કૃષ્ણ યજુર્વેદીય તૈત્તિરીય સંહિતાયાં ષષ્ઠકાણ્ડે દ્વિતીયઃ પ્રશ્નઃ – સોમમન્ત્રબ્રાહ્મણનિરૂપણં
ઓ-ન્નમઃ પરમાત્મને, શ્રી મહાગણપતયે નમઃ,
શ્રી ગુરુભ્યો નમઃ । હ॒રિઃ॒ ઓમ્ ॥
યદુ॒ભૌ વિ॒મુચ્યા॑-ઽઽતિ॒થ્ય-ઙ્ગૃ॑હ્ણી॒યા-દ્ય॒જ્ઞં-વિઁચ્છિ॑ન્દ્યા॒-દ્યદુ॒ભાવ-વિ॑મુચ્ય॒ યથા-ઽના॑ગતાયા-ઽઽતિ॒થ્ય-ઙ્ક્રિ॒યતે॑ તા॒દૃગે॒વ ત-દ્વિમુ॑ક્તો॒-ઽન્યો॑-ઽન॒ડ્વા-ન્ભવ॒ત્ય વિ॑મુક્તો॒-ઽન્યો-ઽથા॑-ઽઽતિ॒થ્ય-ઙ્ગૃ॑હ્ણાતિ ય॒જ્ઞસ્ય॒ સન્ત॑ત્યૈ॒ પત્ન્ય॒ન્વાર॑ભતે॒ પત્ની॒ હિ પારી॑ણહ્ય॒સ્યેશે॒ પત્નિ॑યૈ॒ વાનુ॑મત॒-ન્નિર્વ॑પતિ॒ યદ્વૈ પત્ની॑ ય॒જ્ઞસ્ય॑ ક॒રોતિ॑ મિથુ॒ન-ન્તદથો॒ પત્નિ॑યા એ॒વૈ- [પત્નિ॑યા એ॒વ, એ॒ષ] 1
-ષ ય॒જ્ઞસ્યા᳚ન્વાર॒ભોં ઽન॑વચ્છિત્ત્યૈ॒ યાવ॑-દ્ભિ॒ર્વૈ રાજા॑-ઽનુચ॒રૈરા॒ગચ્છ॑તિ॒ સર્વે᳚ભ્યો॒ વૈ તેભ્ય॑ આતિ॒થ્ય-ઙ્ક્રિ॑યતે॒ છન્દાગ્મ્॑સિ॒ ખલુ॒ વૈ સોમ॑સ્ય॒ રાજ્ઞો॑-ઽનુચ॒રાણ્ય॒ગ્ને-રા॑તિ॒થ્યમ॑સિ॒ વિષ્ણ॑વે॒ ત્વેત્યા॑હ ગાયત્રિ॒યા એ॒વૈતેન॑ કરોતિ॒ સોમ॑સ્યા-ઽઽતિ॒થ્યમ॑સિ॒ વિષ્ણ॑વે॒ ત્વેત્યા॑હ ત્રિ॒ષ્ટુભ॑ એ॒વૈતેન॑ કરો॒ત્યતિ॑થેરાતિ॒થ્યમ॑સિ॒ વિષ્ણ॑વે॒ ત્વેત્યા॑હ॒ જગ॑ત્યા [જગ॑ત્યૈ, એ॒વૈતેન॑] 2
