శ్రీ గణేశాయ నమః
శ్రీ జానకీవల్లభో విజయతే
శ్రీ రామచరితమానస
తృతీయ సోపాన (అరణ్యకాండ)
మూలం ధర్మతరోర్వివేకజలధేః పూర్ణేందుమానందదం
వైరాగ్యాంబుజభాస్కరం హ్యఘఘనధ్వాంతాపహం తాపహం।
మోహాంభోధరపూగపాటనవిధౌ స్వఃసంభవం శంకరం
వందే బ్రహ్మకులం కలంకశమనం శ్రీరామభూపప్రియమ్ ॥ 1 ॥
సాంద్రానందపయోదసౌభగతనుం పీతాంబరం సుందరం
పాణౌ బాణశరాసనం కటిలసత్తూణీరభారం వరం
రాజీవాయతలోచనం ధృతజటాజూటేన సంశోభితం
సీతాలక్ష్మణసంయుతం పథిగతం రామాభిరామం భజే ॥ 2 ॥
సో. ఉమా రామ గున గూఢ఼ పండిత ముని పావహిం బిరతి।
పావహిం మోహ బిమూఢ఼ జే హరి బిముఖ న ధర్మ రతి ॥
పుర నర భరత ప్రీతి మైం గాఈ। మతి అనురూప అనూప సుహాఈ ॥
అబ ప్రభు చరిత సునహు అతి పావన। కరత జే బన సుర నర ముని భావన ॥
ఏక బార చుని కుసుమ సుహాఏ। నిజ కర భూషన రామ బనాఏ ॥
సీతహి పహిరాఏ ప్రభు సాదర। బైఠే ఫటిక సిలా పర సుందర ॥
సురపతి సుత ధరి బాయస బేషా। సఠ చాహత రఘుపతి బల దేఖా ॥
జిమి పిపీలికా సాగర థాహా। మహా మందమతి పావన చాహా ॥
సీతా చరన చౌంచ హతి భాగా। మూఢ఼ మందమతి కారన కాగా ॥
చలా రుధిర రఘునాయక జానా। సీంక ధనుష సాయక సంధానా ॥
దో. అతి కృపాల రఘునాయక సదా దీన పర నేహ।
తా సన ఆఇ కీన్హ ఛలు మూరఖ అవగున గేహ ॥ 1 ॥
ప్రేరిత మంత్ర బ్రహ్మసర ధావా। చలా భాజి బాయస భయ పావా ॥
ధరి నిజ రుప గయు పితు పాహీం। రామ బిముఖ రాఖా తేహి నాహీమ్ ॥
భా నిరాస ఉపజీ మన త్రాసా। జథా చక్ర భయ రిషి దుర్బాసా ॥
బ్రహ్మధామ సివపుర సబ లోకా। ఫిరా శ్రమిత బ్యాకుల భయ సోకా ॥
కాహూఁ బైఠన కహా న ఓహీ। రాఖి కో సకి రామ కర ద్రోహీ ॥
మాతు మృత్యు పితు సమన సమానా। సుధా హోఇ బిష సును హరిజానా ॥
మిత్ర కరి సత రిపు కై కరనీ। తా కహఁ బిబుధనదీ బైతరనీ ॥
సబ జగు తాహి అనలహు తే తాతా। జో రఘుబీర బిముఖ సును భ్రాతా ॥
నారద దేఖా బికల జయంతా। లాగి దయా కోమల చిత సంతా ॥
పఠవా తురత రామ పహిం తాహీ। కహేసి పుకారి ప్రనత హిత పాహీ ॥
ఆతుర సభయ గహేసి పద జాఈ। త్రాహి త్రాహి దయాల రఘురాఈ ॥
అతులిత బల అతులిత ప్రభుతాఈ। మైం మతిమంద జాని నహిం పాఈ ॥
నిజ కృత కర్మ జనిత ఫల పాయుఁ। అబ ప్రభు పాహి సరన తకి ఆయుఁ ॥
సుని కృపాల అతి ఆరత బానీ। ఏకనయన కరి తజా భవానీ ॥
సో. కీన్హ మోహ బస ద్రోహ జద్యపి తేహి కర బధ ఉచిత।
ప్రభు ఛాడ఼ఏఉ కరి ఛోహ కో కృపాల రఘుబీర సమ ॥ 2 ॥
రఘుపతి చిత్రకూట బసి నానా। చరిత కిఏ శ్రుతి సుధా సమానా ॥
బహురి రామ అస మన అనుమానా। హోఇహి భీర సబహిం మోహి జానా ॥
సకల మునిన్హ సన బిదా కరాఈ। సీతా సహిత చలే ద్వౌ భాఈ ॥
అత్రి కే ఆశ్రమ జబ ప్రభు గయూ। సునత మహాముని హరషిత భయూ ॥
పులకిత గాత అత్రి ఉఠి ధాఏ। దేఖి రాము ఆతుర చలి ఆఏ ॥
కరత దండవత ముని ఉర లాఏ। ప్రేమ బారి ద్వౌ జన అన్హవాఏ ॥
దేఖి రామ ఛబి నయన జుడ఼ఆనే। సాదర నిజ ఆశ్రమ తబ ఆనే ॥
కరి పూజా కహి బచన సుహాఏ। దిఏ మూల ఫల ప్రభు మన భాఏ ॥
సో. ప్రభు ఆసన ఆసీన భరి లోచన సోభా నిరఖి।
మునిబర పరమ ప్రబీన జోరి పాని అస్తుతి కరత ॥ 3 ॥
ఛం. నమామి భక్త వత్సలం। కృపాలు శీల కోమలమ్ ॥
భజామి తే పదాంబుజం। అకామినాం స్వధామదమ్ ॥
నికామ శ్యామ సుందరం। భవాంబునాథ మందరమ్ ॥
ప్రఫుల్ల కంజ లోచనం। మదాది దోష మోచనమ్ ॥
ప్రలంబ బాహు విక్రమం। ప్రభోఽప్రమేయ వైభవమ్ ॥
నిషంగ చాప సాయకం। ధరం త్రిలోక నాయకమ్ ॥
దినేశ వంశ మండనం। మహేశ చాప ఖండనమ్ ॥
మునీంద్ర సంత రంజనం। సురారి వృంద భంజనమ్ ॥
మనోజ వైరి వందితం। అజాది దేవ సేవితమ్ ॥
విశుద్ధ బోధ విగ్రహం। సమస్త దూషణాపహమ్ ॥
నమామి ఇందిరా పతిం। సుఖాకరం సతాం గతిమ్ ॥
భజే సశక్తి సానుజం। శచీ పతిం ప్రియానుజమ్ ॥
త్వదంఘ్రి మూల యే నరాః। భజంతి హీన మత్సరా ॥
పతంతి నో భవార్ణవే। వితర్క వీచి సంకులే ॥
వివిక్త వాసినః సదా। భజంతి ముక్తయే ముదా ॥
నిరస్య ఇంద్రియాదికం। ప్రయాంతి తే గతిం స్వకమ్ ॥
తమేకమభ్దుతం ప్రభుం। నిరీహమీశ్వరం విభుమ్ ॥
జగద్గురుం చ శాశ్వతం। తురీయమేవ కేవలమ్ ॥
భజామి భావ వల్లభం। కుయోగినాం సుదుర్లభమ్ ॥
స్వభక్త కల్ప పాదపం। సమం సుసేవ్యమన్వహమ్ ॥
అనూప రూప భూపతిం। నతోఽహముర్విజా పతిమ్ ॥
ప్రసీద మే నమామి తే। పదాబ్జ భక్తి దేహి మే ॥
పఠంతి యే స్తవం ఇదం। నరాదరేణ తే పదమ్ ॥
వ్రజంతి నాత్ర సంశయం। త్వదీయ భక్తి సంయుతా ॥
దో. బినతీ కరి ముని నాఇ సిరు కహ కర జోరి బహోరి।
చరన సరోరుహ నాథ జని కబహుఁ తజై మతి మోరి ॥ 4 ॥
శ్రీ గణేశాయ నమః
శ్రీ జానకీవల్లభో విజయతే
శ్రీ రామచరితమానస
———-
తృతీయ సోపాన
(అరణ్యకాండ)
శ్లోక
మూలం ధర్మతరోర్వివేకజలధేః పూర్ణేందుమానందదం
వైరాగ్యాంబుజభాస్కరం హ్యఘఘనధ్వాంతాపహం తాపహం।
మోహాంభోధరపూగపాటనవిధౌ స్వఃసంభవం శంకరం
వందే బ్రహ్మకులం కలంకశమనం శ్రీరామభూపప్రియమ్ ॥ 1 ॥
సాంద్రానందపయోదసౌభగతనుం పీతాంబరం సుందరం
పాణౌ బాణశరాసనం కటిలసత్తూణీరభారం వరం
రాజీవాయతలోచనం ధృతజటాజూటేన సంశోభితం
సీతాలక్ష్మణసంయుతం పథిగతం రామాభిరామం భజే ॥ 2 ॥
సో. ఉమా రామ గున గూఢ఼ పండిత ముని పావహిం బిరతి।
పావహిం మోహ బిమూఢ఼ జే హరి బిముఖ న ధర్మ రతి ॥
పుర నర భరత ప్రీతి మైం గాఈ। మతి అనురూప అనూప సుహాఈ ॥
అబ ప్రభు చరిత సునహు అతి పావన। కరత జే బన సుర నర ముని భావన ॥
ఏక బార చుని కుసుమ సుహాఏ। నిజ కర భూషన రామ బనాఏ ॥
సీతహి పహిరాఏ ప్రభు సాదర। బైఠే ఫటిక సిలా పర సుందర ॥
సురపతి సుత ధరి బాయస బేషా। సఠ చాహత రఘుపతి బల దేఖా ॥
జిమి పిపీలికా సాగర థాహా। మహా మందమతి పావన చాహా ॥
సీతా చరన చౌంచ హతి భాగా। మూఢ఼ మందమతి కారన కాగా ॥
చలా రుధిర రఘునాయక జానా। సీంక ధనుష సాయక సంధానా ॥
దో. అతి కృపాల రఘునాయక సదా దీన పర నేహ।
తా సన ఆఇ కీన్హ ఛలు మూరఖ అవగున గేహ ॥ 1 ॥
ప్రేరిత మంత్ర బ్రహ్మసర ధావా। చలా భాజి బాయస భయ పావా ॥
ధరి నిజ రుప గయు పితు పాహీం। రామ బిముఖ రాఖా తేహి నాహీమ్ ॥
భా నిరాస ఉపజీ మన త్రాసా। జథా చక్ర భయ రిషి దుర్బాసా ॥
బ్రహ్మధామ సివపుర సబ లోకా। ఫిరా శ్రమిత బ్యాకుల భయ సోకా ॥
కాహూఁ బైఠన కహా న ఓహీ। రాఖి కో సకి రామ కర ద్రోహీ ॥
మాతు మృత్యు పితు సమన సమానా। సుధా హోఇ బిష సును హరిజానా ॥
మిత్ర కరి సత రిపు కై కరనీ। తా కహఁ బిబుధనదీ బైతరనీ ॥
సబ జగు తాహి అనలహు తే తాతా। జో రఘుబీర బిముఖ సును భ్రాతా ॥
నారద దేఖా బికల జయంతా। లాగి దయా కోమల చిత సంతా ॥
పఠవా తురత రామ పహిం తాహీ। కహేసి పుకారి ప్రనత హిత పాహీ ॥
ఆతుర సభయ గహేసి పద జాఈ। త్రాహి త్రాహి దయాల రఘురాఈ ॥
అతులిత బల అతులిత ప్రభుతాఈ। మైం మతిమంద జాని నహిం పాఈ ॥
