(કૃષ્ણયજુર્વેદીય તૈત્તિરીયારણ્યકે તૃતીય પ્રપાઠકઃ)
હરિઃ ઓમ્ । તચ્છં॒-યોઁરાવૃ॑ણીમહે । ગા॒તું-યઁ॒જ્ઞાય॑ ।
ગા॒તું-યઁ॒જ્ઞપ॑તયે । દૈવી᳚ સ્વ॒સ્તિર॑સ્તુ નઃ ।
સ્વ॒સ્તિર્માનુ॑ષેભ્યઃ । ઊ॒ર્ધ્વં જિ॑ગાતુ ભેષ॒જમ્ ।
શં નો॑ અસ્તુ દ્વિ॒પદે᳚ । શં ચતુ॑ષ્પદે ॥
ઓં શાંતિઃ॒ શાંતિઃ॒ શાંતિઃ॑ ॥
ઓં ચિત્તિ॒સ્સ્રુક્ । ચિ॒ત્તમાજ્ય᳚મ્ । વાગ્વેદિઃ॑ । આધી॑તં બ॒ર્હિઃ । કેતો॑ અ॒ગ્નિઃ । વિજ્ઞા॑તમ॒ગ્નિઃ । વાક્પ॑તિ॒ર્હોતા᳚ । મન॑ ઉપવ॒ક્તા । પ્રા॒ણો હ॒વિઃ । સામા᳚ધ્વ॒ર્યુઃ । વાચ॑સ્પતે વિધે નામન્ન્ । વિ॒ધેમ॑ તે॒ નામ॑ । વિ॒ધેસ્ત્વમ॒સ્માકં॒ નામ॑ । વા॒ચસ્પતિ॒સ્સોમં॑ પિબતુ । આઽસ્માસુ॑ નૃ॒મ્ણં ધા॒ત્સ્વાહા᳚ ॥ 1 ॥
અ॒ધ્વ॒ર્યુઃ પંચ॑ ચ ॥ 1 ॥
પૃ॒થિ॒વી હોતા᳚ । દ્યૌર॑ધ્વ॒ર્યુઃ । રુ॒દ્રો᳚ઽગ્નીત્ । બૃહ॒સ્પતિ॑રુપવ॒ક્તા । વાચ॑સ્પતે વા॒ચો વી॒ર્યે॑ણ । સંભૃ॑તતમે॒નાઽઽય॑ક્ષ્યસે । યજ॑માનાય॒ વાર્ય᳚મ્ । આ સુવ॒સ્કર॑સ્મૈ । વા॒ચસ્પતિ॒સ્સોમં॑ પિબતિ । જ॒જન॒દિંદ્ર॑મિંદ્રિ॒યાય॒ સ્વાહા᳚ ॥ 2 ॥
પૃ॒થિ॒વી હોતા॒ દશ॑ ॥ 2 ॥
અ॒ગ્નિર્હોતા᳚ । અ॒શ્વિના᳚ઽધ્વ॒ર્યૂ । ત્વષ્ટા॒ઽગ્નીત્ । મિ॒ત્ર ઉ॑પવ॒ક્તા । સોમ॒સ્સોમ॑સ્ય પુરો॒ગાઃ । શુ॒ક્રસ્શુ॒ક્રસ્ય॑ પુરો॒ગાઃ । શ્રા॒તાસ્ત॑ ઇંદ્ર॒ સોમાઃ᳚ । વાતા॑પેર્હવન॒શ્રુત॒સ્સ્વાહા᳚ ॥ 3 ॥
અ॒ગ્નિર્હોતા॒ઽષ્ટૌ ॥ 3 ॥
સૂર્યં॑ તે॒ ચક્ષુઃ॑ । વાતં॑ પ્રા॒ણઃ । દ્યાં પૃ॒ષ્ઠમ્ । અં॒તરિ॑ક્ષમા॒ત્મા । અંગૈ᳚ર્ય॒જ્ઞમ્ । પૃ॒થિ॒વીગ્મ્ શરી॑રૈઃ । વાચ॑સ્પ॒તેઽચ્છિ॑દ્રયા વા॒ચા । અચ્છિ॑દ્રયા જુ॒હ્વા᳚ । દિ॒વિ દે॑વા॒વૃધ॒ગ્મ્॒ હોત્રા॒ મેર॑યસ્વ॒ સ્વાહા᳚ ॥ 4 ॥
સૂર્યં॑ તે॒ નવ॑ ॥ 4 ॥
મ॒હાહ॑વિ॒ર્હોતા᳚ । સ॒ત્યહ॑વિરધ્વ॒ર્યુઃ । અચ્યુ॑તપાજા અ॒ગ્નીત્ । અચ્યુ॑તમના ઉપવ॒ક્તા । અ॒ના॒ધૃ॒ષ્યશ્ચા᳚પ્રતિધૃ॒ષ્યશ્ચ॑ ય॒જ્ઞસ્યા॑ભિગ॒રૌ । અ॒યાસ્ય॑ ઉદ્ગા॒તા । વાચ॑સ્પતે હૃદ્વિધે નામન્ન્ । વિ॒ધેમ॑ તે॒ નામ॑ । વિ॒ધેસ્ત્વમ॒સ્માકં॒ નામ॑ । વા॒ચસ્પતિ॒સ્સોમ॑મપાત્ । મા દૈવ્ય॒સ્તંતુ॒શ્છેદિ॒ મા મ॑નુ॒ષ્યઃ॑ । નમો॑ દિ॒વે । નમઃ॑ પૃથિ॒વ્યૈ સ્વાહા᳚ ॥ 5 ॥
અ॒પા॒ત્ત્રીણિ॑ ચ ॥ 5 ॥
વાગ્ઘોતા᳚ । દી॒ક્ષા પત્ની᳚ । વાતો᳚ઽધ્વ॒ર્યુઃ । આપો॑ઽભિગ॒રઃ । મનો॑ હ॒વિઃ । તપ॑સિ જુહોમિ । ભૂર્ભુવ॒સ્સુવઃ॑ । બ્રહ્મ॑ સ્વયં॒ભુ । બ્રહ્મ॑ણે સ્વયં॒ભુવે॒ સ્વાહા᳚ ॥ 6 ॥
વાગ્ઘોતા॒ નવ॑ ॥ 6 ॥
બ્રા॒હ્મ॒ણ એક॑હોતા । સ ય॒જ્ઞઃ । સ મે॑ દદાતુ પ્ર॒જાં પ॒શૂન્પુષ્ટિં॒-યઁશઃ॑ । ય॒જ્ઞશ્ચ॑ મે ભૂયાત્ । અ॒ગ્નિર્દ્વિહો॑તા । સ ભ॒ર્તા । સ મે॑ દદાતુ પ્ર॒જાં પ॒શૂન્પુષ્ટિં॒-યઁશઃ॑ । ભ॒ર્તા ચ॑ મે ભૂયાત્ । પૃ॒થિ॒વી ત્રિહો॑તા । સ પ્ર॑તિ॒ષ્ઠા ॥ 7 ॥
