ତୈତ୍ତିରୀୟ ଆରଣ୍ୟକ 1
ଓ-ମ୍ଭ॒ଦ୍ର-ଙ୍କର୍ଣେ॑ଭି-ଶ୍ଶୃଣୁ॒ୟାମ॑ ଦେଵାଃ । ଭ॒ଦ୍ର-ମ୍ପ॑ଶ୍ୟେମା॒କ୍ଷଭି॒-ର୍ୟଜ॑ତ୍ରାଃ । ସ୍ଥି॒ରୈରଙ୍ଗୈ᳚ସ୍ତୁଷ୍ଟୁ॒ଵାଗ୍ମ୍ ସ॑ସ୍ତ॒ନୂଭିଃ॑ । ଵ୍ୟଶେ॑ମ ଦେ॒ଵହି॑ତଂ॒-ୟଁଦାୟୁଃ॑ । ସ୍ଵ॒ସ୍ତି ନ॒ ଇନ୍ଦ୍ରୋ॑ ଵୃ॒ଦ୍ଧଶ୍ର॑ଵାଃ । ସ୍ଵ॒ସ୍ତି ନଃ॑ ପୂ॒ଷା ଵି॒ଶ୍ଵଵେ॑ଦାଃ । ସ୍ଵ॒ସ୍ତି ନ॒ସ୍ତାର୍କ୍ଷ୍ୟୋ॒ ଅରି॑ଷ୍ଟନେମିଃ । ସ୍ଵ॒ସ୍ତି ନୋ॒ ବୃହ॒ସ୍ପତି॑-ର୍ଦଧାତୁ ॥
ଓଂ ଶାନ୍ତି॒-ଶ୍ଶାନ୍ତି॒-ଶ୍ଶାନ୍ତିଃ॑ ॥
ଅନୁଵାକଃ 1
ଭ॒ଦ୍ର-ଙ୍କର୍ଣେ॑ଭି-ଶ୍ଶୃଣୁ॒ୟାମ॑ ଦେଵାଃ । ଭ॒ଦ୍ର-ମ୍ପ॑ଶ୍ୟେମା॒କ୍ଷଭି॒-ର୍ୟଜ॑ତ୍ରାଃ । ସ୍ଥି॒ରୈରଙ୍ଗୈ᳚ସ୍ତୁଷ୍ଟୁ॒ଵାଗ୍ମ୍ ସ॑ସ୍ତ॒ନୂଭିଃ॑ । ଵ୍ୟଶେ॑ମ ଦେ॒ଵହି॑ତଂ॒-ୟଁଦାୟୁଃ॑ । ସ୍ଵ॒ସ୍ତି ନ॒ ଇନ୍ଦ୍ରୋ॑ ଵୃ॒ଦ୍ଧଶ୍ର॑ଵାଃ । ସ୍ଵ॒ସ୍ତି ନଃ॑ ପୂ॒ଷା ଵି॒ଶ୍ଵଵେ॑ଦାଃ । ସ୍ଵ॒ସ୍ତି ନ॒ସ୍ତାର୍କ୍ଷ୍ୟୋ॒ ଅରି॑ଷ୍ଟନେମିଃ । ସ୍ଵ॒ସ୍ତି ନୋ॒ ବୃହ॒ସ୍ପତି॑-ର୍ଦଧାତୁ । ଆପ॑ମାପାମ॒ପ-ସ୍ସର୍ଵାଃ᳚ । ଅ॒ସ୍ମା-ଦ॒ସ୍ମା-ଦି॒ତୋ-ଽମୁତଃ॑ ॥ 1 ॥
ଅ॒ଗ୍ନିର୍ଵା॒ୟୁଶ୍ଚ॒ ସୂର୍ୟ॑ଶ୍ଚ । ସ॒ହ ସ॑ଞ୍ଚ-ସ୍କ॒ରର୍ଧି॑ୟା । ଵା॒ୟ୍ଵଶ୍ଵା॑ ରଶ୍ମି॒ପତ॑ୟଃ । ମରୀ᳚ଚ୍ୟାତ୍ମାନୋ॒ ଅଦ୍ରୁ॑ହଃ । ଦେ॒ଵୀ-ର୍ଭୁ॑ଵନ॒ ସୂଵ॑ରୀଃ । ପୁ॒ତ୍ର॒ଵ॒ତ୍ଵାୟ॑ ମେ ସୁତ । ମହାନାମ୍ନୀ-ର୍ମ॑ହାମା॒ନାଃ । ମ॒ହ॒ସୋ ମ॑ହସ॒-ସ୍ସ୍ଵଃ॑ । ଦେ॒ଵୀଃ ପ॑ର୍ଜନ୍ୟ॒ ସୂଵ॑ରୀଃ । ପୁ॒ତ୍ର॒ଵ॒ତ୍ଵାୟ॑ ମେ ସୁତ ॥ 2 ॥
ଅ॒ପାଶ୍ନ୍ୟୁ॑ଷ୍ଣି-ମ॒ପା ରକ୍ଷଃ॑ । ଅ॒ପାଶ୍ନ୍ୟୁ॑ଷ୍ଣି-ମ॒ପା ରଘ᳚ମ୍ । ଅପା᳚ଘ୍ରା॒ମପ॑ ଚା॒ଵର୍ତି᳚ମ୍ । ଅପ॑ ଦେ॒ଵୀରି॒ତୋ ହି॑ତ । ଵଜ୍ର॑-ନ୍ଦେ॒ଵୀରଜୀ॑ତାଗ୍ଶ୍ଚ । ଭୁଵ॑ନ-ନ୍ଦେଵ॒ସୂଵ॑ରୀଃ । ଆ॒ଦି॒ତ୍ୟାନଦି॑ତି-ନ୍ଦେ॒ଵୀମ୍ । ୟୋନି॑ନୋର୍ଧ୍ଵ-ମୁ॒ଦୀଷ॑ତ । ଶି॒ଵା ନ॒-ଶ୍ଶନ୍ତ॑ମା ଭଵନ୍ତୁ । ଦି॒ଵ୍ୟା ଆପ॒ ଓଷ॑ଧୟଃ । ସୁ॒ମୃ॒ଡୀ॒କା ସର॑ସ୍ଵତି । ମା ତେ॒ ଵ୍ୟୋ॑ମ ସ॒ନ୍ଦୃଶି॑ ॥ 3 ॥
(ଅ॒ମୁତଃ॑ – ସୁ॒ – ତୌଷ॑ଧୟୋ॒ ଦ୍ଵେ ଚ॑ )
ଅନୁଵାକଃ 2
ସ୍ମୃତିଃ॑ ପ୍ର॒ତ୍ୟକ୍ଷ॑-ମୈତି॒ହ୍ୟ᳚ମ୍ । ଅନୁ॑ମାନ-ଶ୍ଚତୁଷ୍ଟ॒ୟମ୍ । ଏ॒ତୈରାଦି॑ତ୍ୟ ମଣ୍ଡଲମ୍ । ସର୍ଵୈ॑ରେଵ॒ ଵିଧା᳚ସ୍ୟତେ । ସୂର୍ୟୋ॒ ମରୀ॑ଚି॒ମାଦ॑ତ୍ତେ । ସର୍ଵସ୍ମା᳚-ଦ୍ଭୁଵ॑ନାଦ॒ଧି । ତସ୍ୟାଃ ପାକ ଵି॑ଶେଷେ॒ଣ । ସ୍ମୃ॒ତ-ଙ୍କା॑ଲ ଵି॒ଶେଷ॑ଣମ୍ ॥ ନ॒ଦୀଵ॒ ପ୍ରଭ॑ଵା-ତ୍କା॒ଚିତ୍ । ଅ॒କ୍ଷୟ୍ୟା᳚-ଥ୍ସ୍ୟନ୍ଦ॒ତେ ୟ॑ଥା ॥ 4 ॥
ତାନ୍ନଦ୍ୟୋ-ଽଭି ସ॑ମାୟ॒ନ୍ତି । ସୋ॒ରୁ-ସ୍ସତୀ॑ ନ ନି॒ଵର୍ତ॑ତେ । ଏ॒ଵନ୍ନା॒ନା ସ॑ମୁତ୍ଥା॒ନାଃ । କା॒ଲା-ସ୍ସଂ॑ଵଁଥ୍ସ॒ରଗ୍ଗ୍ ଶ୍ରି॑ତାଃ । ଅଣୁଶଶ୍ଚ ମ॑ହଶ॒ଶ୍ଚ । ସର୍ଵେ॑ ସମଵ॒ୟନ୍ତ୍ରି॑ ତମ୍ । ସ ତୈ᳚-ସ୍ସ॒ର୍ଵୈ-ସ୍ସ॑ମାଵି॒ଷ୍ଟଃ । ଊ॒ରୁ-ସ୍ସ॑ନ୍ନ ନି॒ଵର୍ତ॑ତେ । ଅଧିସଂଵଁଥ୍ସ॑ରଂ-ଵିଁ॒ଦ୍ୟାତ୍ । ତଦେଵ॑ ଲକ୍ଷ॒ଣେ ॥ 5 ॥
ଅଣୁଭିଶ୍ଚ ମ॑ହଦ୍ଭି॒ଶ୍ଚ । ସ॒ମାରୂ॑ଢଃ ପ୍ର॒ଦୃଶ୍ୟ॑ତେ । ସଂଵଁଥ୍ସରଃ ପ୍ର॑ତ୍ୟକ୍ଷେ॒ଣ । ନା॒ଧିସ॑ଵଃ ପ୍ର॒ଦୃଶ୍ୟ॑ତେ । ପ॒ଟରୋ॑ ଵିକ୍ଲି॑ଧଃ ପି॒ଙ୍ଗଃ । ଏ॒ତ-ଦ୍ଵ॑ରୁଣ॒ ଲକ୍ଷ॑ଣମ୍ । ୟତ୍ରୈତ॑-ଦୁପ॒ଦୃଶ୍ୟ॑ତେ । ସ॒ହସ୍ର॑-ନ୍ତତ୍ର॒ ନୀୟ॑ତେ । ଏକଗ୍ମ୍ ହି ଶିରୋ ନା॑ନା ମୁ॒ଖେ । କୃ॒ଥ୍ସ୍ନ-ନ୍ତ॑ଦୃତ॒ ଲକ୍ଷ॑ଣମ୍ ॥ 6 ॥
ଉଭୟତ-ସ୍ସପ୍ତେ᳚ନ୍ଦ୍ରିୟା॒ଣି । ଜ॒ଲ୍ପିତ॑-ନ୍ତ୍ଵେଵ॒ ଦିହ୍ୟ॑ତେ । ଶୁକ୍ଲକୃଷ୍ଣେ ସଂଵଁ॑ଥ୍ସର॒ସ୍ୟ । ଦକ୍ଷିଣ ଵାମ॑ୟୋଃ ପା॒ର୍ଶ୍ଵୟୋଃ । ତସ୍ୟୈ॒ଷା ଭଵ॑ତି ॥ ଶୁ॒କ୍ର-ନ୍ତେ॑ ଅ॒ନ୍ୟଦ୍ୟ॑ଜ॒ତ-ନ୍ତେ॑ ଅ॒ନ୍ୟତ୍ । ଵିଷୁ॑ରୂପେ॒ ଅହ॑ନୀ॒ ଦ୍ୟୌରି॑ଵାସି । ଵିଶ୍ଵା॒ ହି ମା॒ୟା ଅଵ॑ସି ସ୍ଵଧାଵଃ । ଭ॒ଦ୍ରା ତେ॑ ପୂଷନ୍ନି॒ହ ରା॒ତିର॒ସ୍ତ୍ଵିତି॑ । ନାତ୍ର॒ ଭୁଵ॑ନମ୍ । ନ ପୂ॒ଷା । ନ ପ॒ଶଵଃ॑ । ନାଦିତ୍ୟ-ସ୍ସଂଵଁଥ୍ସର ଏଵ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷେଣ ପ୍ରିୟତ॑ମଂ-ଵିଁ॒ଦ୍ୟାତ୍ । ଏତଦ୍ଵୈ ସଂଵଁଥ୍ସରସ୍ୟ ପ୍ରିୟତ॑ମଗ୍ମ୍ ରୂ॒ପମ୍ । ୟୋ-ଽସ୍ୟ ମହାନର୍ଥ ଉତ୍ପଥ୍ସ୍ୟମା॑ନୋ ଭ॒ଵତି । ଇଦ-ମ୍ପୁଣ୍ୟ-ଙ୍କୁ॑ରୁଷ୍ଵେ॒ତି । ତମାହର॑ଣ-ନ୍ଦ॒ଦ୍ୟାତ୍ ॥ 7 ॥
(ୟ॒ଥା॒ – ଲ॒କ୍ଷ॒ଣ – ଋ॑ତୁ॒ଲକ୍ଷ॑ଣଂ॒ – ଭୁଵ॑ନଗ୍ମ୍ ସ॒ପ୍ତ ଚ॑)
ଅନୁଵାକଃ 3
ସା॒କ॒ଞ୍ଜାନାଗ୍ମ୍॑ ସ॒ପ୍ତଥ॑ମାହୁ-ରେକ॒ଜମ୍ । ଷଡୁ॑ଦ୍ୟ॒ମା ଋଷ॑ୟୋ ଦେଵ॒ଜା ଇତି॑ । ତେଷା॑ମି॒ଷ୍ଟାନି॒ ଵିହି॑ତାନି ଧାମ॒ଶଃ । ସ୍ଥା॒ତ୍ରେ ରେ॑ଜନ୍ତେ॒ ଵିକୃ॑ତାନି ରୂପ॒ଶଃ । କୋନୁ॑ ମର୍ୟା॒ ଅମି॑ଥିତଃ । ସଖା॒ ସଖା॑ୟମବ୍ରଵୀତ୍ । ଜହା॑କୋ ଅ॒ସ୍ମଦୀ॑ଷତେ । ୟସ୍ତି॒ତ୍ୟାଜ॑ ସଖି॒ଵିଦ॒ଗ୍ମ୍॒ ସଖା॑ୟମ୍ । ନ ତସ୍ୟ॑ ଵା॒ଚ୍ୟପି॑ ଭା॒ଗୋ ଅ॑ସ୍ତି । ୟଦୀଗ୍ମ୍॑ ଶୃ॒ଣୋତ୍ୟ॒ଲକଗ୍ମ୍॑ ଶୃଣୋତି ॥ 8 ॥
ନ ହି ପ୍ର॒ଵେଦ॑ ସୁକୃ॒ତସ୍ୟ॒ ପନ୍ଥା॒ମିତି॑ । ଋ॒ତୁର୍-ଋ॑ତୁନା ନୁ॒ଦ୍ୟମା॑ନଃ । ଵିନ॑ନାଦା॒ଭିଧା॑ଵଃ । ଷଷ୍ଟିଶ୍ଚ ତ୍ରିଗ୍ମ୍ଶ॑କା ଵ॒ଲ୍ଗାଃ । ଶୁ॒କ୍ଲକୃ॑ଷ୍ଣୌ ଚ॒ ଷାଷ୍ଟି॑କୌ । ସା॒ରା॒ଗ॒ଵ॒ସ୍ତ୍ରୈ-ର୍ଜ॒ରଦ॑କ୍ଷଃ । ଵ॒ସ॒ନ୍ତୋ ଵସୁ॑ଭି-ସ୍ସ॒ହ । ସଂ॒ଵଁ॒ଥ୍ସ॒ରସ୍ୟ॑ ସଵି॒ତୁଃ । ପ୍ରୈ॒ଷ॒କୃ-ତ୍ପ୍ର॑ଥ॒ମ-ସ୍ସ୍ମୃ॑ତଃ । ଅ॒ମୂନା॒ଦୟ॑-ତେତ୍ୟ॒ନ୍ୟାନ୍ ॥ 9 ॥
ଅ॒ମୂଗ୍ଶ୍ଚ॑ ପରି॒ରକ୍ଷ॑ତଃ । ଏ॒ତା ଵା॒ଚଃ ପ୍ର॑ୟୁଜ୍ୟ॒ନ୍ତେ । ୟତ୍ରୈ ତ॑ଦୁପ॒ଦୃଶ୍ୟ॑ତେ ॥ ଏ॒ତଦେ॒ଵ ଵି॑ଜାନୀ॒ୟାତ୍ । ପ୍ର॒ମାଣ॑-ଙ୍କାଲ॒ପର୍ୟ॑ୟେ । ଵି॒ଶେ॒ଷ॒ଣ-ନ୍ତୁ॑ ଵକ୍ଷ୍ୟା॒ମଃ । ଋ॒ତୂନା᳚-ନ୍ତନ୍ନି॒ବୋଧ॑ତ ॥ ଶୁକ୍ଲଵାସା॑ ରୁଦ୍ର॒ଗଣଃ । ଗ୍ରୀ॒ଷ୍ମେଣା॑ଵର୍ତ॒ତେ ସ॑ହ । ନି॒ଜହ॑-ନ୍ପୃଥି॑ଵୀଗ୍ମ୍ ସ॒ର୍ଵାମ୍ ॥ 10 ॥
ଜ୍ୟୋ॒ତିଷା᳚ ଽପ୍ରତି॒ଖ୍ୟେନ॑ ସଃ । ଵି॒ଶ୍ଵ॒ରୂ॒ପାଣି॑ ଵାସା॒ଗ୍ମ୍॒ସି । ଆ॒ଦି॒ତ୍ୟାନା᳚-ନ୍ନି॒ବୋଧ॑ତ । ସଂଵଁଥ୍ସରୀଣ॑-ଙ୍କର୍ମ॒ଫଲମ୍ । ଵର୍ଷାଭି-ର୍ଦ॑ଦତା॒ଗ୍ମ୍॒ ସହ । ଅଦୁଃଖୋ॑ ଦୁଃଖ ଚ॑କ୍ଷୁରି॒ଵ । ତଦ୍ମା॑ ପୀତ ଇଵ॒ ଦୃଶ୍ୟ॑ତେ । ଶୀତେନା᳚ ଵ୍ୟଥ॑ୟନ୍ନି॒ଵ । ରୁ॒ରୁଦ॑କ୍ଷ ଇଵ॒ ଦୃଶ୍ୟ॑ତେ ॥ ହ୍ଲାଦୟତେ᳚ ଜ୍ଵଲ॑ତଶ୍ଚୈ॒ଵ । ଶା॒ମ୍ୟତ॑ଶ୍ଚାସ୍ୟ॒ ଚକ୍ଷୁ॑ଷୀ । ୟାଵୈ ପ୍ରଜା ଭ୍ର॑ଗ୍ଗ୍ଶ୍ୟ॒ନ୍ତେ । ସଂଵଁଥ୍ସରାତ୍ତା ଭ୍ର॑ଗ୍ଗ୍ଶ୍ୟ॒ନ୍ତେ ॥ ୟାଃ॒ ପ୍ରତି॑ତିଷ୍ଠ॒ନ୍ତି । ସଂଵଁଥ୍ସରେ ତାଃ ପ୍ରତି॑ତିଷ୍ଠ॒ନ୍ତି । ଵ॒ର୍॒ଷାଭ୍ୟ॑ ଇତ୍ୟ॒ର୍ଥଃ ॥ 11 ॥
(ଶୃ॒ଣୋ॒ – ତ୍ୟ॒ନ୍ୟାନ୍ଥ୍ – ସ॒ର୍ଵା – ମେ॒ଵ ଷଟ୍ଚ॑)
ଅନୁଵାକଃ 4
ଅକ୍ଷି॑ଦୁଃ॒ଖୋତ୍ଥି॑ତସ୍ୟୈ॒ଵ । ଵି॒ପ୍ରସ॑ନ୍ନେ କ॒ନୀନି॑କେ । ଆଙ୍କ୍ତେ ଚାଦ୍ଗ॑ଣ-ନ୍ନା॒ସ୍ତି । ଋ॒ଭୂଣା᳚-ନ୍ତନ୍ନି॒ବୋଧ॑ତ । କ॒ନ॒କା॒ଭାନି॑ ଵାସା॒ଗ୍ମ୍॒ସି । ଅ॒ହତା॑ନି ନି॒ବୋଧ॑ତ । ଅନ୍ନମଶ୍ର୍ନୀତ॑ ମୃଜ୍ମୀ॒ତ । ଅ॒ହଂ-ଵୋଁ॑ ଜୀଵ॒ନପ୍ର॑ଦଃ । ଏ॒ତା ଵା॒ଚଃ ପ୍ର॑ୟୁଜ୍ୟ॒ନ୍ତେ । ଶ॒ରଦ୍ୟ॑ତ୍ରୋପ॒ ଦୃଶ୍ୟ॑ତେ ॥ 12 ॥
ଅଭିଧୂନ୍ଵନ୍ତୋ-ଽଭିଘ୍ନ॑ନ୍ତ ଇ॒ଵ । ଵା॒ତଵ॑ନ୍ତୋ ମ॒ରୁଦ୍ଗ॑ଣାଃ । ଅମୁତୋ ଜେତୁମିଷୁମୁ॑ଖମି॒ଵ । ସନ୍ନଦ୍ଧା-ସ୍ସହ ଦ॑ଦୃଶେ॒ ହ । ଅପଦ୍ଧ୍ଵସ୍ତୈ-ର୍ଵସ୍ତିଵ॑ର୍ଣୈରି॒ଵ । ଵି॒ଶି॒ଖାସଃ॑ କପ॒ର୍ଦିନଃ ।ଅକ୍ରୁଦ୍ଧସ୍ୟ ୟୋଥ୍ସ୍ୟ॑ମାନ॒ସ୍ୟ । କୃ॒ଦ୍ଧସ୍ୟେ॑ଵ॒ ଲୋହି॑ନୀ । ହେମତଶ୍ଚକ୍ଷୁ॑ଷୀ ଵି॒ଦ୍ୟାତ୍ । ଅ॒କ୍ଷ୍ଣୟୋଃ᳚, କ୍ଷିପ॒ଣୋରି॑ଵ ॥ 13 ॥
ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ-ନ୍ଦେଵ॑ଲୋକେ॒ଷୁ । ମ॒ନୂନା॑ମୁଦ॒କ-ଙ୍ଗୃ॑ହେ । ଏ॒ତା ଵା॒ଚଃ ପ୍ର॑ଵଦ॒ନ୍ତୀଃ । ଵୈ॒ଦ୍ୟୁତୋ॑ ୟାନ୍ତି॒ ଶୈଶି॑ରୀଃ । ତା ଅ॒ଗ୍ନିଃ ପଵ॑ମାନା॒ ଅନ୍ଵୈ᳚କ୍ଷତ । ଇ॒ହ ଜୀ॑ଵି॒କାମ-ପ॑ରିପଶ୍ୟନ୍ନ୍ । ତସ୍ୟୈ॒ଷା ଭଵ॑ତି । ଇ॒ହେହ ଵ॑-ସ୍ସ୍ଵତ॒ପସଃ । ମରୁ॑ତ॒-ସ୍ସୂର୍ୟ॑ତ୍ଵଚଃ । ଶର୍ମ॑ ସ॒ପ୍ରଥା॒ ଆଵୃ॑ଣେ ॥ 14 ॥
(ଦୃଶ୍ୟ॑ତ – ଇ॒ଵା – ଵୃ॑ଣେ)
ଅନୁଵାକମ୍ଜ୍ 5
ଅତି॑ ତା॒ମ୍ରାଣି॑ ଵାସା॒ଗ୍ମ୍॒ସି । ଅ॒ଷ୍ଟିଵ॑ଜ୍ରି ଶ॒ତଘ୍ନି॑ ଚ । ଵିଶ୍ଵେ ଦେଵା ଵିପ୍ର॑ହର॒ନ୍ତି । ଅ॒ଗ୍ନିଜି॑ହ୍ଵ ଅ॒ସଶ୍ଚ॑ତ । ନୈଵ ଦେଵୋ॑ ନ ମ॒ର୍ତ୍ୟଃ । ନ ରାଜା ଵ॑ରୁଣୋ॒ ଵିଭୁଃ । ନାଗ୍ନି-ର୍ନେନ୍ଦ୍ରୋ ନ ପ॑ଵମା॒ନଃ । ମା॒ତୃକ୍କ॑ଚ୍ଚ ନ॒ ଵିଦ୍ୟ॑ତେ । ଦି॒ଵ୍ୟସ୍ୟୈକା॒ ଧନୁ॑ରାର୍ତ୍ନିଃ । ପୃ॒ଥି॒ଵ୍ୟାମପ॑ରା ଶ୍ରି॒ତା ॥ 15 ॥
ତସ୍ୟେନ୍ଦ୍ରୋ ଵମ୍ରି॑ରୂପେ॒ଣ । ଧ॒ନୁର୍ଜ୍ୟା॑-ମଛି॒ନଥ୍ସ୍ଵ॑ୟମ୍ । ତଦି॑ନ୍ଦ୍ର॒ଧନୁ॑ରିତ୍ୟ॒ଜ୍ୟମ୍ । ଅ॒ଭ୍ରଵ॑ର୍ଣେଷୁ॒ ଚକ୍ଷ॑ତେ । ଏତଦେଵ ଶଂୟୋଁ-ର୍ବାର୍ହ॑ସ୍ପତ୍ୟ॒ସ୍ୟ । ଏ॒ତ-ଦ୍ରୁ॑ଦ୍ରସ୍ୟ॒ ଧନୁଃ । ରୁ॒ଦ୍ରସ୍ୟ॑ ତ୍ଵେଵ॒ ଧନୁ॑ରାର୍ତ୍ନିଃ । ଶିର॒ ଉତ୍ପି॑ପେଷ । ସ ପ୍ର॑ଵ॒ର୍ଗ୍ୟୋ॑-ଽଭଵତ୍ । ତସ୍ମା॒-ଦ୍ୟ-ସ୍ସପ୍ର॑ଵ॒ର୍ଗ୍ୟେଣ॑ ୟ॒ଜ୍ଞେନ॒ ୟଜ॑ତେ । ରୁ॒ଦ୍ରସ୍ୟ॒ ସ ଶିରଃ॒ ପ୍ରତି॑ଦଧାତି । ନୈନଗ୍ମ୍॑ ରୁ॒ଦ୍ର ଆରୁ॑କୋ ଭଵତି । ୟ ଏ॒ଵଂ-ଵେଁଦ॑ ॥ 16 ॥
(ଶ୍ରି॒ତା – ୟଜ॑ତେ॒ ତ୍ରୀଣି॑ ଚ)
ଅନୁଵାକଃ 6