నిజ కృత కర్మ జనిత ఫల పాయుఁ। అబ ప్రభు పాహి సరన తకి ఆయుఁ ॥
సుని కృపాల అతి ఆరత బానీ। ఏకనయన కరి తజా భవానీ ॥
సో. కీన్హ మోహ బస ద్రోహ జద్యపి తేహి కర బధ ఉచిత।
ప్రభు ఛాడ఼ఏఉ కరి ఛోహ కో కృపాల రఘుబీర సమ ॥ 2 ॥
రఘుపతి చిత్రకూట బసి నానా। చరిత కిఏ శ్రుతి సుధా సమానా ॥
బహురి రామ అస మన అనుమానా। హోఇహి భీర సబహిం మోహి జానా ॥
సకల మునిన్హ సన బిదా కరాఈ। సీతా సహిత చలే ద్వౌ భాఈ ॥
అత్రి కే ఆశ్రమ జబ ప్రభు గయూ। సునత మహాముని హరషిత భయూ ॥
పులకిత గాత అత్రి ఉఠి ధాఏ। దేఖి రాము ఆతుర చలి ఆఏ ॥
కరత దండవత ముని ఉర లాఏ। ప్రేమ బారి ద్వౌ జన అన్హవాఏ ॥
దేఖి రామ ఛబి నయన జుడ఼ఆనే। సాదర నిజ ఆశ్రమ తబ ఆనే ॥
కరి పూజా కహి బచన సుహాఏ। దిఏ మూల ఫల ప్రభు మన భాఏ ॥
సో. ప్రభు ఆసన ఆసీన భరి లోచన సోభా నిరఖి।
మునిబర పరమ ప్రబీన జోరి పాని అస్తుతి కరత ॥ 3 ॥
ఛం. నమామి భక్త వత్సలం। కృపాలు శీల కోమలమ్ ॥
భజామి తే పదాంబుజం। అకామినాం స్వధామదమ్ ॥
నికామ శ్యామ సుందరం। భవాంబునాథ మందరమ్ ॥
ప్రఫుల్ల కంజ లోచనం। మదాది దోష మోచనమ్ ॥
ప్రలంబ బాహు విక్రమం। ప్రభోఽప్రమేయ వైభవమ్ ॥
నిషంగ చాప సాయకం। ధరం త్రిలోక నాయకమ్ ॥
దినేశ వంశ మండనం। మహేశ చాప ఖండనమ్ ॥
మునీంద్ర సంత రంజనం। సురారి వృంద భంజనమ్ ॥
మనోజ వైరి వందితం। అజాది దేవ సేవితమ్ ॥
విశుద్ధ బోధ విగ్రహం। సమస్త దూషణాపహమ్ ॥
నమామి ఇందిరా పతిం। సుఖాకరం సతాం గతిమ్ ॥
భజే సశక్తి సానుజం। శచీ పతిం ప్రియానుజమ్ ॥
త్వదంఘ్రి మూల యే నరాః। భజంతి హీన మత్సరా ॥
పతంతి నో భవార్ణవే। వితర్క వీచి సంకులే ॥
వివిక్త వాసినః సదా। భజంతి ముక్తయే ముదా ॥
నిరస్య ఇంద్రియాదికం। ప్రయాంతి తే గతిం స్వకమ్ ॥
తమేకమభ్దుతం ప్రభుం। నిరీహమీశ్వరం విభుమ్ ॥
జగద్గురుం చ శాశ్వతం। తురీయమేవ కేవలమ్ ॥
భజామి భావ వల్లభం। కుయోగినాం సుదుర్లభమ్ ॥
స్వభక్త కల్ప పాదపం। సమం సుసేవ్యమన్వహమ్ ॥
అనూప రూప భూపతిం। నతోఽహముర్విజా పతిమ్ ॥
ప్రసీద మే నమామి తే। పదాబ్జ భక్తి దేహి మే ॥
పఠంతి యే స్తవం ఇదం। నరాదరేణ తే పదమ్ ॥
వ్రజంతి నాత్ర సంశయం। త్వదీయ భక్తి సంయుతా ॥
దో. బినతీ కరి ముని నాఇ సిరు కహ కర జోరి బహోరి।
చరన సరోరుహ నాథ జని కబహుఁ తజై మతి మోరి ॥ 4 ॥
అనుసుఇయా కే పద గహి సీతా। మిలీ బహోరి సుసీల బినీతా ॥
రిషిపతినీ మన సుఖ అధికాఈ। ఆసిష దేఇ నికట బైఠాఈ ॥
దిబ్య బసన భూషన పహిరాఏ। జే నిత నూతన అమల సుహాఏ ॥
కహ రిషిబధూ సరస మృదు బానీ। నారిధర్మ కఛు బ్యాజ బఖానీ ॥
మాతు పితా భ్రాతా హితకారీ। మితప్రద సబ సును రాజకుమారీ ॥
అమిత దాని భర్తా బయదేహీ। అధమ సో నారి జో సేవ న తేహీ ॥
ధీరజ ధర్మ మిత్ర అరు నారీ। ఆపద కాల పరిఖిఅహిం చారీ ॥
బృద్ధ రోగబస జడ఼ ధనహీనా। అధం బధిర క్రోధీ అతి దీనా ॥
ఐసేహు పతి కర కిఏఁ అపమానా। నారి పావ జమపుర దుఖ నానా ॥
ఏకి ధర్మ ఏక బ్రత నేమా। కాయఁ బచన మన పతి పద ప్రేమా ॥
జగ పతి బ్రతా చారి బిధి అహహిం। బేద పురాన సంత సబ కహహిమ్ ॥
ఉత్తమ కే అస బస మన మాహీం। సపనేహుఁ ఆన పురుష జగ నాహీమ్ ॥
మధ్యమ పరపతి దేఖి కైసేం। భ్రాతా పితా పుత్ర నిజ జైంసేమ్ ॥
ధర్మ బిచారి సముఝి కుల రహీ। సో నికిష్ట త్రియ శ్రుతి అస కహీ ॥
బిను అవసర భయ తేం రహ జోఈ। జానేహు అధమ నారి జగ సోఈ ॥
పతి బంచక పరపతి రతి కరీ। రౌరవ నరక కల్ప సత పరీ ॥
ఛన సుఖ లాగి జనమ సత కోటి। దుఖ న సముఝ తేహి సమ కో ఖోటీ ॥
బిను శ్రమ నారి పరమ గతి లహీ। పతిబ్రత ధర్మ ఛాడ఼ఇ ఛల గహీ ॥
పతి ప్రతికుల జనమ జహఁ జాఈ। బిధవా హోఈ పాఈ తరునాఈ ॥
సో. సహజ అపావని నారి పతి సేవత సుభ గతి లహి।
జసు గావత శ్రుతి చారి అజహు తులసికా హరిహి ప్రియ ॥ 5క ॥
సను సీతా తవ నామ సుమిర నారి పతిబ్రత కరహి।
తోహి ప్రానప్రియ రామ కహిఉఁ కథా సంసార హిత ॥ 5ఖ ॥
సుని జానకీం పరమ సుఖు పావా। సాదర తాసు చరన సిరు నావా ॥
తబ ముని సన కహ కృపానిధానా। ఆయసు హోఇ జాఉఁ బన ఆనా ॥
సంతత మో పర కృపా కరేహూ। సేవక జాని తజేహు జని నేహూ ॥
ధర్మ ధురంధర ప్రభు కై బానీ। సుని సప్రేమ బోలే ముని గ్యానీ ॥
జాసు కృపా అజ సివ సనకాదీ। చహత సకల పరమారథ బాదీ ॥
తే తుమ్హ రామ అకామ పిఆరే। దీన బంధు మృదు బచన ఉచారే ॥
అబ జానీ మైం శ్రీ చతురాఈ। భజీ తుమ్హహి సబ దేవ బిహాఈ ॥
జేహి సమాన అతిసయ నహిం కోఈ। తా కర సీల కస న అస హోఈ ॥
కేహి బిధి కహౌం జాహు అబ స్వామీ। కహహు నాథ తుమ్హ అంతరజామీ ॥
అస కహి ప్రభు బిలోకి ముని ధీరా। లోచన జల బహ పులక సరీరా ॥
ఛం. తన పులక నిర్భర ప్రేమ పురన నయన ముఖ పంకజ దిఏ।
మన గ్యాన గున గోతీత ప్రభు మైం దీఖ జప తప కా కిఏ ॥
జప జోగ ధర్మ సమూహ తేం నర భగతి అనుపమ పావీ।
రధుబీర చరిత పునీత నిసి దిన దాస తులసీ గావీ ॥
దో. కలిమల సమన దమన మన రామ సుజస సుఖమూల।
సాదర సునహి జే తిన్హ పర రామ రహహిం అనుకూల ॥ 6(క) ॥
సో. కఠిన కాల మల కోస ధర్మ న గ్యాన న జోగ జప।
పరిహరి సకల భరోస రామహి భజహిం తే చతుర నర ॥ 6(ఖ) ॥
ముని పద కమల నాఇ కరి సీసా। చలే బనహి సుర నర ముని ఈసా ॥
ఆగే రామ అనుజ పుని పాఛేం। ముని బర బేష బనే అతి కాఛేమ్ ॥
ఉమయ బీచ శ్రీ సోహి కైసీ। బ్రహ్మ జీవ బిచ మాయా జైసీ ॥
సరితా బన గిరి అవఘట ఘాటా। పతి పహిచానీ దేహిం బర బాటా ॥
జహఁ జహఁ జాహి దేవ రఘురాయా। కరహిం మేధ తహఁ తహఁ నభ ఛాయా ॥
మిలా అసుర బిరాధ మగ జాతా। ఆవతహీం రఘువీర నిపాతా ॥
తురతహిం రుచిర రూప తేహిం పావా। దేఖి దుఖీ నిజ ధామ పఠావా ॥
పుని ఆఏ జహఁ ముని సరభంగా। సుందర అనుజ జానకీ సంగా ॥
దో. దేఖీ రామ ముఖ పంకజ మునిబర లోచన భృంగ।
సాదర పాన కరత అతి ధన్య జన్మ సరభంగ ॥ 7 ॥
కహ ముని సును రఘుబీర కృపాలా। సంకర మానస రాజమరాలా ॥
జాత రహేఉఁ బిరంచి కే ధామా। సునేఉఁ శ్రవన బన ఐహహిం రామా ॥
చితవత పంథ రహేఉఁ దిన రాతీ। అబ ప్రభు దేఖి జుడ఼ఆనీ ఛాతీ ॥
నాథ సకల సాధన మైం హీనా। కీన్హీ కృపా జాని జన దీనా ॥
సో కఛు దేవ న మోహి నిహోరా। నిజ పన రాఖేఉ జన మన చోరా ॥
తబ లగి రహహు దీన హిత లాగీ। జబ లగి మిలౌం తుమ్హహి తను త్యాగీ ॥
జోగ జగ్య జప తప బ్రత కీన్హా। ప్రభు కహఁ దేఇ భగతి బర లీన్హా ॥
ఏహి బిధి సర రచి ముని సరభంగా। బైఠే హృదయఁ ఛాడ఼ఇ సబ సంగా ॥
దో. సీతా అనుజ సమేత ప్రభు నీల జలద తను స్యామ।
మమ హియఁ బసహు నిరంతర సగునరుప శ్రీరామ ॥ 8 ॥
అస కహి జోగ అగిని తను జారా। రామ కృపాఁ బైకుంఠ సిధారా ॥
తాతే ముని హరి లీన న భయూ। ప్రథమహిం భేద భగతి బర లయూ ॥
రిషి నికాయ మునిబర గతి దేఖి। సుఖీ భే నిజ హృదయఁ బిసేషీ ॥