એ॒વૈતેન॑ કરોત્ય॒ગ્નયે᳚ ત્વા રાયસ્પોષ॒દાવ્ન્ને॒ વિષ્ણ॑વે॒ ત્વેત્યા॑હાનુ॒ષ્ટુભ॑ એ॒વૈતેન॑ કરોતિ શ્યે॒નાય॑ ત્વા સોમ॒ભૃતે॒ વિષ્ણ॑વે॒ ત્વેત્યા॑હ ગાયત્રિ॒યા એ॒વૈતેન॑ કરોતિ॒ પઞ્ચ॒ કૃત્વો॑ ગૃહ્ણાતિ॒ પઞ્ચા᳚ક્ષરા પ॒ઙ્ક્તિઃ પાઙ્ક્તો॑ ય॒જ્ઞો ય॒જ્ઞમે॒વાવ॑ રુન્ધે બ્રહ્મવા॒દિનો॑ વદન્તિ॒ કસ્મા᳚-થ્સ॒ત્યા-દ્ગા॑યત્રિ॒યા ઉ॑ભ॒યત॑ આતિ॒થ્યસ્ય॑ ક્રિયત॒ ઇતિ॒ યદે॒વા-ઽદ-સ્સોમ॒મા- [યદે॒વા-ઽદ-સ્સોમ॒મા, આહ॑ર॒-ત્તસ્મા᳚-] 3
-ઽહ॑ર॒-ત્તસ્મા᳚-દ્ગાયત્રિ॒યા ઉ॑ભ॒યત॑ આતિ॒થ્યસ્ય॑ ક્રિયતે પુ॒રસ્તા᳚ચ્ચો॒ પરિ॑ષ્ટાચ્ચ॒ શિરો॒ વા એ॒ત-દ્ય॒જ્ઞસ્ય॒ યદા॑તિ॒થ્ય-ન્નવ॑કપાલઃ પુરો॒ડાશો॑ ભવતિ॒ તસ્મા᳚ન્નવ॒ધા શિરો॒ વિષ્યૂ॑ત॒-ન્નવ॑કપાલઃ પુરો॒ડાશો॑ ભવતિ॒ તે ત્રય॑સ્ત્રિકપા॒લાસ્ત્રિ॒વૃતા॒ સ્તોમે॑ન॒ સમ્મિ॑તા॒સ્તેજ॑સ્ત્રિ॒વૃ-ત્તેજ॑ એ॒વ ય॒જ્ઞસ્ય॑ શી॒ર્॒ષ-ન્દ॑ધાતિ॒ નવ॑કપાલઃ પુરો॒ડાશો॑ ભવતિ॒ તે ત્રય॑સ્ત્રિકપા॒લાસ્ત્રિ॒વૃતા᳚ પ્રા॒ણેન॒ સમ્મિ॑તાસ્ત્રિ॒વૃદ્વૈ [ ] 4
પ્રા॒ણ-સ્ત્રિ॒વૃત॑મે॒વ પ્રા॒ણમ॑ભિપૂ॒ર્વં-યઁ॒જ્ઞસ્ય॑ શી॒ર્॒ષ-ન્દ॑ધાતિ પ્ર॒જાપ॑તે॒ર્વા એ॒તાનિ॒ પક્ષ્મા॑ણિ॒ યદ॑શ્વવા॒લા ઐ᳚ક્ષ॒વી તિ॒રશ્ચી॒ યદાશ્વ॑વાલઃ પ્રસ્ત॒રો ભવ॑ત્યૈક્ષ॒વી તિ॒રશ્ચી᳚ પ્ર॒જાપ॑તેરે॒વ તચ્ચક્ષુ॒-સ્સમ્ભ॑રતિ દે॒વા વૈ યા આહુ॑તી॒રજુ॑હવુ॒સ્તા અસુ॑રા નિ॒ષ્કાવ॑માદ॒-ન્તે દે॒વાઃ કા᳚ર્ષ્મ॒ર્ય॑મપશ્યન્ કર્મ॒ણ્યો॑ વૈ કર્મૈ॑નેન કુર્વી॒તેતિ॒ તે કા᳚ર્ષ્મર્ય॒મયા᳚-ન્પરિ॒ધી- [-ન્પરિ॒ધીન્, અ॒કુ॒ર્વ॒ત॒ તૈર્વૈ] 5