ଅ॒ତ୍ୟୂ॒ର୍ଧ୍ଵା॒କ୍ଷୋ-ଽତି॑ରଶ୍ଚାତ୍ । ଶିଶି॑ରଃ ପ୍ର॒ଦୃଶ୍ୟ॑ତେ । ନୈଵ ରୂପ-ନ୍ନ॑ ଵାସା॒ଗ୍ମ୍॒ସି । ନ ଚକ୍ଷୁଃ॑ ପ୍ରତି॒ଦୃଶ୍ୟ॑ତେ । ଅ॒ନ୍ୟୋନ୍ୟ॒-ନ୍ତୁ ନ॑ ହିଗ୍ଗ୍ସ୍ରା॒ତଃ । ସ॒ତ ସ୍ତ॑-ଦ୍ଦେଵ॒ଲକ୍ଷ॑ଣମ୍ । ଲୋହିତୋ-ଽକ୍ଷ୍ଣି ଶା॑ରଶୀ॒ର୍ଷ୍ଣିଃ । ସୂ॒ର୍ୟସ୍ୟୋ॑ଦୟ॒ନ-ମ୍ପ୍ର॑ତି । ତ୍ଵ-ଙ୍କରୋଷି॑ ନ୍ୟଞ୍ଜ॒ଲିକାମ୍ । ତ୍ଵ॒-ଙ୍କରୋ॑ଷି ନି॒ଜାନୁ॑କାମ୍ ॥ 17 ॥
ନିଜାନୁକାମେ᳚ ନ୍ୟଞ୍ଜ॒ଲିକା । ଅମୀ ଵାଚ-ମୁପାସ॑ତାମି॒ତି । ତସ୍ମୈ ସର୍ଵ ଋତଵୋ॑ ନମ॒ନ୍ତେ । ମର୍ୟାଦା କରତ୍ଵା-ତ୍ପ୍ର॑ପୁରୋ॒ଧାମ୍ । ବ୍ରାହ୍ମଣ॑ ଆପ୍ନୋ॒ତି । ୟ ଏ॑ଵଂ-ଵେଁ॒ଦ । ସ ଖଲୁ ସଂଵଁଥ୍ସର ଏତୈ-ସ୍ସେନାନୀ॑ଭି-ସ୍ସ॒ହ । ଇନ୍ଦ୍ରାୟ ସର୍ଵାନ୍-କାମାନ॑ଭିଵ॒ହତି । ସ ଦ୍ର॒ଫ୍ସଃ । ତସ୍ୟୈ॒ଷା ଭଵ॑ତି ॥ 18 ॥
ଅଵ॑ ଦ୍ର॒ଫ୍ସୋ ଅଗ୍ମ୍॑ଶ॒ମତୀ॑ମତିଷ୍ଠତ୍ । ଇ॒ୟା॒ନଃ କୃ॒ଷ୍ଣୋ ଦ॒ଶଭି॑-ସ୍ସ॒ହସ୍ରୈଃ᳚ । ଆଵ॒ର୍ତ-ମିନ୍ଦ୍ର॒-ଶ୍ଶଚ୍ୟା॒ ଧମ॑ନ୍ତମ୍ । ଉପସ୍ନୁହି ତ-ନ୍ନୃମଣା-ମଥ॑ଦ୍ରାମି॒ତି । ଏତୟୈ ଵେନ୍ଦ୍ର-ସ୍ସଲା ଵୃ॑କ୍ୟା ସ॒ହ । ଅସୁରା-ନ୍ପ॑ରିଵୃ॒ଶ୍ଚତି । ପୃଥି॑ଵ୍ୟ॒ଗ୍ମ୍॒ ଶୁମ॑ତୀ । ତାମ॒ନ୍ଵ-ଵ॑ସ୍ଥିତ-ସ୍ସଂଵଁଥ୍ସ॒ରୋ ଦି॒ଵଞ୍ଚ॑ । ନୈଵଂ-ଵିଁଦୁଷା-ଽଽଚାର୍ୟା᳚-ନ୍ତେଵା॒ସିନୌ । ଅନ୍ୟୋନ୍ୟସ୍ମୈ᳚ ଦ୍ରୁହ୍ୟା॒ତାମ୍ । ୟୋ ଦ୍ରୁ॒ହ୍ୟତି । ଭ୍ରଶ୍ୟତେ ସ୍ଵ॑ର୍ଗା-ଲ୍ଲୋ॒କାତ୍ । ଇତ୍ୟୃତୁ ମ॑ଣ୍ଡଲା॒ନି । ସୂର୍ୟ ମଣ୍ଡଲା᳚ ନ୍ୟାଖ୍ୟା॒ୟିକାଃ । ଅତ ଊର୍ଧ୍ଵଗ୍ମ୍ସ॑ନିର୍ଵ॒ଚନାଃ ॥ 19 ॥
(ନି॒ଜାନୁ॑କାଂ॒ – ଭଵ॑ତି – ଦ୍ରୁହ୍ୟା॒ତା-ମ୍ପଞ୍ଚ॑ ଚ)
ଅନୁଵାକଃ 7
ଆରୋଗୋ ଭ୍ରାଜଃ ପଟରଃ॑ ପତ॒ଙ୍ଗଃ । ସ୍ଵର୍ଣରୋ ଜ୍ୟୋତିଷୀମାନ୍॑. ଵିଭା॒ସଃ । ତେ ଅସ୍ମୈ ସର୍ଵେ ଦିଵମା॑ତପ॒ନ୍ତି । ଊର୍ଜ-ନ୍ଦୁହାନା ଅନପସ୍ଫୁର॑ନ୍ତ ଇ॒ତି । କଶ୍ୟ॑ପୋ-ଽଷ୍ଟ॒ମଃ । ସ ମହାମେରୁ-ନ୍ନ॑ ଜହା॒ତି । ତସ୍ୟୈ॒ଷା ଭଵ॑ତି । ୟତ୍ତେ॒ ଶିଲ୍ପ॑-ଙ୍କଶ୍ୟପ ରୋଚ॒ନାଵ॑ତ୍ । ଇ॒ନ୍ଦ୍ରି॒ୟାଵ॑-ତ୍ପୁଷ୍କ॒ଲ-ଞ୍ଚି॒ତ୍ରଭା॑ନୁ । ୟସ୍ମି॒-ନ୍ଥ୍ସୂର୍ୟା॒ ଅର୍ପି॑ତା-ସ୍ସ॒ପ୍ତ ସା॒କମ୍ ॥ 20 ॥
ତସ୍ମି-ନ୍ରାଜାନ-ମଧିଵିଶ୍ରୟେ॑ମମି॒ତି । ତେ ଅସ୍ମୈ ସର୍ଵେ କଶ୍ୟପା-ଜ୍ଜ୍ୟୋତି॑-ର୍ଲଭ॒ନ୍ତେ । ତାନ୍ଥ୍ସୋମଃ କଶ୍ୟପାଦଧି॑ ନିର୍ଧ॒ମତି । ଭ୍ରସ୍ତା କର୍ମ କୃ॑ଦିଵୈ॒ଵମ୍ ॥ ପ୍ରାଣୋ ଜୀଵାନୀନ୍ଦ୍ରିୟ॑ ଜୀଵା॒ନି । ସପ୍ତ ଶୀର୍ଷ॑ଣ୍ୟାଃ ପ୍ରା॒ଣାଃ । ସୂର୍ୟା ଇ॑ତ୍ୟାଚା॒ର୍ୟାଃ । ଅପଶ୍ୟମହ ମେତାନ୍-ଥ୍ସପ୍ତ ସୂ᳚ର୍ୟାନି॒ତି । ପଞ୍ଚକର୍ଣୋ॑ ଵାଥ୍ସ୍ୟା॒ୟନଃ । ସପ୍ତକର୍ଣ॑ଶ୍ଚ ପ୍ଲା॒କ୍ଷିଃ ॥ 21 ॥
ଆନୁଶ୍ରଵିକ ଏଵ ନୌ କଶ୍ୟ॑ପ ଇ॒ତି । ଉଭୌ॑ ଵେଦ॒ୟିତେ । ନ ହି ଶେକୁମିଵ ମହାମେ॑ରୁ-ଙ୍ଗ॒ନ୍ତୁମ୍ । ଅପଶ୍ୟମହମେତ-ଥ୍ସୂର୍ୟମଣ୍ଡଲ-ମ୍ପରିଵ॑ର୍ତମା॒ନମ୍ । ଗା॒ର୍ଗ୍ୟଃ ପ୍ରା॑ଣତ୍ରା॒ତଃ । ଗଚ୍ଛନ୍ତ ମ॑ହାମେ॒ରୁମ୍ । ଏକ॑ଞ୍ଚାଜ॒ହତମ୍ । ଭ୍ରାଜପଟର ପତ॑ଙ୍ଗା ନି॒ହନେ । ତିଷ୍ଠନ୍ନା॑ତପ॒ନ୍ତି । ତସ୍ମା॑ଦି॒ହ ତପ୍ତ୍ରି॑ ତପାଃ ॥ 22 ॥
ଅ॒ମୁତ୍ରେ॒ତରେ । ତସ୍ମା॑ଦି॒ହା ତପ୍ତ୍ରି॑ ତପାଃ । ତେଷା॑ମେଷା॒ ଭଵ॑ତି । ସ॒ପ୍ତ ସୂର୍ୟା॒ ଦିଵ॒-ମନୁ॒ ପ୍ରଵି॑ଷ୍ଟାଃ । ତାନ॒ନ୍ଵେତି॑ ପ॒ଥିଭି॑-ର୍ଦକ୍ଷି॒ଣାଵାନ୍॑ । ତେ ଅସ୍ମୈ ସର୍ଵେ ଘୃତମା॑ତପ॒ନ୍ତି । ଊର୍ଜ-ନ୍ଦୁହାନା ଅନପସ୍ଫୁର॑ନ୍ତ ଇ॒ତି ॥ ସପ୍ତର୍ତ୍ଵିଜ-ସ୍ସୂର୍ୟା ଇ॑ତ୍ୟାଚା॒ର୍ୟାଃ । ତେଷା॑ମେଷା॒ ଭଵ॑ତି । ସ॒ପ୍ତ ଦିଶୋ॒ ନାନା॑ ସୂର୍ୟାଃ ॥ 23 ॥
ସ॒ପ୍ତ ହୋତା॑ର ଋ॒ତ୍ଵିଜଃ॑ । ଦେଵା ଆଦିତ୍ୟା॑ ୟେ ସ॒ପ୍ତ । ତେଭି-ସ୍ସୋମାଭୀ ରକ୍ଷ॑ଣ ଇ॒ତି । ତଦ॑ପ୍ୟାମ୍ନା॒ୟଃ । ଦିଗ୍ଭ୍ରାଜ ଋତୂ᳚ନ୍ କରୋ॒ତି । ଏତ॑ୟୈଵା॒ଵୃତା ଽଽସହସ୍ରସୂର୍ୟତାୟା ଇତି ଵୈ॑ଶମ୍ପା॒ୟନଃ । ତସ୍ୟୈ॒ଷା ଭଵ॑ତି । ୟଦ୍ଦ୍ୟାଵ॑ ଇନ୍ଦ୍ର ତେ ଶ॒ତଗ୍ମ୍ ଶ॒ତ-ମ୍ଭୂମୀଃ᳚ । ଉ॒ତ ସ୍ୟୁଃ । ନ ତ୍ଵା॑ ଵଜ୍ରିନ୍-ଥ୍ସ॒ହସ୍ର॒ଗ୍ମ୍॒ ସୂର୍ୟାଃ᳚ । 24 ॥
ଅନୁ ନ ଜାତମଷ୍ଟ ରୋଦ॑ସୀ ଇ॒ତି । ନାନା ଲିଙ୍ଗତ୍ଵା-ଦୃତୂନା-ନ୍ନାନା॑ ସୂର୍ୟ॒ତ୍ଵମ୍ ॥ ଅଷ୍ଟୌ ତୁ ଵ୍ୟଵସି॑ତା ଇ॒ତି । ସୂର୍ୟମଣ୍ଡଲା-ନ୍ୟଷ୍ଟା॑ତ ଊ॒ର୍ଧ୍ଵମ୍ । ତେଷା॑ମେଷା॒ ଭଵ॑ତି ॥ ଚି॒ତ୍ର-ନ୍ଦେ॒ଵାନା॒-ମୁଦ॑ଗା॒ଦନୀ॑କମ୍ । ଚକ୍ଷୁ॑-ର୍ମି॒ତ୍ରସ୍ୟ॒ ଵରୁ॑ଣସ୍ୟା॒ଗ୍ନେଃ । ଆ-ଽପ୍ରା॒ ଦ୍ୟାଵା॑ ପୃଥି॒ଵୀ ଅ॒ନ୍ତରି॑କ୍ଷମ୍ । ସୂର୍ୟ ଆତ୍ମା ଜଗତସ୍ତସ୍ଥୁ॑ଷଶ୍ଚେ॒ତି ॥ 25 ॥
(ସା॒କଂ – ପ୍ଲା॒କ୍ଷି – ସ୍ତପ୍ତ୍ରି॑ତପା॒ – ନାନା॑ସୂର୍ୟାଃ॒ – ସୂର୍ୟା॒ – +ନଵ॑ ଚ)
ଅନୁଵାକଃ 8
କ୍ଵେଦମଭ୍ର॑-ନ୍ନିଵି॒ଶତେ । କ୍ଵାୟଗ୍ମ୍॑ ସଂଵଁଥ୍ସ॒ରୋ ମି॑ଥଃ । କ୍ଵାହଃ କ୍ଵେୟ-ନ୍ଦେ॑ଵ ରା॒ତ୍ରୀ । କ୍ଵ ମାସା ଋ॑ତଵ॒-ଶ୍ଶ୍ରିତାଃ ॥ ଅର୍ଧମାସା॑ ମୁହୂ॒ର୍ତାଃ । ନିମେଷାସ୍ତୁ॑ଟିଭିଃ॒ (ନିମେଷାସ୍ତ୍ର॑ଟିଭିଃ॒) ସହ । କ୍ଵେମା ଆପୋ ନି॑ଵିଶ॒ନ୍ତେ । ୟ॒ଦୀତୋ॑ ୟାନ୍ତି॒ ସମ୍ପ୍ର॑ତି ॥ କାଲା ଅଫ୍ସୁ ନି॑ଵିଶ॒ନ୍ତେ । ଆ॒ପ-ସ୍ସୂର୍ୟେ॑ ସ॒ମାହି॑ତାଃ । 26 ।
ଅଭ୍ରା᳚ଣ୍ୟ॒ପଃ ପ୍ର॑ପଦ୍ୟ॒ନ୍ତେ । ଵି॒ଦ୍ୟୁଥ୍ସୂର୍ୟେ॑ ସ॒ମାହି॑ତା । ଅନଵର୍ଣେ ଇ॑ମେ ଭୂ॒ମୀ । ଇ॒ୟଞ୍ଚା॑ସୌ ଚ॒ ରୋଦ॑ସୀ । କିଗ୍ଗ୍ ସ୍ଵିଦତ୍ରାନ୍ତ॑ରା ଭୂ॒ତମ୍ । ୟେ॒ନେମେ ଵି॑ଧୃତେ॒ ଉଭେ । ଵି॒ଷ୍ଣୁନା॑ ଵିଧୃ॑ତେ ଭୂ॒ମୀ । ଇ॒ତି ଵ॑ଥ୍ସସ୍ୟ॒ ଵେଦ॑ନା । ଇରା॑ଵତୀ ଧେନୁ॒ମତୀ॒ ହି ଭୂ॒ତମ୍ । ସୂ॒ୟ॒ଵ॒ସିନୀ॒ ମନୁ॑ଷେ ଦଶ॒ସ୍ୟେ᳚ । 27 ।
ଵ୍ୟ॑ଷ୍ଟଭ୍ନା॒-ଦ୍ରୋଦ॑ସୀ॒ ଵିଷ୍ଣ॑ଵେ॒ତେ । ଦା॒ଧର୍ଥ॑ ପୃଥି॒ଵୀ-ମ॒ଭିତୋ॑ ମ॒ୟୂଖୈଃ᳚ । କିନ୍ତ-ଦ୍ଵିଷ୍ଣୋ ର୍ବଲ॑ମା॒ହୁଃ । କା॒ ଦୀପ୍ତିଃ॑ କି-ମ୍ପ॒ରାୟ॑ଣମ୍ । ଏକୋ॑ ୟ॒ଦ୍ଧା-ର॑ୟ ଦ୍ଦେ॒ଵଃ । ରେ॒ଜତୀ॑ ରୋଦ॒ସୀ ଉ॑ଭେ । ଵାତାଦ୍ଵିଷ୍ଣୋ-ର୍ବ॑ଲ ମା॒ହୁଃ । ଅ॒କ୍ଷରା᳚-ଦ୍ଦୀପ୍ତି॒ ରୁଚ୍ୟ॑ତେ । ତ୍ରି॒ପଦା॒ଦ୍ଧାର॑ୟ-ଦ୍ଦେ॒ଵଃ । ୟଦ୍ଵିଷ୍ଣୋ॑ରେକ॒-ମୁତ୍ତ॑ମମ୍ ॥ 28 ॥
ଅ॒ଗ୍ନୟୋ॑ ଵାୟ॑ଵଶ୍ଚୈ॒ଵ । ଏ॒ତଦ॑ସ୍ୟ ପ॒ରାୟ॑ଣମ୍ । ପୃଚ୍ଛାମି ତ୍ଵା ପ॑ର-ମ୍ମୃ॒ତ୍ୟୁମ୍ । ଅ॒ଵମ॑-ମ୍ମଦ୍ଧ୍ୟ॒ମଞ୍ଚ॑ତୁମ୍ । ଲୋ॒କଞ୍ଚ॒ ପୁଣ୍ୟ॑ପାପା॒ନାମ୍ । ଏ॒ତ-ତ୍ପୃ॑ଚ୍ଛାମି॒ ସମ୍ପ୍ର॑ତି ॥ ଅ॒ମୁମା॑ହୁଃ ପ॑ର-ମ୍ମୃ॒ତ୍ୟୁମ୍ । ପ॒ଵମା॑ନ-ନ୍ତୁ॒ ମଦ୍ଧ୍ୟ॑ମମ୍ । ଅ॒ଗ୍ନିରେ॒ଵାଵ॑ମୋ ମୃ॒ତ୍ୟୁଃ । ଚ॒ନ୍ଦ୍ରମା᳚-ଶ୍ଚତୁ॒ରୁଚ୍ୟ॑ତେ ॥ 29 ॥
ଅ॒ନା॒ଭୋ॒ଗାଃ ପ॑ର-ମ୍ମୃ॒ତ୍ୟୁମ୍ । ପା॒ପା-ସ୍ସଂ॑ୟଁନ୍ତି॒ ସର୍ଵ॑ଦା । ଆଭୋଗାସ୍ତ୍ଵେଵ॑ ସଂୟଁ॒ନ୍ତି । ୟ॒ତ୍ର ପୁ॑ଣ୍ୟକୃ॒ତୋ ଜ॑ନାଃ । ତତୋ॑ ମ॒ଦ୍ଧ୍ୟମ॑ମାୟ॒ନ୍ତି । ଚ॒ତୁମ॑ଗ୍ନିଞ୍ଚ॒ ସମ୍ପ୍ର॑ତି । ପୃଚ୍ଛାମି ତ୍ଵା॑ ପାପ॒କୃତଃ । ୟ॒ତ୍ର ୟା॑ତୟ॒ତେ ୟ॑ମଃ । ତ୍ଵନ୍ନସ୍ତ–ଦ୍ବ୍ରହ୍ମ॑-ନ୍ପ୍ରବ୍ରୂ॒ହି । ୟ॒ଦି ଵେ᳚ତ୍ଥା-ଽସ॒ତୋ ଗୃ॑ହାନ୍ ॥ 30 ॥
କ॒ଶ୍ୟପା॑ ଦୁଦି॑ତା-ସ୍ସୂ॒ର୍ୟାଃ । ପା॒ପାନ୍ନି॑ର୍ଘ୍ନନ୍ତି॒ ସର୍ଵ॑ଦା । ରୋଦସ୍ୟୋରନ୍ତ॑-ର୍ଦେଶେ॒ଷୁ । ତତ୍ର ନ୍ୟସ୍ୟନ୍ତେ॑ ଵାସ॒ଵୈଃ । ତେ ଽଶରୀରାଃ ପ୍ର॑ପଦ୍ୟ॒ନ୍ତେ । ୟ॒ଥା ଽପୁ॑ଣ୍ୟସ୍ୟ॒ କର୍ମ॑ଣଃ । ଅପା᳚ଣ୍ୟ॒ପାଦ॑ କେଶା॒ସଃ । ତ॒ତ୍ର ତେ॑-ଽୟୋନି॒ଜା ଜ॑ନାଃ । ମୃତ୍ଵା ପୁନର୍ମୃତ୍ୟୁ-ମା॑ପଦ୍ୟ॒ନ୍ତେ । ଅ॒ଦ୍ୟମା॑ନା-ସ୍ସ୍ଵ॒କର୍ମ॑ଭିଃ । 31 ।
ଆଶାତିକାଃ କ୍ରିମ॑ୟ ଇ॒ଵ । ତତଃ ପୂୟନ୍ତେ॑ ଵାସ॒ଵୈଃ । ଅପୈ॑ତ-ମ୍ମୃ॒ତ୍ୟୁ-ଞ୍ଜ॑ୟତି । ୟ ଏ॒ଵଂ-ଵେଁଦ॑ । ସ ଖଲ୍ଵୈଵଂ॑-ଵିଁଦ୍ବ୍ରା॒ହ୍ମଣଃ । ଦୀ॒ର୍ଘଶ୍ରୁ॑ତ୍ତମୋ॒ ଭଵ॑ତି । କଶ୍ୟ॑ପ॒ସ୍ୟାତି॑ଥି॒-ସ୍ସିଦ୍ଧଗ॑ମନ॒-ସ୍ସିଦ୍ଧାଗ॑ମନଃ । ତସ୍ୟୈ॒ଷା ଭଵ॑ତି ॥ ଆୟସ୍ମିନ୍᳚-ଥ୍ସ॒ପ୍ତ ଵା॑ସ॒ଵାଃ । ରୋହ॑ନ୍ତି ପୂ॒ର୍ଵ୍ୟା॑ ରୁହଃ॑ । 32 ।
ଋଷି॑ର୍ହ ଦୀର୍ଘ॒ଶ୍ରୁତ୍ତ॑ମଃ । ଇନ୍ଦ୍ରସ୍ୟ ଘର୍ମୋ ଅତି॑ଥିରି॒ତି । କଶ୍ୟପଃ ପଶ୍ୟ॑କୋ ଭ॒ଵତି । ୟଥ୍ସର୍ଵ-ମ୍ପରିପଶ୍ୟତୀ॑ତି ସୌ॒କ୍ଷ୍ମ୍ୟାତ୍ । ଅଥାଗ୍ନେ॑ରଷ୍ଟପୁ॑ରୁଷ॒ସ୍ୟ । ତସ୍ୟୈ॒ଷା ଭଵ॑ତି । ଅଗ୍ନେ॒ ନୟ॑ ସୁ॒ପଥା॑ ରା॒ୟେ ଅ॒ସ୍ମାନ୍ । ଵିଶ୍ଵା॑ନି ଦେଵ ଵ॒ୟୁନା॑ନି ଵି॒ଦ୍ଵାନ୍ । ୟୁ॒ୟୋ॒ଦ୍ଧ୍ୟ॑ସ୍ମ-ଜ୍ଜୁ॑ହୁରା॒ଣମେନଃ॑ । ଭୂୟିଷ୍ଠାନ୍ତେ ନମ ଉକ୍ତିଂ-ଵିଁ॑ଧେମେ॒ତି ॥ 33 ॥
(ସ॒ମାହି॑ତା – ଦଶ॒ସ୍ୟେ॑ – ଉତ୍ତ॑ମ॒-ମୁଚ୍ୟ॑ତେ-ଗୃହାନ୍-ଥ୍ସ୍ଵ॒କର୍ମ॑ଭିଃ-ପୂ॒ର୍ଵ୍ୟା॑ ରୁହ॑-ଇ॒ତି)
ଅନୁଵାକଃ 9
ଅଗ୍ନିଶ୍ଚ ଜାତ॑ଵେଦା॒ଶ୍ଚ । ସହୋଜା ଅ॑ଜିରା॒ପ୍ରଭୁଃ । ଵୈଶ୍ଵାନରୋ ନ॑ର୍ୟାପା॒ଶ୍ଚ । ପ॒ଙ୍କ୍ତିରା॑ଧାଶ୍ଚ॒ ସପ୍ତ॑ମଃ । ଵିସର୍ପେଵା-ଽଷ୍ଟ॑ମୋ-ଽଗ୍ନୀ॒ନାମ୍ । ଏତେ-ଽଷ୍ଟୌ ଵସଵଃ, କ୍ଷି॑ତା ଇ॒ତି । ୟଥର୍ତ୍ଵେ-ଵାଗ୍ନେ-ରର୍ଚିର୍ଵର୍ଣ॑ ଵିଶେ॒ଷାଃ । ନୀଲାର୍ଚିଶ୍ଚ ପୀତକା᳚ର୍ଚିଶ୍ଚେ॒ତି । ଅଥ ଵାୟୋ-ରେକାଦଶ-ପୁରୁଷସ୍ୟୈକାଦଶ॑ସ୍ତ୍ରୀକ॒ସ୍ୟ । ପ୍ରଭ୍ରାଜମାନା ଵ୍ୟ॑ଵଦା॒ତାଃ ॥ 34 ॥
ୟାଶ୍ଚ ଵାସୁ॑କି ଵୈ॒ଦ୍ୟୁତାଃ । ରଜତାଃ ପରୁ॑ଷା-ଶ୍ଶ୍ୟା॒ମାଃ । କପିଲା ଅ॑ତିଲୋ॒ହିତାଃ । ଊର୍ଧ୍ଵା ଅଵପ॑ତନ୍ତା॒ଶ୍ଚ । ଵୈଦ୍ୟୁତ ଇ॑ତ୍ୟେକା॒ଦଶ । ନୈନଂ-ଵୈଁଦ୍ୟୁତୋ॑ ହିନ॒ସ୍ତି । ୟ ଏ॑ଵଂ-ଵେଁ॒ଦ । ସ ହୋଵାଚ ଵ୍ୟାସଃ ପା॑ରାଶ॒ର୍ୟଃ । ଵିଦ୍ୟୁଦ୍ଵଧମେଵାହ-ମ୍ମୃତ୍ୟୁମୈ᳚ଚ୍ଛମି॒ତି । ନ ତ୍ଵକା॑ମଗ୍ମ୍ ହ॒ନ୍ତି ॥ 35 ॥
