ਤੁ ਵੇਤ੍ਤੁਰਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 101॥
ਉਚ੍ਛ੍ਵਾਸਨਿਃਸ਼੍ਵਾਸਵਿਜ੍ਰੁਰੁਇਂਭਣਕ੍ਸ਼ੁ-
ਤ੍ਪ੍ਰਸ੍ਯਂਦਨਾਦ੍ਯੁਤ੍ਕ੍ਰਮਣਾਦਿਕਾਃ ਕ੍ਰਿਯਾਃ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਪ੍ਰਸ੍ਪਂਦਨਾਦ੍ਯ੍)
ਪ੍ਰਾਣਾਦਿਕਰ੍ਮਾਣਿ ਵਦਂਤਿ ਤਜ੍ਞਾਃ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਤਜ੍ਜ੍ਞਾਃ)
ਪ੍ਰਾਣਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਾਵਸ਼ਨਾਪਿਪਾਸੇ ॥ 102॥
ਅਂਤਃਕਰਣਮੇਤੇਸ਼ੁ ਚਕ੍ਸ਼ੁਰਾਦਿਸ਼ੁ ਵਰ੍ਸ਼੍ਮਣਿ ।
ਅਹਮਿਤ੍ਯਭਿਮਾਨੇਨ ਤਿਸ਼੍ਠਤ੍ਯਾਭਾਸਤੇਜਸਾ ॥ 103॥
ਅਹਂਕਾਰਃ ਸ ਵਿਜ੍ਞੇਯਃ ਕਰ੍ਤਾ ਭੋਕ੍ਤਾਭਿਮਾਨ੍ਯਯਮ੍ ।
ਸਤ੍ਤ੍ਵਾਦਿਗੁਣਯੋਗੇਨ ਚਾਵਸ੍ਥਾਤ੍ਰਯਮਸ਼੍ਨੁਤੇ ॥ 104॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਯੋਗੇਨਾਵਸ੍ਥਾਤ੍ਰਿਤਯਮ੍ਸ਼੍ਨੁਤੇ)
ਵਿਸ਼ਯਾਣਾਮਾਨੁਕੂਲ੍ਯੇ ਸੁਖੀ ਦੁਃਖੀ ਵਿਪਰ੍ਯਯੇ ।
ਸੁਖਂ ਦੁਃਖਂ ਚ ਤਦ੍ਧਰ੍ਮਃ ਸਦਾਨਂਦਸ੍ਯ ਨਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 105॥
ਆਤ੍ਮਾਰ੍ਥਤ੍ਵੇਨ ਹਿ ਪ੍ਰੇਯਾਨ੍ਵਿਸ਼ਯੋ ਨ ਸ੍ਵਤਃ ਪ੍ਰਿਯਃ ।
ਸ੍ਵਤ ਏਵ ਹਿ ਸਰ੍ਵੇਸ਼ਾਮਾਤ੍ਮਾ ਪ੍ਰਿਯਤਮੋ ਯਤਃ ।
ਤਤ ਆਤ੍ਮਾ ਸਦਾਨਂਦੋ ਨਾਸ੍ਯ ਦੁਃਖਂ ਕਦਾਚਨ ॥ 106॥
ਯਤ੍ਸੁਸ਼ੁਪ੍ਤੌ ਨਿਰ੍ਵਿਸ਼ਯ ਆਤ੍ਮਾਨਂਦੋਨੁਭੂਯਤੇ ।
ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ਮੈਤਿਹ੍ਯਮਨੁਮਾਨਂ ਚ ਜਾਗ੍ਰਤਿ ॥ 107॥
ਅਵ੍ਯਕ੍ਤਨਾਮ੍ਨੀ ਪਰਮੇਸ਼ਸ਼ਕ੍ਤਿਃ
ਅਨਾਦ੍ਯਵਿਦ੍ਯਾ ਤ੍ਰਿਗੁਣਾਤ੍ਮਿਕਾ ਪਰਾ ।
ਕਾਰ੍ਯਾਨੁਮੇਯਾ ਸੁਧਿਯੈਵ ਮਾਯਾ
ਯਯਾ ਜਗਤ੍ਸਰ੍ਵਮਿਦਂ ਪ੍ਰਸੂਯਤੇ ॥ 108॥
ਸਨ੍ਨਾਪ੍ਯਸਨ੍ਨਾਪ੍ਯੁਭਯਾਤ੍ਮਿਕਾ ਨੋ
ਭਿਨ੍ਨਾਪ੍ਯਭਿਨ੍ਨਾਪ੍ਯੁਭਯਾਤ੍ਮਿਕਾ ਨੋ ।
ਸਾਂਗਾਪ੍ਯਨਂਗਾ ਹ੍ਯੁਭਯਾਤ੍ਮਿਕਾ ਨੋ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਅਨਂਗਾਪ੍ਯੁਭਯਾਤ੍ਮਿਕਾ)
ਮਹਾਦ੍ਭੁਤਾਨਿਰ੍ਵਚਨੀਯਰੂਪਾ ॥ 109॥
ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਦ੍ਵਯਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਬੋਧਨਾਸ਼੍ਯਾ
ਸਰ੍ਪਭ੍ਰਮੋ ਰਜ੍ਜੁਵਿਵੇਕਤੋ ਯਥਾ ।
ਰਜਸ੍ਤਮਃਸਤ੍ਤ੍ਵਮਿਤਿ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਾ
ਗੁਣਾਸ੍ਤਦੀਯਾਃ ਪ੍ਰਥਿਤੈਃ ਸ੍ਵਕਾਰ੍ਯੈਃ ॥ 110॥
ਵਿਕ੍ਸ਼ੇਪਸ਼ਕ੍ਤੀ ਰਜਸਃ ਕ੍ਰਿਯਾਤ੍ਮਿਕਾ
ਯਤਃ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤਿਃ ਪ੍ਰਸ੍ਰੁਰੁਇਤਾ ਪੁਰਾਣੀ ।
ਰਾਗਾਦਯੋਸ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਭਵਂਤਿ ਨਿਤ੍ਯਂ
ਦੁਃਖਾਦਯੋ ਯੇ ਮਨਸੋ ਵਿਕਾਰਾਃ ॥ 111॥
ਕਾਮਃ ਕ੍ਰੋਧੋ ਲੋਭਦਂਭਾਦ੍ਯਸੂਯਾ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਲੋਭਦਂਭਾਭ੍ਯਸੂਯਾ)
ਅਹਂਕਾਰੇਰ੍ਸ਼੍ਯਾਮਤ੍ਸਰਾਦ੍ਯਾਸ੍ਤੁ ਘੋਰਾਃ ।
ਧਰ੍ਮਾ ਏਤੇ ਰਾਜਸਾਃ ਪੁਂਪ੍ਰਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤਿ-
ਰ੍ਯਸ੍ਮਾਦੇਸ਼ਾ ਤਦ੍ਰਜੋ ਬਂਧਹੇਤੁਃ ॥ 112॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਯਸ੍ਮਾਦੇਤਤ੍ਤਦ੍ਰਜੋ)
ਏਸ਼ਾਵ੍ਰੁਰੁਇਤਿਰ੍ਨਾਮ ਤਮੋਗੁਣਸ੍ਯ
ਸ਼ਕ੍ਤਿਰ੍ਮਯਾ ਵਸ੍ਤ੍ਵਵਭਾਸਤੇਨ੍ਯਥਾ । ਸ਼ਕ੍ਤਿਰ੍ਯਯਾ
ਸੈਸ਼ਾ ਨਿਦਾਨਂ ਪੁਰੁਸ਼ਸ੍ਯ ਸਂਸ੍ਰੁਰੁਇਤੇਃ
ਵਿਕ੍ਸ਼ੇਪਸ਼ਕ੍ਤੇਃ ਪ੍ਰਵਣਸ੍ਯ ਹੇਤੁਃ ॥ 113॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਪ੍ਰਸਰਸ੍ਯ)
ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਵਾਨਪਿ ਪਂਡਿਤੋਪਿ ਚਤੁਰੋਪ੍ਯਤ੍ਯਂਤਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਾਤ੍ਮਦ੍ਰੁਰੁਇਗ੍- (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਾਰ੍ਥਦ੍ਰੁਰੁਇਗ੍)
ਵ੍ਯਾਲੀਢਸ੍ਤਮਸਾ ਨ ਵੇਤ੍ਤਿ ਬਹੁਧਾ ਸਂਬੋਧਿਤੋਪਿ ਸ੍ਫੁਟਮ੍ ।
ਭ੍ਰਾਂਤ੍ਯਾਰੋਪਿਤਮੇਵ ਸਾਧੁ ਕਲਯਤ੍ਯਾਲਂਬਤੇ ਤਦ੍ਗੁਣਾਨ੍
ਹਂਤਾਸੌ ਪ੍ਰਬਲਾ ਦੁਰਂਤਤਮਸਃ ਸ਼ਕ੍ਤਿਰ੍ਮਹਤ੍ਯਾਵ੍ਰੁਰੁਇਤਿਃ ॥ 114॥
ਅਭਾਵਨਾ ਵਾ ਵਿਪਰੀਤਭਾਵਨਾ- (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਵਿਪਰੀਤਭਾਵਨਾ)
ਸਂਭਾਵਨਾ ਵਿਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿਰਸ੍ਯਾਃ ।
ਸਂਸਰ੍ਗਯੁਕ੍ਤਂ ਨ ਵਿਮੁਂਚਤਿ ਧ੍ਰੁਵਂ
ਵਿਕ੍ਸ਼ੇਪਸ਼ਕ੍ਤਿਃ ਕ੍ਸ਼ਪਯਤ੍ਯਜਸ੍ਰਮ੍ ॥ 115॥
ਅਜ੍ਞਾਨਮਾਲਸ੍ਯਜਡਤ੍ਵਨਿਦ੍ਰਾ-
ਪ੍ਰਮਾਦਮੂਢਤ੍ਵਮੁਖਾਸ੍ਤਮੋਗੁਣਾਃ ।
ਏਤੈਃ ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤੋ ਨ ਹਿ ਵੇਤ੍ਤਿ ਕਿਂਚਿਤ੍
ਨਿਦ੍ਰਾਲੁਵਤ੍ਸ੍ਤਂਭਵਦੇਵ ਤਿਸ਼੍ਠਤਿ ॥ 116॥
ਸਤ੍ਤ੍ਵਂ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਂ ਜਲਵਤ੍ਤਥਾਪਿ
ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਮਿਲਿਤ੍ਵਾ ਸਰਣਾਯ ਕਲ੍ਪਤੇ ।
ਯਤ੍ਰਾਤ੍ਮਬਿਂਬਃ ਪ੍ਰਤਿਬਿਂਬਿਤਃ ਸਨ੍
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਯਤ੍ਯਰ੍ਕ ਇਵਾਖਿਲਂ ਜਡਮ੍ ॥ 117॥
ਮਿਸ਼੍ਰਸ੍ਯ ਸਤ੍ਤ੍ਵਸ੍ਯ ਭਵਂਤਿ ਧਰ੍ਮਾਃ
ਤ੍ਵਮਾਨਿਤਾਦ੍ਯਾ ਨਿਯਮਾ ਯਮਾਦ੍ਯਾਃ ।
ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਚ ਭਕ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੁਤਾ ਚ
ਦੈਵੀ ਚ ਸਂਪਤ੍ਤਿਰਸਨ੍ਨਿਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤਿਃ ॥ 118॥
ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਸਤ੍ਤ੍ਵਸ੍ਯ ਗੁਣਾਃ ਪ੍ਰਸਾਦਃ
ਸ੍ਵਾਤ੍ਮਾਨੁਭੂਤਿਃ ਪਰਮਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤਿਃ ।
ਤ੍ਰੁਰੁਇਪ੍ਤਿਃ ਪ੍ਰਹਰ੍ਸ਼ਃ ਪਰਮਾਤ੍ਮਨਿਸ਼੍ਠਾ
ਯਯਾ ਸਦਾਨਂਦਰਸਂ ਸਮ੍ਰੁਰੁਇਚ੍ਛਤਿ ॥ 119॥
ਅਵ੍ਯਕ੍ਤਮੇਤਤ੍ਤ੍ਰਿਗੁਣੈਰ੍ਨਿਰੁਕ੍ਤਂ
ਤਤ੍ਕਾਰਣਂ ਨਾਮ ਸ਼ਰੀਰਮਾਤ੍ਮਨਃ ।
ਸੁਸ਼ੁਪ੍ਤਿਰੇਤਸ੍ਯ ਵਿਭਕ੍ਤ੍ਯਵਸ੍ਥਾ
ਪ੍ਰਲੀਨਸਰ੍ਵੇਂਦ੍ਰਿਯਬੁਦ੍ਧਿਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤਿਃ ॥ 120॥
ਸਰ੍ਵਪ੍ਰਕਾਰਪ੍ਰਮਿਤਿਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤਿਃ
ਬੀਜਾਤ੍ਮਨਾਵਸ੍ਥਿਤਿਰੇਵ ਬੁਦ੍ਧੇਃ ।
ਸੁਸ਼ੁਪ੍ਤਿਰੇਤਸ੍ਯ ਕਿਲ ਪ੍ਰਤੀਤਿਃ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸੁਸ਼ੁਪ੍ਤਿਰਤ੍ਰਾਸ੍ਯ)
ਕਿਂਚਿਨ੍ਨ ਵੇਦ੍ਮੀਤਿ ਜਗਤ੍ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧੇਃ ॥ 121॥
ਦੇਹੇਂਦ੍ਰਿਯਪ੍ਰਾਣਮਨੋਹਮਾਦਯਃ
ਸਰ੍ਵੇ ਵਿਕਾਰਾ ਵਿਸ਼ਯਾਃ ਸੁਖਾਦਯਃ ।
ਵ੍ਯੋਮਾਦਿਭੂਤਾਨ੍ਯਖਿਲਂ ਚ ਵਿਸ਼੍ਵਂ
ਅਵ੍ਯਕ੍ਤਪਰ੍ਯਂਤਮਿਦਂ ਹ੍ਯਨਾਤ੍ਮਾ ॥ 122॥
ਮਾਯਾ ਮਾਯਾਕਾਰ੍ਯਂ ਸਰ੍ਵਂ ਮਹਦਾਦਿਦੇਹਪਰ੍ਯਂਤਮ੍ ।
ਅਸਦਿਦਮਨਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਂ ਵਿਦ੍ਧਿ ਤ੍ਵਂ ਮਰੁਮਰੀਚਿਕਾਕਲ੍ਪਮ੍ ॥ 123॥
ਅਥ ਤੇ ਸਂਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼੍ਯਾਮਿ ਸ੍ਵਰੂਪਂ ਪਰਮਾਤ੍ਮਨਃ ।
ਯਦ੍ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਨਰੋ ਬਂਧਾਨ੍ਮੁਕ੍ਤਃ ਕੈਵਲ੍ਯਮਸ਼੍ਨੁਤੇ ॥ 124॥
ਅਸ੍ਤਿ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਸ੍ਵਯਂ ਨਿਤ੍ਯਮਹਂਪ੍ਰਤ੍ਯਯਲਂਬਨਃ ।
ਅਵਸ੍ਥਾਤ੍ਰਯਸਾਕ੍ਸ਼ੀ ਸਨ੍ਪਂਚਕੋਸ਼ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਃ ॥ 125॥
ਯੋ ਵਿਜਾਨਾਤਿ ਸਕਲਂ ਜਾਗ੍ਰਤ੍ਸ੍ਵਪ੍ਨਸੁਸ਼ੁਪ੍ਤਿਸ਼ੁ ।
ਬੁਦ੍ਧਿਤਦ੍ਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤਿਸਦ੍ਭਾਵਮਭਾਵਮਹਮਿਤ੍ਯਯਮ੍ ॥ 126॥
ਯਃ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਸ੍ਵਯਂ ਸਰ੍ਵਂ ਯਂ ਨ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਕਸ਼੍ਚਨ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਕਿਂਚਨ)
ਯਸ਼੍ਚੇਤਯਤਿ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾਦਿ ਨ ਤਦ੍ਯਂ ਚੇਤਯਤ੍ਯਯਮ੍ ॥ 127॥
ਯੇਨ ਵਿਸ਼੍ਵਮਿਦਂ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤਂ ਯਂ ਨ ਵ੍ਯਾਪ੍ਨੋਤਿ ਕਿਂਚਨ ।
ਆਭਾਰੂਪਮਿਦਂ ਸਰ੍ਵਂ ਯਂ ਭਾਂਤਮਨੁਭਾਤ੍ਯਯਮ੍ ॥ 128॥
ਯਸ੍ਯ ਸਨ੍ਨਿਧਿਮਾਤ੍ਰੇਣ ਦੇਹੇਂਦ੍ਰਿਯਮਨੋਧਿਯਃ ।
ਵਿਸ਼ਯੇਸ਼ੁ ਸ੍ਵਕੀਯੇਸ਼ੁ ਵਰ੍ਤਂਤੇ ਪ੍ਰੇਰਿਤਾ ਇਵ ॥ 129॥
ਅਹਂਕਾਰਾਦਿਦੇਹਾਂਤਾ ਵਿਸ਼ਯਾਸ਼੍ਚ ਸੁਖਾਦਯਃ ।
ਵੇਦ੍ਯਂਤੇ ਘਟਵਦ੍ਯੇਨ ਨਿਤ੍ਯਬੋਧਸ੍ਵਰੂਪਿਣਾ ॥ 130॥
ਏਸ਼ੋਂਤਰਾਤ੍ਮਾ ਪੁਰੁਸ਼ਃ ਪੁਰਾਣੋ
ਨਿਰਂਤਰਾਖਂਡਸੁਖਾਨੁਭੂਤਿਃ ।
ਸਦੈਕਰੂਪਃ ਪ੍ਰਤਿਬੋਧਮਾਤ੍ਰੋ
ਯੇਨੇਸ਼ਿਤਾ ਵਾਗਸਵਸ਼੍ਚਰਂਤਿ ॥ 131॥
ਅਤ੍ਰੈਵ ਸਤ੍ਤ੍ਵਾਤ੍ਮਨਿ ਧੀਗੁਹਾਯਾਂ
ਅਵ੍ਯਾਕ੍ਰੁਰੁਇਤਾਕਾਸ਼ ਉਸ਼ਤ੍ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਃ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਉਰੁਪ੍ਰਕਾਸ਼ਃ)
ਆਕਾਸ਼ ਉਚ੍ਚੈ ਰਵਿਵਤ੍ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤੇ
ਸ੍ਵਤੇਜਸਾ ਵਿਸ਼੍ਵਮਿਦਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਯਨ੍ ॥ 132॥
ਜ੍ਞਾਤਾ ਮਨੋਹਂਕ੍ਰੁਰੁਇਤਿਵਿਕ੍ਰਿਯਾਣਾਂ
ਦੇਹੇਂਦ੍ਰਿਯਪ੍ਰਾਣਕ੍ਰੁਰੁਇਤਕ੍ਰਿਯਾਣਾਮ੍ ।
ਅਯੋਗ੍ਨਿਵਤ੍ਤਾਨਨੁਵਰ੍ਤਮਾਨੋ
ਨ ਚੇਸ਼੍ਟਤੇ ਨੋ ਵਿਕਰੋਤਿ ਕਿਂਚਨ ॥ 133॥
ਨ ਜਾਯਤੇ ਨੋ ਮ੍ਰਿਯਤੇ ਨ ਵਰ੍ਧਤੇ
ਨ ਕ੍ਸ਼ੀਯਤੇ ਨੋ ਵਿਕਰੋਤਿ ਨਿਤ੍ਯਃ ।
ਵਿਲੀਯਮਾਨੇਪਿ ਵਪੁਸ਼੍ਯਮੁਸ਼੍ਮਿ-
ਨ੍ਨ ਲੀਯਤੇ ਕੁਂਭ ਇਵਾਂਬਰਂ ਸ੍ਵਯਮ੍ ॥ 134॥
ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਰੁਇਤਿਵਿਕ੍ਰੁਰੁਇਤਿਭਿਨ੍ਨਃ ਸ਼ੁਦ੍ਧਬੋਧਸ੍ਵਭਾਵਃ
ਸਦਸਦਿਦਮਸ਼ੇਸ਼ਂ ਭਾਸਯਨ੍ਨਿਰ੍ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਃ ।
ਵਿਲਸਤਿ ਪਰਮਾਤ੍ਮਾ ਜਾਗ੍ਰਦਾਦਿਸ਼੍ਵਵਸ੍ਥਾ-
ਸ੍ਵਹਮਹਮਿਤਿ ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਤ੍ਸਾਕ੍ਸ਼ਿਰੂਪੇਣ ਬੁਦ੍ਧੇਃ ॥ 135॥
ਨਿਯਮਿਤਮਨਸਾਮੁਂ ਤ੍ਵਂ ਸ੍ਵਮਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮ-
ਨ੍ਯਯਮਹਮਿਤਿ ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਦ੍ਵਿਦ੍ਧਿ ਬੁਦ੍ਧਿਪ੍ਰਸਾਦਾਤ੍ ।
ਜਨਿਮਰਣਤਰਂਗਾਪਾਰਸਂਸਾਰਸਿਂਧੁਂ
ਪ੍ਰਤਰ ਭਵ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਾਰ੍ਥੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰੂਪੇਣ ਸਂਸ੍ਥਃ ॥ 136॥
ਅਤ੍ਰਾਨਾਤ੍ਮਨ੍ਯਹਮਿਤਿ ਮਤਿਰ੍ਬਂਧ ਏਸ਼ੋਸ੍ਯ ਪੁਂਸਃ
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋਜ੍ਞਾਨਾਜ੍ਜਨਨਮਰਣਕ੍ਲੇਸ਼ਸਂਪਾਤਹੇਤੁਃ ।
ਯੇਨੈਵਾਯਂ ਵਪੁਰਿਦਮਸਤ੍ਸਤ੍ਯਮਿਤ੍ਯਾਤ੍ਮਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ
ਪੁਸ਼੍ਯਤ੍ਯੁਕ੍ਸ਼ਤ੍ਯਵਤਿ ਵਿਸ਼ਯੈਸ੍ਤਂਤੁਭਿਃ ਕੋਸ਼ਕ੍ਰੁਰੁਇਦ੍ਵਤ੍ ॥ 137॥
ਅਤਸ੍ਮਿਂਸ੍ਤਦ੍ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਪ੍ਰਭਵਤਿ ਵਿਮੂਢਸ੍ਯ ਤਮਸਾ
ਵਿਵੇਕਾਭਾਵਾਦ੍ਵੈ ਸ੍ਫੁਰਤਿ ਭੁਜਗੇ ਰਜ੍ਜੁਧਿਸ਼ਣਾ ।
ਤਤੋਨਰ੍ਥਵ੍ਰਾਤੋ ਨਿਪਤਤਿ ਸਮਾਦਾਤੁਰਧਿਕਃ
ਤਤੋ ਯੋਸਦ੍ਗ੍ਰਾਹਃ ਸ ਹਿ ਭਵਤਿ ਬਂਧਃ ਸ਼ਰੁਰੁਇਣੁ ਸਖੇ ॥ 138॥
ਅਖਂਡਨਿਤ੍ਯਾਦ੍ਵਯਬੋਧਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ
ਸ੍ਫੁਰਂਤਮਾਤ੍ਮਾਨਮਨਂਤਵੈਭਵਮ੍ ।
ਸਮਾਵ੍ਰੁਰੁਇਣੋਤ੍ਯਾਵ੍ਰੁਰੁਇਤਿਸ਼ਕ੍ਤਿਰੇਸ਼ਾ
ਤਮੋਮਯੀ ਰਾਹੁਰਿਵਾਰ੍ਕਬਿਂਬਮ੍ ॥ 139॥
ਤਿਰੋਭੂਤੇ ਸ੍ਵਾਤ੍ਮਨ੍ਯਮਲਤਰਤੇਜੋਵਤਿ ਪੁਮਾਨ੍
ਅਨਾਤ੍ਮਾਨਂ ਮੋਹਾਦਹਮਿਤਿ ਸ਼ਰੀਰਂ ਕਲਯਤਿ ।
ਤਤਃ ਕਾਮਕ੍ਰੋਧਪ੍ਰਭ੍ਰੁਰੁਇਤਿਭਿਰਮੁਂ ਬਂਧਨਗੁਣੈਃ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਬਂਧਕਗੁਣੈਃ)
ਪਰਂ ਵਿਕ੍ਸ਼ੇਪਾਖ੍ਯਾ ਰਜਸ ਉਰੁਸ਼ਕ੍ਤਿਰ੍ਵ੍ਯਥਯਤਿ ॥ 140॥
ਮਹਾਮੋਹਗ੍ਰਾਹਗ੍ਰਸਨਗਲਿਤਾਤ੍ਮਾਵਗਮਨੋ
ਧਿਯੋ ਨਾਨਾਵਸ੍ਥਾਂ ਸ੍ਵਯਮਭਿਨਯਂਸ੍ਤਦ੍ਗੁਣਤਯਾ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਨਾਨਾਵਸ੍ਥਾਃ)
ਅਪਾਰੇ ਸਂਸਾਰੇ ਵਿਸ਼ਯਵਿਸ਼ਪੂਰੇ ਜਲਨਿਧੌ
ਨਿਮਜ੍ਯੋਨ੍ਮਜ੍ਯਾਯਂ ਭ੍ਰਮਤਿ ਕੁਮਤਿਃ ਕੁਤ੍ਸਿਤਗਤਿਃ ॥ 141॥
ਭਾਨੁਪ੍ਰਭਾਸਂਜਨਿਤਾਭ੍ਰਪਂਕ੍ਤਿਃ
ਭਾਨੁਂ ਤਿਰੋਧਾਯ ਵਿਜ੍ਰੁਰੁਇਂਭਤੇ ਯਥਾ ।
ਆਤ੍ਮੋਦਿਤਾਹਂਕ੍ਰੁਰੁਇਤਿਰਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਂ
ਤਥਾ ਤਿਰੋਧਾਯ ਵਿਜ੍ਰੁਰੁਇਂਭਤੇ ਸ੍ਵਯਮ੍ ॥ 142॥
ਕਵਲਿਤਦਿਨਨਾਥੇ ਦੁਰ੍ਦਿਨੇ ਸਾਂਦ੍ਰਮੇਘੈਃ
ਵ੍ਯਥਯਤਿ ਹਿਮਝਂਝਾਵਾਯੁਰੁਗ੍ਰੋ ਯਥੈਤਾਨ੍ ।
ਅਵਿਰਤਤਮਸਾਤ੍ਮਨ੍ਯਾਵ੍ਰੁਰੁਇਤੇ ਮੂਢਬੁਦ੍ਧਿਂ
ਕ੍ਸ਼ਪਯਤਿ ਬਹੁਦੁਃਖੈਸ੍ਤੀਵ੍ਰਵਿਕ੍ਸ਼ੇਪਸ਼ਕ੍ਤਿਃ ॥ 143॥
ਏਤਾਭ੍ਯਾਮੇਵ ਸ਼ਕ੍ਤਿਭ੍ਯਾਂ ਬਂਧਃ ਪੁਂਸਃ ਸਮਾਗਤਃ ।
ਯਾਭ੍ਯਾਂ ਵਿਮੋਹਿਤੋ ਦੇਹਂ ਮਤ੍ਵਾਤ੍ਮਾਨਂ ਭ੍ਰਮਤ੍ਯਯਮ੍ ॥ 144॥
ਬੀਜਂ ਸਂਸ੍ਰੁਰੁਇਤਿਭੂਮਿਜਸ੍ਯ ਤੁ ਤਮੋ ਦੇਹਾਤ੍ਮਧੀਰਂਕੁਰੋ
ਰਾਗਃ ਪਲ੍ਲਵਮਂਬੁ ਕਰ੍ਮ ਤੁ ਵਪੁਃ ਸ੍ਕਂਧੋਸਵਃ ਸ਼ਾਖਿਕਾਃ ।
ਅਗ੍ਰਾਣੀਂਦ੍ਰਿਯਸਂਹਤਿਸ਼੍ਚ ਵਿਸ਼ਯਾਃ ਪੁਸ਼੍ਪਾਣਿ ਦੁਃਖਂ ਫਲਂ
ਨਾਨਾਕਰ੍ਮਸਮੁਦ੍ਭਵਂ ਬਹੁਵਿਧਂ ਭੋਕ੍ਤਾਤ੍ਰ ਜੀਵਃ ਖਗਃ ॥ 145॥
ਅਜ੍ਞਾਨਮੂਲੋਯਮਨਾਤ੍ਮਬਂਧੋ
ਨੈਸਰ੍ਗਿਕੋਨਾਦਿਰਨਂਤ ਈਰਿਤਃ ।
ਜਨ੍ਮਾਪ੍ਯਯਵ੍ਯਾਧਿਜਰਾਦਿਦੁਃਖ-
ਪ੍ਰਵਾਹਪਾਤਂ ਜਨਯਤ੍ਯਮੁਸ਼੍ਯ ॥ 146॥
ਨਾਸ੍ਤ੍ਰੈਰ੍ਨ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੈਰਨਿਲੇਨ ਵਹ੍ਨਿਨਾ
ਛੇਤ੍ਤੁਂ ਨ ਸ਼ਕ੍ਯੋ ਨ ਚ ਕਰ੍ਮਕੋਟਿਭਿਃ ।
ਵਿਵੇਕਵਿਜ੍ਞਾਨਮਹਾਸਿਨਾ ਵਿਨਾ
ਧਾਤੁਃ ਪ੍ਰਸਾਦੇਨ ਸ਼ਿਤੇਨ ਮਂਜੁਨਾ ॥ 147॥
ਸ਼੍ਰੁਤਿਪ੍ਰਮਾਣੈਕਮਤੇਃ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮ
ਨਿਸ਼੍ਠਾ ਤਯੈਵਾਤ੍ਮਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਿਰਸ੍ਯ ।
ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਬੁਦ੍ਧੇਃ ਪਰਮਾਤ੍ਮਵੇਦਨਂ
ਤੇਨੈਵ ਸਂਸਾਰਸਮੂਲਨਾਸ਼ਃ ॥ 148॥
ਕੋਸ਼ੈਰਨ੍ਨਮਯਾਦ੍ਯੈਃ ਪਂਚਭਿਰਾਤ੍ਮਾ ਨ ਸਂਵ੍ਰੁਰੁਇਤੋ ਭਾਤਿ ।
ਨਿਜਸ਼ਕ੍ਤਿਸਮੁਤ੍ਪਨ੍ਨੈਃ ਸ਼ੈਵਾਲਪਟਲੈਰਿਵਾਂਬੁ ਵਾਪੀਸ੍ਥਮ੍ ॥ 149॥
ਤਚ੍ਛੈਵਾਲਾਪਨਯੇ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਸਲਿਲਂ ਪ੍ਰਤੀਯਤੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧਮ੍ ।
ਤ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਣਾਸਂਤਾਪਹਰਂ ਸਦ੍ਯਃ ਸੌਖ੍ਯਪ੍ਰਦਂ ਪਰਂ ਪੁਂਸਃ ॥ 150॥
ਪਂਚਾਨਾਮਪਿ ਕੋਸ਼ਾਨਾਮਪਵਾਦੇ ਵਿਭਾਤ੍ਯਯਂ ਸ਼ੁਦ੍ਧਃ ।
ਨਿਤ੍ਯਾਨਂਦੈਕਰਸਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍ਰੂਪਃ ਪਰਃ ਸ੍ਵਯਂਜ੍ਯੋਤਿਃ ॥ 151॥
ਆਤ੍ਮਾਨਾਤ੍ਮਵਿਵੇਕਃ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੋ ਬਂਧਮੁਕ੍ਤਯੇ ਵਿਦੁਸ਼ਾ ।
ਤੇਨੈਵਾਨਂਦੀ ਭਵਤਿ ਸ੍ਵਂ ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਸਚ੍ਚਿਦਾਨਂਦਮ੍ ॥ 152॥
ਮੁਂਜਾਦਿਸ਼ੀਕਾਮਿਵ ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਯਵਰ੍ਗਾਤ੍
ਪ੍ਰਤ੍ਯਂਚਮਾਤ੍ਮਾਨਮਸਂਗਮਕ੍ਰਿਯਮ੍ ।
ਵਿਵਿਚ੍ਯ ਤਤ੍ਰ ਪ੍ਰਵਿਲਾਪ੍ਯ ਸਰ੍ਵਂ
ਤਦਾਤ੍ਮਨਾ ਤਿਸ਼੍ਠਤਿ ਯਃ ਸ ਮੁਕ੍ਤਃ ॥ 153॥
ਦੇਹੋਯਮਨ੍ਨਭਵਨੋਨ੍ਨਮਯਸ੍ਤੁ ਕੋਸ਼- (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਕੋਸ਼ੋ)
ਸ਼੍ਚਾਨ੍ਨੇਨ ਜੀਵਤਿ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤਿ ਤਦ੍ਵਿਹੀਨਃ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਹ੍ਯਨ੍ਨੇਨ)
ਤ੍ਵਕ੍ਚਰ੍ਮਮਾਂਸਰੁਧਿਰਾਸ੍ਥਿਪੁਰੀਸ਼ਰਾਸ਼ਿ-
ਰ੍ਨਾਯਂ ਸ੍ਵਯਂ ਭਵਿਤੁਮਰ੍ਹਤਿ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ੁਦ੍ਧਃ ॥ 154॥
ਪੂਰ੍ਵਂ ਜਨੇਰਧਿਮ੍ਰੁਰੁਇਤੇਰਪਿ ਨਾਯਮਸ੍ਤਿ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਜਨੇਰਪਿਮ੍ਰੁਰੁਇਤੇਰਥ)
ਜਾਤਕ੍ਸ਼ਣਃ ਕ੍ਸ਼ਣਗੁਣੋਨਿਯਤਸ੍ਵਭਾਵਃ ।
ਨੈਕੋ ਜਡਸ਼੍ਚ ਘਟਵਤ੍ਪਰਿਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਯਮਾਨਃ
ਸ੍ਵਾਤ੍ਮਾ ਕਥਂ ਭਵਤਿ ਭਾਵਵਿਕਾਰਵੇਤ੍ਤਾ ॥ 155॥
ਪਾਣਿਪਾਦਾਦਿਮਾਂਦੇਹੋ ਨਾਤ੍ਮਾ ਵ੍ਯਂਗੇਪਿ ਜੀਵਨਾਤ੍ ।
ਤਤ੍ਤਚ੍ਛਕ੍ਤੇਰਨਾਸ਼ਾਚ੍ਚ ਨ ਨਿਯਮ੍ਯੋ ਨਿਯਾਮਕਃ ॥ 156॥
ਦੇਹਤਦ੍ਧਰ੍ਮਤਤ੍ਕਰ੍ਮਤਦਵਸ੍ਥਾਦਿਸਾਕ੍ਸ਼ਿਣਃ ।
ਸਤ ਏਵ ਸ੍ਵਤਃਸਿਦ੍ਧਂ ਤਦ੍ਵੈਲਕ੍ਸ਼ਣ੍ਯਮਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 157॥
ਸ਼ਲ੍ਯਰਾਸ਼ਿਰ੍ਮਾਂਸਲਿਪ੍ਤੋ ਮਲਪੂਰ੍ਣੋਤਿਕਸ਼੍ਮਲਃ ।
ਕਥਂ ਭਵੇਦਯਂ ਵੇਤ੍ਤਾ ਸ੍ਵਯਮੇਤਦ੍ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਃ ॥ 158॥
ਤ੍ਵਙ੍ਮਾਂਸਮੇਦੋਸ੍ਥਿਪੁਰੀਸ਼ਰਾਸ਼ਾ-
ਵਹਮ੍ਮਤਿਂ ਮੂਢਜਨਃ ਕਰੋਤਿ ।
ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਵੇਤ੍ਤਿ ਵਿਚਾਰਸ਼ੀਲੋ
ਨਿਜਸ੍ਵਰੂਪਂ ਪਰਮਾਰ੍ਥਭੂਤਮ੍ ॥ 159॥
ਦੇਹੋਹਮਿਤ੍ਯੇਵ ਜਡਸ੍ਯ ਬੁਦ੍ਧਿਃ
ਦੇਹੇ ਚ ਜੀਵੇ ਵਿਦੁਸ਼ਸ੍ਤ੍ਵਹਂਧੀਃ ।
ਵਿਵੇਕਵਿਜ੍ਞਾਨਵਤੋ ਮਹਾਤ੍ਮਨੋ
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਹਮਿਤ੍ਯੇਵ ਮਤਿਃ ਸਦਾਤ੍ਮਨਿ ॥ 160॥
ਅਤ੍ਰਾਤ੍ਮਬੁਦ੍ਧਿਂ ਤ੍ਯਜ ਮੂਢਬੁਦ੍ਧੇ
ਤ੍ਵਙ੍ਮਾਂਸਮੇਦੋਸ੍ਥਿਪੁਰੀਸ਼ਰਾਸ਼ੌ ।
ਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮਨਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪੇ
ਕੁਰੁਸ਼੍ਵ ਸ਼ਾਂਤਿਂ ਪਰਮਾਂ ਭਜਸ੍ਵ ॥ 161॥
ਦੇਹੇਂਦ੍ਰਿਯਾਦਾਵਸਤਿ ਭ੍ਰਮੋਦਿਤਾਂ
ਵਿਦ੍ਵਾਨਹਂਤਾਂ ਨ ਜਹਾਤਿ ਯਾਵਤ੍ ।
ਤਾਵਨ੍ਨ ਤਸ੍ਯਾਸ੍ਤਿ ਵਿਮੁਕ੍ਤਿਵਾਰ੍ਤਾ-
ਪ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵੇਸ਼ ਵੇਦਾਂਤਨਯਾਂਤਦਰ੍ਸ਼ੀ ॥ 162॥
ਛਾਯਾਸ਼ਰੀਰੇ ਪ੍ਰਤਿਬਿਂਬਗਾਤ੍ਰੇ
ਯਤ੍ਸ੍ਵਪ੍ਨਦੇਹੇ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਿ ਕਲ੍ਪਿਤਾਂਗੇ ।
ਯਥਾਤ੍ਮਬੁਦ੍ਧਿਸ੍ਤਵ ਨਾਸ੍ਤਿ ਕਾਚਿ-
ਜ੍ਜੀਵਚ੍ਛਰੀਰੇ ਚ ਤਥੈਵ ਮਾਸ੍ਤੁ ॥ 163॥
ਦੇਹਾਤ੍ਮਧੀਰੇਵ ਨ੍ਰੁਰੁਇਣਾਮਸਦ੍ਧਿਯਾਂ
ਜਨ੍ਮਾਦਿਦੁਃਖਪ੍ਰਭਵਸ੍ਯ ਬੀਜਮ੍ ।
ਯਤਸ੍ਤਤਸ੍ਤ੍ਵਂ ਜਹਿ ਤਾਂ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਾਤ੍
ਤ੍ਯਕ੍ਤੇ ਤੁ ਚਿਤ੍ਤੇ ਨ ਪੁਨਰ੍ਭਵਾਸ਼ਾ ॥ 164॥
ਕਰ੍ਮੇਂਦ੍ਰਿਯੈਃ ਪਂਚਭਿਰਂਚਿਤੋਯਂ
ਪ੍ਰਾਣੋ ਭਵੇਤ੍ਪ੍ਰਾਣਮਯਸ੍ਤੁ ਕੋਸ਼ਃ ॥
ਯੇਨਾਤ੍ਮਵਾਨਨ੍ਨਮਯੋਨੁਪੂਰ੍ਣਃ
ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇਸੌ ਸਕਲਕ੍ਰਿਯਾਸੁ ॥ 165॥
