(കൃഷ്ണയജുര്വേദീയ തൈത്തിരീയാരണ്യകേ തൃതീയ പ്രപാഠകഃ)
ഹരിഃ ഓമ് । തച്ഛം॒-യോഁരാവൃ॑ണീമഹേ । ഗാ॒തും-യഁ॒ജ്ഞായ॑ ।
ഗാ॒തും-യഁ॒ജ്ഞപ॑തയേ । ദൈവീ᳚ സ്വ॒സ്തിര॑സ്തു നഃ ।
സ്വ॒സ്തിര്മാനു॑ഷേഭ്യഃ । ഊ॒ര്ധ്വം ജി॑ഗാതു ഭേഷ॒ജമ് ।
ശം നോ॑ അസ്തു ദ്വി॒പദേ᳚ । ശം ചതു॑ഷ്പദേ ॥
ഓം ശാംതിഃ॒ ശാംതിഃ॒ ശാംതിഃ॑ ॥
ഓം ചിത്തി॒സ്സ്രുക് । ചി॒ത്തമാജ്യ᳚മ് । വാഗ്വേദിഃ॑ । ആധീ॑തം ബ॒ര്ഹിഃ । കേതോ॑ അ॒ഗ്നിഃ । വിജ്ഞാ॑തമ॒ഗ്നിഃ । വാക്പ॑തി॒ര്ഹോതാ᳚ । മന॑ ഉപവ॒ക്താ । പ്രാ॒ണോ ഹ॒വിഃ । സാമാ᳚ധ്വ॒ര്യുഃ । വാച॑സ്പതേ വിധേ നാമന്ന് । വി॒ധേമ॑ തേ॒ നാമ॑ । വി॒ധേസ്ത്വമ॒സ്മാകം॒ നാമ॑ । വാ॒ചസ്പതി॒സ്സോമം॑ പിബതു । ആഽസ്മാസു॑ നൃ॒മ്ണം ധാ॒ത്സ്വാഹാ᳚ ॥ 1 ॥
അ॒ധ്വ॒ര്യുഃ പംച॑ ച ॥ 1 ॥
പൃ॒ഥി॒വീ ഹോതാ᳚ । ദ്യൌര॑ധ്വ॒ര്യുഃ । രു॒ദ്രോ᳚ഽഗ്നീത് । ബൃഹ॒സ്പതി॑രുപവ॒ക്താ । വാച॑സ്പതേ വാ॒ചോ വീ॒ര്യേ॑ണ । സംഭൃ॑തതമേ॒നാഽഽയ॑ക്ഷ്യസേ । യജ॑മാനായ॒ വാര്യ᳚മ് । ആ സുവ॒സ്കര॑സ്മൈ । വാ॒ചസ്പതി॒സ്സോമം॑ പിബതി । ജ॒ജന॒ദിംദ്ര॑മിംദ്രി॒യായ॒ സ്വാഹാ᳚ ॥ 2 ॥
പൃ॒ഥി॒വീ ഹോതാ॒ ദശ॑ ॥ 2 ॥
അ॒ഗ്നിര്ഹോതാ᳚ । അ॒ശ്വിനാ᳚ഽധ്വ॒ര്യൂ । ത്വഷ്ടാ॒ഽഗ്നീത് । മി॒ത്ര ഉ॑പവ॒ക്താ । സോമ॒സ്സോമ॑സ്യ പുരോ॒ഗാഃ । ശു॒ക്രസ്ശു॒ക്രസ്യ॑ പുരോ॒ഗാഃ । ശ്രാ॒താസ്ത॑ ഇംദ്ര॒ സോമാഃ᳚ । വാതാ॑പേര്ഹവന॒ശ്രുത॒സ്സ്വാഹാ᳚ ॥ 3 ॥
അ॒ഗ്നിര്ഹോതാ॒ഽഷ്ടൌ ॥ 3 ॥
സൂര്യം॑ തേ॒ ചക്ഷുഃ॑ । വാതം॑ പ്രാ॒ണഃ । ദ്യാം പൃ॒ഷ്ഠമ് । അം॒തരി॑ക്ഷമാ॒ത്മാ । അംഗൈ᳚ര്യ॒ജ്ഞമ് । പൃ॒ഥി॒വീഗ്മ് ശരീ॑രൈഃ । വാച॑സ്പ॒തേഽച്ഛി॑ദ്രയാ വാ॒ചാ । അച്ഛി॑ദ്രയാ ജു॒ഹ്വാ᳚ । ദി॒വി ദേ॑വാ॒വൃധ॒ഗ്മ്॒ ഹോത്രാ॒ മേര॑യസ്വ॒ സ്വാഹാ᳚ ॥ 4 ॥
സൂര്യം॑ തേ॒ നവ॑ ॥ 4 ॥
മ॒ഹാഹ॑വി॒ര്ഹോതാ᳚ । സ॒ത്യഹ॑വിരധ്വ॒ര്യുഃ । അച്യു॑തപാജാ അ॒ഗ്നീത് । അച്യു॑തമനാ ഉപവ॒ക്താ । അ॒നാ॒ധൃ॒ഷ്യശ്ചാ᳚പ്രതിധൃ॒ഷ്യശ്ച॑ യ॒ജ്ഞസ്യാ॑ഭിഗ॒രൌ । അ॒യാസ്യ॑ ഉദ്ഗാ॒താ । വാച॑സ്പതേ ഹൃദ്വിധേ നാമന്ന് । വി॒ധേമ॑ തേ॒ നാമ॑ । വി॒ധേസ്ത്വമ॒സ്മാകം॒ നാമ॑ । വാ॒ചസ്പതി॒സ്സോമ॑മപാത് । മാ ദൈവ്യ॒സ്തംതു॒ശ്ഛേദി॒ മാ മ॑നു॒ഷ്യഃ॑ । നമോ॑ ദി॒വേ । നമഃ॑ പൃഥി॒വ്യൈ സ്വാഹാ᳚ ॥ 5 ॥
അ॒പാ॒ത്ത്രീണി॑ ച ॥ 5 ॥
വാഗ്ഘോതാ᳚ । ദീ॒ക്ഷാ പത്നീ᳚ । വാതോ᳚ഽധ്വ॒ര്യുഃ । ആപോ॑ഽഭിഗ॒രഃ । മനോ॑ ഹ॒വിഃ । തപ॑സി ജുഹോമി । ഭൂര്ഭുവ॒സ്സുവഃ॑ । ബ്രഹ്മ॑ സ്വയം॒ഭു । ബ്രഹ്മ॑ണേ സ്വയം॒ഭുവേ॒ സ്വാഹാ᳚ ॥ 6 ॥
വാഗ്ഘോതാ॒ നവ॑ ॥ 6 ॥
ബ്രാ॒ഹ്മ॒ണ ഏക॑ഹോതാ । സ യ॒ജ്ഞഃ । സ മേ॑ ദദാതു പ്ര॒ജാം പ॒ശൂന്പുഷ്ടിം॒-യഁശഃ॑ । യ॒ജ്ഞശ്ച॑ മേ ഭൂയാത് । അ॒ഗ്നിര്ദ്വിഹോ॑താ । സ ഭ॒ര്താ । സ മേ॑ ദദാതു പ്ര॒ജാം പ॒ശൂന്പുഷ്ടിം॒-യഁശഃ॑ । ഭ॒ര്താ ച॑ മേ ഭൂയാത് । പൃ॒ഥി॒വീ ത്രിഹോ॑താ । സ പ്ര॑തി॒ഷ്ഠാ ॥ 7 ॥