સ મે॑ દદાતુ પ્ર॒જાં પ॒શૂન્પુષ્ટિં॒-યઁશઃ॑ । પ્ર॒તિ॒ષ્ઠા ચ॑ મે ભૂયાત્ । અં॒તરિ॑ક્ષં॒ ચતુ॑ર્હોતા । સ વિ॒ષ્ઠાઃ । સ મે॑ દદાતુ પ્ર॒જાં પ॒શૂન્પુષ્ટિં॒-યઁશઃ॑ । વિ॒ષ્ઠાશ્ચ॑ મે ભૂયાત્ । વા॒યુઃ પંચ॑હોતા । સ પ્રા॒ણઃ । સ મે॑ દદાતુ પ્ર॒જાં પ॒શૂન્પુષ્ટિં॒-યઁશઃ॑ । પ્રા॒ણશ્ચ॑ મે ભૂયાત્ ॥ 8 ॥
ચં॒દ્રમાઃ॒ ષડ્ઢો॑તા । સ ઋ॒તૂન્ક॑લ્પયાતિ । સ મે॑ દદાતુ પ્ર॒જાં પ॒શૂન્પુષ્ટિં॒-યઁશઃ॑ । ઋ॒તવ॑શ્ચ મે કલ્પંતામ્ । અન્નગ્મ્॑ સ॒પ્તહો॑તા । સ પ્રા॒ણસ્ય॑ પ્રા॒ણઃ । સ મે॑ દદાતુ પ્ર॒જાં પ॒શૂન્પુષ્ટિં॒-યઁશઃ॑ । પ્રા॒ણસ્ય॑ ચ મે પ્રા॒ણો ભૂ॑યાત્ । દ્યૌર॒ષ્ટહો॑તા । સો॑ઽનાધૃ॒ષ્યઃ ॥ 9 ॥
સ મે॑ દદાતુ પ્ર॒જાં પ॒શૂન્પુષ્ટિં॒-યઁશઃ॑ । અ॒ના॒ધૃ॒ષ્યશ્ચ॑ ભૂયાસમ્ । આ॒દિ॒ત્યો નવ॑હોતા । સ તે॑જ॒સ્વી । સ મે॑ દદાતુ પ્ર॒જાં પ॒શૂન્પુષ્ટિં॒-યઁશઃ॑ । તે॒જ॒સ્વી ચ॑ ભૂયાસમ્ । પ્ર॒જાપ॑તિ॒ર્દશ॑હોતા । સ ઇ॒દગ્મ્ સર્વ᳚મ્ । સ મે॑ દદાતુ પ્ર॒જાં પ॒શૂન્પુષ્ટિં॒-યઁશઃ॑ । સર્વં॑ ચ મે ભૂયાત્ ॥ 10 ॥
પ્ર॒તિ॒ષ્ઠા પ્રા॒ણશ્ચ॑ મે ભૂયાદનાધૃ॒ષ્યસ્સર્વં ચ મે ભૂયાત્ ॥
બ્રા॒હ્મ॒ણો ય॒જ્ઞો᳚ઽગ્નિર્ભ॒ર્તા પૃ॑થિ॒વી પ્ર॑તિ॒ષ્ઠાઽંતરિ॑ક્ષં-વિઁ॒ષ્ઠા વા॒યુઃ પ્રા॒ણશ્ચં॒દ્રમા॑ સ ઋ॒તૂનન્ન॒ગ્મ્॒ સ પ્રા॒ણસ્ય॑ પ્રા॒ણો દ્યૌર॑નાધૃ॒ષ્ય આ॑દિ॒ત્યસ્સ તે॑જ॒સ્વી પ્ર॒જાપ॑તિઃ॒ સ ઇ॒દગ્મ્ સર્વ॒ગ્મ્॒ સર્વં॑ ચ મે ભૂયાત્ ॥
અ॒ગ્નિર્યજુ॑ર્ભિઃ । સ॒વિ॒તા સ્તોમૈઃ᳚ । ઇંદ્ર॑ ઉક્થામ॒દૈઃ । મિ॒ત્રાવરુ॑ણાવા॒શિષા᳚ । અંગિ॑રસો॒ ધિષ્ણિ॑યૈર॒ગ્નિભિઃ॑ । મ॒રુત॑સ્સદોહવિર્ધા॒નાભ્યા᳚મ્ । આપઃ॒ પ્રોક્ષ॑ણીભિઃ । ઓષ॑ધયો બ॒ર્હિષા᳚ । અદિ॑તિ॒ર્વેદ્યા᳚ । સોમો॑ દી॒ક્ષયા᳚ ॥ 11 ॥
ત્વષ્ટે॒ધ્મેન॑ । વિષ્ણુ॑ર્ય॒જ્ઞેન॑ । વસ॑વ॒ આજ્યે॑ન । આ॒દિ॒ત્યા દક્ષિ॑ણાભિઃ । વિશ્વે॑ દે॒વા ઊ॒ર્જા । પૂ॒ષા સ્વ॑ગાકા॒રેણ॑ । બૃહ॒સ્પતિઃ॑ પુરો॒ધયા᳚ । પ્ર॒જાપ॑તિરુદ્ગી॒થેન॑ । અં॒તરિ॑ક્ષં પ॒વિત્રે॑ણ । વા॒યુઃ પાત્રૈઃ᳚ । અ॒હગ્ગ્ં શ્ર॒દ્ધયા᳚ ॥ 12 ॥
દી॒ક્ષયા॒ પાત્રૈ॒રેકં॑ ચ ॥ 8 ॥
સેનેંદ્ર॑સ્ય । ધેના॒ બૃહ॒સ્પતેઃ᳚ । પ॒થ્યા॑ પૂ॒ષ્ણઃ । વાગ્વા॒યોઃ । દી॒ક્ષા સોમ॑સ્ય । પૃ॒થિ॒વ્ય॑ગ્નેઃ । વસૂ॑નાં ગાય॒ત્રી । રુ॒દ્રાણાં᳚ ત્રિ॒ષ્ટુક્ । આ॒દિ॒ત્યાનાં॒ જગ॑તી । વિષ્ણો॑રનુ॒ષ્ટુક્ ॥ 13 ॥
વરુ॑ણસ્ય વિ॒રાટ્ । ય॒જ્ઞસ્ય॑ પં॒ક્તિઃ । પ્ર॒જાપ॑તે॒રનુ॑મતિઃ । મિ॒ત્રસ્ય॑ શ્ર॒દ્ધા । સ॒વિ॒તુઃ પ્રસૂ॑તિઃ । સૂર્ય॑સ્ય॒ મરી॑ચિઃ । ચં॒દ્રમ॑સો રોહિ॒ણી । ઋષી॑ણામરુંધ॒તી । પ॒ર્જન્ય॑સ્ય વિ॒દ્યુત્ । ચત॑સ્રો॒ દિશઃ॑ । ચત॑સ્રોઽવાંતરદિ॒શાઃ । અહ॑શ્ચ॒ રાત્રિ॑શ્ચ । કૃ॒ષિશ્ચ॒ વૃષ્ટિ॑શ્ચ । ત્વિષિ॒શ્ચાપ॑ચિતિશ્ચ । આપ॒શ્ચૌષ॑ધયશ્ચ । ઊર્ક્ચ॑ સૂ॒નૃતા॑ ચ દે॒વાનાં॒ પત્ન॑યઃ ॥ 14 ॥
અ॒નુ॒ષ્ટુગ્દિશ॒ષ્ષટ્ચ॑ ॥ 9 ॥