అస్తుతి కరహిం సకల ముని బృందా। జయతి ప్రనత హిత కరునా కందా ॥
పుని రఘునాథ చలే బన ఆగే। మునిబర బృంద బిపుల సఁగ లాగే ॥
అస్థి సమూహ దేఖి రఘురాయా। పూఛీ మునిన్హ లాగి అతి దాయా ॥
జానతహుఁ పూఛిఅ కస స్వామీ। సబదరసీ తుమ్హ అంతరజామీ ॥
నిసిచర నికర సకల ముని ఖాఏ। సుని రఘుబీర నయన జల ఛాఏ ॥
దో. నిసిచర హీన కరుఁ మహి భుజ ఉఠాఇ పన కీన్హ।
సకల మునిన్హ కే ఆశ్రమన్హి జాఇ జాఇ సుఖ దీన్హ ॥ 9 ॥
ముని అగస్తి కర సిష్య సుజానా। నామ సుతీఛన రతి భగవానా ॥
మన క్రమ బచన రామ పద సేవక। సపనేహుఁ ఆన భరోస న దేవక ॥
ప్రభు ఆగవను శ్రవన సుని పావా। కరత మనోరథ ఆతుర ధావా ॥
హే బిధి దీనబంధు రఘురాయా। మో సే సఠ పర కరిహహిం దాయా ॥
సహిత అనుజ మోహి రామ గోసాఈ। మిలిహహిం నిజ సేవక కీ నాఈ ॥
మోరే జియఁ భరోస దృఢ఼ నాహీం। భగతి బిరతి న గ్యాన మన మాహీమ్ ॥
నహిం సతసంగ జోగ జప జాగా। నహిం దృఢ఼ చరన కమల అనురాగా ॥
ఏక బాని కరునానిధాన కీ। సో ప్రియ జాకేం గతి న ఆన కీ ॥
హోఇహైం సుఫల ఆజు మమ లోచన। దేఖి బదన పంకజ భవ మోచన ॥
నిర్భర ప్రేమ మగన ముని గ్యానీ। కహి న జాఇ సో దసా భవానీ ॥
దిసి అరు బిదిసి పంథ నహిం సూఝా। కో మైం చలేఉఁ కహాఁ నహిం బూఝా ॥
కబహుఁక ఫిరి పాఛేం పుని జాఈ। కబహుఁక నృత్య కరి గున గాఈ ॥
అబిరల ప్రేమ భగతి ముని పాఈ। ప్రభు దేఖైం తరు ఓట లుకాఈ ॥
అతిసయ ప్రీతి దేఖి రఘుబీరా। ప్రగటే హృదయఁ హరన భవ భీరా ॥
ముని మగ మాఝ అచల హోఇ బైసా। పులక సరీర పనస ఫల జైసా ॥
తబ రఘునాథ నికట చలి ఆఏ। దేఖి దసా నిజ జన మన భాఏ ॥
మునిహి రామ బహు భాఁతి జగావా। జాగ న ధ్యానజనిత సుఖ పావా ॥
భూప రూప తబ రామ దురావా। హృదయఁ చతుర్భుజ రూప దేఖావా ॥
ముని అకులాఇ ఉఠా తబ కైసేం। బికల హీన మని ఫని బర జైసేమ్ ॥
ఆగేం దేఖి రామ తన స్యామా। సీతా అనుజ సహిత సుఖ ధామా ॥
పరేఉ లకుట ఇవ చరనన్హి లాగీ। ప్రేమ మగన మునిబర బడ఼భాగీ ॥
భుజ బిసాల గహి లిఏ ఉఠాఈ। పరమ ప్రీతి రాఖే ఉర లాఈ ॥
మునిహి మిలత అస సోహ కృపాలా। కనక తరుహి జను భేంట తమాలా ॥
రామ బదను బిలోక ముని ఠాఢ఼ఆ। మానహుఁ చిత్ర మాఝ లిఖి కాఢ఼ఆ ॥
దో. తబ ముని హృదయఁ ధీర ధీర గహి పద బారహిం బార।
నిజ ఆశ్రమ ప్రభు ఆని కరి పూజా బిబిధ ప్రకార ॥ 10 ॥
కహ ముని ప్రభు సును బినతీ మోరీ। అస్తుతి కరౌం కవన బిధి తోరీ ॥
మహిమా అమిత మోరి మతి థోరీ। రబి సన్ముఖ ఖద్యోత అఁజోరీ ॥
శ్యామ తామరస దామ శరీరం। జటా ముకుట పరిధన మునిచీరమ్ ॥
పాణి చాప శర కటి తూణీరం। నౌమి నిరంతర శ్రీరఘువీరమ్ ॥
మోహ విపిన ఘన దహన కృశానుః। సంత సరోరుహ కానన భానుః ॥
నిశిచర కరి వరూథ మృగరాజః। త్రాతు సదా నో భవ ఖగ బాజః ॥
అరుణ నయన రాజీవ సువేశం। సీతా నయన చకోర నిశేశమ్ ॥
హర హ్రది మానస బాల మరాలం। నౌమి రామ ఉర బాహు విశాలమ్ ॥
సంశయ సర్ప గ్రసన ఉరగాదః। శమన సుకర్కశ తర్క విషాదః ॥
భవ భంజన రంజన సుర యూథః। త్రాతు సదా నో కృపా వరూథః ॥
నిర్గుణ సగుణ విషమ సమ రూపం। జ్ఞాన గిరా గోతీతమనూపమ్ ॥
అమలమఖిలమనవద్యమపారం। నౌమి రామ భంజన మహి భారమ్ ॥
భక్త కల్పపాదప ఆరామః। తర్జన క్రోధ లోభ మద కామః ॥
అతి నాగర భవ సాగర సేతుః। త్రాతు సదా దినకర కుల కేతుః ॥
అతులిత భుజ ప్రతాప బల ధామః। కలి మల విపుల విభంజన నామః ॥
ధర్మ వర్మ నర్మద గుణ గ్రామః। సంతత శం తనోతు మమ రామః ॥
జదపి బిరజ బ్యాపక అబినాసీ। సబ కే హృదయఁ నిరంతర బాసీ ॥
తదపి అనుజ శ్రీ సహిత ఖరారీ। బసతు మనసి మమ కాననచారీ ॥
జే జానహిం తే జానహుఁ స్వామీ। సగున అగున ఉర అంతరజామీ ॥
జో కోసల పతి రాజివ నయనా। కరు సో రామ హృదయ మమ అయనా।
అస అభిమాన జాఇ జని భోరే। మైం సేవక రఘుపతి పతి మోరే ॥
సుని ముని బచన రామ మన భాఏ। బహురి హరషి మునిబర ఉర లాఏ ॥
పరమ ప్రసన్న జాను ముని మోహీ। జో బర మాగహు దేఉ సో తోహీ ॥
ముని కహ మై బర కబహుఁ న జాచా। సముఝి న పరి ఝూఠ కా సాచా ॥
తుమ్హహి నీక లాగై రఘురాఈ। సో మోహి దేహు దాస సుఖదాఈ ॥
అబిరల భగతి బిరతి బిగ్యానా। హోహు సకల గున గ్యాన నిధానా ॥
ప్రభు జో దీన్హ సో బరు మైం పావా। అబ సో దేహు మోహి జో భావా ॥
దో. అనుజ జానకీ సహిత ప్రభు చాప బాన ధర రామ।
మమ హియ గగన ఇందు ఇవ బసహు సదా నిహకామ ॥ 11 ॥
ఏవమస్తు కరి రమానివాసా। హరషి చలే కుభంజ రిషి పాసా ॥
బహుత దివస గుర దరసన పాఏఁ। భే మోహి ఏహిం ఆశ్రమ ఆఏఁ ॥
అబ ప్రభు సంగ జాఉఁ గుర పాహీం। తుమ్హ కహఁ నాథ నిహోరా నాహీమ్ ॥
దేఖి కృపానిధి ముని చతురాఈ। లిఏ సంగ బిహసై ద్వౌ భాఈ ॥
పంథ కహత నిజ భగతి అనూపా। ముని ఆశ్రమ పహుఁచే సురభూపా ॥
తురత సుతీఛన గుర పహిం గయూ। కరి దండవత కహత అస భయూ ॥
నాథ కౌసలాధీస కుమారా। ఆఏ మిలన జగత ఆధారా ॥
రామ అనుజ సమేత బైదేహీ। నిసి దిను దేవ జపత హహు జేహీ ॥
సునత అగస్తి తురత ఉఠి ధాఏ। హరి బిలోకి లోచన జల ఛాఏ ॥
ముని పద కమల పరే ద్వౌ భాఈ। రిషి అతి ప్రీతి లిఏ ఉర లాఈ ॥
సాదర కుసల పూఛి ముని గ్యానీ। ఆసన బర బైఠారే ఆనీ ॥
పుని కరి బహు ప్రకార ప్రభు పూజా। మోహి సమ భాగ్యవంత నహిం దూజా ॥
జహఁ లగి రహే అపర ముని బృందా। హరషే సబ బిలోకి సుఖకందా ॥
దో. ముని సమూహ మహఁ బైఠే సన్ముఖ సబ కీ ఓర।
సరద ఇందు తన చితవత మానహుఁ నికర చకోర ॥ 12 ॥
తబ రఘుబీర కహా ముని పాహీం। తుమ్హ సన ప్రభు దురావ కఛు నాహీ ॥
తుమ్హ జానహు జేహి కారన ఆయుఁ। తాతే తాత న కహి సముఝాయుఁ ॥
అబ సో మంత్ర దేహు ప్రభు మోహీ। జేహి ప్రకార మారౌం మునిద్రోహీ ॥
ముని ముసకానే సుని ప్రభు బానీ। పూఛేహు నాథ మోహి కా జానీ ॥
తుమ్హరేఇఁ భజన ప్రభావ అఘారీ। జానుఁ మహిమా కఛుక తుమ్హారీ ॥
ఊమరి తరు బిసాల తవ మాయా। ఫల బ్రహ్మాండ అనేక నికాయా ॥
జీవ చరాచర జంతు సమానా। భీతర బసహి న జానహిం ఆనా ॥
తే ఫల భచ్ఛక కఠిన కరాలా। తవ భయఁ డరత సదా సౌ కాలా ॥
తే తుమ్హ సకల లోకపతి సాఈం। పూఁఛేహు మోహి మనుజ కీ నాఈమ్ ॥
యహ బర మాగుఁ కృపానికేతా। బసహు హృదయఁ శ్రీ అనుజ సమేతా ॥
అబిరల భగతి బిరతి సతసంగా। చరన సరోరుహ ప్రీతి అభంగా ॥
జద్యపి బ్రహ్మ అఖండ అనంతా। అనుభవ గమ్య భజహిం జేహి సంతా ॥
అస తవ రూప బఖానుఁ జానుఁ। ఫిరి ఫిరి సగున బ్రహ్మ రతి మానుఁ ॥
సంతత దాసన్హ దేహు బడ఼ఆఈ। తాతేం మోహి పూఁఛేహు రఘురాఈ ॥
హై ప్రభు పరమ మనోహర ఠ్AUఁ। పావన పంచబటీ తేహి న్AUఁ ॥
దండక బన పునీత ప్రభు కరహూ। ఉగ్ర సాప మునిబర కర హరహూ ॥
బాస కరహు తహఁ రఘుకుల రాయా। కీజే సకల మునిన్హ పర దాయా ॥
చలే రామ ముని ఆయసు పాఈ। తురతహిం పంచబటీ నిఅరాఈ ॥
దో. గీధరాజ సైం భైంట భి బహు బిధి ప్రీతి బఢ఼ఆఇ ॥
గోదావరీ నికట ప్రభు రహే పరన గృహ ఛాఇ ॥ 13 ॥
