ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਚਰਿਤ ਮਾਨਸ – ਉਤ੍ਤਰਕਾਂਡDownload PDF

ਸ਼੍ਰੀ ਗਣੇਸ਼ਾਯ ਨਮਃ
ਸ਼੍ਰੀਜਾਨਕੀਵਲ੍ਲਭੋ ਵਿਜਯਤੇ
ਸ਼੍ਰੀਰਾਮਚਰਿਤਮਾਨਸ
ਸਪ੍ਤਮ ਸੋਪਾਨ (ਉਤ੍ਤਰਕਾਂਡ)

ਕੇਕੀਕਂਠਾਭਨੀਲਂ ਸੁਰਵਰਵਿਲਸਦ੍ਵਿਪ੍ਰਪਾਦਾਬ੍ਜਚਿਹ੍ਨਂ
ਸ਼ੋਭਾਢ੍ਯਂ ਪੀਤਵਸ੍ਤ੍ਰਂ ਸਰਸਿਜਨਯਨਂ ਸਰ੍ਵਦਾ ਸੁਪ੍ਰਸਨ੍ਨਮ੍।
ਪਾਣੌ ਨਾਰਾਚਚਾਪਂ ਕਪਿਨਿਕਰਯੁਤਂ ਬਂਧੁਨਾ ਸੇਵ੍ਯਮਾਨਂ
ਨੌਮੀਡ੍ਯਂ ਜਾਨਕੀਸ਼ਂ ਰਘੁਵਰਮਨਿਸ਼ਂ ਪੁਸ਼੍ਪਕਾਰੂਢਰਾਮਮ੍ ॥ 1 ॥

ਕੋਸਲੇਂਦ੍ਰਪਦਕਂਜਮਂਜੁਲੌ ਕੋਮਲਾਵਜਮਹੇਸ਼ਵਂਦਿਤੌ।
ਜਾਨਕੀਕਰਸਰੋਜਲਾਲਿਤੌ ਚਿਂਤਕਸ੍ਯ ਮਨਭ੍ਰੁਰੁਇਂਗਸਡ੍ਗਿਨੌ ॥ 2 ॥

ਕੁਂਦਿਂਦੁਦਰਗੌਰਸੁਂਦਰਂ ਅਂਬਿਕਾਪਤਿਮਭੀਸ਼੍ਟਸਿਦ੍ਧਿਦਮ੍।
ਕਾਰੁਣੀਕਕਲਕਂਜਲੋਚਨਂ ਨੌਮਿ ਸ਼ਂਕਰਮਨਂਗਮੋਚਨਮ੍ ॥ 3 ॥

ਦੋ. ਰਹਾ ਏਕ ਦਿਨ ਅਵਧਿ ਕਰ ਅਤਿ ਆਰਤ ਪੁਰ ਲੋਗ।
ਜਹਁ ਤਹਁ ਸੋਚਹਿਂ ਨਾਰਿ ਨਰ ਕ੍ਰੁਰੁਇਸ ਤਨ ਰਾਮ ਬਿਯੋਗ ॥
ਸਗੁਨ ਹੋਹਿਂ ਸੁਂਦਰ ਸਕਲ ਮਨ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਸਬ ਕੇਰ।
ਪ੍ਰਭੁ ਆਗਵਨ ਜਨਾਵ ਜਨੁ ਨਗਰ ਰਮ੍ਯ ਚਹੁਁ ਫੇਰ ॥
ਕੌਸਲ੍ਯਾਦਿ ਮਾਤੁ ਸਬ ਮਨ ਅਨਂਦ ਅਸ ਹੋਇ।
ਆਯੁ ਪ੍ਰਭੁ ਸ਼੍ਰੀ ਅਨੁਜ ਜੁਤ ਕਹਨ ਚਹਤ ਅਬ ਕੋਇ ॥
ਭਰਤ ਨਯਨ ਭੁਜ ਦਚ੍ਛਿਨ ਫਰਕਤ ਬਾਰਹਿਂ ਬਾਰ।
ਜਾਨਿ ਸਗੁਨ ਮਨ ਹਰਸ਼ ਅਤਿ ਲਾਗੇ ਕਰਨ ਬਿਚਾਰ ॥
ਰਹੇਉ ਏਕ ਦਿਨ ਅਵਧਿ ਅਧਾਰਾ। ਸਮੁਝਤ ਮਨ ਦੁਖ ਭਯੁ ਅਪਾਰਾ ॥
ਕਾਰਨ ਕਵਨ ਨਾਥ ਨਹਿਂ ਆਯੁ। ਜਾਨਿ ਕੁਟਿਲ ਕਿਧੌਂ ਮੋਹਿ ਬਿਸਰਾਯੁ ॥
ਅਹਹ ਧਨ੍ਯ ਲਛਿਮਨ ਬਡ਼ਭਾਗੀ। ਰਾਮ ਪਦਾਰਬਿਂਦੁ ਅਨੁਰਾਗੀ ॥
ਕਪਟੀ ਕੁਟਿਲ ਮੋਹਿ ਪ੍ਰਭੁ ਚੀਨ੍ਹਾ। ਤਾਤੇ ਨਾਥ ਸਂਗ ਨਹਿਂ ਲੀਨ੍ਹਾ ॥
ਜੌਂ ਕਰਨੀ ਸਮੁਝੈ ਪ੍ਰਭੁ ਮੋਰੀ। ਨਹਿਂ ਨਿਸ੍ਤਾਰ ਕਲਪ ਸਤ ਕੋਰੀ ॥
ਜਨ ਅਵਗੁਨ ਪ੍ਰਭੁ ਮਾਨ ਨ ਕ੍AU। ਦੀਨ ਬਂਧੁ ਅਤਿ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁਲ ਸੁਭ੍AU ॥
ਮੋਰਿ ਜਿਯਁ ਭਰੋਸ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢ਼ ਸੋਈ। ਮਿਲਿਹਹਿਂ ਰਾਮ ਸਗੁਨ ਸੁਭ ਹੋਈ ॥
ਬੀਤੇਂ ਅਵਧਿ ਰਹਹਿ ਜੌਂ ਪ੍ਰਾਨਾ। ਅਧਮ ਕਵਨ ਜਗ ਮੋਹਿ ਸਮਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਬਿਰਹ ਸਾਗਰ ਮਹਁ ਭਰਤ ਮਗਨ ਮਨ ਹੋਤ।
ਬਿਪ੍ਰ ਰੂਪ ਧਰਿ ਪਵਨ ਸੁਤ ਆਇ ਗਯੁ ਜਨੁ ਪੋਤ ॥ 1(ਕ) ॥

ਬੈਠਿ ਦੇਖਿ ਕੁਸਾਸਨ ਜਟਾ ਮੁਕੁਟ ਕ੍ਰੁਰੁਇਸ ਗਾਤ।
ਰਾਮ ਰਾਮ ਰਘੁਪਤਿ ਜਪਤ ਸ੍ਤ੍ਰਵਤ ਨਯਨ ਜਲਜਾਤ ॥ 1(ਖ) ॥

ਦੇਖਤ ਹਨੂਮਾਨ ਅਤਿ ਹਰਸ਼ੇਉ। ਪੁਲਕ ਗਾਤ ਲੋਚਨ ਜਲ ਬਰਸ਼ੇਉ ॥
ਮਨ ਮਹਁ ਬਹੁਤ ਭਾਁਤਿ ਸੁਖ ਮਾਨੀ। ਬੋਲੇਉ ਸ਼੍ਰਵਨ ਸੁਧਾ ਸਮ ਬਾਨੀ ॥
ਜਾਸੁ ਬਿਰਹਁ ਸੋਚਹੁ ਦਿਨ ਰਾਤੀ। ਰਟਹੁ ਨਿਰਂਤਰ ਗੁਨ ਗਨ ਪਾਁਤੀ ॥
ਰਘੁਕੁਲ ਤਿਲਕ ਸੁਜਨ ਸੁਖਦਾਤਾ। ਆਯੁ ਕੁਸਲ ਦੇਵ ਮੁਨਿ ਤ੍ਰਾਤਾ ॥
ਰਿਪੁ ਰਨ ਜੀਤਿ ਸੁਜਸ ਸੁਰ ਗਾਵਤ। ਸੀਤਾ ਸਹਿਤ ਅਨੁਜ ਪ੍ਰਭੁ ਆਵਤ ॥
ਸੁਨਤ ਬਚਨ ਬਿਸਰੇ ਸਬ ਦੂਖਾ। ਤ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਾਵਂਤ ਜਿਮਿ ਪਾਇ ਪਿਯੂਸ਼ਾ ॥
ਕੋ ਤੁਮ੍ਹ ਤਾਤ ਕਹਾਁ ਤੇ ਆਏ। ਮੋਹਿ ਪਰਮ ਪ੍ਰਿਯ ਬਚਨ ਸੁਨਾਏ ॥
ਮਾਰੁਤ ਸੁਤ ਮੈਂ ਕਪਿ ਹਨੁਮਾਨਾ। ਨਾਮੁ ਮੋਰ ਸੁਨੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਾਨਾ ॥
ਦੀਨਬਂਧੁ ਰਘੁਪਤਿ ਕਰ ਕਿਂਕਰ। ਸੁਨਤ ਭਰਤ ਭੇਂਟੇਉ ਉਠਿ ਸਾਦਰ ॥
ਮਿਲਤ ਪ੍ਰੇਮ ਨਹਿਂ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਸਮਾਤਾ। ਨਯਨ ਸ੍ਤ੍ਰਵਤ ਜਲ ਪੁਲਕਿਤ ਗਾਤਾ ॥
ਕਪਿ ਤਵ ਦਰਸ ਸਕਲ ਦੁਖ ਬੀਤੇ। ਮਿਲੇ ਆਜੁ ਮੋਹਿ ਰਾਮ ਪਿਰੀਤੇ ॥
ਬਾਰ ਬਾਰ ਬੂਝੀ ਕੁਸਲਾਤਾ। ਤੋ ਕਹੁਁ ਦੇਉਁ ਕਾਹ ਸੁਨੁ ਭ੍ਰਾਤਾ ॥
ਏਹਿ ਸਂਦੇਸ ਸਰਿਸ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਕਰਿ ਬਿਚਾਰ ਦੇਖੇਉਁ ਕਛੁ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਨਾਹਿਨ ਤਾਤ ਉਰਿਨ ਮੈਂ ਤੋਹੀ। ਅਬ ਪ੍ਰਭੁ ਚਰਿਤ ਸੁਨਾਵਹੁ ਮੋਹੀ ॥
ਤਬ ਹਨੁਮਂਤ ਨਾਇ ਪਦ ਮਾਥਾ। ਕਹੇ ਸਕਲ ਰਘੁਪਤਿ ਗੁਨ ਗਾਥਾ ॥
ਕਹੁ ਕਪਿ ਕਬਹੁਁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਗੋਸਾਈਂ। ਸੁਮਿਰਹਿਂ ਮੋਹਿ ਦਾਸ ਕੀ ਨਾਈਮ੍ ॥

ਛਂ. ਨਿਜ ਦਾਸ ਜ੍ਯੋਂ ਰਘੁਬਂਸਭੂਸ਼ਨ ਕਬਹੁਁ ਮਮ ਸੁਮਿਰਨ ਕਰ੍ ਯੋ।
ਸੁਨਿ ਭਰਤ ਬਚਨ ਬਿਨੀਤ ਅਤਿ ਕਪਿ ਪੁਲਕਿਤ ਤਨ ਚਰਨਨ੍ਹਿ ਪਰ੍ ਯੋ ॥
ਰਘੁਬੀਰ ਨਿਜ ਮੁਖ ਜਾਸੁ ਗੁਨ ਗਨ ਕਹਤ ਅਗ ਜਗ ਨਾਥ ਜੋ।
ਕਾਹੇ ਨ ਹੋਇ ਬਿਨੀਤ ਪਰਮ ਪੁਨੀਤ ਸਦਗੁਨ ਸਿਂਧੁ ਸੋ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਪ੍ਰਾਨ ਪ੍ਰਿਯ ਨਾਥ ਤੁਮ੍ਹ ਸਤ੍ਯ ਬਚਨ ਮਮ ਤਾਤ।
ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਮਿਲਤ ਭਰਤ ਸੁਨਿ ਹਰਸ਼ ਨ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਸਮਾਤ ॥ 2(ਕ) ॥

ਸੋ. ਭਰਤ ਚਰਨ ਸਿਰੁ ਨਾਇ ਤੁਰਿਤ ਗਯੁ ਕਪਿ ਰਾਮ ਪਹਿਂ।
ਕਹੀ ਕੁਸਲ ਸਬ ਜਾਇ ਹਰਸ਼ਿ ਚਲੇਉ ਪ੍ਰਭੁ ਜਾਨ ਚਢ਼ਇ ॥ 2(ਖ) ॥

ਹਰਸ਼ਿ ਭਰਤ ਕੋਸਲਪੁਰ ਆਏ। ਸਮਾਚਾਰ ਸਬ ਗੁਰਹਿ ਸੁਨਾਏ ॥
ਪੁਨਿ ਮਂਦਿਰ ਮਹਁ ਬਾਤ ਜਨਾਈ। ਆਵਤ ਨਗਰ ਕੁਸਲ ਰਘੁਰਾਈ ॥
ਸੁਨਤ ਸਕਲ ਜਨਨੀਂ ਉਠਿ ਧਾਈਂ। ਕਹਿ ਪ੍ਰਭੁ ਕੁਸਲ ਭਰਤ ਸਮੁਝਾਈ ॥
ਸਮਾਚਾਰ ਪੁਰਬਾਸਿਂਹ ਪਾਏ। ਨਰ ਅਰੁ ਨਾਰਿ ਹਰਸ਼ਿ ਸਬ ਧਾਏ ॥
ਦਧਿ ਦੁਰ੍ਬਾ ਰੋਚਨ ਫਲ ਫੂਲਾ। ਨਵ ਤੁਲਸੀ ਦਲ ਮਂਗਲ ਮੂਲਾ ॥
ਭਰਿ ਭਰਿ ਹੇਮ ਥਾਰ ਭਾਮਿਨੀ। ਗਾਵਤ ਚਲਿਂ ਸਿਂਧੁ ਸਿਂਧੁਰਗਾਮਿਨੀ ॥
ਜੇ ਜੈਸੇਹਿਂ ਤੈਸੇਹਿਂ ਉਟਿ ਧਾਵਹਿਂ। ਬਾਲ ਬ੍ਰੁਰੁਇਦ੍ਧ ਕਹਁ ਸਂਗ ਨ ਲਾਵਹਿਮ੍ ॥
ਏਕ ਏਕਨ੍ਹ ਕਹਁ ਬੂਝਹਿਂ ਭਾਈ। ਤੁਮ੍ਹ ਦੇਖੇ ਦਯਾਲ ਰਘੁਰਾਈ ॥
ਅਵਧਪੁਰੀ ਪ੍ਰਭੁ ਆਵਤ ਜਾਨੀ। ਭੀ ਸਕਲ ਸੋਭਾ ਕੈ ਖਾਨੀ ॥
ਬਹਿ ਸੁਹਾਵਨ ਤ੍ਰਿਬਿਧ ਸਮੀਰਾ। ਭਿ ਸਰਜੂ ਅਤਿ ਨਿਰ੍ਮਲ ਨੀਰਾ ॥

ਦੋ. ਹਰਸ਼ਿਤ ਗੁਰ ਪਰਿਜਨ ਅਨੁਜ ਭੂਸੁਰ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ ਸਮੇਤ।
ਚਲੇ ਭਰਤ ਮਨ ਪ੍ਰੇਮ ਅਤਿ ਸਨ੍ਮੁਖ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਕੇਤ ॥ 3(ਕ) ॥

ਬਹੁਤਕ ਚਢ਼ਈ ਅਟਾਰਿਨ੍ਹ ਨਿਰਖਹਿਂ ਗਗਨ ਬਿਮਾਨ।
ਦੇਖਿ ਮਧੁਰ ਸੁਰ ਹਰਸ਼ਿਤ ਕਰਹਿਂ ਸੁਮਂਗਲ ਗਾਨ ॥ 3(ਖ) ॥

ਰਾਕਾ ਸਸਿ ਰਘੁਪਤਿ ਪੁਰ ਸਿਂਧੁ ਦੇਖਿ ਹਰਸ਼ਾਨ।
ਬਢ਼ਯੋ ਕੋਲਾਹਲ ਕਰਤ ਜਨੁ ਨਾਰਿ ਤਰਂਗ ਸਮਾਨ ॥ 3(ਗ) ॥

ਇਹਾਁ ਭਾਨੁਕੁਲ ਕਮਲ ਦਿਵਾਕਰ। ਕਪਿਨ੍ਹ ਦੇਖਾਵਤ ਨਗਰ ਮਨੋਹਰ ॥
ਸੁਨੁ ਕਪੀਸ ਅਂਗਦ ਲਂਕੇਸਾ। ਪਾਵਨ ਪੁਰੀ ਰੁਚਿਰ ਯਹ ਦੇਸਾ ॥
ਜਦ੍ਯਪਿ ਸਬ ਬੈਕੁਂਠ ਬਖਾਨਾ। ਬੇਦ ਪੁਰਾਨ ਬਿਦਿਤ ਜਗੁ ਜਾਨਾ ॥
ਅਵਧਪੁਰੀ ਸਮ ਪ੍ਰਿਯ ਨਹਿਂ ਸੋਊ। ਯਹ ਪ੍ਰਸਂਗ ਜਾਨਿ ਕੌ ਕੋਊ ॥
ਜਨ੍ਮਭੂਮਿ ਮਮ ਪੁਰੀ ਸੁਹਾਵਨਿ। ਉਤ੍ਤਰ ਦਿਸਿ ਬਹ ਸਰਜੂ ਪਾਵਨਿ ॥
ਜਾ ਮਜ੍ਜਨ ਤੇ ਬਿਨਹਿਂ ਪ੍ਰਯਾਸਾ। ਮਮ ਸਮੀਪ ਨਰ ਪਾਵਹਿਂ ਬਾਸਾ ॥
ਅਤਿ ਪ੍ਰਿਯ ਮੋਹਿ ਇਹਾਁ ਕੇ ਬਾਸੀ। ਮਮ ਧਾਮਦਾ ਪੁਰੀ ਸੁਖ ਰਾਸੀ ॥
ਹਰਸ਼ੇ ਸਬ ਕਪਿ ਸੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਬਾਨੀ। ਧਨ੍ਯ ਅਵਧ ਜੋ ਰਾਮ ਬਖਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਆਵਤ ਦੇਖਿ ਲੋਗ ਸਬ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਸਿਂਧੁ ਭਗਵਾਨ।
ਨਗਰ ਨਿਕਟ ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰੇਰੇਉ ਉਤਰੇਉ ਭੂਮਿ ਬਿਮਾਨ ॥ 4(ਕ) ॥

ਉਤਰਿ ਕਹੇਉ ਪ੍ਰਭੁ ਪੁਸ਼੍ਪਕਹਿ ਤੁਮ੍ਹ ਕੁਬੇਰ ਪਹਿਂ ਜਾਹੁ।
ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਰਾਮ ਚਲੇਉ ਸੋ ਹਰਸ਼ੁ ਬਿਰਹੁ ਅਤਿ ਤਾਹੁ ॥ 4(ਖ) ॥

ਆਏ ਭਰਤ ਸਂਗ ਸਬ ਲੋਗਾ। ਕ੍ਰੁਰੁਇਸ ਤਨ ਸ਼੍ਰੀਰਘੁਬੀਰ ਬਿਯੋਗਾ ॥
ਬਾਮਦੇਵ ਬਸਿਸ਼੍ਠ ਮੁਨਿਨਾਯਕ। ਦੇਖੇ ਪ੍ਰਭੁ ਮਹਿ ਧਰਿ ਧਨੁ ਸਾਯਕ ॥
ਧਾਇ ਧਰੇ ਗੁਰ ਚਰਨ ਸਰੋਰੁਹ। ਅਨੁਜ ਸਹਿਤ ਅਤਿ ਪੁਲਕ ਤਨੋਰੁਹ ॥
ਭੇਂਟਿ ਕੁਸਲ ਬੂਝੀ ਮੁਨਿਰਾਯਾ। ਹਮਰੇਂ ਕੁਸਲ ਤੁਮ੍ਹਾਰਿਹਿਂ ਦਾਯਾ ॥
ਸਕਲ ਦ੍ਵਿਜਨ੍ਹ ਮਿਲਿ ਨਾਯੁ ਮਾਥਾ। ਧਰ੍ਮ ਧੁਰਂਧਰ ਰਘੁਕੁਲਨਾਥਾ ॥
ਗਹੇ ਭਰਤ ਪੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਪਂਕਜ। ਨਮਤ ਜਿਨ੍ਹਹਿ ਸੁਰ ਮੁਨਿ ਸਂਕਰ ਅਜ ॥
ਪਰੇ ਭੂਮਿ ਨਹਿਂ ਉਠਤ ਉਠਾਏ। ਬਰ ਕਰਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਸਿਂਧੁ ਉਰ ਲਾਏ ॥
ਸ੍ਯਾਮਲ ਗਾਤ ਰੋਮ ਭੇ ਠਾਢ਼ਏ। ਨਵ ਰਾਜੀਵ ਨਯਨ ਜਲ ਬਾਢ਼ਏ ॥

ਛਂ. ਰਾਜੀਵ ਲੋਚਨ ਸ੍ਤ੍ਰਵਤ ਜਲ ਤਨ ਲਲਿਤ ਪੁਲਕਾਵਲਿ ਬਨੀ।
ਅਤਿ ਪ੍ਰੇਮ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਲਗਾਇ ਅਨੁਜਹਿ ਮਿਲੇ ਪ੍ਰਭੁ ਤ੍ਰਿਭੁਅਨ ਧਨੀ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਮਿਲਤ ਅਨੁਜਹਿ ਸੋਹ ਮੋ ਪਹਿਂ ਜਾਤਿ ਨਹਿਂ ਉਪਮਾ ਕਹੀ।
ਜਨੁ ਪ੍ਰੇਮ ਅਰੁ ਸਿਂਗਾਰ ਤਨੁ ਧਰਿ ਮਿਲੇ ਬਰ ਸੁਸ਼ਮਾ ਲਹੀ ॥ 1 ॥

ਬੂਝਤ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਿ ਕੁਸਲ ਭਰਤਹਿ ਬਚਨ ਬੇਗਿ ਨ ਆਵੀ।
ਸੁਨੁ ਸਿਵਾ ਸੋ ਸੁਖ ਬਚਨ ਮਨ ਤੇ ਭਿਨ੍ਨ ਜਾਨ ਜੋ ਪਾਵੀ ॥
ਅਬ ਕੁਸਲ ਕੌਸਲਨਾਥ ਆਰਤ ਜਾਨਿ ਜਨ ਦਰਸਨ ਦਿਯੋ।
ਬੂਡ਼ਤ ਬਿਰਹ ਬਾਰੀਸ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਾਨ ਮੋਹਿ ਕਰ ਗਹਿ ਲਿਯੋ ॥ 2 ॥

ਦੋ. ਪੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਹਰਸ਼ਿ ਸਤ੍ਰੁਹਨ ਭੇਂਟੇ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਲਗਾਇ।
ਲਛਿਮਨ ਭਰਤ ਮਿਲੇ ਤਬ ਪਰਮ ਪ੍ਰੇਮ ਦੌ ਭਾਇ ॥ 5 ॥

ਭਰਤਾਨੁਜ ਲਛਿਮਨ ਪੁਨਿ ਭੇਂਟੇ। ਦੁਸਹ ਬਿਰਹ ਸਂਭਵ ਦੁਖ ਮੇਟੇ ॥
ਸੀਤਾ ਚਰਨ ਭਰਤ ਸਿਰੁ ਨਾਵਾ। ਅਨੁਜ ਸਮੇਤ ਪਰਮ ਸੁਖ ਪਾਵਾ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਬਿਲੋਕਿ ਹਰਸ਼ੇ ਪੁਰਬਾਸੀ। ਜਨਿਤ ਬਿਯੋਗ ਬਿਪਤਿ ਸਬ ਨਾਸੀ ॥
ਪ੍ਰੇਮਾਤੁਰ ਸਬ ਲੋਗ ਨਿਹਾਰੀ। ਕੌਤੁਕ ਕੀਨ੍ਹ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਖਰਾਰੀ ॥
ਅਮਿਤ ਰੂਪ ਪ੍ਰਗਟੇ ਤੇਹਿ ਕਾਲਾ। ਜਥਾਜੋਗ ਮਿਲੇ ਸਬਹਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲਾ ॥
ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਦ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਿ ਰਘੁਬੀਰ ਬਿਲੋਕੀ। ਕਿਏ ਸਕਲ ਨਰ ਨਾਰਿ ਬਿਸੋਕੀ ॥
ਛਨ ਮਹਿਂ ਸਬਹਿ ਮਿਲੇ ਭਗਵਾਨਾ। ਉਮਾ ਮਰਮ ਯਹ ਕਾਹੁਁ ਨ ਜਾਨਾ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਸਬਹਿ ਸੁਖੀ ਕਰਿ ਰਾਮਾ। ਆਗੇਂ ਚਲੇ ਸੀਲ ਗੁਨ ਧਾਮਾ ॥
ਕੌਸਲ੍ਯਾਦਿ ਮਾਤੁ ਸਬ ਧਾਈ। ਨਿਰਖਿ ਬਚ੍ਛ ਜਨੁ ਧੇਨੁ ਲਵਾਈ ॥

ਛਂ. ਜਨੁ ਧੇਨੁ ਬਾਲਕ ਬਚ੍ਛ ਤਜਿ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹਁ ਚਰਨ ਬਨ ਪਰਬਸ ਗੀਂ।
ਦਿਨ ਅਂਤ ਪੁਰ ਰੁਖ ਸ੍ਤ੍ਰਵਤ ਥਨ ਹੁਂਕਾਰ ਕਰਿ ਧਾਵਤ ਭੀ ॥
ਅਤਿ ਪ੍ਰੇਮ ਸਬ ਮਾਤੁ ਭੇਟੀਂ ਬਚਨ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਹੁਬਿਧਿ ਕਹੇ।
ਗਿ ਬਿਸ਼ਮ ਬਿਯੋਗ ਭਵ ਤਿਨ੍ਹ ਹਰਸ਼ ਸੁਖ ਅਗਨਿਤ ਲਹੇ ॥

ਦੋ. ਭੇਟੇਉ ਤਨਯ ਸੁਮਿਤ੍ਰਾਁ ਰਾਮ ਚਰਨ ਰਤਿ ਜਾਨਿ।
ਰਾਮਹਿ ਮਿਲਤ ਕੈਕੇਈ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਬਹੁਤ ਸਕੁਚਾਨਿ ॥ 6(ਕ) ॥

ਲਛਿਮਨ ਸਬ ਮਾਤਨ੍ਹ ਮਿਲਿ ਹਰਸ਼ੇ ਆਸਿਸ਼ ਪਾਇ।
ਕੈਕੇਇ ਕਹਁ ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਮਿਲੇ ਮਨ ਕਰ ਛੋਭੁ ਨ ਜਾਇ ॥ 6 ॥

ਸਾਸੁਨ੍ਹ ਸਬਨਿ ਮਿਲੀ ਬੈਦੇਹੀ। ਚਰਨਨ੍ਹਿ ਲਾਗਿ ਹਰਸ਼ੁ ਅਤਿ ਤੇਹੀ ॥
ਦੇਹਿਂ ਅਸੀਸ ਬੂਝਿ ਕੁਸਲਾਤਾ। ਹੋਇ ਅਚਲ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਅਹਿਵਾਤਾ ॥
ਸਬ ਰਘੁਪਤਿ ਮੁਖ ਕਮਲ ਬਿਲੋਕਹਿਂ। ਮਂਗਲ ਜਾਨਿ ਨਯਨ ਜਲ ਰੋਕਹਿਮ੍ ॥
ਕਨਕ ਥਾਰ ਆਰਤਿ ਉਤਾਰਹਿਂ। ਬਾਰ ਬਾਰ ਪ੍ਰਭੁ ਗਾਤ ਨਿਹਾਰਹਿਮ੍ ॥
ਨਾਨਾ ਭਾਁਤਿ ਨਿਛਾਵਰਿ ਕਰਹੀਂ। ਪਰਮਾਨਂਦ ਹਰਸ਼ ਉਰ ਭਰਹੀਮ੍ ॥
ਕੌਸਲ੍ਯਾ ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਰਘੁਬੀਰਹਿ। ਚਿਤਵਤਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਸਿਂਧੁ ਰਨਧੀਰਹਿ ॥
ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਬਿਚਾਰਤਿ ਬਾਰਹਿਂ ਬਾਰਾ। ਕਵਨ ਭਾਁਤਿ ਲਂਕਾਪਤਿ ਮਾਰਾ ॥
ਅਤਿ ਸੁਕੁਮਾਰ ਜੁਗਲ ਮੇਰੇ ਬਾਰੇ। ਨਿਸਿਚਰ ਸੁਭਟ ਮਹਾਬਲ ਭਾਰੇ ॥

ਦੋ. ਲਛਿਮਨ ਅਰੁ ਸੀਤਾ ਸਹਿਤ ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਬਿਲੋਕਤਿ ਮਾਤੁ।
ਪਰਮਾਨਂਦ ਮਗਨ ਮਨ ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਪੁਲਕਿਤ ਗਾਤੁ ॥ 7 ॥

ਲਂਕਾਪਤਿ ਕਪੀਸ ਨਲ ਨੀਲਾ। ਜਾਮਵਂਤ ਅਂਗਦ ਸੁਭਸੀਲਾ ॥
ਹਨੁਮਦਾਦਿ ਸਬ ਬਾਨਰ ਬੀਰਾ। ਧਰੇ ਮਨੋਹਰ ਮਨੁਜ ਸਰੀਰਾ ॥
ਭਰਤ ਸਨੇਹ ਸੀਲ ਬ੍ਰਤ ਨੇਮਾ। ਸਾਦਰ ਸਬ ਬਰਨਹਿਂ ਅਤਿ ਪ੍ਰੇਮਾ ॥
ਦੇਖਿ ਨਗਰਬਾਸਿਂਹ ਕੈ ਰੀਤੀ। ਸਕਲ ਸਰਾਹਹਿ ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਪ੍ਰੀਤੀ ॥
ਪੁਨਿ ਰਘੁਪਤਿ ਸਬ ਸਖਾ ਬੋਲਾਏ। ਮੁਨਿ ਪਦ ਲਾਗਹੁ ਸਕਲ ਸਿਖਾਏ ॥
ਗੁਰ ਬਸਿਸ਼੍ਟ ਕੁਲਪੂਜ੍ਯ ਹਮਾਰੇ। ਇਨ੍ਹ ਕੀ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਁ ਦਨੁਜ ਰਨ ਮਾਰੇ ॥
ਏ ਸਬ ਸਖਾ ਸੁਨਹੁ ਮੁਨਿ ਮੇਰੇ। ਭੇ ਸਮਰ ਸਾਗਰ ਕਹਁ ਬੇਰੇ ॥
ਮਮ ਹਿਤ ਲਾਗਿ ਜਨ੍ਮ ਇਨ੍ਹ ਹਾਰੇ। ਭਰਤਹੁ ਤੇ ਮੋਹਿ ਅਧਿਕ ਪਿਆਰੇ ॥
ਸੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਬਚਨ ਮਗਨ ਸਬ ਭੇ। ਨਿਮਿਸ਼ ਨਿਮਿਸ਼ ਉਪਜਤ ਸੁਖ ਨੇ ॥

ਦੋ. ਕੌਸਲ੍ਯਾ ਕੇ ਚਰਨਨ੍ਹਿ ਪੁਨਿ ਤਿਨ੍ਹ ਨਾਯੁ ਮਾਥ ॥
ਆਸਿਸ਼ ਦੀਨ੍ਹੇ ਹਰਸ਼ਿ ਤੁਮ੍ਹ ਪ੍ਰਿਯ ਮਮ ਜਿਮਿ ਰਘੁਨਾਥ ॥ 8(ਕ) ॥

ਸੁਮਨ ਬ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਿ ਨਭ ਸਂਕੁਲ ਭਵਨ ਚਲੇ ਸੁਖਕਂਦ।
ਚਢ਼ਈ ਅਟਾਰਿਨ੍ਹ ਦੇਖਹਿਂ ਨਗਰ ਨਾਰਿ ਨਰ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ ॥ 8(ਖ) ॥

ਕਂਚਨ ਕਲਸ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਸਁਵਾਰੇ। ਸਬਹਿਂ ਧਰੇ ਸਜਿ ਨਿਜ ਨਿਜ ਦ੍ਵਾਰੇ ॥
ਬਂਦਨਵਾਰ ਪਤਾਕਾ ਕੇਤੂ। ਸਬਨ੍ਹਿ ਬਨਾਏ ਮਂਗਲ ਹੇਤੂ ॥
ਬੀਥੀਂ ਸਕਲ ਸੁਗਂਧ ਸਿਂਚਾਈ। ਗਜਮਨਿ ਰਚਿ ਬਹੁ ਚੌਕ ਪੁਰਾਈ ॥
ਨਾਨਾ ਭਾਁਤਿ ਸੁਮਂਗਲ ਸਾਜੇ। ਹਰਸ਼ਿ ਨਗਰ ਨਿਸਾਨ ਬਹੁ ਬਾਜੇ ॥
ਜਹਁ ਤਹਁ ਨਾਰਿ ਨਿਛਾਵਰ ਕਰਹੀਂ। ਦੇਹਿਂ ਅਸੀਸ ਹਰਸ਼ ਉਰ ਭਰਹੀਮ੍ ॥
ਕਂਚਨ ਥਾਰ ਆਰਤੀ ਨਾਨਾ। ਜੁਬਤੀ ਸਜੇਂ ਕਰਹਿਂ ਸੁਭ ਗਾਨਾ ॥
ਕਰਹਿਂ ਆਰਤੀ ਆਰਤਿਹਰ ਕੇਂ। ਰਘੁਕੁਲ ਕਮਲ ਬਿਪਿਨ ਦਿਨਕਰ ਕੇਮ੍ ॥
ਪੁਰ ਸੋਭਾ ਸਂਪਤਿ ਕਲ੍ਯਾਨਾ। ਨਿਗਮ ਸੇਸ਼ ਸਾਰਦਾ ਬਖਾਨਾ ॥
ਤੇਉ ਯਹ ਚਰਿਤ ਦੇਖਿ ਠਗਿ ਰਹਹੀਂ। ਉਮਾ ਤਾਸੁ ਗੁਨ ਨਰ ਕਿਮਿ ਕਹਹੀਮ੍ ॥

ਦੋ. ਨਾਰਿ ਕੁਮੁਦਿਨੀਂ ਅਵਧ ਸਰ ਰਘੁਪਤਿ ਬਿਰਹ ਦਿਨੇਸ।
ਅਸ੍ਤ ਭੇਁ ਬਿਗਸਤ ਭੀਂ ਨਿਰਖਿ ਰਾਮ ਰਾਕੇਸ ॥ 9(ਕ) ॥

ਹੋਹਿਂ ਸਗੁਨ ਸੁਭ ਬਿਬਿਧ ਬਿਧਿ ਬਾਜਹਿਂ ਗਗਨ ਨਿਸਾਨ।
ਪੁਰ ਨਰ ਨਾਰਿ ਸਨਾਥ ਕਰਿ ਭਵਨ ਚਲੇ ਭਗਵਾਨ ॥ 9(ਖ) ॥

ਪ੍ਰਭੁ ਜਾਨੀ ਕੈਕੇਈ ਲਜਾਨੀ। ਪ੍ਰਥਮ ਤਾਸੁ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਗੇ ਭਵਾਨੀ ॥
ਤਾਹਿ ਪ੍ਰਬੋਧਿ ਬਹੁਤ ਸੁਖ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਪੁਨਿ ਨਿਜ ਭਵਨ ਗਵਨ ਹਰਿ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥
ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਸਿਂਧੁ ਜਬ ਮਂਦਿਰ ਗੇ। ਪੁਰ ਨਰ ਨਾਰਿ ਸੁਖੀ ਸਬ ਭੇ ॥
ਗੁਰ ਬਸਿਸ਼੍ਟ ਦ੍ਵਿਜ ਲਿਏ ਬੁਲਾਈ। ਆਜੁ ਸੁਘਰੀ ਸੁਦਿਨ ਸਮੁਦਾਈ ॥
ਸਬ ਦ੍ਵਿਜ ਦੇਹੁ ਹਰਸ਼ਿ ਅਨੁਸਾਸਨ। ਰਾਮਚਂਦ੍ਰ ਬੈਠਹਿਂ ਸਿਂਘਾਸਨ ॥
ਮੁਨਿ ਬਸਿਸ਼੍ਟ ਕੇ ਬਚਨ ਸੁਹਾਏ। ਸੁਨਤ ਸਕਲ ਬਿਪ੍ਰਨ੍ਹ ਅਤਿ ਭਾਏ ॥
ਕਹਹਿਂ ਬਚਨ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਿਪ੍ਰ ਅਨੇਕਾ। ਜਗ ਅਭਿਰਾਮ ਰਾਮ ਅਭਿਸ਼ੇਕਾ ॥
ਅਬ ਮੁਨਿਬਰ ਬਿਲਂਬ ਨਹਿਂ ਕੀਜੇ। ਮਹਾਰਾਜ ਕਹਁ ਤਿਲਕ ਕਰੀਜੈ ॥

ਦੋ. ਤਬ ਮੁਨਿ ਕਹੇਉ ਸੁਮਂਤ੍ਰ ਸਨ ਸੁਨਤ ਚਲੇਉ ਹਰਸ਼ਾਇ।
ਰਥ ਅਨੇਕ ਬਹੁ ਬਾਜਿ ਗਜ ਤੁਰਤ ਸਁਵਾਰੇ ਜਾਇ ॥ 10(ਕ) ॥

ਜਹਁ ਤਹਁ ਧਾਵਨ ਪਠਿ ਪੁਨਿ ਮਂਗਲ ਦ੍ਰਬ੍ਯ ਮਗਾਇ।
ਹਰਸ਼ ਸਮੇਤ ਬਸਿਸ਼੍ਟ ਪਦ ਪੁਨਿ ਸਿਰੁ ਨਾਯੁ ਆਇ ॥ 10(ਖ) ॥

ਨਵਾਨ੍ਹਪਾਰਾਯਣ, ਆਠਵਾਁ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਅਵਧਪੁਰੀ ਅਤਿ ਰੁਚਿਰ ਬਨਾਈ। ਦੇਵਨ੍ਹ ਸੁਮਨ ਬ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਿ ਝਰਿ ਲਾਈ ॥
ਰਾਮ ਕਹਾ ਸੇਵਕਨ੍ਹ ਬੁਲਾਈ। ਪ੍ਰਥਮ ਸਖਨ੍ਹ ਅਨ੍ਹਵਾਵਹੁ ਜਾਈ ॥
ਸੁਨਤ ਬਚਨ ਜਹਁ ਤਹਁ ਜਨ ਧਾਏ। ਸੁਗ੍ਰੀਵਾਦਿ ਤੁਰਤ ਅਨ੍ਹਵਾਏ ॥
ਪੁਨਿ ਕਰੁਨਾਨਿਧਿ ਭਰਤੁ ਹਁਕਾਰੇ। ਨਿਜ ਕਰ ਰਾਮ ਜਟਾ ਨਿਰੁਆਰੇ ॥
ਅਨ੍ਹਵਾਏ ਪ੍ਰਭੁ ਤੀਨਿਉ ਭਾਈ। ਭਗਤ ਬਛਲ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਰਘੁਰਾਈ ॥
ਭਰਤ ਭਾਗ੍ਯ ਪ੍ਰਭੁ ਕੋਮਲਤਾਈ। ਸੇਸ਼ ਕੋਟਿ ਸਤ ਸਕਹਿਂ ਨ ਗਾਈ ॥
ਪੁਨਿ ਨਿਜ ਜਟਾ ਰਾਮ ਬਿਬਰਾਏ। ਗੁਰ ਅਨੁਸਾਸਨ ਮਾਗਿ ਨਹਾਏ ॥
ਕਰਿ ਮਜ੍ਜਨ ਪ੍ਰਭੁ ਭੂਸ਼ਨ ਸਾਜੇ। ਅਂਗ ਅਨਂਗ ਦੇਖਿ ਸਤ ਲਾਜੇ ॥

ਦੋ. ਸਾਸੁਨ੍ਹ ਸਾਦਰ ਜਾਨਕਿਹਿ ਮਜ੍ਜਨ ਤੁਰਤ ਕਰਾਇ।
ਦਿਬ੍ਯ ਬਸਨ ਬਰ ਭੂਸ਼ਨ ਅਁਗ ਅਁਗ ਸਜੇ ਬਨਾਇ ॥ 11(ਕ) ॥

ਰਾਮ ਬਾਮ ਦਿਸਿ ਸੋਭਤਿ ਰਮਾ ਰੂਪ ਗੁਨ ਖਾਨਿ।
ਦੇਖਿ ਮਾਤੁ ਸਬ ਹਰਸ਼ੀਂ ਜਨ੍ਮ ਸੁਫਲ ਨਿਜ ਜਾਨਿ ॥ 11(ਖ) ॥

ਸੁਨੁ ਖਗੇਸ ਤੇਹਿ ਅਵਸਰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਿਵ ਮੁਨਿ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ।
ਚਢ਼ਇ ਬਿਮਾਨ ਆਏ ਸਬ ਸੁਰ ਦੇਖਨ ਸੁਖਕਂਦ ॥ 11(ਗ) ॥

ਪ੍ਰਭੁ ਬਿਲੋਕਿ ਮੁਨਿ ਮਨ ਅਨੁਰਾਗਾ। ਤੁਰਤ ਦਿਬ੍ਯ ਸਿਂਘਾਸਨ ਮਾਗਾ ॥
ਰਬਿ ਸਮ ਤੇਜ ਸੋ ਬਰਨਿ ਨ ਜਾਈ। ਬੈਠੇ ਰਾਮ ਦ੍ਵਿਜਨ੍ਹ ਸਿਰੁ ਨਾਈ ॥
ਜਨਕਸੁਤਾ ਸਮੇਤ ਰਘੁਰਾਈ। ਪੇਖਿ ਪ੍ਰਹਰਸ਼ੇ ਮੁਨਿ ਸਮੁਦਾਈ ॥
ਬੇਦ ਮਂਤ੍ਰ ਤਬ ਦ੍ਵਿਜਨ੍ਹ ਉਚਾਰੇ। ਨਭ ਸੁਰ ਮੁਨਿ ਜਯ ਜਯਤਿ ਪੁਕਾਰੇ ॥
ਪ੍ਰਥਮ ਤਿਲਕ ਬਸਿਸ਼੍ਟ ਮੁਨਿ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਪੁਨਿ ਸਬ ਬਿਪ੍ਰਨ੍ਹ ਆਯਸੁ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥
ਸੁਤ ਬਿਲੋਕਿ ਹਰਸ਼ੀਂ ਮਹਤਾਰੀ। ਬਾਰ ਬਾਰ ਆਰਤੀ ਉਤਾਰੀ ॥
ਬਿਪ੍ਰਨ੍ਹ ਦਾਨ ਬਿਬਿਧ ਬਿਧਿ ਦੀਨ੍ਹੇ। ਜਾਚਕ ਸਕਲ ਅਜਾਚਕ ਕੀਨ੍ਹੇ ॥
ਸਿਂਘਾਸਨ ਪਰ ਤ੍ਰਿਭੁਅਨ ਸਾਈ। ਦੇਖਿ ਸੁਰਨ੍ਹ ਦੁਂਦੁਭੀਂ ਬਜਾਈਮ੍ ॥

ਛਂ. ਨਭ ਦੁਂਦੁਭੀਂ ਬਾਜਹਿਂ ਬਿਪੁਲ ਗਂਧਰ੍ਬ ਕਿਂਨਰ ਗਾਵਹੀਂ।
ਨਾਚਹਿਂ ਅਪਛਰਾ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ ਪਰਮਾਨਂਦ ਸੁਰ ਮੁਨਿ ਪਾਵਹੀਮ੍ ॥
ਭਰਤਾਦਿ ਅਨੁਜ ਬਿਭੀਸ਼ਨਾਂਗਦ ਹਨੁਮਦਾਦਿ ਸਮੇਤ ਤੇ।
ਗਹੇਂ ਛਤ੍ਰ ਚਾਮਰ ਬ੍ਯਜਨ ਧਨੁ ਅਸਿ ਚਰ੍ਮ ਸਕ੍ਤਿ ਬਿਰਾਜਤੇ ॥ 1 ॥

ਸ਼੍ਰੀ ਸਹਿਤ ਦਿਨਕਰ ਬਂਸ ਬੂਸ਼ਨ ਕਾਮ ਬਹੁ ਛਬਿ ਸੋਹੀ।
ਨਵ ਅਂਬੁਧਰ ਬਰ ਗਾਤ ਅਂਬਰ ਪੀਤ ਸੁਰ ਮਨ ਮੋਹੀ ॥
ਮੁਕੁਟਾਂਗਦਾਦਿ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਭੂਸ਼ਨ ਅਂਗ ਅਂਗਨ੍ਹਿ ਪ੍ਰਤਿ ਸਜੇ।
ਅਂਭੋਜ ਨਯਨ ਬਿਸਾਲ ਉਰ ਭੁਜ ਧਨ੍ਯ ਨਰ ਨਿਰਖਂਤਿ ਜੇ ॥ 2 ॥

ਦੋ. ਵਹ ਸੋਭਾ ਸਮਾਜ ਸੁਖ ਕਹਤ ਨ ਬਨਿ ਖਗੇਸ।
ਬਰਨਹਿਂ ਸਾਰਦ ਸੇਸ਼ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸੋ ਰਸ ਜਾਨ ਮਹੇਸ ॥ 12(ਕ) ॥

ਭਿਨ੍ਨ ਭਿਨ੍ਨ ਅਸ੍ਤੁਤਿ ਕਰਿ ਗੇ ਸੁਰ ਨਿਜ ਨਿਜ ਧਾਮ।
ਬਂਦੀ ਬੇਸ਼ ਬੇਦ ਤਬ ਆਏ ਜਹਁ ਸ਼੍ਰੀਰਾਮ ॥ 12(ਖ) ॥

ਪ੍ਰਭੁ ਸਰ੍ਬਗ੍ਯ ਕੀਨ੍ਹ ਅਤਿ ਆਦਰ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਾਨ।
ਲਖੇਉ ਨ ਕਾਹੂਁ ਮਰਮ ਕਛੁ ਲਗੇ ਕਰਨ ਗੁਨ ਗਾਨ ॥ 12(ਗ) ॥

ਛਂ. ਜਯ ਸਗੁਨ ਨਿਰ੍ਗੁਨ ਰੂਪ ਅਨੂਪ ਭੂਪ ਸਿਰੋਮਨੇ।
ਦਸਕਂਧਰਾਦਿ ਪ੍ਰਚਂਡ ਨਿਸਿਚਰ ਪ੍ਰਬਲ ਖਲ ਭੁਜ ਬਲ ਹਨੇ ॥
ਅਵਤਾਰ ਨਰ ਸਂਸਾਰ ਭਾਰ ਬਿਭਂਜਿ ਦਾਰੁਨ ਦੁਖ ਦਹੇ।
ਜਯ ਪ੍ਰਨਤਪਾਲ ਦਯਾਲ ਪ੍ਰਭੁ ਸਂਜੁਕ੍ਤ ਸਕ੍ਤਿ ਨਮਾਮਹੇ ॥ 1 ॥

ਤਵ ਬਿਸ਼ਮ ਮਾਯਾ ਬਸ ਸੁਰਾਸੁਰ ਨਾਗ ਨਰ ਅਗ ਜਗ ਹਰੇ।
ਭਵ ਪਂਥ ਭ੍ਰਮਤ ਅਮਿਤ ਦਿਵਸ ਨਿਸਿ ਕਾਲ ਕਰ੍ਮ ਗੁਨਨਿ ਭਰੇ ॥
ਜੇ ਨਾਥ ਕਰਿ ਕਰੁਨਾ ਬਿਲੋਕੇ ਤ੍ਰਿਬਿਧਿ ਦੁਖ ਤੇ ਨਿਰ੍ਬਹੇ।
ਭਵ ਖੇਦ ਛੇਦਨ ਦਚ੍ਛ ਹਮ ਕਹੁਁ ਰਚ੍ਛ ਰਾਮ ਨਮਾਮਹੇ ॥ 2 ॥

ਜੇ ਗ੍ਯਾਨ ਮਾਨ ਬਿਮਤ੍ਤ ਤਵ ਭਵ ਹਰਨਿ ਭਕ੍ਤਿ ਨ ਆਦਰੀ।
ਤੇ ਪਾਇ ਸੁਰ ਦੁਰ੍ਲਭ ਪਦਾਦਪਿ ਪਰਤ ਹਮ ਦੇਖਤ ਹਰੀ ॥
ਬਿਸ੍ਵਾਸ ਕਰਿ ਸਬ ਆਸ ਪਰਿਹਰਿ ਦਾਸ ਤਵ ਜੇ ਹੋਇ ਰਹੇ।
ਜਪਿ ਨਾਮ ਤਵ ਬਿਨੁ ਸ਼੍ਰਮ ਤਰਹਿਂ ਭਵ ਨਾਥ ਸੋ ਸਮਰਾਮਹੇ ॥ 3 ॥

ਜੇ ਚਰਨ ਸਿਵ ਅਜ ਪੂਜ੍ਯ ਰਜ ਸੁਭ ਪਰਸਿ ਮੁਨਿਪਤਿਨੀ ਤਰੀ।
ਨਖ ਨਿਰ੍ਗਤਾ ਮੁਨਿ ਬਂਦਿਤਾ ਤ੍ਰੇਲੋਕ ਪਾਵਨਿ ਸੁਰਸਰੀ ॥
ਧ੍ਵਜ ਕੁਲਿਸ ਅਂਕੁਸ ਕਂਜ ਜੁਤ ਬਨ ਫਿਰਤ ਕਂਟਕ ਕਿਨ ਲਹੇ।
ਪਦ ਕਂਜ ਦ੍ਵਂਦ ਮੁਕੁਂਦ ਰਾਮ ਰਮੇਸ ਨਿਤ੍ਯ ਭਜਾਮਹੇ ॥ 4 ॥

ਅਬ੍ਯਕ੍ਤਮੂਲਮਨਾਦਿ ਤਰੁ ਤ੍ਵਚ ਚਾਰਿ ਨਿਗਮਾਗਮ ਭਨੇ।
ਸ਼ਟ ਕਂਧ ਸਾਖਾ ਪਂਚ ਬੀਸ ਅਨੇਕ ਪਰ੍ਨ ਸੁਮਨ ਘਨੇ ॥
ਫਲ ਜੁਗਲ ਬਿਧਿ ਕਟੁ ਮਧੁਰ ਬੇਲਿ ਅਕੇਲਿ ਜੇਹਿ ਆਸ਼੍ਰਿਤ ਰਹੇ।
ਪਲ੍ਲਵਤ ਫੂਲਤ ਨਵਲ ਨਿਤ ਸਂਸਾਰ ਬਿਟਪ ਨਮਾਮਹੇ ॥ 5 ॥

ਜੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਅਜਮਦ੍ਵੈਤਮਨੁਭਵਗਮ੍ਯ ਮਨਪਰ ਧ੍ਯਾਵਹੀਂ।
ਤੇ ਕਹਹੁਁ ਜਾਨਹੁਁ ਨਾਥ ਹਮ ਤਵ ਸਗੁਨ ਜਸ ਨਿਤ ਗਾਵਹੀਮ੍ ॥
ਕਰੁਨਾਯਤਨ ਪ੍ਰਭੁ ਸਦਗੁਨਾਕਰ ਦੇਵ ਯਹ ਬਰ ਮਾਗਹੀਂ।
ਮਨ ਬਚਨ ਕਰ੍ਮ ਬਿਕਾਰ ਤਜਿ ਤਵ ਚਰਨ ਹਮ ਅਨੁਰਾਗਹੀਮ੍ ॥ 6 ॥

ਦੋ. ਸਬ ਕੇ ਦੇਖਤ ਬੇਦਨ੍ਹ ਬਿਨਤੀ ਕੀਨ੍ਹਿ ਉਦਾਰ।
ਅਂਤਰ੍ਧਾਨ ਭੇ ਪੁਨਿ ਗੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਆਗਾਰ ॥ 13(ਕ) ॥

ਬੈਨਤੇਯ ਸੁਨੁ ਸਂਭੁ ਤਬ ਆਏ ਜਹਁ ਰਘੁਬੀਰ।
ਬਿਨਯ ਕਰਤ ਗਦਗਦ ਗਿਰਾ ਪੂਰਿਤ ਪੁਲਕ ਸਰੀਰ ॥ 13(ਖ) ॥

ਛਂ. ਜਯ ਰਾਮ ਰਮਾਰਮਨਂ ਸਮਨਂ। ਭਵ ਤਾਪ ਭਯਾਕੁਲ ਪਾਹਿ ਜਨਮ੍ ॥
ਅਵਧੇਸ ਸੁਰੇਸ ਰਮੇਸ ਬਿਭੋ। ਸਰਨਾਗਤ ਮਾਗਤ ਪਾਹਿ ਪ੍ਰਭੋ ॥ 1 ॥