സ മേ॑ ദദാതു പ്ര॒ജാം പ॒ശൂന്പുഷ്ടിം॒-യഁശഃ॑ । പ്ര॒തി॒ഷ്ഠാ ച॑ മേ ഭൂയാത് । അം॒തരി॑ക്ഷം॒ ചതു॑ര്ഹോതാ । സ വി॒ഷ്ഠാഃ । സ മേ॑ ദദാതു പ്ര॒ജാം പ॒ശൂന്പുഷ്ടിം॒-യഁശഃ॑ । വി॒ഷ്ഠാശ്ച॑ മേ ഭൂയാത് । വാ॒യുഃ പംച॑ഹോതാ । സ പ്രാ॒ണഃ । സ മേ॑ ദദാതു പ്ര॒ജാം പ॒ശൂന്പുഷ്ടിം॒-യഁശഃ॑ । പ്രാ॒ണശ്ച॑ മേ ഭൂയാത് ॥ 8 ॥
ചം॒ദ്രമാഃ॒ ഷഡ്ഢോ॑താ । സ ഋ॒തൂന്ക॑ല്പയാതി । സ മേ॑ ദദാതു പ്ര॒ജാം പ॒ശൂന്പുഷ്ടിം॒-യഁശഃ॑ । ഋ॒തവ॑ശ്ച മേ കല്പംതാമ് । അന്നഗ്മ്॑ സ॒പ്തഹോ॑താ । സ പ്രാ॒ണസ്യ॑ പ്രാ॒ണഃ । സ മേ॑ ദദാതു പ്ര॒ജാം പ॒ശൂന്പുഷ്ടിം॒-യഁശഃ॑ । പ്രാ॒ണസ്യ॑ ച മേ പ്രാ॒ണോ ഭൂ॑യാത് । ദ്യൌര॒ഷ്ടഹോ॑താ । സോ॑ഽനാധൃ॒ഷ്യഃ ॥ 9 ॥
സ മേ॑ ദദാതു പ്ര॒ജാം പ॒ശൂന്പുഷ്ടിം॒-യഁശഃ॑ । അ॒നാ॒ധൃ॒ഷ്യശ്ച॑ ഭൂയാസമ് । ആ॒ദി॒ത്യോ നവ॑ഹോതാ । സ തേ॑ജ॒സ്വീ । സ മേ॑ ദദാതു പ്ര॒ജാം പ॒ശൂന്പുഷ്ടിം॒-യഁശഃ॑ । തേ॒ജ॒സ്വീ ച॑ ഭൂയാസമ് । പ്ര॒ജാപ॑തി॒ര്ദശ॑ഹോതാ । സ ഇ॒ദഗ്മ് സര്വ᳚മ് । സ മേ॑ ദദാതു പ്ര॒ജാം പ॒ശൂന്പുഷ്ടിം॒-യഁശഃ॑ । സര്വം॑ ച മേ ഭൂയാത് ॥ 10 ॥
പ്ര॒തി॒ഷ്ഠാ പ്രാ॒ണശ്ച॑ മേ ഭൂയാദനാധൃ॒ഷ്യസ്സര്വം ച മേ ഭൂയാത് ॥
ബ്രാ॒ഹ്മ॒ണോ യ॒ജ്ഞോ᳚ഽഗ്നിര്ഭ॒ര്താ പൃ॑ഥി॒വീ പ്ര॑തി॒ഷ്ഠാഽംതരി॑ക്ഷം-വിഁ॒ഷ്ഠാ വാ॒യുഃ പ്രാ॒ണശ്ചം॒ദ്രമാ॑ സ ഋ॒തൂനന്ന॒ഗ്മ്॒ സ പ്രാ॒ണസ്യ॑ പ്രാ॒ണോ ദ്യൌര॑നാധൃ॒ഷ്യ ആ॑ദി॒ത്യസ്സ തേ॑ജ॒സ്വീ പ്ര॒ജാപ॑തിഃ॒ സ ഇ॒ദഗ്മ് സര്വ॒ഗ്മ്॒ സര്വം॑ ച മേ ഭൂയാത് ॥
അ॒ഗ്നിര്യജു॑ര്ഭിഃ । സ॒വി॒താ സ്തോമൈഃ᳚ । ഇംദ്ര॑ ഉക്ഥാമ॒ദൈഃ । മി॒ത്രാവരു॑ണാവാ॒ശിഷാ᳚ । അംഗി॑രസോ॒ ധിഷ്ണി॑യൈര॒ഗ്നിഭിഃ॑ । മ॒രുത॑സ്സദോഹവിര്ധാ॒നാഭ്യാ᳚മ് । ആപഃ॒ പ്രോക്ഷ॑ണീഭിഃ । ഓഷ॑ധയോ ബ॒ര്ഹിഷാ᳚ । അദി॑തി॒ര്വേദ്യാ᳚ । സോമോ॑ ദീ॒ക്ഷയാ᳚ ॥ 11 ॥
ത്വഷ്ടേ॒ധ്മേന॑ । വിഷ്ണു॑ര്യ॒ജ്ഞേന॑ । വസ॑വ॒ ആജ്യേ॑ന । ആ॒ദി॒ത്യാ ദക്ഷി॑ണാഭിഃ । വിശ്വേ॑ ദേ॒വാ ഊ॒ര്ജാ । പൂ॒ഷാ സ്വ॑ഗാകാ॒രേണ॑ । ബൃഹ॒സ്പതിഃ॑ പുരോ॒ധയാ᳚ । പ്ര॒ജാപ॑തിരുദ്ഗീ॒ഥേന॑ । അം॒തരി॑ക്ഷം പ॒വിത്രേ॑ണ । വാ॒യുഃ പാത്രൈഃ᳚ । അ॒ഹഗ്ഗ്‍ം ശ്ര॒ദ്ധയാ᳚ ॥ 12 ॥
ദീ॒ക്ഷയാ॒ പാത്രൈ॒രേകം॑ ച ॥ 8 ॥
സേനേംദ്ര॑സ്യ । ധേനാ॒ ബൃഹ॒സ്പതേഃ᳚ । പ॒ഥ്യാ॑ പൂ॒ഷ്ണഃ । വാഗ്വാ॒യോഃ । ദീ॒ക്ഷാ സോമ॑സ്യ । പൃ॒ഥി॒വ്യ॑ഗ്നേഃ । വസൂ॑നാം ഗായ॒ത്രീ । രു॒ദ്രാണാം᳚ ത്രി॒ഷ്ടുക് । ആ॒ദി॒ത്യാനാം॒ ജഗ॑തീ । വിഷ്ണോ॑രനു॒ഷ്ടുക് ॥ 13 ॥
വരു॑ണസ്യ വി॒രാട് । യ॒ജ്ഞസ്യ॑ പം॒ക്തിഃ । പ്ര॒ജാപ॑തേ॒രനു॑മതിഃ । മി॒ത്രസ്യ॑ ശ്ര॒ദ്ധാ । സ॒വി॒തുഃ പ്രസൂ॑തിഃ । സൂര്യ॑സ്യ॒ മരീ॑ചിഃ । ചം॒ദ്രമ॑സോ രോഹി॒ണീ । ഋഷീ॑ണാമരുംധ॒തീ । പ॒ര്ജന്യ॑സ്യ വി॒ദ്യുത് । ചത॑സ്രോ॒ ദിശഃ॑ । ചത॑സ്രോഽവാംതരദി॒ശാഃ । അഹ॑ശ്ച॒ രാത്രി॑ശ്ച । കൃ॒ഷിശ്ച॒ വൃഷ്ടി॑ശ്ച । ത്വിഷി॒ശ്ചാപ॑ചിതിശ്ച । ആപ॒ശ്ചൌഷ॑ധയശ്ച । ഊര്ക്ച॑ സൂ॒നൃതാ॑ ച ദേ॒വാനാം॒ പത്ന॑യഃ ॥ 14 ॥
അ॒നു॒ഷ്ടുഗ്ദിശ॒ഷ്ഷട്ച॑ ॥ 9 ॥