ਨੈਵਾਤ੍ਮਾਪਿ ਪ੍ਰਾਣਮਯੋ ਵਾਯੁਵਿਕਾਰੋ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਨੈਵਾਤ੍ਮਾਯਂ)
ਗਂਤਾਗਂਤਾ ਵਾਯੁਵਦਂਤਰ੍ਬਹਿਰੇਸ਼ਃ ।
ਯਸ੍ਮਾਤ੍ਕਿਂਚਿਤ੍ਕ੍ਵਾਪਿ ਨ ਵੇਤ੍ਤੀਸ਼੍ਟਮਨਿਸ਼੍ਟਂ
ਸ੍ਵਂ ਵਾਨ੍ਯਂ ਵਾ ਕਿਂਚਨ ਨਿਤ੍ਯਂ ਪਰਤਂਤ੍ਰਃ ॥ 166॥
ਜ੍ਞਾਨੇਂਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਚ ਮਨਸ਼੍ਚ ਮਨੋਮਯਃ ਸ੍ਯਾਤ੍
ਕੋਸ਼ੋ ਮਮਾਹਮਿਤਿ ਵਸ੍ਤੁਵਿਕਲ੍ਪਹੇਤੁਃ ।
ਸਂਜ੍ਞਾਦਿਭੇਦਕਲਨਾਕਲਿਤੋ ਬਲੀਯਾਂ-
ਸ੍ਤਤ੍ਪੂਰ੍ਵਕੋਸ਼ਮਭਿਪੂਰ੍ਯ ਵਿਜ੍ਰੁਰੁਇਂਭਤੇ ਯਃ ॥ 167॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਅਨੁਪੂਰ੍ਯ)
ਪਂਚੇਂਦ੍ਰਿਯੈਃ ਪਂਚਭਿਰੇਵ ਹੋਤ੍ਰੁਰੁਇਭਿਃ
ਪ੍ਰਚੀਯਮਾਨੋ ਵਿਸ਼ਯਾਜ੍ਯਧਾਰਯਾ ।
ਜਾਜ੍ਵਲ੍ਯਮਾਨੋ ਬਹੁਵਾਸਨੇਂਧਨੈਃ
ਮਨੋਮਯਾਗ੍ਨਿਰ੍ਦਹਤਿ ਪ੍ਰਪਂਚਮ੍ ॥ 168॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਮਨੋਮਯੋਗ੍ਨਿਰ੍ਦਹਤਿ)
ਨ ਹ੍ਯਸ੍ਤ੍ਯਵਿਦ੍ਯਾ ਮਨਸੋਤਿਰਿਕ੍ਤਾ
ਮਨੋ ਹ੍ਯਵਿਦ੍ਯਾ ਭਵਬਂਧਹੇਤੁਃ ।
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਵਿਨਸ਼੍ਟੇ ਸਕਲਂ ਵਿਨਸ਼੍ਟਂ
ਵਿਜ੍ਰੁਰੁਇਂਭਿਤੇਸ੍ਮਿਨ੍ਸਕਲਂ ਵਿਜ੍ਰੁਰੁਇਂਭਤੇ ॥ 169॥
ਸ੍ਵਪ੍ਨੇਰ੍ਥਸ਼ੂਨ੍ਯੇ ਸ੍ਰੁਰੁਇਜਤਿ ਸ੍ਵਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ
ਭੋਕ੍ਤ੍ਰਾਦਿਵਿਸ਼੍ਵਂ ਮਨ ਏਵ ਸਰ੍ਵਮ੍ ।
ਤਥੈਵ ਜਾਗ੍ਰਤ੍ਯਪਿ ਨੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਃ
ਤਤ੍ਸਰ੍ਵਮੇਤਨ੍ਮਨਸੋ ਵਿਜ੍ਰੁਰੁਇਂਭਣਮ੍ ॥ 170॥
ਸੁਸ਼ੁਪ੍ਤਿਕਾਲੇ ਮਨਸਿ ਪ੍ਰਲੀਨੇ
ਨੈਵਾਸ੍ਤਿ ਕਿਂਚਿਤ੍ਸਕਲਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧੇਃ ।
ਅਤੋ ਮਨਃਕਲ੍ਪਿਤ ਏਵ ਪੁਂਸਃ
ਸਂਸਾਰ ਏਤਸ੍ਯ ਨ ਵਸ੍ਤੁਤੋਸ੍ਤਿ ॥ 171॥
ਵਾਯੁਨਾਨੀਯਤੇ ਮੇਘਃ ਪੁਨਸ੍ਤੇਨੈਵ ਨੀਯਤੇ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਵਾਯੁਨਾ ਨੀਯਤੇ ਮੇਘਃ ਪੁਨਸ੍ਤੇਨੈਵ ਲੀਯਤੇ)
ਮਨਸਾ ਕਲ੍ਪ੍ਯਤੇ ਬਂਧੋ ਮੋਕ੍ਸ਼ਸ੍ਤੇਨੈਵ ਕਲ੍ਪ੍ਯਤੇ ॥ 172॥
ਦੇਹਾਦਿਸਰ੍ਵਵਿਸ਼ਯੇ ਪਰਿਕਲ੍ਪ੍ਯ ਰਾਗਂ
ਬਧ੍ਨਾਤਿ ਤੇਨ ਪੁਰੁਸ਼ਂ ਪਸ਼ੁਵਦ੍ਗੁਣੇਨ ।
ਵੈਰਸ੍ਯਮਤ੍ਰ ਵਿਸ਼ਵਤ੍ ਸੁਵਿਧਾਯ ਪਸ਼੍ਚਾਦ੍
ਏਨਂ ਵਿਮੋਚਯਤਿ ਤਨ੍ਮਨ ਏਵ ਬਂਧਾਤ੍ ॥ 173॥
ਤਸ੍ਮਾਨ੍ਮਨਃ ਕਾਰਣਮਸ੍ਯ ਜਂਤੋਃ
ਬਂਧਸ੍ਯ ਮੋਕ੍ਸ਼ਸ੍ਯ ਚ ਵਾ ਵਿਧਾਨੇ ।
ਬਂਧਸ੍ਯ ਹੇਤੁਰ੍ਮਲਿਨਂ ਰਜੋਗੁਣੈਃ
ਮੋਕ੍ਸ਼ਸ੍ਯ ਸ਼ੁਦ੍ਧਂ ਵਿਰਜਸ੍ਤਮਸ੍ਕਮ੍ ॥ 174॥
ਵਿਵੇਕਵੈਰਾਗ੍ਯਗੁਣਾਤਿਰੇਕਾ-
ਚ੍ਛੁਦ੍ਧਤ੍ਵਮਾਸਾਦ੍ਯ ਮਨੋ ਵਿਮੁਕ੍ਤ੍ਯੈ ।
ਭਵਤ੍ਯਤੋ ਬੁਦ੍ਧਿਮਤੋ ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੋ-
ਸ੍ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢਾਭ੍ਯਾਂ ਭਵਿਤਵ੍ਯਮਗ੍ਰੇ ॥ 175॥
ਮਨੋ ਨਾਮ ਮਹਾਵ੍ਯਾਘ੍ਰੋ ਵਿਸ਼ਯਾਰਣ੍ਯਭੂਮਿਸ਼ੁ ।
ਚਰਤ੍ਯਤ੍ਰ ਨ ਗਚ੍ਛਂਤੁ ਸਾਧਵੋ ਯੇ ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ਵਃ ॥ 176॥
ਮਨਃ ਪ੍ਰਸੂਤੇ ਵਿਸ਼ਯਾਨਸ਼ੇਸ਼ਾਨ੍
ਸ੍ਥੂਲਾਤ੍ਮਨਾ ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਤਯਾ ਚ ਭੋਕ੍ਤੁਃ ।
ਸ਼ਰੀਰਵਰ੍ਣਾਸ਼੍ਰਮਜਾਤਿਭੇਦਾਨ੍
ਗੁਣਕ੍ਰਿਯਾਹੇਤੁਫਲਾਨਿ ਨਿਤ੍ਯਮ੍ ॥ 177॥
ਅਸਂਗਚਿਦ੍ਰੂਪਮਮੁਂ ਵਿਮੋਹ੍ਯ
ਦੇਹੇਂਦ੍ਰਿਯਪ੍ਰਾਣਗੁਣੈਰ੍ਨਿਬਦ੍ਧ੍ਯ ।
ਅਹਮ੍ਮਮੇਤਿ ਭ੍ਰਮਯਤ੍ਯਜਸ੍ਰਂ
ਮਨਃ ਸ੍ਵਕ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯੇਸ਼ੁ ਫਲੋਪਭੁਕ੍ਤਿਸ਼ੁ ॥ 178॥
ਅਧ੍ਯਾਸਦੋਸ਼ਾਤ੍ਪੁਰੁਸ਼ਸ੍ਯ ਸਂਸ੍ਰੁਰੁਇਤਿਃ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਅਧ੍ਯਾਸਯੋਗਾਤ੍)
ਅਧ੍ਯਾਸਬਂਧਸ੍ਤ੍ਵਮੁਨੈਵ ਕਲ੍ਪਿਤਃ ।
ਰਜਸ੍ਤਮੋਦੋਸ਼ਵਤੋਵਿਵੇਕਿਨੋ
ਜਨ੍ਮਾਦਿਦੁਃਖਸ੍ਯ ਨਿਦਾਨਮੇਤਤ੍ ॥ 179॥
ਅਤਃ ਪ੍ਰਾਹੁਰ੍ਮਨੋਵਿਦ੍ਯਾਂ ਪਂਡਿਤਾਸ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵਦਰ੍ਸ਼ਿਨਃ ।
ਯੇਨੈਵ ਭ੍ਰਾਮ੍ਯਤੇ ਵਿਸ਼੍ਵਂ ਵਾਯੁਨੇਵਾਭ੍ਰਮਂਡਲਮ੍ ॥ 180॥
ਤਨ੍ਮਨਃਸ਼ੋਧਨਂ ਕਾਰ੍ਯਂ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨੇਨ ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੁਣਾ ।
ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧੇ ਸਤਿ ਚੈਤਸ੍ਮਿਨ੍ਮੁਕ੍ਤਿਃ ਕਰਫਲਾਯਤੇ ॥ 181॥
ਮੋਕ੍ਸ਼ੈਕਸਕ੍ਤ੍ਯਾ ਵਿਸ਼ਯੇਸ਼ੁ ਰਾਗਂ
ਨਿਰ੍ਮੂਲ੍ਯ ਸਨ੍ਨ੍ਯਸ੍ਯ ਚ ਸਰ੍ਵਕਰ੍ਮ ।
ਸਚ੍ਛ੍ਰਦ੍ਧਯਾ ਯਃ ਸ਼੍ਰਵਣਾਦਿਨਿਸ਼੍ਠੋ
ਰਜਃਸ੍ਵਭਾਵਂ ਸ ਧੁਨੋਤਿ ਬੁਦ੍ਧੇਃ ॥ 182॥
ਮਨੋਮਯੋ ਨਾਪਿ ਭਵੇਤ੍ਪਰਾਤ੍ਮਾ
ਹ੍ਯਾਦ੍ਯਂਤਵਤ੍ਤ੍ਵਾਤ੍ਪਰਿਣਾਮਿਭਾਵਾਤ੍ ।
ਦੁਃਖਾਤ੍ਮਕਤ੍ਵਾਦ੍ਵਿਸ਼ਯਤ੍ਵਹੇਤੋਃ
ਦ੍ਰਸ਼੍ਟਾ ਹਿ ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਯਾਤ੍ਮਤਯਾ ਨ ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਃ ॥ 183॥
ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਬੁਦ੍ਧੀਂਦ੍ਰਿਯੈਃ ਸਾਰ੍ਧਂ ਸਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤਿਃ ਕਰ੍ਤ੍ਰੁਰੁਇਲਕ੍ਸ਼ਣਃ ।
ਵਿਜ੍ਞਾਨਮਯਕੋਸ਼ਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਪੁਂਸਃ ਸਂਸਾਰਕਾਰਣਮ੍ ॥ 184॥
ਅਨੁਵ੍ਰਜਚ੍ਚਿਤ੍ਪ੍ਰਤਿਬਿਂਬਸ਼ਕ੍ਤਿਃ
ਵਿਜ੍ਞਾਨਸਂਜ੍ਞਃ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਰੁਇਤੇਰ੍ਵਿਕਾਰਃ ।
ਜ੍ਞਾਨਕ੍ਰਿਯਾਵਾਨਹਮਿਤ੍ਯਜਸ੍ਰਂ
ਦੇਹੇਂਦ੍ਰਿਯਾਦਿਸ਼੍ਵਭਿਮਨ੍ਯਤੇ ਭ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਮ੍ ॥ 185॥
ਅਨਾਦਿਕਾਲੋਯਮਹਂਸ੍ਵਭਾਵੋ
ਜੀਵਃ ਸਮਸ੍ਤਵ੍ਯਵਹਾਰਵੋਢਾ ।
ਕਰੋਤਿ ਕਰ੍ਮਾਣ੍ਯਪਿ ਪੂਰ੍ਵਵਾਸਨਃ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਕਰ੍ਮਾਣ੍ਯਨੁ)
ਪੁਣ੍ਯਾਨ੍ਯਪੁਣ੍ਯਾਨਿ ਚ ਤਤ੍ਫਲਾਨਿ ॥ 186॥
ਭੁਂਕ੍ਤੇ ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਸ੍ਵਪਿ ਯੋਨਿਸ਼ੁ ਵ੍ਰਜ-
ਨ੍ਨਾਯਾਤਿ ਨਿਰ੍ਯਾਤ੍ਯਧ ਊਰ੍ਧ੍ਵਮੇਸ਼ਃ ।
ਅਸ੍ਯੈਵ ਵਿਜ੍ਞਾਨਮਯਸ੍ਯ ਜਾਗ੍ਰਤ੍-
ਸ੍ਵਪ੍ਨਾਦ੍ਯਵਸ੍ਥਾਃ ਸੁਖਦੁਃਖਭੋਗਃ ॥ 187॥
ਦੇਹਾਦਿਨਿਸ਼੍ਠਾਸ਼੍ਰਮਧਰ੍ਮਕਰ੍ਮ-
ਗੁਣਾਭਿਮਾਨਃ ਸਤਤਂ ਮਮੇਤਿ ।
ਵਿਜ੍ਞਾਨਕੋਸ਼ੋਯਮਤਿਪ੍ਰਕਾਸ਼ਃ
ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਸਾਨ੍ਨਿਧ੍ਯਵਸ਼ਾਤ੍ਪਰਾਤ੍ਮਨਃ ।
ਅਤੋ ਭਵਤ੍ਯੇਸ਼ ਉਪਾਧਿਰਸ੍ਯ
ਯਦਾਤ੍ਮਧੀਃ ਸਂਸਰਤਿ ਭ੍ਰਮੇਣ ॥ 188॥
ਯੋਯਂ ਵਿਜ੍ਞਾਨਮਯਃ ਪ੍ਰਾਣੇਸ਼ੁ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਿ ਸ੍ਫੁਰਤ੍ਯਯਂ ਜ੍ਯੋਤਿਃ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸ੍ਫੁਰਤ੍ਸ੍ਵਯਂਜ੍ਯੋਤਿਃ)
ਕੂਟਸ੍ਥਃ ਸਨ੍ਨਾਤ੍ਮਾ ਕਰ੍ਤਾ ਭੋਕ੍ਤਾ ਭਵਤ੍ਯੁਪਾਧਿਸ੍ਥਃ ॥ 189॥
ਸ੍ਵਯਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਮੁਪੇਤ੍ਯ ਬੁਦ੍ਧੇਃ
ਤਾਦਾਤ੍ਮ੍ਯਦੋਸ਼ੇਣ ਪਰਂ ਮ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਾਤ੍ਮਨਃ ।
ਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮਕਃ ਸਨ੍ਨਪਿ ਵੀਕ੍ਸ਼ਤੇ ਸ੍ਵਯਂ
ਸ੍ਵਤਃ ਪ੍ਰੁਰੁਇਥਕ੍ਤ੍ਵੇਨ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੋ ਘਟਾਨਿਵ ॥ 190॥
ਉਪਾਧਿਸਂਬਂਧਵਸ਼ਾਤ੍ਪਰਾਤ੍ਮਾ
ਹ੍ਯੁਪਾਧਿਧਰ੍ਮਾਨਨੁਭਾਤਿ ਤਦ੍ਗੁਣਃ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਪ੍ਯੁਪਾਧਿ)
ਅਯੋਵਿਕਾਰਾਨਵਿਕਾਰਿਵਹ੍ਨਿਵਤ੍
ਸਦੈਕਰੂਪੋਪਿ ਪਰਃ ਸ੍ਵਭਾਵਾਤ੍ ॥ 191॥
ਸ਼ਿਸ਼੍ਯ ਉਵਾਚ ।
ਭ੍ਰਮੇਣਾਪ੍ਯਨ੍ਯਥਾ ਵਾਸ੍ਤੁ ਜੀਵਭਾਵਃ ਪਰਾਤ੍ਮਨਃ ।
ਤਦੁਪਾਧੇਰਨਾਦਿਤ੍ਵਾਨ੍ਨਾਨਾਦੇਰ੍ਨਾਸ਼ ਇਸ਼੍ਯਤੇ ॥ 192॥
ਅਤੋਸ੍ਯ ਜੀਵਭਾਵੋਪਿ ਨਿਤ੍ਯਾ ਭਵਤਿ ਸਂਸ੍ਰੁਰੁਇਤਿਃ ।
ਨ ਨਿਵਰ੍ਤੇਤ ਤਨ੍ਮੋਕ੍ਸ਼ਃ ਕਥਂ ਮੇ ਸ਼੍ਰੀਗੁਰੋ ਵਦ ॥ 193॥
ਸ਼੍ਰੀਗੁਰੁਰੁਵਾਚ ।
ਸਮ੍ਯਕ੍ਪ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਂ ਤ੍ਵਯਾ ਵਿਦ੍ਵਨ੍ਸਾਵਧਾਨੇਨ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਰੁਇਣੁ ।
ਪ੍ਰਾਮਾਣਿਕੀ ਨ ਭਵਤਿ ਭ੍ਰਾਂਤ੍ਯਾ ਮੋਹਿਤਕਲ੍ਪਨਾ ॥ 194॥
ਭ੍ਰਾਂਤਿਂ ਵਿਨਾ ਤ੍ਵਸਂਗਸ੍ਯ ਨਿਸ਼੍ਕ੍ਰਿਯਸ੍ਯ ਨਿਰਾਕ੍ਰੁਰੁਇਤੇਃ ।
ਨ ਘਟੇਤਾਰ੍ਥਸਂਬਂਧੋ ਨਭਸੋ ਨੀਲਤਾਦਿਵਤ੍ ॥ 195॥
ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਦ੍ਰਸ਼੍ਟੁਰ੍ਨਿਰ੍ਗੁਣਸ੍ਯਾਕ੍ਰਿਯਸ੍ਯ
ਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍ਬੋਧਾਨਂਦਰੂਪਸ੍ਯ ਬੁਦ੍ਧੇਃ ।
ਭ੍ਰਾਂਤ੍ਯਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਜੀਵਭਾਵੋ ਨ ਸਤ੍ਯੋ
ਮੋਹਾਪਾਯੇ ਨਾਸ੍ਤ੍ਯਵਸ੍ਤੁਸ੍ਵਭਾਵਾਤ੍ ॥ 196॥
ਯਾਵਦ੍ਭ੍ਰਾਂਤਿਸ੍ਤਾਵਦੇਵਾਸ੍ਯ ਸਤ੍ਤਾ
ਮਿਥ੍ਯਾਜ੍ਞਾਨੋਜ੍ਜ੍ਰੁਰੁਇਂਭਿਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਮਾਦਾਤ੍ ।
ਰਜ੍ਜ੍ਵਾਂ ਸਰ੍ਪੋ ਭ੍ਰਾਂਤਿਕਾਲੀਨ ਏਵ
ਭ੍ਰਾਂਤੇਰ੍ਨਾਸ਼ੇ ਨੈਵ ਸਰ੍ਪੋਪਿ ਤਦ੍ਵਤ੍ ॥ 197॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸਰ੍ਪੋਸ੍ਤਿ)
ਅਨਾਦਿਤ੍ਵਮਵਿਦ੍ਯਾਯਾਃ ਕਾਰ੍ਯਸ੍ਯਾਪਿ ਤਥੇਸ਼੍ਯਤੇ ।
ਉਤ੍ਪਨ੍ਨਾਯਾਂ ਤੁ ਵਿਦ੍ਯਾਯਾਮਾਵਿਦ੍ਯਕਮਨਾਦ੍ਯਪਿ ॥ 198॥
ਪ੍ਰਬੋਧੇ ਸ੍ਵਪ੍ਨਵਤ੍ਸਰ੍ਵਂ ਸਹਮੂਲਂ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤਿ ।
ਅਨਾਦ੍ਯਪੀਦਂ ਨੋ ਨਿਤ੍ਯਂ ਪ੍ਰਾਗਭਾਵ ਇਵ ਸ੍ਫੁਟਮ੍ ॥ 199॥
ਅਨਾਦੇਰਪਿ ਵਿਧ੍ਵਂਸਃ ਪ੍ਰਾਗਭਾਵਸ੍ਯ ਵੀਕ੍ਸ਼ਿਤਃ ।
ਯਦ੍ਬੁਦ੍ਧ੍ਯੁਪਾਧਿਸਂਬਂਧਾਤ੍ਪਰਿਕਲ੍ਪਿਤਮਾਤ੍ਮਨਿ ॥ 200॥
ਜੀਵਤ੍ਵਂ ਨ ਤਤੋਨ੍ਯਸ੍ਤੁ ਸ੍ਵਰੂਪੇਣ ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਃ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਤਤੋਨ੍ਯਤ੍ਤੁ)
ਸਂਬਂਧਸ੍ਤ੍ਵਾਤ੍ਮਨੋ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਮਿਥ੍ਯਾਜ੍ਞਾਨਪੁਰਃਸਰਃ ॥ 201॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸਂਬਂਧਃ ਸ੍ਵਾਤ੍ਮਨੋ)
ਵਿਨਿਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤਿਰ੍ਭਵੇਤ੍ਤਸ੍ਯ ਸਮ੍ਯਗ੍ਜ੍ਞਾਨੇਨ ਨਾਨ੍ਯਥਾ ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਤ੍ਮੈਕਤ੍ਵਵਿਜ੍ਞਾਨਂ ਸਮ੍ਯਗ੍ਜ੍ਞਾਨਂ ਸ਼੍ਰੁਤੇਰ੍ਮਤਮ੍ ॥ 202॥
ਤਦਾਤ੍ਮਾਨਾਤ੍ਮਨੋਃ ਸਮ੍ਯਗ੍ਵਿਵੇਕੇਨੈਵ ਸਿਧ੍ਯਤਿ ।
ਤਤੋ ਵਿਵੇਕਃ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਗਾਤ੍ਮਸਦਾਤ੍ਮਨੋਃ ॥ 203॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਪ੍ਰਤ੍ਯਗਾਤ੍ਮਾਸਦਾਤ੍ਮਨੋਃ)
ਜਲਂ ਪਂਕਵਦਤ੍ਯਂਤਂ ਪਂਕਾਪਾਯੇ ਜਲਂ ਸ੍ਫੁਟਮ੍ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਪਂਕਵਦਸ੍ਪਸ਼੍ਟਂ)
ਯਥਾ ਭਾਤਿ ਤਥਾਤ੍ਮਾਪਿ ਦੋਸ਼ਾਭਾਵੇ ਸ੍ਫੁਟਪ੍ਰਭਃ ॥ 204॥
ਅਸਨ੍ਨਿਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤੌ ਤੁ ਸਦਾਤ੍ਮਨਾ ਸ੍ਫੁਟਂ
ਪ੍ਰਤੀਤਿਰੇਤਸ੍ਯ ਭਵੇਤ੍ਪ੍ਰਤੀਚਃ ।
ਤਤੋ ਨਿਰਾਸਃ ਕਰਣੀਯ ਏਵ
ਸਦਾਤ੍ਮਨਃ ਸਾਧ੍ਵਹਮਾਦਿਵਸ੍ਤੁਨਃ ॥ 205॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਅਸਦਾਤ੍ਮਨਃ)
ਅਤੋ ਨਾਯਂ ਪਰਾਤ੍ਮਾ ਸ੍ਯਾਦ੍ਵਿਜ੍ਞਾਨਮਯਸ਼ਬ੍ਦਭਾਕ੍ ।
ਵਿਕਾਰਿਤ੍ਵਾਜ੍ਜਡਤ੍ਵਾਚ੍ਚ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਵਹੇਤੁਤਃ ।
ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਯਤ੍ਵਾਦ੍ਵ੍ਯਭਿਚਾਰਿਤ੍ਵਾਨ੍ਨਾਨਿਤ੍ਯੋ ਨਿਤ੍ਯ ਇਸ਼੍ਯਤੇ ॥ 206॥
ਆਨਂਦਪ੍ਰਤਿਬਿਂਬਚੁਂਬਿਤਤਨੁਰ੍ਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤਿਸ੍ਤਮੋਜ੍ਰੁਰੁਇਂਭਿਤਾ
ਸ੍ਯਾਦਾਨਂਦਮਯਃ ਪ੍ਰਿਯਾਦਿਗੁਣਕਃ ਸ੍ਵੇਸ਼੍ਟਾਰ੍ਥਲਾਭੋਦਯਃ ।
ਪੁਣ੍ਯਸ੍ਯਾਨੁਭਵੇ ਵਿਭਾਤਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਿਨਾਮਾਨਂਦਰੂਪਃ ਸ੍ਵਯਂ
ਸਰ੍ਵੋ ਨਂਦਤਿ ਯਤ੍ਰ ਸਾਧੁ ਤਨੁਭ੍ਰੁਰੁਇਨ੍ਮਾਤ੍ਰਃ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਂ ਵਿਨਾ ॥ 207॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਭੂਤ੍ਵਾ ਨਂਦਤਿ)
ਆਨਂਦਮਯਕੋਸ਼ਸ੍ਯ ਸੁਸ਼ੁਪ੍ਤੌ ਸ੍ਫੂਰ੍ਤਿਰੁਤ੍ਕਟਾ ।
ਸ੍ਵਪ੍ਨਜਾਗਰਯੋਰੀਸ਼ਦਿਸ਼੍ਟਸਂਦਰ੍ਸ਼ਨਾਦਿਨਾ ॥ 208॥
ਨੈਵਾਯਮਾਨਂਦਮਯਃ ਪਰਾਤ੍ਮਾ
ਸੋਪਾਧਿਕਤ੍ਵਾਤ੍ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਰੁਇਤੇਰ੍ਵਿਕਾਰਾਤ੍ ।
ਕਾਰ੍ਯਤ੍ਵਹੇਤੋਃ ਸੁਕ੍ਰੁਰੁਇਤਕ੍ਰਿਯਾਯਾ
ਵਿਕਾਰਸਂਘਾਤਸਮਾਹਿਤਤ੍ਵਾਤ੍ ॥ 209॥
ਪਂਚਾਨਾਮਪਿ ਕੋਸ਼ਾਨਾਂ ਨਿਸ਼ੇਧੇ ਯੁਕ੍ਤਿਤਃ ਸ਼੍ਰੁਤੇਃ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਯੁਕ੍ਤਿਤਃ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤੇ)
ਤਨ੍ਨਿਸ਼ੇਧਾਵਧਿ ਸਾਕ੍ਸ਼ੀ ਬੋਧਰੂਪੋਵਸ਼ਿਸ਼੍ਯਤੇ ॥ 210॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਤਨ੍ਨਿਸ਼ੇਧਾਵਧਿਃ)
ਯੋਯਮਾਤ੍ਮਾ ਸ੍ਵਯਂਜ੍ਯੋਤਿਃ ਪਂਚਕੋਸ਼ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਃ ।
ਅਵਸ੍ਥਾਤ੍ਰਯਸਾਕ੍ਸ਼ੀ ਸਨ੍ਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰੋ ਨਿਰਂਜਨਃ ।
ਸਦਾਨਂਦਃ ਸ ਵਿਜ੍ਞੇਯਃ ਸ੍ਵਾਤ੍ਮਤ੍ਵੇਨ ਵਿਪਸ਼੍ਚਿਤਾ ॥ 211॥
ਸ਼ਿਸ਼੍ਯ ਉਵਾਚ ।
ਮਿਥ੍ਯਾਤ੍ਵੇਨ ਨਿਸ਼ਿਦ੍ਧੇਸ਼ੁ ਕੋਸ਼ੇਸ਼੍ਵੇਤੇਸ਼ੁ ਪਂਚਸੁ ।
ਸਰ੍ਵਾਭਾਵਂ ਵਿਨਾ ਕਿਂਚਿਨ੍ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮ੍ਯਤ੍ਰ ਹੇ ਗੁਰੋ ।
ਵਿਜ੍ਞੇਯਂ ਕਿਮੁ ਵਸ੍ਤ੍ਵਸ੍ਤਿ ਸ੍ਵਾਤ੍ਮਨਾਤ੍ਮਵਿਪਸ਼੍ਚਿਤਾ ॥ 212॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸ੍ਵਾਤ੍ਮਨਾਤ੍ਰ ਵਿਪਸ਼੍ਚਿਤਾ)
ਸ਼੍ਰੀਗੁਰੁਰੁਵਾਚ ।
ਸਤ੍ਯਮੁਕ੍ਤਂ ਤ੍ਵਯਾ ਵਿਦ੍ਵਨ੍ਨਿਪੁਣੋਸਿ ਵਿਚਾਰਣੇ ।
ਅਹਮਾਦਿਵਿਕਾਰਾਸ੍ਤੇ ਤਦਭਾਵੋਯਮਪ੍ਯਨੁ ॥ 213॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਯਮਪ੍ਯਥ)
ਸਰ੍ਵੇ ਯੇਨਾਨੁਭੂਯਂਤੇ ਯਃ ਸ੍ਵਯਂ ਨਾਨੁਭੂਯਤੇ ।
ਤਮਾਤ੍ਮਾਨਂ ਵੇਦਿਤਾਰਂ ਵਿਦ੍ਧਿ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਸੁਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਯਾ ॥ 214॥
ਤਤ੍ਸਾਕ੍ਸ਼ਿਕਂ ਭਵੇਤ੍ਤਤ੍ਤਦ੍ਯਦ੍ਯਦ੍ਯੇਨਾਨੁਭੂਯਤੇ ।
ਕਸ੍ਯਾਪ੍ਯਨਨੁਭੂਤਾਰ੍ਥੇ ਸਾਕ੍ਸ਼ਿਤ੍ਵਂ ਨੋਪਯੁਜ੍ਯਤੇ ॥ 215॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਨੋਪਪਦ੍ਯਤੇ)
ਅਸੌ ਸ੍ਵਸਾਕ੍ਸ਼ਿਕੋ ਭਾਵੋ ਯਤਃ ਸ੍ਵੇਨਾਨੁਭੂਯਤੇ ।
ਅਤਃ ਪਰਂ ਸ੍ਵਯਂ ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਤ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਗਾਤ੍ਮਾ ਨ ਚੇਤਰਃ ॥ 216॥
ਜਾਗ੍ਰਤ੍ਸ੍ਵਪ੍ਨਸੁਸ਼ੁਪ੍ਤਿਸ਼ੁ ਸ੍ਫੁਟਤਰਂ ਯੋਸੌ ਸਮੁਜ੍ਜ੍ਰੁਰੁਇਂਭਤੇ
ਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍ਰੂਪਤਯਾ ਸਦਾਹਮਹਮਿਤ੍ਯਂਤਃ ਸ੍ਫੁਰਨ੍ਨੈਕਧਾ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸ੍ਫੁਰਨ੍ਨੇਕਧਾ)
ਨਾਨਾਕਾਰਵਿਕਾਰਭਾਗਿਨ ਇਮਾਨ੍ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਨਹਂਧੀਮੁਖਾਨ੍ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਭਾਜਿਨ)
ਨਿਤ੍ਯਾਨਂਦਚਿਦਾਤ੍ਮਨਾ ਸ੍ਫੁਰਤਿ ਤਂ ਵਿਦ੍ਧਿ ਸ੍ਵਮੇਤਂ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਿ ॥ 217॥
ਘਟੋਦਕੇ ਬਿਂਬਿਤਮਰ੍ਕਬਿਂਬ-
ਮਾਲੋਕ੍ਯ ਮੂਢੋ ਰਵਿਮੇਵ ਮਨ੍ਯਤੇ ।
ਤਥਾ ਚਿਦਾਭਾਸਮੁਪਾਧਿਸਂਸ੍ਥਂ
ਭ੍ਰਾਂਤ੍ਯਾਹਮਿਤ੍ਯੇਵ ਜਡੋਭਿਮਨ੍ਯਤੇ ॥ 218॥
ਘਟਂ ਜਲਂ ਤਦ੍ਗਤਮਰ੍ਕਬਿਂਬਂ
ਵਿਹਾਯ ਸਰ੍ਵਂ ਵਿਨਿਰੀਕ੍ਸ਼੍ਯਤੇਰ੍ਕਃ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਦਿਵਿ ਵੀਕ੍ਸ਼੍ਯਤੇਰ੍ਕਃ)
ਤਟਸ੍ਥ ਏਤਤ੍ਤ੍ਰਿਤਯਾਵਭਾਸਕਃ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਤਟਸ੍ਥਿਤਃ ਤਤ੍ਤ੍ਰਿ)
ਸ੍ਵਯਂਪ੍ਰਕਾਸ਼ੋ ਵਿਦੁਸ਼ਾ ਯਥਾ ਤਥਾ ॥ 219॥
ਦੇਹਂ ਧਿਯਂ ਚਿਤ੍ਪ੍ਰਤਿਬਿਂਬਮੇਵਂ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਚਿਤ੍ਪ੍ਰਤਿਬਿਂਬਮੇਤਂ)
ਵਿਸ੍ਰੁਰੁਇਜ੍ਯ ਬੁਦ੍ਧੌ ਨਿਹਿਤਂ ਗੁਹਾਯਾਮ੍ ।
ਦ੍ਰਸ਼੍ਟਾਰਮਾਤ੍ਮਾਨਮਖਂਡਬੋਧਂ
ਸਰ੍ਵਪ੍ਰਕਾਸ਼ਂ ਸਦਸਦ੍ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਮ੍ ॥ 220॥
ਨਿਤ੍ਯਂ ਵਿਭੁਂ ਸਰ੍ਵਗਤਂ ਸੁਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਂ
ਅਂਤਰ੍ਬਹਿਃਸ਼ੂਨ੍ਯਮਨਨ੍ਯਮਾਤ੍ਮਨਃ ।
ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਸਮ੍ਯਙ੍ਨਿਜਰੂਪਮੇਤਤ੍
ਪੁਮਾਨ੍ ਵਿਪਾਪ੍ਮਾ ਵਿਰਜੋ ਵਿਮ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯੁਃ ॥ 221॥
ਵਿਸ਼ੋਕ ਆਨਂਦਘਨੋ ਵਿਪਸ਼੍ਚਿਤ੍
ਸ੍ਵਯਂ ਕੁਤਸ਼੍ਚਿਨ੍ਨ ਬਿਭੇਤਿ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ ।
ਨਾਨ੍ਯੋਸ੍ਤਿ ਪਂਥਾ ਭਵਬਂਧਮੁਕ੍ਤੇਃ
ਵਿਨਾ ਸ੍ਵਤਤ੍ਤ੍ਵਾਵਗਮਂ ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੋਃ ॥ 222॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਭਿਨ੍ਨਤ੍ਵਵਿਜ੍ਞਾਨਂ ਭਵਮੋਕ੍ਸ਼ਸ੍ਯ ਕਾਰਣਮ੍ ।
ਯੇਨਾਦ੍ਵਿਤੀਯਮਾਨਂਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸਂਪਦ੍ਯਤੇ ਬੁਧੈਃ ॥ 223॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸਂਪਦ੍ਯਤੇ ਬੁਧਃ)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤਸ੍ਤੁ ਸਂਸ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯੈ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ਨਾਵਰ੍ਤਤੇ ਪੁਨਃ ।
ਵਿਜ੍ਞਾਤਵ੍ਯਮਤਃ ਸਮ੍ਯਗ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਭਿਨ੍ਨਤ੍ਵਮਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 224॥
ਸਤ੍ਯਂ ਜ੍ਞਾਨਮਨਂਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਂ ਪਰਂ ਸ੍ਵਤਃਸਿਦ੍ਧਮ੍ ।
ਨਿਤ੍ਯਾਨਂਦੈਕਰਸਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯਗਭਿਨ੍ਨਂ ਨਿਰਂਤਰਂ ਜਯਤਿ ॥ 225॥
ਸਦਿਦਂ ਪਰਮਾਦ੍ਵੈਤਂ ਸ੍ਵਸ੍ਮਾਦਨ੍ਯਸ੍ਯ ਵਸ੍ਤੁਨੋਭਾਵਾਤ੍ ।
ਨ ਹ੍ਯਨ੍ਯਦਸ੍ਤਿ ਕਿਂਚਿਤ੍ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਪਰਮਾਰ੍ਥਤਤ੍ਤ੍ਵਬੋਧਦਸ਼ਾਯਾਮ੍ ॥ 226॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਪਰਤਤ੍ਤ੍ਵਬੋਧਸੁਦਸ਼ਾਯਾਮ੍)