ਦਸਸੀਸ ਬਿਨਾਸਨ ਬੀਸ ਭੁਜਾ। ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਦੂਰਿ ਮਹਾ ਮਹਿ ਭੂਰਿ ਰੁਜਾ ॥
ਰਜਨੀਚਰ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ ਪਤਂਗ ਰਹੇ। ਸਰ ਪਾਵਕ ਤੇਜ ਪ੍ਰਚਂਡ ਦਹੇ ॥ 2 ॥

ਮਹਿ ਮਂਡਲ ਮਂਡਨ ਚਾਰੁਤਰਂ। ਧ੍ਰੁਰੁਇਤ ਸਾਯਕ ਚਾਪ ਨਿਸ਼ਂਗ ਬਰਮ੍ ॥
ਮਦ ਮੋਹ ਮਹਾ ਮਮਤਾ ਰਜਨੀ। ਤਮ ਪੁਂਜ ਦਿਵਾਕਰ ਤੇਜ ਅਨੀ ॥ 3 ॥

ਮਨਜਾਤ ਕਿਰਾਤ ਨਿਪਾਤ ਕਿਏ। ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਲੋਗ ਕੁਭੋਗ ਸਰੇਨ ਹਿਏ ॥
ਹਤਿ ਨਾਥ ਅਨਾਥਨਿ ਪਾਹਿ ਹਰੇ। ਬਿਸ਼ਯਾ ਬਨ ਪਾਵਁਰ ਭੂਲਿ ਪਰੇ ॥ 4 ॥

ਬਹੁ ਰੋਗ ਬਿਯੋਗਨ੍ਹਿ ਲੋਗ ਹੇ। ਭਵਦਂਘ੍ਰਿ ਨਿਰਾਦਰ ਕੇ ਫਲ ਏ ॥
ਭਵ ਸਿਂਧੁ ਅਗਾਧ ਪਰੇ ਨਰ ਤੇ। ਪਦ ਪਂਕਜ ਪ੍ਰੇਮ ਨ ਜੇ ਕਰਤੇ ॥ 5 ॥

ਅਤਿ ਦੀਨ ਮਲੀਨ ਦੁਖੀ ਨਿਤਹੀਂ। ਜਿਨ੍ਹ ਕੇ ਪਦ ਪਂਕਜ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨਹੀਮ੍ ॥
ਅਵਲਂਬ ਭਵਂਤ ਕਥਾ ਜਿਨ੍ਹ ਕੇ ॥ ਪ੍ਰਿਯ ਸਂਤ ਅਨਂਤ ਸਦਾ ਤਿਨ੍ਹ ਕੇਮ੍ ॥ 6 ॥

ਨਹਿਂ ਰਾਗ ਨ ਲੋਭ ਨ ਮਾਨ ਮਦਾ ॥ ਤਿਨ੍ਹ ਕੇਂ ਸਮ ਬੈਭਵ ਵਾ ਬਿਪਦਾ ॥
ਏਹਿ ਤੇ ਤਵ ਸੇਵਕ ਹੋਤ ਮੁਦਾ। ਮੁਨਿ ਤ੍ਯਾਗਤ ਜੋਗ ਭਰੋਸ ਸਦਾ ॥ 7 ॥

ਕਰਿ ਪ੍ਰੇਮ ਨਿਰਂਤਰ ਨੇਮ ਲਿਏਁ। ਪਦ ਪਂਕਜ ਸੇਵਤ ਸੁਦ੍ਧ ਹਿਏਁ ॥
ਸਮ ਮਾਨਿ ਨਿਰਾਦਰ ਆਦਰਹੀ। ਸਬ ਸਂਤ ਸੁਖੀ ਬਿਚਰਂਤਿ ਮਹੀ ॥ 8 ॥

ਮੁਨਿ ਮਾਨਸ ਪਂਕਜ ਭ੍ਰੁਰੁਇਂਗ ਭਜੇ। ਰਘੁਬੀਰ ਮਹਾ ਰਨਧੀਰ ਅਜੇ ॥
ਤਵ ਨਾਮ ਜਪਾਮਿ ਨਮਾਮਿ ਹਰੀ। ਭਵ ਰੋਗ ਮਹਾਗਦ ਮਾਨ ਅਰੀ ॥ 9 ॥

ਗੁਨ ਸੀਲ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਪਰਮਾਯਤਨਂ। ਪ੍ਰਨਮਾਮਿ ਨਿਰਂਤਰ ਸ਼੍ਰੀਰਮਨਮ੍ ॥
ਰਘੁਨਂਦ ਨਿਕਂਦਯ ਦ੍ਵਂਦ੍ਵਘਨਂ। ਮਹਿਪਾਲ ਬਿਲੋਕਯ ਦੀਨ ਜਨਮ੍ ॥ 10 ॥

ਦੋ. ਬਾਰ ਬਾਰ ਬਰ ਮਾਗੁਁ ਹਰਸ਼ਿ ਦੇਹੁ ਸ਼੍ਰੀਰਂਗ।
ਪਦ ਸਰੋਜ ਅਨਪਾਯਨੀ ਭਗਤਿ ਸਦਾ ਸਤਸਂਗ ॥ 14(ਕ) ॥

ਬਰਨਿ ਉਮਾਪਤਿ ਰਾਮ ਗੁਨ ਹਰਸ਼ਿ ਗੇ ਕੈਲਾਸ।
ਤਬ ਪ੍ਰਭੁ ਕਪਿਨ੍ਹ ਦਿਵਾਏ ਸਬ ਬਿਧਿ ਸੁਖਪ੍ਰਦ ਬਾਸ ॥ 14(ਖ) ॥

ਸੁਨੁ ਖਗਪਤਿ ਯਹ ਕਥਾ ਪਾਵਨੀ। ਤ੍ਰਿਬਿਧ ਤਾਪ ਭਵ ਭਯ ਦਾਵਨੀ ॥
ਮਹਾਰਾਜ ਕਰ ਸੁਭ ਅਭਿਸ਼ੇਕਾ। ਸੁਨਤ ਲਹਹਿਂ ਨਰ ਬਿਰਤਿ ਬਿਬੇਕਾ ॥
ਜੇ ਸਕਾਮ ਨਰ ਸੁਨਹਿਂ ਜੇ ਗਾਵਹਿਂ। ਸੁਖ ਸਂਪਤਿ ਨਾਨਾ ਬਿਧਿ ਪਾਵਹਿਮ੍ ॥
ਸੁਰ ਦੁਰ੍ਲਭ ਸੁਖ ਕਰਿ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਅਂਤਕਾਲ ਰਘੁਪਤਿ ਪੁਰ ਜਾਹੀਮ੍ ॥
ਸੁਨਹਿਂ ਬਿਮੁਕ੍ਤ ਬਿਰਤ ਅਰੁ ਬਿਸ਼ੀ। ਲਹਹਿਂ ਭਗਤਿ ਗਤਿ ਸਂਪਤਿ ਨੀ ॥
ਖਗਪਤਿ ਰਾਮ ਕਥਾ ਮੈਂ ਬਰਨੀ। ਸ੍ਵਮਤਿ ਬਿਲਾਸ ਤ੍ਰਾਸ ਦੁਖ ਹਰਨੀ ॥
ਬਿਰਤਿ ਬਿਬੇਕ ਭਗਤਿ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢ਼ ਕਰਨੀ। ਮੋਹ ਨਦੀ ਕਹਁ ਸੁਂਦਰ ਤਰਨੀ ॥
ਨਿਤ ਨਵ ਮਂਗਲ ਕੌਸਲਪੁਰੀ। ਹਰਸ਼ਿਤ ਰਹਹਿਂ ਲੋਗ ਸਬ ਕੁਰੀ ॥
ਨਿਤ ਨਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਰਾਮ ਪਦ ਪਂਕਜ। ਸਬਕੇਂ ਜਿਨ੍ਹਹਿ ਨਮਤ ਸਿਵ ਮੁਨਿ ਅਜ ॥
ਮਂਗਨ ਬਹੁ ਪ੍ਰਕਾਰ ਪਹਿਰਾਏ। ਦ੍ਵਿਜਨ੍ਹ ਦਾਨ ਨਾਨਾ ਬਿਧਿ ਪਾਏ ॥

ਦੋ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂਦ ਮਗਨ ਕਪਿ ਸਬ ਕੇਂ ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਪ੍ਰੀਤਿ।
ਜਾਤ ਨ ਜਾਨੇ ਦਿਵਸ ਤਿਨ੍ਹ ਗੇ ਮਾਸ ਸ਼ਟ ਬੀਤਿ ॥ 15 ॥

ਬਿਸਰੇ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਸਪਨੇਹੁਁ ਸੁਧਿ ਨਾਹੀਂ। ਜਿਮਿ ਪਰਦ੍ਰੋਹ ਸਂਤ ਮਨ ਮਾਹੀ ॥
ਤਬ ਰਘੁਪਤਿ ਸਬ ਸਖਾ ਬੋਲਾਏ। ਆਇ ਸਬਨ੍ਹਿ ਸਾਦਰ ਸਿਰੁ ਨਾਏ ॥
ਪਰਮ ਪ੍ਰੀਤਿ ਸਮੀਪ ਬੈਠਾਰੇ। ਭਗਤ ਸੁਖਦ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਚਨ ਉਚਾਰੇ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਅਤਿ ਕੀਨ੍ਹ ਮੋਰਿ ਸੇਵਕਾਈ। ਮੁਖ ਪਰ ਕੇਹਿ ਬਿਧਿ ਕਰੌਂ ਬਡ਼ਆਈ ॥
ਤਾਤੇ ਮੋਹਿ ਤੁਮ੍ਹ ਅਤਿ ਪ੍ਰਿਯ ਲਾਗੇ। ਮਮ ਹਿਤ ਲਾਗਿ ਭਵਨ ਸੁਖ ਤ੍ਯਾਗੇ ॥
ਅਨੁਜ ਰਾਜ ਸਂਪਤਿ ਬੈਦੇਹੀ। ਦੇਹ ਗੇਹ ਪਰਿਵਾਰ ਸਨੇਹੀ ॥
ਸਬ ਮਮ ਪ੍ਰਿਯ ਨਹਿਂ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਸਮਾਨਾ। ਮ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਾ ਨ ਕਹੁਁ ਮੋਰ ਯਹ ਬਾਨਾ ॥
ਸਬ ਕੇ ਪ੍ਰਿਯ ਸੇਵਕ ਯਹ ਨੀਤੀ। ਮੋਰੇਂ ਅਧਿਕ ਦਾਸ ਪਰ ਪ੍ਰੀਤੀ ॥

ਦੋ. ਅਬ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਜਾਹੁ ਸਖਾ ਸਬ ਭਜੇਹੁ ਮੋਹਿ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢ਼ ਨੇਮ।
ਸਦਾ ਸਰ੍ਬਗਤ ਸਰ੍ਬਹਿਤ ਜਾਨਿ ਕਰੇਹੁ ਅਤਿ ਪ੍ਰੇਮ ॥ 16 ॥

ਸੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਬਚਨ ਮਗਨ ਸਬ ਭੇ। ਕੋ ਹਮ ਕਹਾਁ ਬਿਸਰਿ ਤਨ ਗੇ ॥
ਏਕਟਕ ਰਹੇ ਜੋਰਿ ਕਰ ਆਗੇ। ਸਕਹਿਂ ਨ ਕਛੁ ਕਹਿ ਅਤਿ ਅਨੁਰਾਗੇ ॥
ਪਰਮ ਪ੍ਰੇਮ ਤਿਨ੍ਹ ਕਰ ਪ੍ਰਭੁ ਦੇਖਾ। ਕਹਾ ਬਿਬਿਧ ਬਿਧਿ ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਸੇਸ਼ਾ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਸਨ੍ਮੁਖ ਕਛੁ ਕਹਨ ਨ ਪਾਰਹਿਂ। ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਚਰਨ ਸਰੋਜ ਨਿਹਾਰਹਿਮ੍ ॥
ਤਬ ਪ੍ਰਭੁ ਭੂਸ਼ਨ ਬਸਨ ਮਗਾਏ। ਨਾਨਾ ਰਂਗ ਅਨੂਪ ਸੁਹਾਏ ॥
ਸੁਗ੍ਰੀਵਹਿ ਪ੍ਰਥਮਹਿਂ ਪਹਿਰਾਏ। ਬਸਨ ਭਰਤ ਨਿਜ ਹਾਥ ਬਨਾਏ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਲਛਿਮਨ ਪਹਿਰਾਏ। ਲਂਕਾਪਤਿ ਰਘੁਪਤਿ ਮਨ ਭਾਏ ॥
ਅਂਗਦ ਬੈਠ ਰਹਾ ਨਹਿਂ ਡੋਲਾ। ਪ੍ਰੀਤਿ ਦੇਖਿ ਪ੍ਰਭੁ ਤਾਹਿ ਨ ਬੋਲਾ ॥

ਦੋ. ਜਾਮਵਂਤ ਨੀਲਾਦਿ ਸਬ ਪਹਿਰਾਏ ਰਘੁਨਾਥ।
ਹਿਯਁ ਧਰਿ ਰਾਮ ਰੂਪ ਸਬ ਚਲੇ ਨਾਇ ਪਦ ਮਾਥ ॥ 17(ਕ) ॥

ਤਬ ਅਂਗਦ ਉਠਿ ਨਾਇ ਸਿਰੁ ਸਜਲ ਨਯਨ ਕਰ ਜੋਰਿ।
ਅਤਿ ਬਿਨੀਤ ਬੋਲੇਉ ਬਚਨ ਮਨਹੁਁ ਪ੍ਰੇਮ ਰਸ ਬੋਰਿ ॥ 17(ਖ) ॥

ਸੁਨੁ ਸਰ੍ਬਗ੍ਯ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਸੁਖ ਸਿਂਧੋ। ਦੀਨ ਦਯਾਕਰ ਆਰਤ ਬਂਧੋ ॥
ਮਰਤੀ ਬੇਰ ਨਾਥ ਮੋਹਿ ਬਾਲੀ। ਗਯੁ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇਹਿ ਕੋਂਛੇਂ ਘਾਲੀ ॥
ਅਸਰਨ ਸਰਨ ਬਿਰਦੁ ਸਂਭਾਰੀ। ਮੋਹਿ ਜਨਿ ਤਜਹੁ ਭਗਤ ਹਿਤਕਾਰੀ ॥
ਮੋਰੇਂ ਤੁਮ੍ਹ ਪ੍ਰਭੁ ਗੁਰ ਪਿਤੁ ਮਾਤਾ। ਜਾਉਁ ਕਹਾਁ ਤਜਿ ਪਦ ਜਲਜਾਤਾ ॥
ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਬਿਚਾਰਿ ਕਹਹੁ ਨਰਨਾਹਾ। ਪ੍ਰਭੁ ਤਜਿ ਭਵਨ ਕਾਜ ਮਮ ਕਾਹਾ ॥
ਬਾਲਕ ਗ੍ਯਾਨ ਬੁਦ੍ਧਿ ਬਲ ਹੀਨਾ। ਰਾਖਹੁ ਸਰਨ ਨਾਥ ਜਨ ਦੀਨਾ ॥
ਨੀਚਿ ਟਹਲ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਕੈ ਸਬ ਕਰਿਹੁਁ। ਪਦ ਪਂਕਜ ਬਿਲੋਕਿ ਭਵ ਤਰਿਹੁਁ ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਚਰਨ ਪਰੇਉ ਪ੍ਰਭੁ ਪਾਹੀ। ਅਬ ਜਨਿ ਨਾਥ ਕਹਹੁ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਜਾਹੀ ॥

ਦੋ. ਅਂਗਦ ਬਚਨ ਬਿਨੀਤ ਸੁਨਿ ਰਘੁਪਤਿ ਕਰੁਨਾ ਸੀਂਵ।
ਪ੍ਰਭੁ ਉਠਾਇ ਉਰ ਲਾਯੁ ਸਜਲ ਨਯਨ ਰਾਜੀਵ ॥ 18(ਕ) ॥

ਨਿਜ ਉਰ ਮਾਲ ਬਸਨ ਮਨਿ ਬਾਲਿਤਨਯ ਪਹਿਰਾਇ।
ਬਿਦਾ ਕੀਨ੍ਹਿ ਭਗਵਾਨ ਤਬ ਬਹੁ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸਮੁਝਾਇ ॥ 18(ਖ) ॥

ਭਰਤ ਅਨੁਜ ਸੌਮਿਤ੍ਰ ਸਮੇਤਾ। ਪਠਵਨ ਚਲੇ ਭਗਤ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਚੇਤਾ ॥
ਅਂਗਦ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਪ੍ਰੇਮ ਨਹਿਂ ਥੋਰਾ। ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਚਿਤਵ ਰਾਮ ਕੀਂ ਓਰਾ ॥
ਬਾਰ ਬਾਰ ਕਰ ਦਂਡ ਪ੍ਰਨਾਮਾ। ਮਨ ਅਸ ਰਹਨ ਕਹਹਿਂ ਮੋਹਿ ਰਾਮਾ ॥
ਰਾਮ ਬਿਲੋਕਨਿ ਬੋਲਨਿ ਚਲਨੀ। ਸੁਮਿਰਿ ਸੁਮਿਰਿ ਸੋਚਤ ਹਁਸਿ ਮਿਲਨੀ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਰੁਖ ਦੇਖਿ ਬਿਨਯ ਬਹੁ ਭਾਸ਼ੀ। ਚਲੇਉ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਪਦ ਪਂਕਜ ਰਾਖੀ ॥
ਅਤਿ ਆਦਰ ਸਬ ਕਪਿ ਪਹੁਁਚਾਏ। ਭਾਇਨ੍ਹ ਸਹਿਤ ਭਰਤ ਪੁਨਿ ਆਏ ॥
ਤਬ ਸੁਗ੍ਰੀਵ ਚਰਨ ਗਹਿ ਨਾਨਾ। ਭਾਁਤਿ ਬਿਨਯ ਕੀਨ੍ਹੇ ਹਨੁਮਾਨਾ ॥
ਦਿਨ ਦਸ ਕਰਿ ਰਘੁਪਤਿ ਪਦ ਸੇਵਾ। ਪੁਨਿ ਤਵ ਚਰਨ ਦੇਖਿਹੁਁ ਦੇਵਾ ॥
ਪੁਨ੍ਯ ਪੁਂਜ ਤੁਮ੍ਹ ਪਵਨਕੁਮਾਰਾ। ਸੇਵਹੁ ਜਾਇ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਆਗਾਰਾ ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਕਪਿ ਸਬ ਚਲੇ ਤੁਰਂਤਾ। ਅਂਗਦ ਕਹਿ ਸੁਨਹੁ ਹਨੁਮਂਤਾ ॥

ਦੋ. ਕਹੇਹੁ ਦਂਡਵਤ ਪ੍ਰਭੁ ਸੈਂ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਕਹੁਁ ਕਰ ਜੋਰਿ।
ਬਾਰ ਬਾਰ ਰਘੁਨਾਯਕਹਿ ਸੁਰਤਿ ਕਰਾਏਹੁ ਮੋਰਿ ॥ 19(ਕ) ॥

ਅਸ ਕਹਿ ਚਲੇਉ ਬਾਲਿਸੁਤ ਫਿਰਿ ਆਯੁ ਹਨੁਮਂਤ।
ਤਾਸੁ ਪ੍ਰੀਤਿ ਪ੍ਰਭੁ ਸਨ ਕਹਿ ਮਗਨ ਭੇ ਭਗਵਂਤ ॥ !9(ਖ) ॥

ਕੁਲਿਸਹੁ ਚਾਹਿ ਕਠੋਰ ਅਤਿ ਕੋਮਲ ਕੁਸੁਮਹੁ ਚਾਹਿ।
ਚਿਤ੍ਤ ਖਗੇਸ ਰਾਮ ਕਰ ਸਮੁਝਿ ਪਰਿ ਕਹੁ ਕਾਹਿ ॥ 19(ਗ) ॥

ਪੁਨਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਲਿਯੋ ਬੋਲਿ ਨਿਸ਼ਾਦਾ। ਦੀਨ੍ਹੇ ਭੂਸ਼ਨ ਬਸਨ ਪ੍ਰਸਾਦਾ ॥
ਜਾਹੁ ਭਵਨ ਮਮ ਸੁਮਿਰਨ ਕਰੇਹੂ। ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚਨ ਧਰ੍ਮ ਅਨੁਸਰੇਹੂ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਮਮ ਸਖਾ ਭਰਤ ਸਮ ਭ੍ਰਾਤਾ। ਸਦਾ ਰਹੇਹੁ ਪੁਰ ਆਵਤ ਜਾਤਾ ॥
ਬਚਨ ਸੁਨਤ ਉਪਜਾ ਸੁਖ ਭਾਰੀ। ਪਰੇਉ ਚਰਨ ਭਰਿ ਲੋਚਨ ਬਾਰੀ ॥
ਚਰਨ ਨਲਿਨ ਉਰ ਧਰਿ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਆਵਾ। ਪ੍ਰਭੁ ਸੁਭਾਉ ਪਰਿਜਨਨ੍ਹਿ ਸੁਨਾਵਾ ॥
ਰਘੁਪਤਿ ਚਰਿਤ ਦੇਖਿ ਪੁਰਬਾਸੀ। ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਕਹਹਿਂ ਧਨ੍ਯ ਸੁਖਰਾਸੀ ॥
ਰਾਮ ਰਾਜ ਬੈਂਠੇਂ ਤ੍ਰੇਲੋਕਾ। ਹਰਸ਼ਿਤ ਭੇ ਗੇ ਸਬ ਸੋਕਾ ॥
ਬਯਰੁ ਨ ਕਰ ਕਾਹੂ ਸਨ ਕੋਈ। ਰਾਮ ਪ੍ਰਤਾਪ ਬਿਸ਼ਮਤਾ ਖੋਈ ॥

ਦੋ. ਬਰਨਾਸ਼੍ਰਮ ਨਿਜ ਨਿਜ ਧਰਮ ਬਨਿਰਤ ਬੇਦ ਪਥ ਲੋਗ।
ਚਲਹਿਂ ਸਦਾ ਪਾਵਹਿਂ ਸੁਖਹਿ ਨਹਿਂ ਭਯ ਸੋਕ ਨ ਰੋਗ ॥ 20 ॥

ਦੈਹਿਕ ਦੈਵਿਕ ਭੌਤਿਕ ਤਾਪਾ। ਰਾਮ ਰਾਜ ਨਹਿਂ ਕਾਹੁਹਿ ਬ੍ਯਾਪਾ ॥
ਸਬ ਨਰ ਕਰਹਿਂ ਪਰਸ੍ਪਰ ਪ੍ਰੀਤੀ। ਚਲਹਿਂ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮ ਨਿਰਤ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਨੀਤੀ ॥
ਚਾਰਿਉ ਚਰਨ ਧਰ੍ਮ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਪੂਰਿ ਰਹਾ ਸਪਨੇਹੁਁ ਅਘ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਰਤ ਨਰ ਅਰੁ ਨਾਰੀ। ਸਕਲ ਪਰਮ ਗਤਿ ਕੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ॥
ਅਲ੍ਪਮ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯੁ ਨਹਿਂ ਕਵਨਿਉ ਪੀਰਾ। ਸਬ ਸੁਂਦਰ ਸਬ ਬਿਰੁਜ ਸਰੀਰਾ ॥
ਨਹਿਂ ਦਰਿਦ੍ਰ ਕੌ ਦੁਖੀ ਨ ਦੀਨਾ। ਨਹਿਂ ਕੌ ਅਬੁਧ ਨ ਲਚ੍ਛਨ ਹੀਨਾ ॥
ਸਬ ਨਿਰ੍ਦਂਭ ਧਰ੍ਮਰਤ ਪੁਨੀ। ਨਰ ਅਰੁ ਨਾਰਿ ਚਤੁਰ ਸਬ ਗੁਨੀ ॥
ਸਬ ਗੁਨਗ੍ਯ ਪਂਡਿਤ ਸਬ ਗ੍ਯਾਨੀ। ਸਬ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਗ੍ਯ ਨਹਿਂ ਕਪਟ ਸਯਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਰਾਜ ਨਭਗੇਸ ਸੁਨੁ ਸਚਰਾਚਰ ਜਗ ਮਾਹਿਮ੍ ॥
ਕਾਲ ਕਰ੍ਮ ਸੁਭਾਵ ਗੁਨ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਦੁਖ ਕਾਹੁਹਿ ਨਾਹਿਮ੍ ॥ 21 ॥

ਭੂਮਿ ਸਪ੍ਤ ਸਾਗਰ ਮੇਖਲਾ। ਏਕ ਭੂਪ ਰਘੁਪਤਿ ਕੋਸਲਾ ॥
ਭੁਅਨ ਅਨੇਕ ਰੋਮ ਪ੍ਰਤਿ ਜਾਸੂ। ਯਹ ਪ੍ਰਭੁਤਾ ਕਛੁ ਬਹੁਤ ਨ ਤਾਸੂ ॥
ਸੋ ਮਹਿਮਾ ਸਮੁਝਤ ਪ੍ਰਭੁ ਕੇਰੀ। ਯਹ ਬਰਨਤ ਹੀਨਤਾ ਘਨੇਰੀ ॥
ਸੌ ਮਹਿਮਾ ਖਗੇਸ ਜਿਨ੍ਹ ਜਾਨੀ। ਫਿਰੀ ਏਹਿਂ ਚਰਿਤ ਤਿਨ੍ਹਹੁਁ ਰਤਿ ਮਾਨੀ ॥
ਸੌ ਜਾਨੇ ਕਰ ਫਲ ਯਹ ਲੀਲਾ। ਕਹਹਿਂ ਮਹਾ ਮੁਨਿਬਰ ਦਮਸੀਲਾ ॥
ਰਾਮ ਰਾਜ ਕਰ ਸੁਖ ਸਂਪਦਾ। ਬਰਨਿ ਨ ਸਕਿ ਫਨੀਸ ਸਾਰਦਾ ॥
ਸਬ ਉਦਾਰ ਸਬ ਪਰ ਉਪਕਾਰੀ। ਬਿਪ੍ਰ ਚਰਨ ਸੇਵਕ ਨਰ ਨਾਰੀ ॥
ਏਕਨਾਰਿ ਬ੍ਰਤ ਰਤ ਸਬ ਝਾਰੀ। ਤੇ ਮਨ ਬਚ ਕ੍ਰਮ ਪਤਿ ਹਿਤਕਾਰੀ ॥

ਦੋ. ਦਂਡ ਜਤਿਨ੍ਹ ਕਰ ਭੇਦ ਜਹਁ ਨਰ੍ਤਕ ਨ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯ ਸਮਾਜ।
ਜੀਤਹੁ ਮਨਹਿ ਸੁਨਿਅ ਅਸ ਰਾਮਚਂਦ੍ਰ ਕੇਂ ਰਾਜ ॥ 22 ॥

ਫੂਲਹਿਂ ਫਰਹਿਂ ਸਦਾ ਤਰੁ ਕਾਨਨ। ਰਹਹਿ ਏਕ ਸਁਗ ਗਜ ਪਂਚਾਨਨ ॥
ਖਗ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਸਹਜ ਬਯਰੁ ਬਿਸਰਾਈ। ਸਬਨ੍ਹਿ ਪਰਸ੍ਪਰ ਪ੍ਰੀਤਿ ਬਢ਼ਆਈ ॥
ਕੂਜਹਿਂ ਖਗ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗ ਨਾਨਾ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦਾ। ਅਭਯ ਚਰਹਿਂ ਬਨ ਕਰਹਿਂ ਅਨਂਦਾ ॥
ਸੀਤਲ ਸੁਰਭਿ ਪਵਨ ਬਹ ਮਂਦਾ। ਗੂਂਜਤ ਅਲਿ ਲੈ ਚਲਿ ਮਕਰਂਦਾ ॥
ਲਤਾ ਬਿਟਪ ਮਾਗੇਂ ਮਧੁ ਚਵਹੀਂ। ਮਨਭਾਵਤੋ ਧੇਨੁ ਪਯ ਸ੍ਤ੍ਰਵਹੀਮ੍ ॥
ਸਸਿ ਸਂਪਨ੍ਨ ਸਦਾ ਰਹ ਧਰਨੀ। ਤ੍ਰੇਤਾਁ ਭਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਜੁਗ ਕੈ ਕਰਨੀ ॥
ਪ੍ਰਗਟੀਂ ਗਿਰਿਨ੍ਹ ਬਿਬਿਧ ਮਨਿ ਖਾਨੀ। ਜਗਦਾਤਮਾ ਭੂਪ ਜਗ ਜਾਨੀ ॥
ਸਰਿਤਾ ਸਕਲ ਬਹਹਿਂ ਬਰ ਬਾਰੀ। ਸੀਤਲ ਅਮਲ ਸ੍ਵਾਦ ਸੁਖਕਾਰੀ ॥
ਸਾਗਰ ਨਿਜ ਮਰਜਾਦਾਁ ਰਹਹੀਂ। ਡਾਰਹਿਂ ਰਤ੍ਨ ਤਟਨ੍ਹਿ ਨਰ ਲਹਹੀਮ੍ ॥
ਸਰਸਿਜ ਸਂਕੁਲ ਸਕਲ ਤਡ਼ਆਗਾ। ਅਤਿ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਦਸ ਦਿਸਾ ਬਿਭਾਗਾ ॥

ਦੋ. ਬਿਧੁ ਮਹਿ ਪੂਰ ਮਯੂਖਨ੍ਹਿ ਰਬਿ ਤਪ ਜੇਤਨੇਹਿ ਕਾਜ।
ਮਾਗੇਂ ਬਾਰਿਦ ਦੇਹਿਂ ਜਲ ਰਾਮਚਂਦ੍ਰ ਕੇ ਰਾਜ ॥ 23 ॥

ਕੋਟਿਨ੍ਹ ਬਾਜਿਮੇਧ ਪ੍ਰਭੁ ਕੀਨ੍ਹੇ। ਦਾਨ ਅਨੇਕ ਦ੍ਵਿਜਨ੍ਹ ਕਹਁ ਦੀਨ੍ਹੇ ॥
ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਪਥ ਪਾਲਕ ਧਰ੍ਮ ਧੁਰਂਧਰ। ਗੁਨਾਤੀਤ ਅਰੁ ਭੋਗ ਪੁਰਂਦਰ ॥
ਪਤਿ ਅਨੁਕੂਲ ਸਦਾ ਰਹ ਸੀਤਾ। ਸੋਭਾ ਖਾਨਿ ਸੁਸੀਲ ਬਿਨੀਤਾ ॥
ਜਾਨਤਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਸਿਂਧੁ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ। ਸੇਵਤਿ ਚਰਨ ਕਮਲ ਮਨ ਲਾਈ ॥
ਜਦ੍ਯਪਿ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹਁ ਸੇਵਕ ਸੇਵਕਿਨੀ। ਬਿਪੁਲ ਸਦਾ ਸੇਵਾ ਬਿਧਿ ਗੁਨੀ ॥
ਨਿਜ ਕਰ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਪਰਿਚਰਜਾ ਕਰੀ। ਰਾਮਚਂਦ੍ਰ ਆਯਸੁ ਅਨੁਸਰੀ ॥
ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਸਿਂਧੁ ਸੁਖ ਮਾਨਿ। ਸੋਇ ਕਰ ਸ਼੍ਰੀ ਸੇਵਾ ਬਿਧਿ ਜਾਨਿ ॥
ਕੌਸਲ੍ਯਾਦਿ ਸਾਸੁ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਮਾਹੀਂ। ਸੇਵਿ ਸਬਨ੍ਹਿ ਮਾਨ ਮਦ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਉਮਾ ਰਮਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿ ਬਂਦਿਤਾ। ਜਗਦਂਬਾ ਸਂਤਤਮਨਿਂਦਿਤਾ ॥

ਦੋ. ਜਾਸੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਕਟਾਚ੍ਛੁ ਸੁਰ ਚਾਹਤ ਚਿਤਵ ਨ ਸੋਇ।
ਰਾਮ ਪਦਾਰਬਿਂਦ ਰਤਿ ਕਰਤਿ ਸੁਭਾਵਹਿ ਖੋਇ ॥ 24 ॥

ਸੇਵਹਿਂ ਸਾਨਕੂਲ ਸਬ ਭਾਈ। ਰਾਮ ਚਰਨ ਰਤਿ ਅਤਿ ਅਧਿਕਾਈ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਮੁਖ ਕਮਲ ਬਿਲੋਕਤ ਰਹਹੀਂ। ਕਬਹੁਁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਹਮਹਿ ਕਛੁ ਕਹਹੀਮ੍ ॥
ਰਾਮ ਕਰਹਿਂ ਭ੍ਰਾਤਨ੍ਹ ਪਰ ਪ੍ਰੀਤੀ। ਨਾਨਾ ਭਾਁਤਿ ਸਿਖਾਵਹਿਂ ਨੀਤੀ ॥
ਹਰਸ਼ਿਤ ਰਹਹਿਂ ਨਗਰ ਕੇ ਲੋਗਾ। ਕਰਹਿਂ ਸਕਲ ਸੁਰ ਦੁਰ੍ਲਭ ਭੋਗਾ ॥
ਅਹਨਿਸਿ ਬਿਧਿਹਿ ਮਨਾਵਤ ਰਹਹੀਂ। ਸ਼੍ਰੀਰਘੁਬੀਰ ਚਰਨ ਰਤਿ ਚਹਹੀਮ੍ ॥
ਦੁਇ ਸੁਤ ਸੁਂਦਰ ਸੀਤਾਁ ਜਾਏ। ਲਵ ਕੁਸ ਬੇਦ ਪੁਰਾਨਨ੍ਹ ਗਾਏ ॥
ਦੌ ਬਿਜੀ ਬਿਨੀ ਗੁਨ ਮਂਦਿਰ। ਹਰਿ ਪ੍ਰਤਿਬਿਂਬ ਮਨਹੁਁ ਅਤਿ ਸੁਂਦਰ ॥
ਦੁਇ ਦੁਇ ਸੁਤ ਸਬ ਭ੍ਰਾਤਨ੍ਹ ਕੇਰੇ। ਭੇ ਰੂਪ ਗੁਨ ਸੀਲ ਘਨੇਰੇ ॥

ਦੋ. ਗ੍ਯਾਨ ਗਿਰਾ ਗੋਤੀਤ ਅਜ ਮਾਯਾ ਮਨ ਗੁਨ ਪਾਰ।
ਸੋਇ ਸਚ੍ਚਿਦਾਨਂਦ ਘਨ ਕਰ ਨਰ ਚਰਿਤ ਉਦਾਰ ॥ 25 ॥

ਪ੍ਰਾਤਕਾਲ ਸਰੂ ਕਰਿ ਮਜ੍ਜਨ। ਬੈਠਹਿਂ ਸਭਾਁ ਸਂਗ ਦ੍ਵਿਜ ਸਜ੍ਜਨ ॥
ਬੇਦ ਪੁਰਾਨ ਬਸਿਸ਼੍ਟ ਬਖਾਨਹਿਂ। ਸੁਨਹਿਂ ਰਾਮ ਜਦ੍ਯਪਿ ਸਬ ਜਾਨਹਿਮ੍ ॥
ਅਨੁਜਨ੍ਹ ਸਂਜੁਤ ਭੋਜਨ ਕਰਹੀਂ। ਦੇਖਿ ਸਕਲ ਜਨਨੀਂ ਸੁਖ ਭਰਹੀਮ੍ ॥
ਭਰਤ ਸਤ੍ਰੁਹਨ ਦੋਨੁ ਭਾਈ। ਸਹਿਤ ਪਵਨਸੁਤ ਉਪਬਨ ਜਾਈ ॥
ਬੂਝਹਿਂ ਬੈਠਿ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗਾਹਾ। ਕਹ ਹਨੁਮਾਨ ਸੁਮਤਿ ਅਵਗਾਹਾ ॥
ਸੁਨਤ ਬਿਮਲ ਗੁਨ ਅਤਿ ਸੁਖ ਪਾਵਹਿਂ। ਬਹੁਰਿ ਬਹੁਰਿ ਕਰਿ ਬਿਨਯ ਕਹਾਵਹਿਮ੍ ॥
ਸਬ ਕੇਂ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਹੋਹਿਂ ਪੁਰਾਨਾ। ਰਾਮਚਰਿਤ ਪਾਵਨ ਬਿਧਿ ਨਾਨਾ ॥
ਨਰ ਅਰੁ ਨਾਰਿ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗਾਨਹਿਂ। ਕਰਹਿਂ ਦਿਵਸ ਨਿਸਿ ਜਾਤ ਨ ਜਾਨਹਿਮ੍ ॥

ਦੋ. ਅਵਧਪੁਰੀ ਬਾਸਿਂਹ ਕਰ ਸੁਖ ਸਂਪਦਾ ਸਮਾਜ।
ਸਹਸ ਸੇਸ਼ ਨਹਿਂ ਕਹਿ ਸਕਹਿਂ ਜਹਁ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਰਾਮ ਬਿਰਾਜ ॥ 26 ॥

ਨਾਰਦਾਦਿ ਸਨਕਾਦਿ ਮੁਨੀਸਾ। ਦਰਸਨ ਲਾਗਿ ਕੋਸਲਾਧੀਸਾ ॥
ਦਿਨ ਪ੍ਰਤਿ ਸਕਲ ਅਜੋਧ੍ਯਾ ਆਵਹਿਂ। ਦੇਖਿ ਨਗਰੁ ਬਿਰਾਗੁ ਬਿਸਰਾਵਹਿਮ੍ ॥
ਜਾਤਰੂਪ ਮਨਿ ਰਚਿਤ ਅਟਾਰੀਂ। ਨਾਨਾ ਰਂਗ ਰੁਚਿਰ ਗਚ ਢਾਰੀਮ੍ ॥
ਪੁਰ ਚਹੁਁ ਪਾਸ ਕੋਟ ਅਤਿ ਸੁਂਦਰ। ਰਚੇ ਕਁਗੂਰਾ ਰਂਗ ਰਂਗ ਬਰ ॥
ਨਵ ਗ੍ਰਹ ਨਿਕਰ ਅਨੀਕ ਬਨਾਈ। ਜਨੁ ਘੇਰੀ ਅਮਰਾਵਤਿ ਆਈ ॥
ਮਹਿ ਬਹੁ ਰਂਗ ਰਚਿਤ ਗਚ ਕਾਁਚਾ। ਜੋ ਬਿਲੋਕਿ ਮੁਨਿਬਰ ਮਨ ਨਾਚਾ ॥
ਧਵਲ ਧਾਮ ਊਪਰ ਨਭ ਚੁਂਬਤ। ਕਲਸ ਮਨਹੁਁ ਰਬਿ ਸਸਿ ਦੁਤਿ ਨਿਂਦਤ ॥
ਬਹੁ ਮਨਿ ਰਚਿਤ ਝਰੋਖਾ ਭ੍ਰਾਜਹਿਂ। ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਪ੍ਰਤਿ ਮਨਿ ਦੀਪ ਬਿਰਾਜਹਿਮ੍ ॥

ਛਂ. ਮਨਿ ਦੀਪ ਰਾਜਹਿਂ ਭਵਨ ਭ੍ਰਾਜਹਿਂ ਦੇਹਰੀਂ ਬਿਦ੍ਰੁਮ ਰਚੀ।
ਮਨਿ ਖਂਭ ਭੀਤਿ ਬਿਰਂਚਿ ਬਿਰਚੀ ਕਨਕ ਮਨਿ ਮਰਕਤ ਖਚੀ ॥
ਸੁਂਦਰ ਮਨੋਹਰ ਮਂਦਿਰਾਯਤ ਅਜਿਰ ਰੁਚਿਰ ਫਟਿਕ ਰਚੇ।
ਪ੍ਰਤਿ ਦ੍ਵਾਰ ਦ੍ਵਾਰ ਕਪਾਟ ਪੁਰਟ ਬਨਾਇ ਬਹੁ ਬਜ੍ਰਨ੍ਹਿ ਖਚੇ ॥

ਦੋ. ਚਾਰੁ ਚਿਤ੍ਰਸਾਲਾ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਪ੍ਰਤਿ ਲਿਖੇ ਬਨਾਇ।
ਰਾਮ ਚਰਿਤ ਜੇ ਨਿਰਖ ਮੁਨਿ ਤੇ ਮਨ ਲੇਹਿਂ ਚੋਰਾਇ ॥ 27 ॥

ਸੁਮਨ ਬਾਟਿਕਾ ਸਬਹਿਂ ਲਗਾਈ। ਬਿਬਿਧ ਭਾਁਤਿ ਕਰਿ ਜਤਨ ਬਨਾਈ ॥
ਲਤਾ ਲਲਿਤ ਬਹੁ ਜਾਤਿ ਸੁਹਾਈ। ਫੂਲਹਿਂ ਸਦਾ ਬਂਸਤ ਕਿ ਨਾਈ ॥
ਗੁਂਜਤ ਮਧੁਕਰ ਮੁਖਰ ਮਨੋਹਰ। ਮਾਰੁਤ ਤ੍ਰਿਬਿਧ ਸਦਾ ਬਹ ਸੁਂਦਰ ॥
ਨਾਨਾ ਖਗ ਬਾਲਕਨ੍ਹਿ ਜਿਆਏ। ਬੋਲਤ ਮਧੁਰ ਉਡ਼ਆਤ ਸੁਹਾਏ ॥
ਮੋਰ ਹਂਸ ਸਾਰਸ ਪਾਰਾਵਤ। ਭਵਨਨਿ ਪਰ ਸੋਭਾ ਅਤਿ ਪਾਵਤ ॥
ਜਹਁ ਤਹਁ ਦੇਖਹਿਂ ਨਿਜ ਪਰਿਛਾਹੀਂ। ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਕੂਜਹਿਂ ਨ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯ ਕਰਾਹੀਮ੍ ॥
ਸੁਕ ਸਾਰਿਕਾ ਪਢ਼ਆਵਹਿਂ ਬਾਲਕ। ਕਹਹੁ ਰਾਮ ਰਘੁਪਤਿ ਜਨਪਾਲਕ ॥
ਰਾਜ ਦੁਆਰ ਸਕਲ ਬਿਧਿ ਚਾਰੂ। ਬੀਥੀਂ ਚੌਹਟ ਰੂਚਿਰ ਬਜਾਰੂ ॥

ਛਂ. ਬਾਜਾਰ ਰੁਚਿਰ ਨ ਬਨਿ ਬਰਨਤ ਬਸ੍ਤੁ ਬਿਨੁ ਗਥ ਪਾਇਏ।
ਜਹਁ ਭੂਪ ਰਮਾਨਿਵਾਸ ਤਹਁ ਕੀ ਸਂਪਦਾ ਕਿਮਿ ਗਾਇਏ ॥
ਬੈਠੇ ਬਜਾਜ ਸਰਾਫ ਬਨਿਕ ਅਨੇਕ ਮਨਹੁਁ ਕੁਬੇਰ ਤੇ।
ਸਬ ਸੁਖੀ ਸਬ ਸਚ੍ਚਰਿਤ ਸੁਂਦਰ ਨਾਰਿ ਨਰ ਸਿਸੁ ਜਰਠ ਜੇ ॥

ਦੋ. ਉਤ੍ਤਰ ਦਿਸਿ ਸਰਜੂ ਬਹ ਨਿਰ੍ਮਲ ਜਲ ਗਂਭੀਰ।
ਬਾਁਧੇ ਘਾਟ ਮਨੋਹਰ ਸ੍ਵਲ੍ਪ ਪਂਕ ਨਹਿਂ ਤੀਰ ॥ 28 ॥

ਦੂਰਿ ਫਰਾਕ ਰੁਚਿਰ ਸੋ ਘਾਟਾ। ਜਹਁ ਜਲ ਪਿਅਹਿਂ ਬਾਜਿ ਗਜ ਠਾਟਾ ॥
ਪਨਿਘਟ ਪਰਮ ਮਨੋਹਰ ਨਾਨਾ। ਤਹਾਁ ਨ ਪੁਰੁਸ਼ ਕਰਹਿਂ ਅਸ੍ਨਾਨਾ ॥
ਰਾਜਘਾਟ ਸਬ ਬਿਧਿ ਸੁਂਦਰ ਬਰ। ਮਜ੍ਜਹਿਂ ਤਹਾਁ ਬਰਨ ਚਾਰਿਉ ਨਰ ॥
ਤੀਰ ਤੀਰ ਦੇਵਨ੍ਹ ਕੇ ਮਂਦਿਰ। ਚਹੁਁ ਦਿਸਿ ਤਿਨ੍ਹ ਕੇ ਉਪਬਨ ਸੁਂਦਰ ॥
ਕਹੁਁ ਕਹੁਁ ਸਰਿਤਾ ਤੀਰ ਉਦਾਸੀ। ਬਸਹਿਂ ਗ੍ਯਾਨ ਰਤ ਮੁਨਿ ਸਂਨ੍ਯਾਸੀ ॥
ਤੀਰ ਤੀਰ ਤੁਲਸਿਕਾ ਸੁਹਾਈ। ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ ਬਹੁ ਮੁਨਿਨ੍ਹ ਲਗਾਈ ॥
ਪੁਰ ਸੋਭਾ ਕਛੁ ਬਰਨਿ ਨ ਜਾਈ। ਬਾਹੇਰ ਨਗਰ ਪਰਮ ਰੁਚਿਰਾਈ ॥
ਦੇਖਤ ਪੁਰੀ ਅਖਿਲ ਅਘ ਭਾਗਾ। ਬਨ ਉਪਬਨ ਬਾਪਿਕਾ ਤਡ਼ਆਗਾ ॥

ਛਂ. ਬਾਪੀਂ ਤਡ਼ਆਗ ਅਨੂਪ ਕੂਪ ਮਨੋਹਰਾਯਤ ਸੋਹਹੀਂ।
ਸੋਪਾਨ ਸੁਂਦਰ ਨੀਰ ਨਿਰ੍ਮਲ ਦੇਖਿ ਸੁਰ ਮੁਨਿ ਮੋਹਹੀਮ੍ ॥
ਬਹੁ ਰਂਗ ਕਂਜ ਅਨੇਕ ਖਗ ਕੂਜਹਿਂ ਮਧੁਪ ਗੁਂਜਾਰਹੀਂ।
ਆਰਾਮ ਰਮ੍ਯ ਪਿਕਾਦਿ ਖਗ ਰਵ ਜਨੁ ਪਥਿਕ ਹਂਕਾਰਹੀਮ੍ ॥

ਦੋ. ਰਮਾਨਾਥ ਜਹਁ ਰਾਜਾ ਸੋ ਪੁਰ ਬਰਨਿ ਕਿ ਜਾਇ।
ਅਨਿਮਾਦਿਕ ਸੁਖ ਸਂਪਦਾ ਰਹੀਂ ਅਵਧ ਸਬ ਛਾਇ ॥ 29 ॥

ਜਹਁ ਤਹਁ ਨਰ ਰਘੁਪਤਿ ਗੁਨ ਗਾਵਹਿਂ। ਬੈਠਿ ਪਰਸਪਰ ਇਹਿ ਸਿਖਾਵਹਿਮ੍ ॥
ਭਜਹੁ ਪ੍ਰਨਤ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਕ ਰਾਮਹਿ। ਸੋਭਾ ਸੀਲ ਰੂਪ ਗੁਨ ਧਾਮਹਿ ॥
ਜਲਜ ਬਿਲੋਚਨ ਸ੍ਯਾਮਲ ਗਾਤਹਿ। ਪਲਕ ਨਯਨ ਇਵ ਸੇਵਕ ਤ੍ਰਾਤਹਿ ॥
ਧ੍ਰੁਰੁਇਤ ਸਰ ਰੁਚਿਰ ਚਾਪ ਤੂਨੀਰਹਿ। ਸਂਤ ਕਂਜ ਬਨ ਰਬਿ ਰਨਧੀਰਹਿ ॥
ਕਾਲ ਕਰਾਲ ਬ੍ਯਾਲ ਖਗਰਾਜਹਿ। ਨਮਤ ਰਾਮ ਅਕਾਮ ਮਮਤਾ ਜਹਿ ॥
ਲੋਭ ਮੋਹ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗਜੂਥ ਕਿਰਾਤਹਿ। ਮਨਸਿਜ ਕਰਿ ਹਰਿ ਜਨ ਸੁਖਦਾਤਹਿ ॥
ਸਂਸਯ ਸੋਕ ਨਿਬਿਡ਼ ਤਮ ਭਾਨੁਹਿ। ਦਨੁਜ ਗਹਨ ਘਨ ਦਹਨ ਕ੍ਰੁਰੁਇਸਾਨੁਹਿ ॥
ਜਨਕਸੁਤਾ ਸਮੇਤ ਰਘੁਬੀਰਹਿ। ਕਸ ਨ ਭਜਹੁ ਭਂਜਨ ਭਵ ਭੀਰਹਿ ॥
ਬਹੁ ਬਾਸਨਾ ਮਸਕ ਹਿਮ ਰਾਸਿਹਿ। ਸਦਾ ਏਕਰਸ ਅਜ ਅਬਿਨਾਸਿਹਿ ॥
ਮੁਨਿ ਰਂਜਨ ਭਂਜਨ ਮਹਿ ਭਾਰਹਿ। ਤੁਲਸਿਦਾਸ ਕੇ ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਉਦਾਰਹਿ ॥

ਦੋ. ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਨਗਰ ਨਾਰਿ ਨਰ ਕਰਹਿਂ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗਾਨ।
ਸਾਨੁਕੂਲ ਸਬ ਪਰ ਰਹਹਿਂ ਸਂਤਤ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਾਨ ॥ 30 ॥

ਜਬ ਤੇ ਰਾਮ ਪ੍ਰਤਾਪ ਖਗੇਸਾ। ਉਦਿਤ ਭਯੁ ਅਤਿ ਪ੍ਰਬਲ ਦਿਨੇਸਾ ॥
ਪੂਰਿ ਪ੍ਰਕਾਸ ਰਹੇਉ ਤਿਹੁਁ ਲੋਕਾ। ਬਹੁਤੇਨ੍ਹ ਸੁਖ ਬਹੁਤਨ ਮਨ ਸੋਕਾ ॥
ਜਿਨ੍ਹਹਿ ਸੋਕ ਤੇ ਕਹੁਁ ਬਖਾਨੀ। ਪ੍ਰਥਮ ਅਬਿਦ੍ਯਾ ਨਿਸਾ ਨਸਾਨੀ ॥
ਅਘ ਉਲੂਕ ਜਹਁ ਤਹਾਁ ਲੁਕਾਨੇ। ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧ ਕੈਰਵ ਸਕੁਚਾਨੇ ॥
ਬਿਬਿਧ ਕਰ੍ਮ ਗੁਨ ਕਾਲ ਸੁਭ੍AU। ਏ ਚਕੋਰ ਸੁਖ ਲਹਹਿਂ ਨ ਕ੍AU ॥
ਮਤ੍ਸਰ ਮਾਨ ਮੋਹ ਮਦ ਚੋਰਾ। ਇਨ੍ਹ ਕਰ ਹੁਨਰ ਨ ਕਵਨਿਹੁਁ ਓਰਾ ॥
ਧਰਮ ਤਡ਼ਆਗ ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਗ੍ਯਾਨਾ। ਏ ਪਂਕਜ ਬਿਕਸੇ ਬਿਧਿ ਨਾਨਾ ॥
ਸੁਖ ਸਂਤੋਸ਼ ਬਿਰਾਗ ਬਿਬੇਕਾ। ਬਿਗਤ ਸੋਕ ਏ ਕੋਕ ਅਨੇਕਾ ॥

ਦੋ. ਯਹ ਪ੍ਰਤਾਪ ਰਬਿ ਜਾਕੇਂ ਉਰ ਜਬ ਕਰਿ ਪ੍ਰਕਾਸ।
ਪਛਿਲੇ ਬਾਢ਼ਹਿਂ ਪ੍ਰਥਮ ਜੇ ਕਹੇ ਤੇ ਪਾਵਹਿਂ ਨਾਸ ॥ 31 ॥