દે॒વસ્ય॑ ત્વા સવિ॒તુઃ પ્ર॑સ॒વે । અ॒શ્વિનો᳚ર્બા॒હુભ્યા᳚મ્ । પૂ॒ષ્ણો હસ્તા᳚ભ્યાં॒ પ્રતિ॑ગૃહ્ણામિ । રાજા᳚ ત્વા॒ વરુ॑ણો નયતુ દેવિ દક્ષિણે॒ઽગ્નયે॒ હિર॑ણ્યમ્ । તેના॑મૃત॒ત્વમ॑શ્યામ્ । વયો॑ દા॒ત્રે । મયો॒ મહ્ય॑મસ્તુ પ્રતિગ્રહી॒ત્રે । ક ઇ॒દં કસ્મા॑ અદાત્ । કામઃ॒ કામા॑ય । કામો॑ દા॒તા ॥ 15 ॥
કામઃ॑ પ્રતિગ્રહી॒તા । કામગ્મ્॑ સમુ॒દ્રમાવિ॑શ । કામે॑ન ત્વા॒ પ્રતિ॑ગૃહ્ણામિ । કામૈ॒તત્તે᳚ । એ॒ષા તે॑ કામ॒ દક્ષિ॑ણા । ઉ॒ત્તા॒નસ્ત્વા᳚ઽઽંગીર॒સઃ પ્રતિ॑ગૃહ્ણાતુ । સોમા॑ય॒ વાસઃ॑ । રુ॒દ્રાય॒ ગામ્ । વરુ॑ણા॒યાશ્વ᳚મ્ । પ્ર॒જાપ॑તયે॒ પુરુ॑ષમ્ ॥ 16 ॥
મન॑વે॒ તલ્પ᳚મ્ । ત્વષ્ટ્રે॒ઽજામ્ । પૂ॒ષ્ણેઽવિ᳚મ્ । નિર્ઋ॑ત્યા અશ્વતરગર્દ॒ભૌ । હિ॒મવ॑તો હ॒સ્તિન᳚મ્ । ગં॒ધ॒ર્વા॒પ્સ॒રાભ્ય॑સ્સ્રગલંકર॒ણે । વિશ્વે᳚ભ્યો દે॒વેભ્યો॑ ધા॒ન્યમ્ । વા॒ચેઽન્ન᳚મ્ । બ્રહ્મ॑ણ ઓદ॒નમ્ । સ॒મુ॒દ્રાયાપઃ॑ ॥ 17 ॥
ઉ॒ત્તા॒નાયાં᳚ગીર॒સાયાનઃ॑ । વૈ॒શ્વા॒ન॒રાય॒ રથ᳚મ્ । વૈ॒શ્વા॒ન॒રઃ પ્ર॒ત્નથા॒ નાક॒મારુ॑હત્ । દિ॒વઃ પૃ॒ષ્ઠં ભંદ॑માનસ્સુ॒મન્મ॑ભિઃ । સ પૂ᳚ર્વ॒વજ્જ॒નય॑જ્જં॒તવે॒ ધન᳚મ્ । સ॒મા॒નમ॑જ્મા॒ પરિ॑યાતિ॒ જાગૃ॑વિઃ । રાજા᳚ ત્વા॒ વરુ॑ણો નયતુ દેવિ દક્ષિણે વૈશ્વાન॒રાય॒ રથ᳚મ્ । તેના॑મૃત॒ત્વમ॑શ્યામ્ । વયો॑ દા॒ત્રે । મયો॒ મહ્ય॑મસ્તુ પ્રતિગ્રહી॒ત્રે ॥ 18 ॥
ક ઇ॒દં કસ્મા॑ અદાત્ । કામઃ॒ કામા॑ય । કામો॑ દા॒તા । કામઃ॑ પ્રતિગ્રહી॒તા । કામગ્મ્॑ સમુ॒દ્રમાવિ॑શ । કામે॑ન ત્વા॒ પ્રતિ॑ગૃહ્ણામિ । કામૈ॒તત્તે᳚ । એ॒ષા તે॑ કામ॒ દક્ષિ॑ણા । ઉ॒ત્તા॒નસ્ત્વા᳚ઽઽંગીર॒સઃ પ્રતિ॑ગૃહ્ણાતુ ॥ 19 ॥
દા॒તા પુરુ॑ષ॒માપઃ॑ પ્રતિગ્રહી॒ત્રે નવ॑ ચ ॥ 10 ॥
સુ॒વર્ણં॑ ઘ॒ર્મં પરિ॑વેદ વે॒નમ્ । ઇંદ્ર॑સ્યા॒ઽઽત્માનં॑ દશ॒ધા ચરં॑તમ્ । અં॒તસ્સ॑મુ॒દ્રે મન॑સા॒ ચરં॑તમ્ । બ્રહ્માઽન્વ॑વિંદ॒દ્દશ॑હોતાર॒મર્ણે᳚ । અં॒તઃ પ્રવિ॑ષ્ટશ્શા॒સ્તા જના॑નામ્ । એક॒સ્સન્બ॑હુ॒ધા વિ॑ચારઃ । શ॒તગ્મ્ શુ॒ક્રાણિ॒ યત્રૈકં॒ ભવં॑તિ । સર્વે॒ વેદા॒ યત્રૈકં॒ ભવં॑તિ । સર્વે॒ હોતા॑રો॒ યત્રૈકં॒ ભવં॑તિ । સ॒ માન॑સીન આ॒ત્મા જના॑નામ્ ॥ 20 ॥
અં॒તઃ પ્રવિ॑ષ્ટશ્શા॒સ્તા જના॑ના॒ગ્મ્॒ સર્વા᳚ત્મા । સર્વાઃ᳚ પ્ર॒જા યત્રૈકં॒ ભવં॑તિ । ચતુ॑ર્હોતારો॒ યત્ર॑ સં॒પદં॒ ગચ્છં॑તિ દે॒વૈઃ । સ॒ માન॑સીન આ॒ત્મા જના॑નામ્ । બ્રહ્મેંદ્ર॑મ॒ગ્નિં જગ॑તઃ પ્રતિ॒ષ્ઠામ્ । દિ॒વ આ॒ત્માનગ્મ્॑ સવિ॒તારં॒ બૃહ॒સ્પતિ᳚મ્ । ચતુ॑ર્હોતારં પ્ર॒દિશોઽનુ॑ક્લૃ॒પ્તમ્ । વા॒ચો વી॒ર્યં॑ તપ॒સાઽન્વ॑વિંદત્ । અં॒તઃ પ્રવિ॑ષ્ટં ક॒ર્તાર॑મે॒તમ્ । ત્વષ્ટા॑રગ્મ્ રૂ॒પાણિ॑ વિકુ॒ર્વંતં॑-વિઁપ॒શ્ચિમ્ ॥ 21 ॥