ਯਦਿਦਂ ਸਕਲਂ ਵਿਸ਼੍ਵਂ ਨਾਨਾਰੂਪਂ ਪ੍ਰਤੀਤਮਜ੍ਞਾਨਾਤ੍ ।
ਤਤ੍ਸਰ੍ਵਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮੈਵ ਪ੍ਰਤ੍ਯਸ੍ਤਾਸ਼ੇਸ਼ਭਾਵਨਾਦੋਸ਼ਮ੍ ॥ 227॥
ਮ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਕਾਰ੍ਯਭੂਤੋਪਿ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੋ ਨ ਭਿਨ੍ਨਃ
ਕੁਂਭੋਸ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਤੁ ਮ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਸ੍ਵਰੂਪਾਤ੍ ।
ਨ ਕੁਂਭਰੂਪਂ ਪ੍ਰੁਰੁਇਥਗਸ੍ਤਿ ਕੁਂਭਃ
ਕੁਤੋ ਮ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਾ ਕਲ੍ਪਿਤਨਾਮਮਾਤ੍ਰਃ ॥ 228॥
ਕੇਨਾਪਿ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦ੍ਭਿਨ੍ਨਤਯਾ ਸ੍ਵਰੂਪਂ
ਘਟਸ੍ਯ ਸਂਦਰ੍ਸ਼ਯਿਤੁਂ ਨ ਸ਼ਕ੍ਯਤੇ ।
ਅਤੋ ਘਟਃ ਕਲ੍ਪਿਤ ਏਵ ਮੋਹਾ-
ਨ੍ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੇਵ ਸਤ੍ਯਂ ਪਰਮਾਰ੍ਥਭੂਤਮ੍ ॥ 229॥
ਸਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਰ੍ਯਂ ਸਕਲਂ ਸਦੇਵਂ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸਦੈਵ)
ਤਨ੍ਮਾਤ੍ਰਮੇਤਨ੍ਨ ਤਤੋਨ੍ਯਦਸ੍ਤਿ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸਨ੍ਮਾਤ੍ਰਮੇਤਨ੍ਨ)
ਅਸ੍ਤੀਤਿ ਯੋ ਵਕ੍ਤਿ ਨ ਤਸ੍ਯ ਮੋਹੋ
ਵਿਨਿਰ੍ਗਤੋ ਨਿਦ੍ਰਿਤਵਤ੍ਪ੍ਰਜਲ੍ਪਃ ॥ 230॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮੈਵੇਦਂ ਵਿਸ਼੍ਵਮਿਤ੍ਯੇਵ ਵਾਣੀ
ਸ਼੍ਰੌਤੀ ਬ੍ਰੂਤੇਥਰ੍ਵਨਿਸ਼੍ਠਾ ਵਰਿਸ਼੍ਠਾ ।
ਤਸ੍ਮਾਦੇਤਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਮਾਤ੍ਰਂ ਹਿ ਵਿਸ਼੍ਵਂ
ਨਾਧਿਸ਼੍ਠਾਨਾਦ੍ਭਿਨ੍ਨਤਾਰੋਪਿਤਸ੍ਯ ॥ 231॥
ਸਤ੍ਯਂ ਯਦਿ ਸ੍ਯਾਜ੍ਜਗਦੇਤਦਾਤ੍ਮਨੋ
ਨਂਤਤ੍ਤ੍ਵਹਾਨਿਰ੍ਨਿਗਮਾਪ੍ਰਮਾਣਤਾ ।
ਅਸਤ੍ਯਵਾਦਿਤ੍ਵਮਪੀਸ਼ਿਤੁਃ ਸ੍ਯਾ-
ਨ੍ਨੈਤਤ੍ਤ੍ਰਯਂ ਸਾਧੁ ਹਿਤਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍ ॥ 232॥
ਈਸ਼੍ਵਰੋ ਵਸ੍ਤੁਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞੋ ਨ ਚਾਹਂ ਤੇਸ਼੍ਵਵਸ੍ਥਿਤਃ ।
ਨ ਚ ਮਤ੍ਸ੍ਥਾਨਿ ਭੂਤਾਨੀਤ੍ਯੇਵਮੇਵ ਵ੍ਯਚੀਕ੍ਲ੍ਰੁਰੁਇਪਤ੍ ॥ 233॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਵ੍ਯਚੀਕਥਤ੍)
ਯਦਿ ਸਤ੍ਯਂ ਭਵੇਦ੍ਵਿਸ਼੍ਵਂ ਸੁਸ਼ੁਪ੍ਤਾਵੁਪਲਭ੍ਯਤਾਮ੍ ।
ਯਨ੍ਨੋਪਲਭ੍ਯਤੇ ਕਿਂਚਿਦਤੋਸਤ੍ਸ੍ਵਪ੍ਨਵਨ੍ਮ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਾ ॥ 234॥
ਅਤਃ ਪ੍ਰੁਰੁਇਥਙ੍ਨਾਸ੍ਤਿ ਜਗਤ੍ਪਰਾਤ੍ਮਨਃ
ਪ੍ਰੁਰੁਇਥਕ੍ਪ੍ਰਤੀਤਿਸ੍ਤੁ ਮ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਾ ਗੁਣਾਦਿਵਤ੍ । ਗੁਣਾਹਿਵਤ੍
ਆਰੋਪਿਤਸ੍ਯਾਸ੍ਤਿ ਕਿਮਰ੍ਥਵਤ੍ਤਾ-
ਧਿਸ਼੍ਠਾਨਮਾਭਾਤਿ ਤਥਾ ਭ੍ਰਮੇਣ ॥ 235॥
ਭ੍ਰਾਂਤਸ੍ਯ ਯਦ੍ਯਦ੍ਭ੍ਰਮਤਃ ਪ੍ਰਤੀਤਂ
ਬ੍ਰਹ੍ਮੈਵ ਤਤ੍ਤਦ੍ਰਜਤਂ ਹਿ ਸ਼ੁਕ੍ਤਿਃ ।
ਇਦਂਤਯਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸਦੈਵ ਰੂਪ੍ਯਤੇ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸਦੇਵ)
ਤ੍ਵਾਰੋਪਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ਨਾਮਮਾਤ੍ਰਮ੍ ॥ 236॥
ਅਤਃ ਪਰਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸਦਦ੍ਵਿਤੀਯਂ
ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਵਿਜ੍ਞਾਨਘਨਂ ਨਿਰਂਜਨਮ੍ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤਮਾਦ੍ਯਂਤਵਿਹੀਨਮਕ੍ਰਿਯਂ
ਨਿਰਂਤਰਾਨਂਦਰਸਸ੍ਵਰੂਪਮ੍ ॥ 237॥
ਨਿਰਸ੍ਤਮਾਯਾਕ੍ਰੁਰੁਇਤਸਰ੍ਵਭੇਦਂ
ਨਿਤ੍ਯਂ ਸੁਖਂ ਨਿਸ਼੍ਕਲਮਪ੍ਰਮੇਯਮ੍ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਨਿਤ੍ਯਂ ਧ੍ਰੁਵਂ)
ਅਰੂਪਮਵ੍ਯਕ੍ਤਮਨਾਖ੍ਯਮਵ੍ਯਯਂ
ਜ੍ਯੋਤਿਃ ਸ੍ਵਯਂ ਕਿਂਚਿਦਿਦਂ ਚਕਾਸ੍ਤਿ ॥ 238॥
ਜ੍ਞਾਤ੍ਰੁਰੁਇਜ੍ਞੇਯਜ੍ਞਾਨਸ਼ੂਨ੍ਯਮਨਂਤਂ ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪਕਮ੍ ।
ਕੇਵਲਾਖਂਡਚਿਨ੍ਮਾਤ੍ਰਂ ਪਰਂ ਤਤ੍ਤ੍ਵਂ ਵਿਦੁਰ੍ਬੁਧਾਃ ॥ 239॥
ਅਹੇਯਮਨੁਪਾਦੇਯਂ ਮਨੋਵਾਚਾਮਗੋਚਰਮ੍ ।
ਅਪ੍ਰਮੇਯਮਨਾਦ੍ਯਂਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਪੂਰ੍ਣਮਹਂ ਮਹਃ ॥ 240॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਪੂਰ੍ਣਂ ਮਹਨ੍ਮਹਃ)
ਤਤ੍ਤ੍ਵਂਪਦਾਭ੍ਯਾਮਭਿਧੀਯਮਾਨਯੋਃ
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਤ੍ਮਨੋਃ ਸ਼ੋਧਿਤਯੋਰ੍ਯਦੀਤ੍ਥਮ੍ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸ਼ੋਧਿਤਯੋਰ੍ਯਦਿਤ੍ਥਮ੍)
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਯਾ ਤਯੋਸ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਸੀਤਿ ਸਮ੍ਯਗ੍
ਏਕਤ੍ਵਮੇਵ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦ੍ਯਤੇ ਮੁਹੁਃ ॥ 241-
ਏਕ੍ਯਂ ਤਯੋਰ੍ਲਕ੍ਸ਼ਿਤਯੋਰ੍ਨ ਵਾਚ੍ਯਯੋਃ
ਨਿਗਦ੍ਯਤੇਨ੍ਯੋਨ੍ਯਵਿਰੁਦ੍ਧਧਰ੍ਮਿਣੋਃ ।
ਖਦ੍ਯੋਤਭਾਨ੍ਵੋਰਿਵ ਰਾਜਭ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯਯੋਃ
ਕੂਪਾਂਬੁਰਾਸ਼੍ਯੋਃ ਪਰਮਾਣੁਮੇਰ੍ਵੋਃ ॥ 242॥
ਤਯੋਰ੍ਵਿਰੋਧੋਯਮੁਪਾਧਿਕਲ੍ਪਿਤੋ
ਨ ਵਾਸ੍ਤਵਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦੁਪਾਧਿਰੇਸ਼ਃ ।
ਈਸ਼ਸ੍ਯ ਮਾਯਾ ਮਹਦਾਦਿਕਾਰਣਂ
ਜੀਵਸ੍ਯ ਕਾਰ੍ਯਂ ਸ਼ਰੁਰੁਇਣੁ ਪਂਚਕੋਸ਼ਮ੍ ॥ 243॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਪਂਚਕੋਸ਼ਾਃ)
ਏਤਾਵੁਪਾਧੀ ਪਰਜੀਵਯੋਸ੍ਤਯੋਃ
ਸਮ੍ਯਙ੍ਨਿਰਾਸੇ ਨ ਪਰੋ ਨ ਜੀਵਃ ।
ਰਾਜ੍ਯਂ ਨਰੇਂਦ੍ਰਸ੍ਯ ਭਟਸ੍ਯ ਖੇਟਕ੍-
ਸ੍ਤਯੋਰਪੋਹੇ ਨ ਭਟੋ ਨ ਰਾਜਾ ॥ 244॥
ਅਥਾਤ ਆਦੇਸ਼ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ ਸ੍ਵਯਂ
ਨਿਸ਼ੇਧਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ਕਲ੍ਪਿਤਂ ਦ੍ਵਯਮ੍ ।
ਸ਼੍ਰੁਤਿਪ੍ਰਮਾਣਾਨੁਗ੍ਰੁਰੁਇਹੀਤਬੋਧਾ- (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਪ੍ਰਮਾਣਾਨੁਗ੍ਰੁਰੁਇਹੀਤਯੁਕ੍ਤ੍ਯਾ)
ਤ੍ਤਯੋਰ੍ਨਿਰਾਸਃ ਕਰਣੀਯ ਏਵ ॥ 245॥
ਨੇਦਂ ਨੇਦਂ ਕਲ੍ਪਿਤਤ੍ਵਾਨ੍ਨ ਸਤ੍ਯਂ
ਰਜ੍ਜੁਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਵ੍ਯਾਲਵਤ੍ਸ੍ਵਪ੍ਨਵਚ੍ਚ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਰਜ੍ਜੌ)
ਇਤ੍ਥਂ ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਯਂ ਸਾਧੁਯੁਕ੍ਤ੍ਯਾ ਵ੍ਯਪੋਹ੍ਯ
ਜ੍ਞੇਯਃ ਪਸ਼੍ਚਾਦੇਕਭਾਵਸ੍ਤਯੋਰ੍ਯਃ ॥ 246॥
ਤਤਸ੍ਤੁ ਤੌ ਲਕ੍ਸ਼ਣਯਾ ਸੁਲਕ੍ਸ਼੍ਯੌ
ਤਯੋਰਖਂਡੈਕਰਸਤ੍ਵਸਿਦ੍ਧਯੇ ।
ਨਾਲਂ ਜਹਤ੍ਯਾ ਨ ਤਥਾਜਹਤ੍ਯਾ
ਕਿਂਤੂਭਯਾਰ੍ਥਾਤ੍ਮਿਕਯੈਵ ਭਾਵ੍ਯਮ੍ ॥ 247॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਭਯਾਰ੍ਥੈਕਤਯੈਵ)
ਸ ਦੇਵਦਤ੍ਤੋਯਮਿਤੀਹ ਚੈਕਤਾ
ਵਿਰੁਦ੍ਧਧਰ੍ਮਾਂਸ਼ਮਪਾਸ੍ਯ ਕਥ੍ਯਤੇ ।
ਯਥਾ ਤਥਾ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਸੀਤਿਵਾਕ੍ਯੇ
ਵਿਰੁਦ੍ਧਧਰ੍ਮਾਨੁਭਯਤ੍ਰ ਹਿਤ੍ਵਾ ॥ 248॥
ਸਂਲਕ੍ਸ਼੍ਯ ਚਿਨ੍ਮਾਤ੍ਰਤਯਾ ਸਦਾਤ੍ਮਨੋਃ
ਅਖਂਡਭਾਵਃ ਪਰਿਚੀਯਤੇ ਬੁਧੈਃ ।
ਏਵਂ ਮਹਾਵਾਕ੍ਯਸ਼ਤੇਨ ਕਥ੍ਯਤੇ
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਤ੍ਮਨੋਰੈਕ੍ਯਮਖਂਡਭਾਵਃ ॥ 249॥
ਅਸ੍ਥੂਲਮਿਤ੍ਯੇਤਦਸਨ੍ਨਿਰਸ੍ਯ
ਸਿਦ੍ਧਂ ਸ੍ਵਤੋ ਵ੍ਯੋਮਵਦਪ੍ਰਤਰ੍ਕ੍ਯਮ੍ ।
ਅਤੋ ਮ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਾਮਾਤ੍ਰਮਿਦਂ ਪ੍ਰਤੀਤਂ
ਜਹੀਹਿ ਯਤ੍ਸ੍ਵਾਤ੍ਮਤਯਾ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹੀਤਮ੍ ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਹਮਿਤ੍ਯੇਵ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ
ਵਿਦ੍ਧਿ ਸ੍ਵਮਾਤ੍ਮਾਨਮਖਂਡਬੋਧਮ੍ ॥ 250॥
ਮ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਕਾਰ੍ਯਂ ਸਕਲਂ ਘਟਾਦਿ ਸਤਤਂ ਮ੍ਰੁਰੁਇਨ੍ਮਾਤ੍ਰਮੇਵਾਹਿਤਂ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਮ੍ਰੁਰੁਇਨ੍ਮਾਤ੍ਰਮੇਵਾਭਿਤਃ)
ਤਦ੍ਵਤ੍ਸਜ੍ਜਨਿਤਂ ਸਦਾਤ੍ਮਕਮਿਦਂ ਸਨ੍ਮਾਤ੍ਰਮੇਵਾਖਿਲਮ੍ ।
ਯਸ੍ਮਾਨ੍ਨਾਸ੍ਤਿ ਸਤਃ ਪਰਂ ਕਿਮਪਿ ਤਤ੍ਸਤ੍ਯਂ ਸ ਆਤ੍ਮਾ ਸ੍ਵਯਂ
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਸਿ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤਮਮਲਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦ੍ਵਯਂ ਯਤ੍ਪਰਮ੍ ॥ 251॥
ਨਿਦ੍ਰਾਕਲ੍ਪਿਤਦੇਸ਼ਕਾਲਵਿਸ਼ਯਜ੍ਞਾਤ੍ਰਾਦਿ ਸਰ੍ਵਂ ਯਥਾ
ਮਿਥ੍ਯਾ ਤਦ੍ਵਦਿਹਾਪਿ ਜਾਗ੍ਰਤਿ ਜਗਤ੍ਸ੍ਵਾਜ੍ਞਾਨਕਾਰ੍ਯਤ੍ਵਤਃ ।
ਯਸ੍ਮਾਦੇਵਮਿਦਂ ਸ਼ਰੀਰਕਰਣਪ੍ਰਾਣਾਹਮਾਦ੍ਯਪ੍ਯਸਤ੍
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਸਿ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤਮਮਲਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦ੍ਵਯਂ ਯਤ੍ਪਰਮ੍ ॥ 252॥
ਯਤ੍ਰ ਭ੍ਰਾਂਤ੍ਯਾ ਕਲ੍ਪਿਤਂ ਤਦ੍ਵਿਵੇਕੇ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਯਦ੍ਵਿਵੇਕੇ)
ਤਤ੍ਤਨ੍ਮਾਤ੍ਰਂ ਨੈਵ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਿਭਿਨ੍ਨਮ੍ ।
ਸ੍ਵਪ੍ਨੇ ਨਸ਼੍ਟਂ ਸ੍ਵਪ੍ਨਵਿਸ਼੍ਵਂ ਵਿਚਿਤ੍ਰਂ
ਸ੍ਵਸ੍ਮਾਦ੍ਭਿਨ੍ਨਂ ਕਿਨ੍ਨੁ ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਂ ਪ੍ਰਬੋਧੇ ॥ 253॥
ਜਾਤਿਨੀਤਿਕੁਲਗੋਤ੍ਰਦੂਰਗਂ
ਨਾਮਰੂਪਗੁਣਦੋਸ਼ਵਰ੍ਜਿਤਮ੍ ।
ਦੇਸ਼ਕਾਲਵਿਸ਼ਯਾਤਿਵਰ੍ਤਿ ਯਦ੍
ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਸਿ ਭਾਵਯਾਤ੍ਮਨਿ ॥ 254॥
ਯਤ੍ਪਰਂ ਸਕਲਵਾਗਗੋਚਰਂ
ਗੋਚਰਂ ਵਿਮਲਬੋਧਚਕ੍ਸ਼ੁਸ਼ਃ ।
ਸ਼ੁਦ੍ਧਚਿਦ੍ਘਨਮਨਾਦਿ ਵਸ੍ਤੁ ਯਦ੍
ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਸਿ ਭਾਵਯਾਤ੍ਮਨਿ ॥ 255॥
ਸ਼ਡ੍ਭਿਰੂਰ੍ਮਿਭਿਰਯੋਗਿ ਯੋਗਿਹ੍ਰੁਰੁਇਦ੍-
ਭਾਵਿਤਂ ਨ ਕਰਣੈਰ੍ਵਿਭਾਵਿਤਮ੍ ।
ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਵੇਦ੍ਯਮਨਵਦ੍ਯਮਸ੍ਤਿ ਯਦ੍ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਭੂਤਿ ਯਦ੍)
ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਸਿ ਭਾਵਯਾਤ੍ਮਨਿ ॥ 256॥
ਭ੍ਰਾਂਤਿਕਲ੍ਪਿਤਜਗਤ੍ਕਲਾਸ਼੍ਰਯਂ
ਸ੍ਵਾਸ਼੍ਰਯਂ ਚ ਸਦਸਦ੍ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਮ੍ ।
ਨਿਸ਼੍ਕਲਂ ਨਿਰੁਪਮਾਨਵਦ੍ਧਿ ਯਦ੍ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਨਿਰੁਪਮਾਨਮ੍ਰੁਰੁਇਦ੍ਧਿਮਤ੍)
ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਸਿ ਭਾਵਯਾਤ੍ਮਨਿ ॥ 257॥
ਜਨ੍ਮਵ੍ਰੁਰੁਇਦ੍ਧਿਪਰਿਣਤ੍ਯਪਕ੍ਸ਼ਯ-
ਵ੍ਯਾਧਿਨਾਸ਼ਨਵਿਹੀਨਮਵ੍ਯਯਮ੍ ।
ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟ੍ਯਵਵਿਘਾਤਕਾਰਣਂ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਵਨਘਾਤਕਾਰਣਂ)
ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਸਿ ਭਾਵਯਾਤ੍ਮਨਿ ॥ 258॥
ਅਸ੍ਤਭੇਦਮਨਪਾਸ੍ਤਲਕ੍ਸ਼ਣਂ
ਨਿਸ੍ਤਰਂਗਜਲਰਾਸ਼ਿਨਿਸ਼੍ਚਲਮ੍ ।
ਨਿਤ੍ਯਮੁਕ੍ਤਮਵਿਭਕ੍ਤਮੂਰ੍ਤਿ ਯਦ੍
ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਸਿ ਭਾਵਯਾਤ੍ਮਨਿ ॥ 259॥
ਏਕਮੇਵ ਸਦਨੇਕਕਾਰਣਂ
ਕਾਰਣਾਂਤਰਨਿਰਾਸ੍ਯਕਾਰਣਮ੍ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸਕਾਰਣਮ੍)
ਕਾਰ੍ਯਕਾਰਣਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਸ੍ਵਯਂ
ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਸਿ ਭਾਵਯਾਤ੍ਮਨਿ ॥ 260॥
ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪਕਮਨਲ੍ਪਮਕ੍ਸ਼ਰਂ
ਯਤ੍ਕ੍ਸ਼ਰਾਕ੍ਸ਼ਰਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਪਰਮ੍ ।
ਨਿਤ੍ਯਮਵ੍ਯਯਸੁਖਂ ਨਿਰਂਜਨਂ
ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਸਿ ਭਾਵਯਾਤ੍ਮਨਿ ॥ 261॥
ਯਦ੍ਵਿਭਾਤਿ ਸਦਨੇਕਧਾ ਭ੍ਰਮਾ-
ਨ੍ਨਾਮਰੂਪਗੁਣਵਿਕ੍ਰਿਯਾਤ੍ਮਨਾ ।
ਹੇਮਵਤ੍ਸ੍ਵਯਮਵਿਕ੍ਰਿਯਂ ਸਦਾ
ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਸਿ ਭਾਵਯਾਤ੍ਮਨਿ ॥ 262॥
ਯਚ੍ਚਕਾਸ੍ਤ੍ਯਨਪਰਂ ਪਰਾਤ੍ਪਰਂ
ਪ੍ਰਤ੍ਯਗੇਕਰਸਮਾਤ੍ਮਲਕ੍ਸ਼ਣਮ੍ ।
ਸਤ੍ਯਚਿਤ੍ਸੁਖਮਨਂਤਮਵ੍ਯਯਂ
ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਸਿ ਭਾਵਯਾਤ੍ਮਨਿ ॥ 263॥
ਉਕ੍ਤਮਰ੍ਥਮਿਮਮਾਤ੍ਮਨਿ ਸ੍ਵਯਂ
ਭਾਵਯੇਤ੍ਪ੍ਰਥਿਤਯੁਕ੍ਤਿਭਿਰ੍ਧਿਯਾ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਭਾਵਯ ਪ੍ਰਥਿਤ)
ਸਂਸ਼ਯਾਦਿਰਹਿਤਂ ਕਰਾਂਬੁਵਤ੍
ਤੇਨ ਤਤ੍ਤ੍ਵਨਿਗਮੋ ਭਵਿਸ਼੍ਯਤਿ ॥ 264॥
ਸਂਬੋਧਮਾਤ੍ਰਂ ਪਰਿਸ਼ੁਦ੍ਧਤਤ੍ਤ੍ਵਂ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸ੍ਵਂ ਬੋਧਮਾਤ੍ਰਂ)
ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਸਂਘੇ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਵਚ੍ਚ ਸੈਨ੍ਯੇ ।
ਤਦਾਸ਼੍ਰਯਃ ਸ੍ਵਾਤ੍ਮਨਿ ਸਰ੍ਵਦਾ ਸ੍ਥਿਤੋ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਤਦਾਤ੍ਮਨੈਵਾਤ੍ਮਨਿ)
ਵਿਲਾਪਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ਵਿਸ਼੍ਵਜਾਤਮ੍ ॥ 265॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਯਜਾਤਮ੍)
ਬੁਦ੍ਧੌ ਗੁਹਾਯਾਂ ਸਦਸਦ੍ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਂ
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ੍ਤਿ ਸਤ੍ਯਂ ਪਰਮਦ੍ਵਿਤੀਯਮ੍ ।
ਤਦਾਤ੍ਮਨਾ ਯੋਤ੍ਰ ਵਸੇਦ੍ਗੁਹਾਯਾਂ
ਪੁਨਰ੍ਨ ਤਸ੍ਯਾਂਗਗੁਹਾਪ੍ਰਵੇਸ਼ਃ ॥ 266॥
ਜ੍ਞਾਤੇ ਵਸ੍ਤੁਨ੍ਯਪਿ ਬਲਵਤੀ ਵਾਸਨਾਨਾਦਿਰੇਸ਼ਾ
ਕਰ੍ਤਾ ਭੋਕ੍ਤਾਪ੍ਯਹਮਿਤਿ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢਾ ਯਾਸ੍ਯ ਸਂਸਾਰਹੇਤੁਃ ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟ੍ਯਾਤ੍ਮਨਿ ਨਿਵਸਤਾ ਸਾਪਨੇਯਾ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਾ-
ਨ੍ਮੁਕ੍ਤਿਂ ਪ੍ਰਾਹੁਸ੍ਤਦਿਹ ਮੁਨਯੋ ਵਾਸਨਾਤਾਨਵਂ ਯਤ੍ ॥ 267॥
ਅਹਂ ਮਮੇਤਿ ਯੋ ਭਾਵੋ ਦੇਹਾਕ੍ਸ਼ਾਦਾਵਨਾਤ੍ਮਨਿ ।
ਅਧ੍ਯਾਸੋਯਂ ਨਿਰਸ੍ਤਵ੍ਯੋ ਵਿਦੁਸ਼ਾ ਸ੍ਵਾਤ੍ਮਨਿਸ਼੍ਠਯਾ ॥ 268॥
ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯਗਾਤ੍ਮਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਿਤਦ੍ਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤਿਸਾਕ੍ਸ਼ਿਣਮ੍ ।
ਸੋਹਮਿਤ੍ਯੇਵ ਸਦ੍ਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤ੍ਯਾਨਾਤ੍ਮਨ੍ਯਾਤ੍ਮਮਤਿਂ ਜਹਿ ॥ 269॥
ਲੋਕਾਨੁਵਰ੍ਤਨਂ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਦੇਹਾਨੁਵਰ੍ਤਨਮ੍ ।
ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਨੁਵਰ੍ਤਨਂ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਸਾਪਨਯਂ ਕੁਰੁ ॥ 270॥
ਲੋਕਵਾਸਨਯਾ ਜਂਤੋਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਵਾਸਨਯਾਪਿ ਚ ।
ਦੇਹਵਾਸਨਯਾ ਜ੍ਞਾਨਂ ਯਥਾਵਨ੍ਨੈਵ ਜਾਯਤੇ ॥ 271
ਸਂਸਾਰਕਾਰਾਗ੍ਰੁਰੁਇਹਮੋਕ੍ਸ਼ਮਿਚ੍ਛੋ-
ਰਯੋਮਯਂ ਪਾਦਨਿਬਂਧਸ਼ਰੁਰੁਇਂਖਲਮ੍ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਨਿਬਦ੍ਧ)
ਵਦਂਤਿ ਤਜ੍ਜ੍ਞਾਃ ਪਟੁ ਵਾਸਨਾਤ੍ਰਯਂ
ਯੋਸ੍ਮਾਦ੍ਵਿਮੁਕ੍ਤਃ ਸਮੁਪੈਤਿ ਮੁਕ੍ਤਿਮ੍ ॥ 272॥
ਜਲਾਦਿਸਂਸਰ੍ਗਵਸ਼ਾਤ੍ਪ੍ਰਭੂਤ- (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਜਲਾਦਿਸਂਪਰ੍ਕਵਸ਼ਾਤ੍)
ਦੁਰ੍ਗਂਧਧੂਤਾਗਰੁਦਿਵ੍ਯਵਾਸਨਾ ।
ਸਂਘਰ੍ਸ਼ਣੇਨੈਵ ਵਿਭਾਤਿ ਸਮ੍ਯ-
ਗ੍ਵਿਧੂਯਮਾਨੇ ਸਤਿ ਬਾਹ੍ਯਗਂਧੇ ॥ 273॥
ਅਂਤਃਸ਼੍ਰਿਤਾਨਂਤਦੁਰਂਤਵਾਸਨਾ-
ਧੂਲੀਵਿਲਿਪ੍ਤਾ ਪਰਮਾਤ੍ਮਵਾਸਨਾ ।
ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਤਿਸਂਘਰ੍ਸ਼ਣਤੋ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾ
ਪ੍ਰਤੀਯਤੇ ਚਂਦਨਗਂਧਵਤ੍ ਸ੍ਫੁਟਮ੍ ॥ 274॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸ੍ਫੁਟਾ)
ਅਨਾਤ੍ਮਵਾਸਨਾਜਾਲੈਸ੍ਤਿਰੋਭੂਤਾਤ੍ਮਵਾਸਨਾ ।
ਨਿਤ੍ਯਾਤ੍ਮਨਿਸ਼੍ਠਯਾ ਤੇਸ਼ਾਂ ਨਾਸ਼ੇ ਭਾਤਿ ਸ੍ਵਯਂ ਸ੍ਫੁਟਮ੍ ॥ 275॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸ੍ਫੁਟਾ)
ਯਥਾ ਯਥਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯਗਵਸ੍ਥਿਤਂ ਮਨਃ
ਤਥਾ ਤਥਾ ਮੁਂਚਤਿ ਬਾਹ੍ਯਵਾਸਨਾਮ੍ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਬਾਹ੍ਯਵਾਸਨਾਃ)
ਨਿਃਸ਼ੇਸ਼ਮੋਕ੍ਸ਼ੇ ਸਤਿ ਵਾਸਨਾਨਾਂ
ਆਤ੍ਮਾਨੁਭੂਤਿਃ ਪ੍ਰਤਿਬਂਧਸ਼ੂਨ੍ਯਾ ॥ 276॥
ਸ੍ਵਾਤ੍ਮਨ੍ਯੇਵ ਸਦਾ ਸ੍ਥਿਤ੍ਵਾ ਮਨੋ ਨਸ਼੍ਯਤਿ ਯੋਗਿਨਃ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸ੍ਥਿਤ੍ਯਾ)
ਵਾਸਨਾਨਾਂ ਕ੍ਸ਼ਯਸ਼੍ਚਾਤਃ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਸਾਪਨਯਂ ਕੁਰੁ ॥ 277॥
ਤਮੋ ਦ੍ਵਾਭ੍ਯਾਂ ਰਜਃ ਸਤ੍ਤ੍ਵਾਤ੍ਸਤ੍ਤ੍ਵਂ ਸ਼ੁਦ੍ਧੇਨ ਨਸ਼੍ਯਤਿ ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਤ੍ਤ੍ਵਮਵਸ਼੍ਟਭ੍ਯ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਸਾਪਨਯਂ ਕੁਰੁ ॥ 278॥
ਪ੍ਰਾਰਬ੍ਧਂ ਪੁਸ਼੍ਯਤਿ ਵਪੁਰਿਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਨਿਸ਼੍ਚਲਃ ।
ਧੈਰ੍ਯਮਾਲਂਬ੍ਯ ਯਤ੍ਨੇਨ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਸਾਪਨਯਂ ਕੁਰੁ ॥ 279॥
ਨਾਹਂ ਜੀਵਃ ਪਰਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇਤ੍ਯਤਦ੍ਵ੍ਯਾਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤਿਪੂਰ੍ਵਕਮ੍ ।
ਵਾਸਨਾਵੇਗਤਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਸਾਪਨਯਂ ਕੁਰੁ ॥ 280॥
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਯਾ ਯੁਕ੍ਤ੍ਯਾ ਸ੍ਵਾਨੁਭੂਤ੍ਯਾ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਸਾਰ੍ਵਾਤ੍ਮ੍ਯਮਾਤ੍ਮਨਃ ।