ദേ॒വസ്യ॑ ത്വാ സവി॒തുഃ പ്ര॑സ॒വേ । അ॒ശ്വിനോ᳚ര്ബാ॒ഹുഭ്യാ᳚മ് । പൂ॒ഷ്ണോ ഹസ്താ᳚ഭ്യാം॒ പ്രതി॑ഗൃഹ്ണാമി । രാജാ᳚ ത്വാ॒ വരു॑ണോ നയതു ദേവി ദക്ഷിണേ॒ഽഗ്നയേ॒ ഹിര॑ണ്യമ് । തേനാ॑മൃത॒ത്വമ॑ശ്യാമ് । വയോ॑ ദാ॒ത്രേ । മയോ॒ മഹ്യ॑മസ്തു പ്രതിഗ്രഹീ॒ത്രേ । ക ഇ॒ദം കസ്മാ॑ അദാത് । കാമഃ॒ കാമാ॑യ । കാമോ॑ ദാ॒താ ॥ 15 ॥
കാമഃ॑ പ്രതിഗ്രഹീ॒താ । കാമഗ്മ്॑ സമു॒ദ്രമാവി॑ശ । കാമേ॑ന ത്വാ॒ പ്രതി॑ഗൃഹ്ണാമി । കാമൈ॒തത്തേ᳚ । ഏ॒ഷാ തേ॑ കാമ॒ ദക്ഷി॑ണാ । ഉ॒ത്താ॒നസ്ത്വാ᳚ഽഽംഗീര॒സഃ പ്രതി॑ഗൃഹ്ണാതു । സോമാ॑യ॒ വാസഃ॑ । രു॒ദ്രായ॒ ഗാമ് । വരു॑ണാ॒യാശ്വ᳚മ് । പ്ര॒ജാപ॑തയേ॒ പുരു॑ഷമ് ॥ 16 ॥
മന॑വേ॒ തല്പ᳚മ് । ത്വഷ്ട്രേ॒ഽജാമ് । പൂ॒ഷ്ണേഽവി᳚മ് । നിര്ഋ॑ത്യാ അശ്വതരഗര്ദ॒ഭൌ । ഹി॒മവ॑തോ ഹ॒സ്തിന᳚മ് । ഗം॒ധ॒ര്വാ॒പ്സ॒രാഭ്യ॑സ്സ്രഗലംകര॒ണേ । വിശ്വേ᳚ഭ്യോ ദേ॒വേഭ്യോ॑ ധാ॒ന്യമ് । വാ॒ചേഽന്ന᳚മ് । ബ്രഹ്മ॑ണ ഓദ॒നമ് । സ॒മു॒ദ്രായാപഃ॑ ॥ 17 ॥
ഉ॒ത്താ॒നായാം᳚ഗീര॒സായാനഃ॑ । വൈ॒ശ്വാ॒ന॒രായ॒ രഥ᳚മ് । വൈ॒ശ്വാ॒ന॒രഃ പ്ര॒ത്നഥാ॒ നാക॒മാരു॑ഹത് । ദി॒വഃ പൃ॒ഷ്ഠം ഭംദ॑മാനസ്സു॒മന്മ॑ഭിഃ । സ പൂ᳚ര്വ॒വജ്ജ॒നയ॑ജ്ജം॒തവേ॒ ധന᳚മ് । സ॒മാ॒നമ॑ജ്മാ॒ പരി॑യാതി॒ ജാഗൃ॑വിഃ । രാജാ᳚ ത്വാ॒ വരു॑ണോ നയതു ദേവി ദക്ഷിണേ വൈശ്വാന॒രായ॒ രഥ᳚മ് । തേനാ॑മൃത॒ത്വമ॑ശ്യാമ് । വയോ॑ ദാ॒ത്രേ । മയോ॒ മഹ്യ॑മസ്തു പ്രതിഗ്രഹീ॒ത്രേ ॥ 18 ॥
ക ഇ॒ദം കസ്മാ॑ അദാത് । കാമഃ॒ കാമാ॑യ । കാമോ॑ ദാ॒താ । കാമഃ॑ പ്രതിഗ്രഹീ॒താ । കാമഗ്മ്॑ സമു॒ദ്രമാവി॑ശ । കാമേ॑ന ത്വാ॒ പ്രതി॑ഗൃഹ്ണാമി । കാമൈ॒തത്തേ᳚ । ഏ॒ഷാ തേ॑ കാമ॒ ദക്ഷി॑ണാ । ഉ॒ത്താ॒നസ്ത്വാ᳚ഽഽംഗീര॒സഃ പ്രതി॑ഗൃഹ്ണാതു ॥ 19 ॥
ദാ॒താ പുരു॑ഷ॒മാപഃ॑ പ്രതിഗ്രഹീ॒ത്രേ നവ॑ ച ॥ 10 ॥
സു॒വര്ണം॑ ഘ॒ര്മം പരി॑വേദ വേ॒നമ് । ഇംദ്ര॑സ്യാ॒ഽഽത്മാനം॑ ദശ॒ധാ ചരം॑തമ് । അം॒തസ്സ॑മു॒ദ്രേ മന॑സാ॒ ചരം॑തമ് । ബ്രഹ്മാഽന്വ॑വിംദ॒ദ്ദശ॑ഹോതാര॒മര്ണേ᳚ । അം॒തഃ പ്രവി॑ഷ്ടശ്ശാ॒സ്താ ജനാ॑നാമ് । ഏക॒സ്സന്ബ॑ഹു॒ധാ വി॑ചാരഃ । ശ॒തഗ്മ് ശു॒ക്രാണി॒ യത്രൈകം॒ ഭവം॑തി । സര്വേ॒ വേദാ॒ യത്രൈകം॒ ഭവം॑തി । സര്വേ॒ ഹോതാ॑രോ॒ യത്രൈകം॒ ഭവം॑തി । സ॒ മാന॑സീന ആ॒ത്മാ ജനാ॑നാമ് ॥ 20 ॥
അം॒തഃ പ്രവി॑ഷ്ടശ്ശാ॒സ്താ ജനാ॑നാ॒ഗ്മ്॒ സര്വാ᳚ത്മാ । സര്വാഃ᳚ പ്ര॒ജാ യത്രൈകം॒ ഭവം॑തി । ചതു॑ര്ഹോതാരോ॒ യത്ര॑ സം॒പദം॒ ഗച്ഛം॑തി ദേ॒വൈഃ । സ॒ മാന॑സീന ആ॒ത്മാ ജനാ॑നാമ് । ബ്രഹ്മേംദ്ര॑മ॒ഗ്നിം ജഗ॑തഃ പ്രതി॒ഷ്ഠാമ് । ദി॒വ ആ॒ത്മാനഗ്മ്॑ സവി॒താരം॒ ബൃഹ॒സ്പതി᳚മ് । ചതു॑ര്ഹോതാരം പ്ര॒ദിശോഽനു॑ക്ലൃ॒പ്തമ് । വാ॒ചോ വീ॒ര്യം॑ തപ॒സാഽന്വ॑വിംദത് । അം॒തഃ പ്രവി॑ഷ്ടം ക॒ര്താര॑മേ॒തമ് । ത്വഷ്ടാ॑രഗ്മ് രൂ॒പാണി॑ വികു॒ര്വംതം॑-വിഁപ॒ശ്ചിമ് ॥ 21 ॥
