ඕං ශ්රී පරමාත්මනේ නමඃ
අථ ත්රයෝදශෝऽධ්යායඃ
ක්ෂේත්රක්ෂේත්රජ්ඤවිභාගයෝගඃ
අර්ජුන උවාච
ප්රකෘතිං පුරුෂං චෛව ක්ෂේත්රං ක්ෂේත්රජ්ඤමේව ච ।
ඒතත් වේදිතුමිච්ඡාමි ජ්ඤානං ජ්ඤේයං ච කේශව ॥0॥
ශ්රී භගවානුවාච
ඉදං ශරීරං කෞංතේය ක්ෂේත්රමිත්යභිධීයතේ ।
ඒතද්යෝ වේත්ති තං ප්රාහුඃ ක්ෂේත්රජ්ඤ ඉති තද්විදඃ ॥1॥
ක්ෂේත්රජ්ඤං චාපි මාං විද්ධි සර්වක්ෂේත්රේෂු භාරත ।
ක්ෂේත්රක්ෂේත්රජ්ඤයෝර්ජ්ඤානං යත්තජ්ජ්ඤානං මතං මම ॥2॥
තත්ක්ෂේත්රං යච්ච යාදෘක්ච යද්විකාරි යතශ්ච යත් ।
ස ච යෝ යත්ප්රභාවශ්ච තත්සමාසේන මේ ශෘණු ॥3॥
ඍෂිභිර්බහුධා ගීතං ඡංදෝභිර්විවිධෛඃ පෘථක් ।
බ්රහ්මසූත්රපදෛශ්චෛව හේතුමද්භිර්විනිශ්චිතෛඃ ॥4॥
මහාභූතාන්යහංකාරඃ බුද්ධිරව්යක්තමේව ච ।
ඉංද්රියාණි දශෛකං ච පංච චේංද්රියගෝචරාඃ ॥5॥
ඉච්ඡා ද්වේෂඃ සුඛං දුඃඛං සංඝාතශ්චේතනා ධෘතිඃ ।
ඒතත්ක්ෂේත්රං සමාසේන සවිකාරමුදාහෘතම් ॥6॥
අමානිත්වමදංභිත්වම් අහිංසා ක්ෂාංතිරාර්ජවම් ।
ආචාර්යෝපාසනං ශෞචං ස්ථෛර්යමාත්මවිනිග්රහඃ ॥7॥
ඉංද්රියාර්ථේෂු වෛරාග්යම් අනහංකාර ඒව ච ।
ජන්මමෘත්යුජරාව්යාධි-දුඃඛදෝෂානුදර්ශනම් ॥8॥
අසක්තිරනභිෂ්වංගඃ පුත්රදාරගෘහාදිෂු ।
නිත්යං ච සමචිත්තත්වම් ඉෂ්ටානිෂ්ටෝපපත්තිෂු ॥9॥
මයි චානන්යයෝගේන භක්තිරව්යභිචාරිණී ।
විවික්තදේශසේවිත්වම් අරතිර්ජනසංසදි ॥10॥
අධ්යාත්මජ්ඤානනිත්යත්වං තත්ත්වජ්ඤානාර්ථදර්ශනම් ।
ඒතජ්ජ්ඤානමිති ප්රෝක්තම් අජ්ඤානං යදතෝऽන්යථා ॥11॥
ජ්ඤේයං යත්තත්ප්රවක්ෂ්යාමි යජ්ජ්ඤාත්වාऽමෘතමශ්නුතේ ।
අනාදිමත්පරං බ්රහ්ම න සත්තන්නාසදුච්යතේ ॥12॥
සර්වතඃ පාණිපාදං තත් සර්වතෝऽක්ෂිශිරෝමුඛම් ।
සර්වතඃ ශ්රුතිමල්ලෝකේ සර්වමාවෘත්ය තිෂ්ඨති ॥13॥
සර්වේංද්රියගුණාභාසං සර්වේංද්රියවිවර්ජිතම් ।
අසක්තං සර්වභෘච්චෛව නිර්ගුණං ගුණභෝක්තෘ ච ॥14॥
බහිරංතශ්ච භූතානාම් අචරං චරමේව ච ।
සූක්ෂ්මත්වාත්තදවිජ්ඤේයං දූරස්ථං චාංතිකේ ච තත් ॥15॥
අවිභක්තං ච භූතේෂු විභක්තමිව ච ස්ථිතම් ।
භූතභර්තෘ ච තජ්ජ්ඤේයං ග්රසිෂ්ණු ප්රභවිෂ්ණු ච ॥16॥
ජ්යෝතිෂාමපි තජ්ජ්යෝතිඃ තමසඃ පරමුච්යතේ ।
ජ්ඤානං ජ්ඤේයං ජ්ඤානගම්යං හෘදි සර්වස්ය විෂ්ඨිතම් ॥17॥