ਕ੍ਵਚਿਦਾਭਾਸਤਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਸਾਪਨਯਂ ਕੁਰੁ ॥ 281॥
ਅਨਾਦਾਨਵਿਸਰ੍ਗਾਭ੍ਯਾਮੀਸ਼ਨ੍ਨਾਸ੍ਤਿ ਕ੍ਰਿਯਾ ਮੁਨੇਃ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਅਨ੍ਨਾਦਾਨਵਿਸਰ੍ਗਾ)
ਤਦੇਕਨਿਸ਼੍ਠਯਾ ਨਿਤ੍ਯਂ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਸਾਪਨਯਂ ਕੁਰੁ ॥ 282॥
ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਸ੍ਯਾਦਿਵਾਕ੍ਯੋਤ੍ਥਬ੍ਰਹ੍ਮਾਤ੍ਮੈਕਤ੍ਵਬੋਧਤਃ ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯਾਤ੍ਮਤ੍ਵਦਾਰ੍ਢ੍ਯਾਯ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਸਾਪਨਯਂ ਕੁਰੁ ॥ 283॥
ਅਹਂਭਾਵਸ੍ਯ ਦੇਹੇਸ੍ਮਿਨ੍ਨਿਃਸ਼ੇਸ਼ਵਿਲਯਾਵਧਿ ।
ਸਾਵਧਾਨੇਨ ਯੁਕ੍ਤਾਤ੍ਮਾ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਸਾਪਨਯਂ ਕੁਰੁ ॥ 284॥
ਪ੍ਰਤੀਤਿਰ੍ਜੀਵਜਗਤੋਃ ਸ੍ਵਪ੍ਨਵਦ੍ਭਾਤਿ ਯਾਵਤਾ ।
ਤਾਵਨ੍ਨਿਰਂਤਰਂ ਵਿਦ੍ਵਨ੍ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਸਾਪਨਯਂ ਕੁਰੁ ॥ 285॥
ਨਿਦ੍ਰਾਯਾ ਲੋਕਵਾਰ੍ਤਾਯਾਃ ਸ਼ਬ੍ਦਾਦੇਰਪਿ ਵਿਸ੍ਮ੍ਰੁਰੁਇਤੇਃ ।
ਕ੍ਵਚਿਨ੍ਨਾਵਸਰਂ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਚਿਂਤਯਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਨਿ ॥ 286॥
ਮਾਤਾਪਿਤ੍ਰੋਰ੍ਮਲੋਦ੍ਭੂਤਂ ਮਲਮਾਂਸਮਯਂ ਵਪੁਃ ।
ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਚਾਂਡਾਲਵਦ੍ਦੂਰਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮੀਭੂਯ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤੀ ਭਵ ॥ 287॥
ਘਟਾਕਾਸ਼ਂ ਮਹਾਕਾਸ਼ ਇਵਾਤ੍ਮਾਨਂ ਪਰਾਤ੍ਮਨਿ ।
ਵਿਲਾਪ੍ਯਾਖਂਡਭਾਵੇਨ ਤੂਸ਼੍ਣੀ ਭਵ ਸਦਾ ਮੁਨੇ ॥ 288॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਤੂਸ਼੍ਣੀਂ)
ਸ੍ਵਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਧਿਸ਼੍ਠਾਨਂ ਸ੍ਵਯਂਭੂਯ ਸਦਾਤ੍ਮਨਾ ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਂਡਮਪਿ ਪਿਂਡਾਂਡਂ ਤ੍ਯਜ੍ਯਤਾਂ ਮਲਭਾਂਡਵਤ੍ ॥ 289॥
ਚਿਦਾਤ੍ਮਨਿ ਸਦਾਨਂਦੇ ਦੇਹਾਰੂਢਾਮਹਂਧਿਯਮ੍ ।
ਨਿਵੇਸ਼੍ਯ ਲਿਂਗਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁਰੁਇਜ੍ਯ ਕੇਵਲੋ ਭਵ ਸਰ੍ਵਦਾ ॥ 290॥
ਯਤ੍ਰੈਸ਼ ਜਗਦਾਭਾਸੋ ਦਰ੍ਪਣਾਂਤਃ ਪੁਰਂ ਯਥਾ ।
ਤਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਹਮਿਤਿ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਕ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯੋ ਭਵਿਸ਼੍ਯਸਿ ॥ 291॥
ਯਤ੍ਸਤ੍ਯਭੂਤਂ ਨਿਜਰੂਪਮਾਦ੍ਯਂ
ਚਿਦਦ੍ਵਯਾਨਂਦਮਰੂਪਮਕ੍ਰਿਯਮ੍ ।
ਤਦੇਤ੍ਯ ਮਿਥ੍ਯਾਵਪੁਰੁਤ੍ਸ੍ਰੁਰੁਇਜੇਤ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸ੍ਰੁਰੁਇਜੈਤ)
ਸ਼ੈਲੂਸ਼ਵਦ੍ਵੇਸ਼ਮੁਪਾਤ੍ਤਮਾਤ੍ਮਨਃ ॥ 292॥
ਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮਨਾ ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਯਮਿਦਂ ਮ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ੈਵ
ਨੈਵਾਹਮਰ੍ਥਃ ਕ੍ਸ਼ਣਿਕਤ੍ਵਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍ ।
ਜਾਨਾਮ੍ਯਹਂ ਸਰ੍ਵਮਿਤਿ ਪ੍ਰਤੀਤਿਃ
ਕੁਤੋਹਮਾਦੇਃ ਕ੍ਸ਼ਣਿਕਸ੍ਯ ਸਿਧ੍ਯੇਤ੍ ॥ 293॥
ਅਹਂਪਦਾਰ੍ਥਸ੍ਤ੍ਵਹਮਾਦਿਸਾਕ੍ਸ਼ੀ
ਨਿਤ੍ਯਂ ਸੁਸ਼ੁਪ੍ਤਾਵਪਿ ਭਾਵਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍ ।
ਬ੍ਰੂਤੇ ਹ੍ਯਜੋ ਨਿਤ੍ਯ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ ਸ੍ਵਯਂ
ਤਤ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਗਾਤ੍ਮਾ ਸਦਸਦ੍ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਃ ॥ 294॥
ਵਿਕਾਰਿਣਾਂ ਸਰ੍ਵਵਿਕਾਰਵੇਤ੍ਤਾ
ਨਿਤ੍ਯਾਵਿਕਾਰੋ ਭਵਿਤੁਂ ਸਮਰ੍ਹਤਿ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਨਿਤ੍ਯੋਵਿਕਾਰੋ)
ਮਨੋਰਥਸ੍ਵਪ੍ਨਸੁਸ਼ੁਪ੍ਤਿਸ਼ੁ ਸ੍ਫੁਟਂ
ਪੁਨਃ ਪੁਨਰ੍ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਮਸਤ੍ਤ੍ਵਮੇਤਯੋਃ ॥ 295॥
ਅਤੋਭਿਮਾਨਂ ਤ੍ਯਜ ਮਾਂਸਪਿਂਡੇ
ਪਿਂਡਾਭਿਮਾਨਿਨ੍ਯਪਿ ਬੁਦ੍ਧਿਕਲ੍ਪਿਤੇ ।
ਕਾਲਤ੍ਰਯਾਬਾਧ੍ਯਮਖਂਡਬੋਧਂ
ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਮਾਤ੍ਮਾਨਮੁਪੈਹਿ ਸ਼ਾਂਤਿਮ੍ ॥ 296॥
ਤ੍ਯਜਾਭਿਮਾਨਂ ਕੁਲਗੋਤ੍ਰਨਾਮ-
ਰੂਪਾਸ਼੍ਰਮੇਸ਼੍ਵਾਰ੍ਦ੍ਰਸ਼ਵਾਸ਼੍ਰਿਤੇਸ਼ੁ ।
ਲਿਂਗਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਾਨਪਿ ਕਰ੍ਤ੍ਰੁਰੁਇਤਾਦੀਂ-
ਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਭਵਾਖਂਡਸੁਖਸ੍ਵਰੂਪਃ ॥ 297॥
ਸਂਤ੍ਯਨ੍ਯੇ ਪ੍ਰਤਿਬਂਧਾਃ ਪੁਂਸਃ ਸਂਸਾਰਹੇਤਵੋ ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਾਃ ।
ਤੇਸ਼ਾਮੇਵਂ ਮੂਲਂ ਪ੍ਰਥਮਵਿਕਾਰੋ ਭਵਤ੍ਯਹਂਕਾਰਃ ॥ 298॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਤੇਸ਼ਾਮੇਸ਼ਾਂ)
ਯਾਵਤ੍ਸ੍ਯਾਤ੍ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਸਂਬਂਧੋਹਂਕਾਰੇਣ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਾ ।
ਤਾਵਨ੍ਨ ਲੇਸ਼ਮਾਤ੍ਰਾਪਿ ਮੁਕ੍ਤਿਵਾਰ੍ਤਾ ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਾ ॥ 299॥
ਅਹਂਕਾਰਗ੍ਰਹਾਨ੍ਮੁਕ੍ਤਃ ਸ੍ਵਰੂਪਮੁਪਪਦ੍ਯਤੇ ।
ਚਂਦ੍ਰਵਦ੍ਵਿਮਲਃ ਪੂਰ੍ਣਃ ਸਦਾਨਂਦਃ ਸ੍ਵਯਂਪ੍ਰਭਃ ॥ 300॥
ਯੋ ਵਾ ਪੁਰੇ ਸੋਹਮਿਤਿ ਪ੍ਰਤੀਤੋ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਪੁਰੈਸ਼ੋਹਮਿਤਿ)
ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਪ੍ਰਕ੍ਲ੍ਰੁਰੁਇਪ੍ਤਸ੍ਤਮਸਾਤਿਮੂਢਯਾ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾਵਿਵਿਕ੍ਤਸ੍ਤਮਸਾ)
ਤਸ੍ਯੈਵ ਨਿਃਸ਼ੇਸ਼ਤਯਾ ਵਿਨਾਸ਼ੇ
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਤ੍ਮਭਾਵਃ ਪ੍ਰਤਿਬਂਧਸ਼ੂਨ੍ਯਃ ॥ 301॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂਦਨਿਧਿਰ੍ਮਹਾਬਲਵਤਾਹਂਕਾਰਘੋਰਾਹਿਨਾ
ਸਂਵੇਸ਼੍ਟ੍ਯਾਤ੍ਮਨਿ ਰਕ੍ਸ਼੍ਯਤੇ ਗੁਣਮਯੈਸ਼੍ਚਂਡੇਸ੍ਤ੍ਰਿਭਿਰ੍ਮਸ੍ਤਕੈਃ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਚਂਡੈ)
ਵਿਜ੍ਞਾਨਾਖ੍ਯਮਹਾਸਿਨਾ ਸ਼੍ਰੁਤਿਮਤਾ ਵਿਚ੍ਛਿਦ੍ਯ ਸ਼ੀਰ੍ਸ਼ਤ੍ਰਯਂ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਦ੍ਯੁਤਿਮਤਾ)
ਨਿਰ੍ਮੂਲ੍ਯਾਹਿਮਿਮਂ ਨਿਧਿਂ ਸੁਖਕਰਂ ਧੀਰੋਨੁਭੋਕ੍ਤੁਂਕ੍ਸ਼ਮਃ ॥ 302॥
ਯਾਵਦ੍ਵਾ ਯਤ੍ਕਿਂਚਿਦ੍ਵਿਸ਼ਦੋਸ਼ਸ੍ਫੂਰ੍ਤਿਰਸ੍ਤਿ ਚੇਦ੍ਦੇਹੇ ।
ਕਥਮਾਰੋਗ੍ਯਾਯ ਭਵੇਤ੍ਤਦ੍ਵਦਹਂਤਾਪਿ ਯੋਗਿਨੋ ਮੁਕ੍ਤ੍ਯੈ ॥ 303॥
ਅਹਮੋਤ੍ਯਂਤਨਿਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤ੍ਯਾ ਤਤ੍ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਨਾਨਾਵਿਕਲ੍ਪਸਂਹ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯਾ ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵਵਿਵੇਕਾਦਿਦਮਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਵਿਂਦਤੇ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮ੍ ॥ 304॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਵਿਵੇਕਾਦਯਮ੍)
ਅਹਂਕਾਰੇ ਕਰ੍ਤਰ੍ਯਹਮਿਤਿ ਮਤਿਂ ਮੁਂਚ ਸਹਸਾ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਅਹਂਕਰ੍ਤਰ੍ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਨਹਮਿਤਿ)
ਵਿਕਾਰਾਤ੍ਮਨ੍ਯਾਤ੍ਮਪ੍ਰਤਿਫਲਜੁਸ਼ਿ ਸ੍ਵਸ੍ਥਿਤਿਮੁਸ਼ਿ ।
ਯਦਧ੍ਯਾਸਾਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਜਨਿਮ੍ਰੁਰੁਇਤਿਜਰਾਦੁਃਖਬਹੁਲਾ
ਪ੍ਰਤੀਚਸ਼੍ਚਿਨ੍ਮੂਰ੍ਤੇਸ੍ਤਵ ਸੁਖਤਨੋਃ ਸਂਸ੍ਰੁਰੁਇਤਿਰਿਯਮ੍ ॥ 305॥
ਸਦੈਕਰੂਪਸ੍ਯ ਚਿਦਾਤ੍ਮਨੋ ਵਿਭੋ-
ਰਾਨਂਦਮੂਰ੍ਤੇਰਨਵਦ੍ਯਕੀਰ੍ਤੇਃ ।
ਨੈਵਾਨ੍ਯਥਾ ਕ੍ਵਾਪ੍ਯਵਿਕਾਰਿਣਸ੍ਤੇ
ਵਿਨਾਹਮਧ੍ਯਾਸਮਮੁਸ਼੍ਯ ਸਂਸ੍ਰੁਰੁਇਤਿਃ ॥ 306॥
ਤਸ੍ਮਾਦਹਂਕਾਰਮਿਮਂ ਸ੍ਵਸ਼ਤ੍ਰੁਂ
ਭੋਕ੍ਤੁਰ੍ਗਲੇ ਕਂਟਕਵਤ੍ਪ੍ਰਤੀਤਮ੍ ।
ਵਿਚ੍ਛਿਦ੍ਯ ਵਿਜ੍ਞਾਨਮਹਾਸਿਨਾ ਸ੍ਫੁਟਂ
ਭੁਂਕ੍ਸ਼੍ਵਾਤ੍ਮਸਾਮ੍ਰਾਜ੍ਯਸੁਖਂ ਯਥੇਸ਼੍ਟਮ੍ ॥ 307॥
ਤਤੋਹਮਾਦੇਰ੍ਵਿਨਿਵਰ੍ਤ੍ਯ ਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤਿਂ
ਸਂਤ੍ਯਕ੍ਤਰਾਗਃ ਪਰਮਾਰ੍ਥਲਾਭਾਤ੍ ।
ਤੂਸ਼੍ਣੀਂ ਸਮਾਸ੍ਸ੍ਵਾਤ੍ਮਸੁਖਾਨੁਭੂਤ੍ਯਾ
ਪੂਰ੍ਣਾਤ੍ਮਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪਃ ॥ 308॥
ਸਮੂਲਕ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤੋਪਿ ਮਹਾਨਹਂ ਪੁਨਃ
ਵ੍ਯੁਲ੍ਲੇਖਿਤਃ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਦਿ ਚੇਤਸਾ ਕ੍ਸ਼ਣਮ੍ ।
ਸਂਜੀਵ੍ਯ ਵਿਕ੍ਸ਼ੇਪਸ਼ਤਂ ਕਰੋਤਿ
ਨਭਸ੍ਵਤਾ ਪ੍ਰਾਵ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਿ ਵਾਰਿਦੋ ਯਥਾ ॥ 309॥
ਨਿਗ੍ਰੁਰੁਇਹ੍ਯ ਸ਼ਤ੍ਰੋਰਹਮੋਵਕਾਸ਼ਃ
ਕ੍ਵਚਿਨ੍ਨ ਦੇਯੋ ਵਿਸ਼ਯਾਨੁਚਿਂਤਯਾ ।
ਸ ਏਵ ਸਂਜੀਵਨਹੇਤੁਰਸ੍ਯ
ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼ੀਣਜਂਬੀਰਤਰੋਰਿਵਾਂਬੁ ॥ 310॥
ਦੇਹਾਤ੍ਮਨਾ ਸਂਸ੍ਥਿਤ ਏਵ ਕਾਮੀ
ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਃ ਕਾਮਯਿਤਾ ਕਥਂ ਸ੍ਯਾਤ੍ ।
ਅਤੋਰ੍ਥਸਂਧਾਨਪਰਤ੍ਵਮੇਵ
ਭੇਦਪ੍ਰਸਕ੍ਤ੍ਯਾ ਭਵਬਂਧਹੇਤੁਃ ॥ 311॥
ਕਾਰ੍ਯਪ੍ਰਵਰ੍ਧਨਾਦ੍ਬੀਜਪ੍ਰਵ੍ਰੁਰੁਇਦ੍ਧਿਃ ਪਰਿਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਯਤੇ ।
ਕਾਰ੍ਯਨਾਸ਼ਾਦ੍ਬੀਜਨਾਸ਼ਸ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕਾਰ੍ਯਂ ਨਿਰੋਧਯੇਤ੍ ॥ 312॥
ਵਾਸਨਾਵ੍ਰੁਰੁਇਦ੍ਧਿਤਃ ਕਾਰ੍ਯਂ ਕਾਰ੍ਯਵ੍ਰੁਰੁਇਦ੍ਧ੍ਯਾ ਚ ਵਾਸਨਾ ।
ਵਰ੍ਧਤੇ ਸਰ੍ਵਥਾ ਪੁਂਸਃ ਸਂਸਾਰੋ ਨ ਨਿਵਰ੍ਤਤੇ ॥ 313॥
ਸਂਸਾਰਬਂਧਵਿਚ੍ਛਿਤ੍ਤ੍ਯੈ ਤਦ੍ ਦ੍ਵਯਂ ਪ੍ਰਦਹੇਦ੍ਯਤਿਃ ।
ਵਾਸਨਾਵ੍ਰੁਰੁਇਦ੍ਧਿਰੇਤਾਭ੍ਯਾਂ ਚਿਂਤਯਾ ਕ੍ਰਿਯਯਾ ਬਹਿਃ ॥ 314॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਵਾਸਨਾ ਪ੍ਰੇਰ੍ਯਤੇ ਹ੍ਯਂਤਃ)
ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਵਰ੍ਧਮਾਨਾ ਸਾ ਸੂਤੇ ਸਂਸ੍ਰੁਰੁਇਤਿਮਾਤ੍ਮਨਃ ।
ਤ੍ਰਯਾਣਾਂ ਚ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਾਯਃ ਸਰ੍ਵਾਵਸ੍ਥਾਸੁ ਸਰ੍ਵਦਾ ॥ 315॥
ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਸਰ੍ਵਤਃ ਸਰ੍ਵਬ੍ਰਹ੍ਮਮਾਤ੍ਰਾਵਲੋਕਨੈਃ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਮਾਤ੍ਰਾਵਲੋਕਨਮ੍)
ਸਦ੍ਭਾਵਵਾਸਨਾਦਾਰ੍ਢ੍ਯਾਤ੍ਤਤ੍ਤ੍ਰਯਂ ਲਯਮਸ਼੍ਨੁਤੇ ॥ 316॥
ਕ੍ਰਿਯਾਨਾਸ਼ੇ ਭਵੇਚ੍ਚਿਂਤਾਨਾਸ਼ੋਸ੍ਮਾਦ੍ਵਾਸਨਾਕ੍ਸ਼ਯਃ ।
ਵਾਸਨਾਪ੍ਰਕ੍ਸ਼ਯੋ ਮੋਕ੍ਸ਼ਃ ਸਾ ਜੀਵਨ੍ਮੁਕ੍ਤਿਰਿਸ਼੍ਯਤੇ ॥ 317॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸ)
ਸਦ੍ਵਾਸਨਾਸ੍ਫੂਰ੍ਤਿਵਿਜ੍ਰੁਰੁਇਂਭਣੇ ਸਤਿ
ਹ੍ਯਸੌ ਵਿਲੀਨਾਪ੍ਯਹਮਾਦਿਵਾਸਨਾ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਵਿਲੀਨਾ ਤ੍ਵਹਮਾਦਿਵਾਸਨਾ)
ਅਤਿਪ੍ਰਕ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਾਪ੍ਯਰੁਣਪ੍ਰਭਾਯਾਂ
ਵਿਲੀਯਤੇ ਸਾਧੁ ਯਥਾ ਤਮਿਸ੍ਰਾ ॥ 318॥
ਤਮਸ੍ਤਮਃਕਾਰ੍ਯਮਨਰ੍ਥਜਾਲਂ
ਨ ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਯਤੇ ਸਤ੍ਯੁਦਿਤੇ ਦਿਨੇਸ਼ੇ ।
ਤਥਾਦ੍ਵਯਾਨਂਦਰਸਾਨੁਭੂਤੌ
ਨੈਵਾਸ੍ਤਿ ਬਂਧੋ ਨ ਚ ਦੁਃਖਗਂਧਃ ॥ 319॥
ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਯਂ ਪ੍ਰਤੀਤਂ ਪ੍ਰਵਿਲਾਪਯਨ੍ਸਨ੍ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਪ੍ਰਵਿਲਾਪਯਨ੍ਸ੍ਵਯਂ)
ਸਨ੍ਮਾਤ੍ਰਮਾਨਂਦਘਨਂ ਵਿਭਾਵਯਨ੍ ।
ਸਮਾਹਿਤਃ ਸਨ੍ਬਹਿਰਂਤਰਂ ਵਾ
ਕਾਲਂ ਨਯੇਥਾਃ ਸਤਿ ਕਰ੍ਮਬਂਧੇ ॥ 320॥
ਪ੍ਰਮਾਦੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨਿਸ਼੍ਠਾਯਾਂ ਨ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਃ ਕਦਾਚਨ ।
ਪ੍ਰਮਾਦੋ ਮ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯੁਰਿਤ੍ਯਾਹ ਭਗਵਾਨ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਸੁਤਃ ॥ 321॥
ਨ ਪ੍ਰਮਾਦਾਦਨਰ੍ਥੋਨ੍ਯੋ ਜ੍ਞਾਨਿਨਃ ਸ੍ਵਸ੍ਵਰੂਪਤਃ ।
ਤਤੋ ਮੋਹਸ੍ਤਤੋਹਂਧੀਸ੍ਤਤੋ ਬਂਧਸ੍ਤਤੋ ਵ੍ਯਥਾ ॥ 322॥
ਵਿਸ਼ਯਾਭਿਮੁਖਂ ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟ੍ਵਾ ਵਿਦ੍ਵਾਂਸਮਪਿ ਵਿਸ੍ਮ੍ਰੁਰੁਇਤਿਃ ।
ਵਿਕ੍ਸ਼ੇਪਯਤਿ ਧੀਦੋਸ਼ੈਰ੍ਯੋਸ਼ਾ ਜਾਰਮਿਵ ਪ੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 323॥
ਯਥਾਪਕ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਂ ਸ਼ੈਵਾਲਂ ਕ੍ਸ਼ਣਮਾਤ੍ਰਂ ਨ ਤਿਸ਼੍ਠਤਿ ।
ਆਵ੍ਰੁਰੁਇਣੋਤਿ ਤਥਾ ਮਾਯਾ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਂ ਵਾਪਿ ਪਰਾਙ੍ਮੁਖਮ੍ ॥ 324॥
ਲਕ੍ਸ਼੍ਯਚ੍ਯੁਤਂ ਚੇਦ੍ਯਦਿ ਚਿਤ੍ਤਮੀਸ਼ਦ੍
ਬਹਿਰ੍ਮੁਖਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤੇਤ੍ਤਤਸ੍ਤਤਃ ।
ਪ੍ਰਮਾਦਤਃ ਪ੍ਰਚ੍ਯੁਤਕੇਲਿਕਂਦੁਕਃ
ਸੋਪਾਨਪਂਕ੍ਤੌ ਪਤਿਤੋ ਯਥਾ ਤਥਾ ॥ 325॥
ਵਿਸ਼ਯੇਸ਼੍ਵਾਵਿਸ਼ਚ੍ਚੇਤਃ ਸਂਕਲ੍ਪਯਤਿ ਤਦ੍ਗੁਣਾਨ੍ ।
ਸਮ੍ਯਕ੍ਸਂਕਲ੍ਪਨਾਤ੍ਕਾਮਃ ਕਾਮਾਤ੍ਪੁਂਸਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨਮ੍ ॥ 326॥
ਅਤਃ ਪ੍ਰਮਾਦਾਨ੍ਨ ਪਰੋਸ੍ਤਿ ਮ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯੁਃ
ਵਿਵੇਕਿਨੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਦਃ ਸਮਾਧੌ ।
ਸਮਾਹਿਤਃ ਸਿਦ੍ਧਿਮੁਪੈਤਿ ਸਮ੍ਯਕ੍
ਸਮਾਹਿਤਾਤ੍ਮਾ ਭਵ ਸਾਵਧਾਨਃ ॥ 327॥
ਤਤਃ ਸ੍ਵਰੂਪਵਿਭ੍ਰਂਸ਼ੋ ਵਿਭ੍ਰਸ਼੍ਟਸ੍ਤੁ ਪਤਤ੍ਯਧਃ ।
ਪਤਿਤਸ੍ਯ ਵਿਨਾ ਨਾਸ਼ਂ ਪੁਨਰ੍ਨਾਰੋਹ ਈਕ੍ਸ਼੍ਯਤੇ ॥ 328॥
ਸਂਕਲ੍ਪਂ ਵਰ੍ਜਯੇਤ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਰ੍ਵਾਨਰ੍ਥਸ੍ਯ ਕਾਰਣਮ੍ ।
ਅਪਥ੍ਯਾਨਿ ਹਿ ਵਸ੍ਤੂਨਿ ਵ੍ਯਾਧਿਗ੍ਰਸ੍ਤੋ ਯਥੋਤ੍ਸ੍ਰੁਰੁਇਜੇ ।
ਜੀਵਤੋ ਯਸ੍ਯ ਕੈਵਲ੍ਯਂ ਵਿਦੇਹੇ ਸ ਚ ਕੇਵਲਃ ।
ਯਤ੍ਕਿਂਚਿਤ੍ ਪਸ਼੍ਯਤੋ ਭੇਦਂ ਭਯਂ ਬ੍ਰੂਤੇ ਯਜੁਃਸ਼੍ਰੁਤਿਃ ॥ 329॥
ਯਦਾ ਕਦਾ ਵਾਪਿ ਵਿਪਸ਼੍ਚਿਦੇਸ਼
ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯਨਂਤੇਪ੍ਯਣੁਮਾਤ੍ਰਭੇਦਮ੍ ।
ਪਸ਼੍ਯਤ੍ਯਥਾਮੁਸ਼੍ਯ ਭਯਂ ਤਦੈਵ
ਯਦ੍ਵੀਕ੍ਸ਼ਿਤਂ ਭਿਨ੍ਨਤਯਾ ਪ੍ਰਮਾਦਾਤ੍ ॥ 330॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਯਦੀਕ੍ਸ਼ਿਤਂ)
ਸ਼੍ਰੁਤਿਸ੍ਮ੍ਰੁਰੁਇਤਿਨ੍ਯਾਯਸ਼ਤੈਰ੍ਨਿਸ਼ਿਦ੍ਧੇ
ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਯੇਤ੍ਰ ਯਃ ਸ੍ਵਾਤ੍ਮਮਤਿਂ ਕਰੋਤਿ ।
ਉਪੈਤਿ ਦੁਃਖੋਪਰਿ ਦੁਃਖਜਾਤਂ
ਨਿਸ਼ਿਦ੍ਧਕਰ੍ਤਾ ਸ ਮਲਿਮ੍ਲੁਚੋ ਯਥਾ ॥ 331॥
ਸਤ੍ਯਾਭਿਸਂਧਾਨਰਤੋ ਵਿਮੁਕ੍ਤੋ
ਮਹਤ੍ਤ੍ਵਮਾਤ੍ਮੀਯਮੁਪੈਤਿ ਨਿਤ੍ਯਮ੍ ।
ਮਿਥ੍ਯਾਭਿਸਂਧਾਨਰਤਸ੍ਤੁ ਨਸ਼੍ਯੇਦ੍
ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਂ ਤਦੇਤਦ੍ਯਦਚੌਰਚੌਰਯੋਃ ॥ 332॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਚੋਰਚੋਰਯੋਃ)
ਯਤਿਰਸਦਨੁਸਂਧਿਂ ਬਂਧਹੇਤੁਂ ਵਿਹਾਯ
ਸ੍ਵਯਮਯਮਹਮਸ੍ਮੀਤ੍ਯਾਤ੍ਮਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟ੍ਯੈਵ ਤਿਸ਼੍ਠੇਤ੍
ਸੁਖਯਤਿ ਨਨੁ ਨਿਸ਼੍ਠਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ਸ੍ਵਾਨੁਭੂਤ੍ਯਾ
ਹਰਤਿ ਪਰਮਵਿਦ੍ਯਾਕਾਰ੍ਯਦੁਃਖਂ ਪ੍ਰਤੀਤਮ੍ ॥ 333॥
ਬਾਹ੍ਯਾਨੁਸਂਧਿਃ ਪਰਿਵਰ੍ਧਯੇਤ੍ਫਲਂ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਬਾਹ੍ਯਾਭਿਸਂਧਿਃ)
ਦੁਰ੍ਵਾਸਨਾਮੇਵ ਤਤਸ੍ਤਤੋਧਿਕਾਮ੍ ।
ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਵਿਵੇਕੈਃ ਪਰਿਹ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯ ਬਾਹ੍ਯਂ
ਸ੍ਵਾਤ੍ਮਾਨੁਸਂਧਿਂ ਵਿਦਧੀਤ ਨਿਤ੍ਯਮ੍ ॥ 334॥
ਬਾਹ੍ਯੇ ਨਿਰੁਦ੍ਧੇ ਮਨਸਃ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨਤਾ
ਮਨਃਪ੍ਰਸਾਦੇ ਪਰਮਾਤ੍ਮਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ।
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਸੁਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟੇ ਭਵਬਂਧਨਾਸ਼ੋ
ਬਹਿਰ੍ਨਿਰੋਧਃ ਪਦਵੀ ਵਿਮੁਕ੍ਤੇਃ ॥ 335॥
ਕਃ ਪਂਡਿਤਃ ਸਨ੍ਸਦਸਦ੍ਵਿਵੇਕੀ
ਸ਼੍ਰੁਤਿਪ੍ਰਮਾਣਃ ਪਰਮਾਰ੍ਥਦਰ੍ਸ਼ੀ ।
ਜਾਨਨ੍ਹਿ ਕੁਰ੍ਯਾਦਸਤੋਵਲਂਬਂ
ਸ੍ਵਪਾਤਹੇਤੋਃ ਸ਼ਿਸ਼ੁਵਨ੍ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੁਃ ॥ 336॥
ਦੇਹਾਦਿਸਂਸਕ੍ਤਿਮਤੋ ਨ ਮੁਕ੍ਤਿਃ
ਮੁਕ੍ਤਸ੍ਯ ਦੇਹਾਦ੍ਯਭਿਮਤ੍ਯਭਾਵਃ ।
ਸੁਪ੍ਤਸ੍ਯ ਨੋ ਜਾਗਰਣਂ ਨ ਜਾਗ੍ਰਤਃ
ਸ੍ਵਪ੍ਨਸ੍ਤਯੋਰ੍ਭਿਨ੍ਨਗੁਣਾਸ਼੍ਰਯਤ੍ਵਾਤ੍ ॥ 337॥
ਅਂਤਰ੍ਬਹਿਃ ਸ੍ਵਂ ਸ੍ਥਿਰਜਂਗਮੇਸ਼ੁ
ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾਤ੍ਮਨਾਧਾਰਤਯਾ ਵਿਲੋਕ੍ਯ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਜ੍ਞਾਨਾਤ੍ਮਨ੍)
ਤ੍ਯਕ੍ਤਾਖਿਲੋਪਾਧਿਰਖਂਡਰੂਪਃ
ਪੂਰ੍ਣਾਤ੍ਮਨਾ ਯਃ ਸ੍ਥਿਤ ਏਸ਼ ਮੁਕ੍ਤਃ ॥ 338॥
ਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮਨਾ ਬਂਧਵਿਮੁਕ੍ਤਿਹੇਤੁਃ
ਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮਭਾਵਾਨ੍ਨ ਪਰੋਸ੍ਤਿ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ ।
ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਯਾਗ੍ਰਹੇ ਸਤ੍ਯੁਪਪਦ੍ਯਤੇਸੌ
ਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮਭਾਵੋਸ੍ਯ ਸਦਾਤ੍ਮਨਿਸ਼੍ਠਯਾ ॥ 339॥
ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਯਸ੍ਯਾਗ੍ਰਹਣਂ ਕਥਂ ਨੁ ਘਟਤੇ ਦੇਹਾਤ੍ਮਨਾ ਤਿਸ਼੍ਠਤੋ
ਬਾਹ੍ਯਾਰ੍ਥਾਨੁਭਵਪ੍ਰਸਕ੍ਤਮਨਸਸ੍ਤਤ੍ਤਤ੍ਕ੍ਰਿਯਾਂ ਕੁਰ੍ਵਤਃ ।
ਸਨ੍ਨ੍ਯਸ੍ਤਾਖਿਲਧਰ੍ਮਕਰ੍ਮਵਿਸ਼ਯੈਰ੍ਨਿਤ੍ਯਾਤ੍ਮਨਿਸ਼੍ਠਾਪਰੈਃ
ਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞੈਃ ਕਰਣੀਯਮਾਤ੍ਮਨਿ ਸਦਾਨਂਦੇਚ੍ਛੁਭਿਰ੍ਯਤ੍ਨਤਃ ॥ 340॥
ਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮਸਿਦ੍ਧਯੇ ਭਿਕ੍ਸ਼ੋਃ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਸ਼੍ਰਵਣਕਰ੍ਮਣਃ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸਾਰ੍ਵਾਤ੍ਮ੍ਯ)
ਸਮਾਧਿਂ ਵਿਦਧਾਤ੍ਯੇਸ਼ਾ ਸ਼ਾਂਤੋ ਦਾਂਤ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ ॥ 341॥
ਆਰੂਢਸ਼ਕ੍ਤੇਰਹਮੋ ਵਿਨਾਸ਼ਃ
ਕਰ੍ਤੁਨ੍ਨ ਸ਼ਕ੍ਯ ਸਹਸਾਪਿ ਪਂਡਿਤੈਃ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਕਰ੍ਤੁਂ ਨ)
ਯੇ ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪਾਖ੍ਯਸਮਾਧਿਨਿਸ਼੍ਚਲਾਃ
ਤਾਨਂਤਰਾਨਂਤਭਵਾ ਹਿ ਵਾਸਨਾਃ ॥ 342॥
ਅਹਂਬੁਦ੍ਧ੍ਯੈਵ ਮੋਹਿਨ੍ਯਾ ਯੋਜਯਿਤ੍ਵਾਵ੍ਰੁਰੁਇਤੇਰ੍ਬਲਾਤ੍ ।
ਵਿਕ੍ਸ਼ੇਪਸ਼ਕ੍ਤਿਃ ਪੁਰੁਸ਼ਂ ਵਿਕ੍ਸ਼ੇਪਯਤਿ ਤਦ੍ਗੁਣੈਃ ॥ 343॥
ਵਿਕ੍ਸ਼ੇਪਸ਼ਕ੍ਤਿਵਿਜਯੋ ਵਿਸ਼ਮੋ ਵਿਧਾਤੁਂ
ਨਿਃਸ਼ੇਸ਼ਮਾਵਰਣਸ਼ਕ੍ਤਿਨਿਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤ੍ਯਭਾਵੇ ।
ਦ੍ਰੁਰੁਇਗ੍ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਯਯੋਃ ਸ੍ਫੁਟਪਯੋਜਲਵਦ੍ਵਿਭਾਗੇ
ਨਸ਼੍ਯੇਤ੍ਤਦਾਵਰਣਮਾਤ੍ਮਨਿ ਚ ਸ੍ਵਭਾਵਾਤ੍ ।
ਨਿਃਸਂਸ਼ਯੇਨ ਭਵਤਿ ਪ੍ਰਤਿਬਂਧਸ਼ੂਨ੍ਯੋ
ਵਿਕ੍ਸ਼ੇਪਣਂ ਨ ਹਿ ਤਦਾ ਯਦਿ ਚੇਨ੍ਮ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਾਰ੍ਥੇ ॥ 344॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਨਿਕ੍ਸ਼ੇਪਣਂ)
ਸਮ੍ਯਗ੍ਵਿਵੇਕਃ ਸ੍ਫੁਟਬੋਧਜਨ੍ਯੋ
ਵਿਭਜ੍ਯ ਦ੍ਰੁਰੁਇਗ੍ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਯਪਦਾਰ੍ਥਤਤ੍ਤ੍ਵਮ੍ ।
ਛਿਨਤ੍ਤਿ ਮਾਯਾਕ੍ਰੁਰੁਇਤਮੋਹਬਂਧਂ
ਯਸ੍ਮਾਦ੍ਵਿਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਪੁਨਰ੍ਨ ਸਂਸ੍ਰੁਰੁਇਤਿਃ ॥ 345॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਵਿਮੁਕ੍ਤਸ੍ਯ)
ਪਰਾਵਰੈਕਤ੍ਵਵਿਵੇਕਵਹ੍ਨਿਃ
ਦਹਤ੍ਯਵਿਦ੍ਯਾਗਹਨਂ ਹ੍ਯਸ਼ੇਸ਼ਮ੍ ।
ਕਿਂ ਸ੍ਯਾਤ੍ਪੁਨਃ ਸਂਸਰਣਸ੍ਯ ਬੀਜਂ
ਅਦ੍ਵੈਤਭਾਵਂ ਸਮੁਪੇਯੁਸ਼ੋਸ੍ਯ ॥ 346॥
ਆਵਰਣਸ੍ਯ ਨਿਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤਿਰ੍ਭਵਤਿ ਹਿ ਸਮ੍ਯਕ੍ਪਦਾਰ੍ਥਦਰ੍ਸ਼ਨਤਃ ।
ਮਿਥ੍ਯਾਜ੍ਞਾਨਵਿਨਾਸ਼ਸ੍ਤਦ੍ਵਿਕ੍ਸ਼ੇਪਜਨਿਤਦੁਃਖਨਿਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤਿਃ ॥ 347॥
ਏਤਤ੍ਤ੍ਰਿਤਯਂ ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਂ ਸਮ੍ਯਗ੍ਰਜ੍ਜੁਸ੍ਵਰੂਪਵਿਜ੍ਞਾਨਾਤ੍ ।
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਸ੍ਤੁਸਤਤ੍ਤ੍ਵਂ ਜ੍ਞਾਤਵ੍ਯਂ ਬਂਧਮੁਕ੍ਤਯੇ ਵਿਦੁਸ਼ਾ ॥ 348॥
ਅਯੋਗ੍ਨਿਯੋਗਾਦਿਵ ਸਤ੍ਸਮਨ੍ਵਯਾਨ੍
ਮਾਤ੍ਰਾਦਿਰੂਪੇਣ ਵਿਜ੍ਰੁਰੁਇਂਭਤੇ ਧੀਃ ।
ਤਤ੍ਕਾਰ੍ਯਮੇਤਦ੍ਦ੍ਵਿਤਯਂ ਯਤੋ ਮ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਾ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਤਤ੍ਕਾਰ੍ਯਮੇਵ ਤ੍ਰਿਤਯਂ)
ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਂ ਭ੍ਰਮਸ੍ਵਪ੍ਨਮਨੋਰਥੇਸ਼ੁ ॥ 349॥
ਤਤੋ ਵਿਕਾਰਾਃ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਰੁਇਤੇਰਹਮ੍ਮੁਖਾ
ਦੇਹਾਵਸਾਨਾ ਵਿਸ਼ਯਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੇ ।
ਕ੍ਸ਼ਣੇਨ੍ਯਥਾਭਾਵਿਤਯਾ ਹ੍ਯਮੀਸ਼ਾ- (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਭਾਵਿਨ ਏਸ਼ ਆਤ੍ਮਾ)
ਮਸਤ੍ਤ੍ਵਮਾਤ੍ਮਾ ਤੁ ਕਦਾਪਿ ਨਾਨ੍ਯਥਾ ॥ 350॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਮਸਤ੍ਤ੍ਵਮਾਤ੍ਮਾ ਤੁ ਕਦਾਪਿ)
ਨਿਤ੍ਯਾਦ੍ਵਯਾਖਂਡਚਿਦੇਕਰੂਪੋ
ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾਦਿਸਾਕ੍ਸ਼ੀ ਸਦਸਦ੍ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਃ ।
ਅਹਂਪਦਪ੍ਰਤ੍ਯਯਲਕ੍ਸ਼ਿਤਾਰ੍ਥਃ
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ ਸਦਾਨਂਦਘਨਃ ਪਰਾਤ੍ਮਾ ॥ 351॥
ਇਤ੍ਥਂ ਵਿਪਸ਼੍ਚਿਤ੍ਸਦਸਦ੍ਵਿਭਜ੍ਯ
ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਤਤ੍ਤ੍ਵਂ ਨਿਜਬੋਧਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟ੍ਯਾ ।
ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਮਾਤ੍ਮਾਨਮਖਂਡਬੋਧਂ
ਤੇਭ੍ਯੋ ਵਿਮੁਕ੍ਤਃ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਸ਼ਾਮ੍ਯਤਿ ॥ 352॥
ਅਜ੍ਞਾਨਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਗ੍ਰਂਥੇਰ੍ਨਿਃਸ਼ੇਸ਼ਵਿਲਯਸ੍ਤਦਾ ।
ਸਮਾਧਿਨਾਵਿਕਲ੍ਪੇਨ ਯਦਾਦ੍ਵੈਤਾਤ੍ਮਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥ 353॥
ਤ੍ਵਮਹਮਿਦਮਿਤੀਯਂ ਕਲ੍ਪਨਾ ਬੁਦ੍ਧਿਦੋਸ਼ਾਤ੍
ਪ੍ਰਭਵਤਿ ਪਰਮਾਤ੍ਮਨ੍ਯਦ੍ਵਯੇ ਨਿਰ੍ਵਿਸ਼ੇਸ਼ੇ ।
ਪ੍ਰਵਿਲਸਤਿ ਸਮਾਧਾਵਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵੋ ਵਿਕਲ੍ਪੋ
ਵਿਲਯਨਮੁਪਗਚ੍ਛੇਦ੍ਵਸ੍ਤੁਤਤ੍ਤ੍ਵਾਵਧ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯਾ ॥ 354॥
ਸ਼ਾਂਤੋ ਦਾਂਤਃ ਪਰਮੁਪਰਤਃ ਕ੍ਸ਼ਾਂਤਿਯੁਕ੍ਤਃ ਸਮਾਧਿਂ
ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਨਿਤ੍ਯਂ ਕਲਯਤਿ ਯਤਿਃ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮਭਾਵਮ੍ ।
ਤੇਨਾਵਿਦ੍ਯਾਤਿਮਿਰਜਨਿਤਾਨ੍ਸਾਧੁ ਦਗ੍ਧ੍ਵਾ ਵਿਕਲ੍ਪਾਨ੍
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਕ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯਾ ਨਿਵਸਤਿ ਸੁਖਂ ਨਿਸ਼੍ਕ੍ਰਿਯੋ ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪਃ ॥ 355॥
ਸਮਾਹਿਤਾ ਯੇ ਪ੍ਰਵਿਲਾਪ੍ਯ ਬਾਹ੍ਯਂ
ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਾਦਿ ਚੇਤਃ ਸ੍ਵਮਹਂ ਚਿਦਾਤ੍ਮਨਿ ।
ਤ ਏਵ ਮੁਕ੍ਤਾ ਭਵਪਾਸ਼ਬਂਧੈਃ
ਨਾਨ੍ਯੇ ਤੁ ਪਾਰੋਕ੍ਸ਼੍ਯਕਥਾਭਿਧਾਯਿਨਃ ॥ 356॥
ਉਪਾਧਿਭੇਦਾਤ੍ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਭਿਦ੍ਯਤੇ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਯੋਗਾਤ੍ਸ੍ਵਯਮੇਵ)
ਚੋਪਾਧ੍ਯਪੋਹੇ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਕੇਵਲਃ ।
ਤਸ੍ਮਾਦੁਪਾਧੇਰ੍ਵਿਲਯਾਯ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍
ਵਸੇਤ੍ਸਦਾਕਲ੍ਪਸਮਾਧਿਨਿਸ਼੍ਠਯਾ ॥ 357॥
ਸਤਿ ਸਕ੍ਤੋ ਨਰੋ ਯਾਤਿ ਸਦ੍ਭਾਵਂ ਹ੍ਯੇਕਨਿਸ਼੍ਠਯਾ ।
ਕੀਟਕੋ ਭ੍ਰਮਰਂ ਧ੍ਯਾਯਨ੍ ਭ੍ਰਮਰਤ੍ਵਾਯ ਕਲ੍ਪਤੇ ॥ 358॥
ਕ੍ਰਿਯਾਂਤਰਾਸਕ੍ਤਿਮਪਾਸ੍ਯ ਕੀਟਕੋ
ਧ੍ਯਾਯਨ੍ਨਲਿਤ੍ਵਂ ਹ੍ਯਲਿਭਾਵਮ੍ਰੁਰੁਇਚ੍ਛਤਿ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਧ੍ਯਾਯਨ੍ਯਥਾਲਿਂ)
ਤਥੈਵ ਯੋਗੀ ਪਰਮਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਂ
ਧ੍ਯਾਤ੍ਵਾ ਸਮਾਯਾਤਿ ਤਦੇਕਨਿਸ਼੍ਠਯਾ ॥ 359॥
ਅਤੀਵ ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਂ ਪਰਮਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਂ
ਨ ਸ੍ਥੂਲਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟ੍ਯਾ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤੁਮਰ੍ਹਤਿ ।
ਸਮਾਧਿਨਾਤ੍ਯਂਤਸੁਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤ੍ਯਾ
ਜ੍ਞਾਤਵ੍ਯਮਾਰ੍ਯੈਰਤਿਸ਼ੁਦ੍ਧਬੁਦ੍ਧਿਭਿਃ ॥ 360॥
ਯਥਾ ਸੁਵਰ੍ਣਂ ਪੁਟਪਾਕਸ਼ੋਧਿਤਂ
ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਮਲਂ ਸ੍ਵਾਤ੍ਮਗੁਣਂ ਸਮ੍ਰੁਰੁਇਚ੍ਛਤਿ ।
ਤਥਾ ਮਨਃ ਸਤ੍ਤ੍ਵਰਜਸ੍ਤਮੋਮਲਂ
ਧ੍ਯਾਨੇਨ ਸਂਤ੍ਯਜ੍ਯ ਸਮੇਤਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮ੍ ॥ 361॥
ਨਿਰਂਤਰਾਭ੍ਯਾਸਵਸ਼ਾਤ੍ਤਦਿਤ੍ਥਂ
ਪਕ੍ਵਂ ਮਨੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ਲੀਯਤੇ ਯਦਾ ।
ਤਦਾ ਸਮਾਧਿਃ ਸਵਿਕਲ੍ਪਵਰ੍ਜਿਤਃ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸ ਵਿਕਲ੍ਪਵਰ੍ਜਿਤਃ)
ਸ੍ਵਤੋਦ੍ਵਯਾਨਂਦਰਸਾਨੁਭਾਵਕਃ ॥ 362॥
ਸਮਾਧਿਨਾਨੇਨ ਸਮਸ੍ਤਵਾਸਨਾ-
ਗ੍ਰਂਥੇਰ੍ਵਿਨਾਸ਼ੋਖਿਲਕਰ੍ਮਨਾਸ਼ਃ ।
ਅਂਤਰ੍ਬਹਿਃ ਸਰ੍ਵਤ ਏਵ ਸਰ੍ਵਦਾ
ਸ੍ਵਰੂਪਵਿਸ੍ਫੂਰ੍ਤਿਰਯਤ੍ਨਤਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ ॥ 363॥
ਸ਼੍ਰੁਤੇਃ ਸ਼ਤਗੁਣਂ ਵਿਦ੍ਯਾਨ੍ਮਨਨਂ ਮਨਨਾਦਪਿ ।
ਨਿਦਿਧ੍ਯਾਸਂ ਲਕ੍ਸ਼ਗੁਣਮਨਂਤਂ ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪਕਮ੍ ॥ 364॥
ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪਕਸਮਾਧਿਨਾ ਸ੍ਫੁਟਂ
ਬ੍ਰਹ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਮਵਗਮ੍ਯਤੇ ਧ੍ਰੁਵਮ੍ ।
ਨਾਨ੍ਯਥਾ ਚਲਤਯਾ ਮਨੋਗਤੇਃ
ਪ੍ਰਤ੍ਯਯਾਂਤਰਵਿਮਿਸ਼੍ਰਿਤਂ ਭਵੇਤ੍ ॥ 365॥
ਅਤਃ ਸਮਾਧਤ੍ਸ੍ਵ ਯਤੇਂਦ੍ਰਿਯਃ ਸਨ੍
ਨਿਰਂਤਰਂ ਸ਼ਾਂਤਮਨਾਃ ਪ੍ਰਤੀਚਿ ।
ਵਿਧ੍ਵਂਸਯ ਧ੍ਵਾਂਤਮਨਾਦ੍ਯਵਿਦ੍ਯਯਾ
ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਂ ਸਦੇਕਤ੍ਵਵਿਲੋਕਨੇਨ ॥ 366॥
ਯੋਗਸ੍ਯ ਪ੍ਰਥਮਦ੍ਵਾਰਂ ਵਾਙ੍ਨਿਰੋਧੋਪਰਿਗ੍ਰਹਃ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਪ੍ਰਥਮਂ ਦ੍ਵਾਰਂ)
ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਚ ਨਿਰੀਹਾ ਚ ਨਿਤ੍ਯਮੇਕਾਂਤਸ਼ੀਲਤਾ ॥ 367॥
ਏਕਾਂਤਸ੍ਥਿਤਿਰਿਂਦ੍ਰਿਯੋਪਰਮਣੇ ਹੇਤੁਰ੍ਦਮਸ਼੍ਚੇਤਸਃ
ਸਂਰੋਧੇ ਕਰਣਂ ਸ਼ਮੇਨ ਵਿਲਯਂ ਯਾਯਾਦਹਂਵਾਸਨਾ ।
ਤੇਨਾਨਂਦਰਸਾਨੁਭੂਤਿਰਚਲਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮੀ ਸਦਾ ਯੋਗਿਨਃ
ਤਸ੍ਮਾਚ੍ਚਿਤ੍ਤਨਿਰੋਧ ਏਵ ਸਤਤਂ ਕਾਰ੍ਯਃ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨੋ ਮੁਨੇਃ ॥ 368॥ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਾਨ੍ਮੁਨੇਃ
ਵਾਚਂ ਨਿਯਚ੍ਛਾਤ੍ਮਨਿ ਤਂ ਨਿਯਚ੍ਛ
ਬੁਦ੍ਧੌ ਧਿਯਂ ਯਚ੍ਛ ਚ ਬੁਦ੍ਧਿਸਾਕ੍ਸ਼ਿਣਿ ।
ਤਂ ਚਾਪਿ ਪੂਰ੍ਣਾਤ੍ਮਨਿ ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪੇ
ਵਿਲਾਪ੍ਯ ਸ਼ਾਂਤਿਂ ਪਰਮਾਂ ਭਜਸ੍ਵ ॥ 369॥
ਦੇਹਪ੍ਰਾਣੇਂਦ੍ਰਿਯਮਨੋਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾਦਿਭਿਰੁਪਾਧਿਭਿਃ ।
ਯੈਰ੍ਯੈਰ੍ਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤੇਃਸਮਾਯੋਗਸ੍ਤਤ੍ਤਦ੍ਭਾਵੋਸ੍ਯ ਯੋਗਿਨਃ ॥ 370॥
ਤਨ੍ਨਿਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤ੍ਯਾ ਮੁਨੇਃ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਸਰ੍ਵੋਪਰਮਣਂ ਸੁਖਮ੍ ।
ਸਂਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਯਤੇ ਸਦਾਨਂਦਰਸਾਨੁਭਵਵਿਪ੍ਲਵਃ ॥ 371॥
ਅਂਤਸ੍ਤ੍ਯਾਗੋ ਬਹਿਸ੍ਤ੍ਯਾਗੋ ਵਿਰਕ੍ਤਸ੍ਯੈਵ ਯੁਜ੍ਯਤੇ ।
ਤ੍ਯਜਤ੍ਯਂਤਰ੍ਬਹਿਃਸਂਗਂ ਵਿਰਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ਯਾ ॥ 372॥
ਬਹਿਸ੍ਤੁ ਵਿਸ਼ਯੈਃ ਸਂਗਂ ਤਥਾਂਤਰਹਮਾਦਿਭਿਃ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸਂਗਃ)
ਵਿਰਕ੍ਤ ਏਵ ਸ਼ਕ੍ਨੋਤਿ ਤ੍ਯਕ੍ਤੁਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ਨਿਸ਼੍ਠਿਤਃ ॥ 373॥
ਵੈਰਾਗ੍ਯਬੋਧੌ ਪੁਰੁਸ਼ਸ੍ਯ ਪਕ੍ਸ਼ਿਵਤ੍
ਪਕ੍ਸ਼ੌ ਵਿਜਾਨੀਹਿ ਵਿਚਕ੍ਸ਼ਣ ਤ੍ਵਮ੍ ।
ਵਿਮੁਕ੍ਤਿਸੌਧਾਗ੍ਰਲਤਾਧਿਰੋਹਣਂ
ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਵਿਨਾ ਨਾਨ੍ਯਤਰੇਣ ਸਿਧ੍ਯਤਿ ॥ 374॥
ਅਤ੍ਯਂਤਵੈਰਾਗ੍ਯਵਤਃ ਸਮਾਧਿਃ
ਸਮਾਹਿਤਸ੍ਯੈਵ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢਪ੍ਰਬੋਧਃ ।
ਪ੍ਰਬੁਦ੍ਧਤਤ੍ਤ੍ਵਸ੍ਯ ਹਿ ਬਂਧਮੁਕ੍ਤਿਃ
ਮੁਕ੍ਤਾਤ੍ਮਨੋ ਨਿਤ੍ਯਸੁਖਾਨੁਭੂਤਿਃ ॥ 375॥
ਵੈਰਾਗ੍ਯਾਨ੍ਨ ਪਰਂ ਸੁਖਸ੍ਯ ਜਨਕਂ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਵਸ਼੍ਯਾਤ੍ਮਨਃ
ਤਚ੍ਚੇਚ੍ਛੁਦ੍ਧਤਰਾਤ੍ਮਬੋਧਸਹਿਤਂ ਸ੍ਵਾਰਾਜ੍ਯਸਾਮ੍ਰਾਜ੍ਯਧੁਕ੍ ।
ਏਤਦ੍ਦ੍ਵਾਰਮਜਸ੍ਰਮੁਕ੍ਤਿਯੁਵਤੇਰ੍ਯਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਵਮਸ੍ਮਾਤ੍ਪਰਂ
ਸਰ੍ਵਤ੍ਰਾਸ੍ਪ੍ਰੁਰੁਇਹਯਾ ਸਦਾਤ੍ਮਨਿ ਸਦਾ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਂ ਕੁਰੁ ਸ਼੍ਰੇਯਸੇ ॥ 376॥
ਆਸ਼ਾਂ ਛਿਂਦ੍ਧਿ ਵਿਸ਼ੋਪਮੇਸ਼ੁ ਵਿਸ਼ਯੇਸ਼੍ਵੇਸ਼ੈਵ ਮ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯੋਃ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਿ- (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਮ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯੋਃ ਸ੍ਰੁਰੁਇਤਿ)
ਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਜਾਤਿਕੁਲਾਸ਼੍ਰਮੇਸ਼੍ਵਭਿਮਤਿਂ ਮੁਂਚਾਤਿਦੂਰਾਤ੍ਕ੍ਰਿਯਾਃ ।
ਦੇਹਾਦਾਵਸਤਿ ਤ੍ਯਜਾਤ੍ਮਧਿਸ਼ਣਾਂ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਂ ਕੁਰੁਸ਼੍ਵਾਤ੍ਮਨਿ
ਤ੍ਵਂ ਦ੍ਰਸ਼੍ਟਾਸ੍ਯਮਨੋਸਿ ਨਿਰ੍ਦ੍ਵਯਪਰਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸਿ ਯਦ੍ਵਸ੍ਤੁਤਃ ॥ 377॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਦ੍ਰਸ਼੍ਟਾਸ੍ਯਮਲੋ)
ਲਕ੍ਸ਼੍ਯੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ਮਾਨਸਂ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢਤਰਂ ਸਂਸ੍ਥਾਪ੍ਯ ਬਾਹ੍ਯੇਂਦ੍ਰਿਯਂ
ਸ੍ਵਸ੍ਥਾਨੇ ਵਿਨਿਵੇਸ਼੍ਯ ਨਿਸ਼੍ਚਲਤਨੁਸ਼੍ਚੋਪੇਕ੍ਸ਼੍ਯ ਦੇਹਸ੍ਥਿਤਿਮ੍ ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਤ੍ਮੈਕ੍ਯਮੁਪੇਤ੍ਯ ਤਨ੍ਮਯਤਯਾ ਚਾਖਂਡਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤ੍ਯਾਨਿਸ਼ਂ
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂਦਰਸਂ ਪਿਬਾਤ੍ਮਨਿ ਮੁਦਾ ਸ਼ੂਨ੍ਯੈਃ ਕਿਮਨ੍ਯੈਰ੍ਭ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਮ੍ ॥ 378॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਕਿਮਨ੍ਯੈਰ੍ਭ੍ਰਮੈਃ)
ਅਨਾਤ੍ਮਚਿਂਤਨਂ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਕਸ਼੍ਮਲਂ ਦੁਃਖਕਾਰਣਮ੍ ।
ਚਿਂਤਯਾਤ੍ਮਾਨਮਾਨਂਦਰੂਪਂ ਯਨ੍ਮੁਕ੍ਤਿਕਾਰਣਮ੍ ॥ 379॥
ਏਸ਼ ਸ੍ਵਯਂਜ੍ਯੋਤਿਰਸ਼ੇਸ਼ਸਾਕ੍ਸ਼ੀ
ਵਿਜ੍ਞਾਨਕੋਸ਼ੋ ਵਿਲਸਤ੍ਯਜਸ੍ਰਮ੍ । ਵਿਜ੍ਞਾਨਕੋਸ਼ੇ
ਲਕ੍ਸ਼੍ਯਂ ਵਿਧਾਯੈਨਮਸਦ੍ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣ-
ਮਖਂਡਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤ੍ਯਾਤ੍ਮਤਯਾਨੁਭਾਵਯ ॥ 380॥
ਏਤਮਚ੍ਛਿਨ੍ਨਯਾ ਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤ੍ਯਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯਯਾਂਤਰਸ਼ੂਨ੍ਯਯਾ ।
ਉਲ੍ਲੇਖਯਨ੍ਵਿਜਾਨੀਯਾਤ੍ਸ੍ਵਸ੍ਵਰੂਪਤਯਾ ਸ੍ਫੁਟਮ੍ ॥ 381॥
ਅਤ੍ਰਾਤ੍ਮਤ੍ਵਂ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢੀਕੁਰ੍ਵਨ੍ਨਹਮਾਦਿਸ਼ੁ ਸਂਤ੍ਯਜਨ੍ ।
ਉਦਾਸੀਨਤਯਾ ਤੇਸ਼ੁ ਤਿਸ਼੍ਠੇਤ੍ਸ੍ਫੁਟਘਟਾਦਿਵਤ੍ ॥ 382॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਤਿਸ਼੍ਠੇਦ੍ਘਟਪਟਾਦਿਵਤ੍)
ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਮਂਤਃਕਰਣਂ ਸ੍ਵਰੂਪੇ
ਨਿਵੇਸ਼੍ਯ ਸਾਕ੍ਸ਼ਿਣ੍ਯਵਬੋਧਮਾਤ੍ਰੇ ।
ਸ਼ਨੈਃ ਸ਼ਨੈਰ੍ਨਿਸ਼੍ਚਲਤਾਮੁਪਾਨਯਨ੍
ਪੂਰ੍ਣਂ ਸ੍ਵਮੇਵਾਨੁਵਿਲੋਕਯੇਤ੍ਤਤਃ ॥ 383॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਪੂਰ੍ਣਤ੍ਵਮੇਵਾਨੁ)
ਦੇਹੇਂਦ੍ਰਿਯਪ੍ਰਾਣਮਨੋਹਮਾਦਿਭਿਃ
ਸ੍ਵਾਜ੍ਞਾਨਕ੍ਲ੍ਰੁਰੁਇਪ੍ਤੈਰਖਿਲੈਰੁਪਾਧਿਭਿਃ ।
ਵਿਮੁਕ੍ਤਮਾਤ੍ਮਾਨਮਖਂਡਰੂਪਂ
ਪੂਰ੍ਣਂ ਮਹਾਕਾਸ਼ਮਿਵਾਵਲੋਕਯੇਤ੍ ॥ 384॥
ਘਟਕਲਸ਼ਕੁਸੂਲਸੂਚਿਮੁਖ੍ਯੈਃ
ਗਗਨਮੁਪਾਧਿਸ਼ਤੈਰ੍ਵਿਮੁਕ੍ਤਮੇਕਮ੍ ।
ਭਵਤਿ ਨ ਵਿਵਿਧਂ ਤਥੈਵ ਸ਼ੁਦ੍ਧਂ
ਪਰਮਹਮਾਦਿਵਿਮੁਕ੍ਤਮੇਕਮੇਵ ॥ 385॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿਸ੍ਤਂਬਪਰ੍ਯਂਤਾ ਮ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਾਮਾਤ੍ਰਾ ਉਪਾਧਯਃ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦ੍ਯਾਃ ਸ੍ਤਂਬ)
ਤਤਃ ਪੂਰ੍ਣਂ ਸ੍ਵਮਾਤ੍ਮਾਨਂ ਪਸ਼੍ਯੇਦੇਕਾਤ੍ਮਨਾ ਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ 386॥
ਯਤ੍ਰ ਭ੍ਰਾਂਤ੍ਯਾ ਕਲ੍ਪਿਤਂ ਤਦ੍ਵਿਵੇਕੇ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਯਦ੍ਵਿਵੇਕੇ)
ਤਤ੍ਤਨ੍ਮਾਤ੍ਰਂ ਨੈਵ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਿਭਿਨ੍ਨਮ੍ ।
ਭ੍ਰਾਂਤੇਰ੍ਨਾਸ਼ੇ ਭਾਤਿ ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਾਹਿਤਤ੍ਤ੍ਵਂ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਭ੍ਰਾਂਤਿਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਾ)
ਰਜ੍ਜੁਸ੍ਤਦ੍ਵਦ੍ਵਿਸ਼੍ਵਮਾਤ੍ਮਸ੍ਵਰੂਪਮ੍ ॥ 387॥
ਸ੍ਵਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸ੍ਵਯਂ ਵਿਸ਼੍ਣੁਃ ਸ੍ਵਯਮਿਂਦ੍ਰਃ ਸ੍ਵਯਂ ਸ਼ਿਵਃ ।
ਸ੍ਵਯਂ ਵਿਸ਼੍ਵਮਿਦਂ ਸਰ੍ਵਂ ਸ੍ਵਸ੍ਮਾਦਨ੍ਯਨ੍ਨ ਕਿਂਚਨ ॥ 388॥
ਅਂਤਃ ਸ੍ਵਯਂ ਚਾਪਿ ਬਹਿਃ ਸ੍ਵਯਂ ਚ
ਸ੍ਵਯਂ ਪੁਰਸ੍ਤਾਤ੍ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ ।
ਸ੍ਵਯਂ ਹ੍ਯਾਵਾਚ੍ਯਾਂ ਸ੍ਵਯਮਪ੍ਯੁਦੀਚ੍ਯਾਂ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਹ੍ਯਵਾਚ੍ਯਾਂ)
ਤਥੋਪਰਿਸ਼੍ਟਾਤ੍ਸ੍ਵਯਮਪ੍ਯਧਸ੍ਤਾਤ੍ ॥ 389॥
ਤਰਂਗਫੇਨਭ੍ਰਮਬੁਦ੍ਬੁਦਾਦਿ
ਸਰ੍ਵਂ ਸ੍ਵਰੂਪੇਣ ਜਲਂ ਯਥਾ ਤਥਾ ।
ਚਿਦੇਵ ਦੇਹਾਦ੍ਯਹਮਂਤਮੇਤਤ੍
ਸਰ੍ਵਂ ਚਿਦੇਵੈਕਰਸਂ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਮ੍ ॥ 390॥
ਸਦੇਵੇਦਂ ਸਰ੍ਵਂ ਜਗਦਵਗਤਂ ਵਾਙ੍ਮਨਸਯੋਃ
ਸਤੋਨ੍ਯਨ੍ਨਾਸ੍ਤ੍ਯੇਵ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਰੁਇਤਿਪਰਸੀਮ੍ਨਿ ਸ੍ਥਿਤਵਤਃ ।
ਪ੍ਰੁਰੁਇਥਕ੍ ਕਿਂ ਮ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਸ੍ਨਾਯਾਃ ਕਲਸ਼ਘਟਕੁਂਭਾਦ੍ਯਵਗਤਂ
ਵਦਤ੍ਯੇਸ਼ ਭ੍ਰਾਂਤਸ੍ਤ੍ਵਮਹਮਿਤਿ ਮਾਯਾਮਦਿਰਯਾ ॥ 391॥