ୟ ଏ॑ଵଂ-ଵେଁ॒ଦ । ଅଥ ଗ॑ନ୍ଧର୍ଵ॒ଗଣାଃ । ସ୍ଵାନ॒ ଭ୍ରାଟ୍ । ଅଙ୍ଘା॑ରି॒-ର୍ବମ୍ଭା॑ରିଃ । ହସ୍ତ॒-ସ୍ସୁହ॑ସ୍ତଃ । କୃଶା॑ନୁର୍ଵି॒ଶ୍ଵାଵ॑ସୁଃ । ମୂର୍ଧନ୍ଵାନ୍-ଥ୍ସୂ᳚ର୍ୟଵ॒ର୍ଚାଃ । କୃତିରିତ୍ୟେକାଦଶ ଗ॑ନ୍ଧର୍ଵ॒ଗଣାଃ । ଦେଵାଶ୍ଚ ମ॑ହାଦେ॒ଵାଃ । ରଶ୍ମୟଶ୍ଚ ଦେଵା॑ ଗର॒ଗିରଃ ॥ 36 ॥
ନୈନ-ଙ୍ଗରୋ॑ ହିନ॒ସ୍ତି । ୟ ଏ॑ଵଂ-ଵେଁ॒ଦ । ଗୌ॒ରୀ ମି॑ମାୟ ସଲି॒ଲାନି॒ ତକ୍ଷ॑ତୀ । ଏକ॑ପଦୀ ଦ୍ଵି॒ପଦୀ॒ ସା ଚତୁ॑ଷ୍ପଦୀ । ଅ॒ଷ୍ଟାପ॑ଦୀ॒ ନଵ॑ପଦୀ ବଭୂ॒ଵୁଷୀ᳚ । ସହସ୍ରାକ୍ଷରା ପରମେ ଵ୍ୟୋ॑ମନ୍ନି॒ତି । ଵାଚୋ॑ ଵିଶେ॒ଷଣମ୍ । ଅଥ ନିଗଦ॑ଵ୍ୟାଖ୍ୟା॒ତାଃ । ତାନନୁକ୍ର॑ମିଷ୍ୟା॒ମଃ । ଵ॒ରାହଵଃ॑-ସ୍ଵତ॒ପସଃ ॥ 37 ॥
ଵି॒ଦ୍ୟୁ-ନ୍ମ॑ହସୋ॒ ଧୂପ॑ୟଃ । ଶ୍ଵାପୟୋ ଗୃହମେଧା᳚ଶ୍ଚେତ୍ୟେ॒ତେ । ୟେ॒ ଚେମେ-ଽଶି॑ମିଵି॒ଦ୍ଵିଷଃ । ପର୍ଜନ୍ୟା-ସ୍ସପ୍ତ ପୃଥିଵୀମଭିଵ॑ର୍ଷ॒ନ୍ତି । ଵୃଷ୍ଟି॑ଭିରି॒ତି । ଏତୟୈଵ ଵିଭକ୍ତି ଵି॑ପରୀ॒ତାଃ । ସ॒ପ୍ତଭି॒ର୍ଵାତୈ॑ ରୁଦୀ॒ରିତାଃ । ଅମୂଂ-ଲୋଁକା-ନଭିଵ॑ର୍ଷ॒ନ୍ତି । ତେଷା॑ମେଷା॒ ଭଵ॑ତି । ସ॒ମା॒ନ-ମେ॒ତଦୁଦ॑କମ୍ ॥ 38 ॥
ଉ॒ଚ୍ଚୈତ୍ୟ॑ଵ॒ ଚାହ॑ଭିଃ । ଭୂମି॑-ମ୍ପ॒ର୍ଜନ୍ୟା॒ ଜିନ୍ଵ॑ନ୍ତି । ଦିଵ-ଞ୍ଜିନ୍ଵନ୍-ତ୍ୟଗ୍ନ॑ୟ ଇ॒ତି । ୟଦକ୍ଷ॑ର-ମ୍ଭୂ॒ତକୃ॑ତମ୍ । ଵିଶ୍ଵେ॑ ଦେଵା ଉ॒ପାସ॑ତେ । ମ॒ହର୍ଷି॑ମସ୍ୟ ଗୋ॒ପ୍ତାର᳚ମ୍ । ଜ॒ମଦ॑ଗ୍ନି॒-ମକୁ॑ର୍ଵତ । ଜ॒ମଦ॑ଗ୍ନି॒-ରାପ୍ୟା॑ୟତେ । ଛନ୍ଦୋ॑ଭି-ଶ୍ଚତୁରୁତ୍ତ॒ରୈଃ । ରାଜ୍ଞ॒-ସ୍ସୋମ॑ସ୍ୟ ତୃ॒ପ୍ତାସଃ॑ ॥ 39 ॥
ବ୍ରହ୍ମ॑ଣା ଵୀ॒ର୍ୟା॑ଵତା । ଶି॒ଵା ନଃ॑ ପ୍ର॒ଦିଶୋ॒ ଦିଶଃ॑ ॥ ତଚ୍ଛଂ॒ୟୋଁରା ଵୃ॑ଣୀମହେ । ଗା॒ତୁଂ-ୟଁ॒ଜ୍ଞାୟ॑ । ଗା॒ତୁଂ-ୟଁ॒ଜ୍ଞପ॑ତୟେ । ଦୈଵୀ᳚ ସ୍ଵ॒ସ୍ତିର॑ସ୍ତୁ ନଃ । ସ୍ଵ॒ସ୍ତି-ର୍ମାନୁ॑ଷେଭ୍ୟଃ । ଊ॒ର୍ଧ୍ଵ-ଞ୍ଜି॑ଗାତୁ ଭେଷ॒ଜମ୍ । ଶନ୍ନୋ॑ ଅସ୍ତୁ ଦ୍ଵି॒ପଦେ᳚ । ଶଞ୍ଚତୁ॑ଷ୍ପଦେ । ସୋମପା(3) ଅସୋମପା(3) ଇତି ନିଗଦ॑ଵ୍ୟାଖ୍ୟା॒ତାଃ ॥ 40 ॥
(ଵ୍ୟ॒ଵ॒ଦା॒ତା – ହ॒ନ୍ତି-ଗ॑ର॒ଗିର – ସ୍ତ॒ପସ – ଉଦ॑କଂ – ତୃପ୍ତାସ॒ – ଶ୍ଵତୁ॑ଷ୍ପଦ॒ ଏକ॑-ଞ୍ଚ)
ଅନୁଵାକଃ 10
ସ॒ହ॒ସ୍ର॒ଵୃଦି॑ୟ-ମ୍ଭୂ॒ମିଃ । ପ॒ରଂ-ଵ୍ୟୋଁ॑ମ ସ॒ହସ୍ର॑ଵୃତ୍ । ଅ॒ଶ୍ଵିନା॑ ଭୁଜ୍ୟୂ॑ ନାସ॒ତ୍ୟା । ଵି॒ଶ୍ଵସ୍ୟ॑ ଜଗ॒ତସ୍ପ॑ତୀ ॥ ଜାୟା ଭୂମିଃ ପ॑ତିର୍ଵ୍ୟୋ॒ମ । ମି॒ଥୁନ॑ନ୍ତା ଅ॒ତୁର୍ୟ॑ଥୁଃ । ପୁତ୍ରୋ ବୃହସ୍ପ॑ତୀ ରୁ॒ଦ୍ରଃ । ସ॒ରମା॑ ଇତି॑ ସ୍ତ୍ରୀପୁ॒ମମ୍ ॥ ଶୁ॒କ୍ରଂ-ଵାଁ॑ମ॒ନ୍ୟଦ୍ୟ॑ଜ॒ତଂ-ଵାଁ॑ମ॒ନ୍ୟତ୍ । ଵିଷୁ॑ରୂପେ॒ ଅହ॑ନୀ॒ ଦ୍ୟୌରି॑ଵ ସ୍ଥଃ ॥ 41 ॥
ଵିଶ୍ଵା॒ ହି ମା॒ୟା ଅଵ॑ଥ-ସ୍ସ୍ଵଧାଵନ୍ତୌ । ଭ॒ଦ୍ରା ଵା᳚-ମ୍ପୂଷଣାଵି॒ହ ରା॒ତିର॑ସ୍ତୁ । ଵାସା᳚ତ୍ୟୌ ଚି॒ତ୍ରୌ ଜଗ॑ତୋ ନି॒ଧାନୌ᳚ । ଦ୍ୟାଵା॑ଭୂମୀ ଚ॒ରଥ॑-ସ୍ସ॒ଗ୍ମ୍॒ ସଖା॑ୟୌ । ତାଵ॒ଶ୍ଵିନା॑ ରା॒ସଭା᳚ଶ୍ଵା॒ ହଵ॑-ମ୍ମେ । ଶୁ॒ଭ॒ସ୍ପ॒ତୀ॒ ଆ॒ଗତଗ୍ମ୍॑ ସୂ॒ର୍ୟୟା॑ ସ॒ହ । ତ୍ୟୁଗ୍ରୋ॑ ହ ଭୁ॒ଜ୍ୟୁ-ମ॑ଶ୍ଵିନୋଦ ମେ॒ଘେ । ର॒ୟିନ୍ନ କଶ୍ଚି॑-ନ୍ମମୃ॒ଵା(2) ଅଵା॑ହାଃ । ତମୂ॑ହଥୁ-ର୍ନୌ॒ଭିରା᳚ତ୍ମ॒ନ୍-ଵତୀ॑ଭିଃ । ଅ॒ନ୍ତ॒ରି॒କ୍ଷ॒ ପ୍ରୁଡ୍ଭି॒ର-ପୋ॑ଦକାଭିଃ ॥ 42 ॥
ତି॒ସ୍ରଃ, କ୍ଷପ॒ସ୍ତ୍ରିରହା॑ ଽତି॒ଵ୍ରଜ॑ଦ୍ଭିଃ । ନାସ॑ତ୍ୟା ଭୁ॒ଜ୍ୟୁମୂ॑ହଥୁଃ ପତ॒ଙ୍ଗୈଃ । ସ॒ମୁ॒ଦ୍ରସ୍ୟ॒ ଧନ୍ଵ॑ନ୍ନା॒ର୍ଦ୍ରସ୍ୟ॑ ପା॒ରେ । ତ୍ରି॒ଭୀ ରଥୈ᳚-ଶ୍ଶ॒ତପ॑ଦ୍ଭି॒-ଷ୍ଷଡ॑ଶ୍ଵୈଃ । ସ॒ଵି॒ତାରଂ॒-ଵିଁତ॑ନ୍ଵନ୍ତମ୍ । ଅନୁ॑ବଦ୍ଧ୍ନାତି ଶାମ୍ବ॒ରଃ । ଆପପୂର୍ଷଂ-ବ॑ରଶ୍ଚୈ॒ଵ । ସ॒ଵିତା॑ ଽରେପ॒ସୋ॑ ଽଭଵତ୍ । ତ୍ୟଗ୍ମ୍ ସୁତୃପ୍ତଂ-ଵିଁ॑ଦିତ୍ଵୈ॒ଵ । ବ॒ହୁସୋ॑ମ ଗି॒ରଂ-ଵଁ॑ଶୀ ॥ 43 ॥
ଅନ୍ଵେତି ତୁଗ୍ରୋ ଵ॑କ୍ରିୟା॒ନ୍ତମ୍ । ଆୟସୂୟାନ୍-ଥ୍ସୋମ॑ତୃଫ୍ସୁ॒ଷୁ । ସ ସଙ୍ଗ୍ରାମ-ସ୍ତମୋ᳚ଦ୍ୟୋ-ଽତ୍ୟୋ॒ତଃ । ଵାଚୋ ଗାଃ ପି॑ପାତି॒ ତତ୍ । ସ ତଦ୍ଗୋଭି-ସ୍ସ୍ତଵା᳚ ଽତ୍ୟେତ୍ୟ॒ନ୍ୟେ । ର॒କ୍ଷସା॑ ଽନନ୍ଵି॒ତାଶ୍ଚ॑ ୟେ । ଅ॒ନ୍ଵେତି॒ ପରି॑ଵୃତ୍ତ୍ୟା॒-ଽସ୍ତଃ । ଏ॒ଵମେ॒ତୌ ସ୍ଥୋ॑ ଅଶ୍ଵିନା । ତେ ଏ॒ତେ ଦ୍ୟୁଃ॑ ପୃଥି॒ଵ୍ୟୋଃ । ଅହ॑ରହ॒-ର୍ଗର୍ଭ॑ନ୍ଦଧାଥେ ॥ 44 ॥
ତୟୋ॑ ରେ॒ତୌ ଵ॒ଥ୍ସା ଵ॑ହୋରା॒ତ୍ରେ । ପୃ॒ଥି॒ଵ୍ୟା ଅହଃ॑ । ଦି॒ଵୋ ରାତ୍ରିଃ॑ । ତା ଅଵି॑ସୃଷ୍ଟୌ । ଦମ୍ପ॑ତୀ ଏ॒ଵ ଭ॑ଵତଃ ॥ ତୟୋ॑ ରେ॒ତୌ ଵ॒ଥ୍ସୌ । ଅ॒ଗ୍ନିଶ୍ଚା॑-ଦି॒ତ୍ୟଶ୍ଚ॑ । ରା॒ତ୍ରେର୍ଵ॒ଥ୍ସଃ । ଶ୍ଵେ॒ତ ଆ॑ଦି॒ତ୍ୟଃ । ଅହ୍ନୋ॒-ଽଗ୍ନିଃ ॥ 45 ॥
ତା॒ମ୍ରୋ ଅ॑ରୁ॒ଣଃ । ତା ଅଵି॑ସୃଷ୍ଟୌ । ଦମ୍ପ॑ତୀ ଏ॒ଵ ଭ॑ଵତଃ ॥ ତୟୋ॑ ରେ॒ତୌ ଵ॒ଥ୍ସୌ । ଵୃ॒ତ୍ରଶ୍ଚ॑ ଵୈଦ୍ୟୁ॒ତଶ୍ଚ॑ । ଅ॒ଗ୍ନେର୍ଵୃ॒ତ୍ରଃ । ଵୈ॒ଦ୍ୟୁତ॑ ଆଦି॒ତ୍ୟସ୍ୟ॑ । ତା ଅଵି॑ସୃଷ୍ଟୌ । ଦମ୍ପ॑ତୀ ଏ॒ଵ ଭ॑ଵତଃ ॥ ତୟୋ॑ ରେ॒ତୌ ଵ॒ଥ୍ସୌ ॥ 46 ॥
ଉ॒ଷ୍ମା ଚ॑ ନୀହା॒ରଶ୍ଚ॑ । ଵୃ॒ତ୍ରସ୍ୟୋ॒ଷ୍ମା । ଵୈ॒ଦ୍ୟୁ॒ତସ୍ୟ॑ ନୀହା॒ରଃ । ତୌ ତାଵେ॒ଵ ପ୍ରତି॑ପଦ୍ୟେତେ ॥ ସେୟଗ୍ମ୍ ରାତ୍ରୀ॑ ଗ॒ର୍ଭିଣୀ॑ ପୁ॒ତ୍ରେଣ॒ ସଂଵଁ॑ସତି । ତସ୍ୟା॒ ଵା ଏ॒ତଦୁ॒ଲ୍ବଣ᳚ମ୍ । ୟଦ୍ରାତ୍ରୌ॑ ର॒ଶ୍ମୟଃ॑ । ୟଥା॒ ଗୋର୍ଗ॒ର୍ଭିଣ୍ୟା॑ ଉ॒ଲ୍ବଣ᳚ମ୍ । ଏ॒ଵମେ॒ତସ୍ୟା॑ ଉ॒ଲ୍ବଣ᳚ମ୍ । ପ୍ରଜୟିଷ୍ଣୁଃ ପ୍ରଜୟା ଚ ପଶୁଭି॑ଶ୍ଚ ଭ॒ଵତି । ୟ ଏ॑ଵଂ-ଵେଁ॒ଦ । ଏତମୁଦ୍ୟନ୍ତ-ମପିୟ॑ନ୍ତଞ୍ଚେ॒ତି । ଆଦିତ୍ୟଃ ପୁଣ୍ୟ॑ସ୍ୟ ଵ॒ଥ୍ସଃ । ଅଥ ପଵି॑ତ୍ରାଙ୍ଗି॒ରସଃ ॥ 47 ॥
(ସ୍ଥୋ – ଽପୋ॑ଦକାଭି–ର୍ ଵଶୀ – ଦଧାଥେ – ଅ॒ଗ୍ନି – ସ୍ତୟୋ॑ ରେ॒ତୌ ଵ॒ଥ୍ସୌ – ଭ॒ଵତି ଚ॒ତ୍ଵାରି॑ ଚ)
ଅନୁଵାକଃ 11
ପ॒ଵିତ୍ର॑ଵନ୍ତଃ॒ ପରି॒ଵାଜ॒ମାସ॑ତେ । ପି॒ତୈଷା᳚-ମ୍ପ୍ର॒ତ୍ନୋ ଅ॒ଭିର॑କ୍ଷତି ଵ୍ର॒ତମ୍ । ମ॒ହସ୍ସ॑ମୁ॒ଦ୍ରଂ-ଵଁରୁ॑ଣ ସ୍ତି॒ରୋଦ॑ଧେ । ଧୀରା॑ ଇଚ୍ଛେକୁ॒ର୍ଦ୍ଧରୁ॑ଣେଷ୍ଵା॒ରଭ᳚ମ୍ । ପ॒ଵିତ୍ର॑-ନ୍ତେ॒ ଵିତ॑ତ॒-ମ୍ବ୍ରହ୍ମ॑ଣ॒ସ୍ପତେ᳚ । ପ୍ରଭୁ॒ର୍ଗାତ୍ରା॑ଣି॒ ପର୍ୟେ॑ଷି ଵି॒ଶ୍ଵତଃ॑ । ଅତ॑ପ୍ତତନୂ॒-ର୍ନ ତଦା॒ମୋ ଅ॑ଶ୍ନୁତେ । ଶୃ॒ତାସ॒ ଇଦ୍ଵହ॑ନ୍-ତ॒ସ୍ତ-ଥ୍ସମା॑ଶତ । ବ୍ର॒ହ୍ମା ଦେ॒ଵାନା᳚ମ୍ । ଅସ॑ତ-ସ୍ସ॒ଦ୍ୟେ ତତ॑କ୍ଷୁଃ ॥ 48 ॥
ଋଷ॑ୟ-ସ୍ସ॒ପ୍ତାତ୍ରି॑ଶ୍ଚ॒ ୟତ୍ । ସର୍ଵେ-ଽତ୍ରୟୋ ଅ॑ଗସ୍ତ୍ୟ॒ଶ୍ଚ । ନକ୍ଷ॑ତ୍ରୈ॒-ଶ୍ଶଙ୍କୃ॑ତୋ ଽଵସନ୍ନ୍ । ଅଥ॑ ସଵିତୁ॒-ଶ୍ଶ୍ୟାଵାଶ୍ଵ॒ସ୍ୟା ଽଵର୍ତି॑କାମସ୍ୟ । ଅ॒ମୀ ୟ ଋକ୍ଷା॒ ନିହି॑ତା ସ ଉ॒ଚ୍ଚା । ନକ୍ତ॒-ନ୍ଦଦୃ॑ଶ୍ରେ॒ କୁହ॑ଚି॒ଦ୍ଦିଵେ॑ୟୁଃ । ଅଦ॑ବ୍ଧାନି॒ ଵରୁ॑ଣସ୍ୟ ଵ୍ର॒ତାନି॑ । ଵି॒ଚା॒କଶ॑-ଚ୍ଚ॒ନ୍ଦ୍ରମା॒ ନକ୍ଷ॑ତ୍ରମେତି । ତ-ଥ୍ସ॑ଵି॒ତୁ-ର୍ଵରେ᳚ଣ୍ୟମ୍ । ଭର୍ଗୋ॑ ଦେ॒ଵସ୍ୟ॑ ଧୀମହି ॥ 49 ।
ଧିୟୋ॒ ୟୋ ନଃ॑ ପ୍ରଚୋ॒ଦୟା᳚ତ୍ ॥ ତଥ୍ସ॑ଵି॒ତୁ-ର୍ଵୃ॑ଣୀମହେ । ଵ॒ୟ-ନ୍ଦେ॒ଵସ୍ୟ॒ ଭୋଜ॑ନମ୍ । ଶ୍ରେଷ୍ଠଗ୍ମ୍॑ ସର୍ଵ॒ଧାତ॑ମମ୍ । ତୁର॒-ମ୍ଭଗ॑ସ୍ୟ ଧୀମହି । ଅପା॑ଗୂହତ ସଵିତା॒ ତୃଭୀନ୍॑ । ସର୍ଵା᳚-ନ୍ଦି॒ଵୋ ଅନ୍ଧ॑ସଃ । ନକ୍ତ॑ନ୍ତ;॒ତାନ୍ୟ॑ଭଵ-ନ୍ଦୃ॒ଶେ । ଅସ୍ଥ୍ୟ॒ସ୍ଥ୍ନା ସମ୍ଭ॑ଵିଷ୍ୟାମଃ ॥ ନାମ॒ ନାମୈ॒ଵ ନା॒ମ ମେ᳚ ॥ 50 ॥
ନପୁଗ୍ମ୍ସ॑କ॒-ମ୍ପୁମା॒ଗ୍॒ସ୍ତ୍ର୍ୟ॑ସ୍ମି । ସ୍ଥାଵ॑ରୋ-ଽସ୍ମ୍ୟଥ॒ ଜଙ୍ଗ॑ମଃ । ୟ॒ଜେ-ଽୟକ୍ଷି॒ ୟଷ୍ଟା॒ହେ ଚ॑ । ମୟା॑ ଭୂ॒ତାନ୍ୟ॑ୟକ୍ଷତ । ପ॒ଶଵୋ॑ ମମ॑ ଭୂତା॒ନି । ଅନୂବନ୍ଧ୍ୟୋ ଽସ୍ମ୍ୟ॑ହଂ-ଵିଁ॒ଭୁଃ । ସ୍ତ୍ରିୟ॑-ସ୍ସ॒ତୀଃ । ତା ଉ॑ ମେ ପୁ॒ଗ୍ମ୍॒ସ ଆ॑ହୁଃ । ପଶ୍ୟ॑ଦକ୍ଷ॒ଣ୍ଵାନ୍ନ-ଵିଚେ॑ତଦ॒ନ୍ଧଃ । କ॒ଵିର୍ୟଃ ପୁ॒ତ୍ର-ସ୍ସ ଇ॒ମା ଚି॑କେତ ॥ 51 ॥
ୟସ୍ତା ଵି॑ଜା॒ନା-ଥ୍ସ॑ଵି॒ତୁଃ ପି॒ତା-ଽସ॑ତ୍ । ଅ॒ନ୍ଧୋ ମଣିମ॑ଵିନ୍ଦତ୍ । ତମ॑ନଙ୍ଗୁଲି॒-ରାଵ॑ୟତ୍ । ଅ॒ଗ୍ରୀ॒ଵଃ ପ୍ରତ୍ୟ॑ମୁଞ୍ଚତ୍ । ତମଜି॑ହ୍ଵ ଅ॒ସଶ୍ଚ॑ତ । ଊର୍ଧ୍ଵମୂଲ-ମ॑ଵାକ୍ଛା॒ଖମ୍ । ଵୃ॒କ୍ଷଂ-ୟାଁ॑ ଵେଦ॒ ସମ୍ପ୍ର॑ତି । ନ ସ ଜାତୁ ଜନ॑-ଶ୍ଶ୍ରଦ୍ଦ॒ଦ୍ଧ୍ୟାତ୍ । ମୃ॒ତ୍ୟୁର୍ମା॑ ମାର॒ୟାଦି॑ତିଃ । ହସିତଗ୍ମ୍ ରୁଦି॑ତଙ୍ଗୀ॒ତମ୍ ॥ 52 ॥
ଵୀଣା॑ ପଣ ଵ॒ଲାସି॑ତମ୍ । ମୃ॒ତଞ୍ଜୀ॒ଵଞ୍ଚ॑ ୟତ୍କି॒ଞ୍ଚିତ୍ । ଅ॒ଙ୍ଗାନି॑ ସ୍ନେଵ॒ ଵିଦ୍ଧି॑ ତତ୍ । ଅତୃ॑ଷ୍ୟ॒ଗ୍ଗ୍॒ସ୍ତୃଷ୍ୟ॑ ଧ୍ୟାୟତ୍ । ଅ॒ସ୍ମାଜ୍ଜା॒ତା ମେ॑ ମିଥୂ॒ ଚରନ୍ନ୍॑ । ପୁତ୍ରୋ ନିର୍-ଋତ୍ୟା॑ ଵୈଦେ॒ହଃ । ଅ॒ଚେତା॑ ୟଶ୍ଚ॒ ଚେତ॑ନଃ । ସ॒ ତ-ମ୍ମଣିମ॑ଵିନ୍ଦତ୍ । ସୋ॑-ଽନଙ୍ଗୁଲି॒ରାଵ॑ୟତ୍ । ସୋ॒-ଽଗ୍ରୀ॒ଵଃ ପ୍ରତ୍ୟ॑ମୁନ୍ଚତ୍ ॥ 53 ।
ସୋ-ଽଜି॑ହ୍ଵୋ ଅ॒ସଶ୍ଚ॑ତ । ନୈତମୃଷିଂ-ଵିଁଦିତ୍ଵା ନଗ॑ର-ମ୍ପ୍ର॒ଵିଶେତ୍ । ୟ॑ଦି ପ୍ର॒ଵିଶେତ୍ । ମି॒ଥୌ ଚରି॑ତ୍ଵା ପ୍ର॒ଵିଶେତ୍ । ତଥ୍ସମ୍ଭଵ॑ସ୍ୟ ଵ୍ର॒ତମ୍ । ଆ॒ ତମ॑ଗ୍ନେ ର॒ଥନ୍ତି॑ଷ୍ଠ । ଏକା᳚ଶ୍ଵମେକ॒ ୟୋଜ॑ନମ୍ । ଏକଚକ୍ର॑-ମେକ॒ଧୁରମ୍ । ଵା॒ତ ଧ୍ରା॑ଜି ଗ॒ତିଂ-ଵିଁ॑ଭୋ । ନ॒ ରି॒ଷ୍ୟତି॑ ନ ଵ୍ୟ॒ଥତେ ॥ 54 ॥
ନା॒ସ୍ୟାକ୍ଷୋ॑ ୟାତୁ॒ ସଜ୍ଜ॑ତି । ୟଚ୍ଛ୍ଵେତା᳚-ନ୍ରୋହି॑ତାଗ୍ଶ୍ଚା॒ଗ୍ନେଃ । ର॒ଥେ ୟୁ॑କ୍ତ୍ଵା-ଽଧି॒ତିଷ୍ଠ॑ତି । ଏକୟା ଚ ଦଶଭିଶ୍ଚ॑ ସ୍ଵଭୂ॒ତେ । ଦ୍ଵାଭ୍ୟା ମିଷ୍ଟୟେ ଵିଗ୍ମ୍॑ଶତ୍ୟା॒ ଚ । ତିସୃଭିଶ୍ଚ ଵହସେ ତ୍ରିଗ୍ମ୍॑ଶତା॒ ଚ । ନିୟୁଦ୍ଭି-ର୍ଵାୟଵିହ ତା॑ ଵିମୁ॒ଞ୍ଚ ॥ 55 ॥