അ॒മൃത॑സ്യ പ്രാ॒ണം-യഁ॒ജ്ഞമേ॒തമ് । ചതു॑ര്ഹോതൃണാമാ॒ത്മാനം॑ ക॒വയോ॒ നിചി॑ക്യുഃ । അം॒തഃ പ്രവി॑ഷ്ടം ക॒ര്താര॑മേ॒തമ് । ദേ॒വാനാം॒ ബംധു॒ നിഹി॑തം॒ ഗുഹാ॑സു । അ॒മൃതേ॑ന ക്ലൃ॒പ്തം-യഁ॒ജ്ഞമേ॒തമ് । ചതു॑ര്ഹോതൃണാമാ॒ത്മാനം॑ ക॒വയോ॒ നിചി॑ക്യുഃ । ശ॒തം നി॒യുതഃ॒ പരി॑വേദ॒ വിശ്വാ॑ വി॒ശ്വവാ॑രഃ । വിശ്വ॑മി॒ദം-വൃഁ ॑ണാതി । ഇംദ്ര॑സ്യാ॒ഽഽത്മാ നിഹി॑തഃ॒ പംച॑ഹോതാ । അ॒മൃതം॑ ദേ॒വാനാ॒മായുഃ॑ പ്ര॒ജാനാ᳚മ് ॥ 22 ॥
ഇംദ്ര॒ഗ്മ്॒ രാജാ॑നഗ്മ് സവി॒താര॑മേ॒തമ് । വാ॒യോരാ॒ത്മാനം॑ ക॒വയോ॒ നിചി॑ക്യുഃ । ര॒ശ്മിഗ്മ് ര॑ശ്മീ॒നാം മധ്യേ॒ തപം॑തമ് । ഋ॒തസ്യ॑ പ॒ദേ ക॒വയോ॒ നിപാം᳚തി । യ ആം᳚ഡകോ॒ശേ ഭുവ॑നം ബി॒ഭര്തി॑ । അനി॑ര്ഭിണ്ണ॒സ്സന്നഥ॑ ലോ॒കാന് വി॒ചഷ്ടേ᳚ । യസ്യാം᳚ഡകോ॒ശഗ്മ് ശുഷ്മ॑മാ॒ഹുഃ പ്രാ॒ണമുല്ബ᳚മ് । തേന॑ ക്ലൃ॒പ്തോ॑ഽമൃതേ॑നാ॒ഹമ॑സ്മി । സു॒വര്ണം॒ കോശ॒ഗ്മ്॒ രജ॑സാ॒ പരീ॑വൃതമ് । ദേ॒വാനാം᳚-വഁസു॒ധാനീം᳚-വിഁ॒രാജ᳚മ് ॥ 23 ॥
അ॒മൃത॑സ്യ പൂ॒ര്ണാം താമു॑ ക॒ലാം-വിഁച॑ക്ഷതേ । പാദ॒ഗ്മ്॒ ഷഡ്ഢോ॑തു॒ര്ന കിലാ॑ഽഽവിവിത്സേ । യേന॒ര്തവഃ॑ പംച॒ധോത ക്ലൃ॒പ്താഃ । ഉ॒ത വാ॑ ഷ॒ഡ്ധാ മന॒സോത ക്ലൃ॒പ്താഃ । തഗ്മ് ഷഡ്ഢോ॑താരമൃ॒തുഭിഃ॒ കല്പ॑മാനമ് । ഋ॒തസ്യ॑ പ॒ദേ ക॒വയോ॒ നിപാം᳚തി । അം॒തഃ പ്രവി॑ഷ്ടം ക॒ര്താര॑മേ॒തമ് । അം॒തശ്ചം॒ദ്രമ॑സി॒ മന॑സാ॒ ചരം॑തമ് । സ॒ഹൈവ സംതം॒ ന വിജാ॑നംതി ദേ॒വാഃ । ഇംദ്ര॑സ്യാ॒ഽഽത്മാനഗ്മ്॑ ശത॒ധാ ചരം॑തമ് ॥ 24 ॥
ഇംദ്രോ॒ രാജാ॒ ജഗ॑തോ॒ യ ഈശേ᳚ । സ॒പ്തഹോ॑താ സപ്ത॒ധാ വിക്ലൃ॑പ്തഃ । പരേ॑ണ॒ തംതും॑ പരിഷി॒ച്യമാ॑നമ് । അം॒തരാ॑ദി॒ത്യേ മന॑സാ॒ ചരം॑തമ് । ദേ॒വാനാ॒ഗ്മ്॒ ഹൃദ॑യം॒ ബ്രഹ്മാഽന്വ॑വിംദത് । ബ്രഹ്മൈ॒തദ്ബ്രഹ്മ॑ണ॒ ഉജ്ജ॑ഭാര । അ॒ര്കഗ്ഗ്‍ം ശ്ചോതം॑തഗ്മ് സരി॒രസ്യ॒ മധ്യേ᳚ । ആ യസ്മിം॑ഥ്സ॒പ്ത പേര॑വഃ । മേഹം॑തി ബഹു॒ലാഗ്മ് ശ്രിയ᳚മ് । ബ॒ഹ്വ॒ശ്വാമിം॑ദ്ര॒ ഗോമ॑തീമ് ॥ 25 ॥
അച്യു॑താം ബഹു॒ലാഗ്മ് ശ്രിയ᳚മ് । സ ഹരി॑ര്വസു॒വിത്ത॑മഃ । പേ॒രുരിംദ്രാ॑യ പിന്വതേ । ബ॒ഹ്വ॒ശ്വാമിം॑ദ്ര॒ ഗോമ॑തീമ് । അച്യു॑താം ബഹു॒ലാഗ്മ് ശ്രിയ᳚മ് । മഹ്യ॒മിംദ്രോ॒ നിയ॑ച്ഛതു । ശ॒തഗ്മ് ശ॒താ അ॑സ്യ യു॒ക്താ ഹരീ॑ണാമ് । അ॒ര്വാങാ യാ॑തു॒ വസു॑ഭീ ര॒ശ്മിരിംദ്രഃ॑ । പ്രമഗ്മ്‍ഹ॑ മാണോ ബഹു॒ലാഗ്മ് ശ്രിയ᳚മ് । ര॒ശ്മിരിംദ്ര॑സ്സവി॒താ മേ॒ നിയ॑ച്ഛതു ॥ 26 ॥
ഘൃ॒തം തേജോ॒ മധു॑മദിംദ്രി॒യമ് । മയ്യ॒യമ॒ഗ്നിര്ദ॑ധാതു । ഹരിഃ॑ പതം॒ഗഃ പ॑ട॒രീ സു॑പ॒ര്ണഃ । ദി॒വി॒ക്ഷയോ॒ നഭ॑സാ॒ യ ഏതി॑ । സ ന॒ ഇംദ്രഃ॑ കാമവ॒രം ദ॑ദാതു । പംചാ॑രം ച॒ക്രം പരി॑വര്തതേ പൃ॒ഥു । ഹിര॑ണ്യജ്യോതിസ്സരി॒രസ്യ॒ മധ്യേ᳚ । അജ॑സ്രം॒ ജ്യോതി॒ര്നഭ॑സാ॒ സര്പ॑ദേതി । സ ന॒ ഇംദ്രഃ॑ കാമവ॒രം ദ॑ദാതു । സ॒പ്ത യും॑ജംതി॒ രഥ॒മേക॑ചക്രമ് ॥ 27 ॥
