అష్టావక్ర ఉవాచ ॥
ఆచక్ష్వ శఋణు వా తాత నానాశాస్త్రాణ్యనేకశః ।
తథాపి న తవ స్వాస్థ్యం సర్వవిస్మరణాద్ ఋతే ॥ 16-1॥
భోగం కర్మ సమాధిం వా కురు విజ్ఞ తథాపి తే ।
చిత్తం నిరస్తసర్వాశమత్యర్థం రోచయిష్యతి ॥ 16-2॥
ఆయాసాత్సకలో దుఃఖీ నైనం జానాతి కశ్చన ।
అనేనైవోపదేశేన ధన్యః ప్రాప్నోతి నిర్వృతిమ్ ॥ 16-3॥
వ్యాపారే ఖిద్యతే యస్తు నిమేషోన్మేషయోరపి ।
తస్యాలస్య ధురీణస్య సుఖం నాన్యస్య కస్యచిత్ ॥ 16-4॥
ఇదం కృతమిదం నేతి ద్వంద్వైర్ముక్తం యదా మనః ।
ధర్మార్థకామమోక్షేషు నిరపేక్షం తదా భవేత్ ॥ 16-5॥
విరక్తో విషయద్వేష్టా రాగీ విషయలోలుపః ।
గ్రహమోక్షవిహీనస్తు న విరక్తో న రాగవాన్ ॥ 16-6॥
హేయోపాదేయతా తావత్సంసారవిటపాంకురః ।
స్పృహా జీవతి యావద్ వై నిర్విచారదశాస్పదమ్ ॥ 16-7॥
ప్రవృత్తౌ జాయతే రాగో నిర్వృత్తౌ ద్వేష ఏవ హి ।
నిర్ద్వంద్వో బాలవద్ ధీమాన్ ఏవమేవ వ్యవస్థితః ॥ 16-8॥
హాతుమిచ్ఛతి సంసారం రాగీ దుఃఖజిహాసయా ।
వీతరాగో హి నిర్దుఃఖస్తస్మిన్నపి న ఖిద్యతి ॥ 16-9॥
యస్యాభిమానో మోక్షేఽపి దేహేఽపి మమతా తథా ।
న చ జ్ఞానీ న వా యోగీ కేవలం దుఃఖభాగసౌ ॥ 16-10॥
హరో యద్యుపదేష్టా తే హరిః కమలజోఽపి వా ।
తథాపి న తవ స్వాథ్యం సర్వవిస్మరణాదృతే ॥ 16-11॥