(ତତ॑କ୍ଷୁ–ର୍ ଧୀମହି – ନା॒ମ ମେ॑ – ଚିକେତ – ଗୀ॒ତଂ – ପ୍ରତ୍ୟ॑ମୁଞ୍ଚ-ଦ୍- ଵ୍ୟ॒ଥତେ – +ସ॒ପ୍ତ ଚ॑)
ଅନୁଵାକଃ 12
ଆତ॑ନୁଷ୍ଵ॒ ପ୍ରତ॑ନୁଷ୍ଵ । ଉ॒ଦ୍ଧମାଧ॑ମ॒ ସନ୍ଧ॑ମ । ଆଦିତ୍ୟେ ଚନ୍ଦ୍ର॑ଵର୍ଣା॒ନାମ୍ । ଗର୍ଭ॒ ମା ଧେ॑ହି॒ ୟଃ ପୁମାନ୍॑ । ଇ॒ତ-ସ୍ସି॒କ୍ତଗ୍ମ୍ ସୂର୍ୟ॑ଗତମ୍ । ଚ॒ନ୍ଦ୍ରମ॑ସେ॒ ରସ॑ଙ୍କୃଧି । ଵାରାଦ-ଞ୍ଜନ॑ୟା-ଗ୍ରେ॒-ଽଗ୍ନିମ୍ । ୟ ଏକୋ॑ ରୁଦ୍ର॒ ଉଚ୍ୟ॑ତେ । ଅ॒ସ॒-ଙ୍ଖ୍ୟା॒ତା-ସ୍ସ॑ହସ୍ରା॒ଣି । ସ୍ମ॒ର୍ୟତେ॑ ନ ଚ॒ ଦୃଶ୍ୟ॑ତେ ॥ 56 ॥
ଏ॒ଵମେ॒ତନ୍ନି॑ବୋଧତ । ଆ ମ॒ନ୍ଦ୍ରୈ-ରି॑ନ୍ଦ୍ର॒ ହରି॑ଭିଃ । ୟା॒ ହି ମ॒ୟୂର॑-ରୋମଭିଃ । ମାତ୍ଵା କେଚିନ୍ନିୟେ ମୁରି॑ନ୍ନ ପା॒ଶିନଃ । ଦ॒ଧ॒ନ୍ଵେଵ॒ ତା ଇ॑ହି । ମା ମ॒ନ୍ଦ୍ରୈ-ରି॑ନ୍ଦ୍ର॒ ହରି॑ଭିଃ । ୟା॒ମି ମ॒ୟୂର॑ ରୋମଭିଃ । ମା ମା କେଚିନ୍ନିୟେ ମୁରି॑ନ୍ନ ପା॒ଶିନଃ । ନି॒ଧ॒ନ୍ଵେଵ॒ ତା(2) ଇ॑ମି । ଅଣୁଭିଶ୍ଚ ମ॑ହଦ୍ଭି॒ଶ୍ଚ ॥ 57 ॥
ନି॒ଘୃଷ୍ଵୈ॑ ରସ॒ମାୟୁ॑ତୈଃ । କାଲୈର୍-ହରିତ୍ଵ॑ମାପ॒ନ୍ନୈଃ । ଇନ୍ଦ୍ରାୟା॑ହି ସ॒ହସ୍ର॑ ୟୁକ୍ । ଅ॒ଗ୍ନି-ର୍ଵି॒ଭ୍ରାଷ୍ଟି॑ ଵସନଃ । ଵା॒ୟୁ-ଶ୍ଶ୍ଵେତ॑ସିକଦ୍ରୁ॒କଃ । ସଂ॒ଵଁ॒ଥ୍ସ॒ରୋ ଵି॑ଷୂ॒ ଵର୍ଣୈଃ᳚ । ନିତ୍ୟା॒ସ୍ତେ ଽନୁଚ॑ରାସ୍ତ॒ଵ । ସୁବ୍ରହ୍ମଣ୍ୟୋଗ୍ମ୍ ସୁବ୍ରହ୍ମଣ୍ୟୋଗ୍ମ୍ ସୁ॑ବ୍ରହ୍ମ॒ଣ୍ୟୋମ୍ । ଇନ୍ଦ୍ରାଗଚ୍ଛ ହରିଵ ଆଗଚ୍ଛ ମେ॑ଧାତି॒ଥେଃ । ମେଷ ଵୃଷଣଶ୍ଵ॑ସ୍ୟ ମେ॒ନେ ॥ 58 ॥
ଗୌରାଵସ୍କନ୍ଦିନ୍ନ-ହଲ୍ୟା॑ୟୈ ଜା॒ର । କୌଶିକ-ବ୍ରାହ୍ମଣ ଗୌତମ॑ବ୍ରୁଵା॒ଣ । ଅ॒ରୁ॒ଣାଶ୍ଵା॑ ଇ॒ହାଗ॑ତାଃ । ଵସ॑ଵଃ ପୃଥିଵି॒ କ୍ଷିତଃ॑ । ଅ॒ଷ୍ଟୌ ଦି॒ଗ୍ଵାସ॑ସୋ॒ ଽଗ୍ନୟଃ॑ । ଅଗ୍ନିଶ୍ଚ ଜାତଵେଦା᳚ଶ୍ଚେତ୍ୟେ॒ତେ । ତାମ୍ରାଶ୍ଵା᳚-ସ୍ତାମ୍ର॒ରଥାଃ । ତାମ୍ରଵର୍ଣା᳚ ସ୍ତଥା॒-ଽସିତାଃ । ଦଣ୍ଡହସ୍ତାଃ᳚ ଖାଦ॒ଗ୍ଦତଃ । ଇତୋ ରୁଦ୍ରାଃ᳚ ପରା॒ଙ୍ଗତାଃ । 59 ।
ଉକ୍ତଗ୍ଗ୍ ସ୍ଥାନ-ମ୍ପ୍ରମାଣଞ୍ଚ॑ ପୁର॒ ଇତ । ବୃହ॒ସ୍ପତି॑ଶ୍ଚ ସଵି॒ତା ଚ॑ । ଵି॒ଶ୍ଵରୂ॑ପୈ-ରି॒ହାଗ॑ତାମ୍ । ରଥେ॑ନୋଦକ॒ଵର୍ତ୍ମ॑ନା । ଅ॒ଫ୍ସୁଷା॑ ଇତି॒ ତଦ୍ଦ୍ଵ॑ୟୋଃ । ଉକ୍ତୋ ଵେଷୋ॑ ଵାସା॒ଗ୍ମ୍॒ସି ଚ । କାଲାଵୟଵାନା-ମିତଃ॑ ପ୍ରତୀ॒ଜ୍ୟା । ଵାସାତ୍ୟା॑ ଇତ୍ୟ॒ଶ୍ଵିନୋଃ । କୋ-ଽନ୍ତରିକ୍ଷେ ଶବ୍ଦଙ୍କ॑ରୋତୀ॒ତି । ଵାସିଷ୍ଠ ରୌହିଣୋ ମୀମାଗ୍ମ୍॑ସା-ଞ୍ଚ॒କ୍ରେ । ତସ୍ୟୈ॒ଷା ଭଵ॑ତି ॥ ଵା॒ଶ୍ରେଵ॑ ଵି॒ଦ୍ୟୁଦିତି॑ ॥ ବ୍ରହ୍ମ॑ଣ ଉ॒ଦର॑ଣମସି । ବ୍ରହ୍ମ॑ଣ ଉଦୀ॒ରଣ॑ମସି ।ବ୍ରହ୍ମ॑ଣ ଆ॒ସ୍ତର॑ଣମସି । ବ୍ରହ୍ମ॑ଣ ଉପ॒ସ୍ତର॑ଣମସି ॥ 60 ॥
(ଦୃଶ୍ୟ॑ତେ॒ – ଚ – ମେ॒ନେ – ପ॑ରା॒-ଙ୍ଗତା – ଶ୍ଚ॒କ୍ରେ ଷଟ୍ ଚ॑)
ଅନୁଵାକଃ 13 [ଅପ॑କ୍ରାମତ ଗର୍ଭି॒ଣ୍ୟଃ॑ ]
ଅ॒ଷ୍ଟୟୋ॑ନୀ-ମ॒ଷ୍ଟପୁ॑ତ୍ରାମ୍ । ଅ॒ଷ୍ଟପ॑ତ୍ନୀ-ମି॒ମା-ମ୍ମହୀ᳚ମ୍ । ଅ॒ହଂ-ଵେଁଦ॒ ନ ମେ॑ ମୃତ୍ୟୁଃ । ନ ଚାମୃ॑ତ୍ୟୁର॒ଘାହ॑ରତ୍ । ଅ॒ଷ୍ଟୟୋ᳚ନ୍ୟ॒ଷ୍ଟ ପୁ॑ତ୍ରମ୍ । ଅ॒ଷ୍ଟପ॑ଦି॒ଦ-ମ॒ନ୍ତରି॑କ୍ଷମ୍ । ଅ॒ହଂ-ଵେଁଦ॒ ନ ମେ॑ ମୃତ୍ୟୁଃ । ନ ଚାମୃ॑ତ୍ୟୁର॒ଘାହ॑ରତ୍ । ଅ॒ଷ୍ଟୟୋ॑ନୀ-ମ॒ଷ୍ଟପୁ॑ତ୍ରାମ୍ । ଅ॒ଷ୍ଟପ॑ତ୍ନୀ-ମ॒ମୂନ୍ଦିଵ᳚ମ୍ ॥ 61 ॥
ଅ॒ହଂ-ଵେଁଦ॒ ନ ମେ॑ ମୃତ୍ୟୁଃ । ନ ଚାମୃ॑ତ୍ୟୁର॒ଘାହ॑ରତ୍ । ସୁ॒ତ୍ରାମା॑ଣ-ମ୍ମ॒ହୀମୂ॒ଷୁ । ଅଦି॑ତି॒ର୍ଦ୍ୟୌ-ରଦି॑ତି-ର॒ନ୍ତରି॑କ୍ଷମ୍ । ଅଦି॑ତି ର୍ମା॒ତା ସ ପି॒ତା ସ ପୁ॒ତ୍ରଃ । ଵିଶ୍ଵେ॑ ଦେ॒ଵା ଅଦି॑ତିଃ॒ ପଞ୍ଚ॒ ଜନାଃ᳚ । ଅଦି॑ତି-ର୍ଜା॒ତ-ମଦି॑ତି॒-ର୍ଜନି॑ତ୍ଵମ୍ । ଅ॒ଷ୍ଟୌ ପୁ॒ତ୍ରାସୋ॒ ଅଦି॑ତେଃ । ୟେ ଜା॒ତା ସ୍ତ॒ନ୍ଵଃ॑ ପରି॑ । ଦେ॒ଵା (2) ଉପ॑ପ୍ରୈ-ଥ୍ସ॒ପ୍ତଭିଃ॑ ॥ 62 ॥
ପ॒ରା॒ ମା॒ର୍ତା॒ଣ୍ଡମାସ୍ୟ॑ତ୍ । ସ॒ପ୍ତଭିଃ॑ ପୁ॒ତ୍ରୈ-ରଦି॑ତିଃ । ଉପ॒ ପ୍ରୈ-ତ୍ପୂ॒ର୍ଵ୍ୟଂ॑-ୟୁଁଗ᳚ମ୍ । ପ୍ର॒ଜାୟୈ॑ ମୃ॒ତ୍ୟଵେ ତ॑ତ୍ । ପ॒ରା॒ ମା॒ର୍ତା॒ଣ୍ଡ-ମାଭ॑ର॒ଦିତି॑ । ତାନନୁକ୍ର॑ମିଷ୍ୟା॒ମଃ । ମି॒ତ୍ରଶ୍ଚ॒ ଵରୁ॑ଣଶ୍ଚ । ଧା॒ତା ଚା᳚ର୍ୟ॒ମା ଚ॑ । ଅଗ୍ମ୍ଶ॑ଶ୍ଚ॒ ଭଗ॑ଶ୍ଚ । ଇନ୍ଦ୍ରଶ୍ଚ ଵିଵସ୍ଵାଗ୍॑ଶ୍ଚେତ୍ୟେ॒ତେ । ହି॒ର॒ଣ୍ୟ॒ଗ॒ର୍ଭୋ ହ॒ଗ୍ମ୍॒ସସ୍ଶୁ॑ଚି॒ଷତ୍ । ବ୍ରହ୍ମ॑ ଜଜ୍ଞା॒ନ-ନ୍ତଦି-ତ୍ପ॒ଦମିତି॑ । ଗ॒ର୍ଭଃ ପ୍ରା॑ଜାପ॒ତ୍ୟଃ । ଅଥ॒ ପୁରୁ॑ଷ-ସ୍ସ॒ପ୍ତପୁରୁ॑ଷଃ ॥ 63 ॥
[ ୟ॒ଥା॒ସ୍ଥା॒ନ-ଙ୍ଗ॑ର୍ଭି॒ଣ୍ୟଃ॑ ]
(ଅ॒ମୂ-ନ୍ଦିଵଗ୍ମ୍॑ – ସ॒ପ୍ତଭି॑ – ରେ॒ତେ ଚ॒ତ୍ଵାରି॑ ଚ)
ଅନୁଵାକଃ 14
ୟୋ-ଽସୌ॑ ତ॒ପନ୍ନୁ॒ଦେତି॑ । ସ ସର୍ଵେ॑ଷା-ମ୍ଭୂ॒ତାନା᳚-ମ୍ପ୍ରା॒ଣାନା॒ଦାୟୋ॒ଦେତି॑ । ମା ମେ᳚ ପ୍ର॒ଜାୟା॒ ମା ପ॑ଶୂ॒ନାମ୍ । ମା ମମ॑ ପ୍ରା॒ଣାନା॒ଦାୟୋଦ॑ଗାଃ । ଅ॒ସୌ ୟୋ᳚ ଽସ୍ତ॒ମେତି॑ । ସ ସର୍ଵେ॑ଷା-ମ୍ଭୂ॒ତାନା᳚-ମ୍ପ୍ରା॒ଣାନା॒ଦାୟା॒ସ୍ତମେତି॑ । ମା ମେ᳚ ପ୍ର॒ଜାୟା॒ ମା ପ॑ଶୂ॒ନାମ୍ । ମା ମମ॑ ପ୍ରା॒ଣାନା॒ଦାୟା ସ୍ତ॑ଙ୍ଗାଃ । ଅ॒ସୌ ୟ ଆ॒ପୂର୍ୟ॑ତି । ସ ସର୍ଵେ॑ଷା-ମ୍ଭୂ॒ତାନା᳚-ମ୍ପ୍ରା॒ଣୈ ରା॒ପୂର୍ୟ॑ତି । 64 ।
ମା ମେ᳚ ପ୍ର॒ଜାୟା॒ ମା ପ॑ଶୂ॒ନାମ୍ । ମା ମମ॑ ପ୍ରା॒ଣୈ-ରା॒ପୂରି॑ଷ୍ଠାଃ । ଅ॒ସୌ ୟୋ॑-ଽପ॒କ୍ଷୀୟ॑ତି । ସ ସର୍ଵେ॑ଷା-ମ୍ଭୂ॒ତାନା᳚-ମ୍ପ୍ରା॒ଣୈ-ରପ॑କ୍ଷୀୟତି । ମା ମେ᳚ ପ୍ର॒ଜାୟା॒ ମା ପ॑ଶୂ॒ନାମ୍ । ମା ମମ॑ ପ୍ରା॒ଣୈ-ରପ॑କ୍ଷେଷ୍ଠାଃ । ଅ॒ମୂନି॒ ନକ୍ଷ॑ତ୍ରାଣି । ସର୍ଵେ॑ଷା-ମ୍ଭୂ॒ତାନା᳚-ମ୍ପ୍ରା॒ଣୈରପ॑ ପ୍ରସର୍ପନ୍ତି॒ ଚୋଥ୍ସ॑ର୍ପନ୍ତି ଚ । ମା ମେ᳚ ପ୍ର॒ଜାୟା॒ ମା ପ॑ଶୂ॒ନାମ୍ । ମା ମମ॑ ପ୍ରା॒ଣୈରପ॑ ପ୍ରସୃପତ॒ ମୋଥ୍ସୃ॑ପତ ॥ 65 ॥
ଇ॒ମେ ମାସା᳚-ଶ୍ଚାର୍ଧମା॒ସାଶ୍ଚ॑ । ସର୍ଵେ॑ଷା-ମ୍ଭୂ॒ତାନା᳚-ମ୍ପ୍ରା॒ଣୈରପ॑ ପ୍ରସର୍ପନ୍ତି॒ ଚୋଥ୍ସ॑ର୍ପନ୍ତି ଚ । ମା ମେ᳚ ପ୍ର॒ଜାୟା॒ ମା ପ॑ଶୂ॒ନାମ୍ । ମା ମମ॑ ପ୍ରା॒ଣୈରପ॑ ପ୍ରସୃପତ॒ ମୋଥ୍ସୃ॑ପତ । ଇ॒ମ ଋ॒ତଵଃ॑ । ସର୍ଵେ॑ଷା-ମ୍ଭୂ॒ତାନା᳚-ମ୍ପ୍ରା॒ଣୈରପ॑ ପ୍ରସର୍ପନ୍ତି॒ ଚୋଥ୍ସ॑ର୍ପନ୍ତି ଚ । ମା ମେ᳚ ପ୍ର॒ଜାୟା॒ ମା ପ॑ଶୂ॒ନାମ୍ । ମା ମମ॑ ପ୍ରା॒ଣୈରପ॑ ପ୍ରସୃପତ॒ ମୋଥ୍ସୃ॑ପତ । ଅ॒ୟଗ୍ମ୍ ସଂ॑ଵଁଥ୍ସ॒ରଃ । ସର୍ଵେ॑ଷା-ମ୍ଭୂ॒ତାନା᳚-ମ୍ପ୍ରା॒ଣୈରପ॑ ପ୍ରସର୍ପତି॒ ଚୋଥ୍ସ॑ର୍ପତି ଚ ॥ 66 ॥
ମା ମେ᳚ ପ୍ର॒ଜାୟା॒ ମା ପ॑ଶୂ॒ନାମ୍ । ମା ମମ॑ ପ୍ରା॒ଣୈରପ॑ ପ୍ରସୃପ॒ ମୋଥ୍ସୃ॑ପ । ଇ॒ଦମହଃ॑ । ସର୍ଵେ॑ଷା-ମ୍ଭୂ॒ତାନା᳚-ମ୍ପ୍ରା॒ଣୈ-ରପ॑ ପ୍ରସର୍ପତି॒ ଚୋଥ୍ସ॑ର୍ପତି ଚ । ମା ମେ᳚ ପ୍ର॒ଜାୟା॒ ମା ପ॑ଶୂ॒ନାମ୍ । ମା ମମ॑ ପ୍ରା॒ଣୈରପ॑ ପ୍ରସୃପ॒ ମୋଥ୍ସୃ॑ପ । ଇ॒ୟଗ୍ମ୍ ରାତ୍ରିଃ॑ । ସର୍ଵେ॑ଷା-ମ୍ଭୂ॒ତାନା᳚-ମ୍ପ୍ରା॒ଣୈ-ରପ॑ ପ୍ରସର୍ପତି॒ ଚୋଥ୍ସ॑ର୍ପତି ଚ । ମା ମେ᳚ ପ୍ର॒ଜାୟା॒ ମା ପ॑ଶୂ॒ନାମ୍ । ମା ମମ॑ ପ୍ରା॒ଣୈରପ॑ ପ୍ରସୃପ॒ ମୋଥ୍ସୃ॑ପ । ଔ-ମ୍ଭୂର୍ଭୁଵ॒ସ୍ସ୍ଵଃ॑ । ଏତଦ୍ଵୋ ମିଥୁନ-ମ୍ମା ନୋ ମିଥୁ॑ନଗ୍ମ୍ ରୀ॒ଢ୍ଵମ୍ ॥ 67 ॥
(ପ୍ରା॒ଣୈରା॒ପୂର୍ୟ॑ତି॒-ମୋଥ୍ସୃ॑ପତ॒-ଚୋଥ୍ସ॑ର୍ପତି ଚ॒ – ମୋଥ୍ସୃ॑ପ॒ ଦ୍ଵେ ଚ॑)
ଅନୁଵାକଃ 15
ଅଥାଦିତ୍ୟସ୍ୟାଷ୍ଟ ପୁ॑ରୁଷ॒ସ୍ୟ । ଵସୂନା ମାଦିତ୍ୟାନାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି । ରୁଦ୍ରାଣା-ମାଦିତ୍ୟାନାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି । ଆଦିତ୍ୟାନା-ମାଦିତ୍ୟାନାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି । ସତାଗ୍ମ୍॑ସତ୍ୟା॒ନାମ୍ । ଆଦିତ୍ୟାନାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି । ଅଭିଧୂନ୍ଵତା॑-ମଭି॒ଘ୍ନତାମ୍ । ଵାତଵ॑ତା-ମ୍ମ॒ରୁତାମ୍ । ଆଦିତ୍ୟାନାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି । ଋଭୂଣା-ମାଦିତ୍ୟାନାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି । ଵିଶ୍ଵେଷା᳚-ନ୍ଦେଵା॒ନାମ୍ । ଆଦିତ୍ୟାନାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି । ସଂଵଁଥ୍ସର॑ସ୍ୟ ସ॒ଵିତୁଃ । ଆଦିତ୍ୟସ୍ୟ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି । ଔ-ମ୍ଭୂର୍ଭୁଵ॒ସ୍ସ୍ଵଃ॑ । ରଶ୍ମୟୋ ଵୋ ମିଥୁନ-ମ୍ମା ନୋ ମିଥୁ॑ନଗ୍ମ୍ ରୀ॒ଢ୍ଵମ୍ ॥ 68 ॥
(ଋଭୂଣାମାଦିତ୍ୟାନାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ଷଟ୍ଚ॑)
ଅନୁଵାକଃ 16
ଆରୋଗସ୍ୟ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି । ଭ୍ରାଜସ୍ୟ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି । ପଟରସ୍ୟ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି । ପତଙ୍ଗସ୍ୟ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି । ସ୍ଵର୍ଣରସ୍ୟ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି । ଜ୍ୟୋତିଷୀମତସ୍ୟ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି । ଵିଭାସସ୍ୟ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି । କଶ୍ୟପସ୍ୟ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି । ଔ-ମ୍ଭୂର୍ଭୁଵ॒ସ୍ସ୍ଵଃ॑ । ଆପୋ ଵୋ ମିଥୁନ-ମ୍ମା ନୋ ମିଥୁ॑ନଗ୍ମ୍ ରୀ॒ଢ୍ଵମ୍ ॥ 69 ॥