ਭ੍ਰਾਤਨ੍ਹ ਸਹਿਤ ਰਾਮੁ ਏਕ ਬਾਰਾ। ਸਂਗ ਪਰਮ ਪ੍ਰਿਯ ਪਵਨਕੁਮਾਰਾ ॥
ਸੁਂਦਰ ਉਪਬਨ ਦੇਖਨ ਗੇ। ਸਬ ਤਰੁ ਕੁਸੁਮਿਤ ਪਲ੍ਲਵ ਨੇ ॥
ਜਾਨਿ ਸਮਯ ਸਨਕਾਦਿਕ ਆਏ। ਤੇਜ ਪੁਂਜ ਗੁਨ ਸੀਲ ਸੁਹਾਏ ॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂਦ ਸਦਾ ਲਯਲੀਨਾ। ਦੇਖਤ ਬਾਲਕ ਬਹੁਕਾਲੀਨਾ ॥
ਰੂਪ ਧਰੇਂ ਜਨੁ ਚਾਰਿਉ ਬੇਦਾ। ਸਮਦਰਸੀ ਮੁਨਿ ਬਿਗਤ ਬਿਭੇਦਾ ॥
ਆਸਾ ਬਸਨ ਬ੍ਯਸਨ ਯਹ ਤਿਨ੍ਹਹੀਂ। ਰਘੁਪਤਿ ਚਰਿਤ ਹੋਇ ਤਹਁ ਸੁਨਹੀਮ੍ ॥
ਤਹਾਁ ਰਹੇ ਸਨਕਾਦਿ ਭਵਾਨੀ। ਜਹਁ ਘਟਸਂਭਵ ਮੁਨਿਬਰ ਗ੍ਯਾਨੀ ॥
ਰਾਮ ਕਥਾ ਮੁਨਿਬਰ ਬਹੁ ਬਰਨੀ। ਗ੍ਯਾਨ ਜੋਨਿ ਪਾਵਕ ਜਿਮਿ ਅਰਨੀ ॥

ਦੋ. ਦੇਖਿ ਰਾਮ ਮੁਨਿ ਆਵਤ ਹਰਸ਼ਿ ਦਂਡਵਤ ਕੀਨ੍ਹ।
ਸ੍ਵਾਗਤ ਪੂਁਛਿ ਪੀਤ ਪਟ ਪ੍ਰਭੁ ਬੈਠਨ ਕਹਁ ਦੀਨ੍ਹ ॥ 32 ॥

ਕੀਨ੍ਹ ਦਂਡਵਤ ਤੀਨਿਉਁ ਭਾਈ। ਸਹਿਤ ਪਵਨਸੁਤ ਸੁਖ ਅਧਿਕਾਈ ॥
ਮੁਨਿ ਰਘੁਪਤਿ ਛਬਿ ਅਤੁਲ ਬਿਲੋਕੀ। ਭੇ ਮਗਨ ਮਨ ਸਕੇ ਨ ਰੋਕੀ ॥
ਸ੍ਯਾਮਲ ਗਾਤ ਸਰੋਰੁਹ ਲੋਚਨ। ਸੁਂਦਰਤਾ ਮਂਦਿਰ ਭਵ ਮੋਚਨ ॥
ਏਕਟਕ ਰਹੇ ਨਿਮੇਸ਼ ਨ ਲਾਵਹਿਂ। ਪ੍ਰਭੁ ਕਰ ਜੋਰੇਂ ਸੀਸ ਨਵਾਵਹਿਮ੍ ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਕੈ ਦਸਾ ਦੇਖਿ ਰਘੁਬੀਰਾ। ਸ੍ਤ੍ਰਵਤ ਨਯਨ ਜਲ ਪੁਲਕ ਸਰੀਰਾ ॥
ਕਰ ਗਹਿ ਪ੍ਰਭੁ ਮੁਨਿਬਰ ਬੈਠਾਰੇ। ਪਰਮ ਮਨੋਹਰ ਬਚਨ ਉਚਾਰੇ ॥
ਆਜੁ ਧਨ੍ਯ ਮੈਂ ਸੁਨਹੁ ਮੁਨੀਸਾ। ਤੁਮ੍ਹਰੇਂ ਦਰਸ ਜਾਹਿਂ ਅਘ ਖੀਸਾ ॥
ਬਡ਼ਏ ਭਾਗ ਪਾਇਬ ਸਤਸਂਗਾ। ਬਿਨਹਿਂ ਪ੍ਰਯਾਸ ਹੋਹਿਂ ਭਵ ਭਂਗਾ ॥

ਦੋ. ਸਂਤ ਸਂਗ ਅਪਬਰ੍ਗ ਕਰ ਕਾਮੀ ਭਵ ਕਰ ਪਂਥ।
ਕਹਹਿ ਸਂਤ ਕਬਿ ਕੋਬਿਦ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਪੁਰਾਨ ਸਦਗ੍ਰਂਥ ॥ 33 ॥

ਸੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਬਚਨ ਹਰਸ਼ਿ ਮੁਨਿ ਚਾਰੀ। ਪੁਲਕਿਤ ਤਨ ਅਸ੍ਤੁਤਿ ਅਨੁਸਾਰੀ ॥
ਜਯ ਭਗਵਂਤ ਅਨਂਤ ਅਨਾਮਯ। ਅਨਘ ਅਨੇਕ ਏਕ ਕਰੁਨਾਮਯ ॥
ਜਯ ਨਿਰ੍ਗੁਨ ਜਯ ਜਯ ਗੁਨ ਸਾਗਰ। ਸੁਖ ਮਂਦਿਰ ਸੁਂਦਰ ਅਤਿ ਨਾਗਰ ॥
ਜਯ ਇਂਦਿਰਾ ਰਮਨ ਜਯ ਭੂਧਰ। ਅਨੁਪਮ ਅਜ ਅਨਾਦਿ ਸੋਭਾਕਰ ॥
ਗ੍ਯਾਨ ਨਿਧਾਨ ਅਮਾਨ ਮਾਨਪ੍ਰਦ। ਪਾਵਨ ਸੁਜਸ ਪੁਰਾਨ ਬੇਦ ਬਦ ॥
ਤਗ੍ਯ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਗ੍ਯ ਅਗ੍ਯਤਾ ਭਂਜਨ। ਨਾਮ ਅਨੇਕ ਅਨਾਮ ਨਿਰਂਜਨ ॥
ਸਰ੍ਬ ਸਰ੍ਬਗਤ ਸਰ੍ਬ ਉਰਾਲਯ। ਬਸਸਿ ਸਦਾ ਹਮ ਕਹੁਁ ਪਰਿਪਾਲਯ ॥
ਦ੍ਵਂਦ ਬਿਪਤਿ ਭਵ ਫਂਦ ਬਿਭਂਜਯ। ਹ੍ਰਦਿ ਬਸਿ ਰਾਮ ਕਾਮ ਮਦ ਗਂਜਯ ॥

ਦੋ. ਪਰਮਾਨਂਦ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਯਤਨ ਮਨ ਪਰਿਪੂਰਨ ਕਾਮ।
ਪ੍ਰੇਮ ਭਗਤਿ ਅਨਪਾਯਨੀ ਦੇਹੁ ਹਮਹਿ ਸ਼੍ਰੀਰਾਮ ॥ 34 ॥

ਦੇਹੁ ਭਗਤਿ ਰਘੁਪਤਿ ਅਤਿ ਪਾਵਨਿ। ਤ੍ਰਿਬਿਧ ਤਾਪ ਭਵ ਦਾਪ ਨਸਾਵਨਿ ॥
ਪ੍ਰਨਤ ਕਾਮ ਸੁਰਧੇਨੁ ਕਲਪਤਰੁ। ਹੋਇ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਦੀਜੈ ਪ੍ਰਭੁ ਯਹ ਬਰੁ ॥
ਭਵ ਬਾਰਿਧਿ ਕੁਂਭਜ ਰਘੁਨਾਯਕ। ਸੇਵਤ ਸੁਲਭ ਸਕਲ ਸੁਖ ਦਾਯਕ ॥
ਮਨ ਸਂਭਵ ਦਾਰੁਨ ਦੁਖ ਦਾਰਯ। ਦੀਨਬਂਧੁ ਸਮਤਾ ਬਿਸ੍ਤਾਰਯ ॥
ਆਸ ਤ੍ਰਾਸ ਇਰਿਸ਼ਾਦਿ ਨਿਵਾਰਕ। ਬਿਨਯ ਬਿਬੇਕ ਬਿਰਤਿ ਬਿਸ੍ਤਾਰਕ ॥
ਭੂਪ ਮੌਲਿ ਮਨ ਮਂਡਨ ਧਰਨੀ। ਦੇਹਿ ਭਗਤਿ ਸਂਸ੍ਰੁਰੁਇਤਿ ਸਰਿ ਤਰਨੀ ॥
ਮੁਨਿ ਮਨ ਮਾਨਸ ਹਂਸ ਨਿਰਂਤਰ। ਚਰਨ ਕਮਲ ਬਂਦਿਤ ਅਜ ਸਂਕਰ ॥
ਰਘੁਕੁਲ ਕੇਤੁ ਸੇਤੁ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਰਚ੍ਛਕ। ਕਾਲ ਕਰਮ ਸੁਭਾਉ ਗੁਨ ਭਚ੍ਛਕ ॥
ਤਾਰਨ ਤਰਨ ਹਰਨ ਸਬ ਦੂਸ਼ਨ। ਤੁਲਸਿਦਾਸ ਪ੍ਰਭੁ ਤ੍ਰਿਭੁਵਨ ਭੂਸ਼ਨ ॥

ਦੋ. ਬਾਰ ਬਾਰ ਅਸ੍ਤੁਤਿ ਕਰਿ ਪ੍ਰੇਮ ਸਹਿਤ ਸਿਰੁ ਨਾਇ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਭਵਨ ਸਨਕਾਦਿ ਗੇ ਅਤਿ ਅਭੀਸ਼੍ਟ ਬਰ ਪਾਇ ॥ 35 ॥

ਸਨਕਾਦਿਕ ਬਿਧਿ ਲੋਕ ਸਿਧਾਏ। ਭ੍ਰਾਤਨ੍ਹ ਰਾਮ ਚਰਨ ਸਿਰੁ ਨਾਏ ॥
ਪੂਛਤ ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਸਕਲ ਸਕੁਚਾਹੀਂ। ਚਿਤਵਹਿਂ ਸਬ ਮਾਰੁਤਸੁਤ ਪਾਹੀਮ੍ ॥
ਸੁਨਿ ਚਹਹਿਂ ਪ੍ਰਭੁ ਮੁਖ ਕੈ ਬਾਨੀ। ਜੋ ਸੁਨਿ ਹੋਇ ਸਕਲ ਭ੍ਰਮ ਹਾਨੀ ॥
ਅਂਤਰਜਾਮੀ ਪ੍ਰਭੁ ਸਭ ਜਾਨਾ। ਬੂਝਤ ਕਹਹੁ ਕਾਹ ਹਨੁਮਾਨਾ ॥
ਜੋਰਿ ਪਾਨਿ ਕਹ ਤਬ ਹਨੁਮਂਤਾ। ਸੁਨਹੁ ਦੀਨਦਯਾਲ ਭਗਵਂਤਾ ॥
ਨਾਥ ਭਰਤ ਕਛੁ ਪੂਁਛਨ ਚਹਹੀਂ। ਪ੍ਰਸ੍ਨ ਕਰਤ ਮਨ ਸਕੁਚਤ ਅਹਹੀਮ੍ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਜਾਨਹੁ ਕਪਿ ਮੋਰ ਸੁਭ੍AU। ਭਰਤਹਿ ਮੋਹਿ ਕਛੁ ਅਂਤਰ ਕ੍AU ॥
ਸੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਬਚਨ ਭਰਤ ਗਹੇ ਚਰਨਾ। ਸੁਨਹੁ ਨਾਥ ਪ੍ਰਨਤਾਰਤਿ ਹਰਨਾ ॥

ਦੋ. ਨਾਥ ਨ ਮੋਹਿ ਸਂਦੇਹ ਕਛੁ ਸਪਨੇਹੁਁ ਸੋਕ ਨ ਮੋਹ।
ਕੇਵਲ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਤੁਮ੍ਹਾਰਿਹਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਂਦ ਸਂਦੋਹ ॥ 36 ॥

ਕਰੁਁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਿ ਏਕ ਢਿਠਾਈ। ਮੈਂ ਸੇਵਕ ਤੁਮ੍ਹ ਜਨ ਸੁਖਦਾਈ ॥
ਸਂਤਨ੍ਹ ਕੈ ਮਹਿਮਾ ਰਘੁਰਾਈ। ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਬੇਦ ਪੁਰਾਨਨ੍ਹ ਗਾਈ ॥
ਸ਼੍ਰੀਮੁਖ ਤੁਮ੍ਹ ਪੁਨਿ ਕੀਨ੍ਹਿ ਬਡ਼ਆਈ। ਤਿਨ੍ਹ ਪਰ ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਅਧਿਕਾਈ ॥
ਸੁਨਾ ਚਹੁਁ ਪ੍ਰਭੁ ਤਿਨ੍ਹ ਕਰ ਲਚ੍ਛਨ। ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਸਿਂਧੁ ਗੁਨ ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਚਚ੍ਛਨ ॥
ਸਂਤ ਅਸਂਤ ਭੇਦ ਬਿਲਗਾਈ। ਪ੍ਰਨਤਪਾਲ ਮੋਹਿ ਕਹਹੁ ਬੁਝਾਈ ॥
ਸਂਤਨ੍ਹ ਕੇ ਲਚ੍ਛਨ ਸੁਨੁ ਭ੍ਰਾਤਾ। ਅਗਨਿਤ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਪੁਰਾਨ ਬਿਖ੍ਯਾਤਾ ॥
ਸਂਤ ਅਸਂਤਨ੍ਹਿ ਕੈ ਅਸਿ ਕਰਨੀ। ਜਿਮਿ ਕੁਠਾਰ ਚਂਦਨ ਆਚਰਨੀ ॥
ਕਾਟਿ ਪਰਸੁ ਮਲਯ ਸੁਨੁ ਭਾਈ। ਨਿਜ ਗੁਨ ਦੇਇ ਸੁਗਂਧ ਬਸਾਈ ॥

ਦੋ. ਤਾਤੇ ਸੁਰ ਸੀਸਨ੍ਹ ਚਢ਼ਤ ਜਗ ਬਲ੍ਲਭ ਸ਼੍ਰੀਖਂਡ।
ਅਨਲ ਦਾਹਿ ਪੀਟਤ ਘਨਹਿਂ ਪਰਸੁ ਬਦਨ ਯਹ ਦਂਡ ॥ 37 ॥

ਬਿਸ਼ਯ ਅਲਂਪਟ ਸੀਲ ਗੁਨਾਕਰ। ਪਰ ਦੁਖ ਦੁਖ ਸੁਖ ਸੁਖ ਦੇਖੇ ਪਰ ॥
ਸਮ ਅਭੂਤਰਿਪੁ ਬਿਮਦ ਬਿਰਾਗੀ। ਲੋਭਾਮਰਸ਼ ਹਰਸ਼ ਭਯ ਤ੍ਯਾਗੀ ॥
ਕੋਮਲਚਿਤ ਦੀਨਨ੍ਹ ਪਰ ਦਾਯਾ। ਮਨ ਬਚ ਕ੍ਰਮ ਮਮ ਭਗਤਿ ਅਮਾਯਾ ॥
ਸਬਹਿ ਮਾਨਪ੍ਰਦ ਆਪੁ ਅਮਾਨੀ। ਭਰਤ ਪ੍ਰਾਨ ਸਮ ਮਮ ਤੇ ਪ੍ਰਾਨੀ ॥
ਬਿਗਤ ਕਾਮ ਮਮ ਨਾਮ ਪਰਾਯਨ। ਸਾਂਤਿ ਬਿਰਤਿ ਬਿਨਤੀ ਮੁਦਿਤਾਯਨ ॥
ਸੀਤਲਤਾ ਸਰਲਤਾ ਮਯਤ੍ਰੀ। ਦ੍ਵਿਜ ਪਦ ਪ੍ਰੀਤਿ ਧਰ੍ਮ ਜਨਯਤ੍ਰੀ ॥
ਏ ਸਬ ਲਚ੍ਛਨ ਬਸਹਿਂ ਜਾਸੁ ਉਰ। ਜਾਨੇਹੁ ਤਾਤ ਸਂਤ ਸਂਤਤ ਫੁਰ ॥
ਸਮ ਦਮ ਨਿਯਮ ਨੀਤਿ ਨਹਿਂ ਡੋਲਹਿਂ। ਪਰੁਸ਼ ਬਚਨ ਕਬਹੂਁ ਨਹਿਂ ਬੋਲਹਿਮ੍ ॥

ਦੋ. ਨਿਂਦਾ ਅਸ੍ਤੁਤਿ ਉਭਯ ਸਮ ਮਮਤਾ ਮਮ ਪਦ ਕਂਜ।
ਤੇ ਸਜ੍ਜਨ ਮਮ ਪ੍ਰਾਨਪ੍ਰਿਯ ਗੁਨ ਮਂਦਿਰ ਸੁਖ ਪੁਂਜ ॥ 38 ॥

ਸਨਹੁ ਅਸਂਤਨ੍ਹ ਕੇਰ ਸੁਭ੍AU। ਭੂਲੇਹੁਁ ਸਂਗਤਿ ਕਰਿਅ ਨ ਕ੍AU ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਕਰ ਸਂਗ ਸਦਾ ਦੁਖਦਾਈ। ਜਿਮਿ ਕਲਪਹਿ ਘਾਲਿ ਹਰਹਾਈ ॥
ਖਲਨ੍ਹ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਅਤਿ ਤਾਪ ਬਿਸੇਸ਼ੀ। ਜਰਹਿਂ ਸਦਾ ਪਰ ਸਂਪਤਿ ਦੇਖੀ ॥
ਜਹਁ ਕਹੁਁ ਨਿਂਦਾ ਸੁਨਹਿਂ ਪਰਾਈ। ਹਰਸ਼ਹਿਂ ਮਨਹੁਁ ਪਰੀ ਨਿਧਿ ਪਾਈ ॥
ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧ ਮਦ ਲੋਭ ਪਰਾਯਨ। ਨਿਰ੍ਦਯ ਕਪਟੀ ਕੁਟਿਲ ਮਲਾਯਨ ॥
ਬਯਰੁ ਅਕਾਰਨ ਸਬ ਕਾਹੂ ਸੋਂ। ਜੋ ਕਰ ਹਿਤ ਅਨਹਿਤ ਤਾਹੂ ਸੋਮ੍ ॥
ਝੂਠਿ ਲੇਨਾ ਝੂਠਿ ਦੇਨਾ। ਝੂਠਿ ਭੋਜਨ ਝੂਠ ਚਬੇਨਾ ॥
ਬੋਲਹਿਂ ਮਧੁਰ ਬਚਨ ਜਿਮਿ ਮੋਰਾ। ਖਾਇ ਮਹਾ ਅਤਿ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯ ਕਠੋਰਾ ॥

ਦੋ. ਪਰ ਦ੍ਰੋਹੀ ਪਰ ਦਾਰ ਰਤ ਪਰ ਧਨ ਪਰ ਅਪਬਾਦ।
ਤੇ ਨਰ ਪਾਁਵਰ ਪਾਪਮਯ ਦੇਹ ਧਰੇਂ ਮਨੁਜਾਦ ॥ 39 ॥

ਲੋਭਿ ਓਢ਼ਨ ਲੋਭਿ ਡਾਸਨ। ਸਿਸ੍ਤ੍ਰੋਦਰ ਪਰ ਜਮਪੁਰ ਤ੍ਰਾਸ ਨ ॥
ਕਾਹੂ ਕੀ ਜੌਂ ਸੁਨਹਿਂ ਬਡ਼ਆਈ। ਸ੍ਵਾਸ ਲੇਹਿਂ ਜਨੁ ਜੂਡ਼ਈ ਆਈ ॥
ਜਬ ਕਾਹੂ ਕੈ ਦੇਖਹਿਂ ਬਿਪਤੀ। ਸੁਖੀ ਭੇ ਮਾਨਹੁਁ ਜਗ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਤੀ ॥
ਸ੍ਵਾਰਥ ਰਤ ਪਰਿਵਾਰ ਬਿਰੋਧੀ। ਲਂਪਟ ਕਾਮ ਲੋਭ ਅਤਿ ਕ੍ਰੋਧੀ ॥
ਮਾਤੁ ਪਿਤਾ ਗੁਰ ਬਿਪ੍ਰ ਨ ਮਾਨਹਿਂ। ਆਪੁ ਗੇ ਅਰੁ ਘਾਲਹਿਂ ਆਨਹਿਮ੍ ॥
ਕਰਹਿਂ ਮੋਹ ਬਸ ਦ੍ਰੋਹ ਪਰਾਵਾ। ਸਂਤ ਸਂਗ ਹਰਿ ਕਥਾ ਨ ਭਾਵਾ ॥
ਅਵਗੁਨ ਸਿਂਧੁ ਮਂਦਮਤਿ ਕਾਮੀ। ਬੇਦ ਬਿਦੂਸ਼ਕ ਪਰਧਨ ਸ੍ਵਾਮੀ ॥
ਬਿਪ੍ਰ ਦ੍ਰੋਹ ਪਰ ਦ੍ਰੋਹ ਬਿਸੇਸ਼ਾ। ਦਂਭ ਕਪਟ ਜਿਯਁ ਧਰੇਂ ਸੁਬੇਸ਼ਾ ॥

ਦੋ. ਐਸੇ ਅਧਮ ਮਨੁਜ ਖਲ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਜੁਗ ਤ੍ਰੇਤਾ ਨਾਹਿਂ।
ਦ੍ਵਾਪਰ ਕਛੁਕ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ ਬਹੁ ਹੋਇਹਹਿਂ ਕਲਿਜੁਗ ਮਾਹਿਮ੍ ॥ 40 ॥

ਪਰ ਹਿਤ ਸਰਿਸ ਧਰ੍ਮ ਨਹਿਂ ਭਾਈ। ਪਰ ਪੀਡ਼ਆ ਸਮ ਨਹਿਂ ਅਧਮਾਈ ॥
ਨਿਰ੍ਨਯ ਸਕਲ ਪੁਰਾਨ ਬੇਦ ਕਰ। ਕਹੇਉਁ ਤਾਤ ਜਾਨਹਿਂ ਕੋਬਿਦ ਨਰ ॥
ਨਰ ਸਰੀਰ ਧਰਿ ਜੇ ਪਰ ਪੀਰਾ। ਕਰਹਿਂ ਤੇ ਸਹਹਿਂ ਮਹਾ ਭਵ ਭੀਰਾ ॥
ਕਰਹਿਂ ਮੋਹ ਬਸ ਨਰ ਅਘ ਨਾਨਾ। ਸ੍ਵਾਰਥ ਰਤ ਪਰਲੋਕ ਨਸਾਨਾ ॥
ਕਾਲਰੂਪ ਤਿਨ੍ਹ ਕਹਁ ਮੈਂ ਭ੍ਰਾਤਾ। ਸੁਭ ਅਰੁ ਅਸੁਭ ਕਰ੍ਮ ਫਲ ਦਾਤਾ ॥
ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਜੇ ਪਰਮ ਸਯਾਨੇ। ਭਜਹਿਂ ਮੋਹਿ ਸਂਸ੍ਰੁਰੁਇਤ ਦੁਖ ਜਾਨੇ ॥
ਤ੍ਯਾਗਹਿਂ ਕਰ੍ਮ ਸੁਭਾਸੁਭ ਦਾਯਕ। ਭਜਹਿਂ ਮੋਹਿ ਸੁਰ ਨਰ ਮੁਨਿ ਨਾਯਕ ॥
ਸਂਤ ਅਸਂਤਨ੍ਹ ਕੇ ਗੁਨ ਭਾਸ਼ੇ। ਤੇ ਨ ਪਰਹਿਂ ਭਵ ਜਿਨ੍ਹ ਲਖਿ ਰਾਖੇ ॥

ਦੋ. ਸੁਨਹੁ ਤਾਤ ਮਾਯਾ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਗੁਨ ਅਰੁ ਦੋਸ਼ ਅਨੇਕ।
ਗੁਨ ਯਹ ਉਭਯ ਨ ਦੇਖਿਅਹਿਂ ਦੇਖਿਅ ਸੋ ਅਬਿਬੇਕ ॥ 41 ॥

ਸ਼੍ਰੀਮੁਖ ਬਚਨ ਸੁਨਤ ਸਬ ਭਾਈ। ਹਰਸ਼ੇ ਪ੍ਰੇਮ ਨ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਸਮਾਈ ॥
ਕਰਹਿਂ ਬਿਨਯ ਅਤਿ ਬਾਰਹਿਂ ਬਾਰਾ। ਹਨੂਮਾਨ ਹਿਯਁ ਹਰਸ਼ ਅਪਾਰਾ ॥
ਪੁਨਿ ਰਘੁਪਤਿ ਨਿਜ ਮਂਦਿਰ ਗੇ। ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਚਰਿਤ ਕਰਤ ਨਿਤ ਨੇ ॥
ਬਾਰ ਬਾਰ ਨਾਰਦ ਮੁਨਿ ਆਵਹਿਂ। ਚਰਿਤ ਪੁਨੀਤ ਰਾਮ ਕੇ ਗਾਵਹਿਮ੍ ॥
ਨਿਤ ਨਵ ਚਰਨ ਦੇਖਿ ਮੁਨਿ ਜਾਹੀਂ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕ ਸਬ ਕਥਾ ਕਹਾਹੀਮ੍ ॥
ਸੁਨਿ ਬਿਰਂਚਿ ਅਤਿਸਯ ਸੁਖ ਮਾਨਹਿਂ। ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਤਾਤ ਕਰਹੁ ਗੁਨ ਗਾਨਹਿਮ੍ ॥
ਸਨਕਾਦਿਕ ਨਾਰਦਹਿ ਸਰਾਹਹਿਂ। ਜਦ੍ਯਪਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਨਿਰਤ ਮੁਨਿ ਆਹਹਿਮ੍ ॥
ਸੁਨਿ ਗੁਨ ਗਾਨ ਸਮਾਧਿ ਬਿਸਾਰੀ ॥ ਸਾਦਰ ਸੁਨਹਿਂ ਪਰਮ ਅਧਿਕਾਰੀ ॥

ਦੋ. ਜੀਵਨਮੁਕ੍ਤ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਰ ਚਰਿਤ ਸੁਨਹਿਂ ਤਜਿ ਧ੍ਯਾਨ।
ਜੇ ਹਰਿ ਕਥਾਁ ਨ ਕਰਹਿਂ ਰਤਿ ਤਿਨ੍ਹ ਕੇ ਹਿਯ ਪਾਸ਼ਾਨ ॥ 42 ॥

ਏਕ ਬਾਰ ਰਘੁਨਾਥ ਬੋਲਾਏ। ਗੁਰ ਦ੍ਵਿਜ ਪੁਰਬਾਸੀ ਸਬ ਆਏ ॥
ਬੈਠੇ ਗੁਰ ਮੁਨਿ ਅਰੁ ਦ੍ਵਿਜ ਸਜ੍ਜਨ। ਬੋਲੇ ਬਚਨ ਭਗਤ ਭਵ ਭਂਜਨ ॥
ਸਨਹੁ ਸਕਲ ਪੁਰਜਨ ਮਮ ਬਾਨੀ। ਕਹੁਁ ਨ ਕਛੁ ਮਮਤਾ ਉਰ ਆਨੀ ॥
ਨਹਿਂ ਅਨੀਤਿ ਨਹਿਂ ਕਛੁ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ। ਸੁਨਹੁ ਕਰਹੁ ਜੋ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਸੋਹਾਈ ॥
ਸੋਇ ਸੇਵਕ ਪ੍ਰਿਯਤਮ ਮਮ ਸੋਈ। ਮਮ ਅਨੁਸਾਸਨ ਮਾਨੈ ਜੋਈ ॥
ਜੌਂ ਅਨੀਤਿ ਕਛੁ ਭਾਸ਼ੌਂ ਭਾਈ। ਤੌਂ ਮੋਹਿ ਬਰਜਹੁ ਭਯ ਬਿਸਰਾਈ ॥
ਬਡ਼ਏਂ ਭਾਗ ਮਾਨੁਸ਼ ਤਨੁ ਪਾਵਾ। ਸੁਰ ਦੁਰ੍ਲਭ ਸਬ ਗ੍ਰਂਥਿਨ੍ਹ ਗਾਵਾ ॥
ਸਾਧਨ ਧਾਮ ਮੋਚ੍ਛ ਕਰ ਦ੍ਵਾਰਾ। ਪਾਇ ਨ ਜੇਹਿਂ ਪਰਲੋਕ ਸਁਵਾਰਾ ॥

ਦੋ. ਸੋ ਪਰਤ੍ਰ ਦੁਖ ਪਾਵਿ ਸਿਰ ਧੁਨਿ ਧੁਨਿ ਪਛਿਤਾਇ।
ਕਾਲਹਿ ਕਰ੍ਮਹਿ ਈਸ੍ਵਰਹਿ ਮਿਥ੍ਯਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇ ॥ 43 ॥

ਏਹਿ ਤਨ ਕਰ ਫਲ ਬਿਸ਼ਯ ਨ ਭਾਈ। ਸ੍ਵਰ੍ਗੁ ਸ੍ਵਲ੍ਪ ਅਂਤ ਦੁਖਦਾਈ ॥
ਨਰ ਤਨੁ ਪਾਇ ਬਿਸ਼ਯਁ ਮਨ ਦੇਹੀਂ। ਪਲਟਿ ਸੁਧਾ ਤੇ ਸਠ ਬਿਸ਼ ਲੇਹੀਮ੍ ॥
ਤਾਹਿ ਕਬਹੁਁ ਭਲ ਕਹਿ ਨ ਕੋਈ। ਗੁਂਜਾ ਗ੍ਰਹਿ ਪਰਸ ਮਨਿ ਖੋਈ ॥
ਆਕਰ ਚਾਰਿ ਲਚ੍ਛ ਚੌਰਾਸੀ। ਜੋਨਿ ਭ੍ਰਮਤ ਯਹ ਜਿਵ ਅਬਿਨਾਸੀ ॥
ਫਿਰਤ ਸਦਾ ਮਾਯਾ ਕਰ ਪ੍ਰੇਰਾ। ਕਾਲ ਕਰ੍ਮ ਸੁਭਾਵ ਗੁਨ ਘੇਰਾ ॥
ਕਬਹੁਁਕ ਕਰਿ ਕਰੁਨਾ ਨਰ ਦੇਹੀ। ਦੇਤ ਈਸ ਬਿਨੁ ਹੇਤੁ ਸਨੇਹੀ ॥
ਨਰ ਤਨੁ ਭਵ ਬਾਰਿਧਿ ਕਹੁਁ ਬੇਰੋ। ਸਨ੍ਮੁਖ ਮਰੁਤ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਮੇਰੋ ॥
ਕਰਨਧਾਰ ਸਦਗੁਰ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢ਼ ਨਾਵਾ। ਦੁਰ੍ਲਭ ਸਾਜ ਸੁਲਭ ਕਰਿ ਪਾਵਾ ॥

ਦੋ. ਜੋ ਨ ਤਰੈ ਭਵ ਸਾਗਰ ਨਰ ਸਮਾਜ ਅਸ ਪਾਇ।
ਸੋ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਨਿਂਦਕ ਮਂਦਮਤਿ ਆਤ੍ਮਾਹਨ ਗਤਿ ਜਾਇ ॥ 44 ॥

ਜੌਂ ਪਰਲੋਕ ਇਹਾਁ ਸੁਖ ਚਹਹੂ। ਸੁਨਿ ਮਮ ਬਚਨ ਹ੍ਰ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢ਼ ਗਹਹੂ ॥
ਸੁਲਭ ਸੁਖਦ ਮਾਰਗ ਯਹ ਭਾਈ। ਭਗਤਿ ਮੋਰਿ ਪੁਰਾਨ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਗਾਈ ॥
ਗ੍ਯਾਨ ਅਗਮ ਪ੍ਰਤ੍ਯੂਹ ਅਨੇਕਾ। ਸਾਧਨ ਕਠਿਨ ਨ ਮਨ ਕਹੁਁ ਟੇਕਾ ॥
ਕਰਤ ਕਸ਼੍ਟ ਬਹੁ ਪਾਵਿ ਕੋਊ। ਭਕ੍ਤਿ ਹੀਨ ਮੋਹਿ ਪ੍ਰਿਯ ਨਹਿਂ ਸੋਊ ॥
ਭਕ੍ਤਿ ਸੁਤਂਤ੍ਰ ਸਕਲ ਸੁਖ ਖਾਨੀ। ਬਿਨੁ ਸਤਸਂਗ ਨ ਪਾਵਹਿਂ ਪ੍ਰਾਨੀ ॥
ਪੁਨ੍ਯ ਪੁਂਜ ਬਿਨੁ ਮਿਲਹਿਂ ਨ ਸਂਤਾ। ਸਤਸਂਗਤਿ ਸਂਸ੍ਰੁਰੁਇਤਿ ਕਰ ਅਂਤਾ ॥
ਪੁਨ੍ਯ ਏਕ ਜਗ ਮਹੁਁ ਨਹਿਂ ਦੂਜਾ। ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚਨ ਬਿਪ੍ਰ ਪਦ ਪੂਜਾ ॥

ਸਾਨੁਕੂਲ ਤੇਹਿ ਪਰ ਮੁਨਿ ਦੇਵਾ। ਜੋ ਤਜਿ ਕਪਟੁ ਕਰਿ ਦ੍ਵਿਜ ਸੇਵਾ ॥

ਦੋ. ਔਰੁ ਏਕ ਗੁਪੁਤ ਮਤ ਸਬਹਿ ਕਹੁਁ ਕਰ ਜੋਰਿ।
ਸਂਕਰ ਭਜਨ ਬਿਨਾ ਨਰ ਭਗਤਿ ਨ ਪਾਵਿ ਮੋਰਿ ॥ 45 ॥

ਕਹਹੁ ਭਗਤਿ ਪਥ ਕਵਨ ਪ੍ਰਯਾਸਾ। ਜੋਗ ਨ ਮਖ ਜਪ ਤਪ ਉਪਵਾਸਾ ॥
ਸਰਲ ਸੁਭਾਵ ਨ ਮਨ ਕੁਟਿਲਾਈ। ਜਥਾ ਲਾਭ ਸਂਤੋਸ਼ ਸਦਾਈ ॥
ਮੋਰ ਦਾਸ ਕਹਾਇ ਨਰ ਆਸਾ। ਕਰਿ ਤੌ ਕਹਹੁ ਕਹਾ ਬਿਸ੍ਵਾਸਾ ॥
ਬਹੁਤ ਕਹੁਁ ਕਾ ਕਥਾ ਬਢ਼ਆਈ। ਏਹਿ ਆਚਰਨ ਬਸ੍ਯ ਮੈਂ ਭਾਈ ॥
ਬੈਰ ਨ ਬਿਗ੍ਰਹ ਆਸ ਨ ਤ੍ਰਾਸਾ। ਸੁਖਮਯ ਤਾਹਿ ਸਦਾ ਸਬ ਆਸਾ ॥
ਅਨਾਰਂਭ ਅਨਿਕੇਤ ਅਮਾਨੀ। ਅਨਘ ਅਰੋਸ਼ ਦਚ੍ਛ ਬਿਗ੍ਯਾਨੀ ॥
ਪ੍ਰੀਤਿ ਸਦਾ ਸਜ੍ਜਨ ਸਂਸਰ੍ਗਾ। ਤ੍ਰੁਰੁਇਨ ਸਮ ਬਿਸ਼ਯ ਸ੍ਵਰ੍ਗ ਅਪਬਰ੍ਗਾ ॥
ਭਗਤਿ ਪਚ੍ਛ ਹਠ ਨਹਿਂ ਸਠਤਾਈ। ਦੁਸ਼੍ਟ ਤਰ੍ਕ ਸਬ ਦੂਰਿ ਬਹਾਈ ॥

ਦੋ. ਮਮ ਗੁਨ ਗ੍ਰਾਮ ਨਾਮ ਰਤ ਗਤ ਮਮਤਾ ਮਦ ਮੋਹ।
ਤਾ ਕਰ ਸੁਖ ਸੋਇ ਜਾਨਿ ਪਰਾਨਂਦ ਸਂਦੋਹ ॥ 46 ॥

ਸੁਨਤ ਸੁਧਾਸਮ ਬਚਨ ਰਾਮ ਕੇ। ਗਹੇ ਸਬਨਿ ਪਦ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਧਾਮ ਕੇ ॥
ਜਨਨਿ ਜਨਕ ਗੁਰ ਬਂਧੁ ਹਮਾਰੇ। ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਨਿਧਾਨ ਪ੍ਰਾਨ ਤੇ ਪ੍ਯਾਰੇ ॥
ਤਨੁ ਧਨੁ ਧਾਮ ਰਾਮ ਹਿਤਕਾਰੀ। ਸਬ ਬਿਧਿ ਤੁਮ੍ਹ ਪ੍ਰਨਤਾਰਤਿ ਹਾਰੀ ॥
ਅਸਿ ਸਿਖ ਤੁਮ੍ਹ ਬਿਨੁ ਦੇਇ ਨ ਕੋਊ। ਮਾਤੁ ਪਿਤਾ ਸ੍ਵਾਰਥ ਰਤ ਓਊ ॥
ਹੇਤੁ ਰਹਿਤ ਜਗ ਜੁਗ ਉਪਕਾਰੀ। ਤੁਮ੍ਹ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਸੇਵਕ ਅਸੁਰਾਰੀ ॥
ਸ੍ਵਾਰਥ ਮੀਤ ਸਕਲ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਸਪਨੇਹੁਁ ਪ੍ਰਭੁ ਪਰਮਾਰਥ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਸਬਕੇ ਬਚਨ ਪ੍ਰੇਮ ਰਸ ਸਾਨੇ। ਸੁਨਿ ਰਘੁਨਾਥ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਹਰਸ਼ਾਨੇ ॥
ਨਿਜ ਨਿਜ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਗੇ ਆਯਸੁ ਪਾਈ। ਬਰਨਤ ਪ੍ਰਭੁ ਬਤਕਹੀ ਸੁਹਾਈ ॥

ਦੋ. -ਉਮਾ ਅਵਧਬਾਸੀ ਨਰ ਨਾਰਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਾਰਥ ਰੂਪ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸਚ੍ਚਿਦਾਨਂਦ ਘਨ ਰਘੁਨਾਯਕ ਜਹਁ ਭੂਪ ॥ 47 ॥

ਏਕ ਬਾਰ ਬਸਿਸ਼੍ਟ ਮੁਨਿ ਆਏ। ਜਹਾਁ ਰਾਮ ਸੁਖਧਾਮ ਸੁਹਾਏ ॥
ਅਤਿ ਆਦਰ ਰਘੁਨਾਯਕ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਪਦ ਪਖਾਰਿ ਪਾਦੋਦਕ ਲੀਨ੍ਹਾ ॥
ਰਾਮ ਸੁਨਹੁ ਮੁਨਿ ਕਹ ਕਰ ਜੋਰੀ। ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਸਿਂਧੁ ਬਿਨਤੀ ਕਛੁ ਮੋਰੀ ॥
ਦੇਖਿ ਦੇਖਿ ਆਚਰਨ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ। ਹੋਤ ਮੋਹ ਮਮ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਅਪਾਰਾ ॥
ਮਹਿਮਾ ਅਮਿਤ ਬੇਦ ਨਹਿਂ ਜਾਨਾ। ਮੈਂ ਕੇਹਿ ਭਾਁਤਿ ਕਹੁਁ ਭਗਵਾਨਾ ॥
ਉਪਰੋਹਿਤ੍ਯ ਕਰ੍ਮ ਅਤਿ ਮਂਦਾ। ਬੇਦ ਪੁਰਾਨ ਸੁਮ੍ਰੁਰੁਇਤਿ ਕਰ ਨਿਂਦਾ ॥
ਜਬ ਨ ਲੇਉਁ ਮੈਂ ਤਬ ਬਿਧਿ ਮੋਹੀ। ਕਹਾ ਲਾਭ ਆਗੇਂ ਸੁਤ ਤੋਹੀ ॥
ਪਰਮਾਤਮਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਨਰ ਰੂਪਾ। ਹੋਇਹਿ ਰਘੁਕੁਲ ਭੂਸ਼ਨ ਭੂਪਾ ॥

ਦੋ. -ਤਬ ਮੈਂ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਬਿਚਾਰਾ ਜੋਗ ਜਗ੍ਯ ਬ੍ਰਤ ਦਾਨ।
ਜਾ ਕਹੁਁ ਕਰਿਅ ਸੋ ਪੈਹੁਁ ਧਰ੍ਮ ਨ ਏਹਿ ਸਮ ਆਨ ॥ 48 ॥

ਜਪ ਤਪ ਨਿਯਮ ਜੋਗ ਨਿਜ ਧਰ੍ਮਾ। ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸਂਭਵ ਨਾਨਾ ਸੁਭ ਕਰ੍ਮਾ ॥
ਗ੍ਯਾਨ ਦਯਾ ਦਮ ਤੀਰਥ ਮਜ੍ਜਨ। ਜਹਁ ਲਗਿ ਧਰ੍ਮ ਕਹਤ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸਜ੍ਜਨ ॥
ਆਗਮ ਨਿਗਮ ਪੁਰਾਨ ਅਨੇਕਾ। ਪਢ਼ਏ ਸੁਨੇ ਕਰ ਫਲ ਪ੍ਰਭੁ ਏਕਾ ॥
ਤਬ ਪਦ ਪਂਕਜ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨਿਰਂਤਰ। ਸਬ ਸਾਧਨ ਕਰ ਯਹ ਫਲ ਸੁਂਦਰ ॥
ਛੂਟਿ ਮਲ ਕਿ ਮਲਹਿ ਕੇ ਧੋਏਁ। ਘ੍ਰੁਰੁਇਤ ਕਿ ਪਾਵ ਕੋਇ ਬਾਰਿ ਬਿਲੋਏਁ ॥
ਪ੍ਰੇਮ ਭਗਤਿ ਜਲ ਬਿਨੁ ਰਘੁਰਾਈ। ਅਭਿਅਂਤਰ ਮਲ ਕਬਹੁਁ ਨ ਜਾਈ ॥
ਸੋਇ ਸਰ੍ਬਗ੍ਯ ਤਗ੍ਯ ਸੋਇ ਪਂਡਿਤ। ਸੋਇ ਗੁਨ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਬਿਗ੍ਯਾਨ ਅਖਂਡਿਤ ॥
ਦਚ੍ਛ ਸਕਲ ਲਚ੍ਛਨ ਜੁਤ ਸੋਈ। ਜਾਕੇਂ ਪਦ ਸਰੋਜ ਰਤਿ ਹੋਈ ॥

ਦੋ. ਨਾਥ ਏਕ ਬਰ ਮਾਗੁਁ ਰਾਮ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਕਰਿ ਦੇਹੁ।
ਜਨ੍ਮ ਜਨ੍ਮ ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਕਮਲ ਕਬਹੁਁ ਘਟੈ ਜਨਿ ਨੇਹੁ ॥ 49 ॥

ਅਸ ਕਹਿ ਮੁਨਿ ਬਸਿਸ਼੍ਟ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਆਏ। ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਸਿਂਧੁ ਕੇ ਮਨ ਅਤਿ ਭਾਏ ॥
ਹਨੂਮਾਨ ਭਰਤਾਦਿਕ ਭ੍ਰਾਤਾ। ਸਂਗ ਲਿਏ ਸੇਵਕ ਸੁਖਦਾਤਾ ॥
ਪੁਨਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਪੁਰ ਬਾਹੇਰ ਗੇ। ਗਜ ਰਥ ਤੁਰਗ ਮਗਾਵਤ ਭੇ ॥
ਦੇਖਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਕਰਿ ਸਕਲ ਸਰਾਹੇ। ਦਿਏ ਉਚਿਤ ਜਿਨ੍ਹ ਜਿਨ੍ਹ ਤੇਇ ਚਾਹੇ ॥
ਹਰਨ ਸਕਲ ਸ਼੍ਰਮ ਪ੍ਰਭੁ ਸ਼੍ਰਮ ਪਾਈ। ਗੇ ਜਹਾਁ ਸੀਤਲ ਅਵਁਰਾਈ ॥
ਭਰਤ ਦੀਨ੍ਹ ਨਿਜ ਬਸਨ ਡਸਾਈ। ਬੈਠੇ ਪ੍ਰਭੁ ਸੇਵਹਿਂ ਸਬ ਭਾਈ ॥
ਮਾਰੁਤਸੁਤ ਤਬ ਮਾਰੂਤ ਕਰੀ। ਪੁਲਕ ਬਪੁਸ਼ ਲੋਚਨ ਜਲ ਭਰੀ ॥
ਹਨੂਮਾਨ ਸਮ ਨਹਿਂ ਬਡ਼ਭਾਗੀ। ਨਹਿਂ ਕੌ ਰਾਮ ਚਰਨ ਅਨੁਰਾਗੀ ॥
ਗਿਰਿਜਾ ਜਾਸੁ ਪ੍ਰੀਤਿ ਸੇਵਕਾਈ। ਬਾਰ ਬਾਰ ਪ੍ਰਭੁ ਨਿਜ ਮੁਖ ਗਾਈ ॥

ਦੋ. ਤੇਹਿਂ ਅਵਸਰ ਮੁਨਿ ਨਾਰਦ ਆਏ ਕਰਤਲ ਬੀਨ।
ਗਾਵਨ ਲਗੇ ਰਾਮ ਕਲ ਕੀਰਤਿ ਸਦਾ ਨਬੀਨ ॥ 50 ॥

ਮਾਮਵਲੋਕਯ ਪਂਕਜ ਲੋਚਨ। ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਬਿਲੋਕਨਿ ਸੋਚ ਬਿਮੋਚਨ ॥
ਨੀਲ ਤਾਮਰਸ ਸ੍ਯਾਮ ਕਾਮ ਅਰਿ। ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯ ਕਂਜ ਮਕਰਂਦ ਮਧੁਪ ਹਰਿ ॥
ਜਾਤੁਧਾਨ ਬਰੂਥ ਬਲ ਭਂਜਨ। ਮੁਨਿ ਸਜ੍ਜਨ ਰਂਜਨ ਅਘ ਗਂਜਨ ॥
ਭੂਸੁਰ ਸਸਿ ਨਵ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ ਬਲਾਹਕ। ਅਸਰਨ ਸਰਨ ਦੀਨ ਜਨ ਗਾਹਕ ॥
ਭੁਜ ਬਲ ਬਿਪੁਲ ਭਾਰ ਮਹਿ ਖਂਡਿਤ। ਖਰ ਦੂਸ਼ਨ ਬਿਰਾਧ ਬਧ ਪਂਡਿਤ ॥
ਰਾਵਨਾਰਿ ਸੁਖਰੂਪ ਭੂਪਬਰ। ਜਯ ਦਸਰਥ ਕੁਲ ਕੁਮੁਦ ਸੁਧਾਕਰ ॥
ਸੁਜਸ ਪੁਰਾਨ ਬਿਦਿਤ ਨਿਗਮਾਗਮ। ਗਾਵਤ ਸੁਰ ਮੁਨਿ ਸਂਤ ਸਮਾਗਮ ॥
ਕਾਰੁਨੀਕ ਬ੍ਯਲੀਕ ਮਦ ਖਂਡਨ। ਸਬ ਬਿਧਿ ਕੁਸਲ ਕੋਸਲਾ ਮਂਡਨ ॥
ਕਲਿ ਮਲ ਮਥਨ ਨਾਮ ਮਮਤਾਹਨ। ਤੁਲਸੀਦਾਸ ਪ੍ਰਭੁ ਪਾਹਿ ਪ੍ਰਨਤ ਜਨ ॥

ਦੋ. ਪ੍ਰੇਮ ਸਹਿਤ ਮੁਨਿ ਨਾਰਦ ਬਰਨਿ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗ੍ਰਾਮ।
ਸੋਭਾਸਿਂਧੁ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਧਰਿ ਗੇ ਜਹਾਁ ਬਿਧਿ ਧਾਮ ॥ 51 ॥

ਗਿਰਿਜਾ ਸੁਨਹੁ ਬਿਸਦ ਯਹ ਕਥਾ। ਮੈਂ ਸਬ ਕਹੀ ਮੋਰਿ ਮਤਿ ਜਥਾ ॥
ਰਾਮ ਚਰਿਤ ਸਤ ਕੋਟਿ ਅਪਾਰਾ। ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸਾਰਦਾ ਨ ਬਰਨੈ ਪਾਰਾ ॥
ਰਾਮ ਅਨਂਤ ਅਨਂਤ ਗੁਨਾਨੀ। ਜਨ੍ਮ ਕਰ੍ਮ ਅਨਂਤ ਨਾਮਾਨੀ ॥
ਜਲ ਸੀਕਰ ਮਹਿ ਰਜ ਗਨਿ ਜਾਹੀਂ। ਰਘੁਪਤਿ ਚਰਿਤ ਨ ਬਰਨਿ ਸਿਰਾਹੀਮ੍ ॥
ਬਿਮਲ ਕਥਾ ਹਰਿ ਪਦ ਦਾਯਨੀ। ਭਗਤਿ ਹੋਇ ਸੁਨਿ ਅਨਪਾਯਨੀ ॥
ਉਮਾ ਕਹਿਉਁ ਸਬ ਕਥਾ ਸੁਹਾਈ। ਜੋ ਭੁਸੁਂਡਿ ਖਗਪਤਿਹਿ ਸੁਨਾਈ ॥
ਕਛੁਕ ਰਾਮ ਗੁਨ ਕਹੇਉਁ ਬਖਾਨੀ। ਅਬ ਕਾ ਕਹੌਂ ਸੋ ਕਹਹੁ ਭਵਾਨੀ ॥
ਸੁਨਿ ਸੁਭ ਕਥਾ ਉਮਾ ਹਰਸ਼ਾਨੀ। ਬੋਲੀ ਅਤਿ ਬਿਨੀਤ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਾਨੀ ॥
ਧਨ੍ਯ ਧਨ੍ਯ ਮੈਂ ਧਨ੍ਯ ਪੁਰਾਰੀ। ਸੁਨੇਉਁ ਰਾਮ ਗੁਨ ਭਵ ਭਯ ਹਾਰੀ ॥

ਦੋ. ਤੁਮ੍ਹਰੀ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਯਤਨ ਅਬ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਕ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯ ਨ ਮੋਹ।
ਜਾਨੇਉਁ ਰਾਮ ਪ੍ਰਤਾਪ ਪ੍ਰਭੁ ਚਿਦਾਨਂਦ ਸਂਦੋਹ ॥ 52(ਕ) ॥

ਨਾਥ ਤਵਾਨਨ ਸਸਿ ਸ੍ਰਵਤ ਕਥਾ ਸੁਧਾ ਰਘੁਬੀਰ।
ਸ਼੍ਰਵਨ ਪੁਟਨ੍ਹਿ ਮਨ ਪਾਨ ਕਰਿ ਨਹਿਂ ਅਘਾਤ ਮਤਿਧੀਰ ॥ 52(ਖ) ॥

ਰਾਮ ਚਰਿਤ ਜੇ ਸੁਨਤ ਅਘਾਹੀਂ। ਰਸ ਬਿਸੇਸ਼ ਜਾਨਾ ਤਿਨ੍ਹ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਜੀਵਨਮੁਕ੍ਤ ਮਹਾਮੁਨਿ ਜੇਊ। ਹਰਿ ਗੁਨ ਸੁਨਹੀਂ ਨਿਰਂਤਰ ਤੇਊ ॥
ਭਵ ਸਾਗਰ ਚਹ ਪਾਰ ਜੋ ਪਾਵਾ। ਰਾਮ ਕਥਾ ਤਾ ਕਹਁ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢ਼ ਨਾਵਾ ॥
ਬਿਸ਼ਿਨ੍ਹ ਕਹਁ ਪੁਨਿ ਹਰਿ ਗੁਨ ਗ੍ਰਾਮਾ। ਸ਼੍ਰਵਨ ਸੁਖਦ ਅਰੁ ਮਨ ਅਭਿਰਾਮਾ ॥
ਸ਼੍ਰਵਨਵਂਤ ਅਸ ਕੋ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਜਾਹਿ ਨ ਰਘੁਪਤਿ ਚਰਿਤ ਸੋਹਾਹੀਮ੍ ॥
ਤੇ ਜਡ਼ ਜੀਵ ਨਿਜਾਤ੍ਮਕ ਘਾਤੀ। ਜਿਨ੍ਹਹਿ ਨ ਰਘੁਪਤਿ ਕਥਾ ਸੋਹਾਤੀ ॥
ਹਰਿਚਰਿਤ੍ਰ ਮਾਨਸ ਤੁਮ੍ਹ ਗਾਵਾ। ਸੁਨਿ ਮੈਂ ਨਾਥ ਅਮਿਤਿ ਸੁਖ ਪਾਵਾ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਜੋ ਕਹੀ ਯਹ ਕਥਾ ਸੁਹਾਈ। ਕਾਗਭਸੁਂਡਿ ਗਰੁਡ਼ ਪ੍ਰਤਿ ਗਾਈ ॥