ഏകോ॒ അശ്വോ॑ വഹതി സപ്തനാ॒മാ । ത്രി॒നാഭി॑ ച॒ക്രമ॒ജര॒മന॑ര്വമ് । യേനേ॒മാ വിശ്വാ॒ ഭുവ॑നാനി തസ്ഥുഃ । ഭ॒ദ്രം പശ്യം॑ത॒ ഉപ॑സേദു॒രഗ്രേ᳚ । തപോ॑ ദീ॒ക്ഷാമൃഷ॑യസ്സുവ॒ര്വിദഃ॑ । തതഃ॑ ക്ഷ॒ത്ത്രം ബല॒മോജ॑ശ്ച ജാ॒തമ് । തദ॒സ്മൈ ദേ॒വാ അ॒ഭിസം ന॑മംതു । ശ്വേ॒തഗ്മ് ര॒ശ്മിം ബോ॑ഭു॒ജ്യമാ॑നമ് । അ॒പാം നേ॒താരം॒ ഭുവ॑നസ്യ ഗോ॒പാമ് । ഇംദ്രം॒ നിചി॑ക്യുഃ പര॒മേ വ്യോ॑മന്ന് ॥ 28 ॥
രോഹി॑ണീഃ പിംഗ॒ലാ ഏക॑രൂപാഃ । ക്ഷരം॑തീഃ പിംഗ॒ലാ ഏക॑രൂപാഃ । ശ॒തഗ്മ് സ॒ഹസ്രാ॑ണി പ്ര॒യുതാ॑നി॒ നാവ്യാ॑നാമ് । അ॒യം-യഁശ്ശ്വേ॒തോ ര॒ശ്മിഃ । പരി॒ സര്വ॑മി॒ദം ജഗ॑ത് । പ്ര॒ജാം പ॒ശൂംധനാ॑നി । അ॒സ്മാകം॑ ദദാതു । ശ്വേ॒തോ ര॒ശ്മിഃ പരി॒ സര്വം॑ ബഭൂവ । സുവ॒ന്മഹ്യം॑ പ॒ശൂന് വി॒ശ്വരൂ॑പാന് । പ॒തം॒ഗമ॒ക്തമസു॑രസ്യ മാ॒യയാ᳚ ॥ 29 ॥
ഹൃ॒ദാ പ॑ശ്യംതി॒ മന॑സാ മനീ॒ഷിണഃ॑ । സ॒മു॒ദ്രേ അം॒തഃ ക॒വയോ॒ വിച॑ക്ഷതേ । മരീ॑ചീനാം പ॒ദമി॑ച്ഛംതി വേ॒ധസഃ॑ । പ॒തം॒ഗോ വാചം॒ മന॑സാ ബിഭര്തി । താം ഗം॑ധ॒ര്വോ॑ഽവദ॒ദ്ഗര്ഭേ॑ അം॒തഃ । താം ദ്യോത॑മാനാഗ്മ് സ്വ॒ര്യം॑ മനീ॒ഷാമ് । ഋ॒തസ്യ॑ പ॒ദേ ക॒വയോ॒ നിപാം᳚തി । യേ ഗ്രാ॒മ്യാഃ പ॒ശവോ॑ വി॒ശ്വരൂ॑പാഃ । വിരൂ॑പാ॒സ്സംതോ॑ ബഹു॒ധൈക॑രൂപാഃ । അ॒ഗ്നിസ്താഗ്മ് അഗ്രേ॒ പ്രമു॑മോക്തു ദേ॒വഃ ॥ 30 ॥
പ്ര॒ജാപ॑തിഃ പ്ര॒ജയാ॑ സംവിഁദാ॒നഃ । വീ॒തഗ്ഗ്‍ം സ്തു॑കേ സ്തുകേ । യു॒വമ॒സ്മാസു॒ നിയ॑ച്ഛതമ് । പ്ര പ്ര॑ യ॒ജ്ഞപ॑തിം തിര । യേ ഗ്രാ॒മ്യാഃ പ॒ശവോ॑ വി॒ശ്വരൂ॑പാഃ । വിരൂ॑പാ॒സ്സംതോ॑ ബഹു॒ധൈക॑രൂപാഃ । തേഷാഗ്മ്॑ സപ്താ॒നാമി॒ഹ രംതി॑രസ്തു । രാ॒യസ്പോഷാ॑യ സുപ്രജാ॒സ്ത്വായ॑ സു॒വീര്യാ॑യ । യ ആ॑ര॒ണ്യാഃ പ॒ശവോ॑ വി॒ശ്വരൂ॑പാഃ । വിരൂ॑പാ॒സ്സംതോ॑ ബഹു॒ധൈക॑രൂപാഃ । വാ॒യുസ്താഗ്മ് അഗ്രേ॒ പ്രമു॑മോക്തു ദേ॒വഃ । പ്ര॒ജാപ॑തിഃ പ്ര॒ജയാ॑ സംവിഁദാ॒നഃ । ഇഡാ॑യൈ സൃ॒പ്തം ഘൃ॒തവ॑ച്ചരാച॒രമ് । ദേ॒വാ അന്വ॑വിംദ॒ന്ഗുഹാ॑ ഹി॒തമ് । യ ആ॑ര॒ണ്യാഃ പ॒ശവോ॑ വി॒ശ്വരൂ॑പാഃ । വിരൂ॑പാ॒സ്സംതോ॑ ബഹു॒ധൈക॑രൂപാഃ । തേഷാഗ്മ്॑ സപ്താ॒നാമി॒ഹ രംതി॑രസ്തു । രാ॒യസ്പോഷാ॑യ സുപ്രജാ॒സ്ത്വായ॑ സു॒വീര്യാ॑യ ॥ 31 ॥
ആ॒ത്മാ ജനാ॑നാം-വിഁകു॒ര്വംതം॑-വിഁപ॒ശ്ചിം പ്ര॒ജാനാം᳚-വഁസു॒ധാനീം᳚-വിഁ॒രാജം॒ ചരം॑തം॒ ഗോമ॑തീം മേ॒ നിയ॑ച്ഛ॒ത്വേക॑ചക്രം॒-വ്യോഁ ॑മന്മാ॒യയാ॑ ദേ॒വ ഏക॑രൂപാ അ॒ഷ്ടൌ ച॑ ॥ 11 ॥
സ॒ഹസ്ര॑ശീര്ഷാ॒ പുരു॑ഷഃ । സ॒ഹ॒സ്രാ॒ക്ഷസ്സ॒ഹസ്ര॑പാത് ।
സ ഭൂമിം॑-വിഁ॒ശ്വതോ॑ വൃ॒ത്വാ । അത്യ॑തിഷ്ഠദ്ദശാംഗു॒ലമ് ।
പുരു॑ഷ ഏ॒വേദഗ്മ് സര്വ᳚മ് । യദ്ഭൂ॒തം-യഁച്ച॒ ഭവ്യ᳚മ് ।
ഉ॒താമൃ॑ത॒ത്വസ്യേശാ॑നഃ । യദന്നേ॑നാതി॒രോഹ॑തി । ഏ॒താവാ॑നസ്യ മഹി॒മാ । അതോ॒ ജ്യായാഗ്മ്॑ശ്ച॒ പൂരു॑ഷഃ ॥ 32,33 ॥
പാദോ᳚ഽസ്യ॒ വിശ്വാ॑ ഭൂ॒താനി॑ । ത്രി॒പാദ॑സ്യാ॒മൃതം॑ ദി॒വി ।
ത്രി॒പാദൂ॒ര്ധ്വ ഉദൈ॒ത്പുരു॑ഷഃ । പാദോ᳚ഽസ്യേ॒ഹാഭ॑വാ॒ത്പുനഃ॑ ।
തതോ॒ വിഷ്വ॒ങ്വ്യ॑ക്രാമത് । സാ॒ശ॒നാ॒ന॒ശ॒നേ അ॒ഭി ।
തസ്മാ᳚ദ്വി॒രാഡ॑ജായത । വി॒രാജോ॒ അധി॒ പൂരു॑ഷഃ । സ ജാ॒തോ അത്യ॑രിച്യത । പ॒ശ്ചാദ്ഭൂമി॒മഥോ॑ പു॒രഃ ॥ 34,35 ॥