(ଆରୋଗସ୍ୟ ଦଶ॑)
ଅନୁଵାକଃ 17
ଅଥ ଵାୟୋ-ରେକାଦଶ-ପୁରୁଷସ୍ୟୈକାଦଶ॑-ସ୍ତ୍ରୀକ॒ସ୍ୟ ।
ପ୍ରଭ୍ରାଜମାନାନାଗ୍ମ୍ ରୁଦ୍ରାଣାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ।
ଵ୍ୟଵଦାତାନାଗ୍ମ୍ ରୁଦ୍ରାଣାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ।
ଵାସୁକିଵୈଦ୍ୟୁତାନାଗ୍ମ୍ ରୁଦ୍ରାଣାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ।
ରଜତାନାଗ୍ମ୍ ରୁଦ୍ରାଣାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ।
ପରୁଷାଣାଗ୍ମ୍ ରୁଦ୍ରାଣାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ।
ଶ୍ୟାମାନାଗ୍ମ୍ ରୁଦ୍ରାଣାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ।
କପିଲାନାଗ୍ମ୍ ରୁଦ୍ରାଣାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ।
ଅତିଲୋହିତାନାଗ୍ମ୍ ରୁଦ୍ରାଣାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ।
ଊର୍ଧ୍ଵାନାଗ୍ମ୍ ରୁଦ୍ରାଣାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ॥ 70 ॥
ଅଵପତନ୍ତାନାଗ୍ମ୍ ରୁଦ୍ରାଣାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ।
ଵୈଦ୍ୟୁତାନାଗ୍ମ୍ ରୁଦ୍ରାଣାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ।
ପ୍ରଭ୍ରାଜମାନୀନାଗ୍ମ୍ ରୁଦ୍ରାଣୀନାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ।
ଵ୍ୟଵଦାତୀନାଗ୍ମ୍ ରୁଦ୍ରାଣୀନାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ।
ଵାସୁକିଵୈଦ୍ୟୁତୀନାଗ୍ମ୍ ରୁଦ୍ରାଣୀନାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ।
ରଜତାନାଗ୍ମ୍ ରୁଦ୍ରାଣୀନାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ।
ପରୁଷାଣାଗ୍ମ୍ ରୁଦ୍ରାଣୀନାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ।
ଶ୍ୟାମାନାଗ୍ମ୍ ରୁଦ୍ରାଣୀନାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ।
କପିଲାନାଗ୍ମ୍ ରୁଦ୍ରାଣୀନାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ।
ଅତିଲୋହିତୀନାଗ୍ମ୍ ରୁଦ୍ରାଣୀନାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ।
ଊର୍ଧ୍ଵାନାଗ୍ମ୍ ରୁଦ୍ରାଣୀନାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ।
ଅଵପତନ୍ତୀନାଗ୍ମ୍ ରୁଦ୍ରାଣୀନାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ।
ଵୈଦ୍ୟୁତୀନାଗ୍ମ୍ ରୁଦ୍ରାଣୀନାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ।
ଔ-ମ୍ଭୂର୍ଭୁଵ॒ସ୍ସ୍ଵଃ॑ ।
ରୂପାଣି ଵୋ ମିଥୁନ-ମ୍ମା ନୋ ମିଥୁ॑ନଗ୍ମ୍ ରୀ॒ଢ୍ଵମ୍ ॥ 71 ॥
(ଊର୍ଧ୍ଵାନାଗ୍ମ୍ ରୁଦ୍ରାଣାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ – ନ୍ୟତିଲୋହିତୀନାଗ୍ମ୍ ରୁଦ୍ରାଣୀନାଗ୍ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ପଞ୍ଚ॑ ଚ)
ଅନୁଵାକଃ 18
ଅଥାଗ୍ନେ॑ରଷ୍ଟ ପୁ॑ରୁଷ॒ସ୍ୟ ॥ ଅଗ୍ନେଃ ପୂର୍ଵ-ଦିଶ୍ୟସ୍ୟ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ।
ଜାତଵେଦସ ଉପଦିଶ୍ୟସ୍ୟ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ।
ସହୋଜସୋ ଦକ୍ଷିଣ-ଦିଶ୍ୟସ୍ୟ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ।
ଅଜିରାପ୍ରଭଵ ଉପଦିଶ୍ୟସ୍ୟ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ।
ଵୈଶ୍ଵାନରସ୍ୟାପରଦିଶ୍ୟସ୍ୟ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ।
ନର୍ୟାପସ ଉପଦିଶ୍ୟସ୍ୟ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ।
ପଙ୍କ୍ତିରାଧସ ଉଦଗ୍ଦିଶ୍ୟସ୍ୟ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ।
ଵିସର୍ପିଣ ଉପଦିଶ୍ୟସ୍ୟ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଵତେଜ॑ସା ଭା॒ନି ।
ଔ-ମ୍ଭୂର୍ଭୁଵ॒ସ୍ସ୍ଵଃ॑ ।
ଦିଶୋ ଵୋ ମିଥୁନ-ମ୍ମା ନୋ ମିଥୁ॑ନଗ୍ମ୍ ରୀ॒ଢ୍ଵମ୍ ॥ 72 ॥
(ସ୍ଵ॑ରେକ॑-ଞ୍ଚ)
ଅନୁଵାକଃ 19
ଦକ୍ଷିଣପୂର୍ଵ-ସ୍ୟାନ୍ଦିଶି ଵିସ॑ର୍ପୀ ନ॒ରକଃ । ତସ୍ମାନ୍ନଃ ପ॑ରିପା॒ହି । ଦକ୍ଷିଣା-ପରସ୍ୟା-ନ୍ଦିଶ୍ୟ ଵିସ॑ର୍ପୀ ନ॒ରକଃ । ତସ୍ମାନ୍ନଃ ପ॑ରିପା॒ହି । ଉତ୍ତର-ପୂର୍ଵସ୍ୟା-ନ୍ଦିଶି ଵିଷା॑ଦୀ ନ॒ରକଃ । ତସ୍ମାନ୍ନଃ ପ॑ରିପା॒ହି । ଉତ୍ତରା-ପରସ୍ୟା-ନ୍ଦିଶ୍ୟ ଵିଷା॑ଦୀ ନ॒ରକଃ । ତସ୍ମାନ୍ନଃ ପ॑ରିପା॒ହି । ଆ ୟସ୍ମିନ୍ଥ୍ସପ୍ତ ଵାସଵା ଇନ୍ଦ୍ରିୟାଣି ଶତକ୍ରତ॑ ଵିତ୍ୟେ॒ତେ ॥ 73 ॥
(ଦକ୍ଷିଣପୂର୍ଵସ୍ୟା-ନ୍ନଵ॑)
ଅନୁଵାକଃ 20
ଇ॒ନ୍ଦ୍ର॒ ଘୋ॒ଷା ଵୋ॒ ଵସୁ॑ଭିଃ ପୁ॒ରସ୍ତା॒-ଦୁପ॑ଦଧତାମ୍ ।
ମନୋ॑ଜଵସୋ ଵଃ ପି॒ତୃଭି॑-ର୍ଦକ୍ଷିଣ॒ତ ଉପ॑ଦଧତାମ୍ ।
ପ୍ରଚେ॑ତା ଵୋ ରୁ॒ଦ୍ରୈଃ ପ॒ଶ୍ଚା-ଦୁପ॑ଦଧତାମ୍ ।
ଵି॒ଶ୍ଵକ॑ର୍ମା ଵ ଆଦି॒ତ୍ୟୈ-ରୁ॑ତ୍ତର॒ତ ଉପ॑ଦଧତାମ୍ ।
ତ୍ଵଷ୍ଟା॑ ଵୋ ରୂ॒ପୈ-ରୁ॒ପରି॑ଷ୍ଟା॒-ଦୁପ॑ଦଧତାମ୍ । ସ୍
ଅଞ୍ଜ୍ଞାନଂ-ଵଃ ଁପ॑ଶ୍ଚାଦି॒ତି । ଆ॒ଦି॒ତ୍ୟ-ସ୍ସର୍ଵୋ॒-ଽଗ୍ନିଃ ପୃ॑ଥି॒ଵ୍ୟାମ୍ । ଵା॒ୟୁର॒ନ୍ତରି॑କ୍ଷେ । ସୂର୍ୟୋ॑ ଦି॒ଵି । ଚ॒ନ୍ଦ୍ରମା॑ ଦି॒କ୍ଷୁ । ନକ୍ଷ॑ତ୍ରାଣି॒ ସ୍ଵଲୋ॒କେ । ଏ॒ଵା ହ୍ୟେ॑ଵ । ଏ॒ଵା ହ୍ୟ॑ଗ୍ନେ । ଏ॒ଵା ହି ଵା॑ୟୋ । ଏ॒ଵା ହୀ᳚ନ୍ଦ୍ର । ଏ॒ଵା ହି ପୂ॑ଷନ୍ନ୍ । ଏ॒ଵା ହି ଦେ॑ଵାଃ ॥ 74 ॥
(ଦି॒କ୍ଷୁ ସ॒ପ୍ତ ଚ॑)
ଅନୁଵାକଃ 21
ଆପ॑ମାପାମ॒ପ-ସ୍ସର୍ଵାଃ᳚ । ଅ॒ସ୍ମା-ଦ॒ସ୍ମାଦି॒ତୋ-ଽମୁତଃ॑ । ଅ॒ଗ୍ନିର୍ଵା॒ୟୁଶ୍ଚ॒ ସୂର୍ୟ॑ଶ୍ଚ । ସ॒ହ ସ॑ଞ୍ଚସ୍କ॒ରର୍ଧି॑ୟା । ଵା॒ୟ୍ଵଶ୍ଵା॑ ରଶ୍ମି॒ ପତ॑ୟଃ । ମରୀ᳚ଚ୍ୟାତ୍ମାନୋ॒ ଅଦ୍ରୁ॑ହଃ । ଦେ॒ଵୀ ର୍ଭୁ॑ଵନ॒ ସୂଵ॑ରୀଃ । ପୁ॒ତ୍ର॒ଵ॒ଵାୟ॑ ମେ ସୁତ । ମହାନାମ୍ନୀ-ର୍ମ॑ହାମା॒ନାଃ । ମ॒ହ॒ସୋ ମ॑ହସ॒ସ୍ସ୍ଵଃ॑ ॥ 75 ॥
ଦେ॒ଵୀଃ ପ॑ର୍ଜନ୍ୟ॒ ସୂଵ॑ରୀଃ । ପୁ॒ତ୍ର॒ଵ॒ଵାୟ॑ ମେ ସୁତ । ଅ॒ପାଶ୍ନ୍ୟୁ॑ଷ୍ଣି-ମ॒ପା ରକ୍ଷଃ॑ । ଅ॒ପାଶ୍ନ୍ୟୁ॑ଷ୍ଣି-ମ॒ପା ରଘ᳚ମ୍ । ଅପା᳚ଘ୍ରା॒ମପ॑ ଚା॒ଵର୍ତି᳚ମ୍ । ଅପ॑ ଦେ॒ଵୀରି॒ତୋ ହି॑ତ । ଵଜ୍ର॑-ନ୍ଦେ॒ଵୀରଜୀ॑ତାଗ୍ଶ୍ଚ । ଭୁଵ॑ନ-ନ୍ଦେଵ॒ ସୂଵ॑ରୀଃ । ଆ॒ଦି॒ତ୍ୟାନଦି॑ତି-ନ୍ଦେ॒ଵୀମ୍ । ୟୋନି॑ନୋର୍ଧ୍ଵ-ମୁ॒ଦୀଷ॑ତ ॥ 76 ॥
ଭ॒ଦ୍ର-ଙ୍କର୍ଣେ॑ଭି-ଶ୍ଶୃଣୁ॒ୟାମ॑ ଦେଵାଃ । ଭ॒ଦ୍ର-ମ୍ପ॑ଶ୍ୟେମା॒କ୍ଷଭି॒-ର୍ୟଜ॑ତ୍ରାଃ । ସ୍ଥି॒ରୈରଙ୍ଗୈ᳚ ସ୍ତୁଷ୍ଟୁ॒ଵାଗ୍ମ୍ ସ॑ସ୍ତ॒ନୂଭିଃ॑ । ଵ୍ୟଶେ॑ମ ଦେ॒ଵହି॑ତଂ॒-ୟଁଦାୟୁଃ॑ । ସ୍ଵ॒ସ୍ତି ନ॒ ଇନ୍ଦ୍ରୋ॑ ଵୃ॒ଦ୍ଧଶ୍ର॑ଵାଃ । ସ୍ଵ॒ସ୍ତି ନଃ॑ ପୂ॒ଷା ଵି॒ଶ୍ଵଵେ॑ଦାଃ । ସ୍ଵ॒ସ୍ତି ନ॒ସ୍ତାର୍କ୍ଷ୍ୟୋ॒ ଅରି॑ଷ୍ଟନେମିଃ । ସ୍ଵ॒ସ୍ତି ନୋ॒ ବୃହ॒ସ୍ପତି॑-ର୍ଦଧାତୁ । କେ॒ତଵୋ॒ ଅରୁ॑ଣାସଶ୍ଚ । ଋ॒ଷ॒ୟୋ ଵାତ॑ରଶ॒ନାଃ। ପ୍ର॒ତି॒ଷ୍ଠାଗ୍ମ୍ ଶ॒ତଧା॑ ହି । ସ॒ମାହି॑ତାସୋ ସହସ୍ର॒ଧାୟ॑ସମ୍ ॥ ଶି॒ଵା ନ॒-ଶ୍ଶନ୍ତ॑ମା ଭଵନ୍ତୁ । ଦି॒ଵ୍ୟା ଆପ॒ ଓଷ॑ଧୟଃ ॥ ସୁ॒ମୃ॒ଡୀ॒କା ସର॑ସ୍ଵତି । ମାତେ॒ ଵ୍ୟୋ॑ମ ସ॒ନ୍ଦୃଶି॑ ॥ 77 ॥
(ସ୍ଵ॑ – ରୁ॒ଦୀଷ॑ତ॒ – ଵାତ॑ରଶ॒ନା-ଷ୍ଷଟ୍ଚ॑)
ଅନୁଵାକଃ 22
ୟୋ॑-ଽପା-ମ୍ପୁଷ୍ପଂ॒-ଵେଁଦ॑ । ପୁଷ୍ପ॑ଵା-ନ୍ପ୍ର॒ଜାଵା᳚-ନ୍ପଶୁ॒ମା-ନ୍ଭ॑ଵତି । ଚ॒ନ୍ଦ୍ରମା॒ ଵା ଅ॒ପା-ମ୍ପୁଷ୍ପ᳚ମ୍ । ପୁଷ୍ପ॑ଵା-ନ୍ପ୍ର॒ଜାଵା᳚-ନ୍ପଶୁ॒ମା-ନ୍ଭ॑ଵତି । ୟ ଏ॒ଵଂ-ଵେଁଦ॑ ॥ ୟୋ॑-ଽପାମା॒ୟତ॑ନଂ॒-ଵେଁଦ॑ । ଆ॒ୟତ॑ନଵା-ନ୍ଭଵତି । ଅ॒ଗ୍ନିର୍ଵା ଅ॒ପାମା॒ୟତ॑ନମ୍ । ଆ॒ୟତ॑ନଵା-ନ୍ଭଵତି । ୟୋ᳚-ଽଗ୍ନେରା॒ୟତ॑ନଂ॒-ଵେଁଦ॑ ॥ 78 ॥
ଆ॒ୟତ॑ନଵା-ନ୍ଭଵତି । ଆପୋ॒ ଵା ଅ॒ଗ୍ନେରା॒ୟତ॑ନମ୍ । ଆ॒ୟତ॑ନଵା-ନ୍ଭଵତି । ୟ ଏ॒ଵଂ-ଵେଁଦ॑ । ୟୋ॑-ଽପାମା॒ୟତ॑ନଂ॒-ଵେଁଦ॑ । ଆ॒ୟତ॑ନଵା-ନ୍ଭଵତି । ଵା॒ୟୁର୍ଵା ଅ॒ପାମା॒ୟତ॑ନମ୍ । ଆ॒ୟତ॑ନଵା-ନ୍ଭଵତି । ୟୋ ଵା॒ୟୋରା॒ୟତ॑ନଂ॒-ଵେଁଦ॑ । ଆ॒ୟତ॑ନଵା-ନ୍ଭଵତି ॥ 79 ॥
ଆପୋ॒ ଵୈ ଵା॒ୟୋରା॒ୟତ॑ନମ୍ । ଆ॒ୟତ॑ନଵା-ନ୍ଭଵତି । ୟ ଏ॒ଵଂ-ଵେଁଦ॑ ॥ ୟୋ॑-ଽପାମା॒ୟତ॑ନଂ॒-ଵେଁଦ॑ । ଆ॒ୟତ॑ନଵା-ନ୍ଭଵତି । ଅ॒ସୌ ଵୈ ତପ॑ନ୍ନ॒ପା-ମା॒ୟତ॑ନମ୍ । ଆ॒ୟତ॑ନଵା-ନ୍ଭଵତି । ୟୋ॑-ଽମୁଷ୍ୟ॒-ତପ॑ତ ଆ॒ୟତ॑ନଂ॒-ଵେଁଦ॑ । ଆ॒ୟତ॑ନଵା-ନ୍ଭଵତି । ଆପୋ॒ଵା ଅ॒ମୁଷ୍ୟ॒-ତପ॑ତ ଆ॒ୟତ॑ନମ୍ ॥ 80 ॥
ଆ॒ୟତ॑ନଵା-ନ୍ଭଵତି । ୟ ଏ॒ଵଂ-ଵେଁଦ॑ । ୟୋ॑-ଽପାମା॒ୟତ॑ନଂ॒-ଵେଁଦ॑ । ଆ॒ୟତ॑ନଵା-ନ୍ଭଵତି । ଚ॒ନ୍ଦ୍ରମା॒ ଵା ଅ॒ପାମା॒ୟତ॑ନମ୍ । ଆ॒ୟତ॑ନଵା-ନ୍ଭଵତି । ୟଶ୍ଚ॒ନ୍ଦ୍ରମ॑ସ ଆ॒ୟତ॑ନଂ॒-ଵେଁଦ॑ । ଆ॒ୟତ॑ନଵା-ନ୍ଭଵତି । ଆପୋ॒ ଵୈ ଚ॒ନ୍ଦ୍ରମ॑ସ ଆ॒ୟତ॑ନମ୍ । ଆ॒ୟତ॑ନଵା-ନ୍ଭଵତି ॥ 81 ॥