અ॒મૃત॑સ્ય પ્રા॒ણં-યઁ॒જ્ઞમે॒તમ્ । ચતુ॑ર્હોતૃણામા॒ત્માનં॑ ક॒વયો॒ નિચિ॑ક્યુઃ । અં॒તઃ પ્રવિ॑ષ્ટં ક॒ર્તાર॑મે॒તમ્ । દે॒વાનાં॒ બંધુ॒ નિહિ॑તં॒ ગુહા॑સુ । અ॒મૃતે॑ન ક્લૃ॒પ્તં-યઁ॒જ્ઞમે॒તમ્ । ચતુ॑ર્હોતૃણામા॒ત્માનં॑ ક॒વયો॒ નિચિ॑ક્યુઃ । શ॒તં નિ॒યુતઃ॒ પરિ॑વેદ॒ વિશ્વા॑ વિ॒શ્વવા॑રઃ । વિશ્વ॑મિ॒દં-વૃઁ॑ણાતિ । ઇંદ્ર॑સ્યા॒ઽઽત્મા નિહિ॑તઃ॒ પંચ॑હોતા । અ॒મૃતં॑ દે॒વાના॒માયુઃ॑ પ્ર॒જાના᳚મ્ ॥ 22 ॥
ઇંદ્ર॒ગ્મ્॒ રાજા॑નગ્મ્ સવિ॒તાર॑મે॒તમ્ । વા॒યોરા॒ત્માનં॑ ક॒વયો॒ નિચિ॑ક્યુઃ । ર॒શ્મિગ્મ્ ર॑શ્મી॒નાં મધ્યે॒ તપં॑તમ્ । ઋ॒તસ્ય॑ પ॒દે ક॒વયો॒ નિપાં᳚તિ । ય આં᳚ડકો॒શે ભુવ॑નં બિ॒ભર્તિ॑ । અનિ॑ર્ભિણ્ણ॒સ્સન્નથ॑ લો॒કાન્ વિ॒ચષ્ટે᳚ । યસ્યાં᳚ડકો॒શગ્મ્ શુષ્મ॑મા॒હુઃ પ્રા॒ણમુલ્બ᳚મ્ । તેન॑ ક્લૃ॒પ્તો॑ઽમૃતે॑ના॒હમ॑સ્મિ । સુ॒વર્ણં॒ કોશ॒ગ્મ્॒ રજ॑સા॒ પરી॑વૃતમ્ । દે॒વાનાં᳚-વઁસુ॒ધાનીં᳚-વિઁ॒રાજ᳚મ્ ॥ 23 ॥
અ॒મૃત॑સ્ય પૂ॒ર્ણાં તામુ॑ ક॒લાં-વિઁચ॑ક્ષતે । પાદ॒ગ્મ્॒ ષડ્ઢો॑તુ॒ર્ન કિલા॑ઽઽવિવિત્સે । યેન॒ર્તવઃ॑ પંચ॒ધોત ક્લૃ॒પ્તાઃ । ઉ॒ત વા॑ ષ॒ડ્ધા મન॒સોત ક્લૃ॒પ્તાઃ । તગ્મ્ ષડ્ઢો॑તારમૃ॒તુભિઃ॒ કલ્પ॑માનમ્ । ઋ॒તસ્ય॑ પ॒દે ક॒વયો॒ નિપાં᳚તિ । અં॒તઃ પ્રવિ॑ષ્ટં ક॒ર્તાર॑મે॒તમ્ । અં॒તશ્ચં॒દ્રમ॑સિ॒ મન॑સા॒ ચરં॑તમ્ । સ॒હૈવ સંતં॒ ન વિજા॑નંતિ દે॒વાઃ । ઇંદ્ર॑સ્યા॒ઽઽત્માનગ્મ્॑ શત॒ધા ચરં॑તમ્ ॥ 24 ॥
ઇંદ્રો॒ રાજા॒ જગ॑તો॒ ય ઈશે᳚ । સ॒પ્તહો॑તા સપ્ત॒ધા વિક્લૃ॑પ્તઃ । પરે॑ણ॒ તંતું॑ પરિષિ॒ચ્યમા॑નમ્ । અં॒તરા॑દિ॒ત્યે મન॑સા॒ ચરં॑તમ્ । દે॒વાના॒ગ્મ્॒ હૃદ॑યં॒ બ્રહ્માઽન્વ॑વિંદત્ । બ્રહ્મૈ॒તદ્બ્રહ્મ॑ણ॒ ઉજ્જ॑ભાર । અ॒ર્કગ્ગ્ં શ્ચોતં॑તગ્મ્ સરિ॒રસ્ય॒ મધ્યે᳚ । આ યસ્મિં॑થ્સ॒પ્ત પેર॑વઃ । મેહં॑તિ બહુ॒લાગ્મ્ શ્રિય᳚મ્ । બ॒હ્વ॒શ્વામિં॑દ્ર॒ ગોમ॑તીમ્ ॥ 25 ॥
અચ્યુ॑તાં બહુ॒લાગ્મ્ શ્રિય᳚મ્ । સ હરિ॑ર્વસુ॒વિત્ત॑મઃ । પે॒રુરિંદ્રા॑ય પિન્વતે । બ॒હ્વ॒શ્વામિં॑દ્ર॒ ગોમ॑તીમ્ । અચ્યુ॑તાં બહુ॒લાગ્મ્ શ્રિય᳚મ્ । મહ્ય॒મિંદ્રો॒ નિય॑ચ્છતુ । શ॒તગ્મ્ શ॒તા અ॑સ્ય યુ॒ક્તા હરી॑ણામ્ । અ॒ર્વાઙા યા॑તુ॒ વસુ॑ભી ર॒શ્મિરિંદ્રઃ॑ । પ્રમગ્મ્હ॑ માણો બહુ॒લાગ્મ્ શ્રિય᳚મ્ । ર॒શ્મિરિંદ્ર॑સ્સવિ॒તા મે॒ નિય॑ચ્છતુ ॥ 26 ॥
ઘૃ॒તં તેજો॒ મધુ॑મદિંદ્રિ॒યમ્ । મય્ય॒યમ॒ગ્નિર્દ॑ધાતુ । હરિઃ॑ પતં॒ગઃ પ॑ટ॒રી સુ॑પ॒ર્ણઃ । દિ॒વિ॒ક્ષયો॒ નભ॑સા॒ ય એતિ॑ । સ ન॒ ઇંદ્રઃ॑ કામવ॒રં દ॑દાતુ । પંચા॑રં ચ॒ક્રં પરિ॑વર્તતે પૃ॒થુ । હિર॑ણ્યજ્યોતિસ્સરિ॒રસ્ય॒ મધ્યે᳚ । અજ॑સ્રં॒ જ્યોતિ॒ર્નભ॑સા॒ સર્પ॑દેતિ । સ ન॒ ઇંદ્રઃ॑ કામવ॒રં દ॑દાતુ । સ॒પ્ત યું॑જંતિ॒ રથ॒મેક॑ચક્રમ્ ॥ 27 ॥