യത്പുരു॑ഷേണ ഹ॒വിഷാ᳚ । ദേ॒വാ യ॒ജ്ഞമത॑ന്വത ।
വ॒സം॒തോ അ॑സ്യാഽഽസീ॒ദാജ്യ᳚മ് । ഗ്രീ॒ഷ്മ ഇ॒ധ്മശ്ശ॒രദ്ധ॒വിഃ ।
സ॒പ്താസ്യാ॑ഽഽസന്പരി॒ധയഃ॑ । ത്രിസ്സ॒പ്ത സ॒മിധഃ॑ കൃ॒താഃ ।
ദേ॒വാ യദ്യ॒ജ്ഞം ത॑ന്വാ॒നാഃ । അബ॑ധ്ന॒ന്പുരു॑ഷം പ॒ശുമ് ।
തം-യഁ॒ജ്ഞം ബ॒ര്ഹിഷി॒ പ്രൌക്ഷന്॑ । പുരു॑ഷം ജാ॒തമ॑ഗ്ര॒തഃ ॥ 34,35 ॥
തേന॑ ദേ॒വാ അയ॑ജംത । സാ॒ധ്യാ ഋഷ॑യശ്ച॒ യേ ।
തസ്മാ᳚ദ്യ॒ജ്ഞാഥ്സ॑ര്വ॒ഹുതഃ॑ । സംഭൃ॑തം പൃഷദാ॒ജ്യമ് ।
പ॒ശൂഗ്‍സ്താഗ്‍ശ്ച॑ക്രേ വായ॒വ്യാന്॑ । ആ॒ര॒ണ്യാന്ഗ്രാ॒മ്യാശ്ച॒ യേ ।
തസ്മാ᳚ദ്യ॒ജ്ഞാഥ്സ॑ര്വ॒ഹുതഃ॑ । ഋച॒സ്സാമാ॑നി ജജ്ഞിരേ ।
ഛംദാഗ്മ്॑സി ജജ്ഞിരേ॒ തസ്മാ᳚ത് । യജു॒സ്തസ്മാ॑ദജായത ॥ 35,36 ॥
തസ്മാ॒ദശ്വാ॑ അജായംത । യേ കേ ചോ॑ഭ॒യാദ॑തഃ ।
ഗാവോ॑ ഹ ജജ്ഞിരേ॒ തസ്മാ᳚ത് । തസ്മാ᳚ജ്ജാ॒താ അ॑ജാ॒വയഃ॑ ।
യത്പുരു॑ഷം॒-വ്യഁ ॑ദധുഃ । ക॒തി॒ധാ വ്യ॑കല്പയന്ന് ।
മുഖം॒ കിമ॑സ്യ॒ കൌ ബാ॒ഹൂ । കാ വൂ॒രൂ പാദാ॑വുച്യേതേ ।
ബ്രാ॒ഹ്മ॒ണോ᳚ഽസ്യ॒ മുഖ॑മാസീത് । ബാ॒ഹൂ രാ॑ജ॒ന്യഃ॑ കൃ॒തഃ ॥ 36,37 ॥
ഊ॒രൂ തദ॑സ്യ॒ യദ്വൈശ്യഃ॑ । പ॒ദ്ഭ്യാഗ്മ് ശൂ॒ദ്രോ അ॑ജായത ।
ചം॒ദ്രമാ॒ മന॑സോ ജാ॒തഃ । ചക്ഷോ॒സ്സൂര്യോ॑ അജായത ।
മുഖാ॒ദിംദ്ര॑ശ്ചാ॒ഗ്നിശ്ച॑ । പ്രാ॒ണാദ്വാ॒യുര॑ജായത ।
നാഭ്യാ॑ ആസീദം॒തരി॑ക്ഷമ് । ശീ॒ര്ഷ്ണോ ദ്യൌസ്സമ॑വര്തത ।
പ॒ദ്ഭ്യാം ഭൂമി॒ര്ദിശഃ॒ ശ്രോത്രാ᳚ത് ।
തഥാ॑ ലോ॒കാഗ്മ് അ॑കല്പയന്ന് ॥ 37,38 ॥
വേദാ॒ഹമേ॒തം പുരു॑ഷം മ॒ഹാംത᳚മ് ।
ആ॒ദി॒ത്യവ॑ര്ണം॒ തമ॑സ॒സ്തു പാ॒രേ ।
സര്വാ॑ണി രൂ॒പാണി॑ വി॒ചിത്യ॒ ധീരഃ॑ ।
നാമാ॑നി കൃ॒ത്വാഽഭി॒വദ॒ന് യദാസ്തേ᳚ ।
ധാ॒താ പു॒രസ്താ॒ദ്യമു॑ദാജ॒ഹാര॑ ।
ശ॒ക്രഃ പ്രവി॒ദ്വാന്പ്ര॒ദിശ॒ശ്ചത॑സ്രഃ ।
തമേ॒വം-വിഁ॒ദ്വാന॒മൃത॑ ഇ॒ഹ ഭ॑വതി ।
നാന്യഃ പംഥാ॒ അയ॑നായ വിദ്യതേ ।
യ॒ജ്ഞേന॑ യ॒ജ്ഞമ॑യജംത ദേ॒വാഃ ।
താനി॒ ധര്മാ॑ണി പ്രഥ॒മാന്യാ॑സന്ന് ।
തേ ഹ॒ നാകം॑ മഹി॒മാന॑സ്സചംതേ ।
യത്ര॒ പൂര്വേ॑ സാ॒ധ്യാസ്സംതി॑ ദേ॒വാഃ ॥ 38,39 ॥
പുരു॑ഷഃ പു॒രോ᳚ഽഗ്ര॒തോ॑ഽജായത കൃ॒തോ॑ഽകല്പയന്നാസം॒ദ്വേ ച॑ ॥ 12 ॥
ജ്യായാ॒നധി॒ പൂരു॑ഷഃ । അന്യത്ര॒ പുരു॑ഷഃ ॥
അ॒ദ്ഭ്യസ്സംഭൂ॑തഃ പൃഥി॒വ്യൈ രസാ᳚ച്ച ।
വി॒ശ്വക॑ര്മണ॒സ്സമ॑വര്ത॒താധി॑ ।
തസ്യ॒ ത്വഷ്ടാ॑ വി॒ദധ॑ദ്രൂ॒പമേ॑തി ।
തത്പുരു॑ഷസ്യ॒ വിശ്വ॒മാജാ॑ന॒മഗ്രേ᳚ ।
വേദാ॒ഹമേ॒തം പുരു॑ഷം മ॒ഹാംത᳚മ് ।
ആ॒ദി॒ത്യവ॑ര്ണം॒ തമ॑സഃ॒ പര॑സ്താത് ।
തമേ॒വം-വിഁ॒ദ്വാന॒മൃത॑ ഇ॒ഹ ഭ॑വതി ।
നാന്യഃ പംഥാ॑ വിദ്യ॒തേഽയ॑നായ ।
പ്ര॒ജാപ॑തിശ്ചരതി॒ ഗര്ഭേ॑ അം॒തഃ ।
അ॒ജായ॑മാനോ ബഹു॒ധാ വിജാ॑യതേ ॥ 39,40 ॥
തസ്യ॒ ധീരാഃ॒ പരി॑ജാനംതി॒ യോനി᳚മ് । മരീ॑ചീനാം പ॒ദമി॑ച്ഛംതി വേ॒ധസഃ॑ । യോ ദേ॒വേഭ്യ॒ ആത॑പതി । യോ ദേ॒വാനാം᳚ പു॒രോഹി॑തഃ ।