జబ తే రామ కీన్హ తహఁ బాసా। సుఖీ భే ముని బీతీ త్రాసా ॥
గిరి బన నదీం తాల ఛబి ఛాఏ। దిన దిన ప్రతి అతి హౌహిం సుహాఏ ॥
ఖగ మృగ బృంద అనందిత రహహీం। మధుప మధుర గంజత ఛబి లహహీమ్ ॥
సో బన బరని న సక అహిరాజా। జహాఁ ప్రగట రఘుబీర బిరాజా ॥
ఏక బార ప్రభు సుఖ ఆసీనా। లఛిమన బచన కహే ఛలహీనా ॥
సుర నర ముని సచరాచర సాఈం। మైం పూఛుఁ నిజ ప్రభు కీ నాఈ ॥
మోహి సముఝాఇ కహహు సోఇ దేవా। సబ తజి కరౌం చరన రజ సేవా ॥
కహహు గ్యాన బిరాగ అరు మాయా। కహహు సో భగతి కరహు జేహిం దాయా ॥
దో. ఈస్వర జీవ భేద ప్రభు సకల కహౌ సముఝాఇ ॥
జాతేం హోఇ చరన రతి సోక మోహ భ్రమ జాఇ ॥ 14 ॥
థోరేహి మహఁ సబ కహుఁ బుఝాఈ। సునహు తాత మతి మన చిత లాఈ ॥
మైం అరు మోర తోర తైం మాయా। జేహిం బస కీన్హే జీవ నికాయా ॥
గో గోచర జహఁ లగి మన జాఈ। సో సబ మాయా జానేహు భాఈ ॥
తేహి కర భేద సునహు తుమ్హ సోఊ। బిద్యా అపర అబిద్యా దోఊ ॥
ఏక దుష్ట అతిసయ దుఖరూపా। జా బస జీవ పరా భవకూపా ॥
ఏక రచి జగ గున బస జాకేం। ప్రభు ప్రేరిత నహిం నిజ బల తాకేమ్ ॥
గ్యాన మాన జహఁ ఏకు నాహీం। దేఖ బ్రహ్మ సమాన సబ మాహీ ॥
కహిఅ తాత సో పరమ బిరాగీ। తృన సమ సిద్ధి తీని గున త్యాగీ ॥
దో. మాయా ఈస న ఆపు కహుఁ జాన కహిఅ సో జీవ।
బంధ మోచ్ఛ ప్రద సర్బపర మాయా ప్రేరక సీవ ॥ 15 ॥
ధర్మ తేం బిరతి జోగ తేం గ్యానా। గ్యాన మోచ్ఛప్రద బేద బఖానా ॥
జాతేం బేగి ద్రవుఁ మైం భాఈ। సో మమ భగతి భగత సుఖదాఈ ॥
సో సుతంత్ర అవలంబ న ఆనా। తేహి ఆధీన గ్యాన బిగ్యానా ॥
భగతి తాత అనుపమ సుఖమూలా। మిలి జో సంత హోఇఁ అనుకూలా ॥
భగతి కి సాధన కహుఁ బఖానీ। సుగమ పంథ మోహి పావహిం ప్రానీ ॥
ప్రథమహిం బిప్ర చరన అతి ప్రీతీ। నిజ నిజ కర్మ నిరత శ్రుతి రీతీ ॥
ఏహి కర ఫల పుని బిషయ బిరాగా। తబ మమ ధర్మ ఉపజ అనురాగా ॥
శ్రవనాదిక నవ భక్తి దృఢ఼ఆహీం। మమ లీలా రతి అతి మన మాహీమ్ ॥
సంత చరన పంకజ అతి ప్రేమా। మన క్రమ బచన భజన దృఢ఼ నేమా ॥
గురు పితు మాతు బంధు పతి దేవా। సబ మోహి కహఁ జానే దృఢ఼ సేవా ॥
మమ గున గావత పులక సరీరా। గదగద గిరా నయన బహ నీరా ॥
కామ ఆది మద దంభ న జాకేం। తాత నిరంతర బస మైం తాకేమ్ ॥
దో. బచన కర్మ మన మోరి గతి భజను కరహిం నిఃకామ ॥
తిన్హ కే హృదయ కమల మహుఁ కరుఁ సదా బిశ్రామ ॥ 16 ॥
భగతి జోగ సుని అతి సుఖ పావా। లఛిమన ప్రభు చరనన్హి సిరు నావా ॥
ఏహి బిధి గే కఛుక దిన బీతీ। కహత బిరాగ గ్యాన గున నీతీ ॥
సూపనఖా రావన కై బహినీ। దుష్ట హృదయ దారున జస అహినీ ॥
పంచబటీ సో గి ఏక బారా। దేఖి బికల భి జుగల కుమారా ॥
భ్రాతా పితా పుత్ర ఉరగారీ। పురుష మనోహర నిరఖత నారీ ॥
హోఇ బికల సక మనహి న రోకీ। జిమి రబిమని ద్రవ రబిహి బిలోకీ ॥
రుచిర రుప ధరి ప్రభు పహిం జాఈ। బోలీ బచన బహుత ముసుకాఈ ॥
తుమ్హ సమ పురుష న మో సమ నారీ। యహ సఁజోగ బిధి రచా బిచారీ ॥
మమ అనురూప పురుష జగ మాహీం। దేఖేఉఁ ఖోజి లోక తిహు నాహీమ్ ॥
తాతే అబ లగి రహిఉఁ కుమారీ। మను మానా కఛు తుమ్హహి నిహారీ ॥
సీతహి చితి కహీ ప్రభు బాతా। అహి కుఆర మోర లఘు భ్రాతా ॥
గి లఛిమన రిపు భగినీ జానీ। ప్రభు బిలోకి బోలే మృదు బానీ ॥
సుందరి సును మైం ఉన్హ కర దాసా। పరాధీన నహిం తోర సుపాసా ॥
ప్రభు సమర్థ కోసలపుర రాజా। జో కఛు కరహిం ఉనహి సబ ఛాజా ॥
సేవక సుఖ చహ మాన భిఖారీ। బ్యసనీ ధన సుభ గతి బిభిచారీ ॥
లోభీ జసు చహ చార గుమానీ। నభ దుహి దూధ చహత ఏ ప్రానీ ॥
పుని ఫిరి రామ నికట సో ఆఈ। ప్రభు లఛిమన పహిం బహురి పఠాఈ ॥
లఛిమన కహా తోహి సో బరీ। జో తృన తోరి లాజ పరిహరీ ॥
తబ ఖిసిఆని రామ పహిం గీ। రూప భయంకర ప్రగటత భీ ॥
సీతహి సభయ దేఖి రఘురాఈ। కహా అనుజ సన సయన బుఝాఈ ॥
దో. లఛిమన అతి లాఘవఁ సో నాక కాన బిను కీన్హి।
తాకే కర రావన కహఁ మనౌ చునౌతీ దీన్హి ॥ 17 ॥
నాక కాన బిను భి బికరారా। జను స్త్రవ సైల గైరు కై ధారా ॥
ఖర దూషన పహిం గి బిలపాతా। ధిగ ధిగ తవ పౌరుష బల భ్రాతా ॥
తేహి పూఛా సబ కహేసి బుఝాఈ। జాతుధాన సుని సేన బనాఈ ॥
ధాఏ నిసిచర నికర బరూథా। జను సపచ్ఛ కజ్జల గిరి జూథా ॥
నానా బాహన నానాకారా। నానాయుధ ధర ఘోర అపారా ॥
సుపనఖా ఆగేం కరి లీనీ। అసుభ రూప శ్రుతి నాసా హీనీ ॥
అసగున అమిత హోహిం భయకారీ। గనహిం న మృత్యు బిబస సబ ఝారీ ॥
గర్జహి తర్జహిం గగన ఉడ఼ఆహీం। దేఖి కటకు భట అతి హరషాహీమ్ ॥
కౌ కహ జిఅత ధరహు ద్వౌ భాఈ। ధరి మారహు తియ లేహు ఛడ఼ఆఈ ॥
ధూరి పూరి నభ మండల రహా। రామ బోలాఇ అనుజ సన కహా ॥
లై జానకిహి జాహు గిరి కందర। ఆవా నిసిచర కటకు భయంకర ॥
రహేహు సజగ సుని ప్రభు కై బానీ। చలే సహిత శ్రీ సర ధను పానీ ॥
దేఖి రామ రిపుదల చలి ఆవా। బిహసి కఠిన కోదండ చఢ఼ఆవా ॥
ఛం. కోదండ కఠిన చఢ఼ఆఇ సిర జట జూట బాఁధత సోహ క్యోం।
మరకత సయల పర లరత దామిని కోటి సోం జుగ భుజగ జ్యోమ్ ॥
కటి కసి నిషంగ బిసాల భుజ గహి చాప బిసిఖ సుధారి కై ॥
చితవత మనహుఁ మృగరాజ ప్రభు గజరాజ ఘటా నిహారి కై ॥
సో. ఆఇ గే బగమేల ధరహు ధరహు ధావత సుభట।
జథా బిలోకి అకేల బాల రబిహి ఘేరత దనుజ ॥ 18 ॥
ప్రభు బిలోకి సర సకహిం న డారీ। థకిత భీ రజనీచర ధారీ ॥
సచివ బోలి బోలే ఖర దూషన। యహ కౌ నృపబాలక నర భూషన ॥
నాగ అసుర సుర నర ముని జేతే। దేఖే జితే హతే హమ కేతే ॥
హమ భరి జన్మ సునహు సబ భాఈ। దేఖీ నహిం అసి సుందరతాఈ ॥
జద్యపి భగినీ కీన్హ కురూపా। బధ లాయక నహిం పురుష అనూపా ॥
దేహు తురత నిజ నారి దురాఈ। జీఅత భవన జాహు ద్వౌ భాఈ ॥
మోర కహా తుమ్హ తాహి సునావహు। తాసు బచన సుని ఆతుర ఆవహు ॥
దూతన్హ కహా రామ సన జాఈ। సునత రామ బోలే ముసకాఈ ॥
హమ ఛత్రీ మృగయా బన కరహీం। తుమ్హ సే ఖల మృగ ఖౌజత ఫిరహీమ్ ॥
రిపు బలవంత దేఖి నహిం డరహీం। ఏక బార కాలహు సన లరహీమ్ ॥
జద్యపి మనుజ దనుజ కుల ఘాలక। ముని పాలక ఖల సాలక బాలక ॥
జౌం న హోఇ బల ఘర ఫిరి జాహూ। సమర బిముఖ మైం హతుఁ న కాహూ ॥
రన చఢ఼ఇ కరిఅ కపట చతురాఈ। రిపు పర కృపా పరమ కదరాఈ ॥
దూతన్హ జాఇ తురత సబ కహేఊ। సుని ఖర దూషన ఉర అతి దహేఊ ॥
ఛం. ఉర దహేఉ కహేఉ కి ధరహు ధాఏ బికట భట రజనీచరా।
సర చాప తోమర సక్తి సూల కృపాన పరిఘ పరసు ధరా ॥
ప్రభు కీన్హ ధనుష టకోర ప్రథమ కఠోర ఘోర భయావహా।
భే బధిర బ్యాకుల జాతుధాన న గ్యాన తేహి అవసర రహా ॥
దో. సావధాన హోఇ ధాఏ జాని సబల ఆరాతి।
లాగే బరషన రామ పర అస్త్ర సస్త్ర బహు భాఁతి ॥ 19(క) ॥
తిన్హ కే ఆయుధ తిల సమ కరి కాటే రఘుబీర।
తాని సరాసన శ్రవన లగి పుని ఛాఁడ఼ఏ నిజ తీర ॥ 19(ఖ) ॥
ఛం. తబ చలే జాన బబాన కరాల। ఫుంకరత జను బహు బ్యాల ॥