ਦੋ. ਬਿਰਤਿ ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਗ੍ਯਾਨ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢ਼ ਰਾਮ ਚਰਨ ਅਤਿ ਨੇਹ।
ਬਾਯਸ ਤਨ ਰਘੁਪਤਿ ਭਗਤਿ ਮੋਹਿ ਪਰਮ ਸਂਦੇਹ ॥ 53 ॥

ਨਰ ਸਹਸ੍ਰ ਮਹਁ ਸੁਨਹੁ ਪੁਰਾਰੀ। ਕੌ ਏਕ ਹੋਇ ਧਰ੍ਮ ਬ੍ਰਤਧਾਰੀ ॥
ਧਰ੍ਮਸੀਲ ਕੋਟਿਕ ਮਹਁ ਕੋਈ। ਬਿਸ਼ਯ ਬਿਮੁਖ ਬਿਰਾਗ ਰਤ ਹੋਈ ॥
ਕੋਟਿ ਬਿਰਕ੍ਤ ਮਧ੍ਯ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਕਹੀ। ਸਮ੍ਯਕ ਗ੍ਯਾਨ ਸਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਕੌ ਲਹੀ ॥
ਗ੍ਯਾਨਵਂਤ ਕੋਟਿਕ ਮਹਁ ਕੋਊ। ਜੀਵਨਮੁਕ੍ਤ ਸਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਜਗ ਸੋਊ ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਸਹਸ੍ਰ ਮਹੁਁ ਸਬ ਸੁਖ ਖਾਨੀ। ਦੁਰ੍ਲਭ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੀਨ ਬਿਗ੍ਯਾਨੀ ॥
ਧਰ੍ਮਸੀਲ ਬਿਰਕ੍ਤ ਅਰੁ ਗ੍ਯਾਨੀ। ਜੀਵਨਮੁਕ੍ਤ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਰ ਪ੍ਰਾਨੀ ॥
ਸਬ ਤੇ ਸੋ ਦੁਰ੍ਲਭ ਸੁਰਰਾਯਾ। ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਰਤ ਗਤ ਮਦ ਮਾਯਾ ॥
ਸੋ ਹਰਿਭਗਤਿ ਕਾਗ ਕਿਮਿ ਪਾਈ। ਬਿਸ੍ਵਨਾਥ ਮੋਹਿ ਕਹਹੁ ਬੁਝਾਈ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਪਰਾਯਨ ਗ੍ਯਾਨ ਰਤ ਗੁਨਾਗਾਰ ਮਤਿ ਧੀਰ।
ਨਾਥ ਕਹਹੁ ਕੇਹਿ ਕਾਰਨ ਪਾਯੁ ਕਾਕ ਸਰੀਰ ॥ 54 ॥

ਯਹ ਪ੍ਰਭੁ ਚਰਿਤ ਪਵਿਤ੍ਰ ਸੁਹਾਵਾ। ਕਹਹੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਕਾਗ ਕਹਁ ਪਾਵਾ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਕੇਹਿ ਭਾਁਤਿ ਸੁਨਾ ਮਦਨਾਰੀ। ਕਹਹੁ ਮੋਹਿ ਅਤਿ ਕੌਤੁਕ ਭਾਰੀ ॥
ਗਰੁਡ਼ ਮਹਾਗ੍ਯਾਨੀ ਗੁਨ ਰਾਸੀ। ਹਰਿ ਸੇਵਕ ਅਤਿ ਨਿਕਟ ਨਿਵਾਸੀ ॥
ਤੇਹਿਂ ਕੇਹਿ ਹੇਤੁ ਕਾਗ ਸਨ ਜਾਈ। ਸੁਨੀ ਕਥਾ ਮੁਨਿ ਨਿਕਰ ਬਿਹਾਈ ॥
ਕਹਹੁ ਕਵਨ ਬਿਧਿ ਭਾ ਸਂਬਾਦਾ। ਦੌ ਹਰਿਭਗਤ ਕਾਗ ਉਰਗਾਦਾ ॥
ਗੌਰਿ ਗਿਰਾ ਸੁਨਿ ਸਰਲ ਸੁਹਾਈ। ਬੋਲੇ ਸਿਵ ਸਾਦਰ ਸੁਖ ਪਾਈ ॥
ਧਨ੍ਯ ਸਤੀ ਪਾਵਨ ਮਤਿ ਤੋਰੀ। ਰਘੁਪਤਿ ਚਰਨ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨਹਿਂ ਥੋਰੀ ॥
ਸੁਨਹੁ ਪਰਮ ਪੁਨੀਤ ਇਤਿਹਾਸਾ। ਜੋ ਸੁਨਿ ਸਕਲ ਲੋਕ ਭ੍ਰਮ ਨਾਸਾ ॥
ਉਪਜਿ ਰਾਮ ਚਰਨ ਬਿਸ੍ਵਾਸਾ। ਭਵ ਨਿਧਿ ਤਰ ਨਰ ਬਿਨਹਿਂ ਪ੍ਰਯਾਸਾ ॥

ਦੋ. ਐਸਿਅ ਪ੍ਰਸ੍ਨ ਬਿਹਂਗਪਤਿ ਕੀਨ੍ਹ ਕਾਗ ਸਨ ਜਾਇ।
ਸੋ ਸਬ ਸਾਦਰ ਕਹਿਹੁਁ ਸੁਨਹੁ ਉਮਾ ਮਨ ਲਾਇ ॥ 55 ॥

ਮੈਂ ਜਿਮਿ ਕਥਾ ਸੁਨੀ ਭਵ ਮੋਚਨਿ। ਸੋ ਪ੍ਰਸਂਗ ਸੁਨੁ ਸੁਮੁਖਿ ਸੁਲੋਚਨਿ ॥
ਪ੍ਰਥਮ ਦਚ੍ਛ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਤਵ ਅਵਤਾਰਾ। ਸਤੀ ਨਾਮ ਤਬ ਰਹਾ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ॥
ਦਚ੍ਛ ਜਗ੍ਯ ਤਬ ਭਾ ਅਪਮਾਨਾ। ਤੁਮ੍ਹ ਅਤਿ ਕ੍ਰੋਧ ਤਜੇ ਤਬ ਪ੍ਰਾਨਾ ॥
ਮਮ ਅਨੁਚਰਨ੍ਹ ਕੀਨ੍ਹ ਮਖ ਭਂਗਾ। ਜਾਨਹੁ ਤੁਮ੍ਹ ਸੋ ਸਕਲ ਪ੍ਰਸਂਗਾ ॥
ਤਬ ਅਤਿ ਸੋਚ ਭਯੁ ਮਨ ਮੋਰੇਂ। ਦੁਖੀ ਭਯੁਁ ਬਿਯੋਗ ਪ੍ਰਿਯ ਤੋਰੇਮ੍ ॥
ਸੁਂਦਰ ਬਨ ਗਿਰਿ ਸਰਿਤ ਤਡ਼ਆਗਾ। ਕੌਤੁਕ ਦੇਖਤ ਫਿਰੁਁ ਬੇਰਾਗਾ ॥
ਗਿਰਿ ਸੁਮੇਰ ਉਤ੍ਤਰ ਦਿਸਿ ਦੂਰੀ। ਨੀਲ ਸੈਲ ਏਕ ਸੁਂਦਰ ਭੂਰੀ ॥
ਤਾਸੁ ਕਨਕਮਯ ਸਿਖਰ ਸੁਹਾਏ। ਚਾਰਿ ਚਾਰੁ ਮੋਰੇ ਮਨ ਭਾਏ ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਪਰ ਏਕ ਏਕ ਬਿਟਪ ਬਿਸਾਲਾ। ਬਟ ਪੀਪਰ ਪਾਕਰੀ ਰਸਾਲਾ ॥
ਸੈਲੋਪਰਿ ਸਰ ਸੁਂਦਰ ਸੋਹਾ। ਮਨਿ ਸੋਪਾਨ ਦੇਖਿ ਮਨ ਮੋਹਾ ॥

ਦੋ. -ਸੀਤਲ ਅਮਲ ਮਧੁਰ ਜਲ ਜਲਜ ਬਿਪੁਲ ਬਹੁਰਂਗ।
ਕੂਜਤ ਕਲ ਰਵ ਹਂਸ ਗਨ ਗੁਂਜਤ ਮਜੁਂਲ ਭ੍ਰੁਰੁਇਂਗ ॥ 56 ॥

ਤੇਹਿਂ ਗਿਰਿ ਰੁਚਿਰ ਬਸਿ ਖਗ ਸੋਈ। ਤਾਸੁ ਨਾਸ ਕਲ੍ਪਾਂਤ ਨ ਹੋਈ ॥
ਮਾਯਾ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਗੁਨ ਦੋਸ਼ ਅਨੇਕਾ। ਮੋਹ ਮਨੋਜ ਆਦਿ ਅਬਿਬੇਕਾ ॥
ਰਹੇ ਬ੍ਯਾਪਿ ਸਮਸ੍ਤ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਤੇਹਿ ਗਿਰਿ ਨਿਕਟ ਕਬਹੁਁ ਨਹਿਂ ਜਾਹੀਮ੍ ॥
ਤਹਁ ਬਸਿ ਹਰਿਹਿ ਭਜਿ ਜਿਮਿ ਕਾਗਾ। ਸੋ ਸੁਨੁ ਉਮਾ ਸਹਿਤ ਅਨੁਰਾਗਾ ॥
ਪੀਪਰ ਤਰੁ ਤਰ ਧ੍ਯਾਨ ਸੋ ਧਰੀ। ਜਾਪ ਜਗ੍ਯ ਪਾਕਰਿ ਤਰ ਕਰੀ ॥
ਆਁਬ ਛਾਹਁ ਕਰ ਮਾਨਸ ਪੂਜਾ। ਤਜਿ ਹਰਿ ਭਜਨੁ ਕਾਜੁ ਨਹਿਂ ਦੂਜਾ ॥
ਬਰ ਤਰ ਕਹ ਹਰਿ ਕਥਾ ਪ੍ਰਸਂਗਾ। ਆਵਹਿਂ ਸੁਨਹਿਂ ਅਨੇਕ ਬਿਹਂਗਾ ॥
ਰਾਮ ਚਰਿਤ ਬਿਚੀਤ੍ਰ ਬਿਧਿ ਨਾਨਾ। ਪ੍ਰੇਮ ਸਹਿਤ ਕਰ ਸਾਦਰ ਗਾਨਾ ॥
ਸੁਨਹਿਂ ਸਕਲ ਮਤਿ ਬਿਮਲ ਮਰਾਲਾ। ਬਸਹਿਂ ਨਿਰਂਤਰ ਜੇ ਤੇਹਿਂ ਤਾਲਾ ॥
ਜਬ ਮੈਂ ਜਾਇ ਸੋ ਕੌਤੁਕ ਦੇਖਾ। ਉਰ ਉਪਜਾ ਆਨਂਦ ਬਿਸੇਸ਼ਾ ॥

ਦੋ. ਤਬ ਕਛੁ ਕਾਲ ਮਰਾਲ ਤਨੁ ਧਰਿ ਤਹਁ ਕੀਨ੍ਹ ਨਿਵਾਸ।
ਸਾਦਰ ਸੁਨਿ ਰਘੁਪਤਿ ਗੁਨ ਪੁਨਿ ਆਯੁਁ ਕੈਲਾਸ ॥ 57 ॥

ਗਿਰਿਜਾ ਕਹੇਉਁ ਸੋ ਸਬ ਇਤਿਹਾਸਾ। ਮੈਂ ਜੇਹਿ ਸਮਯ ਗਯੁਁ ਖਗ ਪਾਸਾ ॥
ਅਬ ਸੋ ਕਥਾ ਸੁਨਹੁ ਜੇਹੀ ਹੇਤੂ। ਗਯੁ ਕਾਗ ਪਹਿਂ ਖਗ ਕੁਲ ਕੇਤੂ ॥
ਜਬ ਰਘੁਨਾਥ ਕੀਨ੍ਹਿ ਰਨ ਕ੍ਰੀਡ਼ਆ। ਸਮੁਝਤ ਚਰਿਤ ਹੋਤਿ ਮੋਹਿ ਬ੍ਰੀਡ਼ਆ ॥
ਇਂਦ੍ਰਜੀਤ ਕਰ ਆਪੁ ਬਁਧਾਯੋ। ਤਬ ਨਾਰਦ ਮੁਨਿ ਗਰੁਡ਼ ਪਠਾਯੋ ॥
ਬਂਧਨ ਕਾਟਿ ਗਯੋ ਉਰਗਾਦਾ। ਉਪਜਾ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਪ੍ਰਚਂਡ ਬਿਸ਼ਾਦਾ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਬਂਧਨ ਸਮੁਝਤ ਬਹੁ ਭਾਁਤੀ। ਕਰਤ ਬਿਚਾਰ ਉਰਗ ਆਰਾਤੀ ॥
ਬ੍ਯਾਪਕ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਬਿਰਜ ਬਾਗੀਸਾ। ਮਾਯਾ ਮੋਹ ਪਾਰ ਪਰਮੀਸਾ ॥
ਸੋ ਅਵਤਾਰ ਸੁਨੇਉਁ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਦੇਖੇਉਁ ਸੋ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਛੁ ਨਾਹੀਮ੍ ॥

ਦੋ. -ਭਵ ਬਂਧਨ ਤੇ ਛੂਟਹਿਂ ਨਰ ਜਪਿ ਜਾ ਕਰ ਨਾਮ।
ਖਰ੍ਚ ਨਿਸਾਚਰ ਬਾਁਧੇਉ ਨਾਗਪਾਸ ਸੋਇ ਰਾਮ ॥ 58 ॥

ਨਾਨਾ ਭਾਁਤਿ ਮਨਹਿ ਸਮੁਝਾਵਾ। ਪ੍ਰਗਟ ਨ ਗ੍ਯਾਨ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਭ੍ਰਮ ਛਾਵਾ ॥
ਖੇਦ ਖਿਨ੍ਨ ਮਨ ਤਰ੍ਕ ਬਢ਼ਆਈ। ਭਯੁ ਮੋਹਬਸ ਤੁਮ੍ਹਰਿਹਿਂ ਨਾਈ ॥
ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਗਯੁ ਦੇਵਰਿਸ਼ਿ ਪਾਹੀਂ। ਕਹੇਸਿ ਜੋ ਸਂਸਯ ਨਿਜ ਮਨ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਸੁਨਿ ਨਾਰਦਹਿ ਲਾਗਿ ਅਤਿ ਦਾਯਾ। ਸੁਨੁ ਖਗ ਪ੍ਰਬਲ ਰਾਮ ਕੈ ਮਾਯਾ ॥
ਜੋ ਗ੍ਯਾਨਿਨ੍ਹ ਕਰ ਚਿਤ ਅਪਹਰੀ। ਬਰਿਆਈ ਬਿਮੋਹ ਮਨ ਕਰੀ ॥
ਜੇਹਿਂ ਬਹੁ ਬਾਰ ਨਚਾਵਾ ਮੋਹੀ। ਸੋਇ ਬ੍ਯਾਪੀ ਬਿਹਂਗਪਤਿ ਤੋਹੀ ॥
ਮਹਾਮੋਹ ਉਪਜਾ ਉਰ ਤੋਰੇਂ। ਮਿਟਿਹਿ ਨ ਬੇਗਿ ਕਹੇਂ ਖਗ ਮੋਰੇਮ੍ ॥
ਚਤੁਰਾਨਨ ਪਹਿਂ ਜਾਹੁ ਖਗੇਸਾ। ਸੋਇ ਕਰੇਹੁ ਜੇਹਿ ਹੋਇ ਨਿਦੇਸਾ ॥

ਦੋ. ਅਸ ਕਹਿ ਚਲੇ ਦੇਵਰਿਸ਼ਿ ਕਰਤ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗਾਨ।
ਹਰਿ ਮਾਯਾ ਬਲ ਬਰਨਤ ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਪਰਮ ਸੁਜਾਨ ॥ 59 ॥

ਤਬ ਖਗਪਤਿ ਬਿਰਂਚਿ ਪਹਿਂ ਗਯੂ। ਨਿਜ ਸਂਦੇਹ ਸੁਨਾਵਤ ਭਯੂ ॥
ਸੁਨਿ ਬਿਰਂਚਿ ਰਾਮਹਿ ਸਿਰੁ ਨਾਵਾ। ਸਮੁਝਿ ਪ੍ਰਤਾਪ ਪ੍ਰੇਮ ਅਤਿ ਛਾਵਾ ॥
ਮਨ ਮਹੁਁ ਕਰਿ ਬਿਚਾਰ ਬਿਧਾਤਾ। ਮਾਯਾ ਬਸ ਕਬਿ ਕੋਬਿਦ ਗ੍ਯਾਤਾ ॥
ਹਰਿ ਮਾਯਾ ਕਰ ਅਮਿਤਿ ਪ੍ਰਭਾਵਾ। ਬਿਪੁਲ ਬਾਰ ਜੇਹਿਂ ਮੋਹਿ ਨਚਾਵਾ ॥
ਅਗ ਜਗਮਯ ਜਗ ਮਮ ਉਪਰਾਜਾ। ਨਹਿਂ ਆਚਰਜ ਮੋਹ ਖਗਰਾਜਾ ॥
ਤਬ ਬੋਲੇ ਬਿਧਿ ਗਿਰਾ ਸੁਹਾਈ। ਜਾਨ ਮਹੇਸ ਰਾਮ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ ॥
ਬੈਨਤੇਯ ਸਂਕਰ ਪਹਿਂ ਜਾਹੂ। ਤਾਤ ਅਨਤ ਪੂਛਹੁ ਜਨਿ ਕਾਹੂ ॥
ਤਹਁ ਹੋਇਹਿ ਤਵ ਸਂਸਯ ਹਾਨੀ। ਚਲੇਉ ਬਿਹਂਗ ਸੁਨਤ ਬਿਧਿ ਬਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਪਰਮਾਤੁਰ ਬਿਹਂਗਪਤਿ ਆਯੁ ਤਬ ਮੋ ਪਾਸ।
ਜਾਤ ਰਹੇਉਁ ਕੁਬੇਰ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਰਹਿਹੁ ਉਮਾ ਕੈਲਾਸ ॥ 60 ॥

ਤੇਹਿਂ ਮਮ ਪਦ ਸਾਦਰ ਸਿਰੁ ਨਾਵਾ। ਪੁਨਿ ਆਪਨ ਸਂਦੇਹ ਸੁਨਾਵਾ ॥
ਸੁਨਿ ਤਾ ਕਰਿ ਬਿਨਤੀ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਾਨੀ। ਪਰੇਮ ਸਹਿਤ ਮੈਂ ਕਹੇਉਁ ਭਵਾਨੀ ॥
ਮਿਲੇਹੁ ਗਰੁਡ਼ ਮਾਰਗ ਮਹਁ ਮੋਹੀ। ਕਵਨ ਭਾਁਤਿ ਸਮੁਝਾਵੌਂ ਤੋਹੀ ॥
ਤਬਹਿ ਹੋਇ ਸਬ ਸਂਸਯ ਭਂਗਾ। ਜਬ ਬਹੁ ਕਾਲ ਕਰਿਅ ਸਤਸਂਗਾ ॥
ਸੁਨਿਅ ਤਹਾਁ ਹਰਿ ਕਥਾ ਸੁਹਾਈ। ਨਾਨਾ ਭਾਁਤਿ ਮੁਨਿਨ੍ਹ ਜੋ ਗਾਈ ॥
ਜੇਹਿ ਮਹੁਁ ਆਦਿ ਮਧ੍ਯ ਅਵਸਾਨਾ। ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦ੍ਯ ਰਾਮ ਭਗਵਾਨਾ ॥
ਨਿਤ ਹਰਿ ਕਥਾ ਹੋਤ ਜਹਁ ਭਾਈ। ਪਠਵੁਁ ਤਹਾਁ ਸੁਨਹਿ ਤੁਮ੍ਹ ਜਾਈ ॥
ਜਾਇਹਿ ਸੁਨਤ ਸਕਲ ਸਂਦੇਹਾ। ਰਾਮ ਚਰਨ ਹੋਇਹਿ ਅਤਿ ਨੇਹਾ ॥

ਦੋ. ਬਿਨੁ ਸਤਸਂਗ ਨ ਹਰਿ ਕਥਾ ਤੇਹਿ ਬਿਨੁ ਮੋਹ ਨ ਭਾਗ।
ਮੋਹ ਗੇਁ ਬਿਨੁ ਰਾਮ ਪਦ ਹੋਇ ਨ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢ਼ ਅਨੁਰਾਗ ॥ 61 ॥

ਮਿਲਹਿਂ ਨ ਰਘੁਪਤਿ ਬਿਨੁ ਅਨੁਰਾਗਾ। ਕਿਏਁ ਜੋਗ ਤਪ ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਰਾਗਾ ॥
ਉਤ੍ਤਰ ਦਿਸਿ ਸੁਂਦਰ ਗਿਰਿ ਨੀਲਾ। ਤਹਁ ਰਹ ਕਾਕਭੁਸੁਂਡਿ ਸੁਸੀਲਾ ॥
ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਪਥ ਪਰਮ ਪ੍ਰਬੀਨਾ। ਗ੍ਯਾਨੀ ਗੁਨ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਬਹੁ ਕਾਲੀਨਾ ॥
ਰਾਮ ਕਥਾ ਸੋ ਕਹਿ ਨਿਰਂਤਰ। ਸਾਦਰ ਸੁਨਹਿਂ ਬਿਬਿਧ ਬਿਹਂਗਬਰ ॥
ਜਾਇ ਸੁਨਹੁ ਤਹਁ ਹਰਿ ਗੁਨ ਭੂਰੀ। ਹੋਇਹਿ ਮੋਹ ਜਨਿਤ ਦੁਖ ਦੂਰੀ ॥
ਮੈਂ ਜਬ ਤੇਹਿ ਸਬ ਕਹਾ ਬੁਝਾਈ। ਚਲੇਉ ਹਰਸ਼ਿ ਮਮ ਪਦ ਸਿਰੁ ਨਾਈ ॥
ਤਾਤੇ ਉਮਾ ਨ ਮੈਂ ਸਮੁਝਾਵਾ। ਰਘੁਪਤਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਁ ਮਰਮੁ ਮੈਂ ਪਾਵਾ ॥
ਹੋਇਹਿ ਕੀਨ੍ਹ ਕਬਹੁਁ ਅਭਿਮਾਨਾ। ਸੋ ਖੌਵੈ ਚਹ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਾਨਾ ॥
ਕਛੁ ਤੇਹਿ ਤੇ ਪੁਨਿ ਮੈਂ ਨਹਿਂ ਰਾਖਾ। ਸਮੁਝਿ ਖਗ ਖਗਹੀ ਕੈ ਭਾਸ਼ਾ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਮਾਯਾ ਬਲਵਂਤ ਭਵਾਨੀ। ਜਾਹਿ ਨ ਮੋਹ ਕਵਨ ਅਸ ਗ੍ਯਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਗ੍ਯਾਨਿ ਭਗਤ ਸਿਰੋਮਨਿ ਤ੍ਰਿਭੁਵਨਪਤਿ ਕਰ ਜਾਨ।
ਤਾਹਿ ਮੋਹ ਮਾਯਾ ਨਰ ਪਾਵਁਰ ਕਰਹਿਂ ਗੁਮਾਨ ॥ 62(ਕ) ॥

ਮਾਸਪਾਰਾਯਣ, ਅਟ੍ਠਾਈਸਵਾਁ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਸਿਵ ਬਿਰਂਚਿ ਕਹੁਁ ਮੋਹਿ ਕੋ ਹੈ ਬਪੁਰਾ ਆਨ।
ਅਸ ਜਿਯਁ ਜਾਨਿ ਭਜਹਿਂ ਮੁਨਿ ਮਾਯਾ ਪਤਿ ਭਗਵਾਨ ॥ 62(ਖ) ॥

ਗਯੁ ਗਰੁਡ਼ ਜਹਁ ਬਸਿ ਭੁਸੁਂਡਾ। ਮਤਿ ਅਕੁਂਠ ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਅਖਂਡਾ ॥
ਦੇਖਿ ਸੈਲ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਮਨ ਭਯੂ। ਮਾਯਾ ਮੋਹ ਸੋਚ ਸਬ ਗਯੂ ॥
ਕਰਿ ਤਡ਼ਆਗ ਮਜ੍ਜਨ ਜਲਪਾਨਾ। ਬਟ ਤਰ ਗਯੁ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਹਰਸ਼ਾਨਾ ॥
ਬ੍ਰੁਰੁਇਦ੍ਧ ਬ੍ਰੁਰੁਇਦ੍ਧ ਬਿਹਂਗ ਤਹਁ ਆਏ। ਸੁਨੈ ਰਾਮ ਕੇ ਚਰਿਤ ਸੁਹਾਏ ॥
ਕਥਾ ਅਰਂਭ ਕਰੈ ਸੋਇ ਚਾਹਾ। ਤੇਹੀ ਸਮਯ ਗਯੁ ਖਗਨਾਹਾ ॥
ਆਵਤ ਦੇਖਿ ਸਕਲ ਖਗਰਾਜਾ। ਹਰਸ਼ੇਉ ਬਾਯਸ ਸਹਿਤ ਸਮਾਜਾ ॥
ਅਤਿ ਆਦਰ ਖਗਪਤਿ ਕਰ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਸ੍ਵਾਗਤ ਪੂਛਿ ਸੁਆਸਨ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥
ਕਰਿ ਪੂਜਾ ਸਮੇਤ ਅਨੁਰਾਗਾ। ਮਧੁਰ ਬਚਨ ਤਬ ਬੋਲੇਉ ਕਾਗਾ ॥

ਦੋ. ਨਾਥ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਾਰਥ ਭਯੁਁ ਮੈਂ ਤਵ ਦਰਸਨ ਖਗਰਾਜ।
ਆਯਸੁ ਦੇਹੁ ਸੋ ਕਰੌਂ ਅਬ ਪ੍ਰਭੁ ਆਯਹੁ ਕੇਹਿ ਕਾਜ ॥ 63(ਕ) ॥

ਸਦਾ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਾਰਥ ਰੂਪ ਤੁਮ੍ਹ ਕਹ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਚਨ ਖਗੇਸ।
ਜੇਹਿ ਕੈ ਅਸ੍ਤੁਤਿ ਸਾਦਰ ਨਿਜ ਮੁਖ ਕੀਨ੍ਹਿ ਮਹੇਸ ॥ 63(ਖ) ॥

ਸੁਨਹੁ ਤਾਤ ਜੇਹਿ ਕਾਰਨ ਆਯੁਁ। ਸੋ ਸਬ ਭਯੁ ਦਰਸ ਤਵ ਪਾਯੁਁ ॥
ਦੇਖਿ ਪਰਮ ਪਾਵਨ ਤਵ ਆਸ਼੍ਰਮ। ਗਯੁ ਮੋਹ ਸਂਸਯ ਨਾਨਾ ਭ੍ਰਮ ॥
ਅਬ ਸ਼੍ਰੀਰਾਮ ਕਥਾ ਅਤਿ ਪਾਵਨਿ। ਸਦਾ ਸੁਖਦ ਦੁਖ ਪੁਂਜ ਨਸਾਵਨਿ ॥
ਸਾਦਰ ਤਾਤ ਸੁਨਾਵਹੁ ਮੋਹੀ। ਬਾਰ ਬਾਰ ਬਿਨਵੁਁ ਪ੍ਰਭੁ ਤੋਹੀ ॥
ਸੁਨਤ ਗਰੁਡ਼ ਕੈ ਗਿਰਾ ਬਿਨੀਤਾ। ਸਰਲ ਸੁਪ੍ਰੇਮ ਸੁਖਦ ਸੁਪੁਨੀਤਾ ॥
ਭਯੁ ਤਾਸੁ ਮਨ ਪਰਮ ਉਛਾਹਾ। ਲਾਗ ਕਹੈ ਰਘੁਪਤਿ ਗੁਨ ਗਾਹਾ ॥
ਪ੍ਰਥਮਹਿਂ ਅਤਿ ਅਨੁਰਾਗ ਭਵਾਨੀ। ਰਾਮਚਰਿਤ ਸਰ ਕਹੇਸਿ ਬਖਾਨੀ ॥
ਪੁਨਿ ਨਾਰਦ ਕਰ ਮੋਹ ਅਪਾਰਾ। ਕਹੇਸਿ ਬਹੁਰਿ ਰਾਵਨ ਅਵਤਾਰਾ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਅਵਤਾਰ ਕਥਾ ਪੁਨਿ ਗਾਈ। ਤਬ ਸਿਸੁ ਚਰਿਤ ਕਹੇਸਿ ਮਨ ਲਾਈ ॥

ਦੋ. ਬਾਲਚਰਿਤ ਕਹਿਂ ਬਿਬਿਧ ਬਿਧਿ ਮਨ ਮਹਁ ਪਰਮ ਉਛਾਹ।
ਰਿਸ਼ਿ ਆਗਵਨ ਕਹੇਸਿ ਪੁਨਿ ਸ਼੍ਰੀ ਰਘੁਬੀਰ ਬਿਬਾਹ ॥ 64 ॥

ਬਹੁਰਿ ਰਾਮ ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਪ੍ਰਸਂਗਾ। ਪੁਨਿ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਬਚਨ ਰਾਜ ਰਸ ਭਂਗਾ ॥
ਪੁਰਬਾਸਿਂਹ ਕਰ ਬਿਰਹ ਬਿਸ਼ਾਦਾ। ਕਹੇਸਿ ਰਾਮ ਲਛਿਮਨ ਸਂਬਾਦਾ ॥
ਬਿਪਿਨ ਗਵਨ ਕੇਵਟ ਅਨੁਰਾਗਾ। ਸੁਰਸਰਿ ਉਤਰਿ ਨਿਵਾਸ ਪ੍ਰਯਾਗਾ ॥
ਬਾਲਮੀਕ ਪ੍ਰਭੁ ਮਿਲਨ ਬਖਾਨਾ। ਚਿਤ੍ਰਕੂਟ ਜਿਮਿ ਬਸੇ ਭਗਵਾਨਾ ॥
ਸਚਿਵਾਗਵਨ ਨਗਰ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਮਰਨਾ। ਭਰਤਾਗਵਨ ਪ੍ਰੇਮ ਬਹੁ ਬਰਨਾ ॥
ਕਰਿ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਕ੍ਰਿਯਾ ਸਂਗ ਪੁਰਬਾਸੀ। ਭਰਤ ਗੇ ਜਹਁ ਪ੍ਰਭੁ ਸੁਖ ਰਾਸੀ ॥
ਪੁਨਿ ਰਘੁਪਤਿ ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਸਮੁਝਾਏ। ਲੈ ਪਾਦੁਕਾ ਅਵਧਪੁਰ ਆਏ ॥
ਭਰਤ ਰਹਨਿ ਸੁਰਪਤਿ ਸੁਤ ਕਰਨੀ। ਪ੍ਰਭੁ ਅਰੁ ਅਤ੍ਰਿ ਭੇਂਟ ਪੁਨਿ ਬਰਨੀ ॥

ਦੋ. ਕਹਿ ਬਿਰਾਧ ਬਧ ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਦੇਹ ਤਜੀ ਸਰਭਂਗ ॥
ਬਰਨਿ ਸੁਤੀਛਨ ਪ੍ਰੀਤਿ ਪੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਅਗਸ੍ਤਿ ਸਤਸਂਗ ॥ 65 ॥

ਕਹਿ ਦਂਡਕ ਬਨ ਪਾਵਨਤਾਈ। ਗੀਧ ਮਿਤ੍ਰੀ ਪੁਨਿ ਤੇਹਿਂ ਗਾਈ ॥
ਪੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਪਂਚਵਟੀਂ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਬਾਸਾ। ਭਂਜੀ ਸਕਲ ਮੁਨਿਨ੍ਹ ਕੀ ਤ੍ਰਾਸਾ ॥
ਪੁਨਿ ਲਛਿਮਨ ਉਪਦੇਸ ਅਨੂਪਾ। ਸੂਪਨਖਾ ਜਿਮਿ ਕੀਨ੍ਹਿ ਕੁਰੂਪਾ ॥
ਖਰ ਦੂਸ਼ਨ ਬਧ ਬਹੁਰਿ ਬਖਾਨਾ। ਜਿਮਿ ਸਬ ਮਰਮੁ ਦਸਾਨਨ ਜਾਨਾ ॥
ਦਸਕਂਧਰ ਮਾਰੀਚ ਬਤਕਹੀਂ। ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਭੀ ਸੋ ਸਬ ਤੇਹਿਂ ਕਹੀ ॥
ਪੁਨਿ ਮਾਯਾ ਸੀਤਾ ਕਰ ਹਰਨਾ। ਸ਼੍ਰੀਰਘੁਬੀਰ ਬਿਰਹ ਕਛੁ ਬਰਨਾ ॥
ਪੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਗੀਧ ਕ੍ਰਿਯਾ ਜਿਮਿ ਕੀਨ੍ਹੀ। ਬਧਿ ਕਬਂਧ ਸਬਰਿਹਿ ਗਤਿ ਦੀਨ੍ਹੀ ॥
ਬਹੁਰਿ ਬਿਰਹ ਬਰਨਤ ਰਘੁਬੀਰਾ। ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਗੇ ਸਰੋਬਰ ਤੀਰਾ ॥

ਦੋ. ਪ੍ਰਭੁ ਨਾਰਦ ਸਂਬਾਦ ਕਹਿ ਮਾਰੁਤਿ ਮਿਲਨ ਪ੍ਰਸਂਗ।
ਪੁਨਿ ਸੁਗ੍ਰੀਵ ਮਿਤਾਈ ਬਾਲਿ ਪ੍ਰਾਨ ਕਰ ਭਂਗ ॥ 66((ਕ) ॥

ਕਪਿਹਿ ਤਿਲਕ ਕਰਿ ਪ੍ਰਭੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਸੈਲ ਪ੍ਰਬਰਸ਼ਨ ਬਾਸ।
ਬਰਨਨ ਬਰ੍ਸ਼ਾ ਸਰਦ ਅਰੁ ਰਾਮ ਰੋਸ਼ ਕਪਿ ਤ੍ਰਾਸ ॥ 66(ਖ) ॥

ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਕਪਿਪਤਿ ਕੀਸ ਪਠਾਏ। ਸੀਤਾ ਖੋਜ ਸਕਲ ਦਿਸਿ ਧਾਏ ॥
ਬਿਬਰ ਪ੍ਰਬੇਸ ਕੀਨ੍ਹ ਜੇਹਿ ਭਾਁਤੀ। ਕਪਿਨ੍ਹ ਬਹੋਰਿ ਮਿਲਾ ਸਂਪਾਤੀ ॥
ਸੁਨਿ ਸਬ ਕਥਾ ਸਮੀਰਕੁਮਾਰਾ। ਨਾਘਤ ਭਯੁ ਪਯੋਧਿ ਅਪਾਰਾ ॥
ਲਂਕਾਁ ਕਪਿ ਪ੍ਰਬੇਸ ਜਿਮਿ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਪੁਨਿ ਸੀਤਹਿ ਧੀਰਜੁ ਜਿਮਿ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥
ਬਨ ਉਜਾਰਿ ਰਾਵਨਹਿ ਪ੍ਰਬੋਧੀ। ਪੁਰ ਦਹਿ ਨਾਘੇਉ ਬਹੁਰਿ ਪਯੋਧੀ ॥
ਆਏ ਕਪਿ ਸਬ ਜਹਁ ਰਘੁਰਾਈ। ਬੈਦੇਹੀ ਕਿ ਕੁਸਲ ਸੁਨਾਈ ॥
ਸੇਨ ਸਮੇਤਿ ਜਥਾ ਰਘੁਬੀਰਾ। ਉਤਰੇ ਜਾਇ ਬਾਰਿਨਿਧਿ ਤੀਰਾ ॥
ਮਿਲਾ ਬਿਭੀਸ਼ਨ ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਆਈ। ਸਾਗਰ ਨਿਗ੍ਰਹ ਕਥਾ ਸੁਨਾਈ ॥

ਦੋ. ਸੇਤੁ ਬਾਁਧਿ ਕਪਿ ਸੇਨ ਜਿਮਿ ਉਤਰੀ ਸਾਗਰ ਪਾਰ।
ਗਯੁ ਬਸੀਠੀ ਬੀਰਬਰ ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਬਾਲਿਕੁਮਾਰ ॥ 67(ਕ) ॥

ਨਿਸਿਚਰ ਕੀਸ ਲਰਾਈ ਬਰਨਿਸਿ ਬਿਬਿਧ ਪ੍ਰਕਾਰ।
ਕੁਂਭਕਰਨ ਘਨਨਾਦ ਕਰ ਬਲ ਪੌਰੁਸ਼ ਸਂਘਾਰ ॥ 67(ਖ) ॥

ਨਿਸਿਚਰ ਨਿਕਰ ਮਰਨ ਬਿਧਿ ਨਾਨਾ। ਰਘੁਪਤਿ ਰਾਵਨ ਸਮਰ ਬਖਾਨਾ ॥
ਰਾਵਨ ਬਧ ਮਂਦੋਦਰਿ ਸੋਕਾ। ਰਾਜ ਬਿਭੀਸ਼ਣ ਦੇਵ ਅਸੋਕਾ ॥
ਸੀਤਾ ਰਘੁਪਤਿ ਮਿਲਨ ਬਹੋਰੀ। ਸੁਰਨ੍ਹ ਕੀਨ੍ਹ ਅਸ੍ਤੁਤਿ ਕਰ ਜੋਰੀ ॥
ਪੁਨਿ ਪੁਸ਼੍ਪਕ ਚਢ਼ਇ ਕਪਿਨ੍ਹ ਸਮੇਤਾ। ਅਵਧ ਚਲੇ ਪ੍ਰਭੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਨਿਕੇਤਾ ॥
ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਰਾਮ ਨਗਰ ਨਿਜ ਆਏ। ਬਾਯਸ ਬਿਸਦ ਚਰਿਤ ਸਬ ਗਾਏ ॥
ਕਹੇਸਿ ਬਹੋਰਿ ਰਾਮ ਅਭਿਸ਼ੈਕਾ। ਪੁਰ ਬਰਨਤ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਨੀਤਿ ਅਨੇਕਾ ॥
ਕਥਾ ਸਮਸ੍ਤ ਭੁਸੁਂਡ ਬਖਾਨੀ। ਜੋ ਮੈਂ ਤੁਮ੍ਹ ਸਨ ਕਹੀ ਭਵਾਨੀ ॥
ਸੁਨਿ ਸਬ ਰਾਮ ਕਥਾ ਖਗਨਾਹਾ। ਕਹਤ ਬਚਨ ਮਨ ਪਰਮ ਉਛਾਹਾ ॥

ਸੋ. ਗਯੁ ਮੋਰ ਸਂਦੇਹ ਸੁਨੇਉਁ ਸਕਲ ਰਘੁਪਤਿ ਚਰਿਤ।
ਭਯੁ ਰਾਮ ਪਦ ਨੇਹ ਤਵ ਪ੍ਰਸਾਦ ਬਾਯਸ ਤਿਲਕ ॥ 68(ਕ) ॥

ਮੋਹਿ ਭਯੁ ਅਤਿ ਮੋਹ ਪ੍ਰਭੁ ਬਂਧਨ ਰਨ ਮਹੁਁ ਨਿਰਖਿ।
ਚਿਦਾਨਂਦ ਸਂਦੋਹ ਰਾਮ ਬਿਕਲ ਕਾਰਨ ਕਵਨ। 68(ਖ) ॥

ਦੇਖਿ ਚਰਿਤ ਅਤਿ ਨਰ ਅਨੁਸਾਰੀ। ਭਯੁ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਮਮ ਸਂਸਯ ਭਾਰੀ ॥
ਸੋਇ ਭ੍ਰਮ ਅਬ ਹਿਤ ਕਰਿ ਮੈਂ ਮਾਨਾ। ਕੀਨ੍ਹ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਾਨਾ ॥
ਜੋ ਅਤਿ ਆਤਪ ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਹੋਈ। ਤਰੁ ਛਾਯਾ ਸੁਖ ਜਾਨਿ ਸੋਈ ॥
ਜੌਂ ਨਹਿਂ ਹੋਤ ਮੋਹ ਅਤਿ ਮੋਹੀ। ਮਿਲਤੇਉਁ ਤਾਤ ਕਵਨ ਬਿਧਿ ਤੋਹੀ ॥
ਸੁਨਤੇਉਁ ਕਿਮਿ ਹਰਿ ਕਥਾ ਸੁਹਾਈ। ਅਤਿ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਤੁਮ੍ਹ ਗਾਈ ॥
ਨਿਗਮਾਗਮ ਪੁਰਾਨ ਮਤ ਏਹਾ। ਕਹਹਿਂ ਸਿਦ੍ਧ ਮੁਨਿ ਨਹਿਂ ਸਂਦੇਹਾ ॥
ਸਂਤ ਬਿਸੁਦ੍ਧ ਮਿਲਹਿਂ ਪਰਿ ਤੇਹੀ। ਚਿਤਵਹਿਂ ਰਾਮ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਕਰਿ ਜੇਹੀ ॥
ਰਾਮ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਁ ਤਵ ਦਰਸਨ ਭਯੂ। ਤਵ ਪ੍ਰਸਾਦ ਸਬ ਸਂਸਯ ਗਯੂ ॥

ਦੋ. ਸੁਨਿ ਬਿਹਂਗਪਤਿ ਬਾਨੀ ਸਹਿਤ ਬਿਨਯ ਅਨੁਰਾਗ।
ਪੁਲਕ ਗਾਤ ਲੋਚਨ ਸਜਲ ਮਨ ਹਰਸ਼ੇਉ ਅਤਿ ਕਾਗ ॥ 69(ਕ) ॥

ਸ਼੍ਰੋਤਾ ਸੁਮਤਿ ਸੁਸੀਲ ਸੁਚਿ ਕਥਾ ਰਸਿਕ ਹਰਿ ਦਾਸ।
ਪਾਇ ਉਮਾ ਅਤਿ ਗੋਪ੍ਯਮਪਿ ਸਜ੍ਜਨ ਕਰਹਿਂ ਪ੍ਰਕਾਸ ॥ 69(ਖ) ॥

ਬੋਲੇਉ ਕਾਕਭਸੁਂਡ ਬਹੋਰੀ। ਨਭਗ ਨਾਥ ਪਰ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨ ਥੋਰੀ ॥
ਸਬ ਬਿਧਿ ਨਾਥ ਪੂਜ੍ਯ ਤੁਮ੍ਹ ਮੇਰੇ। ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਪਾਤ੍ਰ ਰਘੁਨਾਯਕ ਕੇਰੇ ॥
ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਨ ਸਂਸਯ ਮੋਹ ਨ ਮਾਯਾ। ਮੋ ਪਰ ਨਾਥ ਕੀਨ੍ਹ ਤੁਮ੍ਹ ਦਾਯਾ ॥
ਪਠਿ ਮੋਹ ਮਿਸ ਖਗਪਤਿ ਤੋਹੀ। ਰਘੁਪਤਿ ਦੀਨ੍ਹਿ ਬਡ਼ਆਈ ਮੋਹੀ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਨਿਜ ਮੋਹ ਕਹੀ ਖਗ ਸਾਈਂ। ਸੋ ਨਹਿਂ ਕਛੁ ਆਚਰਜ ਗੋਸਾਈਮ੍ ॥
ਨਾਰਦ ਭਵ ਬਿਰਂਚਿ ਸਨਕਾਦੀ। ਜੇ ਮੁਨਿਨਾਯਕ ਆਤਮਬਾਦੀ ॥
ਮੋਹ ਨ ਅਂਧ ਕੀਨ੍ਹ ਕੇਹਿ ਕੇਹੀ। ਕੋ ਜਗ ਕਾਮ ਨਚਾਵ ਨ ਜੇਹੀ ॥
ਤ੍ਰੁਰੁਇਸ੍ਨਾਁ ਕੇਹਿ ਨ ਕੀਨ੍ਹ ਬੌਰਾਹਾ। ਕੇਹਿ ਕਰ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯ ਕ੍ਰੋਧ ਨਹਿਂ ਦਾਹਾ ॥

ਦੋ. ਗ੍ਯਾਨੀ ਤਾਪਸ ਸੂਰ ਕਬਿ ਕੋਬਿਦ ਗੁਨ ਆਗਾਰ।
ਕੇਹਿ ਕੈ ਲੌਭ ਬਿਡਂਬਨਾ ਕੀਨ੍ਹਿ ਨ ਏਹਿਂ ਸਂਸਾਰ ॥ 70(ਕ) ॥

ਸ਼੍ਰੀ ਮਦ ਬਕ੍ਰ ਨ ਕੀਨ੍ਹ ਕੇਹਿ ਪ੍ਰਭੁਤਾ ਬਧਿਰ ਨ ਕਾਹਿ।
ਮ੍ਰੁਰੁਇਗਲੋਚਨਿ ਕੇ ਨੈਨ ਸਰ ਕੋ ਅਸ ਲਾਗ ਨ ਜਾਹਿ ॥ 70(ਖ) ॥

ਗੁਨ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਸਨ੍ਯਪਾਤ ਨਹਿਂ ਕੇਹੀ। ਕੌ ਨ ਮਾਨ ਮਦ ਤਜੇਉ ਨਿਬੇਹੀ ॥
ਜੋਬਨ ਜ੍ਵਰ ਕੇਹਿ ਨਹਿਂ ਬਲਕਾਵਾ। ਮਮਤਾ ਕੇਹਿ ਕਰ ਜਸ ਨ ਨਸਾਵਾ ॥
ਮਚ੍ਛਰ ਕਾਹਿ ਕਲਂਕ ਨ ਲਾਵਾ। ਕਾਹਿ ਨ ਸੋਕ ਸਮੀਰ ਡੋਲਾਵਾ ॥
ਚਿਂਤਾ ਸਾਁਪਿਨਿ ਕੋ ਨਹਿਂ ਖਾਯਾ। ਕੋ ਜਗ ਜਾਹਿ ਨ ਬ੍ਯਾਪੀ ਮਾਯਾ ॥
ਕੀਟ ਮਨੋਰਥ ਦਾਰੁ ਸਰੀਰਾ। ਜੇਹਿ ਨ ਲਾਗ ਘੁਨ ਕੋ ਅਸ ਧੀਰਾ ॥
ਸੁਤ ਬਿਤ ਲੋਕ ਈਸ਼ਨਾ ਤੀਨੀ। ਕੇਹਿ ਕੇ ਮਤਿ ਇਨ੍ਹ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਨ ਮਲੀਨੀ ॥
ਯਹ ਸਬ ਮਾਯਾ ਕਰ ਪਰਿਵਾਰਾ। ਪ੍ਰਬਲ ਅਮਿਤਿ ਕੋ ਬਰਨੈ ਪਾਰਾ ॥
ਸਿਵ ਚਤੁਰਾਨਨ ਜਾਹਿ ਡੇਰਾਹੀਂ। ਅਪਰ ਜੀਵ ਕੇਹਿ ਲੇਖੇ ਮਾਹੀਮ੍ ॥

ਦੋ. ਬ੍ਯਾਪਿ ਰਹੇਉ ਸਂਸਾਰ ਮਹੁਁ ਮਾਯਾ ਕਟਕ ਪ੍ਰਚਂਡ ॥
ਸੇਨਾਪਤਿ ਕਾਮਾਦਿ ਭਟ ਦਂਭ ਕਪਟ ਪਾਸ਼ਂਡ ॥ 71(ਕ) ॥

ਸੋ ਦਾਸੀ ਰਘੁਬੀਰ ਕੈ ਸਮੁਝੇਂ ਮਿਥ੍ਯਾ ਸੋਪਿ।
ਛੂਟ ਨ ਰਾਮ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਬਿਨੁ ਨਾਥ ਕਹੁਁ ਪਦ ਰੋ਽ਪਿ ॥ 71(ਖ) ॥

ਜੋ ਮਾਯਾ ਸਬ ਜਗਹਿ ਨਚਾਵਾ। ਜਾਸੁ ਚਰਿਤ ਲਖਿ ਕਾਹੁਁ ਨ ਪਾਵਾ ॥
ਸੋਇ ਪ੍ਰਭੁ ਭ੍ਰੂ ਬਿਲਾਸ ਖਗਰਾਜਾ। ਨਾਚ ਨਟੀ ਇਵ ਸਹਿਤ ਸਮਾਜਾ ॥
ਸੋਇ ਸਚ੍ਚਿਦਾਨਂਦ ਘਨ ਰਾਮਾ। ਅਜ ਬਿਗ੍ਯਾਨ ਰੂਪੋ ਬਲ ਧਾਮਾ ॥
ਬ੍ਯਾਪਕ ਬ੍ਯਾਪ੍ਯ ਅਖਂਡ ਅਨਂਤਾ। ਅਖਿਲ ਅਮੋਘਸਕ੍ਤਿ ਭਗਵਂਤਾ ॥
ਅਗੁਨ ਅਦਭ੍ਰ ਗਿਰਾ ਗੋਤੀਤਾ। ਸਬਦਰਸੀ ਅਨਵਦ੍ਯ ਅਜੀਤਾ ॥
ਨਿਰ੍ਮਮ ਨਿਰਾਕਾਰ ਨਿਰਮੋਹਾ। ਨਿਤ੍ਯ ਨਿਰਂਜਨ ਸੁਖ ਸਂਦੋਹਾ ॥
ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਰੁਇਤਿ ਪਾਰ ਪ੍ਰਭੁ ਸਬ ਉਰ ਬਾਸੀ। ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਨਿਰੀਹ ਬਿਰਜ ਅਬਿਨਾਸੀ ॥
ਇਹਾਁ ਮੋਹ ਕਰ ਕਾਰਨ ਨਾਹੀਂ। ਰਬਿ ਸਨ੍ਮੁਖ ਤਮ ਕਬਹੁਁ ਕਿ ਜਾਹੀਮ੍ ॥

ਦੋ. ਭਗਤ ਹੇਤੁ ਭਗਵਾਨ ਪ੍ਰਭੁ ਰਾਮ ਧਰੇਉ ਤਨੁ ਭੂਪ।
ਕਿਏ ਚਰਿਤ ਪਾਵਨ ਪਰਮ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਨਰ ਅਨੁਰੂਪ ॥ 72(ਕ) ॥

ਜਥਾ ਅਨੇਕ ਬੇਸ਼ ਧਰਿ ਨ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯ ਕਰਿ ਨਟ ਕੋਇ।
ਸੋਇ ਸੋਇ ਭਾਵ ਦੇਖਾਵਿ ਆਪੁਨ ਹੋਇ ਨ ਸੋਇ ॥ 72(ਖ) ॥

ਅਸਿ ਰਘੁਪਤਿ ਲੀਲਾ ਉਰਗਾਰੀ। ਦਨੁਜ ਬਿਮੋਹਨਿ ਜਨ ਸੁਖਕਾਰੀ ॥
ਜੇ ਮਤਿ ਮਲਿਨ ਬਿਸ਼ਯਬਸ ਕਾਮੀ। ਪ੍ਰਭੁ ਮੋਹ ਧਰਹਿਂ ਇਮਿ ਸ੍ਵਾਮੀ ॥
ਨਯਨ ਦੋਸ਼ ਜਾ ਕਹਁ ਜਬ ਹੋਈ। ਪੀਤ ਬਰਨ ਸਸਿ ਕਹੁਁ ਕਹ ਸੋਈ ॥
ਜਬ ਜੇਹਿ ਦਿਸਿ ਭ੍ਰਮ ਹੋਇ ਖਗੇਸਾ। ਸੋ ਕਹ ਪਚ੍ਛਿਮ ਉਯੁ ਦਿਨੇਸਾ ॥
ਨੌਕਾਰੂਢ਼ ਚਲਤ ਜਗ ਦੇਖਾ। ਅਚਲ ਮੋਹ ਬਸ ਆਪੁਹਿ ਲੇਖਾ ॥
ਬਾਲਕ ਭ੍ਰਮਹਿਂ ਨ ਭ੍ਰਮਹਿਂ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹਾਦੀਂ। ਕਹਹਿਂ ਪਰਸ੍ਪਰ ਮਿਥ੍ਯਾਬਾਦੀ ॥
ਹਰਿ ਬਿਸ਼ਿਕ ਅਸ ਮੋਹ ਬਿਹਂਗਾ। ਸਪਨੇਹੁਁ ਨਹਿਂ ਅਗ੍ਯਾਨ ਪ੍ਰਸਂਗਾ ॥
ਮਾਯਾਬਸ ਮਤਿਮਂਦ ਅਭਾਗੀ। ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਜਮਨਿਕਾ ਬਹੁਬਿਧਿ ਲਾਗੀ ॥
ਤੇ ਸਠ ਹਠ ਬਸ ਸਂਸਯ ਕਰਹੀਂ। ਨਿਜ ਅਗ੍ਯਾਨ ਰਾਮ ਪਰ ਧਰਹੀਮ੍ ॥