ୟ ଏ॒ଵଂ-ଵେଁଦ॑ ॥ ୟୋ॑-ଽପାମା॒ୟତ॑ନଂ॒-ଵେଁଦ॑ । ଆ॒ୟତ॑ନଵା-ନ୍ଭଵତି । ନକ୍ଷ॑ତ୍ରାଣି॒ ଵା ଅ॒ପାମା॒ୟତ॑ନମ୍ । ଆ॒ୟତ॑ନଵା-ନ୍ଭଵତି । ୟୋ ନକ୍ଷ॑ତ୍ରାଣା-ମା॒ୟତ॑ନଂ॒-ଵେଁଦ॑ । ଆ॒ୟତ॑ନଵା-ନ୍ଭଵତି । ଆପୋ॒ ଵୈ ନକ୍ଷ॑ତ୍ରାଣା-ମା॒ୟତ॑ନମ୍ । ଆ॒ୟତ॑ନଵା-ନ୍ଭଵତି । ୟ ଏ॒ଵଂ-ଵେଁଦ॑ ॥ 82 ॥
ୟୋ॑-ଽପାମା॒ୟତ॑ନଂ॒-ଵେଁଦ॑ । ଆ॒ୟତ॑ନଵା-ନ୍ଭଵତି । ପ॒ର୍ଜନ୍ୟୋ॒ ଵା ଅ॒ପାମା॒ୟତ॑ନମ୍ । ଆ॒ୟତ॑ନଵା-ନ୍ଭଵତି । ୟଃ ପ॒ର୍ଜନ୍ୟ॑-ସ୍ୟା॒ୟତ॑ନଂ॒-ଵେଁଦ॑ । ଆ॒ୟତ॑ନଵା-ନ୍ଭଵତି । ଆପୋ॒ ଵୈ ପ॒ର୍ଜନ୍ୟ॑-ସ୍ୟା॒ୟତ॑ନମ୍ । ଆ॒ୟତ॑ନଵା-ନ୍ଭଵତି । ୟ ଏ॒ଵଂ-ଵେଁଦ॑ । ୟୋ॑-ଽପାମା॒ୟତ॑ନଂ॒-ଵେଁଦ॑ ॥ 83 ॥
ଆ॒ୟତ॑ନଵା-ନ୍ଭଵତି । ସଂ॒ଵଁ॒ଥ୍ସ॒ରୋ ଵା ଅ॒ପାମା॒ୟତ॑ନମ୍ । ଆ॒ୟତ॑ନଵା-ନ୍ଭଵତି । ୟ-ସ୍ସଂ॑ଵଁଥ୍ସ॒ର-ସ୍ୟା॒ୟତ॑ନଂ॒-ଵେଁଦ॑ । ଆ॒ୟତ॑ନଵା-ନ୍ଭଵତି । ଆପୋ॒ ଵୈ ସଂ॑ଵଁଥ୍ସ॒ର-ସ୍ୟା॒ୟତ॑ନମ୍ । ଆ॒ୟତ॑ନଵା-ନ୍ଭଵତି । ୟ ଏ॒ଵଂ-ଵେଁଦ॑ । ୟୋ᳚-ଽଫ୍ସୁ ନାଵ॒-ମ୍ପ୍ରତି॑ଷ୍ଠିତାଂ॒-ଵେଁଦ॑ । ପ୍ରତ୍ୟେ॒ଵ ତି॑ଷ୍ଠତି । 84 ।
ଇ॒ମେ ଵୈ ଲୋ॒କା ଅ॒ଫ୍ସୁ ପ୍ରତି॑ଷ୍ଠିତାଃ । ତଦେ॒ଷା-ଽଭ୍ୟନୂ᳚କ୍ତା ।
ଅ॒ପାଗ୍ମ୍ ରସ॒ମୁଦ॑ୟଗ୍ମ୍ସନ୍ନ୍ । ସୂର୍ୟେ॑ ଶୁ॒କ୍ରଗ୍ମ୍ ସ॒ମାଭୃ॑ତମ୍ । ଅ॒ପାଗ୍ମ୍ ରସ॑ସ୍ୟ॒ ୟୋ ରସଃ॑ । ତଂ-ଵୋଁ॑ ଗୃହ୍ଣା-ମ୍ୟୁତ୍ତ॒ମମିତି॑ । ଇ॒ମେ ଵୈ ଲୋ॒କା ଅ॒ପାଗ୍ମ୍ ରସଃ॑ । ତେ॑-ଽମୁଷ୍ମି॑-ନ୍ନାଦି॒ତ୍ୟେ ସ॒ମାଭ॑ତାଃ । ଜା॒ନୁ॒ଦ॒ଘ୍ନୀ-ମୁ॑ତ୍ତର-ଵେ॒ଦୀଙ୍ଖା॒ତ୍ଵା । ଅ॒ପା-ମ୍ପୂ॑ରୟି॒ତ୍ଵା ଗୁ॑ଲ୍ଫଦ॒ଘ୍ନମ୍ ॥ 85 ।
ପୁଷ୍କରପର୍ଣୈଃ ପୁଷ୍କରଦଣ୍ଡୈଃ ପୁଷ୍କରୈଶ୍ଚ॑ ସଗ୍ଗ୍ସ୍ତୀ॒ର୍ୟ । ତସ୍ମି॑ନ୍. ଵିହା॒ୟସେ । ଅ॒ଗ୍ନି-ମ୍ପ୍ର॒ଣୀୟୋ॑ପ-ସମା॒ଧାୟ॑ । ବ୍ର॒ହ୍ମ॒ଵା॒ଦିନୋ॑ ଵଦନ୍ତି । କସ୍ମା᳚-ତ୍ପ୍ରଣୀ॒ତେ-ଽୟ-ମ॒ଗ୍ନିଶ୍ଚୀ॒ୟତେ᳚ । ସାପ୍ପ୍ର॑ଣୀ॒ତେ-ଽୟମ॒ଫ୍ସୁ ହ୍ୟୟ॑ଞ୍ଚୀ॒ୟତେ᳚ । ଅ॒ସୌ ଭୁଵ॑ନେ॒-ଽପ୍ୟ-ନା॑ହିତାଗ୍ନି-ରେ॒ତାଃ । ତମ॒ଭିତ॑ ଏ॒ତା ଅ॒ଭୀଷ୍ଟ॑କା॒ ଉପ॑ଦଧାତି । ଅ॒ଗ୍ନି॒ହୋ॒ତ୍ରେ ଦ॑ର୍ଶପୂର୍ଣ-ମା॒ସୟୋଃ᳚ । ପ॒ଶୁ॒ବ॒ନ୍ଧେ ଚା॑ତୁର୍ମା॒ସ୍ୟେଷୁ॑ ॥ 86 ॥
ଅଥୋ॑ ଆହୁଃ । ସର୍ଵେ॑ଷୁ ୟଜ୍ଞକ୍ର॒ତୁଷ୍ଵିତି॑ । ଏ॒ତଦ୍ଧ॑ ସ୍ମ॒ ଵା ଆ॑ହୁ-ଶ୍ଶଣ୍ଡି॒ଲାଃ । କମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନୁତେ । ସ॒ତ୍ରି॒ୟ-ମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନ୍ଵା॒ନଃ । ସଂ॒ଵଁ॒ଥ୍ସ॒ର-ମ୍ପ୍ର॒ତ୍ୟକ୍ଷେ॑ଣ । କମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନୁତେ । ସା॒ଵି॒ତ୍ର-ମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନ୍ଵା॒ନଃ । ଅ॒ମୁମା॑ଦି॒ତ୍ୟ-ମ୍ପ୍ର॒ତ୍ୟକ୍ଷେ॑ଣ ॥ କମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନୁତେ ॥ 87 ।
ନା॒ଚି॒କେ॒ତ-ମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନ୍ଵା॒ନଃ । ପ୍ରା॒ଣା-ନ୍ପ୍ର॒ତ୍ୟକ୍ଷେ॑ଣ । କମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନୁତେ । ଚା॒ତୁ॒ର୍॒ହୋ॒ତ୍ରି॒ୟ-ମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନ୍ଵା॒ନଃ । ବ୍ରହ୍ମ॑ ପ୍ର॒ତ୍ୟକ୍ଷେ॑ଣ ॥ କମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନୁତେ । ଵୈ॒ଶ୍ଵ॒ସୃ॒ଜ-ମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନ୍ଵା॒ନଃ । ଶରୀ॑ର-ମ୍ପ୍ର॒ତ୍ୟକ୍ଷେ॑ଣ । କମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନୁତେ । ଉ॒ପା॒ନୁ॒ଵା॒କ୍ୟ॑ମା॒ଶୁ-ମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନ୍ଵା॒ନଃ ॥ 88 ॥
ଇ॒ମା-ଲ୍ଲୋଁ॒କା-ନ୍ପ୍ର॒ତ୍ୟକ୍ଷେ॑ଣ ॥ କମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନୁତେ । ଇ॒ମମା॑ରୁଣ-କେତୁକ-ମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନ୍ଵା॒ନ ଇତି॑ । ୟ ଏ॒ଵାସୌ । ଇ॒ତଶ୍ଚା॒-ମୁତ॑ଶ୍ଚା-ଵ୍ୟତୀପା॒ତୀ । ତମିତି॑ ॥ ୟୋ᳚-ଽଗ୍ନେର୍ମି॑ଥୂ॒ୟା ଵେଦ॑ । ମି॒ଥୁ॒ନ॒ଵା-ନ୍ଭ॑ଵତି । ଆପୋ॒ ଵା ଅ॒ଗ୍ନେର୍ମି॑ଥୂ॒ୟାଃ । ମି॒ଥୁ॒ନ॒ଵା-ନ୍ଭ॑ଵତି । ୟ ଏ॒ଵଂ-ଵେଁଦ॑ ॥ 89 ॥
(ଵେଦ॑ – ଭଵ – ତ୍ୟା॒ୟତ॑ନଂ – ଭଵତି॒ – ଵେଦ॒ – ଵେଦ॑ – ତିଷ୍ଠତି – ଗୁଲ୍ଫଦ॒ଘ୍ନଂ – ଚା॑ତୁର୍ମା॒ସ୍ୟେ – ଷ୍ଵ॒ମୁମା॑ଦି॒ତ୍ୟ-ମ୍ପ୍ର॒ତ୍ୟକ୍ଷେ॑ଣ॒ କମ॒ଗ୍ନି-ଞ୍ଚି॑ନୁତ – ଉପାନୁଵା॒କ୍ୟ॑ମା॒ଶୁମ॒ଗ୍ନି-ଞ୍ଚି॑ନ୍ଵା॒ନୋ – ମି॑ଥୂ॒ୟା ମି॑ଥୁନ॒ଵା-ନ୍ଭ॑ଵ॒ତ୍ୟେକ॑-ଞ୍ଚ)
ଅନୁଵାକଃ 23
ଆପୋ॒ ଵା ଇ॒ଦମା॑ସନ୍-ଥ୍ସଲି॒ଲମେ॒ଵ । ସ ପ୍ର॒ଜାପ॑ତି॒ରେକଃ॑ ପୁଷ୍କରପ॒ର୍ଣେ ସମ॑ଭଵତ୍ । ତସ୍ୟାନ୍ତ॒-ର୍ମନ॑ସି କାମ॒-ସ୍ସମ॑ଵର୍ତତ । ଇ॒ଦଗ୍ମ୍ ସୃ॑ଜେୟ॒ମିତି॑ । ତସ୍ମା॒ଦ୍ୟ-ତ୍ପୁରୁ॑ଷୋ॒ ମନ॑ସା-ଽଭି॒ଗଚ୍ଛ॑ତି । ତଦ୍ଵା॒ଚା ଵ॑ଦତି । ତତ୍କର୍ମ॑ଣା କରୋତି । ତଦେ॒ଷା ଽଭ୍ୟନୂ᳚କ୍ତା । କାମ॒ସ୍ତଦଗ୍ରେ॒ ସମ॑ଵର୍ତ॒ତାଧି॑ । ମନ॑ସୋ॒ ରେତଃ॑ ପ୍ରଥ॒ମଂ-ୟଁଦାସୀ᳚ତ୍ ॥ 90 ॥
ସ॒ତୋ ବନ୍ଧୁ॒ମସ॑ତି॒ ନିର॑ଵିନ୍ଦନ୍ନ୍ । ହୃ॒ଦି ପ୍ର॒ତୀଷ୍ୟା॑ କ॒ଵୟୋ॑ ମନୀ॒ଷେତି॑ । ଉପୈ॑ନ॒ନ୍ତଦୁପ॑ନମତି । ୟ-ତ୍କା॑ମୋ॒ ଭଵ॑ତି । ୟ ଏ॒ଵଂ-ଵେଁଦ॑ । ସ ତପୋ॑-ଽତପ୍ୟତ । ସ ତପ॑ସ୍ତ॒ପ୍ତ୍ଵା । ଶରୀ॑ରମଧୂନୁତ । ତସ୍ୟ॒ ୟ-ନ୍ମା॒ଗ୍ମ୍॒ସମାସୀ᳚ତ୍ । ତତୋ॑-ଽରୁ॒ଣାଃ କେ॒ତଵୋ॒ ଵାତ॑ରଶ॒ନା ଋଷ॑ୟ॒ ଉଦ॑ତିଷ୍ଠନ୍ନ୍ ॥ 91 ॥
ୟେ ନଖାଃ᳚ । ତେ ଵୈ॑ଖାନ॒ସାଃ । ୟେ ଵାଲାଃ᳚ । ତେ ଵା॑ଲଖି॒ଲ୍ୟାଃ । ୟୋ ରସଃ॑ । ସୋ॑-ଽପାମ୍ । ଅ॒ନ୍ତ॒ର॒ତଃ କୂ॒ର୍ମ-ମ୍ଭୂ॒ତଗ୍ମ୍ ସର୍ପ॑ନ୍ତମ୍ । ତମ॑ବ୍ରଵୀତ୍ । ମମ॒ ଵୈ ତ୍ଵଂ-ମା॒ଗ୍ମ୍॒ସା । ସମ॑ଭୂତ୍ ॥ 92 ॥
ନେତ୍ୟ॑ବ୍ରଵୀତ୍ । ପୂର୍ଵ॑ମେ॒ଵାହ-ମି॒ହାସ॒ମିତି॑ । ତତ୍ପୁରୁ॑ଷସ୍ୟ ପୁରୁଷ॒ତ୍ଵମ୍ । ସ ସ॒ହସ୍ର॑ଶୀର୍ଷା॒ ପୁରୁ॑ଷଃ । ସ॒ହ॒ସ୍ରା॒କ୍ଷ-ସ୍ସ॒ହସ୍ର॑ପାତ୍ । ଭୂ॒ତ୍ଵୋଦ॑ତିଷ୍ଠତ୍ । ତମ॑ବ୍ରଵୀତ୍ । ତ୍ଵଂ-ଵୈଁ ପୂର୍ଵଗ୍ମ୍॑ ସମ॑ଭୂଃ । ତ୍ଵମି॒ଦ-ମ୍ପୂର୍ଵଃ॑ କୁରୁ॒ଷ୍ଵେତି॑ । ସ ଇ॒ତ ଆ॒ଦାୟାପଃ॑ ॥ 93 ॥
ଅ॒ଞ୍ଜ॒ଲିନା॑ ପୁ॒ରସ୍ତା॑-ଦୁ॒ପାଦ॑ଧାତ୍ । ଏ॒ଵା ହ୍ୟେ॒ଵେତି॑ । ତତ॑ ଆଦି॒ତ୍ୟ ଉଦ॑ତିଷ୍ଠତ୍ । ସା ପ୍ରାଚୀ॒ ଦିକ୍ । ଅଥା॑ରୁ॒ଣଃ କେ॒ତୁ-ର୍ଦ॑କ୍ଷିଣ॒ତ ଉ॒ପାଦ॑ଧାତ୍ । ଏ॒ଵା ହ୍ୟଗ୍ନ॒ ଇତି॑ । ତତୋ॒ ଵା ଅ॒ଗ୍ନିରୁଦ॑ତିଷ୍ଠତ୍ । ସା ଦ॑କ୍ଷି॒ଣା ଦିକ୍ । ଅଥା॑ରୁ॒ଣଃ କେ॒ତୁଃ ପ॒ଶ୍ଚାଦୁ॒ପାଦ॑ଧାତ୍ । ଏ॒ଵା ହି ଵାୟୋ॒ ଇତି॑ ॥ 94 ॥
ତତୋ॑ ଵା॒ୟୁରୁଦ॑ତିଷ୍ଠତ୍ । ସା ପ୍ର॒ତୀଚୀ॒ ଦିକ୍ । ଅଥା॑ରୁ॒ଣଃ କେ॒ତୁ-ରୁ॑ତ୍ତର॒ତ ଉ॒ପାଦ॑ଧାତ୍ । ଏ॒ଵା ହୀନ୍ଦ୍ରେତି॑ । ତତୋ॒ ଵା ଇନ୍ଦ୍ର॒ ଉଦ॑ତିଷ୍ଠତ୍ । ସୋଦୀ॑ଚୀ॒ ଦିକ୍ । ଅଥା॑ରୁ॒ଣଃ କେ॒ତୁ-ର୍ମଦ୍ଧ୍ୟ॑ ଉ॒ପାଦ॑ଧାତ୍ । ଏ॒ଵା ହି ପୂଷ॒ନ୍ନିତି॑ । ତତୋ॒ ଵୈ ପୂ॒ଷୋଦ॑ତିଷ୍ଠତ୍ । ସେୟନ୍ଦିକ୍ । 95 ।
ଅଥା॑ରୁ॒ଣଃ କେ॒ତୁରୁ॒ପରି॑ଷ୍ଟା-ଦୁ॒ପାଦ॑ଧାତ୍ । ଏ॒ଵା ହି ଦେଵା॒ ଇତି॑ । ତତୋ॑ ଦେଵ ମନୁ॒ଷ୍ୟାଃ ପି॒ତରଃ॑ । ଗ॒ନ୍ଧ॒ର୍ଵା॒-ଫ୍ସ॒ରସ॒ ଶ୍ଚୋଦ॑-ତିଷ୍ଠନ୍ନ୍ । ସୋର୍ଧ୍ଵା ଦିକ୍ । ୟା ଵି॒ପ୍ରୁଷୋ॑ ଵି॒ପରା॑ପତନ୍ନ୍ । ତାଭ୍ୟୋ-ଽସୁ॑ରା॒ ରକ୍ଷାଗ୍ମ୍॑ସି ପିଶା॒ଚାଶ୍ଚୋ-ଦ॑ତିଷ୍ଠନ୍ନ୍ । ତସ୍ମା॒ତ୍ତେ ପରା॑ଭଵନ୍ନ୍ । ଵି॒ପ୍ରୁଡ୍ଭ୍ୟୋ॒ ହି ତେ ସମ॑ଭଵନ୍ନ୍ । ତଦେ॒ଷା-ଽଭ୍ୟନୂ᳚କ୍ତା ॥ 96 ॥
ଆପୋ॑ ହ॒ ୟ-ଦ୍ବୃ॑ହ॒ତୀ-ର୍ଗର୍ଭ॒ମାୟନ୍ନ୍॑ । ଦକ୍ଷ॒-ନ୍ଦଧା॑ନା ଜ॒ନୟ॑ନ୍ତୀ-ସ୍ସ୍ଵୟ॒ମ୍ଭୁମ୍ । ତତ॑ ଇ॒ମେ-ଽଦ୍ଧ୍ୟ-ସୃ॑ଜ୍ୟନ୍ତ॒ ସର୍ଗାଃ᳚ । ଅଦ୍ଭ୍ୟୋ॒ ଵା ଇ॒ଦଗ୍ମ୍ ସମ॑ଭୂତ୍ । ତସ୍ମା॑ଦି॒ଦଗ୍ମ୍ ସର୍ଵ॒-ମ୍ବ୍ରହ୍ମ॑ ସ୍ଵୟ॒ଭ୍ଵିନ୍ତି॑ । ତସ୍ମା॑ଦି॒ଦଗ୍ମ୍ ସର୍ଵ॒ଗ୍ମ୍॒ ଶିଥି॑ଲ-ମି॒ଵା ଧ୍ରୁଵ॑-ମିଵାଭଵତ୍ । ପ୍ର॒ଜାପ॑ତି॒-ର୍ଵାଵ ତତ୍ । ଆ॒ତ୍ମନା॒-ଽଽତ୍ମାନଂ॑-ଵିଁ॒ଧାୟ॑ । ତଦେ॒ଵାନୁ॒ ପ୍ରାଵି॑ଶତ୍ ॥ ତଦେ॒ଷା-ଽଭ୍ୟନୂ᳚କ୍ତା ॥ 97 ॥
ଵି॒ଧାୟ॑ ଲୋ॒କାନ୍. ଵି॒ଧାୟ॑ ଭୂ॒ତାନି॑ । ଵି॒ଧାୟ॒ ସର୍ଵାଃ᳚ ପ୍ର॒ଦିଶୋ॒ ଦିଶ॑ଶ୍ଚ । ପ୍ର॒ଜାପ॑ତିଃ ପ୍ରଥମ॒ଜା ଋ॒ତସ୍ୟ॑ । ଆ॒ତ୍ମନା॒-ଽଽତ୍ମା-ନ॑ମ॒ଭି-ସଂଵିଁ॑ଵେ॒ଶେତି॑ । ସର୍ଵ॑ମେ॒ଵେଦମା॒ପ୍ତ୍ଵା । ସର୍ଵ॑-ମଵ॒ରୁଦ୍ଧ୍ୟ॑ । ତଦେ॒ଵାନୁ॒ ପ୍ରଵି॑ଶତି । ୟ ଏ॒ଵଂ-ଵେଁଦ॑ ॥ 98 ॥
(ଆସୀ॑ – ଦତିଷ୍ଠନ୍ – ନଭୂ॒ – ଦପୋ॒ – ଵାୟୋ॒ ଇତି – ସେୟ-ନ୍ଦିଗ॒ – ଭ୍ୟନୂ᳚କ୍ତା॒ – ଽଭ୍ୟନୂ᳚କ୍ତା॒ -+-ଽଷ୍ଟୌ ଚ॑)
ଅନୁଵାକଃ 24
ଚତୁ॑ଷ୍ଟୟ୍ୟ॒ ଆପୋ॑ ଗୃହ୍ଣାତି । ଚ॒ତ୍ଵାରି॒ ଵା ଅ॒ପାଗ୍ମ୍ ରୂ॒ପାଣି॑ । ମେଘୋ॑ ଵି॒ଦ୍ୟୁତ୍ । ସ୍ତ॒ନ॒ୟି॒ତ୍ନୁ-ର୍ଵୃ॒ଷ୍ଟିଃ । ତାନ୍ୟେ॒ଵା ଵ॑ରୁନ୍ଧେ । ଆ॒ତପ॑ତି॒ ଵର୍ଷ୍ୟା॑ ଗୃହ୍ଣାତି । ତାଃ ପୁ॒ରସ୍ତା॒-ଦୁପ॑ଦଧାତି । ଏ॒ତା ଵୈ ବ୍ର॑ହ୍ମଵର୍ଚ॒ସ୍ୟା ଆପଃ॑ । ମୁ॒ଖ॒ତ ଏ॒ଵ ବ୍ର॑ହ୍ମଵର୍ଚ॒ସ-ମଵ॑ରୁନ୍ଧେ । ତସ୍ମା᳚-ନ୍ମୁଖ॒ତୋ ବ୍ର॑ହ୍ମଵର୍ଚ॒ସିତ॑ରଃ ॥ 99 ॥