కోపేఉ సమర శ్రీరామ। చలే బిసిఖ నిసిత నికామ ॥
అవలోకి ఖరతర తీర। మురి చలే నిసిచర బీర ॥
భే క్రుద్ధ తీనిఉ భాఇ। జో భాగి రన తే జాఇ ॥
తేహి బధబ హమ నిజ పాని। ఫిరే మరన మన మహుఁ ఠాని ॥
ఆయుధ అనేక ప్రకార। సనముఖ తే కరహిం ప్రహార ॥
రిపు పరమ కోపే జాని। ప్రభు ధనుష సర సంధాని ॥
ఛాఁడ఼ఏ బిపుల నారాచ। లగే కటన బికట పిసాచ ॥
ఉర సీస భుజ కర చరన। జహఁ తహఁ లగే మహి పరన ॥
చిక్కరత లాగత బాన। ధర పరత కుధర సమాన ॥
భట కటత తన సత ఖండ। పుని ఉఠత కరి పాషండ ॥
నభ ఉడ఼త బహు భుజ ముండ। బిను మౌలి ధావత రుండ ॥
ఖగ కంక కాక సృగాల। కటకటహిం కఠిన కరాల ॥
ఛం. కటకటహిం జ఼ంబుక భూత ప్రేత పిసాచ ఖర్పర సంచహీం।
బేతాల బీర కపాల తాల బజాఇ జోగిని నంచహీమ్ ॥
రఘుబీర బాన ప్రచండ ఖండహిం భటన్హ కే ఉర భుజ సిరా।
జహఁ తహఁ పరహిం ఉఠి లరహిం ధర ధరు ధరు కరహిం భయకర గిరా ॥
అంతావరీం గహి ఉడ఼త గీధ పిసాచ కర గహి ధావహీమ్ ॥
సంగ్రామ పుర బాసీ మనహుఁ బహు బాల గుడ఼ఈ ఉడ఼ఆవహీమ్ ॥
మారే పఛారే ఉర బిదారే బిపుల భట కహఁరత పరే।
అవలోకి నిజ దల బికల భట తిసిరాది ఖర దూషన ఫిరే ॥
సర సక్తి తోమర పరసు సూల కృపాన ఏకహి బారహీం।
కరి కోప శ్రీరఘుబీర పర అగనిత నిసాచర డారహీమ్ ॥
ప్రభు నిమిష మహుఁ రిపు సర నివారి పచారి డారే సాయకా।
దస దస బిసిఖ ఉర మాఝ మారే సకల నిసిచర నాయకా ॥
మహి పరత ఉఠి భట భిరత మరత న కరత మాయా అతి ఘనీ।
సుర డరత చౌదహ సహస ప్రేత బిలోకి ఏక అవధ ధనీ ॥
సుర ముని సభయ ప్రభు దేఖి మాయానాథ అతి కౌతుక కర్ యో।
దేఖహి పరసపర రామ కరి సంగ్రామ రిపుదల లరి మర్ యో ॥
దో. రామ రామ కహి తను తజహిం పావహిం పద నిర్బాన।
కరి ఉపాయ రిపు మారే ఛన మహుఁ కృపానిధాన ॥ 20(క) ॥
హరషిత బరషహిం సుమన సుర బాజహిం గగన నిసాన।
అస్తుతి కరి కరి సబ చలే సోభిత బిబిధ బిమాన ॥ 20(ఖ) ॥
జబ రఘునాథ సమర రిపు జీతే। సుర నర ముని సబ కే భయ బీతే ॥
తబ లఛిమన సీతహి లై ఆఏ। ప్రభు పద పరత హరషి ఉర లాఏ।
సీతా చితవ స్యామ మృదు గాతా। పరమ ప్రేమ లోచన న అఘాతా ॥
పంచవటీం బసి శ్రీరఘునాయక। కరత చరిత సుర ముని సుఖదాయక ॥
ధుఆఁ దేఖి ఖరదూషన కేరా। జాఇ సుపనఖాఁ రావన ప్రేరా ॥
బోలి బచన క్రోధ కరి భారీ। దేస కోస కై సురతి బిసారీ ॥
కరసి పాన సోవసి దిను రాతీ। సుధి నహిం తవ సిర పర ఆరాతీ ॥
రాజ నీతి బిను ధన బిను ధర్మా। హరిహి సమర్పే బిను సతకర్మా ॥
బిద్యా బిను బిబేక ఉపజాఏఁ। శ్రమ ఫల పఢ఼ఏ కిఏఁ అరు పాఏఁ ॥
సంగ తే జతీ కుమంత్ర తే రాజా। మాన తే గ్యాన పాన తేం లాజా ॥
ప్రీతి ప్రనయ బిను మద తే గునీ। నాసహి బేగి నీతి అస సునీ ॥
సో. రిపు రుజ పావక పాప ప్రభు అహి గనిఅ న ఛోట కరి।
అస కహి బిబిధ బిలాప కరి లాగీ రోదన కరన ॥ 21(క) ॥
దో. సభా మాఝ పరి బ్యాకుల బహు ప్రకార కహ రోఇ।
తోహి జిఅత దసకంధర మోరి కి అసి గతి హోఇ ॥ 21(ఖ) ॥
సునత సభాసద ఉఠే అకులాఈ। సముఝాఈ గహి బాహఁ ఉఠాఈ ॥
కహ లంకేస కహసి నిజ బాతా। కేఁఇఁ తవ నాసా కాన నిపాతా ॥
అవధ నృపతి దసరథ కే జాఏ। పురుష సింఘ బన ఖేలన ఆఏ ॥
సముఝి పరీ మోహి ఉన్హ కై కరనీ। రహిత నిసాచర కరిహహిం ధరనీ ॥
జిన్హ కర భుజబల పాఇ దసానన। అభయ భే బిచరత ముని కానన ॥
దేఖత బాలక కాల సమానా। పరమ ధీర ధన్వీ గున నానా ॥
అతులిత బల ప్రతాప ద్వౌ భ్రాతా। ఖల బధ రత సుర ముని సుఖదాతా ॥
సోభాధామ రామ అస నామా। తిన్హ కే సంగ నారి ఏక స్యామా ॥
రుప రాసి బిధి నారి సఁవారీ। రతి సత కోటి తాసు బలిహారీ ॥
తాసు అనుజ కాటే శ్రుతి నాసా। సుని తవ భగిని కరహిం పరిహాసా ॥
ఖర దూషన సుని లగే పుకారా। ఛన మహుఁ సకల కటక ఉన్హ మారా ॥
ఖర దూషన తిసిరా కర ఘాతా। సుని దససీస జరే సబ గాతా ॥
దో. సుపనఖహి సముఝాఇ కరి బల బోలేసి బహు భాఁతి।
గయు భవన అతి సోచబస నీద పరి నహిం రాతి ॥ 22 ॥
సుర నర అసుర నాగ ఖగ మాహీం। మోరే అనుచర కహఁ కౌ నాహీమ్ ॥
ఖర దూషన మోహి సమ బలవంతా। తిన్హహి కో మారి బిను భగవంతా ॥
సుర రంజన భంజన మహి భారా। జౌం భగవంత లీన్హ అవతారా ॥
తౌ మై జాఇ బైరు హఠి కరూఁ। ప్రభు సర ప్రాన తజేం భవ తరూఁ ॥
హోఇహి భజను న తామస దేహా। మన క్రమ బచన మంత్ర దృఢ఼ ఏహా ॥
జౌం నరరుప భూపసుత కోఊ। హరిహుఁ నారి జీతి రన దోఊ ॥
చలా అకేల జాన చఢి తహవాఁ। బస మారీచ సింధు తట జహవాఁ ॥
ఇహాఁ రామ జసి జుగుతి బనాఈ। సునహు ఉమా సో కథా సుహాఈ ॥
దో. లఛిమన గే బనహిం జబ లేన మూల ఫల కంద।
జనకసుతా సన బోలే బిహసి కృపా సుఖ బృంద ॥ 23 ॥
సునహు ప్రియా బ్రత రుచిర సుసీలా। మైం కఛు కరబి లలిత నరలీలా ॥
తుమ్హ పావక మహుఁ కరహు నివాసా। జౌ లగి కరౌం నిసాచర నాసా ॥
జబహిం రామ సబ కహా బఖానీ। ప్రభు పద ధరి హియఁ అనల సమానీ ॥
నిజ ప్రతిబింబ రాఖి తహఁ సీతా। తైసి సీల రుప సుబినీతా ॥
లఛిమనహూఁ యహ మరము న జానా। జో కఛు చరిత రచా భగవానా ॥
దసముఖ గయు జహాఁ మారీచా। నాఇ మాథ స్వారథ రత నీచా ॥
నవని నీచ కై అతి దుఖదాఈ। జిమి అంకుస ధను ఉరగ బిలాఈ ॥
భయదాయక ఖల కై ప్రియ బానీ। జిమి అకాల కే కుసుమ భవానీ ॥
దో. కరి పూజా మారీచ తబ సాదర పూఛీ బాత।
కవన హేతు మన బ్యగ్ర అతి అకసర ఆయహు తాత ॥ 24 ॥
దసముఖ సకల కథా తేహి ఆగేం। కహీ సహిత అభిమాన అభాగేమ్ ॥
హోహు కపట మృగ తుమ్హ ఛలకారీ। జేహి బిధి హరి ఆనౌ నృపనారీ ॥
తేహిం పుని కహా సునహు దససీసా। తే నరరుప చరాచర ఈసా ॥
తాసోం తాత బయరు నహిం కీజే। మారేం మరిఅ జిఆఏఁ జీజై ॥
ముని మఖ రాఖన గయు కుమారా। బిను ఫర సర రఘుపతి మోహి మారా ॥
సత జోజన ఆయుఁ ఛన మాహీం। తిన్హ సన బయరు కిఏఁ భల నాహీమ్ ॥
భి మమ కీట భృంగ కీ నాఈ। జహఁ తహఁ మైం దేఖుఁ దౌ భాఈ ॥
జౌం నర తాత తదపి అతి సూరా। తిన్హహి బిరోధి న ఆఇహి పూరా ॥
దో. జేహిం తాడ఼కా సుబాహు హతి ఖండేఉ హర కోదండ ॥
ఖర దూషన తిసిరా బధేఉ మనుజ కి అస బరిబండ ॥ 25 ॥
జాహు భవన కుల కుసల బిచారీ। సునత జరా దీన్హిసి బహు గారీ ॥
గురు జిమి మూఢ఼ కరసి మమ బోధా। కహు జగ మోహి సమాన కో జోధా ॥
తబ మారీచ హృదయఁ అనుమానా। నవహి బిరోధేం నహిం కల్యానా ॥
సస్త్రీ మర్మీ ప్రభు సఠ ధనీ। బైద బంది కబి భానస గునీ ॥
ఉభయ భాఁతి దేఖా నిజ మరనా। తబ తాకిసి రఘునాయక సరనా ॥
ఉతరు దేత మోహి బధబ అభాగేం। కస న మరౌం రఘుపతి సర లాగేమ్ ॥
అస జియఁ జాని దసానన సంగా। చలా రామ పద ప్రేమ అభంగా ॥
మన అతి హరష జనావ న తేహీ। ఆజు దేఖిహుఁ పరమ సనేహీ ॥
ఛం. నిజ పరమ ప్రీతమ దేఖి లోచన సుఫల కరి సుఖ పాఇహౌం।
శ్రీ సహిత అనుజ సమేత కృపానికేత పద మన లాఇహౌమ్ ॥
నిర్బాన దాయక క్రోధ జా కర భగతి అబసహి బసకరీ।
నిజ పాని సర సంధాని సో మోహి బధిహి సుఖసాగర హరీ ॥
దో. మమ పాఛేం ధర ధావత ధరేం సరాసన బాన।