പൂര്വോ॒ യോ ദേ॒വേഭ്യോ॑ ജാ॒തഃ । നമോ॑ രു॒ചായ॒ ബ്രാഹ്മ॑യേ । രുചം॑ ബ്രാ॒ഹ്മം ജ॒നയം॑തഃ । ദേ॒വാ അഗ്രേ॒ തദ॑ബ്രുവന്ന് । യസ്ത്വൈ॒വം ബ്രാ᳚ഹ്മ॒ണോ വി॒ദ്യാത് । തസ്യ॑ ദേ॒വാ അസ॒ന്വശേ᳚ । ഹ്രീശ്ച॑ തേ ല॒ക്ഷ്മീശ്ച॒ പത്ന്യൌ᳚ । അ॒ഹോ॒രാ॒ത്രേ പാ॒ര്ശ്വേ । നക്ഷ॑ത്രാണി രൂ॒പമ് । അ॒ശ്വിനൌ॒ വ്യാത്ത᳚മ് । ഇ॒ഷ്ടം മ॑നിഷാണ । അ॒മും മ॑നിഷാണ । സര്വം॑ മനിഷാണ ॥ 40,41 ॥
ജാ॒യ॒തേ॒ വശേ॑ സ॒പ്ത ച॑ ॥ 13 ॥
ഭ॒ര്താ സന്ഭ്രി॒യമാ॑ണോ ബിഭര്തി । ഏകോ॑ ദേ॒വോ ബ॑ഹു॒ധാ നിവി॑ഷ്ടഃ । യ॒ദാ ഭാ॒രം തം॒ദ്രയ॑തേ॒ സ ഭര്തു᳚മ് । നി॒ധായ॑ ഭാ॒രം പുന॒രസ്ത॑മേതി । തമേ॒വ മൃ॒ത്യുമ॒മൃതം॒ തമാ॑ഹുഃ । തം ഭ॒ര്താരം॒ തമു॑ ഗോ॒പ്താര॑മാഹുഃ । സ ഭൃ॒തോ ഭ്രി॒യമാ॑ണോ ബിഭര്തി । യ ഏ॑നം॒-വേഁദ॑ സ॒ത്യേന॒ ഭര്തു᳚മ് । സ॒ദ്യോ ജാ॒തമു॒ത ജ॑ഹാത്യേ॒ഷഃ । ഉ॒തോ ജരം॑തം॒ ന ജ॑ഹാ॒ത്യേക᳚മ് ॥ 41,42 ॥
ഉ॒തോ ബ॒ഹൂനേക॒മഹ॑ര്ജഹാര । അതം॑ദ്രോ ദേ॒വസ്സദ॑മേ॒വ പ്രാര്ഥഃ॑ । യസ്തദ്വേദ॒ യത॑ ആബ॒ഭൂവ॑ । സം॒ധാം ച॒ യാഗ്മ് സം॑ദ॒ധേ ബ്രഹ്മ॑ണൈ॒ഷഃ । രമ॑തേ॒ തസ്മി᳚ന്നു॒ത ജീ॒ര്ണേ ശയാ॑നേ । നൈനം॑ ജഹാ॒ത്യഹ॑സ്സു പൂ॒ര്വ്യേഷു॑ । ത്വാമാപോ॒ അനു॒ സര്വാ᳚ശ്ചരംതി ജാന॒തീഃ । വ॒ഥ്സം പയ॑സാ പുനാ॒നാഃ । ത്വമ॒ഗ്നിഗ്മ് ഹ॑വ്യ॒വാഹ॒ഗ്മ്॒ സമിം॑ഥ്സേ । ത്വം ഭ॒ര്താ മാ॑ത॒രിശ്വാ᳚ പ്ര॒ജാനാ᳚മ് ॥ 42,43 ॥
ത്വം-യഁ॒ജ്ഞസ്ത്വമു॑വേ॒വാസി॒ സോമഃ॑ । തവ॑ ദേ॒വാ ഹവ॒മായം॑തി॒ സര്വേ᳚ । ത്വമേകോ॑ഽസി ബ॒ഹൂനനു॒പ്രവി॑ഷ്ടഃ । നമ॑സ്തേ അസ്തു സു॒ഹവോ॑ മ ഏധി । നമോ॑ വാമസ്തു ശൃണു॒തഗ്മ് ഹവം॑ മേ । പ്രാണാ॑പാനാവജി॒രഗ്മ് സം॒ചരം॑തൌ । ഹ്വയാ॑മി വാം॒ ബ്രഹ്മ॑ണാ തൂ॒ര്തമേത᳚മ് । യോ മാം ദ്വേഷ്ടി॒ തം ജ॑ഹിതം-യുഁവാനാ । പ്രാണാ॑പാനൌ സംവിഁദാ॒നൌ ജ॑ഹിതമ് । അ॒മുഷ്യാസു॑നാ॒ മാ സംഗ॑സാഥാമ് ॥ 43 ॥
തം മേ॑ ദേവാ॒ ബ്രഹ്മ॑ണാ സംവിഁദാ॒നൌ । വ॒ധായ॑ ദത്തം॒ തമ॒ഹഗ്മ് ഹ॑നാമി । അസ॑ജ്ജജാന സ॒ത ആബ॑ഭൂവ । യം-യഁ ം॑ ജ॒ജാന॒ സ ഉ॑ ഗോ॒പോ അ॑സ്യ । യ॒ദാ ഭാ॒രം തം॒ദ്രയ॑തേ॒ സ ഭര്തു᳚മ് । പ॒രാസ്യ॑ ഭാ॒രം പുന॒രസ്ത॑മേതി । തദ്വൈ ത്വം പ്രാ॒ണോ അ॑ഭവഃ । മ॒ഹാന്ഭോഗഃ॑ പ്ര॒ജാപ॑തേഃ । ഭുജഃ॑ കരി॒ഷ്യമാ॑ണഃ । യദ്ദേ॒വാന്പ്രാണ॑യോ॒ നവ॑ ॥ 44 ॥
ഏകം॑ പ്ര॒ജാനാം᳚ ഗസാഥാം॒ നവ॑ ॥ 14 ॥
ഹരി॒ഗ്മ്॒ ഹരം॑ത॒മനു॑യംതി ദേ॒വാഃ । വിശ്വ॒സ്യേശാ॑നം-വൃഁഷ॒ഭം മ॑തീ॒നാമ് । ബ്രഹ്മ॒ സരൂ॑പ॒മനു॑മേ॒ദമാഗാ᳚ത് । അയ॑നം॒ മാ വിവ॑ധീ॒ര്വിക്ര॑മസ്വ । മാ ഛി॑ദോ മൃത്യോ॒ മാ വ॑ധീഃ । മാ മേ॒ ബലം॒-വിഁവൃ॑ഹോ॒ മാ പ്രമോ॑ഷീഃ । പ്ര॒ജാം മാ മേ॑ രീരിഷ॒ ആയു॑രുഗ്ര । നൃ॒ചക്ഷ॑സം ത്വാ ഹ॒വിഷാ॑ വിധേമ । സ॒ദ്യശ്ച॑കമാ॒നായ॑ । പ്ര॒വേ॒പാ॒നായ॑ മൃ॒ത്യവേ᳚ ॥ 45 ॥