ਦੋ. ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧ ਮਦ ਲੋਭ ਰਤ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹਾਸਕ੍ਤ ਦੁਖਰੂਪ।
ਤੇ ਕਿਮਿ ਜਾਨਹਿਂ ਰਘੁਪਤਿਹਿ ਮੂਢ਼ ਪਰੇ ਤਮ ਕੂਪ ॥ 73(ਕ) ॥

ਨਿਰ੍ਗੁਨ ਰੂਪ ਸੁਲਭ ਅਤਿ ਸਗੁਨ ਜਾਨ ਨਹਿਂ ਕੋਇ।
ਸੁਗਮ ਅਗਮ ਨਾਨਾ ਚਰਿਤ ਸੁਨਿ ਮੁਨਿ ਮਨ ਭ੍ਰਮ ਹੋਇ ॥ 73(ਖ) ॥

ਸੁਨੁ ਖਗੇਸ ਰਘੁਪਤਿ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ। ਕਹੁਁ ਜਥਾਮਤਿ ਕਥਾ ਸੁਹਾਈ ॥
ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਮੋਹ ਭਯੁ ਪ੍ਰਭੁ ਮੋਹੀ। ਸੌ ਸਬ ਕਥਾ ਸੁਨਾਵੁਁ ਤੋਹੀ ॥
ਰਾਮ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਭਾਜਨ ਤੁਮ੍ਹ ਤਾਤਾ। ਹਰਿ ਗੁਨ ਪ੍ਰੀਤਿ ਮੋਹਿ ਸੁਖਦਾਤਾ ॥
ਤਾਤੇ ਨਹਿਂ ਕਛੁ ਤੁਮ੍ਹਹਿਂ ਦੁਰਾਵੁਁ। ਪਰਮ ਰਹਸ੍ਯ ਮਨੋਹਰ ਗਾਵੁਁ ॥
ਸੁਨਹੁ ਰਾਮ ਕਰ ਸਹਜ ਸੁਭ੍AU। ਜਨ ਅਭਿਮਾਨ ਨ ਰਾਖਹਿਂ ਕ੍AU ॥
ਸਂਸ੍ਰੁਰੁਇਤ ਮੂਲ ਸੂਲਪ੍ਰਦ ਨਾਨਾ। ਸਕਲ ਸੋਕ ਦਾਯਕ ਅਭਿਮਾਨਾ ॥
ਤਾਤੇ ਕਰਹਿਂ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਿ ਦੂਰੀ। ਸੇਵਕ ਪਰ ਮਮਤਾ ਅਤਿ ਭੂਰੀ ॥
ਜਿਮਿ ਸਿਸੁ ਤਨ ਬ੍ਰਨ ਹੋਇ ਗੋਸਾਈ। ਮਾਤੁ ਚਿਰਾਵ ਕਠਿਨ ਕੀ ਨਾਈਮ੍ ॥

ਦੋ. ਜਦਪਿ ਪ੍ਰਥਮ ਦੁਖ ਪਾਵਿ ਰੋਵਿ ਬਾਲ ਅਧੀਰ।
ਬ੍ਯਾਧਿ ਨਾਸ ਹਿਤ ਜਨਨੀ ਗਨਤਿ ਨ ਸੋ ਸਿਸੁ ਪੀਰ ॥ 74(ਕ) ॥

ਤਿਮਿ ਰਘੁਪਤਿ ਨਿਜ ਦਾਸਕਰ ਹਰਹਿਂ ਮਾਨ ਹਿਤ ਲਾਗਿ।
ਤੁਲਸਿਦਾਸ ਐਸੇ ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਕਸ ਨ ਭਜਹੁ ਭ੍ਰਮ ਤ੍ਯਾਗਿ ॥ 74(ਖ) ॥

ਰਾਮ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਆਪਨਿ ਜਡ਼ਤਾਈ। ਕਹੁਁ ਖਗੇਸ ਸੁਨਹੁ ਮਨ ਲਾਈ ॥
ਜਬ ਜਬ ਰਾਮ ਮਨੁਜ ਤਨੁ ਧਰਹੀਂ। ਭਕ੍ਤ ਹੇਤੁ ਲੀਲ ਬਹੁ ਕਰਹੀਮ੍ ॥
ਤਬ ਤਬ ਅਵਧਪੁਰੀ ਮੈਂ ਜ਼AUਁ। ਬਾਲਚਰਿਤ ਬਿਲੋਕਿ ਹਰਸ਼੍AUਁ ॥
ਜਨ੍ਮ ਮਹੋਤ੍ਸਵ ਦੇਖੁਁ ਜਾਈ। ਬਰਸ਼ ਪਾਁਚ ਤਹਁ ਰਹੁਁ ਲੋਭਾਈ ॥
ਇਸ਼੍ਟਦੇਵ ਮਮ ਬਾਲਕ ਰਾਮਾ। ਸੋਭਾ ਬਪੁਸ਼ ਕੋਟਿ ਸਤ ਕਾਮਾ ॥
ਨਿਜ ਪ੍ਰਭੁ ਬਦਨ ਨਿਹਾਰਿ ਨਿਹਾਰੀ। ਲੋਚਨ ਸੁਫਲ ਕਰੁਁ ਉਰਗਾਰੀ ॥
ਲਘੁ ਬਾਯਸ ਬਪੁ ਧਰਿ ਹਰਿ ਸਂਗਾ। ਦੇਖੁਁ ਬਾਲਚਰਿਤ ਬਹੁਰਂਗਾ ॥

ਦੋ. ਲਰਿਕਾਈਂ ਜਹਁ ਜਹਁ ਫਿਰਹਿਂ ਤਹਁ ਤਹਁ ਸਂਗ ਉਡ਼ਆਉਁ।
ਜੂਠਨਿ ਪਰਿ ਅਜਿਰ ਮਹਁ ਸੋ ਉਠਾਇ ਕਰਿ ਖਾਉਁ ॥ 75(ਕ) ॥

ਏਕ ਬਾਰ ਅਤਿਸਯ ਸਬ ਚਰਿਤ ਕਿਏ ਰਘੁਬੀਰ।
ਸੁਮਿਰਤ ਪ੍ਰਭੁ ਲੀਲਾ ਸੋਇ ਪੁਲਕਿਤ ਭਯੁ ਸਰੀਰ ॥ 75(ਖ) ॥

ਕਹਿ ਭਸੁਂਡ ਸੁਨਹੁ ਖਗਨਾਯਕ। ਰਾਮਚਰਿਤ ਸੇਵਕ ਸੁਖਦਾਯਕ ॥
ਨ੍ਰੁਰੁਇਪਮਂਦਿਰ ਸੁਂਦਰ ਸਬ ਭਾਁਤੀ। ਖਚਿਤ ਕਨਕ ਮਨਿ ਨਾਨਾ ਜਾਤੀ ॥
ਬਰਨਿ ਨ ਜਾਇ ਰੁਚਿਰ ਅਁਗਨਾਈ। ਜਹਁ ਖੇਲਹਿਂ ਨਿਤ ਚਾਰਿਉ ਭਾਈ ॥
ਬਾਲਬਿਨੋਦ ਕਰਤ ਰਘੁਰਾਈ। ਬਿਚਰਤ ਅਜਿਰ ਜਨਨਿ ਸੁਖਦਾਈ ॥
ਮਰਕਤ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁਲ ਕਲੇਵਰ ਸ੍ਯਾਮਾ। ਅਂਗ ਅਂਗ ਪ੍ਰਤਿ ਛਬਿ ਬਹੁ ਕਾਮਾ ॥
ਨਵ ਰਾਜੀਵ ਅਰੁਨ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਚਰਨਾ। ਪਦਜ ਰੁਚਿਰ ਨਖ ਸਸਿ ਦੁਤਿ ਹਰਨਾ ॥
ਲਲਿਤ ਅਂਕ ਕੁਲਿਸਾਦਿਕ ਚਾਰੀ। ਨੂਪੁਰ ਚਾਰੂ ਮਧੁਰ ਰਵਕਾਰੀ ॥
ਚਾਰੁ ਪੁਰਟ ਮਨਿ ਰਚਿਤ ਬਨਾਈ। ਕਟਿ ਕਿਂਕਿਨ ਕਲ ਮੁਖਰ ਸੁਹਾਈ ॥

ਦੋ. ਰੇਖਾ ਤ੍ਰਯ ਸੁਂਦਰ ਉਦਰ ਨਾਭੀ ਰੁਚਿਰ ਗਁਭੀਰ।
ਉਰ ਆਯਤ ਭ੍ਰਾਜਤ ਬਿਬਿਧ ਬਾਲ ਬਿਭੂਸ਼ਨ ਚੀਰ ॥ 76 ॥

ਅਰੁਨ ਪਾਨਿ ਨਖ ਕਰਜ ਮਨੋਹਰ। ਬਾਹੁ ਬਿਸਾਲ ਬਿਭੂਸ਼ਨ ਸੁਂਦਰ ॥
ਕਂਧ ਬਾਲ ਕੇਹਰਿ ਦਰ ਗ੍ਰੀਵਾ। ਚਾਰੁ ਚਿਬੁਕ ਆਨਨ ਛਬਿ ਸੀਂਵਾ ॥
ਕਲਬਲ ਬਚਨ ਅਧਰ ਅਰੁਨਾਰੇ। ਦੁਇ ਦੁਇ ਦਸਨ ਬਿਸਦ ਬਰ ਬਾਰੇ ॥
ਲਲਿਤ ਕਪੋਲ ਮਨੋਹਰ ਨਾਸਾ। ਸਕਲ ਸੁਖਦ ਸਸਿ ਕਰ ਸਮ ਹਾਸਾ ॥
ਨੀਲ ਕਂਜ ਲੋਚਨ ਭਵ ਮੋਚਨ। ਭ੍ਰਾਜਤ ਭਾਲ ਤਿਲਕ ਗੋਰੋਚਨ ॥
ਬਿਕਟ ਭ੍ਰੁਰੁਇਕੁਟਿ ਸਮ ਸ਼੍ਰਵਨ ਸੁਹਾਏ। ਕੁਂਚਿਤ ਕਚ ਮੇਚਕ ਛਬਿ ਛਾਏ ॥
ਪੀਤ ਝੀਨਿ ਝਗੁਲੀ ਤਨ ਸੋਹੀ। ਕਿਲਕਨਿ ਚਿਤਵਨਿ ਭਾਵਤਿ ਮੋਹੀ ॥
ਰੂਪ ਰਾਸਿ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਅਜਿਰ ਬਿਹਾਰੀ। ਨਾਚਹਿਂ ਨਿਜ ਪ੍ਰਤਿਬਿਂਬ ਨਿਹਾਰੀ ॥
ਮੋਹਿ ਸਨ ਕਰਹੀਂ ਬਿਬਿਧ ਬਿਧਿ ਕ੍ਰੀਡ਼ਆ। ਬਰਨਤ ਮੋਹਿ ਹੋਤਿ ਅਤਿ ਬ੍ਰੀਡ਼ਆ ॥
ਕਿਲਕਤ ਮੋਹਿ ਧਰਨ ਜਬ ਧਾਵਹਿਂ। ਚਲੁਁ ਭਾਗਿ ਤਬ ਪੂਪ ਦੇਖਾਵਹਿਮ੍ ॥

ਦੋ. ਆਵਤ ਨਿਕਟ ਹਁਸਹਿਂ ਪ੍ਰਭੁ ਭਾਜਤ ਰੁਦਨ ਕਰਾਹਿਂ।
ਜਾਉਁ ਸਮੀਪ ਗਹਨ ਪਦ ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਚਿਤਿ ਪਰਾਹਿਮ੍ ॥ 77(ਕ) ॥

ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਸਿਸੁ ਇਵ ਲੀਲਾ ਦੇਖਿ ਭਯੁ ਮੋਹਿ ਮੋਹ।
ਕਵਨ ਚਰਿਤ੍ਰ ਕਰਤ ਪ੍ਰਭੁ ਚਿਦਾਨਂਦ ਸਂਦੋਹ ॥ 77(ਖ) ॥

ਏਤਨਾ ਮਨ ਆਨਤ ਖਗਰਾਯਾ। ਰਘੁਪਤਿ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਬ੍ਯਾਪੀ ਮਾਯਾ ॥
ਸੋ ਮਾਯਾ ਨ ਦੁਖਦ ਮੋਹਿ ਕਾਹੀਂ। ਆਨ ਜੀਵ ਇਵ ਸਂਸ੍ਰੁਰੁਇਤ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਨਾਥ ਇਹਾਁ ਕਛੁ ਕਾਰਨ ਆਨਾ। ਸੁਨਹੁ ਸੋ ਸਾਵਧਾਨ ਹਰਿਜਾਨਾ ॥
ਗ੍ਯਾਨ ਅਖਂਡ ਏਕ ਸੀਤਾਬਰ। ਮਾਯਾ ਬਸ੍ਯ ਜੀਵ ਸਚਰਾਚਰ ॥
ਜੌਂ ਸਬ ਕੇਂ ਰਹ ਗ੍ਯਾਨ ਏਕਰਸ। ਈਸ੍ਵਰ ਜੀਵਹਿ ਭੇਦ ਕਹਹੁ ਕਸ ॥
ਮਾਯਾ ਬਸ੍ਯ ਜੀਵ ਅਭਿਮਾਨੀ। ਈਸ ਬਸ੍ਯ ਮਾਯਾ ਗੁਨਖਾਨੀ ॥
ਪਰਬਸ ਜੀਵ ਸ੍ਵਬਸ ਭਗਵਂਤਾ। ਜੀਵ ਅਨੇਕ ਏਕ ਸ਼੍ਰੀਕਂਤਾ ॥
ਮੁਧਾ ਭੇਦ ਜਦ੍ਯਪਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਮਾਯਾ। ਬਿਨੁ ਹਰਿ ਜਾਇ ਨ ਕੋਟਿ ਉਪਾਯਾ ॥

ਦੋ. ਰਾਮਚਂਦ੍ਰ ਕੇ ਭਜਨ ਬਿਨੁ ਜੋ ਚਹ ਪਦ ਨਿਰ੍ਬਾਨ।
ਗ੍ਯਾਨਵਂਤ ਅਪਿ ਸੋ ਨਰ ਪਸੁ ਬਿਨੁ ਪੂਁਛ ਬਿਸ਼ਾਨ ॥ 78(ਕ) ॥

ਰਾਕਾਪਤਿ ਸ਼ੋਡ਼ਸ ਉਅਹਿਂ ਤਾਰਾਗਨ ਸਮੁਦਾਇ ॥
ਸਕਲ ਗਿਰਿਨ੍ਹ ਦਵ ਲਾਇਅ ਬਿਨੁ ਰਬਿ ਰਾਤਿ ਨ ਜਾਇ ॥ 78(ਖ) ॥

ਐਸੇਹਿਂ ਹਰਿ ਬਿਨੁ ਭਜਨ ਖਗੇਸਾ। ਮਿਟਿ ਨ ਜੀਵਨ੍ਹ ਕੇਰ ਕਲੇਸਾ ॥
ਹਰਿ ਸੇਵਕਹਿ ਨ ਬ੍ਯਾਪ ਅਬਿਦ੍ਯਾ। ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਬ੍ਯਾਪਿ ਤੇਹਿ ਬਿਦ੍ਯਾ ॥
ਤਾਤੇ ਨਾਸ ਨ ਹੋਇ ਦਾਸ ਕਰ। ਭੇਦ ਭਗਤਿ ਭਾਢ਼ਇ ਬਿਹਂਗਬਰ ॥
ਭ੍ਰਮ ਤੇ ਚਕਿਤ ਰਾਮ ਮੋਹਿ ਦੇਖਾ। ਬਿਹਁਸੇ ਸੋ ਸੁਨੁ ਚਰਿਤ ਬਿਸੇਸ਼ਾ ॥
ਤੇਹਿ ਕੌਤੁਕ ਕਰ ਮਰਮੁ ਨ ਕਾਹੂਁ। ਜਾਨਾ ਅਨੁਜ ਨ ਮਾਤੁ ਪਿਤਾਹੂਁ ॥
ਜਾਨੁ ਪਾਨਿ ਧਾਏ ਮੋਹਿ ਧਰਨਾ। ਸ੍ਯਾਮਲ ਗਾਤ ਅਰੁਨ ਕਰ ਚਰਨਾ ॥
ਤਬ ਮੈਂ ਭਾਗਿ ਚਲੇਉਁ ਉਰਗਾਮੀ। ਰਾਮ ਗਹਨ ਕਹਁ ਭੁਜਾ ਪਸਾਰੀ ॥
ਜਿਮਿ ਜਿਮਿ ਦੂਰਿ ਉਡ਼ਆਉਁ ਅਕਾਸਾ। ਤਹਁ ਭੁਜ ਹਰਿ ਦੇਖੁਁ ਨਿਜ ਪਾਸਾ ॥

ਦੋ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕ ਲਗਿ ਗਯੁਁ ਮੈਂ ਚਿਤਯੁਁ ਪਾਛ ਉਡ਼ਆਤ।
ਜੁਗ ਅਂਗੁਲ ਕਰ ਬੀਚ ਸਬ ਰਾਮ ਭੁਜਹਿ ਮੋਹਿ ਤਾਤ ॥ 79(ਕ) ॥

ਸਪ੍ਤਾਬਰਨ ਭੇਦ ਕਰਿ ਜਹਾਁ ਲਗੇਂ ਗਤਿ ਮੋਰਿ।
ਗਯੁਁ ਤਹਾਁ ਪ੍ਰਭੁ ਭੁਜ ਨਿਰਖਿ ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਭਯੁਁ ਬਹੋਰਿ ॥ 79(ਖ) ॥

ਮੂਦੇਉਁ ਨਯਨ ਤ੍ਰਸਿਤ ਜਬ ਭਯੁਁ। ਪੁਨਿ ਚਿਤਵਤ ਕੋਸਲਪੁਰ ਗਯੂਁ ॥
ਮੋਹਿ ਬਿਲੋਕਿ ਰਾਮ ਮੁਸੁਕਾਹੀਂ। ਬਿਹਁਸਤ ਤੁਰਤ ਗਯੁਁ ਮੁਖ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਉਦਰ ਮਾਝ ਸੁਨੁ ਅਂਡਜ ਰਾਯਾ। ਦੇਖੇਉਁ ਬਹੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਂਡ ਨਿਕਾਯਾ ॥
ਅਤਿ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਤਹਁ ਲੋਕ ਅਨੇਕਾ। ਰਚਨਾ ਅਧਿਕ ਏਕ ਤੇ ਏਕਾ ॥
ਕੋਟਿਨ੍ਹ ਚਤੁਰਾਨਨ ਗੌਰੀਸਾ। ਅਗਨਿਤ ਉਡਗਨ ਰਬਿ ਰਜਨੀਸਾ ॥
ਅਗਨਿਤ ਲੋਕਪਾਲ ਜਮ ਕਾਲਾ। ਅਗਨਿਤ ਭੂਧਰ ਭੂਮਿ ਬਿਸਾਲਾ ॥
ਸਾਗਰ ਸਰਿ ਸਰ ਬਿਪਿਨ ਅਪਾਰਾ। ਨਾਨਾ ਭਾਁਤਿ ਸ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਿ ਬਿਸ੍ਤਾਰਾ ॥
ਸੁਰ ਮੁਨਿ ਸਿਦ੍ਧ ਨਾਗ ਨਰ ਕਿਂਨਰ। ਚਾਰਿ ਪ੍ਰਕਾਰ ਜੀਵ ਸਚਰਾਚਰ ॥

ਦੋ. ਜੋ ਨਹਿਂ ਦੇਖਾ ਨਹਿਂ ਸੁਨਾ ਜੋ ਮਨਹੂਁ ਨ ਸਮਾਇ।
ਸੋ ਸਬ ਅਦ੍ਭੁਤ ਦੇਖੇਉਁ ਬਰਨਿ ਕਵਨਿ ਬਿਧਿ ਜਾਇ ॥ 80(ਕ) ॥

ਏਕ ਏਕ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਂਡ ਮਹੁਁ ਰਹੁਁ ਬਰਸ਼ ਸਤ ਏਕ।
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਦੇਖਤ ਫਿਰੁਁ ਮੈਂ ਅਂਡ ਕਟਾਹ ਅਨੇਕ ॥ 80(ਖ) ॥

ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਦੇਖਤ ਫਿਰੁਁ ਮੈਂ ਅਂਡ ਕਟਾਹ ਅਨੇਕ ॥ 80(ਖ) ॥

ਲੋਕ ਲੋਕ ਪ੍ਰਤਿ ਭਿਨ੍ਨ ਬਿਧਾਤਾ। ਭਿਨ੍ਨ ਬਿਸ਼੍ਨੁ ਸਿਵ ਮਨੁ ਦਿਸਿਤ੍ਰਾਤਾ ॥
ਨਰ ਗਂਧਰ੍ਬ ਭੂਤ ਬੇਤਾਲਾ। ਕਿਂਨਰ ਨਿਸਿਚਰ ਪਸੁ ਖਗ ਬ੍ਯਾਲਾ ॥
ਦੇਵ ਦਨੁਜ ਗਨ ਨਾਨਾ ਜਾਤੀ। ਸਕਲ ਜੀਵ ਤਹਁ ਆਨਹਿ ਭਾਁਤੀ ॥
ਮਹਿ ਸਰਿ ਸਾਗਰ ਸਰ ਗਿਰਿ ਨਾਨਾ। ਸਬ ਪ੍ਰਪਂਚ ਤਹਁ ਆਨਿ ਆਨਾ ॥
ਅਂਡਕੋਸ ਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਤਿ ਨਿਜ ਰੁਪਾ। ਦੇਖੇਉਁ ਜਿਨਸ ਅਨੇਕ ਅਨੂਪਾ ॥
ਅਵਧਪੁਰੀ ਪ੍ਰਤਿ ਭੁਵਨ ਨਿਨਾਰੀ। ਸਰਜੂ ਭਿਨ੍ਨ ਭਿਨ੍ਨ ਨਰ ਨਾਰੀ ॥
ਦਸਰਥ ਕੌਸਲ੍ਯਾ ਸੁਨੁ ਤਾਤਾ। ਬਿਬਿਧ ਰੂਪ ਭਰਤਾਦਿਕ ਭ੍ਰਾਤਾ ॥
ਪ੍ਰਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਂਡ ਰਾਮ ਅਵਤਾਰਾ। ਦੇਖੁਁ ਬਾਲਬਿਨੋਦ ਅਪਾਰਾ ॥

ਦੋ. ਭਿਨ੍ਨ ਭਿਨ੍ਨ ਮੈ ਦੀਖ ਸਬੁ ਅਤਿ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਹਰਿਜਾਨ।
ਅਗਨਿਤ ਭੁਵਨ ਫਿਰੇਉਁ ਪ੍ਰਭੁ ਰਾਮ ਨ ਦੇਖੇਉਁ ਆਨ ॥ 81(ਕ) ॥

ਸੋਇ ਸਿਸੁਪਨ ਸੋਇ ਸੋਭਾ ਸੋਇ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਰਘੁਬੀਰ।
ਭੁਵਨ ਭੁਵਨ ਦੇਖਤ ਫਿਰੁਁ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਮੋਹ ਸਮੀਰ ॥ 81(ਖ)

ਭ੍ਰਮਤ ਮੋਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਂਡ ਅਨੇਕਾ। ਬੀਤੇ ਮਨਹੁਁ ਕਲ੍ਪ ਸਤ ਏਕਾ ॥
ਫਿਰਤ ਫਿਰਤ ਨਿਜ ਆਸ਼੍ਰਮ ਆਯੁਁ। ਤਹਁ ਪੁਨਿ ਰਹਿ ਕਛੁ ਕਾਲ ਗਵਾਁਯੁਁ ॥
ਨਿਜ ਪ੍ਰਭੁ ਜਨ੍ਮ ਅਵਧ ਸੁਨਿ ਪਾਯੁਁ। ਨਿਰ੍ਭਰ ਪ੍ਰੇਮ ਹਰਸ਼ਿ ਉਠਿ ਧਾਯੁਁ ॥
ਦੇਖੁਁ ਜਨ੍ਮ ਮਹੋਤ੍ਸਵ ਜਾਈ। ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਪ੍ਰਥਮ ਕਹਾ ਮੈਂ ਗਾਈ ॥
ਰਾਮ ਉਦਰ ਦੇਖੇਉਁ ਜਗ ਨਾਨਾ। ਦੇਖਤ ਬਨਿ ਨ ਜਾਇ ਬਖਾਨਾ ॥
ਤਹਁ ਪੁਨਿ ਦੇਖੇਉਁ ਰਾਮ ਸੁਜਾਨਾ। ਮਾਯਾ ਪਤਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਭਗਵਾਨਾ ॥
ਕਰੁਁ ਬਿਚਾਰ ਬਹੋਰਿ ਬਹੋਰੀ। ਮੋਹ ਕਲਿਲ ਬ੍ਯਾਪਿਤ ਮਤਿ ਮੋਰੀ ॥
ਉਭਯ ਘਰੀ ਮਹਁ ਮੈਂ ਸਬ ਦੇਖਾ। ਭਯੁਁ ਭ੍ਰਮਿਤ ਮਨ ਮੋਹ ਬਿਸੇਸ਼ਾ ॥

ਦੋ. ਦੇਖਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਬਿਕਲ ਮੋਹਿ ਬਿਹਁਸੇ ਤਬ ਰਘੁਬੀਰ।
ਬਿਹਁਸਤਹੀਂ ਮੁਖ ਬਾਹੇਰ ਆਯੁਁ ਸੁਨੁ ਮਤਿਧੀਰ ॥ 82(ਕ) ॥

ਸੋਇ ਲਰਿਕਾਈ ਮੋ ਸਨ ਕਰਨ ਲਗੇ ਪੁਨਿ ਰਾਮ।
ਕੋਟਿ ਭਾਁਤਿ ਸਮੁਝਾਵੁਁ ਮਨੁ ਨ ਲਹਿ ਬਿਸ਼੍ਰਾਮ ॥ 82(ਖ) ॥

ਦੇਖਿ ਚਰਿਤ ਯਹ ਸੋ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ। ਸਮੁਝਤ ਦੇਹ ਦਸਾ ਬਿਸਰਾਈ ॥
ਧਰਨਿ ਪਰੇਉਁ ਮੁਖ ਆਵ ਨ ਬਾਤਾ। ਤ੍ਰਾਹਿ ਤ੍ਰਾਹਿ ਆਰਤ ਜਨ ਤ੍ਰਾਤਾ ॥
ਪ੍ਰੇਮਾਕੁਲ ਪ੍ਰਭੁ ਮੋਹਿ ਬਿਲੋਕੀ। ਨਿਜ ਮਾਯਾ ਪ੍ਰਭੁਤਾ ਤਬ ਰੋਕੀ ॥
ਕਰ ਸਰੋਜ ਪ੍ਰਭੁ ਮਮ ਸਿਰ ਧਰੇਊ। ਦੀਨਦਯਾਲ ਸਕਲ ਦੁਖ ਹਰੇਊ ॥
ਕੀਨ੍ਹ ਰਾਮ ਮੋਹਿ ਬਿਗਤ ਬਿਮੋਹਾ। ਸੇਵਕ ਸੁਖਦ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਸਂਦੋਹਾ ॥
ਪ੍ਰਭੁਤਾ ਪ੍ਰਥਮ ਬਿਚਾਰਿ ਬਿਚਾਰੀ। ਮਨ ਮਹਁ ਹੋਇ ਹਰਸ਼ ਅਤਿ ਭਾਰੀ ॥
ਭਗਤ ਬਛਲਤਾ ਪ੍ਰਭੁ ਕੈ ਦੇਖੀ। ਉਪਜੀ ਮਮ ਉਰ ਪ੍ਰੀਤਿ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਸਜਲ ਨਯਨ ਪੁਲਕਿਤ ਕਰ ਜੋਰੀ। ਕੀਨ੍ਹਿਉਁ ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਬਿਨਯ ਬਹੋਰੀ ॥

ਦੋ. ਸੁਨਿ ਸਪ੍ਰੇਮ ਮਮ ਬਾਨੀ ਦੇਖਿ ਦੀਨ ਨਿਜ ਦਾਸ।
ਬਚਨ ਸੁਖਦ ਗਂਭੀਰ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬੋਲੇ ਰਮਾਨਿਵਾਸ ॥ 83(ਕ) ॥

ਕਾਕਭਸੁਂਡਿ ਮਾਗੁ ਬਰ ਅਤਿ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਮੋਹਿ ਜਾਨਿ।
ਅਨਿਮਾਦਿਕ ਸਿਧਿ ਅਪਰ ਰਿਧਿ ਮੋਚ੍ਛ ਸਕਲ ਸੁਖ ਖਾਨਿ ॥ 83(ਖ) ॥

ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਬੇਕ ਬਿਰਤਿ ਬਿਗ੍ਯਾਨਾ। ਮੁਨਿ ਦੁਰ੍ਲਭ ਗੁਨ ਜੇ ਜਗ ਨਾਨਾ ॥
ਆਜੁ ਦੇਉਁ ਸਬ ਸਂਸਯ ਨਾਹੀਂ। ਮਾਗੁ ਜੋ ਤੋਹਿ ਭਾਵ ਮਨ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਸੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਬਚਨ ਅਧਿਕ ਅਨੁਰਾਗੇਉਁ। ਮਨ ਅਨੁਮਾਨ ਕਰਨ ਤਬ ਲਾਗੇਊਁ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਕਹ ਦੇਨ ਸਕਲ ਸੁਖ ਸਹੀ। ਭਗਤਿ ਆਪਨੀ ਦੇਨ ਨ ਕਹੀ ॥
ਭਗਤਿ ਹੀਨ ਗੁਨ ਸਬ ਸੁਖ ਐਸੇ। ਲਵਨ ਬਿਨਾ ਬਹੁ ਬਿਂਜਨ ਜੈਸੇ ॥
ਭਜਨ ਹੀਨ ਸੁਖ ਕਵਨੇ ਕਾਜਾ। ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਬੋਲੇਉਁ ਖਗਰਾਜਾ ॥
ਜੌਂ ਪ੍ਰਭੁ ਹੋਇ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਬਰ ਦੇਹੂ। ਮੋ ਪਰ ਕਰਹੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਅਰੁ ਨੇਹੂ ॥
ਮਨ ਭਾਵਤ ਬਰ ਮਾਗੁਁ ਸ੍ਵਾਮੀ। ਤੁਮ੍ਹ ਉਦਾਰ ਉਰ ਅਂਤਰਜਾਮੀ ॥

ਦੋ. ਅਬਿਰਲ ਭਗਤਿ ਬਿਸੁਧ੍ਦ ਤਵ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਪੁਰਾਨ ਜੋ ਗਾਵ।
ਜੇਹਿ ਖੋਜਤ ਜੋਗੀਸ ਮੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਸਾਦ ਕੌ ਪਾਵ ॥ 84(ਕ) ॥

ਭਗਤ ਕਲ੍ਪਤਰੁ ਪ੍ਰਨਤ ਹਿਤ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਸਿਂਧੁ ਸੁਖ ਧਾਮ।
ਸੋਇ ਨਿਜ ਭਗਤਿ ਮੋਹਿ ਪ੍ਰਭੁ ਦੇਹੁ ਦਯਾ ਕਰਿ ਰਾਮ ॥ 84(ਖ) ॥

ਏਵਮਸ੍ਤੁ ਕਹਿ ਰਘੁਕੁਲਨਾਯਕ। ਬੋਲੇ ਬਚਨ ਪਰਮ ਸੁਖਦਾਯਕ ॥
ਸੁਨੁ ਬਾਯਸ ਤੈਂ ਸਹਜ ਸਯਾਨਾ। ਕਾਹੇ ਨ ਮਾਗਸਿ ਅਸ ਬਰਦਾਨਾ ॥

ਸਬ ਸੁਖ ਖਾਨਿ ਭਗਤਿ ਤੈਂ ਮਾਗੀ। ਨਹਿਂ ਜਗ ਕੌ ਤੋਹਿ ਸਮ ਬਡ਼ਭਾਗੀ ॥
ਜੋ ਮੁਨਿ ਕੋਟਿ ਜਤਨ ਨਹਿਂ ਲਹਹੀਂ। ਜੇ ਜਪ ਜੋਗ ਅਨਲ ਤਨ ਦਹਹੀਮ੍ ॥
ਰੀਝੇਉਁ ਦੇਖਿ ਤੋਰਿ ਚਤੁਰਾਈ। ਮਾਗੇਹੁ ਭਗਤਿ ਮੋਹਿ ਅਤਿ ਭਾਈ ॥
ਸੁਨੁ ਬਿਹਂਗ ਪ੍ਰਸਾਦ ਅਬ ਮੋਰੇਂ। ਸਬ ਸੁਭ ਗੁਨ ਬਸਿਹਹਿਂ ਉਰ ਤੋਰੇਮ੍ ॥
ਭਗਤਿ ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਗ੍ਯਾਨ ਬਿਰਾਗਾ। ਜੋਗ ਚਰਿਤ੍ਰ ਰਹਸ੍ਯ ਬਿਭਾਗਾ ॥
ਜਾਨਬ ਤੈਂ ਸਬਹੀ ਕਰ ਭੇਦਾ। ਮਮ ਪ੍ਰਸਾਦ ਨਹਿਂ ਸਾਧਨ ਖੇਦਾ ॥

ਦੋਂਂਆਯਾ ਸਂਭਵ ਭ੍ਰਮ ਸਬ ਅਬ ਨ ਬ੍ਯਾਪਿਹਹਿਂ ਤੋਹਿ।
ਜਾਨੇਸੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਅਨਾਦਿ ਅਜ ਅਗੁਨ ਗੁਨਾਕਰ ਮੋਹਿ ॥ 85(ਕ) ॥

ਮੋਹਿ ਭਗਤ ਪ੍ਰਿਯ ਸਂਤਤ ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਸੁਨੁ ਕਾਗ।
ਕਾਯਁ ਬਚਨ ਮਨ ਮਮ ਪਦ ਕਰੇਸੁ ਅਚਲ ਅਨੁਰਾਗ ॥ 85(ਖ) ॥

ਅਬ ਸੁਨੁ ਪਰਮ ਬਿਮਲ ਮਮ ਬਾਨੀ। ਸਤ੍ਯ ਸੁਗਮ ਨਿਗਮਾਦਿ ਬਖਾਨੀ ॥
ਨਿਜ ਸਿਦ੍ਧਾਂਤ ਸੁਨਾਵੁਁ ਤੋਹੀ। ਸੁਨੁ ਮਨ ਧਰੁ ਸਬ ਤਜਿ ਭਜੁ ਮੋਹੀ ॥
ਮਮ ਮਾਯਾ ਸਂਭਵ ਸਂਸਾਰਾ। ਜੀਵ ਚਰਾਚਰ ਬਿਬਿਧਿ ਪ੍ਰਕਾਰਾ ॥
ਸਬ ਮਮ ਪ੍ਰਿਯ ਸਬ ਮਮ ਉਪਜਾਏ। ਸਬ ਤੇ ਅਧਿਕ ਮਨੁਜ ਮੋਹਿ ਭਾਏ ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਮਹਁ ਦ੍ਵਿਜ ਦ੍ਵਿਜ ਮਹਁ ਸ਼੍ਰੁਤਿਧਾਰੀ। ਤਿਨ੍ਹ ਮਹੁਁ ਨਿਗਮ ਧਰਮ ਅਨੁਸਾਰੀ ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਮਹਁ ਪ੍ਰਿਯ ਬਿਰਕ੍ਤ ਪੁਨਿ ਗ੍ਯਾਨੀ। ਗ੍ਯਾਨਿਹੁ ਤੇ ਅਤਿ ਪ੍ਰਿਯ ਬਿਗ੍ਯਾਨੀ ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਤੇ ਪੁਨਿ ਮੋਹਿ ਪ੍ਰਿਯ ਨਿਜ ਦਾਸਾ। ਜੇਹਿ ਗਤਿ ਮੋਰਿ ਨ ਦੂਸਰਿ ਆਸਾ ॥
ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਸਤ੍ਯ ਕਹੁਁ ਤੋਹਿ ਪਾਹੀਂ। ਮੋਹਿ ਸੇਵਕ ਸਮ ਪ੍ਰਿਯ ਕੌ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਭਗਤਿ ਹੀਨ ਬਿਰਂਚਿ ਕਿਨ ਹੋਈ। ਸਬ ਜੀਵਹੁ ਸਮ ਪ੍ਰਿਯ ਮੋਹਿ ਸੋਈ ॥
ਭਗਤਿਵਂਤ ਅਤਿ ਨੀਚੁ ਪ੍ਰਾਨੀ। ਮੋਹਿ ਪ੍ਰਾਨਪ੍ਰਿਯ ਅਸਿ ਮਮ ਬਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਸੁਚਿ ਸੁਸੀਲ ਸੇਵਕ ਸੁਮਤਿ ਪ੍ਰਿਯ ਕਹੁ ਕਾਹਿ ਨ ਲਾਗ।
ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਪੁਰਾਨ ਕਹ ਨੀਤਿ ਅਸਿ ਸਾਵਧਾਨ ਸੁਨੁ ਕਾਗ ॥ 86 ॥

ਏਕ ਪਿਤਾ ਕੇ ਬਿਪੁਲ ਕੁਮਾਰਾ। ਹੋਹਿਂ ਪ੍ਰੁਰੁਇਥਕ ਗੁਨ ਸੀਲ ਅਚਾਰਾ ॥
ਕੌ ਪਂਡਿਂਤ ਕੌ ਤਾਪਸ ਗ੍ਯਾਤਾ। ਕੌ ਧਨਵਂਤ ਸੂਰ ਕੌ ਦਾਤਾ ॥
ਕੌ ਸਰ੍ਬਗ੍ਯ ਧਰ੍ਮਰਤ ਕੋਈ। ਸਬ ਪਰ ਪਿਤਹਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਸਮ ਹੋਈ ॥
ਕੌ ਪਿਤੁ ਭਗਤ ਬਚਨ ਮਨ ਕਰ੍ਮਾ। ਸਪਨੇਹੁਁ ਜਾਨ ਨ ਦੂਸਰ ਧਰ੍ਮਾ ॥
ਸੋ ਸੁਤ ਪ੍ਰਿਯ ਪਿਤੁ ਪ੍ਰਾਨ ਸਮਾਨਾ। ਜਦ੍ਯਪਿ ਸੋ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਅਯਾਨਾ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਜੀਵ ਚਰਾਚਰ ਜੇਤੇ। ਤ੍ਰਿਜਗ ਦੇਵ ਨਰ ਅਸੁਰ ਸਮੇਤੇ ॥
ਅਖਿਲ ਬਿਸ੍ਵ ਯਹ ਮੋਰ ਉਪਾਯਾ। ਸਬ ਪਰ ਮੋਹਿ ਬਰਾਬਰਿ ਦਾਯਾ ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਮਹਁ ਜੋ ਪਰਿਹਰਿ ਮਦ ਮਾਯਾ। ਭਜੈ ਮੋਹਿ ਮਨ ਬਚ ਅਰੂ ਕਾਯਾ ॥

ਦੋ. ਪੁਰੂਸ਼ ਨਪੁਂਸਕ ਨਾਰਿ ਵਾ ਜੀਵ ਚਰਾਚਰ ਕੋਇ।
ਸਰ੍ਬ ਭਾਵ ਭਜ ਕਪਟ ਤਜਿ ਮੋਹਿ ਪਰਮ ਪ੍ਰਿਯ ਸੋਇ ॥ 87(ਕ) ॥

ਸੋ. ਸਤ੍ਯ ਕਹੁਁ ਖਗ ਤੋਹਿ ਸੁਚਿ ਸੇਵਕ ਮਮ ਪ੍ਰਾਨਪ੍ਰਿਯ।
ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਭਜੁ ਮੋਹਿ ਪਰਿਹਰਿ ਆਸ ਭਰੋਸ ਸਬ ॥ 87(ਖ) ॥

ਕਬਹੂਁ ਕਾਲ ਨ ਬ੍ਯਾਪਿਹਿ ਤੋਹੀ। ਸੁਮਿਰੇਸੁ ਭਜੇਸੁ ਨਿਰਂਤਰ ਮੋਹੀ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਬਚਨਾਮ੍ਰੁਰੁਇਤ ਸੁਨਿ ਨ ਅਘ੍AUਁ। ਤਨੁ ਪੁਲਕਿਤ ਮਨ ਅਤਿ ਹਰਸ਼੍AUਁ ॥
ਸੋ ਸੁਖ ਜਾਨਿ ਮਨ ਅਰੁ ਕਾਨਾ। ਨਹਿਂ ਰਸਨਾ ਪਹਿਂ ਜਾਇ ਬਖਾਨਾ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਸੋਭਾ ਸੁਖ ਜਾਨਹਿਂ ਨਯਨਾ। ਕਹਿ ਕਿਮਿ ਸਕਹਿਂ ਤਿਨ੍ਹਹਿ ਨਹਿਂ ਬਯਨਾ ॥
ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਮੋਹਿ ਪ੍ਰਬੋਧਿ ਸੁਖ ਦੇਈ। ਲਗੇ ਕਰਨ ਸਿਸੁ ਕੌਤੁਕ ਤੇਈ ॥
ਸਜਲ ਨਯਨ ਕਛੁ ਮੁਖ ਕਰਿ ਰੂਖਾ। ਚਿਤਿ ਮਾਤੁ ਲਾਗੀ ਅਤਿ ਭੂਖਾ ॥
ਦੇਖਿ ਮਾਤੁ ਆਤੁਰ ਉਠਿ ਧਾਈ। ਕਹਿ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਚਨ ਲਿਏ ਉਰ ਲਾਈ ॥
ਗੋਦ ਰਾਖਿ ਕਰਾਵ ਪਯ ਪਾਨਾ। ਰਘੁਪਤਿ ਚਰਿਤ ਲਲਿਤ ਕਰ ਗਾਨਾ ॥

ਸੋ. ਜੇਹਿ ਸੁਖ ਲਾਗਿ ਪੁਰਾਰਿ ਅਸੁਭ ਬੇਸ਼ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਸਿਵ ਸੁਖਦ।
ਅਵਧਪੁਰੀ ਨਰ ਨਾਰਿ ਤੇਹਿ ਸੁਖ ਮਹੁਁ ਸਂਤਤ ਮਗਨ ॥ 88(ਕ) ॥

ਸੋਇ ਸੁਖ ਲਵਲੇਸ ਜਿਨ੍ਹ ਬਾਰਕ ਸਪਨੇਹੁਁ ਲਹੇਉ।
ਤੇ ਨਹਿਂ ਗਨਹਿਂ ਖਗੇਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸੁਖਹਿ ਸਜ੍ਜਨ ਸੁਮਤਿ ॥ 88(ਖ) ॥

ਮੈਂ ਪੁਨਿ ਅਵਧ ਰਹੇਉਁ ਕਛੁ ਕਾਲਾ। ਦੇਖੇਉਁ ਬਾਲਬਿਨੋਦ ਰਸਾਲਾ ॥
ਰਾਮ ਪ੍ਰਸਾਦ ਭਗਤਿ ਬਰ ਪਾਯੁਁ। ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਬਂਦਿ ਨਿਜਾਸ਼੍ਰਮ ਆਯੁਁ ॥
ਤਬ ਤੇ ਮੋਹਿ ਨ ਬ੍ਯਾਪੀ ਮਾਯਾ। ਜਬ ਤੇ ਰਘੁਨਾਯਕ ਅਪਨਾਯਾ ॥
ਯਹ ਸਬ ਗੁਪ੍ਤ ਚਰਿਤ ਮੈਂ ਗਾਵਾ। ਹਰਿ ਮਾਯਾਁ ਜਿਮਿ ਮੋਹਿ ਨਚਾਵਾ ॥
ਨਿਜ ਅਨੁਭਵ ਅਬ ਕਹੁਁ ਖਗੇਸਾ। ਬਿਨੁ ਹਰਿ ਭਜਨ ਨ ਜਾਹਿ ਕਲੇਸਾ ॥
ਰਾਮ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਬਿਨੁ ਸੁਨੁ ਖਗਰਾਈ। ਜਾਨਿ ਨ ਜਾਇ ਰਾਮ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ ॥
ਜਾਨੇਂ ਬਿਨੁ ਨ ਹੋਇ ਪਰਤੀਤੀ। ਬਿਨੁ ਪਰਤੀਤਿ ਹੋਇ ਨਹਿਂ ਪ੍ਰੀਤੀ ॥
ਪ੍ਰੀਤਿ ਬਿਨਾ ਨਹਿਂ ਭਗਤਿ ਦਿਢ਼ਆਈ। ਜਿਮਿ ਖਗਪਤਿ ਜਲ ਕੈ ਚਿਕਨਾਈ ॥

ਸੋ. ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਹੋਇ ਕਿ ਗ੍ਯਾਨ ਗ੍ਯਾਨ ਕਿ ਹੋਇ ਬਿਰਾਗ ਬਿਨੁ।
ਗਾਵਹਿਂ ਬੇਦ ਪੁਰਾਨ ਸੁਖ ਕਿ ਲਹਿਅ ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਬਿਨੁ ॥ 89(ਕ) ॥

ਕੌ ਬਿਸ਼੍ਰਾਮ ਕਿ ਪਾਵ ਤਾਤ ਸਹਜ ਸਂਤੋਸ਼ ਬਿਨੁ।
ਚਲੈ ਕਿ ਜਲ ਬਿਨੁ ਨਾਵ ਕੋਟਿ ਜਤਨ ਪਚਿ ਪਚਿ ਮਰਿਅ ॥ 89(ਖ) ॥

ਬਿਨੁ ਸਂਤੋਸ਼ ਨ ਕਾਮ ਨਸਾਹੀਂ। ਕਾਮ ਅਛਤ ਸੁਖ ਸਪਨੇਹੁਁ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਰਾਮ ਭਜਨ ਬਿਨੁ ਮਿਟਹਿਂ ਕਿ ਕਾਮਾ। ਥਲ ਬਿਹੀਨ ਤਰੁ ਕਬਹੁਁ ਕਿ ਜਾਮਾ ॥
ਬਿਨੁ ਬਿਗ੍ਯਾਨ ਕਿ ਸਮਤਾ ਆਵਿ। ਕੌ ਅਵਕਾਸ ਕਿ ਨਭ ਬਿਨੁ ਪਾਵਿ ॥
ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਬਿਨਾ ਧਰ੍ਮ ਨਹਿਂ ਹੋਈ। ਬਿਨੁ ਮਹਿ ਗਂਧ ਕਿ ਪਾਵਿ ਕੋਈ ॥
ਬਿਨੁ ਤਪ ਤੇਜ ਕਿ ਕਰ ਬਿਸ੍ਤਾਰਾ। ਜਲ ਬਿਨੁ ਰਸ ਕਿ ਹੋਇ ਸਂਸਾਰਾ ॥
ਸੀਲ ਕਿ ਮਿਲ ਬਿਨੁ ਬੁਧ ਸੇਵਕਾਈ। ਜਿਮਿ ਬਿਨੁ ਤੇਜ ਨ ਰੂਪ ਗੋਸਾਈ ॥
ਨਿਜ ਸੁਖ ਬਿਨੁ ਮਨ ਹੋਇ ਕਿ ਥੀਰਾ। ਪਰਸ ਕਿ ਹੋਇ ਬਿਹੀਨ ਸਮੀਰਾ ॥
ਕਵਨਿਉ ਸਿਦ੍ਧਿ ਕਿ ਬਿਨੁ ਬਿਸ੍ਵਾਸਾ। ਬਿਨੁ ਹਰਿ ਭਜਨ ਨ ਭਵ ਭਯ ਨਾਸਾ ॥

ਦੋ. ਬਿਨੁ ਬਿਸ੍ਵਾਸ ਭਗਤਿ ਨਹਿਂ ਤੇਹਿ ਬਿਨੁ ਦ੍ਰਵਹਿਂ ਨ ਰਾਮੁ।
ਰਾਮ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਬਿਨੁ ਸਪਨੇਹੁਁ ਜੀਵ ਨ ਲਹ ਬਿਸ਼੍ਰਾਮੁ ॥ 90(ਕ) ॥

ਸੋ. ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਮਤਿਧੀਰ ਤਜਿ ਕੁਤਰ੍ਕ ਸਂਸਯ ਸਕਲ।
ਭਜਹੁ ਰਾਮ ਰਘੁਬੀਰ ਕਰੁਨਾਕਰ ਸੁਂਦਰ ਸੁਖਦ ॥ 90(ਖ) ॥

ਨਿਜ ਮਤਿ ਸਰਿਸ ਨਾਥ ਮੈਂ ਗਾਈ। ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਤਾਪ ਮਹਿਮਾ ਖਗਰਾਈ ॥
ਕਹੇਉਁ ਨ ਕਛੁ ਕਰਿ ਜੁਗੁਤਿ ਬਿਸੇਸ਼ੀ। ਯਹ ਸਬ ਮੈਂ ਨਿਜ ਨਯਨਨ੍ਹਿ ਦੇਖੀ ॥
ਮਹਿਮਾ ਨਾਮ ਰੂਪ ਗੁਨ ਗਾਥਾ। ਸਕਲ ਅਮਿਤ ਅਨਂਤ ਰਘੁਨਾਥਾ ॥
ਨਿਜ ਨਿਜ ਮਤਿ ਮੁਨਿ ਹਰਿ ਗੁਨ ਗਾਵਹਿਂ। ਨਿਗਮ ਸੇਸ਼ ਸਿਵ ਪਾਰ ਨ ਪਾਵਹਿਮ੍ ॥
ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਆਦਿ ਖਗ ਮਸਕ ਪ੍ਰਜਂਤਾ। ਨਭ ਉਡ਼ਆਹਿਂ ਨਹਿਂ ਪਾਵਹਿਂ ਅਂਤਾ ॥
ਤਿਮਿ ਰਘੁਪਤਿ ਮਹਿਮਾ ਅਵਗਾਹਾ। ਤਾਤ ਕਬਹੁਁ ਕੌ ਪਾਵ ਕਿ ਥਾਹਾ ॥
ਰਾਮੁ ਕਾਮ ਸਤ ਕੋਟਿ ਸੁਭਗ ਤਨ। ਦੁਰ੍ਗਾ ਕੋਟਿ ਅਮਿਤ ਅਰਿ ਮਰ੍ਦਨ ॥
ਸਕ੍ਰ ਕੋਟਿ ਸਤ ਸਰਿਸ ਬਿਲਾਸਾ। ਨਭ ਸਤ ਕੋਟਿ ਅਮਿਤ ਅਵਕਾਸਾ ॥

ਦੋ. ਮਰੁਤ ਕੋਟਿ ਸਤ ਬਿਪੁਲ ਬਲ ਰਬਿ ਸਤ ਕੋਟਿ ਪ੍ਰਕਾਸ।
ਸਸਿ ਸਤ ਕੋਟਿ ਸੁਸੀਤਲ ਸਮਨ ਸਕਲ ਭਵ ਤ੍ਰਾਸ ॥ 91(ਕ) ॥

ਕਾਲ ਕੋਟਿ ਸਤ ਸਰਿਸ ਅਤਿ ਦੁਸ੍ਤਰ ਦੁਰ੍ਗ ਦੁਰਂਤ।
ਧੂਮਕੇਤੁ ਸਤ ਕੋਟਿ ਸਮ ਦੁਰਾਧਰਸ਼ ਭਗਵਂਤ ॥ 91(ਖ) ॥

ਪ੍ਰਭੁ ਅਗਾਧ ਸਤ ਕੋਟਿ ਪਤਾਲਾ। ਸਮਨ ਕੋਟਿ ਸਤ ਸਰਿਸ ਕਰਾਲਾ ॥
ਤੀਰਥ ਅਮਿਤ ਕੋਟਿ ਸਮ ਪਾਵਨ। ਨਾਮ ਅਖਿਲ ਅਘ ਪੂਗ ਨਸਾਵਨ ॥
ਹਿਮਗਿਰਿ ਕੋਟਿ ਅਚਲ ਰਘੁਬੀਰਾ। ਸਿਂਧੁ ਕੋਟਿ ਸਤ ਸਮ ਗਂਭੀਰਾ ॥
ਕਾਮਧੇਨੁ ਸਤ ਕੋਟਿ ਸਮਾਨਾ। ਸਕਲ ਕਾਮ ਦਾਯਕ ਭਗਵਾਨਾ ॥
ਸਾਰਦ ਕੋਟਿ ਅਮਿਤ ਚਤੁਰਾਈ। ਬਿਧਿ ਸਤ ਕੋਟਿ ਸ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਿ ਨਿਪੁਨਾਈ ॥
ਬਿਸ਼੍ਨੁ ਕੋਟਿ ਸਮ ਪਾਲਨ ਕਰ੍ਤਾ। ਰੁਦ੍ਰ ਕੋਟਿ ਸਤ ਸਮ ਸਂਹਰ੍ਤਾ ॥
ਧਨਦ ਕੋਟਿ ਸਤ ਸਮ ਧਨਵਾਨਾ। ਮਾਯਾ ਕੋਟਿ ਪ੍ਰਪਂਚ ਨਿਧਾਨਾ ॥
ਭਾਰ ਧਰਨ ਸਤ ਕੋਟਿ ਅਹੀਸਾ। ਨਿਰਵਧਿ ਨਿਰੁਪਮ ਪ੍ਰਭੁ ਜਗਦੀਸਾ ॥