એકો॒ અશ્વો॑ વહતિ સપ્તના॒મા । ત્રિ॒નાભિ॑ ચ॒ક્રમ॒જર॒મન॑ર્વમ્ । યેને॒મા વિશ્વા॒ ભુવ॑નાનિ તસ્થુઃ । ભ॒દ્રં પશ્યં॑ત॒ ઉપ॑સેદુ॒રગ્રે᳚ । તપો॑ દી॒ક્ષામૃષ॑યસ્સુવ॒ર્વિદઃ॑ । તતઃ॑ ક્ષ॒ત્ત્રં બલ॒મોજ॑શ્ચ જા॒તમ્ । તદ॒સ્મૈ દે॒વા અ॒ભિસં ન॑મંતુ । શ્વે॒તગ્મ્ ર॒શ્મિં બો॑ભુ॒જ્યમા॑નમ્ । અ॒પાં ને॒તારં॒ ભુવ॑નસ્ય ગો॒પામ્ । ઇંદ્રં॒ નિચિ॑ક્યુઃ પર॒મે વ્યો॑મન્ન્ ॥ 28 ॥
રોહિ॑ણીઃ પિંગ॒લા એક॑રૂપાઃ । ક્ષરં॑તીઃ પિંગ॒લા એક॑રૂપાઃ । શ॒તગ્મ્ સ॒હસ્રા॑ણિ પ્ર॒યુતા॑નિ॒ નાવ્યા॑નામ્ । અ॒યં-યઁશ્શ્વે॒તો ર॒શ્મિઃ । પરિ॒ સર્વ॑મિ॒દં જગ॑ત્ । પ્ર॒જાં પ॒શૂંધના॑નિ । અ॒સ્માકં॑ દદાતુ । શ્વે॒તો ર॒શ્મિઃ પરિ॒ સર્વં॑ બભૂવ । સુવ॒ન્મહ્યં॑ પ॒શૂન્ વિ॒શ્વરૂ॑પાન્ । પ॒તં॒ગમ॒ક્તમસુ॑રસ્ય મા॒યયા᳚ ॥ 29 ॥
હૃ॒દા પ॑શ્યંતિ॒ મન॑સા મની॒ષિણઃ॑ । સ॒મુ॒દ્રે અં॒તઃ ક॒વયો॒ વિચ॑ક્ષતે । મરી॑ચીનાં પ॒દમિ॑ચ્છંતિ વે॒ધસઃ॑ । પ॒તં॒ગો વાચં॒ મન॑સા બિભર્તિ । તાં ગં॑ધ॒ર્વો॑ઽવદ॒દ્ગર્ભે॑ અં॒તઃ । તાં દ્યોત॑માનાગ્મ્ સ્વ॒ર્યં॑ મની॒ષામ્ । ઋ॒તસ્ય॑ પ॒દે ક॒વયો॒ નિપાં᳚તિ । યે ગ્રા॒મ્યાઃ પ॒શવો॑ વિ॒શ્વરૂ॑પાઃ । વિરૂ॑પા॒સ્સંતો॑ બહુ॒ધૈક॑રૂપાઃ । અ॒ગ્નિસ્તાગ્મ્ અગ્રે॒ પ્રમુ॑મોક્તુ દે॒વઃ ॥ 30 ॥
પ્ર॒જાપ॑તિઃ પ્ર॒જયા॑ સંવિઁદા॒નઃ । વી॒તગ્ગ્ં સ્તુ॑કે સ્તુકે । યુ॒વમ॒સ્માસુ॒ નિય॑ચ્છતમ્ । પ્ર પ્ર॑ ય॒જ્ઞપ॑તિં તિર । યે ગ્રા॒મ્યાઃ પ॒શવો॑ વિ॒શ્વરૂ॑પાઃ । વિરૂ॑પા॒સ્સંતો॑ બહુ॒ધૈક॑રૂપાઃ । તેષાગ્મ્॑ સપ્તા॒નામિ॒હ રંતિ॑રસ્તુ । રા॒યસ્પોષા॑ય સુપ્રજા॒સ્ત્વાય॑ સુ॒વીર્યા॑ય । ય આ॑ર॒ણ્યાઃ પ॒શવો॑ વિ॒શ્વરૂ॑પાઃ । વિરૂ॑પા॒સ્સંતો॑ બહુ॒ધૈક॑રૂપાઃ । વા॒યુસ્તાગ્મ્ અગ્રે॒ પ્રમુ॑મોક્તુ દે॒વઃ । પ્ર॒જાપ॑તિઃ પ્ર॒જયા॑ સંવિઁદા॒નઃ । ઇડા॑યૈ સૃ॒પ્તં ઘૃ॒તવ॑ચ્ચરાચ॒રમ્ । દે॒વા અન્વ॑વિંદ॒ન્ગુહા॑ હિ॒તમ્ । ય આ॑ર॒ણ્યાઃ પ॒શવો॑ વિ॒શ્વરૂ॑પાઃ । વિરૂ॑પા॒સ્સંતો॑ બહુ॒ધૈક॑રૂપાઃ । તેષાગ્મ્॑ સપ્તા॒નામિ॒હ રંતિ॑રસ્તુ । રા॒યસ્પોષા॑ય સુપ્રજા॒સ્ત્વાય॑ સુ॒વીર્યા॑ય ॥ 31 ॥
આ॒ત્મા જના॑નાં-વિઁકુ॒ર્વંતં॑-વિઁપ॒શ્ચિં પ્ર॒જાનાં᳚-વઁસુ॒ધાનીં᳚-વિઁ॒રાજં॒ ચરં॑તં॒ ગોમ॑તીં મે॒ નિય॑ચ્છ॒ત્વેક॑ચક્રં॒-વ્યોઁ॑મન્મા॒યયા॑ દે॒વ એક॑રૂપા અ॒ષ્ટૌ ચ॑ ॥ 11 ॥
સ॒હસ્ર॑શીર્ષા॒ પુરુ॑ષઃ । સ॒હ॒સ્રા॒ક્ષસ્સ॒હસ્ર॑પાત્ ।
સ ભૂમિં॑-વિઁ॒શ્વતો॑ વૃ॒ત્વા । અત્ય॑તિષ્ઠદ્દશાંગુ॒લમ્ ।
પુરુ॑ષ એ॒વેદગ્મ્ સર્વ᳚મ્ । યદ્ભૂ॒તં-યઁચ્ચ॒ ભવ્ય᳚મ્ ।
ઉ॒તામૃ॑ત॒ત્વસ્યેશા॑નઃ । યદન્ને॑નાતિ॒રોહ॑તિ । એ॒તાવા॑નસ્ય મહિ॒મા । અતો॒ જ્યાયાગ્મ્॑શ્ચ॒ પૂરુ॑ષઃ ॥ 32,33 ॥
પાદો᳚ઽસ્ય॒ વિશ્વા॑ ભૂ॒તાનિ॑ । ત્રિ॒પાદ॑સ્યા॒મૃતં॑ દિ॒વિ ।
ત્રિ॒પાદૂ॒ર્ધ્વ ઉદૈ॒ત્પુરુ॑ષઃ । પાદો᳚ઽસ્યે॒હાભ॑વા॒ત્પુનઃ॑ ।
તતો॒ વિષ્વ॒ઙ્વ્ય॑ક્રામત્ । સા॒શ॒ના॒ન॒શ॒ને અ॒ભિ ।
તસ્મા᳚દ્વિ॒રાડ॑જાયત । વિ॒રાજો॒ અધિ॒ પૂરુ॑ષઃ । સ જા॒તો અત્ય॑રિચ્યત । પ॒શ્ચાદ્ભૂમિ॒મથો॑ પુ॒રઃ ॥ 34,35 ॥