ඉති ක්ෂේත්රං තථා ජ්ඤානං ජ්ඤේයං චෝක්තං සමාසතඃ ।
මද්භක්ත ඒතද්විජ්ඤාය මද්භාවායෝපපද්යතේ ॥18॥
ප්රකෘතිං පුරුෂං චෛව විද්ධ්යනාදී උභාවපි ।
විකාරාංශ්ච ගුණාංශ්චෛව විද්ධි ප්රකෘතිසංභවාන් ॥19॥
කාර්යකරණකර්තෘත්වේ හේතුඃ ප්රකෘතිරුච්යතේ ।
පුරුෂඃ සුඛදුඃඛානාං භෝක්තෘත්වේ හේතුරුච්යතේ ॥20॥
පුරුෂඃ ප්රකෘතිස්ථෝ හි භුංක්තේ ප්රකෘතිජාන්ගුණාන් ।
කාරණං ගුණසංගෝऽස්ය සදසද්යෝනිජන්මසු ॥21॥
උපද්රෂ්ටාऽනුමංතා ච භර්තා භෝක්තා මහේශ්වරඃ ।
පරමාත්මේති චාප්යුක්තඃ දේහේऽස්මින්පුරුෂඃ පරඃ ॥22॥
ය ඒවං වේත්ති පුරුෂං ප්රකෘතිං ච ගුණෛඃ සහ ।
සර්වථා වර්තමානෝऽපි න ස භූයෝऽභිජායතේ ॥23॥
ධ්යානේනාත්මනි පශ්යංති කේචිදාත්මානමාත්මනා ।
අන්යේ සාංඛ්යේන යෝගේන කර්මයෝගේන චාපරේ ॥24॥
අන්යේ ත්වේවමජානංතඃ ශ්රුත්වාऽන්යේභ්ය උපාසතේ ।
තේऽපි චාතිතරංත්යේව මෘත්යුං ශ්රුතිපරායණාඃ ॥25॥
යාවත්සංජායතේ කිංචිත් සත්ත්වං ස්ථාවරජංගමම් ।
ක්ෂේත්රක්ෂේත්රජ්ඤසංයෝගාත් තද්විද්ධි භරතර්ෂභ ॥26॥
සමං සර්වේෂු භූතේෂු තිෂ්ඨංතං පරමේශ්වරම් ।
විනශ්යත්ස්වවිනශ්යංතං යඃ පශ්යති ස පශ්යති ॥27॥
සමං පශ්යන්හි සර්වත්ර සමවස්ථිතමීශ්වරම් ।
න හිනස්ත්යාත්මනාऽऽත්මානං තතෝ යාති පරාං ගතිම් ॥28॥
ප්රකෘත්යෛව ච කර්මාණි ක්රියමාණානි සර්වශඃ ।
යඃ පශ්යති තථාऽऽත්මානම් අකර්තාරං ස පශ්යති ॥29॥
යදා භූතපෘථග්භාවම් ඒකස්ථමනුපශ්යති ।
තත ඒව ච විස්තාරං බ්රහ්ම සංපද්යතේ තදා ॥30॥
අනාදිත්වාන්නිර්ගුණත්වාත් පරමාත්මායමව්යයඃ ।
ශරීරස්ථෝऽපි කෞංතේය න කරෝති න ලිප්යතේ ॥31॥
යථා සර්වගතං සෞක්ෂ්ම්යාත් ආකාශං නෝපලිප්යතේ ।
සර්වත්රාවස්ථිතෝ දේහේ තථාऽऽත්මා නෝපලිප්යතේ ॥32॥
යථා ප්රකාශයත්යේකඃ කෘත්ස්නං ලෝකමිමං රවිඃ ।
ක්ෂේත්රං ක්ෂේත්රී තථා කෘත්ස්නං ප්රකාශයති භාරත ॥33॥
ක්ෂේත්රක්ෂේත්රජ්ඤයෝරේවම් අංතරං ජ්ඤානචක්ෂුෂා ।
භූතප්රකෘතිමෝක්ෂං ච යේ විදුර්යාංති තේ පරම් ॥34॥
॥ ඕං තත්සදිති ශ්රීමද්භගවද්ගීතාසු උපනිෂත්සු බ්රහ්මවිද්යායාං
යෝගශාස්ත්රේ ශ්රීකෘෂ්ණාර්ජුනසංවාදේ ක්ෂේත්රක්ෂේත්රජ්ඤවිභාගයෝගෝ නාම ත්රයෝදශෝऽධ්යායඃ ॥