ਛਂ. ਨਿਰੁਪਮ ਨ ਉਪਮਾ ਆਨ ਰਾਮ ਸਮਾਨ ਰਾਮੁ ਨਿਗਮ ਕਹੈ।
ਜਿਮਿ ਕੋਟਿ ਸਤ ਖਦ੍ਯੋਤ ਸਮ ਰਬਿ ਕਹਤ ਅਤਿ ਲਘੁਤਾ ਲਹੈ ॥
ਏਹਿ ਭਾਁਤਿ ਨਿਜ ਨਿਜ ਮਤਿ ਬਿਲਾਸ ਮੁਨਿਸ ਹਰਿਹਿ ਬਖਾਨਹੀਂ।
ਪ੍ਰਭੁ ਭਾਵ ਗਾਹਕ ਅਤਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਸਪ੍ਰੇਮ ਸੁਨਿ ਸੁਖ ਮਾਨਹੀਮ੍ ॥

ਦੋ. ਰਾਮੁ ਅਮਿਤ ਗੁਨ ਸਾਗਰ ਥਾਹ ਕਿ ਪਾਵਿ ਕੋਇ।
ਸਂਤਨ੍ਹ ਸਨ ਜਸ ਕਿਛੁ ਸੁਨੇਉਁ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਸੁਨਾਯੁਁ ਸੋਇ ॥ 92(ਕ) ॥

ਸੋ. ਭਾਵ ਬਸ੍ਯ ਭਗਵਾਨ ਸੁਖ ਨਿਧਾਨ ਕਰੁਨਾ ਭਵਨ।
ਤਜਿ ਮਮਤਾ ਮਦ ਮਾਨ ਭਜਿਅ ਸਦਾ ਸੀਤਾ ਰਵਨ ॥ 92(ਖ) ॥

ਸੁਨਿ ਭੁਸੁਂਡਿ ਕੇ ਬਚਨ ਸੁਹਾਏ। ਹਰਸ਼ਿਤ ਖਗਪਤਿ ਪਂਖ ਫੁਲਾਏ ॥
ਨਯਨ ਨੀਰ ਮਨ ਅਤਿ ਹਰਸ਼ਾਨਾ। ਸ਼੍ਰੀਰਘੁਪਤਿ ਪ੍ਰਤਾਪ ਉਰ ਆਨਾ ॥
ਪਾਛਿਲ ਮੋਹ ਸਮੁਝਿ ਪਛਿਤਾਨਾ। ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਅਨਾਦਿ ਮਨੁਜ ਕਰਿ ਮਾਨਾ ॥
ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਕਾਗ ਚਰਨ ਸਿਰੁ ਨਾਵਾ। ਜਾਨਿ ਰਾਮ ਸਮ ਪ੍ਰੇਮ ਬਢ਼ਆਵਾ ॥
ਗੁਰ ਬਿਨੁ ਭਵ ਨਿਧਿ ਤਰਿ ਨ ਕੋਈ। ਜੌਂ ਬਿਰਂਚਿ ਸਂਕਰ ਸਮ ਹੋਈ ॥
ਸਂਸਯ ਸਰ੍ਪ ਗ੍ਰਸੇਉ ਮੋਹਿ ਤਾਤਾ। ਦੁਖਦ ਲਹਰਿ ਕੁਤਰ੍ਕ ਬਹੁ ਬ੍ਰਾਤਾ ॥
ਤਵ ਸਰੂਪ ਗਾਰੁਡ਼ਇ ਰਘੁਨਾਯਕ। ਮੋਹਿ ਜਿਆਯੁ ਜਨ ਸੁਖਦਾਯਕ ॥
ਤਵ ਪ੍ਰਸਾਦ ਮਮ ਮੋਹ ਨਸਾਨਾ। ਰਾਮ ਰਹਸ੍ਯ ਅਨੂਪਮ ਜਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਤਾਹਿ ਪ੍ਰਸਂਸਿ ਬਿਬਿਧ ਬਿਧਿ ਸੀਸ ਨਾਇ ਕਰ ਜੋਰਿ।
ਬਚਨ ਬਿਨੀਤ ਸਪ੍ਰੇਮ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬੋਲੇਉ ਗਰੁਡ਼ ਬਹੋਰਿ ॥ 93(ਕ) ॥

ਪ੍ਰਭੁ ਅਪਨੇ ਅਬਿਬੇਕ ਤੇ ਬੂਝੁਁ ਸ੍ਵਾਮੀ ਤੋਹਿ।
ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਸਿਂਧੁ ਸਾਦਰ ਕਹਹੁ ਜਾਨਿ ਦਾਸ ਨਿਜ ਮੋਹਿ ॥ 93(ਖ) ॥

ਤੁਮ੍ਹ ਸਰ੍ਬਗ੍ਯ ਤਨ੍ਯ ਤਮ ਪਾਰਾ। ਸੁਮਤਿ ਸੁਸੀਲ ਸਰਲ ਆਚਾਰਾ ॥
ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਰਤਿ ਬਿਗ੍ਯਾਨ ਨਿਵਾਸਾ। ਰਘੁਨਾਯਕ ਕੇ ਤੁਮ੍ਹ ਪ੍ਰਿਯ ਦਾਸਾ ॥
ਕਾਰਨ ਕਵਨ ਦੇਹ ਯਹ ਪਾਈ। ਤਾਤ ਸਕਲ ਮੋਹਿ ਕਹਹੁ ਬੁਝਾਈ ॥
ਰਾਮ ਚਰਿਤ ਸਰ ਸੁਂਦਰ ਸ੍ਵਾਮੀ। ਪਾਯਹੁ ਕਹਾਁ ਕਹਹੁ ਨਭਗਾਮੀ ॥
ਨਾਥ ਸੁਨਾ ਮੈਂ ਅਸ ਸਿਵ ਪਾਹੀਂ। ਮਹਾ ਪ੍ਰਲਯਹੁਁ ਨਾਸ ਤਵ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਮੁਧਾ ਬਚਨ ਨਹਿਂ ਈਸ੍ਵਰ ਕਹੀ। ਸੌ ਮੋਰੇਂ ਮਨ ਸਂਸਯ ਅਹੀ ॥
ਅਗ ਜਗ ਜੀਵ ਨਾਗ ਨਰ ਦੇਵਾ। ਨਾਥ ਸਕਲ ਜਗੁ ਕਾਲ ਕਲੇਵਾ ॥
ਅਂਡ ਕਟਾਹ ਅਮਿਤ ਲਯ ਕਾਰੀ। ਕਾਲੁ ਸਦਾ ਦੁਰਤਿਕ੍ਰਮ ਭਾਰੀ ॥

ਸੋ. ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਨ ਬ੍ਯਾਪਤ ਕਾਲ ਅਤਿ ਕਰਾਲ ਕਾਰਨ ਕਵਨ।
ਮੋਹਿ ਸੋ ਕਹਹੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਗ੍ਯਾਨ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਿ ਜੋਗ ਬਲ ॥ 94(ਕ) ॥

ਦੋ. ਪ੍ਰਭੁ ਤਵ ਆਸ਼੍ਰਮ ਆਏਁ ਮੋਰ ਮੋਹ ਭ੍ਰਮ ਭਾਗ।
ਕਾਰਨ ਕਵਨ ਸੋ ਨਾਥ ਸਬ ਕਹਹੁ ਸਹਿਤ ਅਨੁਰਾਗ ॥ 94(ਖ) ॥

ਗਰੁਡ਼ ਗਿਰਾ ਸੁਨਿ ਹਰਸ਼ੇਉ ਕਾਗਾ। ਬੋਲੇਉ ਉਮਾ ਪਰਮ ਅਨੁਰਾਗਾ ॥
ਧਨ੍ਯ ਧਨ੍ਯ ਤਵ ਮਤਿ ਉਰਗਾਰੀ। ਪ੍ਰਸ੍ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਰਿ ਮੋਹਿ ਅਤਿ ਪ੍ਯਾਰੀ ॥
ਸੁਨਿ ਤਵ ਪ੍ਰਸ੍ਨ ਸਪ੍ਰੇਮ ਸੁਹਾਈ। ਬਹੁਤ ਜਨਮ ਕੈ ਸੁਧਿ ਮੋਹਿ ਆਈ ॥
ਸਬ ਨਿਜ ਕਥਾ ਕਹੁਁ ਮੈਂ ਗਾਈ। ਤਾਤ ਸੁਨਹੁ ਸਾਦਰ ਮਨ ਲਾਈ ॥
ਜਪ ਤਪ ਮਖ ਸਮ ਦਮ ਬ੍ਰਤ ਦਾਨਾ। ਬਿਰਤਿ ਬਿਬੇਕ ਜੋਗ ਬਿਗ੍ਯਾਨਾ ॥
ਸਬ ਕਰ ਫਲ ਰਘੁਪਤਿ ਪਦ ਪ੍ਰੇਮਾ। ਤੇਹਿ ਬਿਨੁ ਕੌ ਨ ਪਾਵਿ ਛੇਮਾ ॥
ਏਹਿ ਤਨ ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਮੈਂ ਪਾਈ। ਤਾਤੇ ਮੋਹਿ ਮਮਤਾ ਅਧਿਕਾਈ ॥
ਜੇਹਿ ਤੇਂ ਕਛੁ ਨਿਜ ਸ੍ਵਾਰਥ ਹੋਈ। ਤੇਹਿ ਪਰ ਮਮਤਾ ਕਰ ਸਬ ਕੋਈ ॥

ਸੋ. ਪਨ੍ਨਗਾਰਿ ਅਸਿ ਨੀਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸਂਮਤ ਸਜ੍ਜਨ ਕਹਹਿਂ।
ਅਤਿ ਨੀਚਹੁ ਸਨ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਰਿਅ ਜਾਨਿ ਨਿਜ ਪਰਮ ਹਿਤ ॥ 95(ਕ) ॥

ਪਾਟ ਕੀਟ ਤੇਂ ਹੋਇ ਤੇਹਿ ਤੇਂ ਪਾਟਂਬਰ ਰੁਚਿਰ।
ਕ੍ਰੁਰੁਇਮਿ ਪਾਲਿ ਸਬੁ ਕੋਇ ਪਰਮ ਅਪਾਵਨ ਪ੍ਰਾਨ ਸਮ ॥ 95(ਖ) ॥

ਸ੍ਵਾਰਥ ਸਾਁਚ ਜੀਵ ਕਹੁਁ ਏਹਾ। ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚਨ ਰਾਮ ਪਦ ਨੇਹਾ ॥
ਸੋਇ ਪਾਵਨ ਸੋਇ ਸੁਭਗ ਸਰੀਰਾ। ਜੋ ਤਨੁ ਪਾਇ ਭਜਿਅ ਰਘੁਬੀਰਾ ॥
ਰਾਮ ਬਿਮੁਖ ਲਹਿ ਬਿਧਿ ਸਮ ਦੇਹੀ। ਕਬਿ ਕੋਬਿਦ ਨ ਪ੍ਰਸਂਸਹਿਂ ਤੇਹੀ ॥
ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਏਹਿਂ ਤਨ ਉਰ ਜਾਮੀ। ਤਾਤੇ ਮੋਹਿ ਪਰਮ ਪ੍ਰਿਯ ਸ੍ਵਾਮੀ ॥
ਤਜੁਁ ਨ ਤਨ ਨਿਜ ਇਚ੍ਛਾ ਮਰਨਾ। ਤਨ ਬਿਨੁ ਬੇਦ ਭਜਨ ਨਹਿਂ ਬਰਨਾ ॥
ਪ੍ਰਥਮ ਮੋਹਁ ਮੋਹਿ ਬਹੁਤ ਬਿਗੋਵਾ। ਰਾਮ ਬਿਮੁਖ ਸੁਖ ਕਬਹੁਁ ਨ ਸੋਵਾ ॥
ਨਾਨਾ ਜਨਮ ਕਰ੍ਮ ਪੁਨਿ ਨਾਨਾ। ਕਿਏ ਜੋਗ ਜਪ ਤਪ ਮਖ ਦਾਨਾ ॥
ਕਵਨ ਜੋਨਿ ਜਨਮੇਉਁ ਜਹਁ ਨਾਹੀਂ। ਮੈਂ ਖਗੇਸ ਭ੍ਰਮਿ ਭ੍ਰਮਿ ਜਗ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਦੇਖੇਉਁ ਕਰਿ ਸਬ ਕਰਮ ਗੋਸਾਈ। ਸੁਖੀ ਨ ਭਯੁਁ ਅਬਹਿਂ ਕੀ ਨਾਈ ॥
ਸੁਧਿ ਮੋਹਿ ਨਾਥ ਜਨ੍ਮ ਬਹੁ ਕੇਰੀ। ਸਿਵ ਪ੍ਰਸਾਦ ਮਤਿ ਮੋਹਁ ਨ ਘੇਰੀ ॥

ਦੋ. ਪ੍ਰਥਮ ਜਨ੍ਮ ਕੇ ਚਰਿਤ ਅਬ ਕਹੁਁ ਸੁਨਹੁ ਬਿਹਗੇਸ।
ਸੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਰਤਿ ਉਪਜਿ ਜਾਤੇਂ ਮਿਟਹਿਂ ਕਲੇਸ ॥ 96(ਕ) ॥

ਪੂਰੁਬ ਕਲ੍ਪ ਏਕ ਪ੍ਰਭੁ ਜੁਗ ਕਲਿਜੁਗ ਮਲ ਮੂਲ ॥
ਨਰ ਅਰੁ ਨਾਰਿ ਅਧਰ੍ਮ ਰਤ ਸਕਲ ਨਿਗਮ ਪ੍ਰਤਿਕੂਲ ॥ 96(ਖ) ॥

ਤੇਹਿ ਕਲਿਜੁਗ ਕੋਸਲਪੁਰ ਜਾਈ। ਜਨ੍ਮਤ ਭਯੁਁ ਸੂਦ੍ਰ ਤਨੁ ਪਾਈ ॥
ਸਿਵ ਸੇਵਕ ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਅਰੁ ਬਾਨੀ। ਆਨ ਦੇਵ ਨਿਂਦਕ ਅਭਿਮਾਨੀ ॥
ਧਨ ਮਦ ਮਤ੍ਤ ਪਰਮ ਬਾਚਾਲਾ। ਉਗ੍ਰਬੁਦ੍ਧਿ ਉਰ ਦਂਭ ਬਿਸਾਲਾ ॥
ਜਦਪਿ ਰਹੇਉਁ ਰਘੁਪਤਿ ਰਜਧਾਨੀ। ਤਦਪਿ ਨ ਕਛੁ ਮਹਿਮਾ ਤਬ ਜਾਨੀ ॥
ਅਬ ਜਾਨਾ ਮੈਂ ਅਵਧ ਪ੍ਰਭਾਵਾ। ਨਿਗਮਾਗਮ ਪੁਰਾਨ ਅਸ ਗਾਵਾ ॥
ਕਵਨੇਹੁਁ ਜਨ੍ਮ ਅਵਧ ਬਸ ਜੋਈ। ਰਾਮ ਪਰਾਯਨ ਸੋ ਪਰਿ ਹੋਈ ॥
ਅਵਧ ਪ੍ਰਭਾਵ ਜਾਨ ਤਬ ਪ੍ਰਾਨੀ। ਜਬ ਉਰ ਬਸਹਿਂ ਰਾਮੁ ਧਨੁਪਾਨੀ ॥
ਸੋ ਕਲਿਕਾਲ ਕਠਿਨ ਉਰਗਾਰੀ। ਪਾਪ ਪਰਾਯਨ ਸਬ ਨਰ ਨਾਰੀ ॥

ਦੋ. ਕਲਿਮਲ ਗ੍ਰਸੇ ਧਰ੍ਮ ਸਬ ਲੁਪ੍ਤ ਭੇ ਸਦਗ੍ਰਂਥ।
ਦਂਭਿਨ੍ਹ ਨਿਜ ਮਤਿ ਕਲ੍ਪਿ ਕਰਿ ਪ੍ਰਗਟ ਕਿਏ ਬਹੁ ਪਂਥ ॥ 97(ਕ) ॥

ਭੇ ਲੋਗ ਸਬ ਮੋਹਬਸ ਲੋਭ ਗ੍ਰਸੇ ਸੁਭ ਕਰ੍ਮ।
ਸੁਨੁ ਹਰਿਜਾਨ ਗ੍ਯਾਨ ਨਿਧਿ ਕਹੁਁ ਕਛੁਕ ਕਲਿਧਰ੍ਮ ॥ 97(ਖ) ॥

ਬਰਨ ਧਰ੍ਮ ਨਹਿਂ ਆਸ਼੍ਰਮ ਚਾਰੀ। ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਬਿਰੋਧ ਰਤ ਸਬ ਨਰ ਨਾਰੀ ॥
ਦ੍ਵਿਜ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਬੇਚਕ ਭੂਪ ਪ੍ਰਜਾਸਨ। ਕੌ ਨਹਿਂ ਮਾਨ ਨਿਗਮ ਅਨੁਸਾਸਨ ॥
ਮਾਰਗ ਸੋਇ ਜਾ ਕਹੁਁ ਜੋਇ ਭਾਵਾ। ਪਂਡਿਤ ਸੋਇ ਜੋ ਗਾਲ ਬਜਾਵਾ ॥
ਮਿਥ੍ਯਾਰਂਭ ਦਂਭ ਰਤ ਜੋਈ। ਤਾ ਕਹੁਁ ਸਂਤ ਕਹਿ ਸਬ ਕੋਈ ॥
ਸੋਇ ਸਯਾਨ ਜੋ ਪਰਧਨ ਹਾਰੀ। ਜੋ ਕਰ ਦਂਭ ਸੋ ਬਡ਼ ਆਚਾਰੀ ॥
ਜੌ ਕਹ ਝੂਁਠ ਮਸਖਰੀ ਜਾਨਾ। ਕਲਿਜੁਗ ਸੋਇ ਗੁਨਵਂਤ ਬਖਾਨਾ ॥
ਨਿਰਾਚਾਰ ਜੋ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਪਥ ਤ੍ਯਾਗੀ। ਕਲਿਜੁਗ ਸੋਇ ਗ੍ਯਾਨੀ ਸੋ ਬਿਰਾਗੀ ॥
ਜਾਕੇਂ ਨਖ ਅਰੁ ਜਟਾ ਬਿਸਾਲਾ। ਸੋਇ ਤਾਪਸ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧ ਕਲਿਕਾਲਾ ॥

ਦੋ. ਅਸੁਭ ਬੇਸ਼ ਭੂਸ਼ਨ ਧਰੇਂ ਭਚ੍ਛਾਭਚ੍ਛ ਜੇ ਖਾਹਿਂ।
ਤੇਇ ਜੋਗੀ ਤੇਇ ਸਿਦ੍ਧ ਨਰ ਪੂਜ੍ਯ ਤੇ ਕਲਿਜੁਗ ਮਾਹਿਮ੍ ॥ 98(ਕ) ॥

ਸੋ. ਜੇ ਅਪਕਾਰੀ ਚਾਰ ਤਿਨ੍ਹ ਕਰ ਗੌਰਵ ਮਾਨ੍ਯ ਤੇਇ।
ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚਨ ਲਬਾਰ ਤੇਇ ਬਕਤਾ ਕਲਿਕਾਲ ਮਹੁਁ ॥ 98(ਖ) ॥

ਨਾਰਿ ਬਿਬਸ ਨਰ ਸਕਲ ਗੋਸਾਈ। ਨਾਚਹਿਂ ਨਟ ਮਰ੍ਕਟ ਕੀ ਨਾਈ ॥
ਸੂਦ੍ਰ ਦ੍ਵਿਜਨ੍ਹ ਉਪਦੇਸਹਿਂ ਗ੍ਯਾਨਾ। ਮੇਲਿ ਜਨੇਊ ਲੇਹਿਂ ਕੁਦਾਨਾ ॥
ਸਬ ਨਰ ਕਾਮ ਲੋਭ ਰਤ ਕ੍ਰੋਧੀ। ਦੇਵ ਬਿਪ੍ਰ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸਂਤ ਬਿਰੋਧੀ ॥
ਗੁਨ ਮਂਦਿਰ ਸੁਂਦਰ ਪਤਿ ਤ੍ਯਾਗੀ। ਭਜਹਿਂ ਨਾਰਿ ਪਰ ਪੁਰੁਸ਼ ਅਭਾਗੀ ॥
ਸੌਭਾਗਿਨੀਂ ਬਿਭੂਸ਼ਨ ਹੀਨਾ। ਬਿਧਵਨ੍ਹ ਕੇ ਸਿਂਗਾਰ ਨਬੀਨਾ ॥
ਗੁਰ ਸਿਸ਼ ਬਧਿਰ ਅਂਧ ਕਾ ਲੇਖਾ। ਏਕ ਨ ਸੁਨਿ ਏਕ ਨਹਿਂ ਦੇਖਾ ॥
ਹਰਿ ਸਿਸ਼੍ਯ ਧਨ ਸੋਕ ਨ ਹਰੀ। ਸੋ ਗੁਰ ਘੋਰ ਨਰਕ ਮਹੁਁ ਪਰੀ ॥
ਮਾਤੁ ਪਿਤਾ ਬਾਲਕਨ੍ਹਿ ਬੋਲਾਬਹਿਂ। ਉਦਰ ਭਰੈ ਸੋਇ ਧਰ੍ਮ ਸਿਖਾਵਹਿਮ੍ ॥

ਦੋ. ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਨੁ ਨਾਰਿ ਨਰ ਕਹਹਿਂ ਨ ਦੂਸਰਿ ਬਾਤ।
ਕੌਡ਼ਈ ਲਾਗਿ ਲੋਭ ਬਸ ਕਰਹਿਂ ਬਿਪ੍ਰ ਗੁਰ ਘਾਤ ॥ 99(ਕ) ॥

ਬਾਦਹਿਂ ਸੂਦ੍ਰ ਦ੍ਵਿਜਨ੍ਹ ਸਨ ਹਮ ਤੁਮ੍ਹ ਤੇ ਕਛੁ ਘਾਟਿ।
ਜਾਨਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸੋ ਬਿਪ੍ਰਬਰ ਆਁਖਿ ਦੇਖਾਵਹਿਂ ਡਾਟਿ ॥ 99(ਖ) ॥

ਪਰ ਤ੍ਰਿਯ ਲਂਪਟ ਕਪਟ ਸਯਾਨੇ। ਮੋਹ ਦ੍ਰੋਹ ਮਮਤਾ ਲਪਟਾਨੇ ॥
ਤੇਇ ਅਭੇਦਬਾਦੀ ਗ੍ਯਾਨੀ ਨਰ। ਦੇਖਾ ਮੇਂ ਚਰਿਤ੍ਰ ਕਲਿਜੁਗ ਕਰ ॥
ਆਪੁ ਗੇ ਅਰੁ ਤਿਨ੍ਹਹੂ ਘਾਲਹਿਂ। ਜੇ ਕਹੁਁ ਸਤ ਮਾਰਗ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਹਿਮ੍ ॥
ਕਲ੍ਪ ਕਲ੍ਪ ਭਰਿ ਏਕ ਏਕ ਨਰਕਾ। ਪਰਹਿਂ ਜੇ ਦੂਸ਼ਹਿਂ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਕਰਿ ਤਰਕਾ ॥
ਜੇ ਬਰਨਾਧਮ ਤੇਲਿ ਕੁਮ੍ਹਾਰਾ। ਸ੍ਵਪਚ ਕਿਰਾਤ ਕੋਲ ਕਲਵਾਰਾ ॥
ਨਾਰਿ ਮੁਈ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਸਂਪਤਿ ਨਾਸੀ। ਮੂਡ਼ ਮੁਡ਼ਆਇ ਹੋਹਿਂ ਸਨ੍ਯਾਸੀ ॥
ਤੇ ਬਿਪ੍ਰਨ੍ਹ ਸਨ ਆਪੁ ਪੁਜਾਵਹਿਂ। ਉਭਯ ਲੋਕ ਨਿਜ ਹਾਥ ਨਸਾਵਹਿਮ੍ ॥
ਬਿਪ੍ਰ ਨਿਰਚ੍ਛਰ ਲੋਲੁਪ ਕਾਮੀ। ਨਿਰਾਚਾਰ ਸਠ ਬ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਲੀ ਸ੍ਵਾਮੀ ॥
ਸੂਦ੍ਰ ਕਰਹਿਂ ਜਪ ਤਪ ਬ੍ਰਤ ਨਾਨਾ। ਬੈਠਿ ਬਰਾਸਨ ਕਹਹਿਂ ਪੁਰਾਨਾ ॥
ਸਬ ਨਰ ਕਲ੍ਪਿਤ ਕਰਹਿਂ ਅਚਾਰਾ। ਜਾਇ ਨ ਬਰਨਿ ਅਨੀਤਿ ਅਪਾਰਾ ॥

ਦੋ. ਭੇ ਬਰਨ ਸਂਕਰ ਕਲਿ ਭਿਨ੍ਨਸੇਤੁ ਸਬ ਲੋਗ।
ਕਰਹਿਂ ਪਾਪ ਪਾਵਹਿਂ ਦੁਖ ਭਯ ਰੁਜ ਸੋਕ ਬਿਯੋਗ ॥ 100(ਕ) ॥

ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸਂਮਤ ਹਰਿ ਭਕ੍ਤਿ ਪਥ ਸਂਜੁਤ ਬਿਰਤਿ ਬਿਬੇਕ।
ਤੇਹਿ ਨ ਚਲਹਿਂ ਨਰ ਮੋਹ ਬਸ ਕਲ੍ਪਹਿਂ ਪਂਥ ਅਨੇਕ ॥ 100(ਖ) ॥

ਛਂ. ਬਹੁ ਦਾਮ ਸਁਵਾਰਹਿਂ ਧਾਮ ਜਤੀ। ਬਿਸ਼ਯਾ ਹਰਿ ਲੀਨ੍ਹਿ ਨ ਰਹਿ ਬਿਰਤੀ ॥
ਤਪਸੀ ਧਨਵਂਤ ਦਰਿਦ੍ਰ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹੀ। ਕਲਿ ਕੌਤੁਕ ਤਾਤ ਨ ਜਾਤ ਕਹੀ ॥
ਕੁਲਵਂਤਿ ਨਿਕਾਰਹਿਂ ਨਾਰਿ ਸਤੀ। ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਆਨਿਹਿਂ ਚੇਰੀ ਨਿਬੇਰਿ ਗਤੀ ॥
ਸੁਤ ਮਾਨਹਿਂ ਮਾਤੁ ਪਿਤਾ ਤਬ ਲੌਂ। ਅਬਲਾਨਨ ਦੀਖ ਨਹੀਂ ਜਬ ਲੌਮ੍ ॥
ਸਸੁਰਾਰਿ ਪਿਆਰਿ ਲਗੀ ਜਬ ਤੇਂ। ਰਿਪਰੂਪ ਕੁਟੁਂਬ ਭੇ ਤਬ ਤੇਮ੍ ॥
ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਪਾਪ ਪਰਾਯਨ ਧਰ੍ਮ ਨਹੀਂ। ਕਰਿ ਦਂਡ ਬਿਡਂਬ ਪ੍ਰਜਾ ਨਿਤਹੀਮ੍ ॥
ਧਨਵਂਤ ਕੁਲੀਨ ਮਲੀਨ ਅਪੀ। ਦ੍ਵਿਜ ਚਿਨ੍ਹ ਜਨੇਉ ਉਘਾਰ ਤਪੀ ॥
ਨਹਿਂ ਮਾਨ ਪੁਰਾਨ ਨ ਬੇਦਹਿ ਜੋ। ਹਰਿ ਸੇਵਕ ਸਂਤ ਸਹੀ ਕਲਿ ਸੋ।
ਕਬਿ ਬ੍ਰੁਰੁਇਂਦ ਉਦਾਰ ਦੁਨੀ ਨ ਸੁਨੀ। ਗੁਨ ਦੂਸ਼ਕ ਬ੍ਰਾਤ ਨ ਕੋ਽ਪਿ ਗੁਨੀ ॥
ਕਲਿ ਬਾਰਹਿਂ ਬਾਰ ਦੁਕਾਲ ਪਰੈ। ਬਿਨੁ ਅਨ੍ਨ ਦੁਖੀ ਸਬ ਲੋਗ ਮਰੈ ॥

ਦੋ. ਸੁਨੁ ਖਗੇਸ ਕਲਿ ਕਪਟ ਹਠ ਦਂਭ ਦ੍ਵੇਸ਼ ਪਾਸ਼ਂਡ।
ਮਾਨ ਮੋਹ ਮਾਰਾਦਿ ਮਦ ਬ੍ਯਾਪਿ ਰਹੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਂਡ ॥ 101(ਕ) ॥

ਤਾਮਸ ਧਰ੍ਮ ਕਰਹਿਂ ਨਰ ਜਪ ਤਪ ਬ੍ਰਤ ਮਖ ਦਾਨ।
ਦੇਵ ਨ ਬਰਸ਼ਹਿਂ ਧਰਨੀਂ ਬੇ ਨ ਜਾਮਹਿਂ ਧਾਨ ॥ 101(ਖ) ॥

ਛਂ. ਅਬਲਾ ਕਚ ਭੂਸ਼ਨ ਭੂਰਿ ਛੁਧਾ। ਧਨਹੀਨ ਦੁਖੀ ਮਮਤਾ ਬਹੁਧਾ ॥
ਸੁਖ ਚਾਹਹਿਂ ਮੂਢ਼ ਨ ਧਰ੍ਮ ਰਤਾ। ਮਤਿ ਥੋਰਿ ਕਠੋਰਿ ਨ ਕੋਮਲਤਾ ॥ 1 ॥

ਨਰ ਪੀਡ਼ਇਤ ਰੋਗ ਨ ਭੋਗ ਕਹੀਂ। ਅਭਿਮਾਨ ਬਿਰੋਧ ਅਕਾਰਨਹੀਮ੍ ॥
ਲਘੁ ਜੀਵਨ ਸਂਬਤੁ ਪਂਚ ਦਸਾ। ਕਲਪਾਂਤ ਨ ਨਾਸ ਗੁਮਾਨੁ ਅਸਾ ॥ 2 ॥

ਕਲਿਕਾਲ ਬਿਹਾਲ ਕਿਏ ਮਨੁਜਾ। ਨਹਿਂ ਮਾਨਤ ਕ੍ਵੌ ਅਨੁਜਾ ਤਨੁਜਾ।
ਨਹਿਂ ਤੋਸ਼ ਬਿਚਾਰ ਨ ਸੀਤਲਤਾ। ਸਬ ਜਾਤਿ ਕੁਜਾਤਿ ਭੇ ਮਗਤਾ ॥ 3 ॥

ਇਰਿਸ਼ਾ ਪਰੁਸ਼ਾਚ੍ਛਰ ਲੋਲੁਪਤਾ। ਭਰਿ ਪੂਰਿ ਰਹੀ ਸਮਤਾ ਬਿਗਤਾ ॥
ਸਬ ਲੋਗ ਬਿਯੋਗ ਬਿਸੋਕ ਹੁਏ। ਬਰਨਾਸ਼੍ਰਮ ਧਰ੍ਮ ਅਚਾਰ ਗੇ ॥ 4 ॥

ਦਮ ਦਾਨ ਦਯਾ ਨਹਿਂ ਜਾਨਪਨੀ। ਜਡ਼ਤਾ ਪਰਬਂਚਨਤਾਤਿ ਘਨੀ ॥
ਤਨੁ ਪੋਸ਼ਕ ਨਾਰਿ ਨਰਾ ਸਗਰੇ। ਪਰਨਿਂਦਕ ਜੇ ਜਗ ਮੋ ਬਗਰੇ ॥ 5 ॥

ਦੋ. ਸੁਨੁ ਬ੍ਯਾਲਾਰਿ ਕਾਲ ਕਲਿ ਮਲ ਅਵਗੁਨ ਆਗਾਰ।
ਗੁਨੁਁ ਬਹੁਤ ਕਲਿਜੁਗ ਕਰ ਬਿਨੁ ਪ੍ਰਯਾਸ ਨਿਸ੍ਤਾਰ ॥ 102(ਕ) ॥

ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਜੁਗ ਤ੍ਰੇਤਾ ਦ੍ਵਾਪਰ ਪੂਜਾ ਮਖ ਅਰੁ ਜੋਗ।
ਜੋ ਗਤਿ ਹੋਇ ਸੋ ਕਲਿ ਹਰਿ ਨਾਮ ਤੇ ਪਾਵਹਿਂ ਲੋਗ ॥ 102(ਖ) ॥

ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਜੁਗ ਸਬ ਜੋਗੀ ਬਿਗ੍ਯਾਨੀ। ਕਰਿ ਹਰਿ ਧ੍ਯਾਨ ਤਰਹਿਂ ਭਵ ਪ੍ਰਾਨੀ ॥
ਤ੍ਰੇਤਾਁ ਬਿਬਿਧ ਜਗ੍ਯ ਨਰ ਕਰਹੀਂ। ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਸਮਰ੍ਪਿ ਕਰ੍ਮ ਭਵ ਤਰਹੀਮ੍ ॥
ਦ੍ਵਾਪਰ ਕਰਿ ਰਘੁਪਤਿ ਪਦ ਪੂਜਾ। ਨਰ ਭਵ ਤਰਹਿਂ ਉਪਾਯ ਨ ਦੂਜਾ ॥
ਕਲਿਜੁਗ ਕੇਵਲ ਹਰਿ ਗੁਨ ਗਾਹਾ। ਗਾਵਤ ਨਰ ਪਾਵਹਿਂ ਭਵ ਥਾਹਾ ॥
ਕਲਿਜੁਗ ਜੋਗ ਨ ਜਗ੍ਯ ਨ ਗ੍ਯਾਨਾ। ਏਕ ਅਧਾਰ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗਾਨਾ ॥
ਸਬ ਭਰੋਸ ਤਜਿ ਜੋ ਭਜ ਰਾਮਹਿ। ਪ੍ਰੇਮ ਸਮੇਤ ਗਾਵ ਗੁਨ ਗ੍ਰਾਮਹਿ ॥
ਸੋਇ ਭਵ ਤਰ ਕਛੁ ਸਂਸਯ ਨਾਹੀਂ। ਨਾਮ ਪ੍ਰਤਾਪ ਪ੍ਰਗਟ ਕਲਿ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਕਲਿ ਕਰ ਏਕ ਪੁਨੀਤ ਪ੍ਰਤਾਪਾ। ਮਾਨਸ ਪੁਨ੍ਯ ਹੋਹਿਂ ਨਹਿਂ ਪਾਪਾ ॥

ਦੋ. ਕਲਿਜੁਗ ਸਮ ਜੁਗ ਆਨ ਨਹਿਂ ਜੌਂ ਨਰ ਕਰ ਬਿਸ੍ਵਾਸ।
ਗਾਇ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗਨ ਬਿਮਲਁ ਭਵ ਤਰ ਬਿਨਹਿਂ ਪ੍ਰਯਾਸ ॥ 103(ਕ) ॥

ਪ੍ਰਗਟ ਚਾਰਿ ਪਦ ਧਰ੍ਮ ਕੇ ਕਲਿਲ ਮਹੁਁ ਏਕ ਪ੍ਰਧਾਨ।
ਜੇਨ ਕੇਨ ਬਿਧਿ ਦੀਨ੍ਹੇਂ ਦਾਨ ਕਰਿ ਕਲ੍ਯਾਨ ॥ 103(ਖ) ॥

ਨਿਤ ਜੁਗ ਧਰ੍ਮ ਹੋਹਿਂ ਸਬ ਕੇਰੇ। ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਰਾਮ ਮਾਯਾ ਕੇ ਪ੍ਰੇਰੇ ॥
ਸੁਦ੍ਧ ਸਤ੍ਵ ਸਮਤਾ ਬਿਗ੍ਯਾਨਾ। ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਮਨ ਜਾਨਾ ॥
ਸਤ੍ਵ ਬਹੁਤ ਰਜ ਕਛੁ ਰਤਿ ਕਰ੍ਮਾ। ਸਬ ਬਿਧਿ ਸੁਖ ਤ੍ਰੇਤਾ ਕਰ ਧਰ੍ਮਾ ॥
ਬਹੁ ਰਜ ਸ੍ਵਲ੍ਪ ਸਤ੍ਵ ਕਛੁ ਤਾਮਸ। ਦ੍ਵਾਪਰ ਧਰ੍ਮ ਹਰਸ਼ ਭਯ ਮਾਨਸ ॥
ਤਾਮਸ ਬਹੁਤ ਰਜੋਗੁਨ ਥੋਰਾ। ਕਲਿ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਿਰੋਧ ਚਹੁਁ ਓਰਾ ॥
ਬੁਧ ਜੁਗ ਧਰ੍ਮ ਜਾਨਿ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਤਜਿ ਅਧਰ੍ਮ ਰਤਿ ਧਰ੍ਮ ਕਰਾਹੀਮ੍ ॥
ਕਾਲ ਧਰ੍ਮ ਨਹਿਂ ਬ੍ਯਾਪਹਿਂ ਤਾਹੀ। ਰਘੁਪਤਿ ਚਰਨ ਪ੍ਰੀਤਿ ਅਤਿ ਜਾਹੀ ॥
ਨਟ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਬਿਕਟ ਕਪਟ ਖਗਰਾਯਾ। ਨਟ ਸੇਵਕਹਿ ਨ ਬ੍ਯਾਪਿ ਮਾਯਾ ॥

ਦੋ. ਹਰਿ ਮਾਯਾ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਦੋਸ਼ ਗੁਨ ਬਿਨੁ ਹਰਿ ਭਜਨ ਨ ਜਾਹਿਂ।
ਭਜਿਅ ਰਾਮ ਤਜਿ ਕਾਮ ਸਬ ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਮਨ ਮਾਹਿਮ੍ ॥ 104(ਕ) ॥

ਤੇਹਿ ਕਲਿਕਾਲ ਬਰਸ਼ ਬਹੁ ਬਸੇਉਁ ਅਵਧ ਬਿਹਗੇਸ।
ਪਰੇਉ ਦੁਕਾਲ ਬਿਪਤਿ ਬਸ ਤਬ ਮੈਂ ਗਯੁਁ ਬਿਦੇਸ ॥ 104(ਖ) ॥

ਗਯੁਁ ਉਜੇਨੀ ਸੁਨੁ ਉਰਗਾਰੀ। ਦੀਨ ਮਲੀਨ ਦਰਿਦ੍ਰ ਦੁਖਾਰੀ ॥
ਗੇਁ ਕਾਲ ਕਛੁ ਸਂਪਤਿ ਪਾਈ। ਤਹਁ ਪੁਨਿ ਕਰੁਁ ਸਂਭੁ ਸੇਵਕਾਈ ॥
ਬਿਪ੍ਰ ਏਕ ਬੈਦਿਕ ਸਿਵ ਪੂਜਾ। ਕਰਿ ਸਦਾ ਤੇਹਿ ਕਾਜੁ ਨ ਦੂਜਾ ॥
ਪਰਮ ਸਾਧੁ ਪਰਮਾਰਥ ਬਿਂਦਕ। ਸਂਭੁ ਉਪਾਸਕ ਨਹਿਂ ਹਰਿ ਨਿਂਦਕ ॥
ਤੇਹਿ ਸੇਵੁਁ ਮੈਂ ਕਪਟ ਸਮੇਤਾ। ਦ੍ਵਿਜ ਦਯਾਲ ਅਤਿ ਨੀਤਿ ਨਿਕੇਤਾ ॥
ਬਾਹਿਜ ਨਮ੍ਰ ਦੇਖਿ ਮੋਹਿ ਸਾਈਂ। ਬਿਪ੍ਰ ਪਢ਼ਆਵ ਪੁਤ੍ਰ ਕੀ ਨਾਈਮ੍ ॥
ਸਂਭੁ ਮਂਤ੍ਰ ਮੋਹਿ ਦ੍ਵਿਜਬਰ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਸੁਭ ਉਪਦੇਸ ਬਿਬਿਧ ਬਿਧਿ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥
ਜਪੁਁ ਮਂਤ੍ਰ ਸਿਵ ਮਂਦਿਰ ਜਾਈ। ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਦਂਭ ਅਹਮਿਤਿ ਅਧਿਕਾਈ ॥

ਦੋ. ਮੈਂ ਖਲ ਮਲ ਸਂਕੁਲ ਮਤਿ ਨੀਚ ਜਾਤਿ ਬਸ ਮੋਹ।
ਹਰਿ ਜਨ ਦ੍ਵਿਜ ਦੇਖੇਂ ਜਰੁਁ ਕਰੁਁ ਬਿਸ਼੍ਨੁ ਕਰ ਦ੍ਰੋਹ ॥ 105(ਕ) ॥

ਸੋ. ਗੁਰ ਨਿਤ ਮੋਹਿ ਪ੍ਰਬੋਧ ਦੁਖਿਤ ਦੇਖਿ ਆਚਰਨ ਮਮ।
ਮੋਹਿ ਉਪਜਿ ਅਤਿ ਕ੍ਰੋਧ ਦਂਭਿਹਿ ਨੀਤਿ ਕਿ ਭਾਵੀ ॥ 105(ਖ) ॥

ਏਕ ਬਾਰ ਗੁਰ ਲੀਨ੍ਹ ਬੋਲਾਈ। ਮੋਹਿ ਨੀਤਿ ਬਹੁ ਭਾਁਤਿ ਸਿਖਾਈ ॥
ਸਿਵ ਸੇਵਾ ਕਰ ਫਲ ਸੁਤ ਸੋਈ। ਅਬਿਰਲ ਭਗਤਿ ਰਾਮ ਪਦ ਹੋਈ ॥
ਰਾਮਹਿ ਭਜਹਿਂ ਤਾਤ ਸਿਵ ਧਾਤਾ। ਨਰ ਪਾਵਁਰ ਕੈ ਕੇਤਿਕ ਬਾਤਾ ॥
ਜਾਸੁ ਚਰਨ ਅਜ ਸਿਵ ਅਨੁਰਾਗੀ। ਤਾਤੁ ਦ੍ਰੋਹਁ ਸੁਖ ਚਹਸਿ ਅਭਾਗੀ ॥
ਹਰ ਕਹੁਁ ਹਰਿ ਸੇਵਕ ਗੁਰ ਕਹੇਊ। ਸੁਨਿ ਖਗਨਾਥ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯ ਮਮ ਦਹੇਊ ॥
ਅਧਮ ਜਾਤਿ ਮੈਂ ਬਿਦ੍ਯਾ ਪਾਏਁ। ਭਯੁਁ ਜਥਾ ਅਹਿ ਦੂਧ ਪਿਆਏਁ ॥
ਮਾਨੀ ਕੁਟਿਲ ਕੁਭਾਗ੍ਯ ਕੁਜਾਤੀ। ਗੁਰ ਕਰ ਦ੍ਰੋਹ ਕਰੁਁ ਦਿਨੁ ਰਾਤੀ ॥
ਅਤਿ ਦਯਾਲ ਗੁਰ ਸ੍ਵਲ੍ਪ ਨ ਕ੍ਰੋਧਾ। ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਮੋਹਿ ਸਿਖਾਵ ਸੁਬੋਧਾ ॥
ਜੇਹਿ ਤੇ ਨੀਚ ਬਡ਼ਆਈ ਪਾਵਾ। ਸੋ ਪ੍ਰਥਮਹਿਂ ਹਤਿ ਤਾਹਿ ਨਸਾਵਾ ॥
ਧੂਮ ਅਨਲ ਸਂਭਵ ਸੁਨੁ ਭਾਈ। ਤੇਹਿ ਬੁਝਾਵ ਘਨ ਪਦਵੀ ਪਾਈ ॥
ਰਜ ਮਗ ਪਰੀ ਨਿਰਾਦਰ ਰਹੀ। ਸਬ ਕਰ ਪਦ ਪ੍ਰਹਾਰ ਨਿਤ ਸਹੀ ॥
ਮਰੁਤ ਉਡ਼ਆਵ ਪ੍ਰਥਮ ਤੇਹਿ ਭਰੀ। ਪੁਨਿ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਨਯਨ ਕਿਰੀਟਨ੍ਹਿ ਪਰੀ ॥
ਸੁਨੁ ਖਗਪਤਿ ਅਸ ਸਮੁਝਿ ਪ੍ਰਸਂਗਾ। ਬੁਧ ਨਹਿਂ ਕਰਹਿਂ ਅਧਮ ਕਰ ਸਂਗਾ ॥
ਕਬਿ ਕੋਬਿਦ ਗਾਵਹਿਂ ਅਸਿ ਨੀਤੀ। ਖਲ ਸਨ ਕਲਹ ਨ ਭਲ ਨਹਿਂ ਪ੍ਰੀਤੀ ॥
ਉਦਾਸੀਨ ਨਿਤ ਰਹਿਅ ਗੋਸਾਈਂ। ਖਲ ਪਰਿਹਰਿਅ ਸ੍ਵਾਨ ਕੀ ਨਾਈਮ੍ ॥
ਮੈਂ ਖਲ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਕਪਟ ਕੁਟਿਲਾਈ। ਗੁਰ ਹਿਤ ਕਹਿ ਨ ਮੋਹਿ ਸੋਹਾਈ ॥

ਦੋ. ਏਕ ਬਾਰ ਹਰ ਮਂਦਿਰ ਜਪਤ ਰਹੇਉਁ ਸਿਵ ਨਾਮ।
ਗੁਰ ਆਯੁ ਅਭਿਮਾਨ ਤੇਂ ਉਠਿ ਨਹਿਂ ਕੀਨ੍ਹ ਪ੍ਰਨਾਮ ॥ 106(ਕ) ॥

ਸੋ ਦਯਾਲ ਨਹਿਂ ਕਹੇਉ ਕਛੁ ਉਰ ਨ ਰੋਸ਼ ਲਵਲੇਸ।
ਅਤਿ ਅਘ ਗੁਰ ਅਪਮਾਨਤਾ ਸਹਿ ਨਹਿਂ ਸਕੇ ਮਹੇਸ ॥ 106(ਖ) ॥

ਮਂਦਿਰ ਮਾਝ ਭੀ ਨਭ ਬਾਨੀ। ਰੇ ਹਤਭਾਗ੍ਯ ਅਗ੍ਯ ਅਭਿਮਾਨੀ ॥
ਜਦ੍ਯਪਿ ਤਵ ਗੁਰ ਕੇਂ ਨਹਿਂ ਕ੍ਰੋਧਾ। ਅਤਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਚਿਤ ਸਮ੍ਯਕ ਬੋਧਾ ॥
ਤਦਪਿ ਸਾਪ ਸਠ ਦੈਹੁਁ ਤੋਹੀ। ਨੀਤਿ ਬਿਰੋਧ ਸੋਹਾਇ ਨ ਮੋਹੀ ॥
ਜੌਂ ਨਹਿਂ ਦਂਡ ਕਰੌਂ ਖਲ ਤੋਰਾ। ਭ੍ਰਸ਼੍ਟ ਹੋਇ ਸ਼੍ਰੁਤਿਮਾਰਗ ਮੋਰਾ ॥
ਜੇ ਸਠ ਗੁਰ ਸਨ ਇਰਿਸ਼ਾ ਕਰਹੀਂ। ਰੌਰਵ ਨਰਕ ਕੋਟਿ ਜੁਗ ਪਰਹੀਮ੍ ॥
ਤ੍ਰਿਜਗ ਜੋਨਿ ਪੁਨਿ ਧਰਹਿਂ ਸਰੀਰਾ। ਅਯੁਤ ਜਨ੍ਮ ਭਰਿ ਪਾਵਹਿਂ ਪੀਰਾ ॥
ਬੈਠ ਰਹੇਸਿ ਅਜਗਰ ਇਵ ਪਾਪੀ। ਸਰ੍ਪ ਹੋਹਿ ਖਲ ਮਲ ਮਤਿ ਬ੍ਯਾਪੀ ॥
ਮਹਾ ਬਿਟਪ ਕੋਟਰ ਮਹੁਁ ਜਾਈ ॥ ਰਹੁ ਅਧਮਾਧਮ ਅਧਗਤਿ ਪਾਈ ॥

ਦੋ. ਹਾਹਾਕਾਰ ਕੀਨ੍ਹ ਗੁਰ ਦਾਰੁਨ ਸੁਨਿ ਸਿਵ ਸਾਪ ॥
ਕਂਪਿਤ ਮੋਹਿ ਬਿਲੋਕਿ ਅਤਿ ਉਰ ਉਪਜਾ ਪਰਿਤਾਪ ॥ 107(ਕ) ॥

ਕਰਿ ਦਂਡਵਤ ਸਪ੍ਰੇਮ ਦ੍ਵਿਜ ਸਿਵ ਸਨ੍ਮੁਖ ਕਰ ਜੋਰਿ।
ਬਿਨਯ ਕਰਤ ਗਦਗਦ ਸ੍ਵਰ ਸਮੁਝਿ ਘੋਰ ਗਤਿ ਮੋਰਿ ॥ 107(ਖ) ॥

ਨਮਾਮੀਸ਼ਮੀਸ਼ਾਨ ਨਿਰ੍ਵਾਣਰੂਪਂ। ਵਿਂਭੁਂ ਬ੍ਯਾਪਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਵੇਦਸ੍ਵਰੂਪਂ।
ਨਿਜਂ ਨਿਰ੍ਗੁਣਂ ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪਂ ਨਿਰੀਂਹ। ਚਿਦਾਕਾਸ਼ਮਾਕਾਸ਼ਵਾਸਂ ਭਜੇ਽ਹਮ੍ ॥
ਨਿਰਾਕਾਰਮੋਂਕਾਰਮੂਲਂ ਤੁਰੀਯਂ। ਗਿਰਾ ਗ੍ਯਾਨ ਗੋਤੀਤਮੀਸ਼ਂ ਗਿਰੀਸ਼ਮ੍ ॥
ਕਰਾਲਂ ਮਹਾਕਾਲ ਕਾਲਂ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲਂ। ਗੁਣਾਗਾਰ ਸਂਸਾਰਪਾਰਂ ਨਤੋ਽ਹਮ੍ ॥
ਤੁਸ਼ਾਰਾਦ੍ਰਿ ਸਂਕਾਸ਼ ਗੌਰਂ ਗਭੀਰਂ। ਮਨੋਭੂਤ ਕੋਟਿ ਪ੍ਰਭਾ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰੀਰਮ੍ ॥
ਸ੍ਫੁਰਨ੍ਮੌਲਿ ਕਲ੍ਲੋਲਿਨੀ ਚਾਰੁ ਗਂਗਾ। ਲਸਦ੍ਭਾਲਬਾਲੇਂਦੁ ਕਂਠੇ ਭੁਜਂਗਾ ॥
ਚਲਤ੍ਕੁਂਡਲਂ ਭ੍ਰੂ ਸੁਨੇਤ੍ਰਂ ਵਿਸ਼ਾਲਂ। ਪ੍ਰਸਨ੍ਨਾਨਨਂ ਨੀਲਕਂਠਂ ਦਯਾਲਮ੍ ॥
ਮ੍ਰੁਰੁਇਗਾਧੀਸ਼ਚਰ੍ਮਾਂਬਰਂ ਮੁਂਡਮਾਲਂ। ਪ੍ਰਿਯਂ ਸ਼ਂਕਰਂ ਸਰ੍ਵਨਾਥਂ ਭਜਾਮਿ ॥
ਪ੍ਰਚਂਡਂ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਂ ਪ੍ਰਗਲ੍ਭਂ ਪਰੇਸ਼ਂ। ਅਖਂਡਂ ਅਜਂ ਭਾਨੁਕੋਟਿਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮ੍ ॥
ਤ੍ਰਯਃਸ਼ੂਲ ਨਿਰ੍ਮੂਲਨਂ ਸ਼ੂਲਪਾਣਿਂ। ਭਜੇ਽ਹਂ ਭਵਾਨੀਪਤਿਂ ਭਾਵਗਮ੍ਯਮ੍ ॥
ਕਲਾਤੀਤ ਕਲ੍ਯਾਣ ਕਲ੍ਪਾਂਤਕਾਰੀ। ਸਦਾ ਸਜ੍ਜਨਾਂਦਦਾਤਾ ਪੁਰਾਰੀ ॥
ਚਿਦਾਨਂਦਸਂਦੋਹ ਮੋਹਾਪਹਾਰੀ। ਪ੍ਰਸੀਦ ਪ੍ਰਸੀਦ ਪ੍ਰਭੋ ਮਨ੍ਮਥਾਰੀ ॥
ਨ ਯਾਵਦ੍ ਉਮਾਨਾਥ ਪਾਦਾਰਵਿਂਦਂ। ਭਜਂਤੀਹ ਲੋਕੇ ਪਰੇ ਵਾ ਨਰਾਣਾਮ੍ ॥
ਨ ਤਾਵਤ੍ਸੁਖਂ ਸ਼ਾਂਤਿ ਸਂਤਾਪਨਾਸ਼ਂ। ਪ੍ਰਸੀਦ ਪ੍ਰਭੋ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਧਿਵਾਸਮ੍ ॥
ਨ ਜਾਨਾਮਿ ਯੋਗਂ ਜਪਂ ਨੈਵ ਪੂਜਾਂ। ਨਤੋ਽ਹਂ ਸਦਾ ਸਰ੍ਵਦਾ ਸ਼ਂਭੁ ਤੁਭ੍ਯਮ੍ ॥
ਜਰਾ ਜਨ੍ਮ ਦੁਃਖੌਘ ਤਾਤਪ੍ਯਮਾਨਂ। ਪ੍ਰਭੋ ਪਾਹਿ ਆਪਨ੍ਨਮਾਮੀਸ਼ ਸ਼ਂਭੋ ॥
ਸ਼੍ਲੋਕ-ਰੁਦ੍ਰਾਸ਼੍ਟਕਮਿਦਂ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਂ ਵਿਪ੍ਰੇਣ ਹਰਤੋਸ਼ਯੇ।
ਯੇ ਪਠਂਤਿ ਨਰਾ ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਤੇਸ਼ਾਂ ਸ਼ਂਭੁਃ ਪ੍ਰਸੀਦਤਿ ॥ 9 ॥