યત્પુરુ॑ષેણ હ॒વિષા᳚ । દે॒વા ય॒જ્ઞમત॑ન્વત ।
વ॒સં॒તો અ॑સ્યાઽઽસી॒દાજ્ય᳚મ્ । ગ્રી॒ષ્મ ઇ॒ધ્મશ્શ॒રદ્ધ॒વિઃ ।
સ॒પ્તાસ્યા॑ઽઽસન્પરિ॒ધયઃ॑ । ત્રિસ્સ॒પ્ત સ॒મિધઃ॑ કૃ॒તાઃ ।
દે॒વા યદ્ય॒જ્ઞં ત॑ન્વા॒નાઃ । અબ॑ધ્ન॒ન્પુરુ॑ષં પ॒શુમ્ ।
તં-યઁ॒જ્ઞં બ॒ર્હિષિ॒ પ્રૌક્ષન્॑ । પુરુ॑ષં જા॒તમ॑ગ્ર॒તઃ ॥ 34,35 ॥
તેન॑ દે॒વા અય॑જંત । સા॒ધ્યા ઋષ॑યશ્ચ॒ યે ।
તસ્મા᳚દ્ય॒જ્ઞાથ્સ॑ર્વ॒હુતઃ॑ । સંભૃ॑તં પૃષદા॒જ્યમ્ ।
પ॒શૂગ્સ્તાગ્શ્ચ॑ક્રે વાય॒વ્યાન્॑ । આ॒ર॒ણ્યાન્ગ્રા॒મ્યાશ્ચ॒ યે ।
તસ્મા᳚દ્ય॒જ્ઞાથ્સ॑ર્વ॒હુતઃ॑ । ઋચ॒સ્સામા॑નિ જજ્ઞિરે ।
છંદાગ્મ્॑સિ જજ્ઞિરે॒ તસ્મા᳚ત્ । યજુ॒સ્તસ્મા॑દજાયત ॥ 35,36 ॥
તસ્મા॒દશ્વા॑ અજાયંત । યે કે ચો॑ભ॒યાદ॑તઃ ।
ગાવો॑ હ જજ્ઞિરે॒ તસ્મા᳚ત્ । તસ્મા᳚જ્જા॒તા અ॑જા॒વયઃ॑ ।
યત્પુરુ॑ષં॒-વ્યઁ॑દધુઃ । ક॒તિ॒ધા વ્ય॑કલ્પયન્ન્ ।
મુખં॒ કિમ॑સ્ય॒ કૌ બા॒હૂ । કા વૂ॒રૂ પાદા॑વુચ્યેતે ।
બ્રા॒હ્મ॒ણો᳚ઽસ્ય॒ મુખ॑માસીત્ । બા॒હૂ રા॑જ॒ન્યઃ॑ કૃ॒તઃ ॥ 36,37 ॥
ઊ॒રૂ તદ॑સ્ય॒ યદ્વૈશ્યઃ॑ । પ॒દ્ભ્યાગ્મ્ શૂ॒દ્રો અ॑જાયત ।
ચં॒દ્રમા॒ મન॑સો જા॒તઃ । ચક્ષો॒સ્સૂર્યો॑ અજાયત ।
મુખા॒દિંદ્ર॑શ્ચા॒ગ્નિશ્ચ॑ । પ્રા॒ણાદ્વા॒યુર॑જાયત ।
નાભ્યા॑ આસીદં॒તરિ॑ક્ષમ્ । શી॒ર્ષ્ણો દ્યૌસ્સમ॑વર્તત ।
પ॒દ્ભ્યાં ભૂમિ॒ર્દિશઃ॒ શ્રોત્રા᳚ત્ ।
તથા॑ લો॒કાગ્મ્ અ॑કલ્પયન્ન્ ॥ 37,38 ॥
વેદા॒હમે॒તં પુરુ॑ષં મ॒હાંત᳚મ્ ।
આ॒દિ॒ત્યવ॑ર્ણં॒ તમ॑સ॒સ્તુ પા॒રે ।
સર્વા॑ણિ રૂ॒પાણિ॑ વિ॒ચિત્ય॒ ધીરઃ॑ ।
નામા॑નિ કૃ॒ત્વાઽભિ॒વદ॒ન્ યદાસ્તે᳚ ।
ધા॒તા પુ॒રસ્તા॒દ્યમુ॑દાજ॒હાર॑ ।
શ॒ક્રઃ પ્રવિ॒દ્વાન્પ્ર॒દિશ॒શ્ચત॑સ્રઃ ।
તમે॒વં-વિઁ॒દ્વાન॒મૃત॑ ઇ॒હ ભ॑વતિ ।
નાન્યઃ પંથા॒ અય॑નાય વિદ્યતે ।
ય॒જ્ઞેન॑ ય॒જ્ઞમ॑યજંત દે॒વાઃ ।
તાનિ॒ ધર્મા॑ણિ પ્રથ॒માન્યા॑સન્ન્ ।
તે હ॒ નાકં॑ મહિ॒માન॑સ્સચંતે ।
યત્ર॒ પૂર્વે॑ સા॒ધ્યાસ્સંતિ॑ દે॒વાઃ ॥ 38,39 ॥
પુરુ॑ષઃ પુ॒રો᳚ઽગ્ર॒તો॑ઽજાયત કૃ॒તો॑ઽકલ્પયન્નાસં॒દ્વે ચ॑ ॥ 12 ॥
જ્યાયા॒નધિ॒ પૂરુ॑ષઃ । અન્યત્ર॒ પુરુ॑ષઃ ॥
અ॒દ્ભ્યસ્સંભૂ॑તઃ પૃથિ॒વ્યૈ રસા᳚ચ્ચ ।
વિ॒શ્વક॑ર્મણ॒સ્સમ॑વર્ત॒તાધિ॑ ।
તસ્ય॒ ત્વષ્ટા॑ વિ॒દધ॑દ્રૂ॒પમે॑તિ ।
તત્પુરુ॑ષસ્ય॒ વિશ્વ॒માજા॑ન॒મગ્રે᳚ ।
વેદા॒હમે॒તં પુરુ॑ષં મ॒હાંત᳚મ્ ।
આ॒દિ॒ત્યવ॑ર્ણં॒ તમ॑સઃ॒ પર॑સ્તાત્ ।
તમે॒વં-વિઁ॒દ્વાન॒મૃત॑ ઇ॒હ ભ॑વતિ ।
નાન્યઃ પંથા॑ વિદ્ય॒તેઽય॑નાય ।
પ્ર॒જાપ॑તિશ્ચરતિ॒ ગર્ભે॑ અં॒તઃ ।
અ॒જાય॑માનો બહુ॒ધા વિજા॑યતે ॥ 39,40 ॥
તસ્ય॒ ધીરાઃ॒ પરિ॑જાનંતિ॒ યોનિ᳚મ્ । મરી॑ચીનાં પ॒દમિ॑ચ્છંતિ વે॒ધસઃ॑ । યો દે॒વેભ્ય॒ આત॑પતિ । યો દે॒વાનાં᳚ પુ॒રોહિ॑તઃ ।