ਕ੍ਰਿਯਾਸਮਭਿਹਾਰੇਣ ਯਤ੍ਰ ਨਾਨ੍ਯਦਿਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ ।
ਬ੍ਰਵੀਤਿ ਦ੍ਵੈਤਰਾਹਿਤ੍ਯਂ ਮਿਥ੍ਯਾਧ੍ਯਾਸਨਿਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤਯੇ ॥ 392॥
ਆਕਾਸ਼ਵਨ੍ਨਿਰ੍ਮਲਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪਂ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪ)
ਨਿਃਸੀਮਨਿਃਸ੍ਪਂਦਨਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰਮ੍ ।
ਅਂਤਰ੍ਬਹਿਃਸ਼ੂਨ੍ਯਮਨਨ੍ਯਮਦ੍ਵਯਂ
ਸ੍ਵਯਂ ਪਰਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਕਿਮਸ੍ਤਿ ਬੋਧ੍ਯਮ੍ ॥ 393॥
ਵਕ੍ਤਵ੍ਯਂ ਕਿਮੁ ਵਿਦ੍ਯਤੇਤ੍ਰ ਬਹੁਧਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮੈਵ ਜੀਵਃ ਸ੍ਵਯਂ
ਬ੍ਰਹ੍ਮੈਤਜ੍ਜਗਦਾਤਤਂ ਨੁ ਸਕਲਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦ੍ਵਿਤੀਯਂ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਜਗਦਾਪਰਾਣੁ ਸਕਲਂ)
ਬ੍ਰਹ੍ਮੈਵਾਹਮਿਤਿ ਪ੍ਰਬੁਦ੍ਧਮਤਯਃ ਸਂਤ੍ਯਕ੍ਤਬਾਹ੍ਯਾਃ ਸ੍ਫੁਟਂ
ਬ੍ਰਹ੍ਮੀਭੂਯ ਵਸਂਤਿ ਸਂਤਤਚਿਦਾਨਂਦਾਤ੍ਮਨੈਤਦ੍ਧ੍ਰੁਵਮ੍ ॥ 394॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਆਨਂਦਾਤ੍ਮਨੈਵ ਧ੍ਰੁਵਮ੍)
ਜਹਿ ਮਲਮਯਕੋਸ਼ੇਹਂਧਿਯੋਤ੍ਥਾਪਿਤਾਸ਼ਾਂ
ਪ੍ਰਸਭਮਨਿਲਕਲ੍ਪੇ ਲਿਂਗਦੇਹੇਪਿ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ ।
ਨਿਗਮਗਦਿਤਕੀਰ੍ਤਿਂ ਨਿਤ੍ਯਮਾਨਂਦਮੂਰ੍ਤਿਂ
ਸ੍ਵਯਮਿਤਿ ਪਰਿਚੀਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰੂਪੇਣ ਤਿਸ਼੍ਠ ॥ 395॥
ਸ਼ਵਾਕਾਰਂ ਯਾਵਦ੍ਭਜਤਿ ਮਨੁਜਸ੍ਤਾਵਦਸ਼ੁਚਿਃ
ਪਰੇਭ੍ਯਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕ੍ਲੇਸ਼ੋ ਜਨਨਮਰਣਵ੍ਯਾਧਿਨਿਲਯਃ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਵ੍ਯਾਧਿਨਿਰਯਾਃ)
ਯਦਾਤ੍ਮਾਨਂ ਸ਼ੁਦ੍ਧਂ ਕਲਯਤਿ ਸ਼ਿਵਾਕਾਰਮਚਲਮ੍
ਤਦਾ ਤੇਭ੍ਯੋ ਮੁਕ੍ਤੋ ਭਵਤਿ ਹਿ ਤਦਾਹ ਸ਼੍ਰੁਤਿਰਪਿ ॥ 396॥
ਸ੍ਵਾਤ੍ਮਨ੍ਯਾਰੋਪਿਤਾਸ਼ੇਸ਼ਾਭਾਸਵਸ੍ਤੁਨਿਰਾਸਤਃ ।
ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਪਰਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਪੂਰ੍ਣਮਦ੍ਵਯਮਕ੍ਰਿਯਮ੍ ॥ 397॥
ਸਮਾਹਿਤਾਯਾਂ ਸਤਿ ਚਿਤ੍ਤਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤੌ
ਪਰਾਤ੍ਮਨਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪੇ ।
ਨ ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਯਤੇ ਕਸ਼੍ਚਿਦਯਂ ਵਿਕਲ੍ਪਃ
ਪ੍ਰਜਲ੍ਪਮਾਤ੍ਰਃ ਪਰਿਸ਼ਿਸ਼੍ਯਤੇ ਯਤਃ ॥ 398॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਤਤਃ)
ਅਸਤ੍ਕਲ੍ਪੋ ਵਿਕਲ੍ਪੋਯਂ ਵਿਸ਼੍ਵਮਿਤ੍ਯੇਕਵਸ੍ਤੁਨਿ ।
ਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰੇ ਨਿਰਾਕਾਰੇ ਨਿਰ੍ਵਿਸ਼ੇਸ਼ੇ ਭਿਦਾ ਕੁਤਃ ॥ 399॥
ਦ੍ਰਸ਼੍ਟੁਦਰ੍ਸ਼ਨਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਯਾਦਿਭਾਵਸ਼ੂਨ੍ਯੈਕਵਸ੍ਤੁਨਿ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਦ੍ਰਸ਼੍ਟ੍ਰੁਰੁਇਦਰ੍ਸ਼ਨ)
ਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰੇ ਨਿਰਾਕਾਰੇ ਨਿਰ੍ਵਿਸ਼ੇਸ਼ੇ ਭਿਦਾ ਕੁਤਃ ॥ 400॥
ਕਲ੍ਪਾਰ੍ਣਵ ਇਵਾਤ੍ਯਂਤਪਰਿਪੂਰ੍ਣੈਕਵਸ੍ਤੁਨਿ ।
ਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰੇ ਨਿਰਾਕਾਰੇ ਨਿਰ੍ਵਿਸ਼ੇਸ਼ੇ ਭਿਦਾ ਕੁਤਃ ॥ 401॥
ਤੇਜਸੀਵ ਤਮੋ ਯਤ੍ਰ ਪ੍ਰਲੀਨਂ ਭ੍ਰਾਂਤਿਕਾਰਣਮ੍ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਯਤ੍ਰ ਵਿਲੀਨਂ)
ਅਦ੍ਵਿਤੀਯੇ ਪਰੇ ਤਤ੍ਤ੍ਵੇ ਨਿਰ੍ਵਿਸ਼ੇਸ਼ੇ ਭਿਦਾ ਕੁਤਃ ॥ 402॥
ਏਕਾਤ੍ਮਕੇ ਪਰੇ ਤਤ੍ਤ੍ਵੇ ਭੇਦਵਾਰ੍ਤਾ ਕਥਂ ਵਸੇਤ੍ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਕਥਂ ਭਵੇਤ੍)
ਸੁਸ਼ੁਪ੍ਤੌ ਸੁਖਮਾਤ੍ਰਾਯਾਂ ਭੇਦਃ ਕੇਨਾਵਲੋਕਿਤਃ ॥ 403॥
ਨ ਹ੍ਯਸ੍ਤਿ ਵਿਸ਼੍ਵਂ ਪਰਤਤ੍ਤ੍ਵਬੋਧਾਤ੍
ਸਦਾਤ੍ਮਨਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪੇ ।
ਕਾਲਤ੍ਰਯੇ ਨਾਪ੍ਯਹਿਰੀਕ੍ਸ਼ਿਤੋ ਗੁਣੇ
ਨ ਹ੍ਯਂਬੁਬਿਂਦੁਰ੍ਮ੍ਰੁਰੁਇਗਤ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਣਿਕਾਯਾਮ੍ ॥ 404॥
ਮਾਯਾਮਾਤ੍ਰਮਿਦਂ ਦ੍ਵੈਤਮਦ੍ਵੈਤਂ ਪਰਮਾਰ੍ਥਤਃ ।
ਇਤਿ ਬ੍ਰੂਤੇ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਤ੍ਸੁਸ਼ੁਪ੍ਤਾਵਨੁਭੂਯਤੇ ॥ 405॥
ਅਨਨ੍ਯਤ੍ਵਮਧਿਸ਼੍ਠਾਨਾਦਾਰੋਪ੍ਯਸ੍ਯ ਨਿਰੀਕ੍ਸ਼ਿਤਮ੍ ।
ਪਂਡਿਤੈ ਰਜ੍ਜੁਸਰ੍ਪਾਦੌ ਵਿਕਲ੍ਪੋ ਭ੍ਰਾਂਤਿਜੀਵਨਃ ॥ 406॥
ਚਿਤ੍ਤਮੂਲੋ ਵਿਕਲ੍ਪੋਯਂ ਚਿਤ੍ਤਾਭਾਵੇ ਨ ਕਸ਼੍ਚਨ ।
ਅਤਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧੇਹਿ ਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍ਰੂਪੇ ਪਰਾਤ੍ਮਨਿ ॥ 407॥
ਕਿਮਪਿ ਸਤਤਬੋਧਂ ਕੇਵਲਾਨਂਦਰੂਪਂ
ਨਿਰੁਪਮਮਤਿਵੇਲਂ ਨਿਤ੍ਯਮੁਕ੍ਤਂ ਨਿਰੀਹਮ੍ ।
ਨਿਰਵਧਿਗਗਨਾਭਂ ਨਿਸ਼੍ਕਲਂ ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪਂ
ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਿ ਕਲਯਤਿ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਪੂਰ੍ਣਂ ਸਮਾਧੌ ॥ 408॥
ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਰੁਇਤਿਵਿਕ੍ਰੁਰੁਇਤਿਸ਼ੂਨ੍ਯਂ ਭਾਵਨਾਤੀਤਭਾਵਂ
ਸਮਰਸਮਸਮਾਨਂ ਮਾਨਸਂਬਂਧਦੂਰਮ੍ ।
ਨਿਗਮਵਚਨਸਿਦ੍ਧਂ ਨਿਤ੍ਯਮਸ੍ਮਤ੍ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਂ
ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਿ ਕਲਯਤਿ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਪੂਰ੍ਣਂ ਸਮਾਧੌ ॥ 409॥
ਅਜਰਮਮਰਮਸ੍ਤਾਭਾਵਵਸ੍ਤੁਸ੍ਵਰੂਪਂ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਭਾਸਵਸ੍ਤੁ)
ਸ੍ਤਿਮਿਤਸਲਿਲਰਾਸ਼ਿਪ੍ਰਖ੍ਯਮਾਖ੍ਯਾਵਿਹੀਨਮ੍ ।
ਸ਼ਮਿਤਗੁਣਵਿਕਾਰਂ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਂ ਸ਼ਾਂਤਮੇਕਂ
ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਿ ਕਲਯਤਿ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਪੂਰ੍ਣਂ ਸਮਾਧੌ ॥ 410॥
ਸਮਾਹਿਤਾਂਤਃਕਰਣਃ ਸ੍ਵਰੂਪੇ
ਵਿਲੋਕਯਾਤ੍ਮਾਨਮਖਂਡਵੈਭਵਮ੍ ।
ਵਿਚ੍ਛਿਂਦ੍ਧਿ ਬਂਧਂ ਭਵਗਂਧਗਂਧਿਤਂ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਗਂਧਗਂਧਿਲਂ)
ਯਤ੍ਨੇਨ ਪੁਂਸ੍ਤ੍ਵਂ ਸਫਲੀਕੁਰੁਸ਼੍ਵ ॥ 411-
ਸਰ੍ਵੋਪਾਧਿਵਿਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤਂ ਸਚ੍ਚਿਦਾਨਂਦਮਦ੍ਵਯਮ੍ ।
ਭਾਵਯਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਸ੍ਥਂ ਨ ਭੂਯਃ ਕਲ੍ਪਸੇਧ੍ਵਨੇ ॥ 412॥
ਛਾਯੇਵ ਪੁਂਸਃ ਪਰਿਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਯਮਾਨ-
ਮਾਭਾਸਰੂਪੇਣ ਫਲਾਨੁਭੂਤ੍ਯਾ ।
ਸ਼ਰੀਰਮਾਰਾਚ੍ਛਵਵਨ੍ਨਿਰਸ੍ਤਂ
ਪੁਨਰ੍ਨ ਸਂਧਤ੍ਤ ਇਦਂ ਮਹਾਤ੍ਮਾ ॥ 413॥
ਸਤਤਵਿਮਲਬੋਧਾਨਂਦਰੂਪਂ ਸਮੇਤ੍ਯ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸ੍ਵਮੇਤ੍ਯ)
ਤ੍ਯਜ ਜਡਮਲਰੂਪੋਪਾਧਿਮੇਤਂ ਸੁਦੂਰੇ ।
ਅਥ ਪੁਨਰਪਿ ਨੈਸ਼ ਸ੍ਮਰ੍ਯਤਾਂ ਵਾਂਤਵਸ੍ਤੁ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਪੁਨਰਪਿ ਨੈਵ)
ਸ੍ਮਰਣਵਿਸ਼ਯਭੂਤਂ ਕਲ੍ਪਤੇ ਕੁਤ੍ਸਨਾਯ ॥ 414॥
ਸਮੂਲਮੇਤਤ੍ਪਰਿਦਾਹ੍ਯ ਵਹ੍ਨੌ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਪਰਿਦਹ੍ਯ)
ਸਦਾਤ੍ਮਨਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪੇ ।
ਤਤਃ ਸ੍ਵਯਂ ਨਿਤ੍ਯਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਬੋਧਾ-
ਨਂਦਾਤ੍ਮਨਾ ਤਿਸ਼੍ਠਤਿ ਵਿਦ੍ਵਰਿਸ਼੍ਠਃ ॥ 415॥
ਪ੍ਰਾਰਬ੍ਧਸੂਤ੍ਰਗ੍ਰਥਿਤਂ ਸ਼ਰੀਰਂ
ਪ੍ਰਯਾਤੁ ਵਾ ਤਿਸ਼੍ਠਤੁ ਗੋਰਿਵ ਸ੍ਰਕ੍ ।
ਨ ਤਤ੍ਪੁਨਃ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵਵੇਤ੍ਤਾ-
ਨਂਦਾਤ੍ਮਨਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ਲੀਨਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤਿਃ ॥ 416॥
ਅਖਂਡਾਨਂਦਮਾਤ੍ਮਾਨਂ ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਸ੍ਵਸ੍ਵਰੂਪਤਃ ।
ਕਿਮਿਚ੍ਛਨ੍ ਕਸ੍ਯ ਵਾ ਹੇਤੋਰ੍ਦੇਹਂ ਪੁਸ਼੍ਣਾਤਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵਵਿਤ੍ ॥ 417॥
ਸਂਸਿਦ੍ਧਸ੍ਯ ਫਲਂ ਤ੍ਵੇਤਜ੍ਜੀਵਨ੍ਮੁਕ੍ਤਸ੍ਯ ਯੋਗਿਨਃ ।
ਬਹਿਰਂਤਃ ਸਦਾਨਂਦਰਸਾਸ੍ਵਾਦਨਮਾਤ੍ਮਨਿ ॥ 418॥
ਵੈਰਾਗ੍ਯਸ੍ਯ ਫਲਂ ਬੋਧੋ ਬੋਧਸ੍ਯੋਪਰਤਿਃ ਫਲਮ੍ ।
ਸ੍ਵਾਨਂਦਾਨੁਭਵਾਚ੍ਛਾਂਤਿਰੇਸ਼ੈਵੋਪਰਤੇਃ ਫਲਮ੍ ॥ 419॥
ਯਦ੍ਯੁਤ੍ਤਰੋਤ੍ਤਰਾਭਾਵਃ ਪੂਰ੍ਵਪੂਰ੍ਵਂਤੁ ਨਿਸ਼੍ਫਲਮ੍ ।
ਨਿਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤਿਃ ਪਰਮਾ ਤ੍ਰੁਰੁਇਪ੍ਤਿਰਾਨਂਦੋਨੁਪਮਃ ਸ੍ਵਤਃ ॥ 420॥
ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਦੁਃਖੇਸ਼੍ਵਨੁਦ੍ਵੇਗੋ ਵਿਦ੍ਯਾਯਾਃ ਪ੍ਰਸ੍ਤੁਤਂ ਫਲਮ੍ ।
ਯਤ੍ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਂ ਭ੍ਰਾਂਤਿਵੇਲਾਯਾਂ ਨਾਨਾ ਕਰ੍ਮ ਜੁਗੁਪ੍ਸਿਤਮ੍ ।
ਪਸ਼੍ਚਾਨ੍ਨਰੋ ਵਿਵੇਕੇਨ ਤਤ੍ਕਥਂ ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਤਿ ॥ 421॥
ਵਿਦ੍ਯਾਫਲਂ ਸ੍ਯਾਦਸਤੋ ਨਿਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤਿਃ
ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤਿਰਜ੍ਞਾਨਫਲਂ ਤਦੀਕ੍ਸ਼ਿਤਮ੍ ।
ਤਜ੍ਜ੍ਞਾਜ੍ਞਯੋਰ੍ਯਨ੍ਮ੍ਰੁਰੁਇਗਤ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਣਿਕਾਦੌ
ਨੋਚੇਦ੍ਵਿਦਾਂ ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਫਲਂ ਕਿਮਸ੍ਮਾਤ੍ ॥ 422॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਨੋਚੇਦ੍ਵਿਦੋ)
ਅਜ੍ਞਾਨਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਗ੍ਰਂਥੇਰ੍ਵਿਨਾਸ਼ੋ ਯਦ੍ਯਸ਼ੇਸ਼ਤਃ ।
ਅਨਿਚ੍ਛੋਰ੍ਵਿਸ਼ਯਃ ਕਿਂ ਨੁ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤੇਃ ਕਾਰਣਂ ਸ੍ਵਤਃ ॥ 423॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਵਿਦੁਸ਼ਃ ਕਿਂ)
ਵਾਸਨਾਨੁਦਯੋ ਭੋਗ੍ਯੇ ਵੈਰਾਗ੍ਯਸ੍ਯ ਤਦਾਵਧਿਃ ।
ਅਹਂਭਾਵੋਦਯਾਭਾਵੋ ਬੋਧਸ੍ਯ ਪਰਮਾਵਧਿਃ ।
ਲੀਨਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤੈਰਨੁਤ੍ਪਤ੍ਤਿਰ੍ਮਰ੍ਯਾਦੋਪਰਤੇਸ੍ਤੁ ਸਾ ॥ 424॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤੇਰ)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਕਾਰਤਯਾ ਸਦਾ ਸ੍ਥਿਤਤਯਾ ਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤਬਾਹ੍ਯਾਰ੍ਥਧੀ-
ਰਨ੍ਯਾਵੇਦਿਤਭੋਗ੍ਯਭੋਗਕਲਨੋ ਨਿਦ੍ਰਾਲੁਵਦ੍ਬਾਲਵਤ੍ ।
ਸ੍ਵਪ੍ਨਾਲੋਕਿਤਲੋਕਵਜ੍ਜਗਦਿਦਂ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਕ੍ਵਚਿਲ੍ਲਬ੍ਧਧੀ-
ਰਾਸ੍ਤੇ ਕਸ਼੍ਚਿਦਨਂਤਪੁਣ੍ਯਫਲਭੁਗ੍ਧਨ੍ਯਃ ਸ ਮਾਨ੍ਯੋ ਭੁਵਿ ॥ 425॥
ਸ੍ਥਿਤਪ੍ਰਜ੍ਞੋ ਯਤਿਰਯਂ ਯਃ ਸਦਾਨਂਦਮਸ਼੍ਨੁਤੇ ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯੇਵ ਵਿਲੀਨਾਤ੍ਮਾ ਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰੋ ਵਿਨਿਸ਼੍ਕ੍ਰਿਯਃ ॥ 426॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਤ੍ਮਨੋਃ ਸ਼ੋਧਿਤਯੋਰੇਕਭਾਵਾਵਗਾਹਿਨੀ ।
ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪਾ ਚ ਚਿਨ੍ਮਾਤ੍ਰਾ ਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤਿਃ ਪ੍ਰਜ੍ਞੇਤਿ ਕਥ੍ਯਤੇ ।
ਸੁਸ੍ਥਿਤਾਸੌ ਭਵੇਦ੍ਯਸ੍ਯ ਸ੍ਥਿਤਪ੍ਰਜ੍ਞਃ ਸ ਉਚ੍ਯਤੇ ॥ 427॥
ਯਸ੍ਯ ਸ੍ਥਿਤਾ ਭਵੇਤ੍ਪ੍ਰਜ੍ਞਾ ਯਸ੍ਯਾਨਂਦੋ ਨਿਰਂਤਰਃ ।
ਪ੍ਰਪਂਚੋ ਵਿਸ੍ਮ੍ਰੁਰੁਇਤਪ੍ਰਾਯਃ ਸ ਜੀਵਨ੍ਮੁਕ੍ਤ ਇਸ਼੍ਯਤੇ ॥ 428॥
ਲੀਨਧੀਰਪਿ ਜਾਗਰ੍ਤਿ ਜਾਗ੍ਰਦ੍ਧਰ੍ਮਵਿਵਰ੍ਜਿਤਃ ।
ਬੋਧੋ ਨਿਰ੍ਵਾਸਨੋ ਯਸ੍ਯ ਸ ਜੀਵਨ੍ਮੁਕ੍ਤ ਇਸ਼੍ਯਤੇ ॥ 429॥
ਸ਼ਾਂਤਸਂਸਾਰਕਲਨਃ ਕਲਾਵਾਨਪਿ ਨਿਸ਼੍ਕਲਃ ।
ਯਸ੍ਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਿਂਤਂ ਸ ਜੀਵਨ੍ਮੁਕ੍ਤ ਇਸ਼੍ਯਤੇ ॥ 430॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਯਃ ਸਚਿਤ੍ਤੋਪਿ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਃ)
ਵਰ੍ਤਮਾਨੇਪਿ ਦੇਹੇਸ੍ਮਿਂਛਾਯਾਵਦਨੁਵਰ੍ਤਿਨਿ ।
ਅਹਂਤਾਮਮਤਾਭਾਵੋ ਜੀਵਨ੍ਮੁਕ੍ਤਸ੍ਯ ਲਕ੍ਸ਼ਣਮ੍ ॥ 431॥
ਅਤੀਤਾਨਨੁਸਂਧਾਨਂ ਭਵਿਸ਼੍ਯਦਵਿਚਾਰਣਮ੍ ।
ਔਦਾਸੀਨ੍ਯਮਪਿ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਂ ਜੀਵਨ੍ਮੁਕ੍ਤਸ੍ਯ ਲਕ੍ਸ਼ਣਮ੍ ॥ 432॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ)
ਗੁਣਦੋਸ਼ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟੇਸ੍ਮਿਨ੍ਸ੍ਵਭਾਵੇਨ ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣੇ ।
ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਸਮਦਰ੍ਸ਼ਿਤ੍ਵਂ ਜੀਵਨ੍ਮੁਕ੍ਤਸ੍ਯ ਲਕ੍ਸ਼ਣਮ੍ ॥ 433॥
ਇਸ਼੍ਟਾਨਿਸ਼੍ਟਾਰ੍ਥਸਂਪ੍ਰਾਪ੍ਤੌ ਸਮਦਰ੍ਸ਼ਿਤਯਾਤ੍ਮਨਿ ।
ਉਭਯਤ੍ਰਾਵਿਕਾਰਿਤ੍ਵਂ ਜੀਵਨ੍ਮੁਕ੍ਤਸ੍ਯ ਲਕ੍ਸ਼ਣਮ੍ ॥ 434॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂਦਰਸਾਸ੍ਵਾਦਾਸਕ੍ਤਚਿਤ੍ਤਤਯਾ ਯਤੇਃ ।
ਅਂਤਰ੍ਬਹਿਰਵਿਜ੍ਞਾਨਂ ਜੀਵਨ੍ਮੁਕ੍ਤਸ੍ਯ ਲਕ੍ਸ਼ਣਮ੍ ॥ 435॥
ਦੇਹੇਂਦ੍ਰਿਯਾਦੌ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੇ ਮਮਾਹਂਭਾਵਵਰ੍ਜਿਤਃ ।
ਔਦਾਸੀਨ੍ਯੇਨ ਯਸ੍ਤਿਸ਼੍ਠੇਤ੍ਸ ਜੀਵਨ੍ਮੁਕ੍ਤਲਕ੍ਸ਼ਣਃ ॥ 436॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸ ਜੀਵਨ੍ਮੁਕ੍ਤ ਇਸ਼੍ਯਤੇ)
ਵਿਜ੍ਞਾਤ ਆਤ੍ਮਨੋ ਯਸ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭਾਵਃ ਸ਼੍ਰੁਤੇਰ੍ਬਲਾਤ੍ ।
ਭਵਬਂਧਵਿਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤਃ ਸ ਜੀਵਨ੍ਮੁਕ੍ਤਲਕ੍ਸ਼ਣਃ ॥ 437॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸ ਜੀਵਨ੍ਮੁਕ੍ਤ ਇਸ਼੍ਯਤੇ)
ਦੇਹੇਂਦ੍ਰਿਯੇਸ਼੍ਵਹਂਭਾਵ ਇਦਂਭਾਵਸ੍ਤਦਨ੍ਯਕੇ ।
ਯਸ੍ਯ ਨੋ ਭਵਤਃ ਕ੍ਵਾਪਿ ਸ ਜੀਵਨ੍ਮੁਕ੍ਤ ਇਸ਼੍ਯਤੇ ॥ 438॥
ਜੀਵੇਸ਼ੋਭਯਸਂਸਾਰਰੂਪਦੁਰ੍ਵਾਸਨੋਜ੍ਝਿਤਾ ।
ਸਾ ਸਰ੍ਵਦਾ ਭਵੇਦ੍ਯਸ੍ਯ ਸ ਜੀਵਨ੍ਮੁਕ੍ਤ ਇਸ਼੍ਯਤੇ ॥
ਨ ਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਣੋਰ੍ਭੇਦਂ ਕਦਾਪਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਰ੍ਗਯੋਃ ।
ਪ੍ਰਜ੍ਞਯਾ ਯੋ ਵਿਜਾਨਿਤਿ ਸ ਜੀਵਨ੍ਮੁਕ੍ਤਲਕ੍ਸ਼ਣਃ ॥ 439॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸ ਜੀਵਨ੍ਮੁਕ੍ਤ ਇਸ਼੍ਯਤੇ)
ਸਾਧੁਭਿਃ ਪੂਜ੍ਯਮਾਨੇਸ੍ਮਿਨ੍ਪੀਡ੍ਯਮਾਨੇਪਿ ਦੁਰ੍ਜਨੈਃ ।
ਸਮਭਾਵੋ ਭਵੇਦ੍ਯਸ੍ਯ ਸ ਜੀਵਨ੍ਮੁਕ੍ਤਲਕ੍ਸ਼ਣਃ ॥ 440॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸ ਜੀਵਨ੍ਮੁਕ੍ਤ ਇਸ਼੍ਯਤੇ)
ਯਤ੍ਰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਟਾ ਵਿਸ਼ਯਾਃ ਪਰੇਰਿਤਾ
ਨਦੀਪ੍ਰਵਾਹਾ ਇਵ ਵਾਰਿਰਾਸ਼ੌ ।
ਲਿਨਂਤਿ ਸਨ੍ਮਾਤ੍ਰਤਯਾ ਨ ਵਿਕ੍ਰਿਯਾਂ
ਉਤ੍ਪਾਦਯਂਤ੍ਯੇਸ਼ ਯਤਿਰ੍ਵਿਮੁਕ੍ਤਃ ॥ 441॥
ਵਿਜ੍ਞਾਤਬ੍ਰਹ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਸ੍ਯ ਯਥਾਪੂਰ੍ਵਂ ਨ ਸਂਸ੍ਰੁਰੁਇਤਿਃ ।
ਅਸ੍ਤਿ ਚੇਨ੍ਨ ਸ ਵਿਜ੍ਞਾਤਬ੍ਰਹ੍ਮਭਾਵੋ ਬਹਿਰ੍ਮੁਖਃ ॥ 442॥
ਪ੍ਰਾਚੀਨਵਾਸਨਾਵੇਗਾਦਸੌ ਸਂਸਰਤੀਤਿ ਚੇਤ੍ ।
ਨ ਸਦੇਕਤ੍ਵਵਿਜ੍ਞਾਨਾਨ੍ਮਂਦੀ ਭਵਤਿ ਵਾਸਨਾ ॥ 443॥
ਅਤ੍ਯਂਤਕਾਮੁਕਸ੍ਯਾਪਿ ਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤਿਃ ਕੁਂਠਤਿ ਮਾਤਰਿ ।
ਤਥੈਵ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ਜ੍ਞਾਤੇ ਪੂਰ੍ਣਾਨਂਦੇ ਮਨੀਸ਼ਿਣਃ ॥ 444॥
ਨਿਦਿਧ੍ਯਾਸਨਸ਼ੀਲਸ੍ਯ ਬਾਹ੍ਯਪ੍ਰਤ੍ਯਯ ਈਕ੍ਸ਼੍ਯਤੇ ।
ਬ੍ਰਵੀਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿਰੇਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਾਰਬ੍ਧਂ ਫਲਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍ ॥ 445॥
ਸੁਖਾਦ੍ਯਨੁਭਵੋ ਯਾਵਤ੍ਤਾਵਤ੍ਪ੍ਰਾਰਬ੍ਧਮਿਸ਼੍ਯਤੇ ।
ਫਲੋਦਯਃ ਕ੍ਰਿਯਾਪੂਰ੍ਵੋ ਨਿਸ਼੍ਕ੍ਰਿਯੋ ਨ ਹਿ ਕੁਤ੍ਰਚਿਤ੍ ॥ 446॥
ਅਹਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇਤਿ ਵਿਜ੍ਞਾਨਾਤ੍ਕਲ੍ਪਕੋਟਿਸ਼ਤਾਰ੍ਜਿਤਮ੍ ।
ਸਂਚਿਤਂ ਵਿਲਯਂ ਯਾਤਿ ਪ੍ਰਬੋਧਾਤ੍ਸ੍ਵਪ੍ਨਕਰ੍ਮਵਤ੍ ॥ 447॥
ਯਤ੍ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਂ ਸ੍ਵਪ੍ਨਵੇਲਾਯਾਂ ਪੁਣ੍ਯਂ ਵਾ ਪਾਪਮੁਲ੍ਬਣਮ੍ ।
ਸੁਪ੍ਤੋਤ੍ਥਿਤਸ੍ਯ ਕਿਂਤਤ੍ਸ੍ਯਾਤ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗਾਯ ਨਰਕਾਯ ਵਾ ॥ 448॥
ਸ੍ਵਮਸਂਗਮੁਦਾਸੀਨਂ ਪਰਿਜ੍ਞਾਯ ਨਭੋ ਯਥਾ ।
ਨ ਸ਼੍ਲਿਸ਼੍ਯਤਿ ਚ ਯਤ੍ਕਿਂਚਿਤ੍ਕਦਾਚਿਦ੍ਭਾਵਿਕਰ੍ਮਭਿਃ ॥ 449॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸ਼੍ਲਿਸ਼੍ਯਤੇ ਯਤਿਃ ਕਿਂਚਿਤ੍)
ਨ ਨਭੋ ਘਟਯੋਗੇਨ ਸੁਰਾਗਂਧੇਨ ਲਿਪ੍ਯਤੇ ।
ਤਥਾਤ੍ਮੋਪਾਧਿਯੋਗੇਨ ਤਦ੍ਧਰ੍ਮੈਰ੍ਨੈਵ ਲਿਪ੍ਯਤੇ ॥ 450॥
ਜ੍ਞਾਨੋਦਯਾਤ੍ਪੁਰਾਰਬ੍ਧਂ ਕਰ੍ਮਜ੍ਞਾਨਾਨ੍ਨ ਨਸ਼੍ਯਤਿ ।
ਅਦਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਫਲਂ ਲਕ੍ਸ਼੍ਯਮੁਦ੍ਦਿਸ਼੍ਯੋਤ੍ਸ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਬਾਣਵਤ੍ ॥ 451॥
ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਵਿਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤੋ ਬਾਣਃ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਤੁ ਗੋਮਤੌ ।
ਨ ਤਿਸ਼੍ਠਤਿ ਛਿਨਤ੍ਯੇਵ ਲਕ੍ਸ਼੍ਯਂ ਵੇਗੇਨ ਨਿਰ੍ਭਰਮ੍ ॥ 452॥
ਪ੍ਰਾਰਬ੍ਧਂ ਬਲਵਤ੍ਤਰਂ ਖਲੁ ਵਿਦਾਂ ਭੋਗੇਨ ਤਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼ਯਃ
ਸਮ੍ਯਗ੍ਜ੍ਞਾਨਹੁਤਾਸ਼ਨੇਨ ਵਿਲਯਃ ਪ੍ਰਾਕ੍ਸਂਚਿਤਾਗਾਮਿਨਾਮ੍ ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਤ੍ਮੈਕ੍ਯਮਵੇਕ੍ਸ਼੍ਯ ਤਨ੍ਮਯਤਯਾ ਯੇ ਸਰ੍ਵਦਾ ਸਂਸ੍ਥਿਤਾਃ