ਦੋ. -ਸੁਨਿ ਬਿਨਤੀ ਸਰ੍ਬਗ੍ਯ ਸਿਵ ਦੇਖਿ ਬ੍ਰਿਪ੍ਰ ਅਨੁਰਾਗੁ।
ਪੁਨਿ ਮਂਦਿਰ ਨਭਬਾਨੀ ਭਿ ਦ੍ਵਿਜਬਰ ਬਰ ਮਾਗੁ ॥ 108(ਕ) ॥

ਜੌਂ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਪ੍ਰਭੁ ਮੋ ਪਰ ਨਾਥ ਦੀਨ ਪਰ ਨੇਹੁ।
ਨਿਜ ਪਦ ਭਗਤਿ ਦੇਇ ਪ੍ਰਭੁ ਪੁਨਿ ਦੂਸਰ ਬਰ ਦੇਹੁ ॥ 108(ਖ) ॥

ਤਵ ਮਾਯਾ ਬਸ ਜੀਵ ਜਡ਼ ਸਂਤਤ ਫਿਰਿ ਭੁਲਾਨ।
ਤੇਹਿ ਪਰ ਕ੍ਰੋਧ ਨ ਕਰਿਅ ਪ੍ਰਭੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਸਿਂਧੁ ਭਗਵਾਨ ॥ 108(ਗ) ॥

ਸਂਕਰ ਦੀਨਦਯਾਲ ਅਬ ਏਹਿ ਪਰ ਹੋਹੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ।
ਸਾਪ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਹੋਇ ਜੇਹਿਂ ਨਾਥ ਥੋਰੇਹੀਂ ਕਾਲ ॥ 108(ਘ) ॥

ਏਹਿ ਕਰ ਹੋਇ ਪਰਮ ਕਲ੍ਯਾਨਾ। ਸੋਇ ਕਰਹੁ ਅਬ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਾਨਾ ॥
ਬਿਪ੍ਰਗਿਰਾ ਸੁਨਿ ਪਰਹਿਤ ਸਾਨੀ। ਏਵਮਸ੍ਤੁ ਇਤਿ ਭਿ ਨਭਬਾਨੀ ॥
ਜਦਪਿ ਕੀਨ੍ਹ ਏਹਿਂ ਦਾਰੁਨ ਪਾਪਾ। ਮੈਂ ਪੁਨਿ ਦੀਨ੍ਹ ਕੋਪ ਕਰਿ ਸਾਪਾ ॥
ਤਦਪਿ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਸਾਧੁਤਾ ਦੇਖੀ। ਕਰਿਹੁਁ ਏਹਿ ਪਰ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਛਮਾਸੀਲ ਜੇ ਪਰ ਉਪਕਾਰੀ। ਤੇ ਦ੍ਵਿਜ ਮੋਹਿ ਪ੍ਰਿਯ ਜਥਾ ਖਰਾਰੀ ॥
ਮੋਰ ਸ਼੍ਰਾਪ ਦ੍ਵਿਜ ਬ੍ਯਰ੍ਥ ਨ ਜਾਇਹਿ। ਜਨ੍ਮ ਸਹਸ ਅਵਸ੍ਯ ਯਹ ਪਾਇਹਿ ॥
ਜਨਮਤ ਮਰਤ ਦੁਸਹ ਦੁਖ ਹੋਈ। ਅਹਿ ਸ੍ਵਲ੍ਪੁ ਨਹਿਂ ਬ੍ਯਾਪਿਹਿ ਸੋਈ ॥
ਕਵਨੇਉਁ ਜਨ੍ਮ ਮਿਟਿਹਿ ਨਹਿਂ ਗ੍ਯਾਨਾ। ਸੁਨਹਿ ਸੂਦ੍ਰ ਮਮ ਬਚਨ ਪ੍ਰਵਾਨਾ ॥
ਰਘੁਪਤਿ ਪੁਰੀਂ ਜਨ੍ਮ ਤਬ ਭਯੂ। ਪੁਨਿ ਤੈਂ ਮਮ ਸੇਵਾਁ ਮਨ ਦਯੂ ॥
ਪੁਰੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਮੋਰੇਂ। ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਉਪਜਿਹਿ ਉਰ ਤੋਰੇਮ੍ ॥
ਸੁਨੁ ਮਮ ਬਚਨ ਸਤ੍ਯ ਅਬ ਭਾਈ। ਹਰਿਤੋਸ਼ਨ ਬ੍ਰਤ ਦ੍ਵਿਜ ਸੇਵਕਾਈ ॥
ਅਬ ਜਨਿ ਕਰਹਿ ਬਿਪ੍ਰ ਅਪਮਾਨਾ। ਜਾਨੇਹੁ ਸਂਤ ਅਨਂਤ ਸਮਾਨਾ ॥
ਇਂਦ੍ਰ ਕੁਲਿਸ ਮਮ ਸੂਲ ਬਿਸਾਲਾ। ਕਾਲਦਂਡ ਹਰਿ ਚਕ੍ਰ ਕਰਾਲਾ ॥
ਜੋ ਇਨ੍ਹ ਕਰ ਮਾਰਾ ਨਹਿਂ ਮਰੀ। ਬਿਪ੍ਰਦ੍ਰੋਹ ਪਾਵਕ ਸੋ ਜਰੀ ॥
ਅਸ ਬਿਬੇਕ ਰਾਖੇਹੁ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਤੁਮ੍ਹ ਕਹਁ ਜਗ ਦੁਰ੍ਲਭ ਕਛੁ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਔਰੁ ਏਕ ਆਸਿਸ਼ਾ ਮੋਰੀ। ਅਪ੍ਰਤਿਹਤ ਗਤਿ ਹੋਇਹਿ ਤੋਰੀ ॥

ਦੋ. ਸੁਨਿ ਸਿਵ ਬਚਨ ਹਰਸ਼ਿ ਗੁਰ ਏਵਮਸ੍ਤੁ ਇਤਿ ਭਾਸ਼ਿ।
ਮੋਹਿ ਪ੍ਰਬੋਧਿ ਗਯੁ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ ਸਂਭੁ ਚਰਨ ਉਰ ਰਾਖਿ ॥ 109(ਕ) ॥

ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਾਲ ਬਿਧਿ ਗਿਰਿ ਜਾਇ ਭਯੁਁ ਮੈਂ ਬ੍ਯਾਲ।
ਪੁਨਿ ਪ੍ਰਯਾਸ ਬਿਨੁ ਸੋ ਤਨੁ ਜਜੇਉਁ ਗੇਁ ਕਛੁ ਕਾਲ ॥ 109(ਖ) ॥

ਜੋਇ ਤਨੁ ਧਰੁਁ ਤਜੁਁ ਪੁਨਿ ਅਨਾਯਾਸ ਹਰਿਜਾਨ।
ਜਿਮਿ ਨੂਤਨ ਪਟ ਪਹਿਰਿ ਨਰ ਪਰਿਹਰਿ ਪੁਰਾਨ ॥ 109(ਗ) ॥

ਸਿਵਁ ਰਾਖੀ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਨੀਤਿ ਅਰੁ ਮੈਂ ਨਹਿਂ ਪਾਵਾ ਕ੍ਲੇਸ।
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਧਰੇਉਁ ਬਿਬਿਧ ਤਨੁ ਗ੍ਯਾਨ ਨ ਗਯੁ ਖਗੇਸ ॥ 109(ਘ) ॥

ਤ੍ਰਿਜਗ ਦੇਵ ਨਰ ਜੋਇ ਤਨੁ ਧਰੁਁ। ਤਹਁ ਤਹਁ ਰਾਮ ਭਜਨ ਅਨੁਸਰੂਁ ॥
ਏਕ ਸੂਲ ਮੋਹਿ ਬਿਸਰ ਨ ਕ੍AU। ਗੁਰ ਕਰ ਕੋਮਲ ਸੀਲ ਸੁਭ੍AU ॥
ਚਰਮ ਦੇਹ ਦ੍ਵਿਜ ਕੈ ਮੈਂ ਪਾਈ। ਸੁਰ ਦੁਰ੍ਲਭ ਪੁਰਾਨ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਗਾਈ ॥
ਖੇਲੁਁ ਤਹੂਁ ਬਾਲਕਨ੍ਹ ਮੀਲਾ। ਕਰੁਁ ਸਕਲ ਰਘੁਨਾਯਕ ਲੀਲਾ ॥
ਪ੍ਰੌਢ਼ ਭੇਁ ਮੋਹਿ ਪਿਤਾ ਪਢ਼ਆਵਾ। ਸਮਝੁਁ ਸੁਨੁਁ ਗੁਨੁਁ ਨਹਿਂ ਭਾਵਾ ॥
ਮਨ ਤੇ ਸਕਲ ਬਾਸਨਾ ਭਾਗੀ। ਕੇਵਲ ਰਾਮ ਚਰਨ ਲਯ ਲਾਗੀ ॥
ਕਹੁ ਖਗੇਸ ਅਸ ਕਵਨ ਅਭਾਗੀ। ਖਰੀ ਸੇਵ ਸੁਰਧੇਨੁਹਿ ਤ੍ਯਾਗੀ ॥
ਪ੍ਰੇਮ ਮਗਨ ਮੋਹਿ ਕਛੁ ਨ ਸੋਹਾਈ। ਹਾਰੇਉ ਪਿਤਾ ਪਢ਼ਆਇ ਪਢ਼ਆਈ ॥
ਭੇ ਕਾਲਬਸ ਜਬ ਪਿਤੁ ਮਾਤਾ। ਮੈਂ ਬਨ ਗਯੁਁ ਭਜਨ ਜਨਤ੍ਰਾਤਾ ॥
ਜਹਁ ਜਹਁ ਬਿਪਿਨ ਮੁਨੀਸ੍ਵਰ ਪਾਵੁਁ। ਆਸ਼੍ਰਮ ਜਾਇ ਜਾਇ ਸਿਰੁ ਨਾਵੁਁ ॥
ਬੂਝਤ ਤਿਨ੍ਹਹਿ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗਾਹਾ। ਕਹਹਿਂ ਸੁਨੁਁ ਹਰਸ਼ਿਤ ਖਗਨਾਹਾ ॥
ਸੁਨਤ ਫਿਰੁਁ ਹਰਿ ਗੁਨ ਅਨੁਬਾਦਾ। ਅਬ੍ਯਾਹਤ ਗਤਿ ਸਂਭੁ ਪ੍ਰਸਾਦਾ ॥
ਛੂਟੀ ਤ੍ਰਿਬਿਧ ਈਸ਼ਨਾ ਗਾਢ਼ਈ। ਏਕ ਲਾਲਸਾ ਉਰ ਅਤਿ ਬਾਢ਼ਈ ॥
ਰਾਮ ਚਰਨ ਬਾਰਿਜ ਜਬ ਦੇਖੌਂ। ਤਬ ਨਿਜ ਜਨ੍ਮ ਸਫਲ ਕਰਿ ਲੇਖੌਮ੍ ॥
ਜੇਹਿ ਪੂਁਛੁਁ ਸੋਇ ਮੁਨਿ ਅਸ ਕਹੀ। ਈਸ੍ਵਰ ਸਰ੍ਬ ਭੂਤਮਯ ਅਹੀ ॥
ਨਿਰ੍ਗੁਨ ਮਤ ਨਹਿਂ ਮੋਹਿ ਸੋਹਾਈ। ਸਗੁਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਰਤਿ ਉਰ ਅਧਿਕਾਈ ॥

ਦੋ. ਗੁਰ ਕੇ ਬਚਨ ਸੁਰਤਿ ਕਰਿ ਰਾਮ ਚਰਨ ਮਨੁ ਲਾਗ।
ਰਘੁਪਤਿ ਜਸ ਗਾਵਤ ਫਿਰੁਁ ਛਨ ਛਨ ਨਵ ਅਨੁਰਾਗ ॥ 110(ਕ) ॥

ਮੇਰੁ ਸਿਖਰ ਬਟ ਛਾਯਾਁ ਮੁਨਿ ਲੋਮਸ ਆਸੀਨ।
ਦੇਖਿ ਚਰਨ ਸਿਰੁ ਨਾਯੁਁ ਬਚਨ ਕਹੇਉਁ ਅਤਿ ਦੀਨ ॥ 110(ਖ) ॥

ਸੁਨਿ ਮਮ ਬਚਨ ਬਿਨੀਤ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਮੁਨਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਖਗਰਾਜ।
ਮੋਹਿ ਸਾਦਰ ਪੂਁਛਤ ਭੇ ਦ੍ਵਿਜ ਆਯਹੁ ਕੇਹਿ ਕਾਜ ॥ 110(ਗ) ॥

ਤਬ ਮੈਂ ਕਹਾ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਿ ਤੁਮ੍ਹ ਸਰ੍ਬਗ੍ਯ ਸੁਜਾਨ।
ਸਗੁਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਅਵਰਾਧਨ ਮੋਹਿ ਕਹਹੁ ਭਗਵਾਨ ॥ 110(ਘ) ॥

ਤਬ ਮੁਨਿਸ਼ ਰਘੁਪਤਿ ਗੁਨ ਗਾਥਾ। ਕਹੇ ਕਛੁਕ ਸਾਦਰ ਖਗਨਾਥਾ ॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮਗ੍ਯਾਨ ਰਤ ਮੁਨਿ ਬਿਗ੍ਯਾਨਿ। ਮੋਹਿ ਪਰਮ ਅਧਿਕਾਰੀ ਜਾਨੀ ॥
ਲਾਗੇ ਕਰਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਉਪਦੇਸਾ। ਅਜ ਅਦ੍ਵੇਤ ਅਗੁਨ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯੇਸਾ ॥
ਅਕਲ ਅਨੀਹ ਅਨਾਮ ਅਰੁਪਾ। ਅਨੁਭਵ ਗਮ੍ਯ ਅਖਂਡ ਅਨੂਪਾ ॥
ਮਨ ਗੋਤੀਤ ਅਮਲ ਅਬਿਨਾਸੀ। ਨਿਰ੍ਬਿਕਾਰ ਨਿਰਵਧਿ ਸੁਖ ਰਾਸੀ ॥
ਸੋ ਤੈਂ ਤਾਹਿ ਤੋਹਿ ਨਹਿਂ ਭੇਦਾ। ਬਾਰਿ ਬੀਚਿ ਇਵ ਗਾਵਹਿ ਬੇਦਾ ॥
ਬਿਬਿਧ ਭਾਁਤਿ ਮੋਹਿ ਮੁਨਿ ਸਮੁਝਾਵਾ। ਨਿਰ੍ਗੁਨ ਮਤ ਮਮ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਨ ਆਵਾ ॥
ਪੁਨਿ ਮੈਂ ਕਹੇਉਁ ਨਾਇ ਪਦ ਸੀਸਾ। ਸਗੁਨ ਉਪਾਸਨ ਕਹਹੁ ਮੁਨੀਸਾ ॥
ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਜਲ ਮਮ ਮਨ ਮੀਨਾ। ਕਿਮਿ ਬਿਲਗਾਇ ਮੁਨੀਸ ਪ੍ਰਬੀਨਾ ॥
ਸੋਇ ਉਪਦੇਸ ਕਹਹੁ ਕਰਿ ਦਾਯਾ। ਨਿਜ ਨਯਨਨ੍ਹਿ ਦੇਖੌਂ ਰਘੁਰਾਯਾ ॥
ਭਰਿ ਲੋਚਨ ਬਿਲੋਕਿ ਅਵਧੇਸਾ। ਤਬ ਸੁਨਿਹੁਁ ਨਿਰ੍ਗੁਨ ਉਪਦੇਸਾ ॥
ਮੁਨਿ ਪੁਨਿ ਕਹਿ ਹਰਿਕਥਾ ਅਨੂਪਾ। ਖਂਡਿ ਸਗੁਨ ਮਤ ਅਗੁਨ ਨਿਰੂਪਾ ॥
ਤਬ ਮੈਂ ਨਿਰ੍ਗੁਨ ਮਤ ਕਰ ਦੂਰੀ। ਸਗੁਨ ਨਿਰੂਪੁਁ ਕਰਿ ਹਠ ਭੂਰੀ ॥
ਉਤ੍ਤਰ ਪ੍ਰਤਿਉਤ੍ਤਰ ਮੈਂ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਮੁਨਿ ਤਨ ਭੇ ਕ੍ਰੋਧ ਕੇ ਚੀਨ੍ਹਾ ॥
ਸੁਨੁ ਪ੍ਰਭੁ ਬਹੁਤ ਅਵਗ੍ਯਾ ਕਿਏਁ। ਉਪਜ ਕ੍ਰੋਧ ਗ੍ਯਾਨਿਨ੍ਹ ਕੇ ਹਿਏਁ ॥
ਅਤਿ ਸਂਘਰਸ਼ਨ ਜੌਂ ਕਰ ਕੋਈ। ਅਨਲ ਪ੍ਰਗਟ ਚਂਦਨ ਤੇ ਹੋਈ ॥

ਦੋ. -ਬਾਰਂਬਾਰ ਸਕੋਪ ਮੁਨਿ ਕਰਿ ਨਿਰੁਪਨ ਗ੍ਯਾਨ।
ਮੈਂ ਅਪਨੇਂ ਮਨ ਬੈਠ ਤਬ ਕਰੁਁ ਬਿਬਿਧ ਅਨੁਮਾਨ ॥ 111(ਕ) ॥

ਕ੍ਰੋਧ ਕਿ ਦ੍ਵੇਤਬੁਦ੍ਧਿ ਬਿਨੁ ਦ੍ਵੈਤ ਕਿ ਬਿਨੁ ਅਗ੍ਯਾਨ।
ਮਾਯਾਬਸ ਪਰਿਛਿਨ੍ਨ ਜਡ਼ ਜੀਵ ਕਿ ਈਸ ਸਮਾਨ ॥ 111(ਖ) ॥

ਕਬਹੁਁ ਕਿ ਦੁਖ ਸਬ ਕਰ ਹਿਤ ਤਾਕੇਂ। ਤੇਹਿ ਕਿ ਦਰਿਦ੍ਰ ਪਰਸ ਮਨਿ ਜਾਕੇਮ੍ ॥
ਪਰਦ੍ਰੋਹੀ ਕੀ ਹੋਹਿਂ ਨਿਸਂਕਾ। ਕਾਮੀ ਪੁਨਿ ਕਿ ਰਹਹਿਂ ਅਕਲਂਕਾ ॥
ਬਂਸ ਕਿ ਰਹ ਦ੍ਵਿਜ ਅਨਹਿਤ ਕੀਨ੍ਹੇਂ। ਕਰ੍ਮ ਕਿ ਹੋਹਿਂ ਸ੍ਵਰੂਪਹਿ ਚੀਨ੍ਹੇਮ੍ ॥
ਕਾਹੂ ਸੁਮਤਿ ਕਿ ਖਲ ਸਁਗ ਜਾਮੀ। ਸੁਭ ਗਤਿ ਪਾਵ ਕਿ ਪਰਤ੍ਰਿਯ ਗਾਮੀ ॥
ਭਵ ਕਿ ਪਰਹਿਂ ਪਰਮਾਤ੍ਮਾ ਬਿਂਦਕ। ਸੁਖੀ ਕਿ ਹੋਹਿਂ ਕਬਹੁਁ ਹਰਿਨਿਂਦਕ ॥
ਰਾਜੁ ਕਿ ਰਹਿ ਨੀਤਿ ਬਿਨੁ ਜਾਨੇਂ। ਅਘ ਕਿ ਰਹਹਿਂ ਹਰਿਚਰਿਤ ਬਖਾਨੇਮ੍ ॥
ਪਾਵਨ ਜਸ ਕਿ ਪੁਨ੍ਯ ਬਿਨੁ ਹੋਈ। ਬਿਨੁ ਅਘ ਅਜਸ ਕਿ ਪਾਵਿ ਕੋਈ ॥
ਲਾਭੁ ਕਿ ਕਿਛੁ ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਸਮਾਨਾ। ਜੇਹਿ ਗਾਵਹਿਂ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸਂਤ ਪੁਰਾਨਾ ॥
ਹਾਨਿ ਕਿ ਜਗ ਏਹਿ ਸਮ ਕਿਛੁ ਭਾਈ। ਭਜਿਅ ਨ ਰਾਮਹਿ ਨਰ ਤਨੁ ਪਾਈ ॥
ਅਘ ਕਿ ਪਿਸੁਨਤਾ ਸਮ ਕਛੁ ਆਨਾ। ਧਰ੍ਮ ਕਿ ਦਯਾ ਸਰਿਸ ਹਰਿਜਾਨਾ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਅਮਿਤਿ ਜੁਗੁਤਿ ਮਨ ਗੁਨੂਁ। ਮੁਨਿ ਉਪਦੇਸ ਨ ਸਾਦਰ ਸੁਨੂਁ ॥
ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਸਗੁਨ ਪਚ੍ਛ ਮੈਂ ਰੋਪਾ। ਤਬ ਮੁਨਿ ਬੋਲੇਉ ਬਚਨ ਸਕੋਪਾ ॥
ਮੂਢ਼ ਪਰਮ ਸਿਖ ਦੇਉਁ ਨ ਮਾਨਸਿ। ਉਤ੍ਤਰ ਪ੍ਰਤਿਉਤ੍ਤਰ ਬਹੁ ਆਨਸਿ ॥
ਸਤ੍ਯ ਬਚਨ ਬਿਸ੍ਵਾਸ ਨ ਕਰਹੀ। ਬਾਯਸ ਇਵ ਸਬਹੀ ਤੇ ਡਰਹੀ ॥
ਸਠ ਸ੍ਵਪਚ੍ਛ ਤਬ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਬਿਸਾਲਾ। ਸਪਦਿ ਹੋਹਿ ਪਚ੍ਛੀ ਚਂਡਾਲਾ ॥
ਲੀਨ੍ਹ ਸ਼੍ਰਾਪ ਮੈਂ ਸੀਸ ਚਢ਼ਆਈ। ਨਹਿਂ ਕਛੁ ਭਯ ਨ ਦੀਨਤਾ ਆਈ ॥

ਦੋ. ਤੁਰਤ ਭਯੁਁ ਮੈਂ ਕਾਗ ਤਬ ਪੁਨਿ ਮੁਨਿ ਪਦ ਸਿਰੁ ਨਾਇ।
ਸੁਮਿਰਿ ਰਾਮ ਰਘੁਬਂਸ ਮਨਿ ਹਰਸ਼ਿਤ ਚਲੇਉਁ ਉਡ਼ਆਇ ॥ 112(ਕ) ॥

ਉਮਾ ਜੇ ਰਾਮ ਚਰਨ ਰਤ ਬਿਗਤ ਕਾਮ ਮਦ ਕ੍ਰੋਧ ॥
ਨਿਜ ਪ੍ਰਭੁਮਯ ਦੇਖਹਿਂ ਜਗਤ ਕੇਹਿ ਸਨ ਕਰਹਿਂ ਬਿਰੋਧ ॥ 112(ਖ) ॥

ਸੁਨੁ ਖਗੇਸ ਨਹਿਂ ਕਛੁ ਰਿਸ਼ਿ ਦੂਸ਼ਨ। ਉਰ ਪ੍ਰੇਰਕ ਰਘੁਬਂਸ ਬਿਭੂਸ਼ਨ ॥
ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਸਿਂਧੁ ਮੁਨਿ ਮਤਿ ਕਰਿ ਭੋਰੀ। ਲੀਨ੍ਹਿ ਪ੍ਰੇਮ ਪਰਿਚ੍ਛਾ ਮੋਰੀ ॥
ਮਨ ਬਚ ਕ੍ਰਮ ਮੋਹਿ ਨਿਜ ਜਨ ਜਾਨਾ। ਮੁਨਿ ਮਤਿ ਪੁਨਿ ਫੇਰੀ ਭਗਵਾਨਾ ॥
ਰਿਸ਼ਿ ਮਮ ਮਹਤ ਸੀਲਤਾ ਦੇਖੀ। ਰਾਮ ਚਰਨ ਬਿਸ੍ਵਾਸ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਅਤਿ ਬਿਸਮਯ ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਪਛਿਤਾਈ। ਸਾਦਰ ਮੁਨਿ ਮੋਹਿ ਲੀਨ੍ਹ ਬੋਲਾਈ ॥
ਮਮ ਪਰਿਤੋਸ਼ ਬਿਬਿਧ ਬਿਧਿ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਹਰਸ਼ਿਤ ਰਾਮਮਂਤ੍ਰ ਤਬ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥
ਬਾਲਕਰੂਪ ਰਾਮ ਕਰ ਧ੍ਯਾਨਾ। ਕਹੇਉ ਮੋਹਿ ਮੁਨਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਾਨਾ ॥
ਸੁਂਦਰ ਸੁਖਦ ਮਿਹਿ ਅਤਿ ਭਾਵਾ। ਸੋ ਪ੍ਰਥਮਹਿਂ ਮੈਂ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਸੁਨਾਵਾ ॥
ਮੁਨਿ ਮੋਹਿ ਕਛੁਕ ਕਾਲ ਤਹਁ ਰਾਖਾ। ਰਾਮਚਰਿਤਮਾਨਸ ਤਬ ਭਾਸ਼ਾ ॥
ਸਾਦਰ ਮੋਹਿ ਯਹ ਕਥਾ ਸੁਨਾਈ। ਪੁਨਿ ਬੋਲੇ ਮੁਨਿ ਗਿਰਾ ਸੁਹਾਈ ॥
ਰਾਮਚਰਿਤ ਸਰ ਗੁਪ੍ਤ ਸੁਹਾਵਾ। ਸਂਭੁ ਪ੍ਰਸਾਦ ਤਾਤ ਮੈਂ ਪਾਵਾ ॥
ਤੋਹਿ ਨਿਜ ਭਗਤ ਰਾਮ ਕਰ ਜਾਨੀ। ਤਾਤੇ ਮੈਂ ਸਬ ਕਹੇਉਁ ਬਖਾਨੀ ॥
ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਜਿਨ੍ਹ ਕੇਂ ਉਰ ਨਾਹੀਂ। ਕਬਹੁਁ ਨ ਤਾਤ ਕਹਿਅ ਤਿਨ੍ਹ ਪਾਹੀਮ੍ ॥
ਮੁਨਿ ਮੋਹਿ ਬਿਬਿਧ ਭਾਁਤਿ ਸਮੁਝਾਵਾ। ਮੈਂ ਸਪ੍ਰੇਮ ਮੁਨਿ ਪਦ ਸਿਰੁ ਨਾਵਾ ॥
ਨਿਜ ਕਰ ਕਮਲ ਪਰਸਿ ਮਮ ਸੀਸਾ। ਹਰਸ਼ਿਤ ਆਸਿਸ਼ ਦੀਨ੍ਹ ਮੁਨੀਸਾ ॥
ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਅਬਿਰਲ ਉਰ ਤੋਰੇਂ। ਬਸਿਹਿ ਸਦਾ ਪ੍ਰਸਾਦ ਅਬ ਮੋਰੇਮ੍ ॥

ਦੋ. -ਸਦਾ ਰਾਮ ਪ੍ਰਿਯ ਹੋਹੁ ਤੁਮ੍ਹ ਸੁਭ ਗੁਨ ਭਵਨ ਅਮਾਨ।
ਕਾਮਰੂਪ ਇਚ੍ਧਾਮਰਨ ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਰਾਗ ਨਿਧਾਨ ॥ 113(ਕ) ॥

ਜੇਂਹਿਂ ਆਸ਼੍ਰਮ ਤੁਮ੍ਹ ਬਸਬ ਪੁਨਿ ਸੁਮਿਰਤ ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਂਤ।
ਬ੍ਯਾਪਿਹਿ ਤਹਁ ਨ ਅਬਿਦ੍ਯਾ ਜੋਜਨ ਏਕ ਪ੍ਰਜਂਤ ॥ 113(ਖ) ॥

ਕਾਲ ਕਰ੍ਮ ਗੁਨ ਦੋਸ਼ ਸੁਭ੍AU। ਕਛੁ ਦੁਖ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਨ ਬ੍ਯਾਪਿਹਿ ਕ੍AU ॥
ਰਾਮ ਰਹਸ੍ਯ ਲਲਿਤ ਬਿਧਿ ਨਾਨਾ। ਗੁਪ੍ਤ ਪ੍ਰਗਟ ਇਤਿਹਾਸ ਪੁਰਾਨਾ ॥
ਬਿਨੁ ਸ਼੍ਰਮ ਤੁਮ੍ਹ ਜਾਨਬ ਸਬ ਸੋਊ। ਨਿਤ ਨਵ ਨੇਹ ਰਾਮ ਪਦ ਹੋਊ ॥
ਜੋ ਇਚ੍ਛਾ ਕਰਿਹਹੁ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਹਰਿ ਪ੍ਰਸਾਦ ਕਛੁ ਦੁਰ੍ਲਭ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਸੁਨਿ ਮੁਨਿ ਆਸਿਸ਼ ਸੁਨੁ ਮਤਿਧੀਰਾ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਗਿਰਾ ਭਿ ਗਗਨ ਗਁਭੀਰਾ ॥
ਏਵਮਸ੍ਤੁ ਤਵ ਬਚ ਮੁਨਿ ਗ੍ਯਾਨੀ। ਯਹ ਮਮ ਭਗਤ ਕਰ੍ਮ ਮਨ ਬਾਨੀ ॥
ਸੁਨਿ ਨਭਗਿਰਾ ਹਰਸ਼ ਮੋਹਿ ਭਯੂ। ਪ੍ਰੇਮ ਮਗਨ ਸਬ ਸਂਸਯ ਗਯੂ ॥
ਕਰਿ ਬਿਨਤੀ ਮੁਨਿ ਆਯਸੁ ਪਾਈ। ਪਦ ਸਰੋਜ ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਸਿਰੁ ਨਾਈ ॥
ਹਰਸ਼ ਸਹਿਤ ਏਹਿਂ ਆਸ਼੍ਰਮ ਆਯੁਁ। ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਸਾਦ ਦੁਰ੍ਲਭ ਬਰ ਪਾਯੁਁ ॥
ਇਹਾਁ ਬਸਤ ਮੋਹਿ ਸੁਨੁ ਖਗ ਈਸਾ। ਬੀਤੇ ਕਲਪ ਸਾਤ ਅਰੁ ਬੀਸਾ ॥
ਕਰੁਁ ਸਦਾ ਰਘੁਪਤਿ ਗੁਨ ਗਾਨਾ। ਸਾਦਰ ਸੁਨਹਿਂ ਬਿਹਂਗ ਸੁਜਾਨਾ ॥
ਜਬ ਜਬ ਅਵਧਪੁਰੀਂ ਰਘੁਬੀਰਾ। ਧਰਹਿਂ ਭਗਤ ਹਿਤ ਮਨੁਜ ਸਰੀਰਾ ॥
ਤਬ ਤਬ ਜਾਇ ਰਾਮ ਪੁਰ ਰਹੂਁ। ਸਿਸੁਲੀਲਾ ਬਿਲੋਕਿ ਸੁਖ ਲਹੂਁ ॥
ਪੁਨਿ ਉਰ ਰਾਖਿ ਰਾਮ ਸਿਸੁਰੂਪਾ। ਨਿਜ ਆਸ਼੍ਰਮ ਆਵੁਁ ਖਗਭੂਪਾ ॥
ਕਥਾ ਸਕਲ ਮੈਂ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਸੁਨਾਈ। ਕਾਗ ਦੇਹ ਜੇਹਿਂ ਕਾਰਨ ਪਾਈ ॥
ਕਹਿਉਁ ਤਾਤ ਸਬ ਪ੍ਰਸ੍ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ। ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਮਹਿਮਾ ਅਤਿ ਭਾਰੀ ॥

ਦੋ. ਤਾਤੇ ਯਹ ਤਨ ਮੋਹਿ ਪ੍ਰਿਯ ਭਯੁ ਰਾਮ ਪਦ ਨੇਹ।
ਨਿਜ ਪ੍ਰਭੁ ਦਰਸਨ ਪਾਯੁਁ ਗੇ ਸਕਲ ਸਂਦੇਹ ॥ 114(ਕ) ॥

ਮਾਸਪਾਰਾਯਣ, ਉਂਤੀਸਵਾਁ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਭਗਤਿ ਪਚ੍ਛ ਹਠ ਕਰਿ ਰਹੇਉਁ ਦੀਨ੍ਹਿ ਮਹਾਰਿਸ਼ਿ ਸਾਪ।
ਮੁਨਿ ਦੁਰ੍ਲਭ ਬਰ ਪਾਯੁਁ ਦੇਖਹੁ ਭਜਨ ਪ੍ਰਤਾਪ ॥ 114(ਖ) ॥

ਜੇ ਅਸਿ ਭਗਤਿ ਜਾਨਿ ਪਰਿਹਰਹੀਂ। ਕੇਵਲ ਗ੍ਯਾਨ ਹੇਤੁ ਸ਼੍ਰਮ ਕਰਹੀਮ੍ ॥
ਤੇ ਜਡ਼ ਕਾਮਧੇਨੁ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹਁ ਤ੍ਯਾਗੀ। ਖੋਜਤ ਆਕੁ ਫਿਰਹਿਂ ਪਯ ਲਾਗੀ ॥
ਸੁਨੁ ਖਗੇਸ ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਬਿਹਾਈ। ਜੇ ਸੁਖ ਚਾਹਹਿਂ ਆਨ ਉਪਾਈ ॥
ਤੇ ਸਠ ਮਹਾਸਿਂਧੁ ਬਿਨੁ ਤਰਨੀ। ਪੈਰਿ ਪਾਰ ਚਾਹਹਿਂ ਜਡ਼ ਕਰਨੀ ॥
ਸੁਨਿ ਭਸੁਂਡਿ ਕੇ ਬਚਨ ਭਵਾਨੀ। ਬੋਲੇਉ ਗਰੁਡ਼ ਹਰਸ਼ਿ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁ ਬਾਨੀ ॥
ਤਵ ਪ੍ਰਸਾਦ ਪ੍ਰਭੁ ਮਮ ਉਰ ਮਾਹੀਂ। ਸਂਸਯ ਸੋਕ ਮੋਹ ਭ੍ਰਮ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਸੁਨੇਉਁ ਪੁਨੀਤ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗ੍ਰਾਮਾ। ਤੁਮ੍ਹਰੀ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਁ ਲਹੇਉਁ ਬਿਸ਼੍ਰਾਮਾ ॥
ਏਕ ਬਾਤ ਪ੍ਰਭੁ ਪੂਁਛੁਁ ਤੋਹੀ। ਕਹਹੁ ਬੁਝਾਇ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨਿਧਿ ਮੋਹੀ ॥
ਕਹਹਿਂ ਸਂਤ ਮੁਨਿ ਬੇਦ ਪੁਰਾਨਾ। ਨਹਿਂ ਕਛੁ ਦੁਰ੍ਲਭ ਗ੍ਯਾਨ ਸਮਾਨਾ ॥
ਸੋਇ ਮੁਨਿ ਤੁਮ੍ਹ ਸਨ ਕਹੇਉ ਗੋਸਾਈਂ। ਨਹਿਂ ਆਦਰੇਹੁ ਭਗਤਿ ਕੀ ਨਾਈਮ੍ ॥
ਗ੍ਯਾਨਹਿ ਭਗਤਿਹਿ ਅਂਤਰ ਕੇਤਾ। ਸਕਲ ਕਹਹੁ ਪ੍ਰਭੁ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਨਿਕੇਤਾ ॥
ਸੁਨਿ ਉਰਗਾਰਿ ਬਚਨ ਸੁਖ ਮਾਨਾ। ਸਾਦਰ ਬੋਲੇਉ ਕਾਗ ਸੁਜਾਨਾ ॥
ਭਗਤਿਹਿ ਗ੍ਯਾਨਹਿ ਨਹਿਂ ਕਛੁ ਭੇਦਾ। ਉਭਯ ਹਰਹਿਂ ਭਵ ਸਂਭਵ ਖੇਦਾ ॥
ਨਾਥ ਮੁਨੀਸ ਕਹਹਿਂ ਕਛੁ ਅਂਤਰ। ਸਾਵਧਾਨ ਸੌ ਸੁਨੁ ਬਿਹਂਗਬਰ ॥
ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਰਾਗ ਜੋਗ ਬਿਗ੍ਯਾਨਾ। ਏ ਸਬ ਪੁਰੁਸ਼ ਸੁਨਹੁ ਹਰਿਜਾਨਾ ॥
ਪੁਰੁਸ਼ ਪ੍ਰਤਾਪ ਪ੍ਰਬਲ ਸਬ ਭਾਁਤੀ। ਅਬਲਾ ਅਬਲ ਸਹਜ ਜਡ਼ ਜਾਤੀ ॥

ਦੋ. -ਪੁਰੁਸ਼ ਤ੍ਯਾਗਿ ਸਕ ਨਾਰਿਹਿ ਜੋ ਬਿਰਕ੍ਤ ਮਤਿ ਧੀਰ ॥
ਨ ਤੁ ਕਾਮੀ ਬਿਸ਼ਯਾਬਸ ਬਿਮੁਖ ਜੋ ਪਦ ਰਘੁਬੀਰ ॥ 115(ਕ) ॥

ਸੋ. ਸੌ ਮੁਨਿ ਗ੍ਯਾਨਨਿਧਾਨ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗਨਯਨੀ ਬਿਧੁ ਮੁਖ ਨਿਰਖਿ।
ਬਿਬਸ ਹੋਇ ਹਰਿਜਾਨ ਨਾਰਿ ਬਿਸ਼੍ਨੁ ਮਾਯਾ ਪ੍ਰਗਟ ॥ 115(ਖ) ॥

ਇਹਾਁ ਨ ਪਚ੍ਛਪਾਤ ਕਛੁ ਰਾਖੁਁ। ਬੇਦ ਪੁਰਾਨ ਸਂਤ ਮਤ ਭਾਸ਼ੁਁ ॥
ਮੋਹ ਨ ਨਾਰਿ ਨਾਰਿ ਕੇਂ ਰੂਪਾ। ਪਨ੍ਨਗਾਰਿ ਯਹ ਰੀਤਿ ਅਨੂਪਾ ॥
ਮਾਯਾ ਭਗਤਿ ਸੁਨਹੁ ਤੁਮ੍ਹ ਦੋਊ। ਨਾਰਿ ਬਰ੍ਗ ਜਾਨਿ ਸਬ ਕੋਊ ॥
ਪੁਨਿ ਰਘੁਬੀਰਹਿ ਭਗਤਿ ਪਿਆਰੀ। ਮਾਯਾ ਖਲੁ ਨਰ੍ਤਕੀ ਬਿਚਾਰੀ ॥
ਭਗਤਿਹਿ ਸਾਨੁਕੂਲ ਰਘੁਰਾਯਾ। ਤਾਤੇ ਤੇਹਿ ਡਰਪਤਿ ਅਤਿ ਮਾਯਾ ॥
ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਨਿਰੁਪਮ ਨਿਰੁਪਾਧੀ। ਬਸਿ ਜਾਸੁ ਉਰ ਸਦਾ ਅਬਾਧੀ ॥
ਤੇਹਿ ਬਿਲੋਕਿ ਮਾਯਾ ਸਕੁਚਾਈ। ਕਰਿ ਨ ਸਕਿ ਕਛੁ ਨਿਜ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ ॥
ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਜੇ ਮੁਨਿ ਬਿਗ੍ਯਾਨੀ। ਜਾਚਹੀਂ ਭਗਤਿ ਸਕਲ ਸੁਖ ਖਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਯਹ ਰਹਸ੍ਯ ਰਘੁਨਾਥ ਕਰ ਬੇਗਿ ਨ ਜਾਨਿ ਕੋਇ।
ਜੋ ਜਾਨਿ ਰਘੁਪਤਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਁ ਸਪਨੇਹੁਁ ਮੋਹ ਨ ਹੋਇ ॥ 116(ਕ) ॥

ਔਰੁ ਗ੍ਯਾਨ ਭਗਤਿ ਕਰ ਭੇਦ ਸੁਨਹੁ ਸੁਪ੍ਰਬੀਨ।
ਜੋ ਸੁਨਿ ਹੋਇ ਰਾਮ ਪਦ ਪ੍ਰੀਤਿ ਸਦਾ ਅਬਿਛੀਨ ॥ 116(ਖ) ॥

ਸੁਨਹੁ ਤਾਤ ਯਹ ਅਕਥ ਕਹਾਨੀ। ਸਮੁਝਤ ਬਨਿ ਨ ਜਾਇ ਬਖਾਨੀ ॥
ਈਸ੍ਵਰ ਅਂਸ ਜੀਵ ਅਬਿਨਾਸੀ। ਚੇਤਨ ਅਮਲ ਸਹਜ ਸੁਖ ਰਾਸੀ ॥
ਸੋ ਮਾਯਾਬਸ ਭਯੁ ਗੋਸਾਈਂ। ਬਁਧ੍ਯੋ ਕੀਰ ਮਰਕਟ ਕੀ ਨਾਈ ॥
ਜਡ਼ ਚੇਤਨਹਿ ਗ੍ਰਂਥਿ ਪਰਿ ਗੀ। ਜਦਪਿ ਮ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਾ ਛੂਟਤ ਕਠਿਨੀ ॥
ਤਬ ਤੇ ਜੀਵ ਭਯੁ ਸਂਸਾਰੀ। ਛੂਟ ਨ ਗ੍ਰਂਥਿ ਨ ਹੋਇ ਸੁਖਾਰੀ ॥
ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਪੁਰਾਨ ਬਹੁ ਕਹੇਉ ਉਪਾਈ। ਛੂਟ ਨ ਅਧਿਕ ਅਧਿਕ ਅਰੁਝਾਈ ॥
ਜੀਵ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਤਮ ਮੋਹ ਬਿਸੇਸ਼ੀ। ਗ੍ਰਂਥਿ ਛੂਟ ਕਿਮਿ ਪਰਿ ਨ ਦੇਖੀ ॥
ਅਸ ਸਂਜੋਗ ਈਸ ਜਬ ਕਰੀ। ਤਬਹੁਁ ਕਦਾਚਿਤ ਸੋ ਨਿਰੁਅਰੀ ॥
ਸਾਤ੍ਤ੍ਵਿਕ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਧੇਨੁ ਸੁਹਾਈ। ਜੌਂ ਹਰਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਁ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਬਸ ਆਈ ॥
ਜਪ ਤਪ ਬ੍ਰਤ ਜਮ ਨਿਯਮ ਅਪਾਰਾ। ਜੇ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਕਹ ਸੁਭ ਧਰ੍ਮ ਅਚਾਰਾ ॥
ਤੇਇ ਤ੍ਰੁਰੁਇਨ ਹਰਿਤ ਚਰੈ ਜਬ ਗਾਈ। ਭਾਵ ਬਚ੍ਛ ਸਿਸੁ ਪਾਇ ਪੇਨ੍ਹਾਈ ॥
ਨੋਇ ਨਿਬ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤਿ ਪਾਤ੍ਰ ਬਿਸ੍ਵਾਸਾ। ਨਿਰ੍ਮਲ ਮਨ ਅਹੀਰ ਨਿਜ ਦਾਸਾ ॥
ਪਰਮ ਧਰ੍ਮਮਯ ਪਯ ਦੁਹਿ ਭਾਈ। ਅਵਟੈ ਅਨਲ ਅਕਾਮ ਬਿਹਾਈ ॥
ਤੋਸ਼ ਮਰੁਤ ਤਬ ਛਮਾਁ ਜੁਡ਼ਆਵੈ। ਧ੍ਰੁਰੁਇਤਿ ਸਮ ਜਾਵਨੁ ਦੇਇ ਜਮਾਵੈ ॥
ਮੁਦਿਤਾਁ ਮਥੈਂ ਬਿਚਾਰ ਮਥਾਨੀ। ਦਮ ਅਧਾਰ ਰਜੁ ਸਤ੍ਯ ਸੁਬਾਨੀ ॥
ਤਬ ਮਥਿ ਕਾਢ਼ਇ ਲੇਇ ਨਵਨੀਤਾ। ਬਿਮਲ ਬਿਰਾਗ ਸੁਭਗ ਸੁਪੁਨੀਤਾ ॥

ਦੋ. ਜੋਗ ਅਗਿਨਿ ਕਰਿ ਪ੍ਰਗਟ ਤਬ ਕਰ੍ਮ ਸੁਭਾਸੁਭ ਲਾਇ।
ਬੁਦ੍ਧਿ ਸਿਰਾਵੈਂ ਗ੍ਯਾਨ ਘ੍ਰੁਰੁਇਤ ਮਮਤਾ ਮਲ ਜਰਿ ਜਾਇ ॥ 117(ਕ) ॥

ਤਬ ਬਿਗ੍ਯਾਨਰੂਪਿਨਿ ਬੁਦ੍ਧਿ ਬਿਸਦ ਘ੍ਰੁਰੁਇਤ ਪਾਇ।
ਚਿਤ੍ਤ ਦਿਆ ਭਰਿ ਧਰੈ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢ਼ ਸਮਤਾ ਦਿਅਟਿ ਬਨਾਇ ॥ 117(ਖ) ॥

ਤੀਨਿ ਅਵਸ੍ਥਾ ਤੀਨਿ ਗੁਨ ਤੇਹਿ ਕਪਾਸ ਤੇਂ ਕਾਢ਼ਇ।
ਤੂਲ ਤੁਰੀਯ ਸਁਵਾਰਿ ਪੁਨਿ ਬਾਤੀ ਕਰੈ ਸੁਗਾਢ਼ਇ ॥ 117(ਗ) ॥

ਸੋ. ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਲੇਸੈ ਦੀਪ ਤੇਜ ਰਾਸਿ ਬਿਗ੍ਯਾਨਮਯ ॥
ਜਾਤਹਿਂ ਜਾਸੁ ਸਮੀਪ ਜਰਹਿਂ ਮਦਾਦਿਕ ਸਲਭ ਸਬ ॥ 117(ਘ) ॥

ਸੋਹਮਸ੍ਮਿ ਇਤਿ ਬ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤਿ ਅਖਂਡਾ। ਦੀਪ ਸਿਖਾ ਸੋਇ ਪਰਮ ਪ੍ਰਚਂਡਾ ॥
ਆਤਮ ਅਨੁਭਵ ਸੁਖ ਸੁਪ੍ਰਕਾਸਾ। ਤਬ ਭਵ ਮੂਲ ਭੇਦ ਭ੍ਰਮ ਨਾਸਾ ॥
ਪ੍ਰਬਲ ਅਬਿਦ੍ਯਾ ਕਰ ਪਰਿਵਾਰਾ। ਮੋਹ ਆਦਿ ਤਮ ਮਿਟਿ ਅਪਾਰਾ ॥
ਤਬ ਸੋਇ ਬੁਦ੍ਧਿ ਪਾਇ ਉਁਜਿਆਰਾ। ਉਰ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹਁ ਬੈਠਿ ਗ੍ਰਂਥਿ ਨਿਰੁਆਰਾ ॥
ਛੋਰਨ ਗ੍ਰਂਥਿ ਪਾਵ ਜੌਂ ਸੋਈ। ਤਬ ਯਹ ਜੀਵ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਾਰਥ ਹੋਈ ॥
ਛੋਰਤ ਗ੍ਰਂਥਿ ਜਾਨਿ ਖਗਰਾਯਾ। ਬਿਘ੍ਨ ਅਨੇਕ ਕਰਿ ਤਬ ਮਾਯਾ ॥
ਰਿਦ੍ਧਿ ਸਿਦ੍ਧਿ ਪ੍ਰੇਰਿ ਬਹੁ ਭਾਈ। ਬੁਦ੍ਧਹਿ ਲੋਭ ਦਿਖਾਵਹਿਂ ਆਈ ॥
ਕਲ ਬਲ ਛਲ ਕਰਿ ਜਾਹਿਂ ਸਮੀਪਾ। ਅਂਚਲ ਬਾਤ ਬੁਝਾਵਹਿਂ ਦੀਪਾ ॥
ਹੋਇ ਬੁਦ੍ਧਿ ਜੌਂ ਪਰਮ ਸਯਾਨੀ। ਤਿਨ੍ਹ ਤਨ ਚਿਤਵ ਨ ਅਨਹਿਤ ਜਾਨੀ ॥
ਜੌਂ ਤੇਹਿ ਬਿਘ੍ਨ ਬੁਦ੍ਧਿ ਨਹਿਂ ਬਾਧੀ। ਤੌ ਬਹੋਰਿ ਸੁਰ ਕਰਹਿਂ ਉਪਾਧੀ ॥
ਇਂਦ੍ਰੀਂ ਦ੍ਵਾਰ ਝਰੋਖਾ ਨਾਨਾ। ਤਹਁ ਤਹਁ ਸੁਰ ਬੈਠੇ ਕਰਿ ਥਾਨਾ ॥
ਆਵਤ ਦੇਖਹਿਂ ਬਿਸ਼ਯ ਬਯਾਰੀ। ਤੇ ਹਠਿ ਦੇਹੀ ਕਪਾਟ ਉਘਾਰੀ ॥
ਜਬ ਸੋ ਪ੍ਰਭਂਜਨ ਉਰ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹਁ ਜਾਈ। ਤਬਹਿਂ ਦੀਪ ਬਿਗ੍ਯਾਨ ਬੁਝਾਈ ॥
ਗ੍ਰਂਥਿ ਨ ਛੂਟਿ ਮਿਟਾ ਸੋ ਪ੍ਰਕਾਸਾ। ਬੁਦ੍ਧਿ ਬਿਕਲ ਭਿ ਬਿਸ਼ਯ ਬਤਾਸਾ ॥
ਇਂਦ੍ਰਿਨ੍ਹ ਸੁਰਨ੍ਹ ਨ ਗ੍ਯਾਨ ਸੋਹਾਈ। ਬਿਸ਼ਯ ਭੋਗ ਪਰ ਪ੍ਰੀਤਿ ਸਦਾਈ ॥
ਬਿਸ਼ਯ ਸਮੀਰ ਬੁਦ੍ਧਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ ਭੋਰੀ। ਤੇਹਿ ਬਿਧਿ ਦੀਪ ਕੋ ਬਾਰ ਬਹੋਰੀ ॥

ਦੋ. ਤਬ ਫਿਰਿ ਜੀਵ ਬਿਬਿਧ ਬਿਧਿ ਪਾਵਿ ਸਂਸ੍ਰੁਰੁਇਤਿ ਕ੍ਲੇਸ।
ਹਰਿ ਮਾਯਾ ਅਤਿ ਦੁਸ੍ਤਰ ਤਰਿ ਨ ਜਾਇ ਬਿਹਗੇਸ ॥ 118(ਕ) ॥

ਕਹਤ ਕਠਿਨ ਸਮੁਝਤ ਕਠਿਨ ਸਾਧਨ ਕਠਿਨ ਬਿਬੇਕ।
ਹੋਇ ਘੁਨਾਚ੍ਛਰ ਨ੍ਯਾਯ ਜੌਂ ਪੁਨਿ ਪ੍ਰਤ੍ਯੂਹ ਅਨੇਕ ॥ 118(ਖ) ॥