પૂર્વો॒ યો દે॒વેભ્યો॑ જા॒તઃ । નમો॑ રુ॒ચાય॒ બ્રાહ્મ॑યે । રુચં॑ બ્રા॒હ્મં જ॒નયં॑તઃ । દે॒વા અગ્રે॒ તદ॑બ્રુવન્ન્ । યસ્ત્વૈ॒વં બ્રા᳚હ્મ॒ણો વિ॒દ્યાત્ । તસ્ય॑ દે॒વા અસ॒ન્વશે᳚ । હ્રીશ્ચ॑ તે લ॒ક્ષ્મીશ્ચ॒ પત્ન્યૌ᳚ । અ॒હો॒રા॒ત્રે પા॒ર્શ્વે । નક્ષ॑ત્રાણિ રૂ॒પમ્ । અ॒શ્વિનૌ॒ વ્યાત્ત᳚મ્ । ઇ॒ષ્ટં મ॑નિષાણ । અ॒મું મ॑નિષાણ । સર્વં॑ મનિષાણ ॥ 40,41 ॥
જા॒ય॒તે॒ વશે॑ સ॒પ્ત ચ॑ ॥ 13 ॥
ભ॒ર્તા સન્ભ્રિ॒યમા॑ણો બિભર્તિ । એકો॑ દે॒વો બ॑હુ॒ધા નિવિ॑ષ્ટઃ । ય॒દા ભા॒રં તં॒દ્રય॑તે॒ સ ભર્તુ᳚મ્ । નિ॒ધાય॑ ભા॒રં પુન॒રસ્ત॑મેતિ । તમે॒વ મૃ॒ત્યુમ॒મૃતં॒ તમા॑હુઃ । તં ભ॒ર્તારં॒ તમુ॑ ગો॒પ્તાર॑માહુઃ । સ ભૃ॒તો ભ્રિ॒યમા॑ણો બિભર્તિ । ય એ॑નં॒-વેઁદ॑ સ॒ત્યેન॒ ભર્તુ᳚મ્ । સ॒દ્યો જા॒તમુ॒ત જ॑હાત્યે॒ષઃ । ઉ॒તો જરં॑તં॒ ન જ॑હા॒ત્યેક᳚મ્ ॥ 41,42 ॥
ઉ॒તો બ॒હૂનેક॒મહ॑ર્જહાર । અતં॑દ્રો દે॒વસ્સદ॑મે॒વ પ્રાર્થઃ॑ । યસ્તદ્વેદ॒ યત॑ આબ॒ભૂવ॑ । સં॒ધાં ચ॒ યાગ્મ્ સં॑દ॒ધે બ્રહ્મ॑ણૈ॒ષઃ । રમ॑તે॒ તસ્મિ᳚ન્નુ॒ત જી॒ર્ણે શયા॑ને । નૈનં॑ જહા॒ત્યહ॑સ્સુ પૂ॒ર્વ્યેષુ॑ । ત્વામાપો॒ અનુ॒ સર્વા᳚શ્ચરંતિ જાન॒તીઃ । વ॒થ્સં પય॑સા પુના॒નાઃ । ત્વમ॒ગ્નિગ્મ્ હ॑વ્ય॒વાહ॒ગ્મ્॒ સમિં॑થ્સે । ત્વં ભ॒ર્તા મા॑ત॒રિશ્વા᳚ પ્ર॒જાના᳚મ્ ॥ 42,43 ॥
ત્વં-યઁ॒જ્ઞસ્ત્વમુ॑વે॒વાસિ॒ સોમઃ॑ । તવ॑ દે॒વા હવ॒માયં॑તિ॒ સર્વે᳚ । ત્વમેકો॑ઽસિ બ॒હૂનનુ॒પ્રવિ॑ષ્ટઃ । નમ॑સ્તે અસ્તુ સુ॒હવો॑ મ એધિ । નમો॑ વામસ્તુ શૃણુ॒તગ્મ્ હવં॑ મે । પ્રાણા॑પાનાવજિ॒રગ્મ્ સં॒ચરં॑તૌ । હ્વયા॑મિ વાં॒ બ્રહ્મ॑ણા તૂ॒ર્તમેત᳚મ્ । યો માં દ્વેષ્ટિ॒ તં જ॑હિતં-યુઁવાના । પ્રાણા॑પાનૌ સંવિઁદા॒નૌ જ॑હિતમ્ । અ॒મુષ્યાસુ॑ના॒ મા સંગ॑સાથામ્ ॥ 43 ॥
તં મે॑ દેવા॒ બ્રહ્મ॑ણા સંવિઁદા॒નૌ । વ॒ધાય॑ દત્તં॒ તમ॒હગ્મ્ હ॑નામિ । અસ॑જ્જજાન સ॒ત આબ॑ભૂવ । યં-યઁં॑ જ॒જાન॒ સ ઉ॑ ગો॒પો અ॑સ્ય । ય॒દા ભા॒રં તં॒દ્રય॑તે॒ સ ભર્તુ᳚મ્ । પ॒રાસ્ય॑ ભા॒રં પુન॒રસ્ત॑મેતિ । તદ્વૈ ત્વં પ્રા॒ણો અ॑ભવઃ । મ॒હાન્ભોગઃ॑ પ્ર॒જાપ॑તેઃ । ભુજઃ॑ કરિ॒ષ્યમા॑ણઃ । યદ્દે॒વાન્પ્રાણ॑યો॒ નવ॑ ॥ 44 ॥
એકં॑ પ્ર॒જાનાં᳚ ગસાથાં॒ નવ॑ ॥ 14 ॥
હરિ॒ગ્મ્॒ હરં॑ત॒મનુ॑યંતિ દે॒વાઃ । વિશ્વ॒સ્યેશા॑નં-વૃઁષ॒ભં મ॑તી॒નામ્ । બ્રહ્મ॒ સરૂ॑પ॒મનુ॑મે॒દમાગા᳚ત્ । અય॑નં॒ મા વિવ॑ધી॒ર્વિક્ર॑મસ્વ । મા છિ॑દો મૃત્યો॒ મા વ॑ધીઃ । મા મે॒ બલં॒-વિઁવૃ॑હો॒ મા પ્રમો॑ષીઃ । પ્ર॒જાં મા મે॑ રીરિષ॒ આયુ॑રુગ્ર । નૃ॒ચક્ષ॑સં ત્વા હ॒વિષા॑ વિધેમ । સ॒દ્યશ્ચ॑કમા॒નાય॑ । પ્ર॒વે॒પા॒નાય॑ મૃ॒ત્યવે᳚ ॥ 45 ॥