ਤੇਸ਼ਾਂ ਤਤ੍ਤ੍ਰਿਤਯਂ ਨਹਿ ਕ੍ਵਚਿਦਪਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮੈਵ ਤੇ ਨਿਰ੍ਗੁਣਮ੍ ॥ 453॥
ਉਪਾਧਿਤਾਦਾਤ੍ਮ੍ਯਵਿਹੀਨਕੇਵਲ-
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਤ੍ਮਨੈਵਾਤ੍ਮਨਿ ਤਿਸ਼੍ਠਤੋ ਮੁਨੇਃ ।
ਪ੍ਰਾਰਬ੍ਧਸਦ੍ਭਾਵਕਥਾ ਨ ਯੁਕ੍ਤਾ
ਸ੍ਵਪ੍ਨਾਰ੍ਥਸਂਬਂਧਕਥੇਵ ਜਾਗ੍ਰਤਃ ॥ 454॥
ਨ ਹਿ ਪ੍ਰਬੁਦ੍ਧਃ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸਦੇਹੇ
ਦੇਹੋਪਯੋਗਿਨ੍ਯਪਿ ਚ ਪ੍ਰਪਂਚੇ ।
ਕਰੋਤ੍ਯਹਂਤਾਂ ਮਮਤਾਮਿਦਂਤਾਂ
ਕਿਂਤੁ ਸ੍ਵਯਂ ਤਿਸ਼੍ਠਤਿ ਜਾਗਰੇਣ ॥ 455॥
ਨ ਤਸ੍ਯ ਮਿਥ੍ਯਾਰ੍ਥਸਮਰ੍ਥਨੇਚ੍ਛਾ
ਨ ਸਂਗ੍ਰਹਸ੍ਤਜ੍ਜਗਤੋਪਿ ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਃ ।
ਤਤ੍ਰਾਨੁਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤਿਰ੍ਯਦਿ ਚੇਨ੍ਮ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਾਰ੍ਥੇ
ਨ ਨਿਦ੍ਰਯਾ ਮੁਕ੍ਤ ਇਤੀਸ਼੍ਯਤੇ ਧ੍ਰੁਵਮ੍ ॥ 456॥
ਤਦ੍ਵਤ੍ਪਰੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ਵਰ੍ਤਮਾਨਃ
ਸਦਾਤ੍ਮਨਾ ਤਿਸ਼੍ਠਤਿ ਨਾਨ੍ਯਦੀਕ੍ਸ਼ਤੇ ।
ਸ੍ਮ੍ਰੁਰੁਇਤਿਰ੍ਯਥਾ ਸ੍ਵਪ੍ਨਵਿਲੋਕਿਤਾਰ੍ਥੇ
ਤਥਾ ਵਿਦਃ ਪ੍ਰਾਸ਼ਨਮੋਚਨਾਦੌ ॥ 457॥
ਕਰ੍ਮਣਾ ਨਿਰ੍ਮਿਤੋ ਦੇਹਃ ਪ੍ਰਾਰਬ੍ਧਂ ਤਸ੍ਯ ਕਲ੍ਪ੍ਯਤਾਮ੍ ।
ਨਾਨਾਦੇਰਾਤ੍ਮਨੋ ਯੁਕ੍ਤਂ ਨੈਵਾਤ੍ਮਾ ਕਰ੍ਮਨਿਰ੍ਮਿਤਃ ॥ 458॥
ਅਜੋ ਨਿਤ੍ਯਃ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤ ਇਤਿ ਬ੍ਰੂਤੇ ਸ਼੍ਰੁਤਿਰਮੋਘਵਾਕ੍ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਅਜੋ ਨਿਤ੍ਯ ਇਤਿ ਬ੍ਰੂਤੇ ਸ਼੍ਰੁਤਿਰੇਸ਼ਾ ਤ੍ਵਮੋਘਵਾਕ੍)
ਤਦਾਤ੍ਮਨਾ ਤਿਸ਼੍ਠਤੋਸ੍ਯ ਕੁਤਃ ਪ੍ਰਾਰਬ੍ਧਕਲ੍ਪਨਾ ॥ 459॥
ਪ੍ਰਾਰਬ੍ਧਂ ਸਿਧ੍ਯਤਿ ਤਦਾ ਯਦਾ ਦੇਹਾਤ੍ਮਨਾ ਸ੍ਥਿਤਿਃ ।
ਦੇਹਾਤ੍ਮਭਾਵੋ ਨੈਵੇਸ਼੍ਟਃ ਪ੍ਰਾਰਬ੍ਧਂ ਤ੍ਯਜ੍ਯਤਾਮਤਃ ॥ 460॥
ਸ਼ਰੀਰਸ੍ਯਾਪਿ ਪ੍ਰਾਰਬ੍ਧਕਲ੍ਪਨਾ ਭ੍ਰਾਂਤਿਰੇਵ ਹਿ ।
ਅਧ੍ਯਸ੍ਤਸ੍ਯ ਕੁਤਃ ਸਤ੍ਤ੍ਵਮਸਤ੍ਯਸ੍ਯ ਕੁਤੋ ਜਨਿਃ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸਤ੍ਤ੍ਵਮਸਤ੍ਤ੍ਵਸ੍ਯ)
ਅਜਾਤਸ੍ਯ ਕੁਤੋ ਨਾਸ਼ਃ ਪ੍ਰਾਰਬ੍ਧਮਸਤਃ ਕੁਤਃ ॥ 461॥
ਜ੍ਞਾਨੇਨਾਜ੍ਞਾਨਕਾਰ੍ਯਸ੍ਯ ਸਮੂਲਸ੍ਯ ਲਯੋ ਯਦਿ ।
ਤਿਸ਼੍ਠਤ੍ਯਯਂ ਕਥਂ ਦੇਹ ਇਤਿ ਸ਼ਂਕਾਵਤੋ ਜਡਾਨ੍ ॥ 462॥
ਸਮਾਧਾਤੁਂ ਬਾਹ੍ਯਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟ੍ਯਾ ਪ੍ਰਾਰਬ੍ਧਂ ਵਦਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ ।
ਨ ਤੁ ਦੇਹਾਦਿਸਤ੍ਯਤ੍ਵਬੋਧਨਾਯ ਵਿਪਸ਼੍ਚਿਤਾਮ੍ ।
ਯਤਃ ਸ਼੍ਰੁਤੇਰਭਿਪ੍ਰਾਯਃ ਪਰਮਾਰ੍ਥੈਕਗੋਚਰਃ ॥ 463॥
ਪਰਿਪੂਰ੍ਣਮਨਾਦ੍ਯਂਤਮਪ੍ਰਮੇਯਮਵਿਕ੍ਰਿਯਮ੍ ।
ਏਕਮੇਵਾਦ੍ਵਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਨੇਹ ਨਾਨਾਸ੍ਤਿ ਕਿਂਚਨ ॥ 464॥
ਸਦ੍ਘਨਂ ਚਿਦ੍ਘਨਂ ਨਿਤ੍ਯਮਾਨਂਦਘਨਮਕ੍ਰਿਯਮ੍ ।
ਏਕਮੇਵਾਦ੍ਵਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਨੇਹ ਨਾਨਾਸ੍ਤਿ ਕਿਂਚਨ ॥ 465॥
ਪ੍ਰਤ੍ਯਗੇਕਰਸਂ ਪੂਰ੍ਣਮਨਂਤਂ ਸਰ੍ਵਤੋਮੁਖਮ੍ ।
ਏਕਮੇਵਾਦ੍ਵਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਨੇਹ ਨਾਨਾਸ੍ਤਿ ਕਿਂਚਨ ॥ 466॥
ਅਹੇਯਮਨੁਪਾਦੇਯਮਨਾਦੇਯਮਨਾਸ਼੍ਰਯਮ੍ । ਮਨਾਧੇਯਮਨਾ
ਏਕਮੇਵਾਦ੍ਵਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਨੇਹ ਨਾਨਾਸ੍ਤਿ ਕਿਂਚਨ ॥ 467॥
ਨਿਰ੍ਗੁਣਂ ਨਿਸ਼੍ਕਲਂ ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਂ ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪਂ ਨਿਰਂਜਨਮ੍ ।
ਏਕਮੇਵਾਦ੍ਵਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਨੇਹ ਨਾਨਾਸ੍ਤਿ ਕਿਂਚਨ ॥ 468॥
ਅਨਿਰੂਪ੍ਯ ਸ੍ਵਰੂਪਂ ਯਨ੍ਮਨੋਵਾਚਾਮਗੋਚਰਮ੍ ।
ਏਕਮੇਵਾਦ੍ਵਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਨੇਹ ਨਾਨਾਸ੍ਤਿ ਕਿਂਚਨ ॥ 469॥
ਸਤ੍ਸਮ੍ਰੁਰੁਇਦ੍ਧਂ ਸ੍ਵਤਃਸਿਦ੍ਧਂ ਸ਼ੁਦ੍ਧਂ ਬੁਦ੍ਧਮਨੀਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਮ੍ ।
ਏਕਮੇਵਾਦ੍ਵਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਨੇਹ ਨਾਨਾਸ੍ਤਿ ਕਿਂਚਨ ॥ 470॥
ਨਿਰਸ੍ਤਰਾਗਾ ਵਿਨਿਰਸ੍ਤਭੋਗਾਃ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਨਿਰਪਾਸ੍ਤਭੋਗਾਃ)
ਸ਼ਾਂਤਾਃ ਸੁਦਾਂਤਾ ਯਤਯੋ ਮਹਾਂਤਃ ।
ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਤਤ੍ਤ੍ਵਂ ਪਰਮੇਤਦਂਤੇ
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਃ ਪਰਾਂ ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁਰੁਇਤਿਮਾਤ੍ਮਯੋਗਾਤ੍ ॥ 471॥
ਭਵਾਨਪੀਦਂ ਪਰਤਤ੍ਤ੍ਵਮਾਤ੍ਮਨਃ
ਸ੍ਵਰੂਪਮਾਨਂਦਘਨਂ ਵਿਚਾਰ੍ਯ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਨਿਚਾਯ੍ਯ)
ਵਿਧੂਯ ਮੋਹਂ ਸ੍ਵਮਨਃਪ੍ਰਕਲ੍ਪਿਤਂ
ਮੁਕ੍ਤਃ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਾਰ੍ਥੋ ਭਵਤੁ ਪ੍ਰਬੁਦ੍ਧਃ ॥ 472॥
ਸਮਾਧਿਨਾ ਸਾਧੁਵਿਨਿਸ਼੍ਚਲਾਤ੍ਮਨਾ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸੁਨਿਸ਼੍ਚਲਾਤ੍ਮਨਾ)
ਪਸ਼੍ਯਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਂ ਸ੍ਫੁਟਬੋਧਚਕ੍ਸ਼ੁਸ਼ਾ ।
ਨਿਃਸਂਸ਼ਯਂ ਸਮ੍ਯਗਵੇਕ੍ਸ਼ਿਤਸ਼੍ਚੇ-
ਚ੍ਛ੍ਰੁਤਃ ਪਦਾਰ੍ਥੋ ਨ ਪੁਨਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪ੍ਯਤੇ ॥ 473॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਪੁਨਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪਤੇ)
ਸ੍ਵਸ੍ਯਾਵਿਦ੍ਯਾਬਂਧਸਂਬਂਧਮੋਕ੍ਸ਼ਾ-
ਤ੍ਸਤ੍ਯਜ੍ਞਾਨਾਨਂਦਰੂਪਾਤ੍ਮਲਬ੍ਧੌ ।
ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਂ ਯੁਕ੍ਤਿਰ੍ਦੇਸ਼ਿਕੋਕ੍ਤਿਃ ਪ੍ਰਮਾਣਂ
ਚਾਂਤਃਸਿਦ੍ਧਾ ਸ੍ਵਾਨੁਭੂਤਿਃ ਪ੍ਰਮਾਣਮ੍ ॥ 474॥
ਬਂਧੋ ਮੋਕ੍ਸ਼ਸ਼੍ਚ ਤ੍ਰੁਰੁਇਪ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਚਿਂਤਾਰੋਗ੍ਯਕ੍ਸ਼ੁਧਾਦਯਃ ।
ਸ੍ਵੇਨੈਵ ਵੇਦ੍ਯਾ ਯਜ੍ਜ੍ਞਾਨਂ ਪਰੇਸ਼ਾਮਾਨੁਮਾਨਿਕਮ੍ ॥ 475॥
ਤਟਸ੍ਥਿਤਾ ਬੋਧਯਂਤਿ ਗੁਰਵਃ ਸ਼੍ਰੁਤਯੋ ਯਥਾ ।
ਪ੍ਰਜ੍ਞਯੈਵ ਤਰੇਦ੍ਵਿਦ੍ਵਾਨੀਸ਼੍ਵਰਾਨੁਗ੍ਰੁਰੁਇਹੀਤਯਾ ॥ 476॥
ਸ੍ਵਾਨੁਭੂਤ੍ਯਾ ਸ੍ਵਯਂ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਮਾਤ੍ਮਾਨਮਖਂਡਿਤਮ੍ ।
ਸਂਸਿਦ੍ਧਃ ਸਮ੍ਮੁਖਂ ਤਿਸ਼੍ਠੇਨ੍ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪਾਤ੍ਮਨਾਤ੍ਮਨਿ ॥ 477॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸੁਸੁਖਂ ਤਿਸ਼੍ਠੇਨ੍)
ਵੇਦਾਂਤਸਿਦ੍ਧਾਂਤਨਿਰੁਕ੍ਤਿਰੇਸ਼ਾ
ਬ੍ਰਹ੍ਮੈਵ ਜੀਵਃ ਸਕਲਂ ਜਗਚ੍ਚ ।
ਅਖਂਡਰੂਪਸ੍ਥਿਤਿਰੇਵ ਮੋਕ੍ਸ਼ੋ
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦ੍ਵਿਤੀਯੇ ਸ਼੍ਰੁਤਯਃ ਪ੍ਰਮਾਣਮ੍ ॥ 478॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦ੍ਵਿਤੀਯਂ)
ਇਤਿ ਗੁਰੁਵਚਨਾਚ੍ਛ੍ਰੁਤਿਪ੍ਰਮਾਣਾਤ੍
ਪਰਮਵਗਮ੍ਯ ਸਤਤ੍ਤ੍ਵਮਾਤ੍ਮਯੁਕ੍ਤ੍ਯਾ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਮਿਤਕਰਣਃ ਸਮਾਹਿਤਾਤ੍ਮਾ
ਕ੍ਵਚਿਦਚਲਾਕ੍ਰੁਰੁਇਤਿਰਾਤ੍ਮਨਿਸ਼੍ਠਤੋਭੂਤ੍ ॥ 479॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਆਤ੍ਮਨਿਸ਼੍ਠਿਤੋ)
ਕਿਂਚਿਤ੍ਕਾਲਂ ਸਮਾਧਾਯ ਪਰੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ਮਾਨਸਮ੍ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਕਂਚਿਤ੍ਕਾਲਂ)
ਉਤ੍ਥਾਯ ਪਰਮਾਨਂਦਾਦਿਦਂ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ ॥ 480॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਵ੍ਯੁਤ੍ਥਾਯ)
ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਵਿਨਸ਼੍ਟਾ ਗਲਿਤਾ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤਿਃ
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਤ੍ਮਨੋਰੇਕਤਯਾਧਿਗਤ੍ਯਾ ।
ਇਦਂ ਨ ਜਾਨੇਪ੍ਯਨਿਦਂ ਨ ਜਾਨੇ
ਕਿਂ ਵਾ ਕਿਯਦ੍ਵਾ ਸੁਖਮਸ੍ਤ੍ਯਪਾਰਮ੍ ॥ 481॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸੁਖਮਸ੍ਯ ਪਾਰਮ੍)
ਵਾਚਾ ਵਕ੍ਤੁਮਸ਼ਕ੍ਯਮੇਵ ਮਨਸਾ ਮਂਤੁਂ ਨ ਵਾ ਸ਼ਕ੍ਯਤੇ
ਸ੍ਵਾਨਂਦਾਮ੍ਰੁਰੁਇਤਪੂਰਪੂਰਿਤਪਰਬ੍ਰਹ੍ਮਾਂਬੁਧੇਰ੍ਵੈਭਵਮ੍ ।
ਅਂਭੋਰਾਸ਼ਿਵਿਸ਼ੀਰ੍ਣਵਾਰ੍ਸ਼ਿਕਸ਼ਿਲਾਭਾਵਂ ਭਜਨ੍ਮੇ ਮਨੋ
ਯਸ੍ਯਾਂਸ਼ਾਂਸ਼ਲਵੇ ਵਿਲੀਨਮਧੁਨਾਨਂਦਾਤ੍ਮਨਾ ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁਰੁਇਤਮ੍ ॥ 482॥
ਕ੍ਵ ਗਤਂ ਕੇਨ ਵਾ ਨੀਤਂ ਕੁਤ੍ਰ ਲੀਨਮਿਦਂ ਜਗਤ੍ ।
ਅਧੁਨੈਵ ਮਯਾ ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਂ ਨਾਸ੍ਤਿ ਕਿਂ ਮਹਦਦ੍ਭੁਤਮ੍ ॥ 483॥
ਕਿਂ ਹੇਯਂ ਕਿਮੁਪਾਦੇਯਂ ਕਿਮਨ੍ਯਤ੍ਕਿਂ ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਮ੍ ।
ਅਖਂਡਾਨਂਦਪੀਯੂਸ਼ਪੂਰ੍ਣੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਮਹਾਰ੍ਣਵੇ ॥ 484॥
ਨ ਕਿਂਚਿਦਤ੍ਰ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਨ ਸ਼ਰੁਰੁਇਣੋਮਿ ਨ ਵੇਦ੍ਮ੍ਯਹਮ੍ ।
ਸ੍ਵਾਤ੍ਮਨੈਵ ਸਦਾਨਂਦਰੂਪੇਣਾਸ੍ਮਿ ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਃ ॥ 485॥
ਨਮੋ ਨਮਸ੍ਤੇ ਗੁਰਵੇ ਮਹਾਤ੍ਮਨੇ
ਵਿਮੁਕ੍ਤਸਂਗਾਯ ਸਦੁਤ੍ਤਮਾਯ ।
ਨਿਤ੍ਯਾਦ੍ਵਯਾਨਂਦਰਸਸ੍ਵਰੂਪਿਣੇ
ਭੂਮ੍ਨੇ ਸਦਾਪਾਰਦਯਾਂਬੁਧਾਮ੍ਨੇ ॥ 486॥
ਯਤ੍ਕਟਾਕ੍ਸ਼ਸ਼ਸ਼ਿਸਾਂਦ੍ਰਚਂਦ੍ਰਿਕਾ-
ਪਾਤਧੂਤਭਵਤਾਪਜਸ਼੍ਰਮਃ ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵਾਨਹਮਖਂਡਵੈਭਵਾ-
ਨਂਦਮਾਤ੍ਮਪਦਮਕ੍ਸ਼ਯਂ ਕ੍ਸ਼ਣਾਤ੍ ॥ 487॥
ਧਨ੍ਯੋਹਂ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਕ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯੋਹਂ ਵਿਮੁਕ੍ਤੋਹਂ ਭਵਗ੍ਰਹਾਤ੍ ।
ਨਿਤ੍ਯਾਨਂਦਸ੍ਵਰੂਪੋਹਂ ਪੂਰ੍ਣੋਹਂ ਤ੍ਵਦਨੁਗ੍ਰਹਾਤ੍ ॥ 488॥
ਅਸਂਗੋਹਮਨਂਗੋਹਮਲਿਂਗੋਹਮਭਂਗੁਰਃ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤੋਹਮਨਂਤੋਹਮਮਲੋਹਂ ਚਿਰਂਤਨਃ ॥ 489॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਹਮਤਾਂਤੋਹਂ)
ਅਕਰ੍ਤਾਹਮਭੋਕ੍ਤਾਹਮਵਿਕਾਰੋਹਮਕ੍ਰਿਯਃ ।
ਸ਼ੁਦ੍ਧਬੋਧਸ੍ਵਰੂਪੋਹਂ ਕੇਵਲੋਹਂ ਸਦਾਸ਼ਿਵਃ ॥ 490॥
ਦ੍ਰਸ਼੍ਟੁਃ ਸ਼੍ਰੋਤੁਰ੍ਵਕ੍ਤੁਃ ਕਰ੍ਤੁਰ੍ਭੋਕ੍ਤੁਰ੍ਵਿਭਿਨ੍ਨ ਏਵਾਹਮ੍ ।
ਨਿਤ੍ਯਨਿਰਂਤਰਨਿਸ਼੍ਕ੍ਰਿਯਨਿਃਸੀਮਾਸਂਗਪੂਰ੍ਣਬੋਧਾਤ੍ਮਾ ॥ 491॥
ਨਾਹਮਿਦਂ ਨਾਹਮਦੋਪ੍ਯੁਭਯੋਰਵਭਾਸਕਂ ਪਰਂ ਸ਼ੁਦ੍ਧਮ੍ ।
ਬਾਹ੍ਯਾਭ੍ਯਂਤਰਸ਼ੂਨ੍ਯਂ ਪੂਰ੍ਣਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦ੍ਵਿਤੀਯਮੇਵਾਹਮ੍ ॥ 492॥
ਨਿਰੁਪਮਮਨਾਦਿਤਤ੍ਤ੍ਵਂ ਤ੍ਵਮਹਮਿਦਮਦ ਇਤਿ ਕਲ੍ਪਨਾਦੂਰਮ੍ ।
ਨਿਤ੍ਯਾਨਂਦੈਕਰਸਂ ਸਤ੍ਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦ੍ਵਿਤੀਯਮੇਵਾਹਮ੍ ॥ 493॥
ਨਾਰਾਯਣੋਹਂ ਨਰਕਾਂਤਕੋਹਂ
ਪੁਰਾਂਤਕੋਹਂ ਪੁਰੁਸ਼ੋਹਮੀਸ਼ਃ ।
ਅਖਂਡਬੋਧੋਹਮਸ਼ੇਸ਼ਸਾਕ੍ਸ਼ੀ
ਨਿਰੀਸ਼੍ਵਰੋਹਂ ਨਿਰਹਂ ਚ ਨਿਰ੍ਮਮਃ ॥ 494॥
ਸਰ੍ਵੇਸ਼ੁ ਭੂਤੇਸ਼੍ਵਹਮੇਵ ਸਂਸ੍ਥਿਤੋ
ਜ੍ਞਾਨਾਤ੍ਮਨਾਂਤਰ੍ਬਹਿਰਾਸ਼੍ਰਯਃ ਸਨ੍ ।
ਭੋਕ੍ਤਾ ਚ ਭੋਗ੍ਯਂ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਸਰ੍ਵਂ
ਯਦ੍ਯਤ੍ਪ੍ਰੁਰੁਇਥਗ੍ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਮਿਦਂਤਯਾ ਪੁਰਾ ॥ 495॥
ਮਯ੍ਯਖਂਡਸੁਖਾਂਭੋਧੌ ਬਹੁਧਾ ਵਿਸ਼੍ਵਵੀਚਯਃ ।
ਉਤ੍ਪਦ੍ਯਂਤੇ ਵਿਲੀਯਂਤੇ ਮਾਯਾਮਾਰੁਤਵਿਭ੍ਰਮਾਤ੍ ॥ 496॥
ਸ੍ਥੁਲਾਦਿਭਾਵਾ ਮਯਿ ਕਲ੍ਪਿਤਾ ਭ੍ਰਮਾ-
ਦਾਰੋਪਿਤਾਨੁਸ੍ਫੁਰਣੇਨ ਲੋਕੈਃ ।
ਕਾਲੇ ਯਥਾ ਕਲ੍ਪਕਵਤ੍ਸਰਾਯ-
ਣਰ੍ਤ੍ਵਾਦਯੋ ਨਿਸ਼੍ਕਲਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪੇ ॥ 497॥
ਆਰੋਪਿਤਂ ਨਾਸ਼੍ਰਯਦੂਸ਼ਕਂ ਭਵੇਤ੍
ਕਦਾਪਿ ਮੂਢੈਰਤਿਦੋਸ਼ਦੂਸ਼ਿਤੈਃ । ਮੂਢੈਰ੍ਮਤਿ
ਨਾਰ੍ਦ੍ਰੀਕਰੋਤ੍ਯੂਸ਼ਰਭੂਮਿਭਾਗਂ
ਮਰੀਚਿਕਾਵਾਰਿ ਮਹਾਪ੍ਰਵਾਹਃ ॥ 498॥
ਆਕਾਸ਼ਵਲ੍ਲੇਪਵਿਦੂਰਗੋਹਂ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਆਕਾਸ਼ਵਤ੍ ਕਲ੍ਪਵਿ)
ਆਦਿਤ੍ਯਵਦ੍ਭਾਸ੍ਯਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣੋਹਮ੍ ।
ਅਹਾਰ੍ਯਵਨ੍ਨਿਤ੍ਯਵਿਨਿਸ਼੍ਚਲੋਹਂ
ਅਂਭੋਧਿਵਤ੍ਪਾਰਵਿਵਰ੍ਜਿਤੋਹਮ੍ ॥ 499॥
ਨ ਮੇ ਦੇਹੇਨ ਸਂਬਂਧੋ ਮੇਘੇਨੇਵ ਵਿਹਾਯਸਃ ।
ਅਤਃ ਕੁਤੋ ਮੇ ਤਦ੍ਧਰ੍ਮਾ ਜਾਗ੍ਰਤ੍ਸ੍ਵਪ੍ਨਸੁਸ਼ੁਪ੍ਤਯਃ ॥ 500॥
ਉਪਾਧਿਰਾਯਾਤਿ ਸ ਏਵ ਗਚ੍ਛਤਿ
ਸ ਏਵ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਕਰੋਤਿ ਭੁਂਕ੍ਤੇ ।
ਸ ਏਵ ਜੀਰ੍ਯਨ੍ ਮ੍ਰਿਯਤੇ ਸਦਾਹਂ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਏਵ ਜੀਵਨ੍)
ਕੁਲਾਦ੍ਰਿਵਨ੍ਨਿਸ਼੍ਚਲ ਏਵ ਸਂਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 501॥
ਨ ਮੇ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤਿਰ੍ਨ ਚ ਮੇ ਨਿਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤਿਃ
ਸਦੈਕਰੂਪਸ੍ਯ ਨਿਰਂਸ਼ਕਸ੍ਯ ।
ਏਕਾਤ੍ਮਕੋ ਯੋ ਨਿਵਿਡੋ ਨਿਰਂਤਰੋ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਨਿਬਿਡੋ)
ਵ੍ਯੋਮੇਵ ਪੂਰ੍ਣਃ ਸ ਕਥਂ ਨੁ ਚੇਸ਼੍ਟਤੇ ॥ 502॥
ਪੁਣ੍ਯਾਨਿ ਪਾਪਾਨਿ ਨਿਰਿਂਦ੍ਰਿਯਸ੍ਯ
ਨਿਸ਼੍ਚੇਤਸੋ ਨਿਰ੍ਵਿਕ੍ਰੁਰੁਇਤੇਰ੍ਨਿਰਾਕ੍ਰੁਰੁਇਤੇਃ ।
ਕੁਤੋ ਮਮਾਖਂਡਸੁਖਾਨੁਭੂਤੇਃ
ਬ੍ਰੂਤੇ ਹ੍ਯਨਨ੍ਵਾਗਤਮਿਤ੍ਯਪਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ ॥ 503॥
ਛਾਯਯਾ ਸ੍ਪ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਮੁਸ਼੍ਣਂ ਵਾ ਸ਼ੀਤਂ ਵਾ ਸੁਸ਼੍ਠੁ ਦੁਃਸ਼੍ਠੁ ਵਾ ।
ਨ ਸ੍ਪ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਤ੍ਯੇਵ ਯਤ੍ਕਿਂਚਿਤ੍ਪੁਰੁਸ਼ਂ ਤਦ੍ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਮ੍ ॥ 504॥
ਨ ਸਾਕ੍ਸ਼ਿਣਂ ਸਾਕ੍ਸ਼੍ਯਧਰ੍ਮਾਃ ਸਂਸ੍ਪ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਂਤਿ ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਮ੍ ।
ਅਵਿਕਾਰਮੁਦਾਸੀਨਂ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹਧਰ੍ਮਾਃ ਪ੍ਰਦੀਪਵਤ੍ ।
ਦੇਹੇਂਦ੍ਰਿਯਮਨੋਧਰ੍ਮਾ ਨੈਵਾਤ੍ਮਾਨਂ ਸ੍ਪ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਂਤ੍ਯਹੋ ॥ 505॥ ਏਕ੍੍ਤ੍ਰ
ਰਵੇਰ੍ਯਥਾ ਕਰ੍ਮਣਿ ਸਾਕ੍ਸ਼ਿਭਾਵੋ
ਵਹ੍ਨੇਰ੍ਯਥਾ ਦਾਹਨਿਯਾਮਕਤ੍ਵਮ੍ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਵਾਯਸਿ ਦਾਹਕਤ੍ਵਮ੍)
ਰਜ੍ਜੋਰ੍ਯਥਾਰੋਪਿਤਵਸ੍ਤੁਸਂਗਃ
ਤਥੈਵ ਕੂਟਸ੍ਥਚਿਦਾਤ੍ਮਨੋ ਮੇ ॥ 506॥
ਕਰ੍ਤਾਪਿ ਵਾ ਕਾਰਯਿਤਾਪਿ ਨਾਹਂ
ਭੋਕ੍ਤਾਪਿ ਵਾ ਭੋਜਯਿਤਾਪਿ ਨਾਹਮ੍ ।
ਦ੍ਰਸ਼੍ਟਾਪਿ ਵਾ ਦਰ੍ਸ਼ਯਿਤਾਪਿ ਨਾਹਂ
ਸੋਹਂ ਸ੍ਵਯਂਜ੍ਯੋਤਿਰਨੀਦ੍ਰੁਰੁਇਗਾਤ੍ਮਾ ॥ 507॥
ਚਲਤ੍ਯੁਪਾਧੌ ਪ੍ਰਤਿਬਿਂਬਲੌਲ੍ਯ-
ਮੌਪਾਧਿਕਂ ਮੂਢਧਿਯੋ ਨਯਂਤਿ ।
ਸ੍ਵਬਿਂਬਭੂਤਂ ਰਵਿਵਦ੍ਵਿਨਿਸ਼੍ਕ੍ਰਿਯਂ
ਕਰ੍ਤਾਸ੍ਮਿ ਭੋਕ੍ਤਾਸ੍ਮਿ ਹਤੋਸ੍ਮਿ ਹੇਤਿ ॥ 508॥
ਜਲੇ ਵਾਪਿ ਸ੍ਥਲੇ ਵਾਪਿ ਲੁਠਤ੍ਵੇਸ਼ ਜਡਾਤ੍ਮਕਃ ।
ਨਾਹਂ ਵਿਲਿਪ੍ਯੇ ਤਦ੍ਧਰ੍ਮੈਰ੍ਘਟਧਰ੍ਮੈਰ੍ਨਭੋ ਯਥਾ ॥ 509॥
ਕਰ੍ਤ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਵਭੋਕ੍ਤ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਵਖਲਤ੍ਵਮਤ੍ਤਤਾ-
ਜਡਤ੍ਵਬਦ੍ਧਤ੍ਵਵਿਮੁਕ੍ਤਤਾਦਯਃ ।
ਬੁਦ੍ਧੇਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪਾ ਨ ਤੁ ਸਂਤਿ ਵਸ੍ਤੁਤਃ
ਸ੍ਵਸ੍ਮਿਨ੍ਪਰੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ਕੇਵਲੇਦ੍ਵਯੇ ॥ 510॥
ਸਂਤੁ ਵਿਕਾਰਾਃ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਰੁਇਤੇਰ੍ਦਸ਼ਧਾ ਸ਼ਤਧਾ ਸਹਸ੍ਰਧਾ ਵਾਪਿ ।
ਕਿਂ ਮੇਸਂਗਚਿਤਸ੍ਤੈਰ੍ਨ ਘਨਃ ਕ੍ਵਚਿਦਂਬਰਂ ਸ੍ਪ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਤਿ ॥ 511॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਤੈਃ ਕਿਂ ਮੇਸਂਗਚਿਤੇਰ੍ਨ ਹ੍ਯਂਬੁਦਡਂਬਰੋਂਬਰਂ)
ਅਵ੍ਯਕ੍ਤਾਦਿਸ੍ਥੂਲਪਰ੍ਯਂਤਮੇਤਤ੍
ਵਿਸ਼੍ਵਂ ਯਤ੍ਰਾਭਾਸਮਾਤ੍ਰਂ ਪ੍ਰਤੀਤਮ੍ ।
ਵ੍ਯੋਮਪ੍ਰਖ੍ਯਂ ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਮਾਦ੍ਯਂਤਹੀਨਂ
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦ੍ਵੈਤਂ ਯਤ੍ਤਦੇਵਾਹਮਸ੍ਮਿ ॥ 512॥
ਸਰ੍ਵਾਧਾਰਂ ਸਰ੍ਵਵਸ੍ਤੁਪ੍ਰਕਾਸ਼ਂ
ਸਰ੍ਵਾਕਾਰਂ ਸਰ੍ਵਗਂ ਸਰ੍ਵਸ਼ੂਨ੍ਯਮ੍ ।
ਨਿਤ੍ਯਂ ਸ਼ੁਦ੍ਧਂ ਨਿਸ਼੍ਚਲਂ ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪਂ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਨਿਸ਼੍ਕਲਂ)
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦ੍ਵੈਤਂ ਯਤ੍ਤਦੇਵਾਹਮਸ੍ਮਿ ॥ 513॥
ਯਤ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਸ੍ਤਾਸ਼ੇਸ਼ਮਾਯਾਵਿਸ਼ੇਸ਼ਂ
ਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍ਰੂਪਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯਯਾਗਮ੍ਯਮਾਨਮ੍ ।
ਸਤ੍ਯਜ੍ਞਾਨਾਨਂਤਮਾਨਂਦਰੂਪਂ
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦ੍ਵੈਤਂ ਯਤ੍ਤਦੇਵਾਹਮਸ੍ਮਿ ॥ 514॥
ਨਿਸ਼੍ਕ੍ਰਿਯੋਸ੍ਮ੍ਯਵਿਕਾਰੋਸ੍ਮਿ
ਨਿਸ਼੍ਕਲੋਸ੍ਮਿ ਨਿਰਾਕ੍ਰੁਰੁਇਤਿਃ ।
ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪੋਸ੍ਮਿ ਨਿਤ੍ਯੋਸ੍ਮਿ
ਨਿਰਾਲਂਬੋਸ੍ਮਿ ਨਿਰ੍ਦ੍ਵਯਃ ॥ 515॥
ਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮਕੋਹਂ ਸਰ੍ਵੋਹਂ ਸਰ੍ਵਾਤੀਤੋਹਮਦ੍ਵਯਃ ।
ਕੇਵਲਾਖਂਡਬੋਧੋਹਮਾਨਂਦੋਹਂ ਨਿਰਂਤਰਃ ॥ 516॥
ਸ੍ਵਾਰਾਜ੍ਯਸਾਮ੍ਰਾਜ੍ਯਵਿਭੂਤਿਰੇਸ਼ਾ
ਭਵਤ੍ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਸ਼੍ਰੀਮਹਿਮਪ੍ਰਸਾਦਾਤ੍ ।
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਮਯਾ ਸ਼੍ਰੀਗੁਰਵੇ ਮਹਾਤ੍ਮਨੇ
ਨਮੋ ਨਮਸ੍ਤੇਸ੍ਤੁ ਪੁਨਰ੍ਨਮੋਸ੍ਤੁ ॥ 517॥