ਗ੍ਯਾਨ ਪਂਥ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਨ ਕੈ ਧਾਰਾ। ਪਰਤ ਖਗੇਸ ਹੋਇ ਨਹਿਂ ਬਾਰਾ ॥
ਜੋ ਨਿਰ੍ਬਿਘ੍ਨ ਪਂਥ ਨਿਰ੍ਬਹੀ। ਸੋ ਕੈਵਲ੍ਯ ਪਰਮ ਪਦ ਲਹੀ ॥
ਅਤਿ ਦੁਰ੍ਲਭ ਕੈਵਲ੍ਯ ਪਰਮ ਪਦ। ਸਂਤ ਪੁਰਾਨ ਨਿਗਮ ਆਗਮ ਬਦ ॥
ਰਾਮ ਭਜਤ ਸੋਇ ਮੁਕੁਤਿ ਗੋਸਾਈ। ਅਨਿਚ੍ਛਿਤ ਆਵਿ ਬਰਿਆਈ ॥
ਜਿਮਿ ਥਲ ਬਿਨੁ ਜਲ ਰਹਿ ਨ ਸਕਾਈ। ਕੋਟਿ ਭਾਁਤਿ ਕੌ ਕਰੈ ਉਪਾਈ ॥
ਤਥਾ ਮੋਚ੍ਛ ਸੁਖ ਸੁਨੁ ਖਗਰਾਈ। ਰਹਿ ਨ ਸਕਿ ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਬਿਹਾਈ ॥
ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਹਰਿ ਭਗਤ ਸਯਾਨੇ। ਮੁਕ੍ਤਿ ਨਿਰਾਦਰ ਭਗਤਿ ਲੁਭਾਨੇ ॥
ਭਗਤਿ ਕਰਤ ਬਿਨੁ ਜਤਨ ਪ੍ਰਯਾਸਾ। ਸਂਸ੍ਰੁਰੁਇਤਿ ਮੂਲ ਅਬਿਦ੍ਯਾ ਨਾਸਾ ॥
ਭੋਜਨ ਕਰਿਅ ਤ੍ਰੁਰੁਇਪਿਤਿ ਹਿਤ ਲਾਗੀ। ਜਿਮਿ ਸੋ ਅਸਨ ਪਚਵੈ ਜਠਰਾਗੀ ॥
ਅਸਿ ਹਰਿਭਗਤਿ ਸੁਗਮ ਸੁਖਦਾਈ। ਕੋ ਅਸ ਮੂਢ਼ ਨ ਜਾਹਿ ਸੋਹਾਈ ॥

ਦੋ. ਸੇਵਕ ਸੇਬ੍ਯ ਭਾਵ ਬਿਨੁ ਭਵ ਨ ਤਰਿਅ ਉਰਗਾਰਿ ॥
ਭਜਹੁ ਰਾਮ ਪਦ ਪਂਕਜ ਅਸ ਸਿਦ੍ਧਾਂਤ ਬਿਚਾਰਿ ॥ 119(ਕ) ॥

ਜੋ ਚੇਤਨ ਕਹਁ ਜ਼ਡ਼ ਕਰਿ ਜ਼ਡ਼ਹਿ ਕਰਿ ਚੈਤਨ੍ਯ।
ਅਸ ਸਮਰ੍ਥ ਰਘੁਨਾਯਕਹਿਂ ਭਜਹਿਂ ਜੀਵ ਤੇ ਧਨ੍ਯ ॥ 119(ਖ) ॥

ਕਹੇਉਁ ਗ੍ਯਾਨ ਸਿਦ੍ਧਾਂਤ ਬੁਝਾਈ। ਸੁਨਹੁ ਭਗਤਿ ਮਨਿ ਕੈ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ ॥
ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਚਿਂਤਾਮਨਿ ਸੁਂਦਰ। ਬਸਿ ਗਰੁਡ਼ ਜਾਕੇ ਉਰ ਅਂਤਰ ॥
ਪਰਮ ਪ੍ਰਕਾਸ ਰੂਪ ਦਿਨ ਰਾਤੀ। ਨਹਿਂ ਕਛੁ ਚਹਿਅ ਦਿਆ ਘ੍ਰੁਰੁਇਤ ਬਾਤੀ ॥
ਮੋਹ ਦਰਿਦ੍ਰ ਨਿਕਟ ਨਹਿਂ ਆਵਾ। ਲੋਭ ਬਾਤ ਨਹਿਂ ਤਾਹਿ ਬੁਝਾਵਾ ॥
ਪ੍ਰਬਲ ਅਬਿਦ੍ਯਾ ਤਮ ਮਿਟਿ ਜਾਈ। ਹਾਰਹਿਂ ਸਕਲ ਸਲਭ ਸਮੁਦਾਈ ॥
ਖਲ ਕਾਮਾਦਿ ਨਿਕਟ ਨਹਿਂ ਜਾਹੀਂ। ਬਸਿ ਭਗਤਿ ਜਾਕੇ ਉਰ ਮਾਹੀਮ੍ ॥
ਗਰਲ ਸੁਧਾਸਮ ਅਰਿ ਹਿਤ ਹੋਈ। ਤੇਹਿ ਮਨਿ ਬਿਨੁ ਸੁਖ ਪਾਵ ਨ ਕੋਈ ॥
ਬ੍ਯਾਪਹਿਂ ਮਾਨਸ ਰੋਗ ਨ ਭਾਰੀ। ਜਿਨ੍ਹ ਕੇ ਬਸ ਸਬ ਜੀਵ ਦੁਖਾਰੀ ॥
ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਮਨਿ ਉਰ ਬਸ ਜਾਕੇਂ। ਦੁਖ ਲਵਲੇਸ ਨ ਸਪਨੇਹੁਁ ਤਾਕੇਮ੍ ॥
ਚਤੁਰ ਸਿਰੋਮਨਿ ਤੇਇ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਜੇ ਮਨਿ ਲਾਗਿ ਸੁਜਤਨ ਕਰਾਹੀਮ੍ ॥
ਸੋ ਮਨਿ ਜਦਪਿ ਪ੍ਰਗਟ ਜਗ ਅਹੀ। ਰਾਮ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਬਿਨੁ ਨਹਿਂ ਕੌ ਲਹੀ ॥
ਸੁਗਮ ਉਪਾਯ ਪਾਇਬੇ ਕੇਰੇ। ਨਰ ਹਤਭਾਗ੍ਯ ਦੇਹਿਂ ਭਟਮੇਰੇ ॥
ਪਾਵਨ ਪਰ੍ਬਤ ਬੇਦ ਪੁਰਾਨਾ। ਰਾਮ ਕਥਾ ਰੁਚਿਰਾਕਰ ਨਾਨਾ ॥
ਮਰ੍ਮੀ ਸਜ੍ਜਨ ਸੁਮਤਿ ਕੁਦਾਰੀ। ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਰਾਗ ਨਯਨ ਉਰਗਾਰੀ ॥
ਭਾਵ ਸਹਿਤ ਖੋਜਿ ਜੋ ਪ੍ਰਾਨੀ। ਪਾਵ ਭਗਤਿ ਮਨਿ ਸਬ ਸੁਖ ਖਾਨੀ ॥
ਮੋਰੇਂ ਮਨ ਪ੍ਰਭੁ ਅਸ ਬਿਸ੍ਵਾਸਾ। ਰਾਮ ਤੇ ਅਧਿਕ ਰਾਮ ਕਰ ਦਾਸਾ ॥
ਰਾਮ ਸਿਂਧੁ ਘਨ ਸਜ੍ਜਨ ਧੀਰਾ। ਚਂਦਨ ਤਰੁ ਹਰਿ ਸਂਤ ਸਮੀਰਾ ॥
ਸਬ ਕਰ ਫਲ ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਸੁਹਾਈ। ਸੋ ਬਿਨੁ ਸਂਤ ਨ ਕਾਹੂਁ ਪਾਈ ॥
ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਜੋਇ ਕਰ ਸਤਸਂਗਾ। ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਤੇਹਿ ਸੁਲਭ ਬਿਹਂਗਾ ॥

ਦੋ. ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਪਯੋਨਿਧਿ ਮਂਦਰ ਗ੍ਯਾਨ ਸਂਤ ਸੁਰ ਆਹਿਂ।
ਕਥਾ ਸੁਧਾ ਮਥਿ ਕਾਢ਼ਹਿਂ ਭਗਤਿ ਮਧੁਰਤਾ ਜਾਹਿਮ੍ ॥ 120(ਕ) ॥

ਬਿਰਤਿ ਚਰ੍ਮ ਅਸਿ ਗ੍ਯਾਨ ਮਦ ਲੋਭ ਮੋਹ ਰਿਪੁ ਮਾਰਿ।
ਜਯ ਪਾਇਅ ਸੋ ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਦੇਖੁ ਖਗੇਸ ਬਿਚਾਰਿ ॥ 120(ਖ) ॥

ਪੁਨਿ ਸਪ੍ਰੇਮ ਬੋਲੇਉ ਖਗਰ੍AU। ਜੌਂ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲ ਮੋਹਿ ਊਪਰ ਭ੍AU ॥
ਨਾਥ ਮੋਹਿ ਨਿਜ ਸੇਵਕ ਜਾਨੀ। ਸਪ੍ਤ ਪ੍ਰਸ੍ਨ ਕਹਹੁ ਬਖਾਨੀ ॥
ਪ੍ਰਥਮਹਿਂ ਕਹਹੁ ਨਾਥ ਮਤਿਧੀਰਾ। ਸਬ ਤੇ ਦੁਰ੍ਲਭ ਕਵਨ ਸਰੀਰਾ ॥
ਬਡ਼ ਦੁਖ ਕਵਨ ਕਵਨ ਸੁਖ ਭਾਰੀ। ਸੌ ਸਂਛੇਪਹਿਂ ਕਹਹੁ ਬਿਚਾਰੀ ॥
ਸਂਤ ਅਸਂਤ ਮਰਮ ਤੁਮ੍ਹ ਜਾਨਹੁ। ਤਿਨ੍ਹ ਕਰ ਸਹਜ ਸੁਭਾਵ ਬਖਾਨਹੁ ॥
ਕਵਨ ਪੁਨ੍ਯ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਬਿਦਿਤ ਬਿਸਾਲਾ। ਕਹਹੁ ਕਵਨ ਅਘ ਪਰਮ ਕਰਾਲਾ ॥
ਮਾਨਸ ਰੋਗ ਕਹਹੁ ਸਮੁਝਾਈ। ਤੁਮ੍ਹ ਸਰ੍ਬਗ੍ਯ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਅਧਿਕਾਈ ॥
ਤਾਤ ਸੁਨਹੁ ਸਾਦਰ ਅਤਿ ਪ੍ਰੀਤੀ। ਮੈਂ ਸਂਛੇਪ ਕਹੁਁ ਯਹ ਨੀਤੀ ॥
ਨਰ ਤਨ ਸਮ ਨਹਿਂ ਕਵਨਿਉ ਦੇਹੀ। ਜੀਵ ਚਰਾਚਰ ਜਾਚਤ ਤੇਹੀ ॥
ਨਰਕ ਸ੍ਵਰ੍ਗ ਅਪਬਰ੍ਗ ਨਿਸੇਨੀ। ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਰਾਗ ਭਗਤਿ ਸੁਭ ਦੇਨੀ ॥
ਸੋ ਤਨੁ ਧਰਿ ਹਰਿ ਭਜਹਿਂ ਨ ਜੇ ਨਰ। ਹੋਹਿਂ ਬਿਸ਼ਯ ਰਤ ਮਂਦ ਮਂਦ ਤਰ ॥
ਕਾਁਚ ਕਿਰਿਚ ਬਦਲੇਂ ਤੇ ਲੇਹੀ। ਕਰ ਤੇ ਡਾਰਿ ਪਰਸ ਮਨਿ ਦੇਹੀਮ੍ ॥
ਨਹਿਂ ਦਰਿਦ੍ਰ ਸਮ ਦੁਖ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਸਂਤ ਮਿਲਨ ਸਮ ਸੁਖ ਜਗ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਪਰ ਉਪਕਾਰ ਬਚਨ ਮਨ ਕਾਯਾ। ਸਂਤ ਸਹਜ ਸੁਭਾਉ ਖਗਰਾਯਾ ॥
ਸਂਤ ਸਹਹਿਂ ਦੁਖ ਪਰਹਿਤ ਲਾਗੀ। ਪਰਦੁਖ ਹੇਤੁ ਅਸਂਤ ਅਭਾਗੀ ॥
ਭੂਰ੍ਜ ਤਰੂ ਸਮ ਸਂਤ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲਾ। ਪਰਹਿਤ ਨਿਤਿ ਸਹ ਬਿਪਤਿ ਬਿਸਾਲਾ ॥
ਸਨ ਇਵ ਖਲ ਪਰ ਬਂਧਨ ਕਰੀ। ਖਾਲ ਕਢ਼ਆਇ ਬਿਪਤਿ ਸਹਿ ਮਰੀ ॥
ਖਲ ਬਿਨੁ ਸ੍ਵਾਰਥ ਪਰ ਅਪਕਾਰੀ। ਅਹਿ ਮੂਸ਼ਕ ਇਵ ਸੁਨੁ ਉਰਗਾਰੀ ॥
ਪਰ ਸਂਪਦਾ ਬਿਨਾਸਿ ਨਸਾਹੀਂ। ਜਿਮਿ ਸਸਿ ਹਤਿ ਹਿਮ ਉਪਲ ਬਿਲਾਹੀਮ੍ ॥
ਦੁਸ਼੍ਟ ਉਦਯ ਜਗ ਆਰਤਿ ਹੇਤੂ। ਜਥਾ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧ ਅਧਮ ਗ੍ਰਹ ਕੇਤੂ ॥
ਸਂਤ ਉਦਯ ਸਂਤਤ ਸੁਖਕਾਰੀ। ਬਿਸ੍ਵ ਸੁਖਦ ਜਿਮਿ ਇਂਦੁ ਤਮਾਰੀ ॥
ਪਰਮ ਧਰ੍ਮ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਬਿਦਿਤ ਅਹਿਂਸਾ। ਪਰ ਨਿਂਦਾ ਸਮ ਅਘ ਨ ਗਰੀਸਾ ॥
ਹਰ ਗੁਰ ਨਿਂਦਕ ਦਾਦੁਰ ਹੋਈ। ਜਨ੍ਮ ਸਹਸ੍ਰ ਪਾਵ ਤਨ ਸੋਈ ॥
ਦ੍ਵਿਜ ਨਿਂਦਕ ਬਹੁ ਨਰਕ ਭੋਗਕਰਿ। ਜਗ ਜਨਮਿ ਬਾਯਸ ਸਰੀਰ ਧਰਿ ॥
ਸੁਰ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਨਿਂਦਕ ਜੇ ਅਭਿਮਾਨੀ। ਰੌਰਵ ਨਰਕ ਪਰਹਿਂ ਤੇ ਪ੍ਰਾਨੀ ॥
ਹੋਹਿਂ ਉਲੂਕ ਸਂਤ ਨਿਂਦਾ ਰਤ। ਮੋਹ ਨਿਸਾ ਪ੍ਰਿਯ ਗ੍ਯਾਨ ਭਾਨੁ ਗਤ ॥
ਸਬ ਕੇ ਨਿਂਦਾ ਜੇ ਜਡ਼ ਕਰਹੀਂ। ਤੇ ਚਮਗਾਦੁਰ ਹੋਇ ਅਵਤਰਹੀਮ੍ ॥
ਸੁਨਹੁ ਤਾਤ ਅਬ ਮਾਨਸ ਰੋਗਾ। ਜਿਨ੍ਹ ਤੇ ਦੁਖ ਪਾਵਹਿਂ ਸਬ ਲੋਗਾ ॥
ਮੋਹ ਸਕਲ ਬ੍ਯਾਧਿਨ੍ਹ ਕਰ ਮੂਲਾ। ਤਿਨ੍ਹ ਤੇ ਪੁਨਿ ਉਪਜਹਿਂ ਬਹੁ ਸੂਲਾ ॥
ਕਾਮ ਬਾਤ ਕਫ ਲੋਭ ਅਪਾਰਾ। ਕ੍ਰੋਧ ਪਿਤ੍ਤ ਨਿਤ ਛਾਤੀ ਜਾਰਾ ॥
ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਰਹਿਂ ਜੌਂ ਤੀਨਿਉ ਭਾਈ। ਉਪਜਿ ਸਨ੍ਯਪਾਤ ਦੁਖਦਾਈ ॥
ਬਿਸ਼ਯ ਮਨੋਰਥ ਦੁਰ੍ਗਮ ਨਾਨਾ। ਤੇ ਸਬ ਸੂਲ ਨਾਮ ਕੋ ਜਾਨਾ ॥
ਮਮਤਾ ਦਾਦੁ ਕਂਡੁ ਇਰਸ਼ਾਈ। ਹਰਸ਼ ਬਿਸ਼ਾਦ ਗਰਹ ਬਹੁਤਾਈ ॥
ਪਰ ਸੁਖ ਦੇਖਿ ਜਰਨਿ ਸੋਇ ਛੀ। ਕੁਸ਼੍ਟ ਦੁਸ਼੍ਟਤਾ ਮਨ ਕੁਟਿਲੀ ॥
ਅਹਂਕਾਰ ਅਤਿ ਦੁਖਦ ਡਮਰੁਆ। ਦਂਭ ਕਪਟ ਮਦ ਮਾਨ ਨੇਹਰੁਆ ॥
ਤ੍ਰੁਰੁਇਸ੍ਨਾ ਉਦਰਬ੍ਰੁਰੁਇਦ੍ਧਿ ਅਤਿ ਭਾਰੀ। ਤ੍ਰਿਬਿਧ ਈਸ਼ਨਾ ਤਰੁਨ ਤਿਜਾਰੀ ॥
ਜੁਗ ਬਿਧਿ ਜ੍ਵਰ ਮਤ੍ਸਰ ਅਬਿਬੇਕਾ। ਕਹਁ ਲਾਗਿ ਕਹੌਂ ਕੁਰੋਗ ਅਨੇਕਾ ॥

ਦੋ. ਏਕ ਬ੍ਯਾਧਿ ਬਸ ਨਰ ਮਰਹਿਂ ਏ ਅਸਾਧਿ ਬਹੁ ਬ੍ਯਾਧਿ।
ਪੀਡ਼ਹਿਂ ਸਂਤਤ ਜੀਵ ਕਹੁਁ ਸੋ ਕਿਮਿ ਲਹੈ ਸਮਾਧਿ ॥ 121(ਕ) ॥

ਨੇਮ ਧਰ੍ਮ ਆਚਾਰ ਤਪ ਗ੍ਯਾਨ ਜਗ੍ਯ ਜਪ ਦਾਨ।
ਭੇਸ਼ਜ ਪੁਨਿ ਕੋਟਿਨ੍ਹ ਨਹਿਂ ਰੋਗ ਜਾਹਿਂ ਹਰਿਜਾਨ ॥ 121(ਖ) ॥

ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਸਕਲ ਜੀਵ ਜਗ ਰੋਗੀ। ਸੋਕ ਹਰਸ਼ ਭਯ ਪ੍ਰੀਤਿ ਬਿਯੋਗੀ ॥
ਮਾਨਕ ਰੋਗ ਕਛੁਕ ਮੈਂ ਗਾਏ। ਹਹਿਂ ਸਬ ਕੇਂ ਲਖਿ ਬਿਰਲੇਨ੍ਹ ਪਾਏ ॥
ਜਾਨੇ ਤੇ ਛੀਜਹਿਂ ਕਛੁ ਪਾਪੀ। ਨਾਸ ਨ ਪਾਵਹਿਂ ਜਨ ਪਰਿਤਾਪੀ ॥
ਬਿਸ਼ਯ ਕੁਪਥ੍ਯ ਪਾਇ ਅਂਕੁਰੇ। ਮੁਨਿਹੁ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਕਾ ਨਰ ਬਾਪੁਰੇ ॥
ਰਾਮ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਁ ਨਾਸਹਿ ਸਬ ਰੋਗਾ। ਜੌਂ ਏਹਿ ਭਾਁਤਿ ਬਨੈ ਸਂਯੋਗਾ ॥
ਸਦਗੁਰ ਬੈਦ ਬਚਨ ਬਿਸ੍ਵਾਸਾ। ਸਂਜਮ ਯਹ ਨ ਬਿਸ਼ਯ ਕੈ ਆਸਾ ॥
ਰਘੁਪਤਿ ਭਗਤਿ ਸਜੀਵਨ ਮੂਰੀ। ਅਨੂਪਾਨ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਮਤਿ ਪੂਰੀ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਭਲੇਹਿਂ ਸੋ ਰੋਗ ਨਸਾਹੀਂ। ਨਾਹਿਂ ਤ ਜਤਨ ਕੋਟਿ ਨਹਿਂ ਜਾਹੀਮ੍ ॥
ਜਾਨਿਅ ਤਬ ਮਨ ਬਿਰੁਜ ਗੋਸਾਁਈ। ਜਬ ਉਰ ਬਲ ਬਿਰਾਗ ਅਧਿਕਾਈ ॥
ਸੁਮਤਿ ਛੁਧਾ ਬਾਢ਼ਇ ਨਿਤ ਨੀ। ਬਿਸ਼ਯ ਆਸ ਦੁਰ੍ਬਲਤਾ ਗੀ ॥
ਬਿਮਲ ਗ੍ਯਾਨ ਜਲ ਜਬ ਸੋ ਨਹਾਈ। ਤਬ ਰਹ ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਉਰ ਛਾਈ ॥
ਸਿਵ ਅਜ ਸੁਕ ਸਨਕਾਦਿਕ ਨਾਰਦ। ਜੇ ਮੁਨਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਬਿਚਾਰ ਬਿਸਾਰਦ ॥
ਸਬ ਕਰ ਮਤ ਖਗਨਾਯਕ ਏਹਾ। ਕਰਿਅ ਰਾਮ ਪਦ ਪਂਕਜ ਨੇਹਾ ॥
ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਪੁਰਾਨ ਸਬ ਗ੍ਰਂਥ ਕਹਾਹੀਂ। ਰਘੁਪਤਿ ਭਗਤਿ ਬਿਨਾ ਸੁਖ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਕਮਠ ਪੀਠ ਜਾਮਹਿਂ ਬਰੁ ਬਾਰਾ। ਬਂਧ੍ਯਾ ਸੁਤ ਬਰੁ ਕਾਹੁਹਿ ਮਾਰਾ ॥
ਫੂਲਹਿਂ ਨਭ ਬਰੁ ਬਹੁਬਿਧਿ ਫੂਲਾ। ਜੀਵ ਨ ਲਹ ਸੁਖ ਹਰਿ ਪ੍ਰਤਿਕੂਲਾ ॥
ਤ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਾ ਜਾਇ ਬਰੁ ਮ੍ਰੁਰੁਇਗਜਲ ਪਾਨਾ। ਬਰੁ ਜਾਮਹਿਂ ਸਸ ਸੀਸ ਬਿਸ਼ਾਨਾ ॥
ਅਂਧਕਾਰੁ ਬਰੁ ਰਬਿਹਿ ਨਸਾਵੈ। ਰਾਮ ਬਿਮੁਖ ਨ ਜੀਵ ਸੁਖ ਪਾਵੈ ॥
ਹਿਮ ਤੇ ਅਨਲ ਪ੍ਰਗਟ ਬਰੁ ਹੋਈ। ਬਿਮੁਖ ਰਾਮ ਸੁਖ ਪਾਵ ਨ ਕੋਈ ॥
ਦੋ0=ਬਾਰਿ ਮਥੇਂ ਘ੍ਰੁਰੁਇਤ ਹੋਇ ਬਰੁ ਸਿਕਤਾ ਤੇ ਬਰੁ ਤੇਲ।

ਬਿਨੁ ਹਰਿ ਭਜਨ ਨ ਭਵ ਤਰਿਅ ਯਹ ਸਿਦ੍ਧਾਂਤ ਅਪੇਲ ॥ 122(ਕ) ॥

ਮਸਕਹਿ ਕਰਿ ਬਿਂਰਂਚਿ ਪ੍ਰਭੁ ਅਜਹਿ ਮਸਕ ਤੇ ਹੀਨ।
ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਤਜਿ ਸਂਸਯ ਰਾਮਹਿ ਭਜਹਿਂ ਪ੍ਰਬੀਨ ॥ 122(ਖ) ॥

ਸ਼੍ਲੋਕ- ਵਿਨਿਚ੍ਸ਼੍ਰਿਤਂ ਵਦਾਮਿ ਤੇ ਨ ਅਨ੍ਯਥਾ ਵਚਾਂਸਿ ਮੇ।
ਹਰਿਂ ਨਰਾ ਭਜਂਤਿ ਯੇ਽ਤਿਦੁਸ੍ਤਰਂ ਤਰਂਤਿ ਤੇ ॥ 122(ਗ) ॥

ਕਹੇਉਁ ਨਾਥ ਹਰਿ ਚਰਿਤ ਅਨੂਪਾ। ਬ੍ਯਾਸ ਸਮਾਸ ਸ੍ਵਮਤਿ ਅਨੁਰੁਪਾ ॥
ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸਿਦ੍ਧਾਂਤ ਇਹਿ ਉਰਗਾਰੀ। ਰਾਮ ਭਜਿਅ ਸਬ ਕਾਜ ਬਿਸਾਰੀ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਰਘੁਪਤਿ ਤਜਿ ਸੇਇਅ ਕਾਹੀ। ਮੋਹਿ ਸੇ ਸਠ ਪਰ ਮਮਤਾ ਜਾਹੀ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਬਿਗ੍ਯਾਨਰੂਪ ਨਹਿਂ ਮੋਹਾ। ਨਾਥ ਕੀਨ੍ਹਿ ਮੋ ਪਰ ਅਤਿ ਛੋਹਾ ॥
ਪੂਛਿਹੁਁ ਰਾਮ ਕਥਾ ਅਤਿ ਪਾਵਨਿ। ਸੁਕ ਸਨਕਾਦਿ ਸਂਭੁ ਮਨ ਭਾਵਨਿ ॥
ਸਤ ਸਂਗਤਿ ਦੁਰ੍ਲਭ ਸਂਸਾਰਾ। ਨਿਮਿਸ਼ ਦਂਡ ਭਰਿ ਏਕੁ ਬਾਰਾ ॥
ਦੇਖੁ ਗਰੁਡ਼ ਨਿਜ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਬਿਚਾਰੀ। ਮੈਂ ਰਘੁਬੀਰ ਭਜਨ ਅਧਿਕਾਰੀ ॥
ਸਕੁਨਾਧਮ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਅਪਾਵਨ। ਪ੍ਰਭੁ ਮੋਹਿ ਕੀਨ੍ਹ ਬਿਦਿਤ ਜਗ ਪਾਵਨ ॥

ਦੋ. ਆਜੁ ਧਨ੍ਯ ਮੈਂ ਧਨ੍ਯ ਅਤਿ ਜਦ੍ਯਪਿ ਸਬ ਬਿਧਿ ਹੀਨ।
ਨਿਜ ਜਨ ਜਾਨਿ ਰਾਮ ਮੋਹਿ ਸਂਤ ਸਮਾਗਮ ਦੀਨ ॥ 123(ਕ) ॥

ਨਾਥ ਜਥਾਮਤਿ ਭਾਸ਼ੇਉਁ ਰਾਖੇਉਁ ਨਹਿਂ ਕਛੁ ਗੋਇ।
ਚਰਿਤ ਸਿਂਧੁ ਰਘੁਨਾਯਕ ਥਾਹ ਕਿ ਪਾਵਿ ਕੋਇ ॥ 123 ॥

ਸੁਮਿਰਿ ਰਾਮ ਕੇ ਗੁਨ ਗਨ ਨਾਨਾ। ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਹਰਸ਼ ਭੁਸੁਂਡਿ ਸੁਜਾਨਾ ॥
ਮਹਿਮਾ ਨਿਗਮ ਨੇਤਿ ਕਰਿ ਗਾਈ। ਅਤੁਲਿਤ ਬਲ ਪ੍ਰਤਾਪ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ ॥
ਸਿਵ ਅਜ ਪੂਜ੍ਯ ਚਰਨ ਰਘੁਰਾਈ। ਮੋ ਪਰ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਪਰਮ ਮ੍ਰੁਰੁਇਦੁਲਾਈ ॥
ਅਸ ਸੁਭਾਉ ਕਹੁਁ ਸੁਨੁਁ ਨ ਦੇਖੁਁ। ਕੇਹਿ ਖਗੇਸ ਰਘੁਪਤਿ ਸਮ ਲੇਖੁਁ ॥
ਸਾਧਕ ਸਿਦ੍ਧ ਬਿਮੁਕ੍ਤ ਉਦਾਸੀ। ਕਬਿ ਕੋਬਿਦ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਗ੍ਯ ਸਂਨ੍ਯਾਸੀ ॥
ਜੋਗੀ ਸੂਰ ਸੁਤਾਪਸ ਗ੍ਯਾਨੀ। ਧਰ੍ਮ ਨਿਰਤ ਪਂਡਿਤ ਬਿਗ੍ਯਾਨੀ ॥
ਤਰਹਿਂ ਨ ਬਿਨੁ ਸੀਁ ਮਮ ਸ੍ਵਾਮੀ। ਰਾਮ ਨਮਾਮਿ ਨਮਾਮਿ ਨਮਾਮੀ ॥
ਸਰਨ ਗੇਁ ਮੋ ਸੇ ਅਘ ਰਾਸੀ। ਹੋਹਿਂ ਸੁਦ੍ਧ ਨਮਾਮਿ ਅਬਿਨਾਸੀ ॥

ਦੋ. ਜਾਸੁ ਨਾਮ ਭਵ ਭੇਸ਼ਜ ਹਰਨ ਘੋਰ ਤ੍ਰਯ ਸੂਲ।
ਸੋ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਲੁ ਮੋਹਿ ਤੋ ਪਰ ਸਦਾ ਰਹੁ ਅਨੁਕੂਲ ॥ 124(ਕ) ॥

ਸੁਨਿ ਭੁਸੁਂਡਿ ਕੇ ਬਚਨ ਸੁਭ ਦੇਖਿ ਰਾਮ ਪਦ ਨੇਹ।
ਬੋਲੇਉ ਪ੍ਰੇਮ ਸਹਿਤ ਗਿਰਾ ਗਰੁਡ਼ ਬਿਗਤ ਸਂਦੇਹ ॥ 124(ਖ) ॥

ਮੈ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਕ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯ ਭਯੁਁ ਤਵ ਬਾਨੀ। ਸੁਨਿ ਰਘੁਬੀਰ ਭਗਤਿ ਰਸ ਸਾਨੀ ॥
ਰਾਮ ਚਰਨ ਨੂਤਨ ਰਤਿ ਭੀ। ਮਾਯਾ ਜਨਿਤ ਬਿਪਤਿ ਸਬ ਗੀ ॥
ਮੋਹ ਜਲਧਿ ਬੋਹਿਤ ਤੁਮ੍ਹ ਭੇ। ਮੋ ਕਹਁ ਨਾਥ ਬਿਬਿਧ ਸੁਖ ਦੇ ॥
ਮੋ ਪਹਿਂ ਹੋਇ ਨ ਪ੍ਰਤਿ ਉਪਕਾਰਾ। ਬਂਦੁਁ ਤਵ ਪਦ ਬਾਰਹਿਂ ਬਾਰਾ ॥
ਪੂਰਨ ਕਾਮ ਰਾਮ ਅਨੁਰਾਗੀ। ਤੁਮ੍ਹ ਸਮ ਤਾਤ ਨ ਕੌ ਬਡ਼ਭਾਗੀ ॥
ਸਂਤ ਬਿਟਪ ਸਰਿਤਾ ਗਿਰਿ ਧਰਨੀ। ਪਰ ਹਿਤ ਹੇਤੁ ਸਬਨ੍ਹ ਕੈ ਕਰਨੀ ॥
ਸਂਤ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯ ਨਵਨੀਤ ਸਮਾਨਾ। ਕਹਾ ਕਬਿਨ੍ਹ ਪਰਿ ਕਹੈ ਨ ਜਾਨਾ ॥
ਨਿਜ ਪਰਿਤਾਪ ਦ੍ਰਵਿ ਨਵਨੀਤਾ। ਪਰ ਦੁਖ ਦ੍ਰਵਹਿਂ ਸਂਤ ਸੁਪੁਨੀਤਾ ॥
ਜੀਵਨ ਜਨ੍ਮ ਸੁਫਲ ਮਮ ਭਯੂ। ਤਵ ਪ੍ਰਸਾਦ ਸਂਸਯ ਸਬ ਗਯੂ ॥
ਜਾਨੇਹੁ ਸਦਾ ਮੋਹਿ ਨਿਜ ਕਿਂਕਰ। ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਉਮਾ ਕਹਿ ਬਿਹਂਗਬਰ ॥

ਦੋ. ਤਾਸੁ ਚਰਨ ਸਿਰੁ ਨਾਇ ਕਰਿ ਪ੍ਰੇਮ ਸਹਿਤ ਮਤਿਧੀਰ।
ਗਯੁ ਗਰੁਡ਼ ਬੈਕੁਂਠ ਤਬ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਰਾਖਿ ਰਘੁਬੀਰ ॥ 125(ਕ) ॥

ਗਿਰਿਜਾ ਸਂਤ ਸਮਾਗਮ ਸਮ ਨ ਲਾਭ ਕਛੁ ਆਨ।
ਬਿਨੁ ਹਰਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਨ ਹੋਇ ਸੋ ਗਾਵਹਿਂ ਬੇਦ ਪੁਰਾਨ ॥ 125(ਖ) ॥

ਕਹੇਉਁ ਪਰਮ ਪੁਨੀਤ ਇਤਿਹਾਸਾ। ਸੁਨਤ ਸ਼੍ਰਵਨ ਛੂਟਹਿਂ ਭਵ ਪਾਸਾ ॥
ਪ੍ਰਨਤ ਕਲ੍ਪਤਰੁ ਕਰੁਨਾ ਪੁਂਜਾ। ਉਪਜਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਰਾਮ ਪਦ ਕਂਜਾ ॥
ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚਨ ਜਨਿਤ ਅਘ ਜਾਈ। ਸੁਨਹਿਂ ਜੇ ਕਥਾ ਸ਼੍ਰਵਨ ਮਨ ਲਾਈ ॥
ਤੀਰ੍ਥਾਟਨ ਸਾਧਨ ਸਮੁਦਾਈ। ਜੋਗ ਬਿਰਾਗ ਗ੍ਯਾਨ ਨਿਪੁਨਾਈ ॥
ਨਾਨਾ ਕਰ੍ਮ ਧਰ੍ਮ ਬ੍ਰਤ ਦਾਨਾ। ਸਂਜਮ ਦਮ ਜਪ ਤਪ ਮਖ ਨਾਨਾ ॥
ਭੂਤ ਦਯਾ ਦ੍ਵਿਜ ਗੁਰ ਸੇਵਕਾਈ। ਬਿਦ੍ਯਾ ਬਿਨਯ ਬਿਬੇਕ ਬਡ਼ਆਈ ॥
ਜਹਁ ਲਗਿ ਸਾਧਨ ਬੇਦ ਬਖਾਨੀ। ਸਬ ਕਰ ਫਲ ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਭਵਾਨੀ ॥
ਸੋ ਰਘੁਨਾਥ ਭਗਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਗਾਈ। ਰਾਮ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਁ ਕਾਹੂਁ ਏਕ ਪਾਈ ॥

ਦੋ. ਮੁਨਿ ਦੁਰ੍ਲਭ ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਨਰ ਪਾਵਹਿਂ ਬਿਨਹਿਂ ਪ੍ਰਯਾਸ।
ਜੇ ਯਹ ਕਥਾ ਨਿਰਂਤਰ ਸੁਨਹਿਂ ਮਾਨਿ ਬਿਸ੍ਵਾਸ ॥ 126 ॥

ਸੋਇ ਸਰ੍ਬਗ੍ਯ ਗੁਨੀ ਸੋਇ ਗ੍ਯਾਤਾ। ਸੋਇ ਮਹਿ ਮਂਡਿਤ ਪਂਡਿਤ ਦਾਤਾ ॥
ਧਰ੍ਮ ਪਰਾਯਨ ਸੋਇ ਕੁਲ ਤ੍ਰਾਤਾ। ਰਾਮ ਚਰਨ ਜਾ ਕਰ ਮਨ ਰਾਤਾ ॥
ਨੀਤਿ ਨਿਪੁਨ ਸੋਇ ਪਰਮ ਸਯਾਨਾ। ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸਿਦ੍ਧਾਂਤ ਨੀਕ ਤੇਹਿਂ ਜਾਨਾ ॥
ਸੋਇ ਕਬਿ ਕੋਬਿਦ ਸੋਇ ਰਨਧੀਰਾ। ਜੋ ਛਲ ਛਾਡ਼ਇ ਭਜਿ ਰਘੁਬੀਰਾ ॥
ਧਨ੍ਯ ਦੇਸ ਸੋ ਜਹਁ ਸੁਰਸਰੀ। ਧਨ੍ਯ ਨਾਰਿ ਪਤਿਬ੍ਰਤ ਅਨੁਸਰੀ ॥
ਧਨ੍ਯ ਸੋ ਭੂਪੁ ਨੀਤਿ ਜੋ ਕਰੀ। ਧਨ੍ਯ ਸੋ ਦ੍ਵਿਜ ਨਿਜ ਧਰ੍ਮ ਨ ਟਰੀ ॥
ਸੋ ਧਨ ਧਨ੍ਯ ਪ੍ਰਥਮ ਗਤਿ ਜਾਕੀ। ਧਨ੍ਯ ਪੁਨ੍ਯ ਰਤ ਮਤਿ ਸੋਇ ਪਾਕੀ ॥
ਧਨ੍ਯ ਘਰੀ ਸੋਇ ਜਬ ਸਤਸਂਗਾ। ਧਨ੍ਯ ਜਨ੍ਮ ਦ੍ਵਿਜ ਭਗਤਿ ਅਭਂਗਾ ॥

ਦੋ. ਸੋ ਕੁਲ ਧਨ੍ਯ ਉਮਾ ਸੁਨੁ ਜਗਤ ਪੂਜ੍ਯ ਸੁਪੁਨੀਤ।
ਸ਼੍ਰੀਰਘੁਬੀਰ ਪਰਾਯਨ ਜੇਹਿਂ ਨਰ ਉਪਜ ਬਿਨੀਤ ॥ 127 ॥

ਮਤਿ ਅਨੁਰੂਪ ਕਥਾ ਮੈਂ ਭਾਸ਼ੀ। ਜਦ੍ਯਪਿ ਪ੍ਰਥਮ ਗੁਪ੍ਤ ਕਰਿ ਰਾਖੀ ॥
ਤਵ ਮਨ ਪ੍ਰੀਤਿ ਦੇਖਿ ਅਧਿਕਾਈ। ਤਬ ਮੈਂ ਰਘੁਪਤਿ ਕਥਾ ਸੁਨਾਈ ॥
ਯਹ ਨ ਕਹਿਅ ਸਠਹੀ ਹਠਸੀਲਹਿ। ਜੋ ਮਨ ਲਾਇ ਨ ਸੁਨ ਹਰਿ ਲੀਲਹਿ ॥
ਕਹਿਅ ਨ ਲੋਭਿਹਿ ਕ੍ਰੋਧਹਿ ਕਾਮਿਹਿ। ਜੋ ਨ ਭਜਿ ਸਚਰਾਚਰ ਸ੍ਵਾਮਿਹਿ ॥
ਦ੍ਵਿਜ ਦ੍ਰੋਹਿਹਿ ਨ ਸੁਨਾਇਅ ਕਬਹੂਁ। ਸੁਰਪਤਿ ਸਰਿਸ ਹੋਇ ਨ੍ਰੁਰੁਇਪ ਜਬਹੂਁ ॥
ਰਾਮ ਕਥਾ ਕੇ ਤੇਇ ਅਧਿਕਾਰੀ। ਜਿਨ੍ਹ ਕੇਂ ਸਤਸਂਗਤਿ ਅਤਿ ਪ੍ਯਾਰੀ ॥
ਗੁਰ ਪਦ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨੀਤਿ ਰਤ ਜੇਈ। ਦ੍ਵਿਜ ਸੇਵਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਤੇਈ ॥
ਤਾ ਕਹਁ ਯਹ ਬਿਸੇਸ਼ ਸੁਖਦਾਈ। ਜਾਹਿ ਪ੍ਰਾਨਪ੍ਰਿਯ ਸ਼੍ਰੀਰਘੁਰਾਈ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਚਰਨ ਰਤਿ ਜੋ ਚਹ ਅਥਵਾ ਪਦ ਨਿਰ੍ਬਾਨ।
ਭਾਵ ਸਹਿਤ ਸੋ ਯਹ ਕਥਾ ਕਰੁ ਸ਼੍ਰਵਨ ਪੁਟ ਪਾਨ ॥ 128 ॥

ਰਾਮ ਕਥਾ ਗਿਰਿਜਾ ਮੈਂ ਬਰਨੀ। ਕਲਿ ਮਲ ਸਮਨਿ ਮਨੋਮਲ ਹਰਨੀ ॥
ਸਂਸ੍ਰੁਰੁਇਤਿ ਰੋਗ ਸਜੀਵਨ ਮੂਰੀ। ਰਾਮ ਕਥਾ ਗਾਵਹਿਂ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸੂਰੀ ॥
ਏਹਿ ਮਹਁ ਰੁਚਿਰ ਸਪ੍ਤ ਸੋਪਾਨਾ। ਰਘੁਪਤਿ ਭਗਤਿ ਕੇਰ ਪਂਥਾਨਾ ॥
ਅਤਿ ਹਰਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਜਾਹਿ ਪਰ ਹੋਈ। ਪਾਉਁ ਦੇਇ ਏਹਿਂ ਮਾਰਗ ਸੋਈ ॥
ਮਨ ਕਾਮਨਾ ਸਿਦ੍ਧਿ ਨਰ ਪਾਵਾ। ਜੇ ਯਹ ਕਥਾ ਕਪਟ ਤਜਿ ਗਾਵਾ ॥
ਕਹਹਿਂ ਸੁਨਹਿਂ ਅਨੁਮੋਦਨ ਕਰਹੀਂ। ਤੇ ਗੋਪਦ ਇਵ ਭਵਨਿਧਿ ਤਰਹੀਮ੍ ॥
ਸੁਨਿ ਸਬ ਕਥਾ ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯਁ ਅਤਿ ਭਾਈ। ਗਿਰਿਜਾ ਬੋਲੀ ਗਿਰਾ ਸੁਹਾਈ ॥
ਨਾਥ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਁ ਮਮ ਗਤ ਸਂਦੇਹਾ। ਰਾਮ ਚਰਨ ਉਪਜੇਉ ਨਵ ਨੇਹਾ ॥

ਦੋ. ਮੈਂ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਕ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯ ਭਿਉਁ ਅਬ ਤਵ ਪ੍ਰਸਾਦ ਬਿਸ੍ਵੇਸ।
ਉਪਜੀ ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਦ੍ਰੁਰੁਇਢ਼ ਬੀਤੇ ਸਕਲ ਕਲੇਸ ॥ 129 ॥

ਯਹ ਸੁਭ ਸਂਭੁ ਉਮਾ ਸਂਬਾਦਾ। ਸੁਖ ਸਂਪਾਦਨ ਸਮਨ ਬਿਸ਼ਾਦਾ ॥
ਭਵ ਭਂਜਨ ਗਂਜਨ ਸਂਦੇਹਾ। ਜਨ ਰਂਜਨ ਸਜ੍ਜਨ ਪ੍ਰਿਯ ਏਹਾ ॥
ਰਾਮ ਉਪਾਸਕ ਜੇ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਏਹਿ ਸਮ ਪ੍ਰਿਯ ਤਿਨ੍ਹ ਕੇ ਕਛੁ ਨਾਹੀਮ੍ ॥
ਰਘੁਪਤਿ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾਁ ਜਥਾਮਤਿ ਗਾਵਾ। ਮੈਂ ਯਹ ਪਾਵਨ ਚਰਿਤ ਸੁਹਾਵਾ ॥
ਏਹਿਂ ਕਲਿਕਾਲ ਨ ਸਾਧਨ ਦੂਜਾ। ਜੋਗ ਜਗ੍ਯ ਜਪ ਤਪ ਬ੍ਰਤ ਪੂਜਾ ॥
ਰਾਮਹਿ ਸੁਮਿਰਿਅ ਗਾਇਅ ਰਾਮਹਿ। ਸਂਤਤ ਸੁਨਿਅ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗ੍ਰਾਮਹਿ ॥
ਜਾਸੁ ਪਤਿਤ ਪਾਵਨ ਬਡ਼ ਬਾਨਾ। ਗਾਵਹਿਂ ਕਬਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸਂਤ ਪੁਰਾਨਾ ॥
ਤਾਹਿ ਭਜਹਿ ਮਨ ਤਜਿ ਕੁਟਿਲਾਈ। ਰਾਮ ਭਜੇਂ ਗਤਿ ਕੇਹਿਂ ਨਹਿਂ ਪਾਈ ॥

ਛਂ. ਪਾਈ ਨ ਕੇਹਿਂ ਗਤਿ ਪਤਿਤ ਪਾਵਨ ਰਾਮ ਭਜਿ ਸੁਨੁ ਸਠ ਮਨਾ।
ਗਨਿਕਾ ਅਜਾਮਿਲ ਬ੍ਯਾਧ ਗੀਧ ਗਜਾਦਿ ਖਲ ਤਾਰੇ ਘਨਾ ॥
ਆਭੀਰ ਜਮਨ ਕਿਰਾਤ ਖਸ ਸ੍ਵਪਚਾਦਿ ਅਤਿ ਅਘਰੂਪ ਜੇ।
ਕਹਿ ਨਾਮ ਬਾਰਕ ਤੇਪਿ ਪਾਵਨ ਹੋਹਿਂ ਰਾਮ ਨਮਾਮਿ ਤੇ ॥ 1 ॥

ਰਘੁਬਂਸ ਭੂਸ਼ਨ ਚਰਿਤ ਯਹ ਨਰ ਕਹਹਿਂ ਸੁਨਹਿਂ ਜੇ ਗਾਵਹੀਂ।
ਕਲਿ ਮਲ ਮਨੋਮਲ ਧੋਇ ਬਿਨੁ ਸ਼੍ਰਮ ਰਾਮ ਧਾਮ ਸਿਧਾਵਹੀਮ੍ ॥
ਸਤ ਪਂਚ ਚੌਪਾਈਂ ਮਨੋਹਰ ਜਾਨਿ ਜੋ ਨਰ ਉਰ ਧਰੈ।
ਦਾਰੁਨ ਅਬਿਦ੍ਯਾ ਪਂਚ ਜਨਿਤ ਬਿਕਾਰ ਸ਼੍ਰੀਰਘੁਬਰ ਹਰੈ ॥ 2 ॥

ਸੁਂਦਰ ਸੁਜਾਨ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਨਿਧਾਨ ਅਨਾਥ ਪਰ ਕਰ ਪ੍ਰੀਤਿ ਜੋ।
ਸੋ ਏਕ ਰਾਮ ਅਕਾਮ ਹਿਤ ਨਿਰ੍ਬਾਨਪ੍ਰਦ ਸਮ ਆਨ ਕੋ ॥
ਜਾਕੀ ਕ੍ਰੁਰੁਇਪਾ ਲਵਲੇਸ ਤੇ ਮਤਿਮਂਦ ਤੁਲਸੀਦਾਸਹੂਁ।
ਪਾਯੋ ਪਰਮ ਬਿਸ਼੍ਰਾਮੁ ਰਾਮ ਸਮਾਨ ਪ੍ਰਭੁ ਨਾਹੀਂ ਕਹੂਁ ॥ 3 ॥

ਦੋ. ਮੋ ਸਮ ਦੀਨ ਨ ਦੀਨ ਹਿਤ ਤੁਮ੍ਹ ਸਮਾਨ ਰਘੁਬੀਰ।
ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਰਘੁਬਂਸ ਮਨਿ ਹਰਹੁ ਬਿਸ਼ਮ ਭਵ ਭੀਰ ॥ 130(ਕ) ॥

ਕਾਮਿਹਿ ਨਾਰਿ ਪਿਆਰਿ ਜਿਮਿ ਲੋਭਹਿ ਪ੍ਰਿਯ ਜਿਮਿ ਦਾਮ।
ਤਿਮਿ ਰਘੁਨਾਥ ਨਿਰਂਤਰ ਪ੍ਰਿਯ ਲਾਗਹੁ ਮੋਹਿ ਰਾਮ ॥ 130(ਖ) ॥

ਸ਼੍ਲੋਕ-ਯਤ੍ਪੂਰ੍ਵ ਪ੍ਰਭੁਣਾ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਂ ਸੁਕਵਿਨਾ ਸ਼੍ਰੀਸ਼ਂਭੁਨਾ ਦੁਰ੍ਗਮਂ
ਸ਼੍ਰੀਮਦ੍ਰਾਮਪਦਾਬ੍ਜਭਕ੍ਤਿਮਨਿਸ਼ਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ੍ਯੈ ਤੁ ਰਾਮਾਯਣਮ੍।
ਮਤ੍ਵਾ ਤਦ੍ਰਘੁਨਾਥਮਨਿਰਤਂ ਸ੍ਵਾਂਤਸ੍ਤਮਃਸ਼ਾਂਤਯੇ
ਭਾਸ਼ਾਬਦ੍ਧਮਿਦਂ ਚਕਾਰ ਤੁਲਸੀਦਾਸਸ੍ਤਥਾ ਮਾਨਸਮ੍ ॥ 1 ॥

ਪੁਣ੍ਯਂ ਪਾਪਹਰਂ ਸਦਾ ਸ਼ਿਵਕਰਂ ਵਿਜ੍ਞਾਨਭਕ੍ਤਿਪ੍ਰਦਂ
ਮਾਯਾਮੋਹਮਲਾਪਹਂ ਸੁਵਿਮਲਂ ਪ੍ਰੇਮਾਂਬੁਪੂਰਂ ਸ਼ੁਭਮ੍।
ਸ਼੍ਰੀਮਦ੍ਰਾਮਚਰਿਤ੍ਰਮਾਨਸਮਿਦਂ ਭਕ੍ਤ੍ਯਾਵਗਾਹਂਤਿ ਯੇ
ਤੇ ਸਂਸਾਰਪਤਂਗਘੋਰਕਿਰਣੈਰ੍ਦਹ੍ਯਂਤਿ ਨੋ ਮਾਨਵਾਃ ॥ 2 ॥

ਮਾਸਪਾਰਾਯਣ, ਤੀਸਵਾਁ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਨਵਾਨ੍ਹਪਾਰਾਯਣ, ਨਵਾਁ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
———
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਦ੍ਰਾਮਚਰਿਤਮਾਨਸੇ ਸਕਲਕਲਿਕਲੁਸ਼ਵਿਧ੍ਵਂਸਨੇ
ਸਪ੍ਤਮਃ ਸੋਪਾਨਃ ਸਮਾਪ੍ਤਃ।
(ਉਤ੍ਤਰਕਾਂਡ ਸਮਾਪ੍ਤ)
——–
ਆਰਤਿ ਸ਼੍ਰੀਰਾਮਾਯਨਜੀ ਕੀ। ਕੀਰਤਿ ਕਲਿਤ ਲਲਿਤ ਸਿਯ ਪੀ ਕੀ ॥
ਗਾਵਤ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿਕ ਮੁਨਿ ਨਾਰਦ। ਬਾਲਮੀਕ ਬਿਗ੍ਯਾਨ ਬਿਸਾਰਦ।
ਸੁਕ ਸਨਕਾਦਿ ਸੇਸ਼ ਅਰੁ ਸਾਰਦ। ਬਰਨਿ ਪਵਨਸੁਤ ਕੀਰਤਿ ਨੀਕੀ ॥ 1 ॥

ਗਾਵਤ ਬੇਦ ਪੁਰਾਨ ਅਸ਼੍ਟਦਸ। ਛੋ ਸਾਸ੍ਤ੍ਰ ਸਬ ਗ੍ਰਂਥਨ ਕੋ ਰਸ।
ਮੁਨਿ ਜਨ ਧਨ ਸਂਤਨ ਕੋ ਸਰਬਸ। ਸਾਰ ਅਂਸ ਸਂਮਤ ਸਬਹੀ ਕੀ ॥ 2 ॥

ਗਾਵਤ ਸਂਤਤ ਸਂਭੁ ਭਵਾਨੀ। ਅਰੁ ਘਟਸਂਭਵ ਮੁਨਿ ਬਿਗ੍ਯਾਨੀ।
ਬ੍ਯਾਸ ਆਦਿ ਕਬਿਬਰ੍ਜ ਬਖਾਨੀ। ਕਾਗਭੁਸੁਂਡਿ ਗਰੁਡ ਕੇ ਹੀ ਕੀ ॥ 3 ॥

ਕਲਿਮਲ ਹਰਨਿ ਬਿਸ਼ਯ ਰਸ ਫੀਕੀ। ਸੁਭਗ ਸਿਂਗਾਰ ਮੁਕ੍ਤਿ ਜੁਬਤੀ ਕੀ।
ਦਲਨ ਰੋਗ ਭਵ ਮੂਰਿ ਅਮੀ ਕੀ। ਤਾਤ ਮਾਤ ਸਬ ਬਿਧਿ ਤੁਲਸੀ ਕੀ ॥ 4 ॥