ఫిరి ఫిరి ప్రభుహి బిలోకిహుఁ ధన్య న మో సమ ఆన ॥ 26 ॥
తేహి బన నికట దసానన గయూ। తబ మారీచ కపటమృగ భయూ ॥
అతి బిచిత్ర కఛు బరని న జాఈ। కనక దేహ మని రచిత బనాఈ ॥
సీతా పరమ రుచిర మృగ దేఖా। అంగ అంగ సుమనోహర బేషా ॥
సునహు దేవ రఘుబీర కృపాలా। ఏహి మృగ కర అతి సుందర ఛాలా ॥
సత్యసంధ ప్రభు బధి కరి ఏహీ। ఆనహు చర్మ కహతి బైదేహీ ॥
తబ రఘుపతి జానత సబ కారన। ఉఠే హరషి సుర కాజు సఁవారన ॥
మృగ బిలోకి కటి పరికర బాఁధా। కరతల చాప రుచిర సర సాఁధా ॥
ప్రభు లఛిమనిహి కహా సముఝాఈ। ఫిరత బిపిన నిసిచర బహు భాఈ ॥
సీతా కేరి కరేహు రఖవారీ। బుధి బిబేక బల సమయ బిచారీ ॥
ప్రభుహి బిలోకి చలా మృగ భాజీ। ధాఏ రాము సరాసన సాజీ ॥
నిగమ నేతి సివ ధ్యాన న పావా। మాయామృగ పాఛేం సో ధావా ॥
కబహుఁ నికట పుని దూరి పరాఈ। కబహుఁక ప్రగటి కబహుఁ ఛపాఈ ॥
ప్రగటత దురత కరత ఛల భూరీ। ఏహి బిధి ప్రభుహి గయు లై దూరీ ॥
తబ తకి రామ కఠిన సర మారా। ధరని పరేఉ కరి ఘోర పుకారా ॥
లఛిమన కర ప్రథమహిం లై నామా। పాఛేం సుమిరేసి మన మహుఁ రామా ॥
ప్రాన తజత ప్రగటేసి నిజ దేహా। సుమిరేసి రాము సమేత సనేహా ॥
అంతర ప్రేమ తాసు పహిచానా। ముని దుర్లభ గతి దీన్హి సుజానా ॥
దో. బిపుల సుమన సుర బరషహిం గావహిం ప్రభు గున గాథ।
నిజ పద దీన్హ అసుర కహుఁ దీనబంధు రఘునాథ ॥ 27 ॥
ఖల బధి తురత ఫిరే రఘుబీరా। సోహ చాప కర కటి తూనీరా ॥
ఆరత గిరా సునీ జబ సీతా। కహ లఛిమన సన పరమ సభీతా ॥
జాహు బేగి సంకట అతి భ్రాతా। లఛిమన బిహసి కహా సును మాతా ॥
భృకుటి బిలాస సృష్టి లయ హోఈ। సపనేహుఁ సంకట పరి కి సోఈ ॥
మరమ బచన జబ సీతా బోలా। హరి ప్రేరిత లఛిమన మన డోలా ॥
బన దిసి దేవ సౌంపి సబ కాహూ। చలే జహాఁ రావన ససి రాహూ ॥
సూన బీచ దసకంధర దేఖా। ఆవా నికట జతీ కేం బేషా ॥
జాకేం డర సుర అసుర డేరాహీం। నిసి న నీద దిన అన్న న ఖాహీమ్ ॥
సో దససీస స్వాన కీ నాఈ। ఇత ఉత చితి చలా భడ఼ఇహాఈ ॥
ఇమి కుపంథ పగ దేత ఖగేసా। రహ న తేజ బుధి బల లేసా ॥
నానా బిధి కరి కథా సుహాఈ। రాజనీతి భయ ప్రీతి దేఖాఈ ॥
కహ సీతా సును జతీ గోసాఈం। బోలేహు బచన దుష్ట కీ నాఈమ్ ॥
తబ రావన నిజ రూప దేఖావా। భీ సభయ జబ నామ సునావా ॥
కహ సీతా ధరి ధీరజు గాఢ఼ఆ। ఆఇ గయు ప్రభు రహు ఖల ఠాఢ఼ఆ ॥
జిమి హరిబధుహి ఛుద్ర సస చాహా। భేసి కాలబస నిసిచర నాహా ॥
సునత బచన దససీస రిసానా। మన మహుఁ చరన బంది సుఖ మానా ॥
దో. క్రోధవంత తబ రావన లీన్హిసి రథ బైఠాఇ।
చలా గగనపథ ఆతుర భయఁ రథ హాఁకి న జాఇ ॥ 28 ॥
హా జగ ఏక బీర రఘురాయా। కేహిం అపరాధ బిసారేహు దాయా ॥
ఆరతి హరన సరన సుఖదాయక। హా రఘుకుల సరోజ దిననాయక ॥
హా లఛిమన తుమ్హార నహిం దోసా। సో ఫలు పాయుఁ కీన్హేఉఁ రోసా ॥
బిబిధ బిలాప కరతి బైదేహీ। భూరి కృపా ప్రభు దూరి సనేహీ ॥
బిపతి మోరి కో ప్రభుహి సునావా। పురోడాస చహ రాసభ ఖావా ॥
సీతా కై బిలాప సుని భారీ। భే చరాచర జీవ దుఖారీ ॥
గీధరాజ సుని ఆరత బానీ। రఘుకులతిలక నారి పహిచానీ ॥
అధమ నిసాచర లీన్హే జాఈ। జిమి మలేఛ బస కపిలా గాఈ ॥
సీతే పుత్రి కరసి జని త్రాసా। కరిహుఁ జాతుధాన కర నాసా ॥
ధావా క్రోధవంత ఖగ కైసేం। ఛూటి పబి పరబత కహుఁ జైసే ॥
రే రే దుష్ట ఠాఢ఼ కిన హోహీ। నిర్భయ చలేసి న జానేహి మోహీ ॥
ఆవత దేఖి కృతాంత సమానా। ఫిరి దసకంధర కర అనుమానా ॥
కీ మైనాక కి ఖగపతి హోఈ। మమ బల జాన సహిత పతి సోఈ ॥
జానా జరఠ జటాయూ ఏహా। మమ కర తీరథ ఛాఁడ఼ఇహి దేహా ॥
సునత గీధ క్రోధాతుర ధావా। కహ సును రావన మోర సిఖావా ॥
తజి జానకిహి కుసల గృహ జాహూ। నాహిం త అస హోఇహి బహుబాహూ ॥
రామ రోష పావక అతి ఘోరా। హోఇహి సకల సలభ కుల తోరా ॥
ఉతరు న దేత దసానన జోధా। తబహిం గీధ ధావా కరి క్రోధా ॥
ధరి కచ బిరథ కీన్హ మహి గిరా। సీతహి రాఖి గీధ పుని ఫిరా ॥
చౌచన్హ మారి బిదారేసి దేహీ। దండ ఏక భి మురుఛా తేహీ ॥
తబ సక్రోధ నిసిచర ఖిసిఆనా। కాఢ఼ఏసి పరమ కరాల కృపానా ॥
కాటేసి పంఖ పరా ఖగ ధరనీ। సుమిరి రామ కరి అదభుత కరనీ ॥
సీతహి జాని చఢ఼ఆఇ బహోరీ। చలా ఉతాఇల త్రాస న థోరీ ॥
కరతి బిలాప జాతి నభ సీతా। బ్యాధ బిబస జను మృగీ సభీతా ॥
గిరి పర బైఠే కపిన్హ నిహారీ। కహి హరి నామ దీన్హ పట డారీ ॥
ఏహి బిధి సీతహి సో లై గయూ। బన అసోక మహఁ రాఖత భయూ ॥
దో. హారి పరా ఖల బహు బిధి భయ అరు ప్రీతి దేఖాఇ।
తబ అసోక పాదప తర రాఖిసి జతన కరాఇ ॥ 29(క) ॥
నవాన్హపారాయణ, ఛఠా విశ్రామ
జేహి బిధి కపట కురంగ సఁగ ధాఇ చలే శ్రీరామ।
సో ఛబి సీతా రాఖి ఉర రటతి రహతి హరినామ ॥ 29(ఖ) ॥
రఘుపతి అనుజహి ఆవత దేఖీ। బాహిజ చింతా కీన్హి బిసేషీ ॥
జనకసుతా పరిహరిహు అకేలీ। ఆయహు తాత బచన మమ పేలీ ॥
నిసిచర నికర ఫిరహిం బన మాహీం। మమ మన సీతా ఆశ్రమ నాహీమ్ ॥
గహి పద కమల అనుజ కర జోరీ। కహేఉ నాథ కఛు మోహి న ఖోరీ ॥
అనుజ సమేత గే ప్రభు తహవాఁ। గోదావరి తట ఆశ్రమ జహవాఁ ॥
ఆశ్రమ దేఖి జానకీ హీనా। భే బికల జస ప్రాకృత దీనా ॥
హా గున ఖాని జానకీ సీతా। రూప సీల బ్రత నేమ పునీతా ॥
లఛిమన సముఝాఏ బహు భాఁతీ। పూఛత చలే లతా తరు పాఁతీ ॥
హే ఖగ మృగ హే మధుకర శ్రేనీ। తుమ్హ దేఖీ సీతా మృగనైనీ ॥
ఖంజన సుక కపోత మృగ మీనా। మధుప నికర కోకిలా ప్రబీనా ॥
కుంద కలీ దాడ఼ఇమ దామినీ। కమల సరద ససి అహిభామినీ ॥
బరున పాస మనోజ ధను హంసా। గజ కేహరి నిజ సునత ప్రసంసా ॥
శ్రీఫల కనక కదలి హరషాహీం। నేకు న సంక సకుచ మన మాహీమ్ ॥
సును జానకీ తోహి బిను ఆజూ। హరషే సకల పాఇ జను రాజూ ॥
కిమి సహి జాత అనఖ తోహి పాహీమ్ । ప్రియా బేగి ప్రగటసి కస నాహీమ్ ॥
ఏహి బిధి ఖౌజత బిలపత స్వామీ। మనహుఁ మహా బిరహీ అతి కామీ ॥
పూరనకామ రామ సుఖ రాసీ। మనుజ చరిత కర అజ అబినాసీ ॥
ఆగే పరా గీధపతి దేఖా। సుమిరత రామ చరన జిన్హ రేఖా ॥
దో. కర సరోజ సిర పరసేఉ కృపాసింధు రధుబీర ॥
నిరఖి రామ ఛబి ధామ ముఖ బిగత భీ సబ పీర ॥ 30 ॥
తబ కహ గీధ బచన ధరి ధీరా । సునహు రామ భంజన భవ భీరా ॥
నాథ దసానన యహ గతి కీన్హీ। తేహి ఖల జనకసుతా హరి లీన్హీ ॥
లై దచ్ఛిన దిసి గయు గోసాఈ। బిలపతి అతి కురరీ కీ నాఈ ॥
దరస లాగీ ప్రభు రాఖేంఉఁ ప్రానా। చలన చహత అబ కృపానిధానా ॥
రామ కహా తను రాఖహు తాతా। ముఖ ముసకాఇ కహీ తేహిం బాతా ॥
జా కర నామ మరత ముఖ ఆవా। అధము ముకుత హోఈ శ్రుతి గావా ॥
సో మమ లోచన గోచర ఆగేం। రాఖౌం దేహ నాథ కేహి ఖాఁగేఁ ॥
జల భరి నయన కహహిఁ రఘురాఈ। తాత కర్మ నిజ తే గతిం పాఈ ॥
పరహిత బస జిన్హ కే మన మాహీఁ। తిన్హ కహుఁ జగ దుర్లభ కఛు నాహీఁ ॥
తను తజి తాత జాహు మమ ధామా। దేఉఁ కాహ తుమ్హ పూరనకామా ॥