ਮਹਾਸ੍ਵਪ੍ਨੇ ਮਾਯਾਕ੍ਰੁਰੁਇਤਜਨਿਜਰਾਮ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯੁਗਹਨੇ
ਭ੍ਰਮਂਤਂ ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਯਂਤਂ ਬਹੁਲਤਰਤਾਪੈਰਨੁਦਿਨਮ੍ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਰਨੁਕਲਮ੍)
ਅਹਂਕਾਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰਵ੍ਯਥਿਤਮਿਮਮਤ੍ਯਂਤਕ੍ਰੁਰੁਇਪਯਾ
ਪ੍ਰਬੋਧ੍ਯ ਪ੍ਰਸ੍ਵਾਪਾਤ੍ਪਰਮਵਿਤਵਾਨ੍ਮਾਮਸਿ ਗੁਰੋ ॥ 518॥
ਨਮਸ੍ਤਸ੍ਮੈ ਸਦੈਕਸ੍ਮੈ ਕਸ੍ਮੈਚਿਨ੍ਮਹਸੇ ਨਮਃ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸਦੇਕਸ੍ਮੈ ਨਮਸ਼੍ਚਿਨ੍ਮਹਸੇ ਮੁਹੁਃ)
ਯਦੇਤਦ੍ਵਿਸ਼੍ਵਰੂਪੇਣ ਰਾਜਤੇ ਗੁਰੁਰਾਜ ਤੇ ॥ 519॥
ਇਤਿ ਨਤਮਵਲੋਕ੍ਯ ਸ਼ਿਸ਼੍ਯਵਰ੍ਯਂ
ਸਮਧਿਗਤਾਤ੍ਮਸੁਖਂ ਪ੍ਰਬੁਦ੍ਧਤਤ੍ਤ੍ਵਮ੍ ।
ਪ੍ਰਮੁਦਿਤਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਂ ਸ ਦੇਸ਼ਿਕੇਂਦ੍ਰਃ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਃ)
ਪੁਨਰਿਦਮਾਹ ਵਚਃ ਪਰਂ ਮਹਾਤ੍ਮਾ ॥ 520॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮਪ੍ਰਤ੍ਯਯਸਂਤਤਿਰ੍ਜਗਦਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮੈਵ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵਤਃ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸਤ੍ਸਰ੍ਵਤਃ)
ਪਸ਼੍ਯਾਧ੍ਯਾਤ੍ਮਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤਮਨਸਾ ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਵਵਸ੍ਥਾਸ੍ਵਪਿ ।
ਰੂਪਾਦਨ੍ਯਦਵੇਕ੍ਸ਼ਿਤਂ ਕਿਮਭਿਤਸ਼੍ਚਕ੍ਸ਼ੁਸ਼੍ਮਤਾਂ ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਯਤੇ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਵਿਦ੍ਯਤੇ)
ਤਦ੍ਵਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਦਃ ਸਤਃ ਕਿਮਪਰਂ ਬੁਦ੍ਧੇਰ੍ਵਿਹਾਰਾਸ੍ਪਦਮ੍ ॥ 521॥
ਕਸ੍ਤਾਂ ਪਰਾਨਂਦਰਸਾਨੁਭੂਤਿ-
ਮ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਸ੍ਰੁਰੁਇਜ੍ਯ ਸ਼ੂਨ੍ਯੇਸ਼ੁ ਰਮੇਤ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁਰੁਇਜ੍ਯ
ਚਂਦ੍ਰੇ ਮਹਾਹ੍ਲਾਦਿਨਿ ਦੀਪ੍ਯਮਾਨੇ)
ਚਿਤ੍ਰੇਂਦੁਮਾਲੋਕਯਿਤੁਂ ਕ ਇਚ੍ਛੇਤ੍ ॥ 522॥
ਅਸਤ੍ਪਦਾਰ੍ਥਾਨੁਭਵੇਨ ਕਿਂਚਿਨ੍
ਨ ਹ੍ਯਸ੍ਤਿ ਤ੍ਰੁਰੁਇਪ੍ਤਿਰ੍ਨ ਚ ਦੁਃਖਹਾਨਿਃ ।
ਤਦਦ੍ਵਯਾਨਂਦਰਸਾਨੁਭੂਤ੍ਯਾ
ਤ੍ਰੁਰੁਇਪ੍ਤਃ ਸੁਖਂ ਤਿਸ਼੍ਠ ਸਦਾਤ੍ਮਨਿਸ਼੍ਠਯਾ ॥ 523॥
ਸ੍ਵਮੇਵ ਸਰ੍ਵਥਾ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਮਨ੍ਯਮਾਨਃ ਸ੍ਵਮਦ੍ਵਯਮ੍ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸਰ੍ਵਤਃ)
ਸ੍ਵਾਨਂਦਮਨੁਭੁਂਜਾਨਃ ਕਾਲਂ ਨਯ ਮਹਾਮਤੇ ॥ 524॥
ਅਖਂਡਬੋਧਾਤ੍ਮਨਿ ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪੇ
ਵਿਕਲ੍ਪਨਂ ਵ੍ਯੋਮ੍ਨਿ ਪੁਰਪ੍ਰਕਲ੍ਪਨਮ੍ ।
ਤਦਦ੍ਵਯਾਨਂਦਮਯਾਤ੍ਮਨਾ ਸਦਾ
ਸ਼ਾਂਤਿਂ ਪਰਾਮੇਤ੍ਯ ਭਜਸ੍ਵ ਮੌਨਮ੍ ॥ 525॥
ਤੂਸ਼੍ਣੀਮਵਸ੍ਥਾ ਪਰਮੋਪਸ਼ਾਂਤਿਃ
ਬੁਦ੍ਧੇਰਸਤ੍ਕਲ੍ਪਵਿਕਲ੍ਪਹੇਤੋਃ ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਤ੍ਮਨੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਦੋ ਮਹਾਤ੍ਮਨੋ
ਯਤ੍ਰਾਦ੍ਵਯਾਨਂਦਸੁਖਂ ਨਿਰਂਤਰਮ੍ ॥ 526॥
ਨਾਸ੍ਤਿ ਨਿਰ੍ਵਾਸਨਾਨ੍ਮੌਨਾਤ੍ਪਰਂ ਸੁਖਕ੍ਰੁਰੁਇਦੁਤ੍ਤਮਮ੍ ।
ਵਿਜ੍ਞਾਤਾਤ੍ਮਸ੍ਵਰੂਪਸ੍ਯ ਸ੍ਵਾਨਂਦਰਸਪਾਯਿਨਃ ॥ 527॥
ਗਚ੍ਛਂਸ੍ਤਿਸ਼੍ਠਨ੍ਨੁਪਵਿਸ਼ਂਛਯਾਨੋ ਵਾਨ੍ਯਥਾਪਿ ਵਾ ।
ਯਥੇਚ੍ਛਯਾ ਵਸੇਦ੍ਵਿਦ੍ਵਾਨਾਤ੍ਮਾਰਾਮਃ ਸਦਾ ਮੁਨਿਃ ॥ 528॥
ਨ ਦੇਸ਼ਕਾਲਾਸਨਦਿਗ੍ਯਮਾਦਿ-
ਲਕ੍ਸ਼੍ਯਾਦ੍ਯਪੇਕ੍ਸ਼ਾਪ੍ਰਤਿਬਦ੍ਧਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤੇਃ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਪ੍ਰਤਿਬਦ੍ਧ
ਸਂਸਿਦ੍ਧਤਤ੍ਤ੍ਵਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨੋਸ੍ਤਿ)
ਸ੍ਵਵੇਦਨੇ ਕਾ ਨਿਯਮਾਦ੍ਯਵਸ੍ਥਾ ॥ 529॥
ਘਟੋਯਮਿਤਿ ਵਿਜ੍ਞਾਤੁਂ ਨਿਯਮਃ ਕੋਨ੍ਵਵੇਕ੍ਸ਼ਤੇ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਅਪੇਕ੍ਸ਼੍ਯਤੇ)
ਵਿਨਾ ਪ੍ਰਮਾਣਸੁਸ਼੍ਠੁਤ੍ਵਂ ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਸਤਿ ਪਦਾਰ੍ਥਧੀਃ ॥ 530॥
ਅਯਮਾਤ੍ਮਾ ਨਿਤ੍ਯਸਿਦ੍ਧਃ ਪ੍ਰਮਾਣੇ ਸਤਿ ਭਾਸਤੇ ।
ਨ ਦੇਸ਼ਂ ਨਾਪਿ ਵਾ ਕਾਲਂ ਨ ਸ਼ੁਦ੍ਧਿਂ ਵਾਪ੍ਯਪੇਕ੍ਸ਼ਤੇ ॥ 531॥
ਦੇਵਦਤ੍ਤੋਹਮਿਤ੍ਯੇਤਦ੍ਵਿਜ੍ਞਾਨਂ ਨਿਰਪੇਕ੍ਸ਼ਕਮ੍ ।
ਤਦ੍ਵਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਦੋਪ੍ਯਸ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਹਮਿਤਿ ਵੇਦਨਮ੍ ॥ 532॥
ਭਾਨੁਨੇਵ ਜਗਤ੍ਸਰ੍ਵਂ ਭਾਸਤੇ ਯਸ੍ਯ ਤੇਜਸਾ ।
ਅਨਾਤ੍ਮਕਮਸਤ੍ਤੁਚ੍ਛਂ ਕਿਂ ਨੁ ਤਸ੍ਯਾਵਭਾਸਕਮ੍ ॥ 533॥
ਵੇਦਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਪੁਰਾਣਾਨਿ ਭੂਤਾਨਿ ਸਕਲਾਨ੍ਯਪਿ ।
ਯੇਨਾਰ੍ਥਵਂਤਿ ਤਂ ਕਿਨ੍ਨੁ ਵਿਜ੍ਞਾਤਾਰਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਯੇਤ੍ ॥ 534॥
ਏਸ਼ ਸ੍ਵਯਂਜ੍ਯੋਤਿਰਨਂਤਸ਼ਕ੍ਤਿਃ
ਆਤ੍ਮਾਪ੍ਰਮੇਯਃ ਸਕਲਾਨੁਭੂਤਿਃ ।
ਯਮੇਵ ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਵਿਮੁਕ੍ਤਬਂਧੋ
ਜਯਤ੍ਯਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਦੁਤ੍ਤਮੋਤ੍ਤਮਃ ॥ 535॥
ਨ ਖਿਦ੍ਯਤੇ ਨੋ ਵਿਸ਼ਯੈਃ ਪ੍ਰਮੋਦਤੇ
ਨ ਸਜ੍ਜਤੇ ਨਾਪਿ ਵਿਰਜ੍ਯਤੇ ਚ ।
ਸ੍ਵਸ੍ਮਿਨ੍ਸਦਾ ਕ੍ਰੀਡਤਿ ਨਂਦਤਿ ਸ੍ਵਯਂ
ਨਿਰਂਤਰਾਨਂਦਰਸੇਨ ਤ੍ਰੁਰੁਇਪ੍ਤਃ ॥ 536॥
ਕ੍ਸ਼ੁਧਾਂ ਦੇਹਵ੍ਯਥਾਂ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਬਾਲਃ ਕ੍ਰੀਡਤਿ ਵਸ੍ਤੁਨਿਃ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਵਸ੍ਤੁਨਿ)
ਤਥੈਵ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ ਰਮਤੇ ਨਿਰ੍ਮਮੋ ਨਿਰਹਂ ਸੁਖੀ ॥ 537॥
ਚਿਂਤਾਸ਼ੂਨ੍ਯਮਦੈਨ੍ਯਭੈਕ੍ਸ਼ਮਸ਼ਨਂ ਪਾਨਂ ਸਰਿਦ੍ਵਾਰਿਸ਼ੁ
ਸ੍ਵਾਤਂਤ੍ਰ੍ਯੇਣ ਨਿਰਂਕੁਸ਼ਾ ਸ੍ਥਿਤਿਰਭੀਰ੍ਨਿਦ੍ਰਾ ਸ਼੍ਮਸ਼ਾਨੇ ਵਨੇ ।
ਵਸ੍ਤ੍ਰਂ ਕ੍ਸ਼ਾਲਨਸ਼ੋਸ਼ਣਾਦਿਰਹਿਤਂ ਦਿਗ੍ਵਾਸ੍ਤੁ ਸ਼ਯ੍ਯਾ ਮਹੀ
ਸਂਚਾਰੋ ਨਿਗਮਾਂਤਵੀਥਿਸ਼ੁ ਵਿਦਾਂ ਕ੍ਰੀਡਾ ਪਰੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ॥ 538॥
ਵਿਮਾਨਮਾਲਂਬ੍ਯ ਸ਼ਰੀਰਮੇਤਦ੍
ਭੁਨਕ੍ਤ੍ਯਸ਼ੇਸ਼ਾਨ੍ਵਿਸ਼ਯਾਨੁਪਸ੍ਥਿਤਾਨ੍ ।
ਪਰੇਚ੍ਛਯਾ ਬਾਲਵਦਾਤ੍ਮਵੇਤ੍ਤਾ
ਯੋਵ੍ਯਕ੍ਤਲਿਂਗੋਨਨੁਸ਼ਕ੍ਤਬਾਹ੍ਯਃ ॥ 539॥
ਦਿਗਂਬਰੋ ਵਾਪਿ ਚ ਸਾਂਬਰੋ ਵਾ
ਤ੍ਵਗਂਬਰੋ ਵਾਪਿ ਚਿਦਂਬਰਸ੍ਥਃ ।
ਉਨ੍ਮਤ੍ਤਵਦ੍ਵਾਪਿ ਚ ਬਾਲਵਦ੍ਵਾ
ਪਿਸ਼ਾਚਵਦ੍ਵਾਪਿ ਚਰਤ੍ਯਵਨ੍ਯਾਮ੍ ॥ 540॥
ਕਾਮਾਨ੍ਨਿਸ਼੍ਕਾਮਰੂਪੀ ਸਂਸ਼੍ਚਰਤ੍ਯੇਕਚਰੋ ਮੁਨਿਃ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਕਾਮਾਨ੍ਨੀ ਕਾਮਰੂਪੀ)
ਸ੍ਵਾਤ੍ਮਨੈਵ ਸਦਾ ਤੁਸ਼੍ਟਃ ਸ੍ਵਯਂ ਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮਨਾ ਸ੍ਥਿਤਃ ॥ 541॥
ਕ੍ਵਚਿਨ੍ਮੂਢੋ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ ਕ੍ਵਚਿਦਪਿ ਮਹਾਰਾਜਵਿਭਵਃ
ਕ੍ਵਚਿਦ੍ਭ੍ਰਾਂਤਃ ਸੌਮ੍ਯਃ ਕ੍ਵਚਿਦਜਗਰਾਚਾਰਕਲਿਤਃ ।
ਕ੍ਵਚਿਤ੍ਪਾਤ੍ਰੀਭੂਤਃ ਕ੍ਵਚਿਦਵਮਤਃ ਕ੍ਵਾਪ੍ਯਵਿਦਿਤਃ
ਚਰਤ੍ਯੇਵਂ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਸਤਤਪਰਮਾਨਂਦਸੁਖਿਤਃ ॥ 542॥
ਨਿਰ੍ਧਨੋਪਿ ਸਦਾ ਤੁਸ਼੍ਟੋਪ੍ਯਸਹਾਯੋ ਮਹਾਬਲਃ ।
ਨਿਤ੍ਯਤ੍ਰੁਰੁਇਪ੍ਤੋਪ੍ਯਭੁਂਜਾਨੋਪ੍ਯਸਮਃ ਸਮਦਰ੍ਸ਼ਨਃ ॥ 543॥
ਅਪਿ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਨਕੁਰ੍ਵਾਣਸ਼੍ਚਾਭੋਕ੍ਤਾ ਫਲਭੋਗ੍ਯਪਿ ।
ਸ਼ਰੀਰ੍ਯਪ੍ਯਸ਼ਰੀਰ੍ਯੇਸ਼ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋਪਿ ਸਰ੍ਵਗਃ ॥ 544॥
ਅਸ਼ਰੀਰਂ ਸਦਾ ਸਂਤਮਿਮਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਦਂ ਕ੍ਵਚਿਤ੍ ।
ਪ੍ਰਿਯਾਪ੍ਰਿਯੇ ਨ ਸ੍ਪ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਤਸ੍ਤਥੈਵ ਚ ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭੇ ॥ 545॥
ਸ੍ਥੂਲਾਦਿਸਂਬਂਧਵਤੋਭਿਮਾਨਿਨਃ
ਸੁਖਂ ਚ ਦੁਃਖਂ ਚ ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭੇ ਚ ।
ਵਿਧ੍ਵਸ੍ਤਬਂਧਸ੍ਯ ਸਦਾਤ੍ਮਨੋ ਮੁਨੇਃ
ਕੁਤਃ ਸ਼ੁਭਂ ਵਾਪ੍ਯਸ਼ੁਭਂ ਫਲਂ ਵਾ ॥ 546॥
ਤਮਸਾ ਗ੍ਰਸ੍ਤਵਦ੍ਭਾਨਾਦਗ੍ਰਸ੍ਤੋਪਿ ਰਵਿਰ੍ਜਨੈਃ ।
ਗ੍ਰਸ੍ਤ ਇਤ੍ਯੁਚ੍ਯਤੇ ਭ੍ਰਾਂਤ੍ਯਾਂ ਹ੍ਯਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਵਸ੍ਤੁਲਕ੍ਸ਼ਣਮ੍ ॥ 547॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਭ੍ਰਾਂਤ੍ਯਾ)
ਤਦ੍ਵਦ੍ਦੇਹਾਦਿਬਂਧੇਭ੍ਯੋ ਵਿਮੁਕ੍ਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਤ੍ਤਮਮ੍ ।
ਪਸ਼੍ਯਂਤਿ ਦੇਹਿਵਨ੍ਮੂਢਾਃ ਸ਼ਰੀਰਾਭਾਸਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍ ॥ 548॥
ਅਹਿਰ੍ਨਿਰ੍ਲ੍ਵਯਨੀਂ ਵਾਯਂ ਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਦੇਹਂ ਤੁ ਤਿਸ਼੍ਠਤਿ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਅਹਿਨਿ)
ਇਤਸ੍ਤਤਸ਼੍ਚਾਲ੍ਯਮਾਨੋ ਯਤ੍ਕਿਂਚਿਤ੍ਪ੍ਰਾਣਵਾਯੁਨਾ ॥ 549॥
ਸ੍ਤ੍ਰੋਤਸਾ ਨੀਯਤੇ ਦਾਰੁ ਯਥਾ ਨਿਮ੍ਨੋਨ੍ਨਤਸ੍ਥਲਮ੍ ।
ਦੈਵੇਨ ਨੀਯਤੇ ਦੇਹੋ ਯਥਾਕਾਲੋਪਭੁਕ੍ਤਿਸ਼ੁ ॥ 550॥
ਪ੍ਰਾਰਬ੍ਧਕਰ੍ਮਪਰਿਕਲ੍ਪਿਤਵਾਸਨਾਭਿਃ
ਸਂਸਾਰਿਵਚ੍ਚਰਤਿ ਭੁਕ੍ਤਿਸ਼ੁ ਮੁਕ੍ਤਦੇਹਃ ।
ਸਿਦ੍ਧਃ ਸ੍ਵਯਂ ਵਸਤਿ ਸਾਕ੍ਸ਼ਿਵਦਤ੍ਰ ਤੂਸ਼੍ਣੀਂ
ਚਕ੍ਰਸ੍ਯ ਮੂਲਮਿਵ ਕਲ੍ਪਵਿਕਲ੍ਪਸ਼ੂਨ੍ਯਃ ॥ 551॥
ਨੈਵੇਂਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਵਿਸ਼ਯੇਸ਼ੁ ਨਿਯੁਂਕ੍ਤ ਏਸ਼
ਨੈਵਾਪਯੁਂਕ੍ਤ ਉਪਦਰ੍ਸ਼ਨਲਕ੍ਸ਼ਣਸ੍ਥਃ ।
ਨੈਵ ਕ੍ਰਿਯਾਫਲਮਪੀਸ਼ਦਵੇਕ੍ਸ਼ਤੇ ਸ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਅਪੀਸ਼ਦਪੇਕ੍ਸ਼ਤੇ ਸਃ)
ਸ੍ਵਾਨਂਦਸਾਂਦ੍ਰਰਸਪਾਨਸੁਮਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਃ ॥ 552॥
ਲਕ੍ਸ਼੍ਯਾਲਕ੍ਸ਼੍ਯਗਤਿਂ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਯਸ੍ਤਿਸ਼੍ਠੇਤ੍ਕੇਵਲਾਤ੍ਮਨਾ ।
ਸ਼ਿਵ ਏਵ ਸ੍ਵਯਂ ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਦਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਦੁਤ੍ਤਮਃ ॥ 553॥
ਜੀਵਨ੍ਨੇਵ ਸਦਾ ਮੁਕ੍ਤਃ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਾਰ੍ਥੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਤ੍ਤਮਃ ।
ਉਪਾਧਿਨਾਸ਼ਾਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮੈਵ ਸਨ੍ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਪ੍ਯੇਤਿ ਨਿਰ੍ਦ੍ਵਯਮ੍ ॥ 554॥
ਸ਼ੈਲੂਸ਼ੋ ਵੇਸ਼ਸਦ੍ਭਾਵਾਭਾਵਯੋਸ਼੍ਚ ਯਥਾ ਪੁਮਾਨ੍ ।
ਤਥੈਵ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਚ੍ਛ੍ਰੇਸ਼੍ਠਃ ਸਦਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮੈਵ ਨਾਪਰਃ ॥ 555॥
ਯਤ੍ਰ ਕ੍ਵਾਪਿ ਵਿਸ਼ੀਰ੍ਣਂ ਸਤ੍ਪਰ੍ਣਮਿਵ ਤਰੋਰ੍ਵਪੁਃ ਪਤਤਾਤ੍ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਵਿਸ਼ੀਰ੍ਣਂ ਪਰ੍ਣਮਿਵ)
ਬ੍ਰਹ੍ਮੀਭੂਤਸ੍ਯ ਯਤੇਃ ਪ੍ਰਾਗੇਵ ਤਚ੍ਚਿਦਗ੍ਨਿਨਾ ਦਗ੍ਧਮ੍ ॥ 556॥
ਸਦਾਤ੍ਮਨਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ਤਿਸ਼੍ਠਤੋ ਮੁਨੇਃ
ਪੂਰ੍ਣਾਦ੍ਵਯਾਨਂਦਮਯਾਤ੍ਮਨਾ ਸਦਾ ।
ਨ ਦੇਸ਼ਕਾਲਾਦ੍ਯੁਚਿਤਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼ਾ
ਤ੍ਵਙ੍ਮਾਂਸਵਿਟ੍ਪਿਂਡਵਿਸਰ੍ਜਨਾਯ ॥ 557॥
ਦੇਹਸ੍ਯ ਮੋਕ੍ਸ਼ੋ ਨੋ ਮੋਕ੍ਸ਼ੋ ਨ ਦਂਡਸ੍ਯ ਕਮਂਡਲੋਃ ।
ਅਵਿਦ੍ਯਾਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਗ੍ਰਂਥਿਮੋਕ੍ਸ਼ੋ ਮੋਕ੍ਸ਼ੋ ਯਤਸ੍ਤਤਃ ॥ 558॥
ਕੁਲ੍ਯਾਯਾਮਥ ਨਦ੍ਯਾਂ ਵਾ ਸ਼ਿਵਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰੇਪਿ ਚਤ੍ਵਰੇ ।
ਪਰ੍ਣਂ ਪਤਤਿ ਚੇਤ੍ਤੇਨ ਤਰੋਃ ਕਿਂ ਨੁ ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭਮ੍ ॥ 559॥
ਪਤ੍ਰਸ੍ਯ ਪੁਸ਼੍ਪਸ੍ਯ ਫਲਸ੍ਯ ਨਾਸ਼ਵਦ੍-
ਦੇਹੇਂਦ੍ਰਿਯਪ੍ਰਾਣਧਿਯਾਂ ਵਿਨਾਸ਼ਃ ।
ਨੈਵਾਤ੍ਮਨਃ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਸਦਾਤ੍ਮਕਸ੍ਯਾ-
ਨਂਦਾਕ੍ਰੁਰੁਇਤੇਰ੍ਵ੍ਰੁਰੁਇਕ੍ਸ਼ਵਦਸ੍ਤਿ ਚੈਸ਼ਃ ॥ 560॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਵਦਾਸ੍ਤ ਏਸ਼ਃ)
ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਨਘਨ ਇਤ੍ਯਾਤ੍ਮਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਸਤ੍ਯਸੂਚਕਮ੍ ।
ਅਨੂਦ੍ਯੌਪਾਧਿਕਸ੍ਯੈਵ ਕਥਯਂਤਿ ਵਿਨਾਸ਼ਨਮ੍ ॥ 561॥
ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਵਾ ਅਰੇਯਮਾਤ੍ਮੇਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿਰਾਤ੍ਮਨਃ ।
ਪ੍ਰਬ੍ਰਵੀਤ੍ਯਵਿਨਾਸ਼ਿਤ੍ਵਂ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤ੍ਸੁ ਵਿਕਾਰਿਸ਼ੁ ॥ 562॥
ਪਾਸ਼ਾਣਵ੍ਰੁਰੁਇਕ੍ਸ਼ਤ੍ਰੁਰੁਇਣਧਾਨ੍ਯਕਡਂਕਰਾਦ੍ਯਾ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਕਟਾਂਬਰਾਦ੍ਯਾ)
ਦਗ੍ਧਾ ਭਵਂਤਿ ਹਿ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੇਵ ਯਥਾ ਤਥੈਵ ।
ਦੇਹੇਂਦ੍ਰਿਯਾਸੁਮਨ ਆਦਿ ਸਮਸ੍ਤਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਯਂ
ਜ੍ਞਾਨਾਗ੍ਨਿਦਗ੍ਧਮੁਪਯਾਤਿ ਪਰਾਤ੍ਮਭਾਵਮ੍ ॥ 563॥
ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਯਥਾ ਧ੍ਵਾਂਤਂ ਲੀਯਤੇ ਭਾਨੁਤੇਜਸਿ ।
ਤਥੈਵ ਸਕਲਂ ਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ਪ੍ਰਵਿਲੀਯਤੇ ॥ 564॥
ਘਟੇ ਨਸ਼੍ਟੇ ਯਥਾ ਵ੍ਯੋਮ ਵ੍ਯੋਮੈਵ ਭਵਤਿ ਸ੍ਫੁਟਮ੍ ।
ਤਥੈਵੋਪਾਧਿਵਿਲਯੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮੈਵ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਤ੍ਸ੍ਵਯਮ੍ ॥ 565॥
ਕ੍ਸ਼ੀਰਂ ਕ੍ਸ਼ੀਰੇ ਯਥਾ ਕ੍ਸ਼ਿਪ੍ਤਂ ਤੈਲਂ ਤੈਲੇ ਜਲਂ ਜਲੇ ।
ਸਂਯੁਕ੍ਤਮੇਕਤਾਂ ਯਾਤਿ ਤਥਾਤ੍ਮਨ੍ਯਾਤ੍ਮਵਿਨ੍ਮੁਨਿਃ ॥ 566॥
ਏਵਂ ਵਿਦੇਹਕੈਵਲ੍ਯਂ ਸਨ੍ਮਾਤ੍ਰਤ੍ਵਮਖਂਡਿਤਮ੍ ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮਭਾਵਂ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯੈਸ਼ ਯਤਿਰ੍ਨਾਵਰ੍ਤਤੇ ਪੁਨਃ ॥ 567॥
ਸਦਾਤ੍ਮੈਕਤ੍ਵਵਿਜ੍ਞਾਨਦਗ੍ਧਾਵਿਦ੍ਯਾਦਿਵਰ੍ਸ਼੍ਮਣਃ ।
ਅਮੁਸ਼੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤਤ੍ਵਾਦ੍ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਕੁਤ ਉਦ੍ਭਵਃ ॥ 568॥
ਮਾਯਾਕ੍ਲ੍ਰੁਰੁਇਪ੍ਤੌ ਬਂਧਮੋਕ੍ਸ਼ੌ ਨ ਸ੍ਤਃ ਸ੍ਵਾਤ੍ਮਨਿ ਵਸ੍ਤੁਤਃ ।
ਯਥਾ ਰਜ੍ਜੌ ਨਿਸ਼੍ਕ੍ਰਿਯਾਯਾਂ ਸਰ੍ਪਾਭਾਸਵਿਨਿਰ੍ਗਮੌ ॥ 569॥
ਆਵ੍ਰੁਰੁਇਤੇਃ ਸਦਸਤ੍ਤ੍ਵਾਭ੍ਯਾਂ ਵਕ੍ਤਵ੍ਯੇ ਬਂਧਮੋਕ੍ਸ਼ਣੇ ।
ਨਾਵ੍ਰੁਰੁਇਤਿਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਕਾਚਿਦਨ੍ਯਾਭਾਵਾਦਨਾਵ੍ਰੁਰੁਇਤਮ੍ ।
ਯਦ੍ਯਸ੍ਤ੍ਯਦ੍ਵੈਤਹਾਨਿਃ ਸ੍ਯਾਦ੍ ਦ੍ਵੈਤਂ ਨੋ ਸਹਤੇ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ ॥ 570॥
ਬਂਧਂਚ ਮੋਕ੍ਸ਼ਂਚ ਮ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ੈਵ ਮੂਢਾ
ਬੁਦ੍ਧੇਰ੍ਗੁਣਂ ਵਸ੍ਤੁਨਿ ਕਲ੍ਪਯਂਤਿ ।
ਦ੍ਰੁਰੁਇਗਾਵ੍ਰੁਰੁਇਤਿਂ ਮੇਘਕ੍ਰੁਰੁਇਤਾਂ ਯਥਾ ਰਵੌ
ਯਤੋਦ੍ਵਯਾਸਂਗਚਿਦੇਤਦਕ੍ਸ਼ਰਮ੍ ॥ 571॥ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਚਿਦੇਕਮਕ੍ਸ਼ਰਮ੍)
ਅਸ੍ਤੀਤਿ ਪ੍ਰਤ੍ਯਯੋ ਯਸ਼੍ਚ ਯਸ਼੍ਚ ਨਾਸ੍ਤੀਤਿ ਵਸ੍ਤੁਨਿ ।
ਬੁਦ੍ਧੇਰੇਵ ਗੁਣਾਵੇਤੌ ਨ ਤੁ ਨਿਤ੍ਯਸ੍ਯ ਵਸ੍ਤੁਨਃ ॥ 572॥
ਅਤਸ੍ਤੌ ਮਾਯਯਾ ਕ੍ਲ੍ਰੁਰੁਇਪ੍ਤੌ ਬਂਧਮੋਕ੍ਸ਼ੌ ਨ ਚਾਤ੍ਮਨਿ ।
ਨਿਸ਼੍ਕਲੇ ਨਿਸ਼੍ਕ੍ਰਿਯੇ ਸ਼ਾਂਤੇ ਨਿਰਵਦ੍ਯੇ ਨਿਰਂਜਨੇ ।
ਅਦ੍ਵਿਤੀਯੇ ਪਰੇ ਤਤ੍ਤ੍ਵੇ ਵ੍ਯੋਮਵਤ੍ਕਲ੍ਪਨਾ ਕੁਤਃ ॥ 573॥
ਨ ਨਿਰੋਧੋ ਨ ਚੋਤ੍ਪਤ੍ਤਿਰ੍ਨ ਬਦ੍ਧੋ ਨ ਚ ਸਾਧਕਃ ।
ਨ ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੁਰ੍ਨ ਵੈ ਮੁਕ੍ਤ ਇਤ੍ਯੇਸ਼ਾ ਪਰਮਾਰ੍ਥਤਾ ॥ 574॥
ਸਕਲਨਿਗਮਚੂਡਾਸ੍ਵਾਂਤਸਿਦ੍ਧਾਂਤਰੂਪਂ
ਪਰਮਿਦਮਤਿਗੁਹ੍ਯਂ ਦਰ੍ਸ਼ਿਤਂ ਤੇ ਮਯਾਦ੍ਯ ।
ਅਪਗਤਕਲਿਦੋਸ਼ਂ ਕਾਮਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤਬੁਦ੍ਧਿਂ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਬੁਦ੍ਧਿਃ)
ਸ੍ਵਸੁਤਵਦਸਕ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤ੍ਵਾਂ ਭਾਵਯਿਤ੍ਵਾ ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੁਮ੍ ॥ 575॥
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਗੁਰੋਰ੍ਵਾਕ੍ਯਂ ਪ੍ਰਸ਼੍ਰਯੇਣ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਾਨਤਿਃ ।
ਸ ਤੇਨ ਸਮਨੁਜ੍ਞਾਤੋ ਯਯੌ ਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤਬਂਧਨਃ ॥ 576॥
ਗੁਰੁਰੇਵ ਸਦਾਨਂਦਸਿਂਧੌ ਨਿਰ੍ਮਗ੍ਨਮਾਨਸਃ । (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਗੁਰੁਰੇਸ਼)
ਪਾਵਯਨ੍ਵਸੁਧਾਂ ਸਰ੍ਵਾਂ ਵਿਚਚਾਰ ਨਿਰਂਤਰਃ ॥ 577॥
ਇਤ੍ਯਾਚਾਰ੍ਯਸ੍ਯ ਸ਼ਿਸ਼੍ਯਸ੍ਯ ਸਂਵਾਦੇਨਾਤ੍ਮਲਕ੍ਸ਼ਣਮ੍ ।
ਨਿਰੂਪਿਤਂ ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੂਣਾਂ ਸੁਖਬੋਧੋਪਪਤ੍ਤਯੇ ॥ 578॥
ਹਿਤਮਿਦਮੁਪਦੇਸ਼ਮਾਦ੍ਰਿਯਂਤਾਂ
ਵਿਹਿਤਨਿਰਸ੍ਤਸਮਸ੍ਤਚਿਤ੍ਤਦੋਸ਼ਾਃ ।
ਭਵਸੁਖਵਿਰਤਾਃ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤਚਿਤ੍ਤਾਃ (ਪਾਠਭੇਦਃ – ਸੁਖਵਿਮੁਖਾਃ)
ਸ਼੍ਰੁਤਿਰਸਿਕਾ ਯਤਯੋ ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ਵੋ ਯੇ ॥ 579॥
ਸਂਸਾਰਾਧ੍ਵਨਿ ਤਾਪਭਾਨੁਕਿਰਣਪ੍ਰੋਦ੍ਭੂਤਦਾਹਵ੍ਯਥਾ-
ਖਿਨ੍ਨਾਨਾਂ ਜਲਕਾਂਕ੍ਸ਼ਯਾ ਮਰੁਭੁਵਿ ਭ੍ਰਾਂਤ੍ਯਾ ਪਰਿਭ੍ਰਾਮ੍ਯਤਾਮ੍ ।
ਅਤ੍ਯਾਸਨ੍ਨਸੁਧਾਂਬੁਧਿਂ ਸੁਖਕਰਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦ੍ਵਯਂ ਦਰ੍ਸ਼ਯ-
ਤ੍ਯੇਸ਼ਾ ਸ਼ਂਕਰਭਾਰਤੀ ਵਿਜਯਤੇ ਨਿਰ੍ਵਾਣਸਂਦਾਯਿਨੀ ॥ 580॥
॥ ਇਤਿ ਸ਼ਂਕਰਾਚਾਰ੍ਯਵਿਰਚਿਤਂ ਵਿਵੇਕਚੂਡਾਮਣਿਃ ॥
॥ ਓਂ ਤਤ੍ਸਤ੍ ॥