କୂପ୍ୟା॑ ଗୃହ୍ଣାତି । ତା ଦ॑କ୍ଷିଣ॒ତ ଉପ॑ଦଧାତି । ଏ॒ତା ଵୈ ତେ॑ଜ॒ସ୍ଵିନୀ॒ରାପଃ॑ । ତେଜ॑ ଏ॒ଵାସ୍ୟ॑ ଦକ୍ଷିଣ॒ତୋ ଦ॑ଧାତି । ତସ୍ମା॒-ଦ୍ଦକ୍ଷି॒ଣୋର୍ଧ॑ ଽସ୍ତେଜ॒ସ୍ଵିତ॑ରଃ । ସ୍ଥା॒ଵ॒ରା ଗୃ॑ହ୍ଣାତି । ତାଃ ପ॒ଶ୍ଚାଦୁପ॑ଦଧାତି । ପ୍ରତି॑ଷ୍ଠିତା॒ ଵୈ ସ୍ଥା॑ଵ॒ରାଃ । ପ॒ଶ୍ଚାଦେ॒ଵ ପ୍ରତି॑ତିଷ୍ଠତି । ଵହ॑ନ୍ତୀ-ର୍ଗୃହ୍ଣାତି ॥ 100 ॥
ତା ଉ॑ତ୍ତର॒ତ ଉପ॑ଦଧାତି । ଓଜ॑ସା॒ ଵା ଏ॒ତା ଵହ॑ନ୍ତୀରି॒ଵୋ-ଦ୍ଗ॑ତୀରି॒ଵ ଆକୂଜ॑ତୀରି॒ଵ ଧାଵ॑ନ୍ତୀଃ । ଓଜ॑ ଏ॒ଵାସ୍ୟୋ᳚ତ୍ତର॒ତୋ ଦ॑ଧାତି । ତସ୍ମା॒ଦୁତ୍ତ॒ରୋ-ଽଦ୍ଧ॑ ଓଜ॒ସ୍ଵିତ॑ରଃ ॥ ସ॒ଭାଂ॒ର୍ୟା ଗୃ॑ହ୍ଣାତି । ତା ମଦ୍ଧ୍ୟ॒ ଉପ॑ଦଧାତି । ଇ॒ୟଂ-ଵୈଁ ସ॑ଭାଂ॒ର୍ୟାଃ । ଅ॒ସ୍ୟାମେ॒ଵ ପ୍ରତି॑ତିଷ୍ଠତି । ପ॒ଲ୍ଵ॒ଲ୍ୟା ଗୃ॑ହ୍ଣାତି । ତା ଉ॒ପରି॑ଷ୍ଟା-ଦୁ॒ପାଦ॑ଧାତି ॥ 101 ।
ଅ॒ସୌ ଵୈ ପ॑ଲ୍ଵ॒ଲ୍ୟାଃ । ଅ॒ମୁଷ୍ୟା॑ମେ॒ଵ ପ୍ରତି॑ତିଷ୍ଠତି । ଦି॒କ୍ଷୂପ॑ଦଧାତି । ଦି॒କ୍ଷୁ ଵା ଆପଃ॑ । ଅନ୍ନଂ॒-ଵାଁ ଆପଃ॑ । ଅ॒ଦ୍ଭ୍ୟୋ ଵା ଅନ୍ନ॑ଞ୍ଜାୟତେ । ୟଦେ॒ଵାଦ୍ଭ୍ୟୋ-ଽନ୍ନ॒-ଞ୍ଜାୟ॑ତେ । ତଦଵ॑ରୁନ୍ଧେ । ତଂ-ଵାଁ ଏ॒ତମ॑ରୁ॒ଣାଃ କେ॒ତଵୋ॒ ଵାତ॑ରଶ॒ନା ଋଷ॑ୟୋ-ଽଚିନ୍ଵନ୍ନ୍ । ତସ୍ମା॑-ଦାରୁଣ କେ॒ତୁକଃ॑ ॥ତଦେ॒ଷା-ଽଭ୍ୟନୂ᳚କ୍ତା ॥ କେ॒ତଵୋ॒ ଅରୁ॑ଣାସଶ୍ଚ । ଋ॒ଷ॒ୟୋ ଵାତ॑ରଶ॒ନାଃ । ପ୍ର॒ତି॒ଷ୍ଠାଗ୍ମ୍ ଶ॒ତଧା॑ ହି । ସ॒ମାହି॑ତାସୋ ସହସ୍ର॒ଧାୟ॑ସ॒ମିତି॑ । ଶ॒ତଶ॑ଶ୍ଚୈ॒ଵ ଽସ॒ହସ୍ର॑ଶଶ୍ଚ॒ ପ୍ରତି॑ତିଷ୍ଠତି । ୟ ଏ॒ତମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନୁ॒ତେ । ୟ ଉ॑ଚୈନମେ॒ଵଂ-ଵେଁଦ॑ ॥ 102 ॥
(ବ୍ର॒ହ୍ମ॒ଵ॒ର୍ଚ॒ସିତ॑ରୋ॒ – ଵହ॑ନ୍ତୀ-ର୍ଗୃହ୍ଣାତି॒ – ତା ଉ॒ପରି॑ଷ୍ଟାଦୁ॒ପାଦ॑ଧା – ତ୍ୟାରୁଣକେ॒ତୁକୋ॒-ଽଷ୍ଟୌ ଚ॑)
ଅନୁଵାକଃ 25
ଜା॒ନୁ॒ଦ॒ଘ୍ନୀ-ମୁ॑ତ୍ତରଵେ॒ଦୀଙ୍ଖା॒ତ୍ଵା । ଅ॒ପା-ମ୍ପୂ॑ରୟତି । ଅ॒ପାଗ୍ମ୍ ସ॑ର୍ଵ॒ତ୍ଵାୟ॑ । ପୁ॒ଷ୍କ॒ର॒ପ॒ର୍ଣଗ୍ମ୍ ରୁ॒କ୍ମ-ମ୍ପୁରୁ॑ଷ॒-ମିତ୍ୟୁପ॑ଦଧାତି । ତପୋ॒ ଵୈ ପୁ॑ଷ୍କରପ॒ର୍ଣମ୍ । ସ॒ତ୍ୟଗ୍ମ୍ ରୁ॒କ୍ମଃ । ଅ॒ମୃତ॒-ମ୍ପୁରୁ॑ଷଃ । ଏ॒ତାଵ॒ଦ୍ଵା ଵା᳚ସ୍ତି । ୟାଵ॑ଦେ॒ତତ୍ । ୟାଵ॑ଦେ॒ଵାସ୍ତି॑ ॥ 103 ॥
ତଦଵ॑ରୁନ୍ଧେ । କୂ॒ର୍ମମୁପ॑ଦଧାତି । ଅ॒ପାମେ॒ଵ ମେଧ॒ମଵ॑ରୁନ୍ଧେ । ଅଥୋ᳚ ସ୍ଵ॒ର୍ଗସ୍ୟ॑ ଲୋ॒କସ୍ୟ॒ ସମ॑ଷ୍ଟ୍ୟୈ । ଆପ॑ମାପାମ॒ପ-ସ୍ସର୍ଵାଃ᳚ । ଅ॒ସ୍ମାଦ॒ସ୍ମା ଦି॒ତୋ-ଽମୁତଃ॑ । ଅ॒ଗ୍ନିର୍ଵା॒ୟୁଶ୍ଚ॒ ସୂର୍ୟ॑ଶ୍ଚ । ସ॒ହ ସ॑ଞ୍ଚସ୍କ॒ରର୍ଧି॑ୟା॒ ଇତି॑ । ଵା॒ୟ୍ଵଶ୍ଵ॑ ରଶ୍ମି॒ପତ॑ୟଃ । ଲୋ॒କ-ମ୍ପୃ॑ଣଚ୍ଛି॒ଦ୍ର-ମ୍ପୃ॑ଣ ॥ 104 ॥
ୟାସ୍ତି॒ସ୍ରଃ ପ॑ରମ॒ଜାଃ । ଇ॒ନ୍ଦ୍ର॒ଘୋ॒ଷା ଵୋ॒ ଵସୁ॑ଭିରେ॒ଵା ହ୍ୟେ॒ଵେତି॑ । ପଞ୍ଚ॒ ଚିତ॑ୟ॒ ଉପ॑ଦଧାତି । ପାଙ୍କ୍ତ॒-ଽଗ୍ନିଃ । ୟାଵା॑ନେ॒ଵାଗ୍ନିଃ । ତଞ୍ଚି॑ନୁତେ । ଲୋ॒କ-ମ୍ପୃ॑ଣୟା ଦ୍ଵି॒ତୀୟା॒-ମୁପ॑ଦଧାତି । ପଞ୍ଚ॑ପଦା॒ ଵୈ ଵି॒ରାଟ୍ । ତସ୍ୟା॒ ଵା ଇ॒ୟ-ମ୍ପାଦଃ॑ । ଅ॒ନ୍ତରି॑କ୍ଷ॒-ମ୍ପାଦଃ॑ । ଦ୍ୟୌଃ ପାଦଃ॑ । ଦିଶଃ॒ ପାଦଃ॑ । ପ॒ରୋର॑ଜାଃ॒ ପାଦଃ॑ । ଵି॒ରାଜ୍ୟେ॒ଵ ପ୍ରତି॑ତିଷ୍ଠତି । ୟ ଏ॒ତମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନୁ॒ତେ । ୟ ଉ॑ଚୈନମେ॒ଵଂ-ଵେଁଦ॑ ॥ 105 ॥
(ଅସ୍ତି॑ – ପୃଣା॒ – ନ୍ତରି॑କ୍ଷ॒-ମ୍ପାଦ॒-ଷ୍ଷଟ୍ଚ॑)
ଅନୁଵାକଃ 26
ଅ॒ଗ୍ନି-ମ୍ପ୍ର॒ଣୀୟୋ॑ପ-ସମା॒ଧାୟ॑ । ତମ॒ଭିତ॑ ଏ॒ତା ଅ॒ଭୀଷ୍ଟ॑କା॒ ଉପ॑ଦଧାତି । ଅ॒ଗ୍ନି॒ହୋ॒ତ୍ରେ ଦ॑ର୍ଶପୂର୍ଣ-ମା॒ସୟୋଃ᳚ । ପ॒ଶୁ॒ବ॒ନ୍ଧେ ଚା॑ତୁର୍ମା॒ସ୍ୟେଷୁ॑ । ଅଥୋ॑ ଆହୁଃ । ସର୍ଵେ॑ଷୁ ୟଜ୍ଞକ୍ର॒ତୁଷ୍ଵିତି॑ । ଅଥ॑ ହସ୍ମା ହାରୁ॒ଣ-ସ୍ସ୍ଵା॑ୟ॒ମ୍ଭୁଵଃ॑ । ସା॒ଵି॒ତ୍ର-ସ୍ସର୍ଵୋ॒-ଽଗ୍ନି-ରିତ୍ୟନ॑ନୁଷଙ୍ଗ-ମ୍ମନ୍ୟାମହେ । ନାନା॒ ଵା ଏ॒ତେଷାଂ᳚-ଵୀଁ॒ର୍ୟା॑ଣି ॥ କମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନୁତେ ॥ 106 ॥
ସ॒ତ୍ରି॒ୟ ମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନ୍ଵା॒ନଃ । କମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନୁତେ । ସା॒ଵି॒ତ୍ର ମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନ୍ଵା॒ନଃ । କମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନୁତେ । ନା॒ଚି॒କେ॒ତ ମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନ୍ଵା॒ନଃ । କମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନୁତେ । ଚା॒ତୁ॒ର୍॒ ହୋ॒ତ୍ରି॒ୟ-ମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନ୍ଵା॒ନଃ । କମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନୁତେ । ଵୈ॒ଶ୍ଵ॒ସୃ॒ଜ ମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନ୍ଵା॒ନଃ । କମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନୁତେ ॥ 107 ॥
ଉ॒ପା॒ନୁ॒ଵା॒କ୍ୟ॑-ମା॒ଶୁ ମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନ୍ଵା॒ନଃ । କମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନୁତେ । ଇ॒ମମା॑ରୁଣ-କେତୁକ ମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନ୍ଵା॒ନ ଇତି॑ ॥ ଵୃଷା॒ ଵା ଅ॒ଗ୍ନିଃ । ଵୃଷା॑ଣୌ॒ ସଗ୍ଗ୍ସ୍ଫା॑ଲୟେତ୍ । ହ॒ନ୍ୟେତା᳚ସ୍ୟ ୟ॒ଜ୍ଞଃ । ତସ୍ମା॒ନ୍ନାନୁ॒ଷଜ୍ୟଃ॑ ॥ ସୋତ୍ତ॑ରଵେ॒ଦିଷୁ॑ କ୍ର॒ତୁଷୁ॑ ଚିନ୍ଵୀତ । ଉ॒ତ୍ତ॒ର॒ଵେ॒ଦ୍ୟାଗ୍ ହ୍ୟ॑ଗ୍ନିଶ୍ଚୀ॒ୟତେ᳚ ॥ ପ୍ର॒ଜାକା॑ମଶ୍ଚିନ୍ଵୀତ । 108 ।
ପ୍ରା॒ଜା॒ପ॒ତ୍ୟୋ ଵା ଏ॒ଷୋ᳚-ଽଗ୍ନିଃ । ପ୍ରା॒ଜା॒ପ॒ତ୍ୟାଃ ପ୍ର॒ଜାଃ । ପ୍ର॒ଜାଵା᳚-ନ୍ଭଵତି । ୟ ଏ॒ଵଂ-ଵେଁଦ॑ । ପ॒ଶୁକା॑ମଶ୍ଚିନ୍ଵୀତ । ସ॒ଞ୍ଜ୍ଞାନଂ॒-ଵାଁ ଏ॒ତ-ତ୍ପ॑ଶୂ॒ନାମ୍ । ୟଦାପଃ॑ । ପ॒ଶୂ॒ନାମେ॒ଵ ସ॒ଜ୍ଞାନ୍ନେ॒ ଽଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନୁତେ । ପ॒ଶୁ॒ମା-ନ୍ଭ॑ଵତି । ୟ ଏ॒ଵଂ-ଵେଁଦ॑ ॥ 109 ॥
ଵୃଷ୍ଟି॑କାମଶ୍ଚିନ୍ଵୀତ । ଆପୋ॒ ଵୈ ଵୃଷ୍ଟିଃ॑ । ପ॒ର୍ଜନ୍ୟୋ॒ ଵର୍ଷୁ॑କୋ ଭଵତି । ୟ ଏ॒ଵଂ-ଵେଁଦ॑ । ଆ॒ମ॒ୟା॒ଵୀ ଚି॑ନ୍ଵୀତ । ଆପୋ॒ ଵୈ ଭେ॑ଷ॒ଜମ୍ । ଭେ॒ଷ॒ଜ-ମେ॒ଵାସ୍ମୈ॑ କରୋତି । ସର୍ଵ॒ମାୟୁ॑ରେତି । ଅ॒ଭି॒ଚରଗ୍ଗ୍॑ ଶ୍ଚିନ୍ଵୀତ । ଵଜ୍ରୋ॒ ଵା ଆପଃ॑ ॥ 110 ॥
ଵଜ୍ର॑ମେ॒ଵ ଭ୍ରାତୃ॑ଵ୍ୟେଭ୍ୟଃ॒ ପ୍ରହ॑ରତି । ସ୍ତୃ॒ଣୁ॒ତ ଏ॑ନମ୍ । ତେଜ॑ସ୍କାମୋ॒ ୟଶ॑ସ୍କାମଃ । ବ୍ର॒ହ୍ମ॒ଵ॒ର୍ଚ॒ସକା॑ମ-ସ୍ସ୍ଵ॒ର୍ଗକା॑ମଶ୍ଚିନ୍ଵୀତ । ଏ॒ତା ଵ॒ଦ୍ଵା ଵା᳚ସ୍ତି । ୟାଵ॑ଦେ॒ତତ୍ । ୟାଵ॑ଦେ॒ଵାସ୍ତି॑ । ତଦଵ॑ରୁନ୍ଧେ । ତସ୍ୟୈ॒ ତଦ୍ଵ୍ର॒ତମ୍ । ଵର୍ଷ॑ତି॒ ନ ଧା॑ଵେତ୍ ॥ 111 ॥
ଅ॒ମୃତଂ॒-ଵାଁ ଆପଃ॑ । ଅ॒ମୃତ॒ସ୍ୟା-ନ॑ନ୍ତରିତ୍ୟୈ ॥ ନାଫ୍ସୁ-ମୂତ୍ର॑ପୁରୀ॒ଷଙ୍କୁ॑ର୍ୟାତ୍ । ନ ନିଷ୍ଠୀ॑ଵେତ୍ । ନ ଵି॒ଵସ॑ନ-ସ୍ସ୍ନାୟାତ୍ । ଗୁହ୍ୟୋ॒ ଵା ଏ॒ଷୋ᳚-ଽଗ୍ନିଃ । ଏ॒ତସ୍ୟା॒ଗ୍ନେ ରନ॑ତି ଦାହାୟ ॥ ନ ପୁ॑ଷ୍କରପ॒ର୍ଣାନି॒ ହିର॑ଣ୍ୟଂ॒-ଵାଁ-ଽଧି॒ତିଷ୍ଠେ᳚ତ୍ । ଏ॒ତସ୍ୟା॒ଗ୍ନେ-ରନ॑ଭ୍ୟାରୋହାୟ ॥ ନ କୂର୍ମ॒ସ୍ୟାଶ୍ଞୀ॑ୟାତ୍ । ନୋଦ॒କସ୍ୟା॒-ଘାତୁ॑କା॒ନ୍ୟେନ॑-ମୋଦ॒କାନି॑ ଭଵନ୍ତି । ଅ॒ଘାତୁ॑କା॒ ଆପଃ॑ । ୟ ଏ॒ତମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚି॑ନୁ॒ତେ । ୟ ଉ॑ଚୈନମେ॒ଵଂ-ଵେଁଦ॑ ॥ 112 ॥
(ଚି॒ନୁ॒ତେ॒ – ଚି॒ନୁ॒ତେ॒ – ପ୍ର॒ଜାକା॑ମଶ୍ଚିନ୍ଵୀତ॒-ୟ ଏ॒ଵଂ-ଵେଁଦା-ପୋ॑-ଧାଵେ॒-ଦଶ୍ଞୀ॑ୟାଚ୍ଚ॒ତ୍ଵାରି॑ ଚ)
ଅନୁଵାକଃ 27
ଇ॒ମା ନୁ॑କ॒-ମ୍ଭୁଵ॑ନା ସୀଷଧେମ । ଇନ୍ଦ୍ର॑ଶ୍ଚ॒ ଵିଶ୍ଵେ॑ଚ ଦେ॒ଵାଃ । ୟ॒ଜ୍ଞଞ୍ଚ॑ ନସ୍ତ॒ନ୍ଵଞ୍ଚ॑ ପ୍ର॒ଜାଞ୍ଚ॑ । ଆ॒ଦି॒ତ୍ୟୈରିନ୍ଦ॑-ସ୍ସ॒ହ ସୀ॑ଷଧାତୁ । ଆ॒ଦି॒ତ୍ୟୈରିନ୍ଦ୍ର॒-ସ୍ସଗ॑ଣୋ-ମ॒ରୁଦ୍ଭିଃ॑ । ଅ॒ସ୍ମାକ॑-ମ୍ଭୂତ୍ଵଵି॒ତା ତ॒ନୂନା᳚ମ୍ ॥ ଆପ୍ଲ॑ଵସ୍ଵ॒ ପ୍ରପ୍ଲ॑ଵସ୍ଵ । ଆ॒ଣ୍ଡୀ ଭ॑ଵ ଜ॒ ମା ମୁ॒ହୁଃ । ସୁଖାଦୀନ୍ଦୁଃ॑ ଖନି॒ଧନାମ୍ । ପ୍ରତି॑ମୁଞ୍ଚସ୍ଵ॒ ସ୍ଵା-ମ୍ପୁ॒ରମ୍ ॥ 113 ॥
ମରୀ॑ଚୟ-ସ୍ସ୍ଵାୟମ୍ଭୁ॒ଵାଃ । ୟେ ଶ॑ରୀ॒ରାଣ୍ୟ॑ କଲ୍ପୟନ୍ନ୍ । ତେ ତେ॑ ଦେ॒ହଙ୍କ॑ଲ୍ପୟନ୍ତୁ । ମା ଚ॑ ତେ॒ ଖ୍ୟା ସ୍ମ॑ ତୀରିଷତ୍ । ଉତ୍ତି॑ଷ୍ଠତ॒ ମା ସ୍ଵ॑ପ୍ତ । ଅ॒ଗ୍ନି-ମି॑ଚ୍ଛଦ୍ଧ୍ଵ॒-ମ୍ଭାର॑ତାଃ । ରାଜ୍ଞ॒-ସ୍ସୋମ॑ସ୍ୟ ତୃ॒ପ୍ତାସଃ॑ । ସୂର୍ୟେ॑ଣ ସ॒ୟୁଜୋ॑ଷସଃ ॥ ୟୁଵା॑ ସୁ॒ଵାସାଃ᳚ । ଅ॒ଷ୍ଟାଚ॑କ୍ରା॒ ନଵ॑ଦ୍ଵାରା ॥ 114 ॥
ଦେ॒ଵାନା॒-ମ୍ପୂର॑ୟୋ॒ଦ୍ଧ୍ୟା । ତସ୍ୟାଗ୍ମ୍॑ ହିରଣ୍ମ॑ୟଃ କୋ॒ଶଃ । ସ୍ଵ॒ର୍ଗୋ ଲୋ॒କୋ ଜ୍ୟୋତି॒ଷା ଽଽଵୃ॑ତଃ । ୟୋ ଵୈ ତା᳚-ମ୍ବ୍ରହ୍ମ॑ଣୋ ଵେ॒ଦ । ଅ॒ମୃତେ॑ନାଵୃ॒ତା-ମ୍ପୁ॑ରୀମ୍ । ତସ୍ମୈ᳚ ବ୍ରହ୍ମ ଚ॑ ବ୍ରହ୍ମା॒ ଚ । ଆ॒ୟୁଃ କୀର୍ତି॑-ମ୍ପ୍ର॒ଜାନ୍ଦ॑ଦୁଃ ॥ ଵି॒ଭ୍ରାଜ॑ମାନା॒ଗ୍ମ୍॒ ହରି॑ଣୀମ୍ । ୟ॒ଶସା॑ ସମ୍ପ॒ରୀଵୃ॑ତାମ୍ । ପୁରଗ୍ମ୍॑ ହିରଣ୍ମ॑ୟୀ-ମ୍ବ୍ର॒ହ୍ମା ॥ 115 ॥