దో. సీతా హరన తాత జని కహహు పితా సన జాఇ ॥
జౌఁ మైఁ రామ త కుల సహిత కహిహి దసానన ఆఇ ॥ 31 ॥
గీధ దేహ తజి ధరి హరి రుపా। భూషన బహు పట పీత అనూపా ॥
స్యామ గాత బిసాల భుజ చారీ। అస్తుతి కరత నయన భరి బారీ ॥
ఛం. జయ రామ రూప అనూప నిర్గున సగున గున ప్రేరక సహీ।
దససీస బాహు ప్రచండ ఖండన చండ సర మండన మహీ ॥
పాథోద గాత సరోజ ముఖ రాజీవ ఆయత లోచనం।
నిత నౌమి రాము కృపాల బాహు బిసాల భవ భయ మోచనమ్ ॥ 1 ॥
బలమప్రమేయమనాదిమజమబ్యక్తమేకమగోచరం।
గోబింద గోపర ద్వంద్వహర బిగ్యానఘన ధరనీధరమ్ ॥
జే రామ మంత్ర జపంత సంత అనంత జన మన రంజనం।
నిత నౌమి రామ అకామ ప్రియ కామాది ఖల దల గంజనమ్ ॥ 2।
జేహి శ్రుతి నిరంజన బ్రహ్మ బ్యాపక బిరజ అజ కహి గావహీమ్ ॥
కరి ధ్యాన గ్యాన బిరాగ జోగ అనేక ముని జేహి పావహీమ్ ॥
సో ప్రగట కరునా కంద సోభా బృంద అగ జగ మోహీ।
మమ హృదయ పంకజ భృంగ అంగ అనంగ బహు ఛబి సోహీ ॥ 3 ॥
జో అగమ సుగమ సుభావ నిర్మల అసమ సమ సీతల సదా।
పస్యంతి జం జోగీ జతన కరి కరత మన గో బస సదా ॥
సో రామ రమా నివాస సంతత దాస బస త్రిభువన ధనీ।
మమ ఉర బసు సో సమన సంసృతి జాసు కీరతి పావనీ ॥ 4 ॥
దో. అబిరల భగతి మాగి బర గీధ గయు హరిధామ।
తేహి కీ క్రియా జథోచిత నిజ కర కీన్హీ రామ ॥ 32 ॥
కోమల చిత అతి దీనదయాలా। కారన బిను రఘునాథ కృపాలా ॥
గీధ అధమ ఖగ ఆమిష భోగీ। గతి దీన్హి జో జాచత జోగీ ॥
సునహు ఉమా తే లోగ అభాగీ। హరి తజి హోహిం బిషయ అనురాగీ ॥
పుని సీతహి ఖోజత ద్వౌ భాఈ। చలే బిలోకత బన బహుతాఈ ॥
సంకుల లతా బిటప ఘన కానన। బహు ఖగ మృగ తహఁ గజ పంచానన ॥
ఆవత పంథ కబంధ నిపాతా। తేహిం సబ కహీ సాప కై బాతా ॥
దురబాసా మోహి దీన్హీ సాపా। ప్రభు పద పేఖి మిటా సో పాపా ॥
సును గంధర్బ కహుఁ మై తోహీ। మోహి న సోహాఇ బ్రహ్మకుల ద్రోహీ ॥
దో. మన క్రమ బచన కపట తజి జో కర భూసుర సేవ।
మోహి సమేత బిరంచి సివ బస తాకేం సబ దేవ ॥ 33 ॥
సాపత తాడ఼త పరుష కహంతా। బిప్ర పూజ్య అస గావహిం సంతా ॥
పూజిఅ బిప్ర సీల గున హీనా। సూద్ర న గున గన గ్యాన ప్రబీనా ॥
కహి నిజ ధర్మ తాహి సముఝావా। నిజ పద ప్రీతి దేఖి మన భావా ॥
రఘుపతి చరన కమల సిరు నాఈ। గయు గగన ఆపని గతి పాఈ ॥
తాహి దేఇ గతి రామ ఉదారా। సబరీ కేం ఆశ్రమ పగు ధారా ॥
సబరీ దేఖి రామ గృహఁ ఆఏ। ముని కే బచన సముఝి జియఁ భాఏ ॥
సరసిజ లోచన బాహు బిసాలా। జటా ముకుట సిర ఉర బనమాలా ॥
స్యామ గౌర సుందర దౌ భాఈ। సబరీ పరీ చరన లపటాఈ ॥
ప్రేమ మగన ముఖ బచన న ఆవా। పుని పుని పద సరోజ సిర నావా ॥
సాదర జల లై చరన పఖారే। పుని సుందర ఆసన బైఠారే ॥
దో. కంద మూల ఫల సురస అతి దిఏ రామ కహుఁ ఆని।
ప్రేమ సహిత ప్రభు ఖాఏ బారంబార బఖాని ॥ 34 ॥
పాని జోరి ఆగేం భి ఠాఢ఼ఈ। ప్రభుహి బిలోకి ప్రీతి అతి బాఢ఼ఈ ॥
కేహి బిధి అస్తుతి కరౌ తుమ్హారీ। అధమ జాతి మైం జడ఼మతి భారీ ॥
అధమ తే అధమ అధమ అతి నారీ। తిన్హ మహఁ మైం మతిమంద అఘారీ ॥
కహ రఘుపతి సును భామిని బాతా। మానుఁ ఏక భగతి కర నాతా ॥
జాతి పాఁతి కుల ధర్మ బడ఼ఆఈ। ధన బల పరిజన గున చతురాఈ ॥
భగతి హీన నర సోహి కైసా। బిను జల బారిద దేఖిఅ జైసా ॥
నవధా భగతి కహుఁ తోహి పాహీం। సావధాన సును ధరు మన మాహీమ్ ॥
ప్రథమ భగతి సంతన్హ కర సంగా। దూసరి రతి మమ కథా ప్రసంగా ॥
దో. గుర పద పంకజ సేవా తీసరి భగతి అమాన।
చౌథి భగతి మమ గున గన కరి కపట తజి గాన ॥ 35 ॥
మంత్ర జాప మమ దృఢ఼ బిస్వాసా। పంచమ భజన సో బేద ప్రకాసా ॥
ఛఠ దమ సీల బిరతి బహు కరమా। నిరత నిరంతర సజ్జన ధరమా ॥
సాతవఁ సమ మోహి మయ జగ దేఖా। మోతేం సంత అధిక కరి లేఖా ॥
ఆఠవఁ జథాలాభ సంతోషా। సపనేహుఁ నహిం దేఖి పరదోషా ॥
నవమ సరల సబ సన ఛలహీనా। మమ భరోస హియఁ హరష న దీనా ॥
నవ మహుఁ ఏకు జిన్హ కే హోఈ। నారి పురుష సచరాచర కోఈ ॥
సోఇ అతిసయ ప్రియ భామిని మోరే। సకల ప్రకార భగతి దృఢ఼ తోరేమ్ ॥
జోగి బృంద దురలభ గతి జోఈ। తో కహుఁ ఆజు సులభ భి సోఈ ॥
మమ దరసన ఫల పరమ అనూపా। జీవ పావ నిజ సహజ సరూపా ॥
జనకసుతా కి సుధి భామినీ। జానహి కహు కరిబరగామినీ ॥
పంపా సరహి జాహు రఘురాఈ। తహఁ హోఇహి సుగ్రీవ మితాఈ ॥
సో సబ కహిహి దేవ రఘుబీరా। జానతహూఁ పూఛహు మతిధీరా ॥
బార బార ప్రభు పద సిరు నాఈ। ప్రేమ సహిత సబ కథా సునాఈ ॥
ఛం. కహి కథా సకల బిలోకి హరి ముఖ హృదయఁ పద పంకజ ధరే।
తజి జోగ పావక దేహ హరి పద లీన భి జహఁ నహిం ఫిరే ॥
నర బిబిధ కర్మ అధర్మ బహు మత సోకప్రద సబ త్యాగహూ।
బిస్వాస కరి కహ దాస తులసీ రామ పద అనురాగహూ ॥
దో. జాతి హీన అఘ జన్మ మహి ముక్త కీన్హి అసి నారి।
మహామంద మన సుఖ చహసి ఐసే ప్రభుహి బిసారి ॥ 36 ॥
చలే రామ త్యాగా బన సోఊ। అతులిత బల నర కేహరి దోఊ ॥
బిరహీ ఇవ ప్రభు కరత బిషాదా। కహత కథా అనేక సంబాదా ॥
లఛిమన దేఖు బిపిన కి సోభా। దేఖత కేహి కర మన నహిం ఛోభా ॥
నారి సహిత సబ ఖగ మృగ బృందా। మానహుఁ మోరి కరత హహిం నిందా ॥
హమహి దేఖి మృగ నికర పరాహీం। మృగీం కహహిం తుమ్హ కహఁ భయ నాహీమ్ ॥
తుమ్హ ఆనంద కరహు మృగ జాఏ। కంచన మృగ ఖోజన ఏ ఆఏ ॥
సంగ లాఇ కరినీం కరి లేహీం। మానహుఁ మోహి సిఖావను దేహీమ్ ॥
సాస్త్ర సుచింతిత పుని పుని దేఖిఅ। భూప సుసేవిత బస నహిం లేఖిఅ ॥
రాఖిఅ నారి జదపి ఉర మాహీం। జుబతీ సాస్త్ర నృపతి బస నాహీమ్ ॥
దేఖహు తాత బసంత సుహావా। ప్రియా హీన మోహి భయ ఉపజావా ॥
దో. బిరహ బికల బలహీన మోహి జానేసి నిపట అకేల।
సహిత బిపిన మధుకర ఖగ మదన కీన్హ బగమేల ॥ 37(క) ॥
దేఖి గయు భ్రాతా సహిత తాసు దూత సుని బాత।
డేరా కీన్హేఉ మనహుఁ తబ కటకు హటకి మనజాత ॥ 37(ఖ) ॥
బిటప బిసాల లతా అరుఝానీ। బిబిధ బితాన దిఏ జను తానీ ॥
కదలి తాల బర ధుజా పతాకా। దైఖి న మోహ ధీర మన జాకా ॥
బిబిధ భాఁతి ఫూలే తరు నానా। జను బానైత బనే బహు బానా ॥
కహుఁ కహుఁ సుందర బిటప సుహాఏ। జను భట బిలగ బిలగ హోఇ ఛాఏ ॥
కూజత పిక మానహుఁ గజ మాతే। ఢేక మహోఖ ఊఁట బిసరాతే ॥
మోర చకోర కీర బర బాజీ। పారావత మరాల సబ తాజీ ॥
తీతిర లావక పదచర జూథా। బరని న జాఇ మనోజ బరుథా ॥
రథ గిరి సిలా దుందుభీ ఝరనా। చాతక బందీ గున గన బరనా ॥
మధుకర ముఖర భేరి సహనాఈ। త్రిబిధ బయారి బసీఠీం ఆఈ ॥
చతురంగినీ సేన సఁగ లీన్హేం। బిచరత సబహి చునౌతీ దీన్హేమ్ ॥
లఛిమన దేఖత కామ అనీకా। రహహిం ధీర తిన్హ కై జగ లీకా ॥
ఏహి కేం ఏక పరమ బల నారీ। తేహి తేం ఉబర సుభట సోఇ భారీ ॥
దో. తాత తీని అతి ప్రబల ఖల కామ క్రోధ అరు లోభ।
ముని బిగ్యాన ధామ మన కరహిం నిమిష మహుఁ ఛోభ ॥ 38(క) ॥
లోభ కేం ఇచ్ఛా దంభ బల కామ కేం కేవల నారి।