പ്രാസ്മാ॒ ആശാ॑ അശൃണ്വന്ന് । കാമേ॑നാജനയ॒ന്പുനഃ॑ । കാമേ॑ന മേ॒ കാമ॒ ആഗാ᳚ത് । ഹൃദ॑യാ॒ദ്ധൃദ॑യം മൃ॒ത്യോഃ । യദ॒മീഷാ॑മ॒ദഃ പ്രി॒യമ് । തദൈതൂപ॒മാമ॒ഭി । പരം॑ മൃത്യോ॒ അനു॒ പരേ॑ഹി॒ പംഥാ᳚മ് । യസ്തേ॒ സ്വ ഇത॑രോ ദേവ॒യാനാ᳚ത് । ചക്ഷു॑ഷ്മതേ ശൃണ്വ॒തേ തേ᳚ ബ്രവീമി । മാ നഃ॑ പ്ര॒ജാഗ്മ് രീ॑രിഷോ॒ മോത വീ॒രാന് । പ്ര പൂ॒ര്വ്യം മന॑സാ॒ വംദ॑മാനഃ । നാധ॑മാനോ വൃഷ॒ഭം ച॑ര്ഷണീ॒നാമ് । യഃ പ്ര॒ജാനാ॑മേക॒രാണ്മാനു॑ഷീണാമ് । മൃ॒ത്യും-യഁ ॑ജേ പ്രഥമ॒ജാമൃ॒തസ്യ॑ ॥ 46 ॥
മൃ॒ത്യവേ॑ വീ॒രാഗ്മ്ശ്ച॒ത്വാരി॑ ച ॥ 15 ॥
ത॒രണി॑ര്വി॒ശ്വദ॑ര്ശതോ ജ്യോതി॒ഷ്കൃദ॑സി സൂര്യ । വിശ്വ॒മാ ഭാ॑സി രോച॒നമ് । ഉ॒പ॒യാ॒മഗൃ॑ഹീതോഽസി॒ സൂര്യാ॑യ ത്വാ॒ ഭ്രാജ॑സ്വത ഏ॒ഷ തേ॒ യോനി॒സ്സൂര്യാ॑യ ത്വാ॒ ഭ്രാജ॑സ്വതേ ॥ 47 ॥ 16 ॥
ആപ്യാ॑യസ്വ മദിംതമ॒ സോമ॒ വിശ്വാ॑ഭിരൂ॒തിഭിഃ॑ । ഭവാ॑ നസ്സ॒പ്രഥ॑സ്തമഃ ॥ (48) ॥ 17 ॥
ഈ॒യുഷ്ടേ യേ പൂര്വ॑തരാ॒മപ॑ശ്യന് വ്യു॒ച്ഛംതീ॑മു॒ഷസം॒ മര്ത്യാ॑സഃ । അ॒സ്മാഭി॑രൂ॒ നു പ്ര॑തി॒ചക്ഷ്യാ॑ഽഭൂ॒ദോ തേ യം॑തി॒ യേ അ॑പ॒രീഷു॒ പശ്യാന്॑ ॥ 49 ॥ 18 ॥
ജ്യോതി॑ഷ്മതീം ത്വാ സാദയാമി ജ്യോതി॒ഷ്കൃതം॑ ത്വാ സാദയാമി ജ്യോതി॒ര്വിദം॑ ത്വാ സാദയാമി॒ ഭാസ്വ॑തീം ത്വാ സാദയാമി॒ ജ്വലം॑തീം ത്വാ സാദയാമി മല്മലാ॒ഭവം॑തീം ത്വാ സാദയാമി॒ ദീപ്യ॑മാനാം ത്വാ സാദയാമി॒ രോച॑മാനാം ത്വാ സാദയാ॒മ്യജ॑സ്രാം ത്വാ സാദയാമി ബൃ॒ഹജ്ജ്യോ॑തിഷം ത്വാ സാദയാമി ബോ॒ധയം॑തീം ത്വാ സാദയാമി॒ ജാഗ്ര॑തീം ത്വാ സാദയാമി ॥ 50 ॥ 19 ॥
പ്ര॒യാ॒സായ॒ സ്വാഹാ॑ഽഽയാ॒സായ॒ സ്വാഹാ॑ വിയാ॒സായ॒ സ്വാഹാ॑ സംയാഁ॒സായ॒ സ്വാഹോ᳚ദ്യാ॒സായ॒ സ്വാഹാ॑ഽവയാ॒സായ॒ സ്വാഹാ॑ ശു॒ചേ സ്വാഹാ॒ ശോകാ॑യ॒ സ്വാഹാ॑ തപ്യ॒ത്വൈ സ്വാഹാ॒ തപ॑തേ॒ സ്വാഹാ᳚ ബ്രഹ്മഹ॒ത്യായൈ॒ സ്വാഹാ॒ സര്വ॑സ്മൈ॒ സ്വാഹാ᳚ ॥ 51 ॥ 20 ॥
ചി॒ത്തഗ്മ് സം॑താ॒നേന॑ ഭ॒വം-യഁ॒ക്നാ രു॒ദ്രം തനി॑മ്നാ പശു॒പതിഗ്ഗ്മ്॑ സ്ഥൂലഹൃദ॒യേനാ॒ഗ്നിഗ്മ് ഹൃദ॑യേന രു॒ദ്രം-ലോഁഹി॑തേന ശ॒ര്വം മത॑സ്നാഭ്യാം മഹാദേ॒വമം॒തഃ പാ᳚ര്ശ്വേനൌഷിഷ്ഠ॒ഹനഗ്മ്॑ ശിംഗീനികോ॒ശ്യാ᳚ഭ്യാമ് ॥ 52 ॥ 21 ॥
ചി॒ത്തിഃ॑ പൃഥി॒വ്യ॑ഗ്നി॒സ്സൂര്യം॑ തേ॒ ചക്ഷു॑ര്മ॒ഹാഹ॑വി॒ര്ഹോതാ॒ വാഗ്ഘോതാ᳚ ബ്രാഹ്മ॒ണ ഏക॑ഹോതാ॒ഽഗ്നിര്യജു॑ര്ഭി॒സ്സേനേംദ്ര॑സ്യ ദേ॒വസ്യ॑ സു॒വര്ണം॑ ഘ॒ര്മഗ്മ് സ॒ഹസ്ര॑ശീര്ഷാ॒ഽദ്ഭ്യോ ഭ॒ര്താ ഹരിം॑ ത॒രണി॒രാപ്യാ॑യസ്വേ॒യുഷ്ടേ യേ ജ്യോതി॑ഷ്മതീം പ്രയാ॒സായ॑ ചി॒ത്തമേക॑വിഗ്മ്ശതിഃ ॥ 21 ॥
ചിത്തി॑ര॒ഗ്നിര്യജു॑ര്ഭിരം॒തഃ പ്രവി॑ഷ്ടഃ പ്ര॒ജാപ॑തിര്ഭ॒ര്താസന്പ്രയാ॒സായ॒ ദ്വിപം॑ചാ॒ശത് ॥ 52 ॥
ചിത്തി॑ര॒ഗ്നിര്യജു॑ര്ഭിരം॒തഃ പ്രവി॑ഷ്ടഃ പ്ര॒ജാപ॑തിഃ പ്ര॒ജയാ॑ സംവിഁദാ॒നസ്തസ്യ॒ ധീരാ॒ ജ്യോതി॑ഷ്മതീം॒ ത്രിപം॑ചാ॒ശത് ॥ 53 ॥
തച്ഛം॒-യോഁരാവൃ॑ണീമഹേ । ഗാ॒തും-യഁ॒ജ്ഞായ॑ ।
ഗാ॒തും-യഁ॒ജ്ഞപ॑തയേ । ദൈവീ᳚ സ്വ॒സ്തിര॑സ്തു നഃ ।
സ്വ॒സ്തിര്മാനു॑ഷേഭ്യഃ । ഊ॒ര്ധ്വം ജി॑ഗാതു ഭേഷ॒ജമ് ।
ശം നോ॑ അസ്തു ദ്വി॒പദേ᳚ । ശം ചതു॑ഷ്പദേ ॥
ഓം ശാംതിഃ॒ ശാംതിഃ॒ ശാംതിഃ॑ ॥