ଵି॒ଵେଶା॑ପ॒ରାଜି॑ତା ॥ ପରାଙ୍ଗେତ୍ୟ॑ (ପରାଂଅତ୍ୟ॑) ଜ୍ୟାମ॒ୟୀ । ପରାଙ୍ଗେତ୍ୟ॑ (ପରାଂଅତ୍ୟ॑) ନାଶ॒କୀ । ଇ॒ହ ଚା॑ମୁତ୍ର॑ ଚାନ୍ଵେ॒ତି । ଵି॒ଦ୍ଵା-ନ୍ଦେ॑ଵାସୁ॒ରାନୁ॑ଭ॒ୟାନ୍ । ୟତ୍କୁ॑ମା॒ରୀ ମ॒ନ୍ଦ୍ରୟ॑ତେ । ୟ॒ଦ୍ୟୋ॒ଷିଦ୍ୟ-ତ୍ପ॑ତି॒ଵ୍ରତା᳚ । ଅରି॑ଷ୍ଟଂ॒-ୟଁତ୍କିଞ୍ଚ॑ କ୍ରି॒ୟତେ᳚ । ଅ॒ଗ୍ନି-ସ୍ତଦନୁ॑ ଵେଧତି । ଅ॒ଶୃତା॑ସ-ଶ୍ଶୃ॑ତାସ॒ଶ୍ଚ ॥ 116 ॥
ୟ॒ଜ୍ଵାନୋ॒ ୟେ-ଽପ୍ୟ॑ୟ॒ଜ୍ଵନଃ॑ । ସ୍ଵ॑ର୍ୟନ୍ତୋ॒ ନାପେ᳚କ୍ଷନ୍ତେ । ଇନ୍ଦ୍ର॑-ମ॒ଗ୍ନିଞ୍ଚ॑ ୟେ ଵି॒ଦୁଃ । ସିକ॑ତା ଇଵ ସଂ॒ୟଁନ୍ତି॑ । ର॒ଶ୍ମିଭିଃ॑-ସମୁ॒ଦୀରି॑ତାଃ । ଅ॒ସ୍ମା-ଲ୍ଲୋ॒କାଦ॑-ମୁଷ୍ମା॒ଚ୍ଚ । ଋ॒ଷିଭି॑-ରଦାତ୍-ପୃ॒ଶ୍ନିଭିଃ॑ । ଅପେ॑ତ॒ ଵୀତ॒ ଵି ଚ॑ ସର୍ପ॒ତାତଃ॑ । ୟେ-ଽତ୍ର॒ ସ୍ଥ ପୁ॑ରା॒ଣା ୟେ ଚ॒ ନୂତ॑ନାଃ । ଅହୋ॑ଭି-ର॒ଦ୍ଭି-ର॒କ୍ତୁଭି॒-ର୍ଵ୍ୟ॑କ୍ତମ୍ ॥ 117 ॥
ୟ॒ମୋ ଦ॑ଦାତ୍ଵ-ଵ॒ସାନ॑ମସ୍ମୈ । ନୃ ମୁ॑ଣନ୍ତୁ ନୃ ପା॒ତ୍ଵର୍ୟଃ॑ । ଅ॒କୃ॒ଷ୍ଟା ୟେ ଚ॒ କୃଷ୍ଟ॑ଜାଃ । କୁ॒ମାରୀ॑ଷୁ କ॒ନୀନୀ॑ଷୁ । ଜା॒ରିଣୀ॑ଷୁ ଚ॒ ୟେ ହି॒ତାଃ । ରେତଃ॑ ପୀତା॒ ଆଣ୍ଡ॑ପୀତାଃ । ଅଙ୍ଗା॑ରେଷୁ ଚ॒ ୟେ ହୁ॒ତାଃ । ଉ॒ଭୟା᳚-ନ୍ପୁତ୍ର॑ ପୌତ୍ର॒କାନ୍ । ୟୁ॒ଵେ॒-ଽହଂ-ୟଁ॒ମରାଜ॑ଗାନ୍ । ଶ॒ତମିନ୍ନୁ ଶ॒ରଦଃ॑ । ଅଦୋ॒ ୟଦ୍ବ୍ରହ୍ମ॑ ଵିଲ॒ବମ୍ । ପି॒ତୃ॒ଣାଞ୍ଚ॑ ୟ॒ମସ୍ୟ॑ ଚ । ଵରୁ॑ଣ॒-ସ୍ୟାଶ୍ଵି॑ନୋ-ର॒ଗ୍ନେଃ । ମ॒ରୁତା᳚ଞ୍ଚ ଵି॒ହାୟ॑ସାମ୍ । କା॒ମ॒ପ୍ର॒ୟଵ॑ଣ-ମ୍ମେ ଅସ୍ତୁ । ସ ହ୍ୟେ॑ଵାସ୍ମି॑ ସ॒ନାତ॑ନଃ । ଇତି ନାକୋ ବ୍ରହ୍ମିଶ୍ରଵୋ॑ ରାୟୋ॒ ଧନମ୍ । ପୁ॒ତ୍ରାନାପୋ॑ ଦେ॒ଵୀରି॒ହାହି॑ତା ॥ 118 ॥
(ପୁ॒ରଂ – ନଵ॑ଦ୍ଵାରା – ବ୍ର॒ହ୍ମା – ଚ – ଵ୍ୟ॑କ୍ତଗ୍ମ୍ – ଶ॒ରଦୋ॒-ଽଷ୍ଟୌ ଚ॑)
ଅନୁଵାକଃ 28
ଵିଶୀ᳚ର୍ଷ୍ଣୀ॒-ଙ୍ଗୃଦ୍ଧ୍ର॑-ଶୀର୍ଷ୍ଣୀଞ୍ଚ । ଅପେତୋ॑ ନିର୍-ଋ॒ତିଗ୍ମ୍ ହ॑ଥଃ । ପରିବାଧଗ୍ଗ୍ ଶ୍ଵେ॑ତକୁ॒କ୍ଷମ୍ । ନି॒ଜଙ୍ଘଗ୍ମ୍॑ ଶବ॒ଲୋଦ॑ରମ୍ । ସ॒ ତାନ୍. ଵା॒ଚ୍ୟାୟ॑ୟା ସ॒ହ । ଅଗ୍ନେ॒ ନାଶ॑ୟ ସ॒ନ୍ଦୃଶଃ॑ । ଈ॒ର୍ଷ୍ୟା॒ସୂ॒ୟେ ବୁ॑ଭୁ॒କ୍ଷାମ୍ । ମ॒ନ୍ୟୁ-ଙ୍କୃ॒ତ୍ୟା-ଞ୍ଚ॑ ଦୀଧିରେ । ରଥେ॑ନ କିଗ୍ମ୍ଶୁ॒କାଵ॑ତା । ଅଗ୍ନେ॒ ନାଶ॑ୟ ସ॒ନ୍ଦୃଶଃ॑ ॥ 119 ॥
(ଵିଶୀ᳚ର୍ଷ୍ଣୀ॒-ନ୍ଦଶ॑)
ଅନୁଵାକଃ 29
ପ॒ର୍ଜନ୍ୟା॑ୟ॒ ପ୍ରଗା॑ୟତ । ଦି॒ଵସ୍ପୁ॒ତ୍ରାୟ॑ ମୀ॒ଢୁଷେ᳚ । ସ ନୋ॑ ୟ॒ଵସ॑ମିଚ୍ଛତୁ । ଇ॒ଦଂ-ଵଁଚଃ॑ ପ॒ର୍ଜନ୍ୟା॑ୟ ସ୍ଵ॒ରାଜେ᳚ । ହୃ॒ଦୋ ଅ॒ସ୍ତ୍ଵନ୍ତ॑ର॒ନ୍ତ-ଦ୍ୟୁ॑ୟୋତ । ମ॒ୟୋ॒ଭୂର୍ଵାତୋ॑ ଵି॒ଶ୍ଵକୃ॑ଷ୍ଟୟ-ସ୍ସନ୍ତ୍ଵ॒ସ୍ମେ । ସୁ॒ପି॒ପ୍ପ॒ଲା ଓଷ॑ଧୀ-ର୍ଦେ॒ଵଗୋ॑ପାଃ । ୟୋ ଗର୍ଭ॒-ମୋଷ॑ଧୀନାମ୍ । ଗଵା᳚ଙ୍କୃ॒ଣୋତ୍ୟର୍ଵ॑ତାମ୍ । ପ॒ର୍ଜନ୍ୟଃ॑ ପୁରୁ॒ଷୀଣା᳚ମ୍ ॥ 120 ॥
(ପ॒ର୍ଜନ୍ୟା॑ୟ॒ ଦଶ॑)
ଅନୁଵାକଃ 30
ପୁନ॑ର୍ମାମୈତ୍ଵିନ୍ଦ୍ରି॒ୟମ୍ । ପୁନ॒ରାୟୁଃ॒ ପୁନ॒ର୍ଭଗଃ॑ । ପୁନ॒-ର୍ବ୍ରାହ୍ମ॑ଣ-ମୈତୁ ମା । ପୁନ॒-ର୍ଦ୍ରଵି॑ଣ ମୈତୁ ମା । ୟନ୍ମେ॒-ଽଦ୍ୟ ରେତଃ॑ ପୃଥି॒ଵୀମସ୍କାନ୍॑ । ୟଦୋଷ॑ଧୀର॒ପ୍ୟସ॑ର॒-ଦ୍ୟଦାପଃ॑ । ଇ॒ଦନ୍ତ-ତ୍ପୁନ॒ରାଦ॑ଦେ । ଦୀ॒ର୍ଘା॒ୟୁ॒ତ୍ଵାୟ॒ ଵର୍ଚ॑ସେ । ୟନ୍ମେ॒ ରେତଃ॒ ପ୍ରସି॑ଚ୍ୟତେ । ୟନ୍ମ॒ ଆଜା॑ୟତେ॒ ପୁନଃ॑ । ତେନ॑ ମାମ॒ମୃତ॑-ଙ୍କୁରୁ । ତେନ॑ ସୁପ୍ର॒ଜସ॑ଙ୍କୁରୁ ॥ 121 ॥
(ପୁନ॒ର୍ଦ୍ଵେ ଚ॑)
ଅନୁଵାକଃ 31
ଅ॒ଦ୍ଭୟ-ସ୍ତିରୋ॒ଧା ଜା॑ୟତ । ତଵ॑ ଵୈଶ୍ରଵ॒ଣ-ସ୍ସ॑ଦା । ତିରୋ॑ ଧେହି ସପ॒ତ୍ନାନ୍ନଃ॑ । ୟେ ଅପୋ॒-ଽଶ୍ନନ୍ତି॑ କେଚ॒ନ । ତ୍ଵା॒ଷ୍ଟ୍ରୀ-ମ୍ମା॒ୟାଂ-ଵଁ᳚ଶ୍ରଵ॒ଣଃ । ରଥଗ୍ମ୍॑ ସହସ୍ର॒ ଵନ୍ଧୁ॑ରମ୍ । ପୁ॒ରୁ॒ଶ୍ଚ॒କ୍ରଗ୍ମ୍ ସହ॑ସ୍ରାଶ୍ଵମ୍ । ଆସ୍ଥା॒ ୟାୟା॑ହି ନୋ ବ॒ଲିମ୍ । ୟସ୍ମୈ॑ ଭୂ॒ତାନି॑ ବ॒ଲିମାଵ॑ହନ୍ତି । ଧନ॒ଙ୍ଗାଵୋ॒ ହସ୍ତି॒ ହିର॑ଣ୍ୟ॒ମଶ୍ଵାନ୍॑ ॥ 122 ॥
ଅସା॑ମ ସୁମ॒ତୌ ୟ॒ଜ୍ଞିୟ॑ସ୍ୟ । ଶ୍ରିୟ॒-ମ୍ବିଭ୍ର॒ତୋ ଽନ୍ନ॑ମୁଖୀଂ-ଵିଁ॒ରାଜ᳚ମ୍ । ସୁ॒ଦ॒ର୍॒ଶ॒ନେ ଚ॑ କ୍ରୌ॒ଞ୍ଚେ ଚ॑ । ମୈ॒ନା॒ଗେ ଚ॑ ମ॒ହାଗି॑ରୌ । ଶ॒ତଦ୍ଵା॒ଟ୍ଟର॑ଗମ॒ନ୍ତା (ସ॒ତଦ୍ଵା॒ଟ୍ଟର॑ଗମ॒ନ୍ତା) । ସ॒ଗ୍ମ୍॒ହାର୍ୟ॒-ନ୍ନଗ॑ର॒-ନ୍ତଵ॑ । ଇତି ମନ୍ତ୍ରାଃ᳚ । କଲ୍ପୋ॑-ଽତ ଊ॒ର୍ଧ୍ଵମ୍ ॥ ୟଦି॒ ବଲି॒ଗ୍ମ୍॒ ହରେ᳚ତ୍ । ହି॒ର॒ଣ୍ୟ॒ନା॒ଭୟେ॑ ଵିତୁ॒ଦୟେ॑ କୌବେ॒ରାୟା॒ୟ-ମ୍ବ॑ଲିଃ ॥ 123 ॥
ସର୍ଵଭୂତାଧିପତୟେ ନ॑ମ ଇ॒ତି । ଅଥ ବଲିଗ୍ମ୍ ହୃତ୍ଵୋପ॑ତିଷ୍ଠେ॒ତ । କ୍ଷ॒ତ୍ର-ଙ୍କ୍ଷ॒ତ୍ରଂ-ଵୈଁ᳚ଶ୍ରଵ॒ଣଃ । ବ୍ରାହ୍ମଣା॑ ଵୟ॒ଗ୍ଗ୍॒ ସ୍ମଃ । ନମ॑ସ୍ତେ ଅସ୍ତୁ॒ ମା ମା॑ ହିଗ୍ମ୍ସୀଃ । ଅସ୍ମା-ତ୍ପ୍ରଵିଶ୍ୟାନ୍ନ॑ମଦ୍ଧୀ॒ତି । ଅଥ ତମଗ୍ନି-ମା॑ଦଧୀ॒ତ । ୟସ୍ମିନ୍ନେ ତତ୍କର୍ମ ପ୍ର॑ୟୁଞ୍ଜୀ॒ତ । ତି॒ରୋଧା॒ ଭୂଃ । ତି॒ରୋଧା॒ ଭୁଵଃ॑ ॥ 124 ॥
ତି॒ରୋଧା॒-ସ୍ସ୍ଵଃ॑ । ତି॒ରୋଧା॒ ଭୂର୍ଭୁଵ॒ସ୍ସ୍ଵଃ॑ । ସର୍ଵେଷାଂ-ଲୋଁକାନା-ମାଧିପତ୍ୟେ॑ ସୀଦେ॒ତି । ଅଥ ତମଗ୍ନି॑-ମିନ୍ଧୀ॒ତ । ୟସ୍ମିନ୍ନେ ତତ୍କର୍ମ ପ୍ର॑ୟୁଞ୍ଜୀ॒ତ । ତି॒ରୋଧା॒ ଭୂ-ସ୍ସ୍ଵାହା᳚ । ତି॒ରୋଧା॒ ଭୁଵ॒-ସ୍ସ୍ଵାହା᳚ । ତି॒ରୋଧା॒-ସ୍ସ୍ଵ॑-ସ୍ସ୍ଵାହା᳚ । ତି॒ରୋଧା॒ ଭୂର୍ଭୁଵ॒ସ୍ସ୍ଵ॑ସ୍ସ୍ଵାହା᳚ । ୟସ୍ମିନ୍ନସ୍ୟ କାଲେ ସର୍ଵା ଆହୁତୀର୍-ହୁତା॑ ଭଵେ॒ୟୁଃ ॥ 125 ॥
ଅପି ବ୍ରାହ୍ମଣ॑ମୁଖୀ॒ନାଃ । ତସ୍ମିନ୍ନହ୍ନଃ କାଲେ ପ୍ର॑ୟୁଞ୍ଜୀ॒ତ । ପର॑-ସ୍ସୁ॒ପ୍ତଜ॑ନାଦ୍ଵେ॒ପି । ମା ସ୍ମ ପ୍ରମାଦ୍ୟନ୍ତ॑ ମାଦ୍ଧ୍ୟା॒ପୟେତ୍ । ସର୍ଵାର୍ଥା᳚-ସ୍ସିଦ୍ଧ୍ୟ॒ନ୍ତେ । ୟ ଏ॑ଵଂ-ଵେଁ॒ଦ । କ୍ଷୁଦ୍ଧ୍ୟ-ନ୍ନିଦ॑ମଜା॒ନତାମ୍ । ସର୍ଵାର୍ଥା ନ॑ ସିଦ୍ଧ୍ୟ॒ନ୍ତେ । ୟସ୍ତେ॑ ଵି॒ଘାତୁ॑କୋ ଭ୍ରା॒ତା । ମମାନ୍ତର୍-ହୃ॑ଦୟେ॒ ଶ୍ରିତଃ ॥ 126 ॥
ତସ୍ମା॑ ଇ॒ମମଗ୍ର॒ ପିଣ୍ଡ॑ଞ୍ଜୁହୋମି । ସ ମେ᳚-ଽର୍ଥା॒-ନ୍ମା ଵିଵ॑ଧୀତ୍ । ମୟି॒ ସ୍ଵାହା᳚ ॥ ରା॒ଜା॒ଧି॒ରା॒ଜାୟ॑ ପ୍ରସହ୍ୟ ସା॒ହିନେ᳚ । ନମୋ॑ ଵ॒ୟଂ-ଵୈଁ᳚ଶ୍ରଵ॒ଣାୟ॑ କୁର୍ମହେ । ସ ମେ॒ କାମା॒ନ୍ କାମ॒ କାମା॑ୟ॒ ମହ୍ୟ᳚ମ୍ । କା॒ମେ॒ଶ୍ଵ॒ରୋ ଵୈ᳚ଶ୍ରଵ॒ଣୋ ଦ॑ଦାତୁ । କୁ॒ବେ॒ରାୟ॑ ଵୈଶ୍ରଵ॒ଣାୟ॑ । ମ॒ହା॒ରା॒ଜାୟ॒ ନମଃ॑ । କେ॒ତଵୋ॒ ଅରୁ॑ଣାସଶ୍ଚ । ଋ॒ଷ॒ୟୋ ଵାତ॑ରଶ॒ନାଃ । ପ୍ର॒ତି॒ଷ୍ଠାଗ୍ମ୍ ଶ॒ତଧା॑ ହି । ସ॒ମାହି॑ତାସୋ ସହସ୍ର॒ଧାୟ॑ସମ୍ । ଶି॒ଵା ନ॒-ଶ୍ଶନ୍ତ॑ମା ଭଵନ୍ତୁ । ଦି॒ଵ୍ୟା ଆପ॒ ଓଷ॑ଧୟଃ । ସୁ॒ମୃ॒ଡୀ॒କା ସର॑ସ୍ଵତି । ମା ତେ॒ ଵ୍ୟୋ॑ମ ସ॒ନ୍ଦୃଶି॑ ॥ 127 ॥
(ଅଶ୍ଵା᳚ନ୍-ବଲି॒-ର୍ଭୁଵୋ॑ – ଭଵେ॒ୟୁଃ – ଶ୍ରିତ – ଶ୍ଚ॑ ସ॒ପ୍ତ ଚ॑)
ଅନୁଵାକଃ 32
ସଂଵଁଥ୍ସରମେତ॑-ଦ୍ଵ୍ରତ॒ଞ୍ଚରେତ୍ । ଦ୍ଵୌ॑ ଵା ମା॒ସୌ । ନିୟମ-ସ୍ସ॑ମାସେ॒ନ । ତସ୍ମି-ନ୍ନିୟମ॑ ଵିଶେ॒ଷାଃ । ତ୍ରିଷଵଣ-ମୁଦକୋ॑ପସ୍ପ॒ର୍॒ଶୀ । ଚତୁର୍ଥ କାଲପାନ॑ଭକ୍ତ॒-ସ୍ସ୍ୟାତ୍ । ଅହରହର୍ଵା ଭୈକ୍ଷ॑ମଶ୍ନ॒ୟାତ୍ । ଔଦୁମ୍ବରୀଭି-ସ୍ସମିଦ୍ଭି-ରଗ୍ନି॑-ମ୍ପରି॒ଚରେତ୍ । ପୁନର୍ମା ମୈତ୍ଵିନ୍ଦ୍ରିୟ-ମିତ୍ୟେତେନା-ଽନୁ॑ଵାକେ॒ନ । ଉଦ୍ଧୃତ ପରିପୂତାଭିରଦ୍ଭିଃ କାର୍ୟ॑-ଙ୍କୁର୍ଵୀ॒ତ ॥ 128 ॥
ଅ॑ସଞ୍ଚ॒ୟଵାନ୍ । ଅଗ୍ନୟେ ଵାୟଵେ॑ ସୂର୍ୟା॒ୟ । ବ୍ରହ୍ମଣେ ପ୍ର॑ଜାପ॒ତୟେ । ଚନ୍ଦ୍ରମସେ ନ॑କ୍ଷତ୍ରେ॒ଭ୍ୟଃ । ଋତୁଭ୍ୟ-ସ୍ସଂଵଁ॑ଥ୍ସରା॒ୟ । ଵରୁଣା-ୟାରୁଣାୟେତି ଵ୍ର॑ତହୋ॒ମାଃ । ପ୍ର॒ଵ॒ର୍ଗ୍ୟଵ॑ଦାଦେ॒ଶଃ । ଅରୁଣାଃ କା᳚ଣ୍ଡ ଋ॒ଷୟଃ ॥ ଅରଣ୍ୟେ॑-ଽଧୀୟୀ॒ରନ୍ନ୍ । ଭଦ୍ରଙ୍କର୍ଣେଭିରିତି ଦ୍ଵେ॑ ଜପି॒ତ୍ଵା ॥ 129 ॥
ମହାନାମ୍ନୀଭି-ରୁଦକଗ୍ମ୍ ସଗ୍ଗ୍॑ସ୍ପ॒ର୍ଶ୍ୟ । ତମାଚା᳚ର୍ୟୋ ଦ॒ଦ୍ୟାତ୍ । ଶିଵାନ-ଶ୍ଶନ୍ତମେ-ତ୍ୟୋଷଧୀ॑ରାଲ॒ଭତେ । ସୁମୃଡୀକେ॑ତି ଭୂ॒ମିମ୍ । ଏଵମ॑ପଵ॒ର୍ଗେ । ଧେ॑ନୁ-ର୍ଦ॒କ୍ଷିଣା । କଗ୍ମ୍ ସଂଵାଁସ॑ଶ୍ଚ କ୍ଷୌ॒ମମ୍ । ଅନ୍ୟ॑ଦ୍ଵା ଶୁ॒କ୍ଲମ୍ । ୟ॑ଥା ଶ॒କ୍ତି ଵା । ଏଵଗ୍ଗ୍ ସ୍ଵାଦ୍ଧ୍ୟାୟ॑ ଧର୍ମେ॒ଣ । ଅରଣ୍ୟେ॑-ଽଧୀୟୀ॒ତ । ତପସ୍ଵୀ ପୁଣ୍ୟୋ ଭଵତି ତପସ୍ଵୀ ପୁ॑ଣ୍ୟୋ ଭ॒ଵତି ॥ 130 ॥
(କୁ॒ର୍ଵୀ॒ତ – ଜ॑ପି॒ତ୍ଵା – ସ୍ଵାଦ୍ଧ୍ୟାୟ॑ଧର୍ମେ॒ଣ ଦ୍ଵେ ଚ॑)
ଅନୁଵାକାନି
(ଭ॒ଦ୍ରଗ୍ଗ୍ – ସ୍ମୃତିଃ॑ – ସାକ॒ଜାନ୍ନା॒ – ମକ୍ଷ୍ୟ- ତି॑ତା॒ମ୍ରା – ଣ୍ୟ॑ତ୍ୟୁର୍ଧ୍ଵା॒କ୍ଷ – ଆରୋଗଃ – କ୍ଵେଦ – ମଗ୍ନିଶ୍ଚ – ସ॑ହସ୍ର॒ଵୃତ୍ – ପ॒ଵିତ୍ର॑ଵନ୍ତ॒ -ଆତ॑ନୁଷ୍ଵା॒ -ଷ୍ଟୟୋ॑ନୀଂ॒ – ୟୋଁ-ଽସା॒ – ଵଥାଦିତ୍ୟ – ସ୍ୟାରୋଗ-ସ୍ୟାଥ ଵାୟୋ- ରଥାଗ୍ନେ॒–ର୍ ଦକ୍ଷିଣପୂର୍ଵସ୍ୟା – ମି॑ନ୍ଦ୍ରଘୋ॒ଷା ଵ॒-ଆପ॑ମାପାଂ॒ୟୋଁ॑-ଽପା – ମାପୋ॒ ଵୈ – ଚତୁ॑ଷ୍ଟୟ୍ୟୋ – ଜାନୁଦ॒ଘ୍ନୀ – ମ॒ଗ୍ନି-ମ୍ପ୍ର॒ଣୀୟେ॒ – ମା ନୁ॑ କଂ॒ – ଵିଁଶୀ᳚ର୍ଷ୍ଣୀଂ – ପ॒ର୍ଜନ୍ୟା॑ୟ॒ – ପୁନ॑ – ର॒ଦ୍ଭ୍ୟଃ -ସଂଵଁଥ୍ସର-ନ୍ଦ୍ଵାତ୍ରିଗ୍ମ୍॑ଶତ୍)
(ଭଦ୍ରଂ – ତପସ୍ଵୀ ପୁଣ୍ୟୋ ଭଵତି ତପସ୍ଵୀ ପୁ॑ଣ୍ୟୋ ଭ॒ଵତି)
॥ ହରିଃ॑ ଓମ୍ ॥
॥ କୃଷ୍ଣ ୟଜୁର୍ଵେଦୀୟ ତୈତ୍ତିରୀୟ ଆରଣ୍ୟକେ ପ୍ରଥମଃ ପ୍ରପାଠକଃ (ଅରୁଣପ୍ରଶ୍ନଃ) ସମାପ୍ତଃ ॥