క్రోధ కే పరుష బచన బల మునిబర కహహిం బిచారి ॥ 38(ఖ) ॥
గునాతీత సచరాచర స్వామీ। రామ ఉమా సబ అంతరజామీ ॥
కామిన్హ కై దీనతా దేఖాఈ। ధీరన్హ కేం మన బిరతి దృఢ఼ఆఈ ॥
క్రోధ మనోజ లోభ మద మాయా। ఛూటహిం సకల రామ కీం దాయా ॥
సో నర ఇంద్రజాల నహిం భూలా। జా పర హోఇ సో నట అనుకూలా ॥
ఉమా కహుఁ మైం అనుభవ అపనా। సత హరి భజను జగత సబ సపనా ॥
పుని ప్రభు గే సరోబర తీరా। పంపా నామ సుభగ గంభీరా ॥
సంత హృదయ జస నిర్మల బారీ। బాఁధే ఘాట మనోహర చారీ ॥
జహఁ తహఁ పిఅహిం బిబిధ మృగ నీరా। జను ఉదార గృహ జాచక భీరా ॥
దో. పురిని సబన ఓట జల బేగి న పాఇఅ మర్మ।
మాయాఛన్న న దేఖిఐ జైసే నిర్గున బ్రహ్మ ॥ 39(క) ॥
సుఖి మీన సబ ఏకరస అతి అగాధ జల మాహిం।
జథా ధర్మసీలన్హ కే దిన సుఖ సంజుత జాహిమ్ ॥ 39(ఖ) ॥
బికసే సరసిజ నానా రంగా। మధుర ముఖర గుంజత బహు భృంగా ॥
బోలత జలకుక్కుట కలహంసా। ప్రభు బిలోకి జను కరత ప్రసంసా ॥
చక్రవాక బక ఖగ సముదాఈ। దేఖత బని బరని నహిం జాఈ ॥
సుందర ఖగ గన గిరా సుహాఈ। జాత పథిక జను లేత బోలాఈ ॥
తాల సమీప మునిన్హ గృహ ఛాఏ। చహు దిసి కానన బిటప సుహాఏ ॥
చంపక బకుల కదంబ తమాలా। పాటల పనస పరాస రసాలా ॥
నవ పల్లవ కుసుమిత తరు నానా। చంచరీక పటలీ కర గానా ॥
సీతల మంద సుగంధ సుభ్AU। సంతత బహి మనోహర బ్AU ॥
కుహూ కుహూ కోకిల ధుని కరహీం। సుని రవ సరస ధ్యాన ముని టరహీమ్ ॥
దో. ఫల భారన నమి బిటప సబ రహే భూమి నిఅరాఇ।
పర ఉపకారీ పురుష జిమి నవహిం సుసంపతి పాఇ ॥ 40 ॥
దేఖి రామ అతి రుచిర తలావా। మజ్జను కీన్హ పరమ సుఖ పావా ॥
దేఖీ సుందర తరుబర ఛాయా। బైఠే అనుజ సహిత రఘురాయా ॥
తహఁ పుని సకల దేవ ముని ఆఏ। అస్తుతి కరి నిజ ధామ సిధాఏ ॥
బైఠే పరమ ప్రసన్న కృపాలా। కహత అనుజ సన కథా రసాలా ॥
బిరహవంత భగవంతహి దేఖీ। నారద మన భా సోచ బిసేషీ ॥
మోర సాప కరి అంగీకారా। సహత రామ నానా దుఖ భారా ॥
ఐసే ప్రభుహి బిలోకుఁ జాఈ। పుని న బనిహి అస అవసరు ఆఈ ॥
యహ బిచారి నారద కర బీనా। గే జహాఁ ప్రభు సుఖ ఆసీనా ॥
గావత రామ చరిత మృదు బానీ। ప్రేమ సహిత బహు భాఁతి బఖానీ ॥
కరత దండవత లిఏ ఉఠాఈ। రాఖే బహుత బార ఉర లాఈ ॥
స్వాగత పూఁఛి నికట బైఠారే। లఛిమన సాదర చరన పఖారే ॥
దో. నానా బిధి బినతీ కరి ప్రభు ప్రసన్న జియఁ జాని।
నారద బోలే బచన తబ జోరి సరోరుహ పాని ॥ 41 ॥
సునహు ఉదార సహజ రఘునాయక। సుందర అగమ సుగమ బర దాయక ॥
దేహు ఏక బర మాగుఁ స్వామీ। జద్యపి జానత అంతరజామీ ॥
జానహు ముని తుమ్హ మోర సుభ్AU। జన సన కబహుఁ కి కరుఁ దుర్AU ॥
కవన బస్తు అసి ప్రియ మోహి లాగీ। జో మునిబర న సకహు తుమ్హ మాగీ ॥
జన కహుఁ కఛు అదేయ నహిం మోరేం। అస బిస్వాస తజహు జని భోరేమ్ ॥
తబ నారద బోలే హరషాఈ । అస బర మాగుఁ కరుఁ ఢిఠాఈ ॥
జద్యపి ప్రభు కే నామ అనేకా। శ్రుతి కహ అధిక ఏక తేం ఏకా ॥
రామ సకల నామన్హ తే అధికా। హౌ నాథ అఘ ఖగ గన బధికా ॥
దో. రాకా రజనీ భగతి తవ రామ నామ సోఇ సోమ।
అపర నామ ఉడగన బిమల బసుహుఁ భగత ఉర బ్యోమ ॥ 42(క) ॥
ఏవమస్తు ముని సన కహేఉ కృపాసింధు రఘునాథ।
తబ నారద మన హరష అతి ప్రభు పద నాయు మాథ ॥ 42(ఖ) ॥
అతి ప్రసన్న రఘునాథహి జానీ। పుని నారద బోలే మృదు బానీ ॥
రామ జబహిం ప్రేరేఉ నిజ మాయా। మోహేహు మోహి సునహు రఘురాయా ॥
తబ బిబాహ మైం చాహుఁ కీన్హా। ప్రభు కేహి కారన కరై న దీన్హా ॥
సును ముని తోహి కహుఁ సహరోసా। భజహిం జే మోహి తజి సకల భరోసా ॥
కరుఁ సదా తిన్హ కై రఖవారీ। జిమి బాలక రాఖి మహతారీ ॥
గహ సిసు బచ్ఛ అనల అహి ధాఈ। తహఁ రాఖి జననీ అరగాఈ ॥
ప్రౌఢ఼ భేఁ తేహి సుత పర మాతా। ప్రీతి కరి నహిం పాఛిలి బాతా ॥
మోరే ప్రౌఢ఼ తనయ సమ గ్యానీ। బాలక సుత సమ దాస అమానీ ॥
జనహి మోర బల నిజ బల తాహీ। దుహు కహఁ కామ క్రోధ రిపు ఆహీ ॥
యహ బిచారి పండిత మోహి భజహీం। పాఏహుఁ గ్యాన భగతి నహిం తజహీమ్ ॥
దో. కామ క్రోధ లోభాది మద ప్రబల మోహ కై ధారి।
తిన్హ మహఁ అతి దారున దుఖద మాయారూపీ నారి ॥ 43 ॥
సుని ముని కహ పురాన శ్రుతి సంతా। మోహ బిపిన కహుఁ నారి బసంతా ॥
జప తప నేమ జలాశ్రయ ఝారీ। హోఇ గ్రీషమ సోషి సబ నారీ ॥
కామ క్రోధ మద మత్సర భేకా। ఇన్హహి హరషప్రద బరషా ఏకా ॥
దుర్బాసనా కుముద సముదాఈ। తిన్హ కహఁ సరద సదా సుఖదాఈ ॥
ధర్మ సకల సరసీరుహ బృందా। హోఇ హిమ తిన్హహి దహి సుఖ మందా ॥
పుని మమతా జవాస బహుతాఈ। పలుహి నారి సిసిర రితు పాఈ ॥
పాప ఉలూక నికర సుఖకారీ। నారి నిబిడ఼ రజనీ అఁధిఆరీ ॥
బుధి బల సీల సత్య సబ మీనా। బనసీ సమ త్రియ కహహిం ప్రబీనా ॥
దో. అవగున మూల సూలప్రద ప్రమదా సబ దుఖ ఖాని।
తాతే కీన్హ నివారన ముని మైం యహ జియఁ జాని ॥ 44 ॥
సుని రఘుపతి కే బచన సుహాఏ। ముని తన పులక నయన భరి ఆఏ ॥
కహహు కవన ప్రభు కై అసి రీతీ। సేవక పర మమతా అరు ప్రీతీ ॥
జే న భజహిం అస ప్రభు భ్రమ త్యాగీ। గ్యాన రంక నర మంద అభాగీ ॥
పుని సాదర బోలే ముని నారద। సునహు రామ బిగ్యాన బిసారద ॥
సంతన్హ కే లచ్ఛన రఘుబీరా। కహహు నాథ భవ భంజన భీరా ॥
సును ముని సంతన్హ కే గున కహూఁ। జిన్హ తే మైం ఉన్హ కేం బస రహూఁ ॥
షట బికార జిత అనఘ అకామా। అచల అకించన సుచి సుఖధామా ॥
అమితబోధ అనీహ మితభోగీ। సత్యసార కబి కోబిద జోగీ ॥
సావధాన మానద మదహీనా। ధీర ధర్మ గతి పరమ ప్రబీనా ॥
దో. గునాగార సంసార దుఖ రహిత బిగత సందేహ ॥
తజి మమ చరన సరోజ ప్రియ తిన్హ కహుఁ దేహ న గేహ ॥ 45 ॥
నిజ గున శ్రవన సునత సకుచాహీం। పర గున సునత అధిక హరషాహీమ్ ॥
సమ సీతల నహిం త్యాగహిం నీతీ। సరల సుభాఉ సబహిం సన ప్రీతీ ॥
జప తప బ్రత దమ సంజమ నేమా। గురు గోబింద బిప్ర పద ప్రేమా ॥
శ్రద్ధా ఛమా మయత్రీ దాయా। ముదితా మమ పద ప్రీతి అమాయా ॥
బిరతి బిబేక బినయ బిగ్యానా। బోధ జథారథ బేద పురానా ॥
దంభ మాన మద కరహిం న క్AU। భూలి న దేహిం కుమారగ ప్AU ॥
గావహిం సునహిం సదా మమ లీలా। హేతు రహిత పరహిత రత సీలా ॥
ముని సును సాధున్హ కే గున జేతే। కహి న సకహిం సారద శ్రుతి తేతే ॥
ఛం. కహి సక న సారద సేష నారద సునత పద పంకజ గహే।
అస దీనబంధు కృపాల అపనే భగత గున నిజ ముఖ కహే ॥
సిరు నాహ బారహిం బార చరనన్హి బ్రహ్మపుర నారద గే ॥
తే ధన్య తులసీదాస ఆస బిహాఇ జే హరి రఁగ రఁఏ ॥
దో. రావనారి జసు పావన గావహిం సునహిం జే లోగ।
రామ భగతి దృఢ఼ పావహిం బిను బిరాగ జప జోగ ॥ 46(క) ॥
దీప సిఖా సమ జుబతి తన మన జని హోసి పతంగ।
భజహి రామ తజి కామ మద కరహి సదా సతసంగ ॥ 46(ఖ) ॥
మాసపారాయణ, బాఈసవాఁ విశ్రామ
ఇతి శ్రీమద్రామచరితమానసే సకలకలికలుషవిధ్వంసనే
తృతీయః సోపానః సమాప్తః।
(అరణ్యకాండ సమాప్త)