પ્રાસ્મા॒ આશા॑ અશૃણ્વન્ન્ । કામે॑નાજનય॒ન્પુનઃ॑ । કામે॑ન મે॒ કામ॒ આગા᳚ત્ । હૃદ॑યા॒દ્ધૃદ॑યં મૃ॒ત્યોઃ । યદ॒મીષા॑મ॒દઃ પ્રિ॒યમ્ । તદૈતૂપ॒મામ॒ભિ । પરં॑ મૃત્યો॒ અનુ॒ પરે॑હિ॒ પંથા᳚મ્ । યસ્તે॒ સ્વ ઇત॑રો દેવ॒યાના᳚ત્ । ચક્ષુ॑ષ્મતે શૃણ્વ॒તે તે᳚ બ્રવીમિ । મા નઃ॑ પ્ર॒જાગ્મ્ રી॑રિષો॒ મોત વી॒રાન્ । પ્ર પૂ॒ર્વ્યં મન॑સા॒ વંદ॑માનઃ । નાધ॑માનો વૃષ॒ભં ચ॑ર્ષણી॒નામ્ । યઃ પ્ર॒જાના॑મેક॒રાણ્માનુ॑ષીણામ્ । મૃ॒ત્યું-યઁ॑જે પ્રથમ॒જામૃ॒તસ્ય॑ ॥ 46 ॥
મૃ॒ત્યવે॑ વી॒રાગ્મ્શ્ચ॒ત્વારિ॑ ચ ॥ 15 ॥
ત॒રણિ॑ર્વિ॒શ્વદ॑ર્શતો જ્યોતિ॒ષ્કૃદ॑સિ સૂર્ય । વિશ્વ॒મા ભા॑સિ રોચ॒નમ્ । ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતોઽસિ॒ સૂર્યા॑ય ત્વા॒ ભ્રાજ॑સ્વત એ॒ષ તે॒ યોનિ॒સ્સૂર્યા॑ય ત્વા॒ ભ્રાજ॑સ્વતે ॥ 47 ॥ 16 ॥
આપ્યા॑યસ્વ મદિંતમ॒ સોમ॒ વિશ્વા॑ભિરૂ॒તિભિઃ॑ । ભવા॑ નસ્સ॒પ્રથ॑સ્તમઃ ॥ (48) ॥ 17 ॥
ઈ॒યુષ્ટે યે પૂર્વ॑તરા॒મપ॑શ્યન્ વ્યુ॒ચ્છંતી॑મુ॒ષસં॒ મર્ત્યા॑સઃ । અ॒સ્માભિ॑રૂ॒ નુ પ્ર॑તિ॒ચક્ષ્યા॑ઽભૂ॒દો તે યં॑તિ॒ યે અ॑પ॒રીષુ॒ પશ્યાન્॑ ॥ 49 ॥ 18 ॥
જ્યોતિ॑ષ્મતીં ત્વા સાદયામિ જ્યોતિ॒ષ્કૃતં॑ ત્વા સાદયામિ જ્યોતિ॒ર્વિદં॑ ત્વા સાદયામિ॒ ભાસ્વ॑તીં ત્વા સાદયામિ॒ જ્વલં॑તીં ત્વા સાદયામિ મલ્મલા॒ભવં॑તીં ત્વા સાદયામિ॒ દીપ્ય॑માનાં ત્વા સાદયામિ॒ રોચ॑માનાં ત્વા સાદયા॒મ્યજ॑સ્રાં ત્વા સાદયામિ બૃ॒હજ્જ્યો॑તિષં ત્વા સાદયામિ બો॒ધયં॑તીં ત્વા સાદયામિ॒ જાગ્ર॑તીં ત્વા સાદયામિ ॥ 50 ॥ 19 ॥
પ્ર॒યા॒સાય॒ સ્વાહા॑ઽઽયા॒સાય॒ સ્વાહા॑ વિયા॒સાય॒ સ્વાહા॑ સંયાઁ॒સાય॒ સ્વાહો᳚દ્યા॒સાય॒ સ્વાહા॑ઽવયા॒સાય॒ સ્વાહા॑ શુ॒ચે સ્વાહા॒ શોકા॑ય॒ સ્વાહા॑ તપ્ય॒ત્વૈ સ્વાહા॒ તપ॑તે॒ સ્વાહા᳚ બ્રહ્મહ॒ત્યાયૈ॒ સ્વાહા॒ સર્વ॑સ્મૈ॒ સ્વાહા᳚ ॥ 51 ॥ 20 ॥
ચિ॒ત્તગ્મ્ સં॑તા॒નેન॑ ભ॒વં-યઁ॒ક્ના રુ॒દ્રં તનિ॑મ્ના પશુ॒પતિગ્ગ્મ્॑ સ્થૂલહૃદ॒યેના॒ગ્નિગ્મ્ હૃદ॑યેન રુ॒દ્રં-લોઁહિ॑તેન શ॒ર્વં મત॑સ્નાભ્યાં મહાદે॒વમં॒તઃ પા᳚ર્શ્વેનૌષિષ્ઠ॒હનગ્મ્॑ શિંગીનિકો॒શ્યા᳚ભ્યામ્ ॥ 52 ॥ 21 ॥
ચિ॒ત્તિઃ॑ પૃથિ॒વ્ય॑ગ્નિ॒સ્સૂર્યં॑ તે॒ ચક્ષુ॑ર્મ॒હાહ॑વિ॒ર્હોતા॒ વાગ્ઘોતા᳚ બ્રાહ્મ॒ણ એક॑હોતા॒ઽગ્નિર્યજુ॑ર્ભિ॒સ્સેનેંદ્ર॑સ્ય દે॒વસ્ય॑ સુ॒વર્ણં॑ ઘ॒ર્મગ્મ્ સ॒હસ્ર॑શીર્ષા॒ઽદ્ભ્યો ભ॒ર્તા હરિં॑ ત॒રણિ॒રાપ્યા॑યસ્વે॒યુષ્ટે યે જ્યોતિ॑ષ્મતીં પ્રયા॒સાય॑ ચિ॒ત્તમેક॑વિગ્મ્શતિઃ ॥ 21 ॥
ચિત્તિ॑ર॒ગ્નિર્યજુ॑ર્ભિરં॒તઃ પ્રવિ॑ષ્ટઃ પ્ર॒જાપ॑તિર્ભ॒ર્તાસન્પ્રયા॒સાય॒ દ્વિપં॑ચા॒શત્ ॥ 52 ॥
ચિત્તિ॑ર॒ગ્નિર્યજુ॑ર્ભિરં॒તઃ પ્રવિ॑ષ્ટઃ પ્ર॒જાપ॑તિઃ પ્ર॒જયા॑ સંવિઁદા॒નસ્તસ્ય॒ ધીરા॒ જ્યોતિ॑ષ્મતીં॒ ત્રિપં॑ચા॒શત્ ॥ 53 ॥
તચ્છં॒-યોઁરાવૃ॑ણીમહે । ગા॒તું-યઁ॒જ્ઞાય॑ ।
ગા॒તું-યઁ॒જ્ઞપ॑તયે । દૈવી᳚ સ્વ॒સ્તિર॑સ્તુ નઃ ।
સ્વ॒સ્તિર્માનુ॑ષેભ્યઃ । ઊ॒ર્ધ્વં જિ॑ગાતુ ભેષ॒જમ્ ।
શં નો॑ અસ્તુ દ્વિ॒પદે᳚ । શં ચતુ॑ષ્પદે ॥
ઓં શાંતિઃ॒ શાંતિઃ॒ શાંતિઃ॑ ॥