-ન॑કુર્વત॒ તૈર્વૈ તે રક્ષા॒ગ્॒સ્યપા᳚ઘ્નત॒ ય-ત્કા᳚ર્ષ્મર્ય॒મયાઃ᳚ પરિ॒ધયો॒ ભવ॑ન્તિ॒ રક્ષ॑સા॒મપ॑હત્યૈ॒ સગ્ગ્ સ્પ॑ર્શયતિ॒ રક્ષ॑સા॒મન॑ન્વ-વચારાય॒ ન પુ॒રસ્તા॒-ત્પરિ॑ દધાત્યાદિ॒ત્યો હ્યે॑વોદ્ય-ન્પુ॒રસ્તા॒-દ્રક્ષાગ્॑સ્યપ॒હન્ત્યૂ॒ર્ધ્વે સ॒મિધા॒વા દ॑ધાત્યુ॒પરિ॑ષ્ટાદે॒વ રક્ષા॒ગ્॒સ્યપ॑ હન્તિ॒ યજુ॑ષા॒-ઽન્યા-ન્તૂ॒ષ્ણીમ॒ન્યા-મ્મિ॑થુન॒ત્વાય॒ દ્વે આ દ॑ધાતિ દ્વિ॒પા-દ્યજ॑માનઃ॒ પ્રતિ॑ષ્ઠિત્યૈ બ્રહ્મવા॒દિનો॑ વદ- [વદન્તિ, અ॒ગ્નિશ્ચ॒ વા] 6
-ન્ત્ય॒ગ્નિશ્ચ॒ વા એ॒તૌ સોમ॑શ્ચ ક॒થા સોમા॑યા-ઽઽતિ॒થ્ય-ઙ્ક્રિ॒યતે॒ નાગ્નય॒ ઇતિ॒ યદ॒ગ્નાવ॒ગ્નિ-મ્મ॑થિ॒ત્વા પ્ર॒હર॑તિ॒ તેનૈ॒વાગ્નય॑ આતિ॒થ્ય-ઙ્ક્રિ॑ય॒તે ઽથો॒ ખલ્વા॑હુર॒ગ્નિ-સ્સર્વા॑ દે॒વતા॒ ઇતિ॒ યદ્ધ॒વિરા॒સાદ્યા॒ગ્નિ-મ્મન્થ॑તિ હ॒વ્યાયૈ॒વા-ઽઽસ॑ન્નાય॒ સર્વા॑ દે॒વતા॑ જનયતિ ॥ 7 ॥
(પત્નિ॑યા એ॒વ – જગ॑ત્યા॒ – આ – ત્રિ॒વૃદ્વૈ – પ॑રિ॒ધીન્ – વ॑દ॒ન્ત્યે – ક॑ચત્વારિગ્મ્શચ્ચ) (અ. 1)
દે॒વા॒સુ॒રા-સ્સંયઁ॑ત્તા આસ॒-ન્તે દે॒વા મિ॒થો વિપ્રિ॑યા આસ॒-ન્તે᳚-ઽ(1॒)ન્યો᳚-ઽન્યસ્મૈ॒ જ્યૈષ્ઠ્યા॒યાતિ॑ષ્ઠમાનાઃ પઞ્ચ॒ધા વ્ય॑ક્રામન્ન॒ગ્નિર્વસુ॑ભિ॒-સ્સોમો॑ રુ॒દ્રૈરિન્દ્રો॑ મ॒રુદ્ભિ॒-ર્વરુ॑ણ આદિ॒ત્યૈ-ર્બૃહ॒સ્પતિ॒-ર્વિશ્વૈ᳚ર્દે॒વૈસ્તે॑ ઽમન્ય॒ન્તાસુ॑રેભ્યો॒ વા ઇ॒દ-મ્ભ્રાતૃ॑વ્યેભ્યો રદ્ધ્યામો॒ યન્મિ॒થો વિપ્રિ॑યા॒-સ્સ્મો યા ન॑ ઇ॒માઃ પ્રિ॒યાસ્ત॒નુવ॒સ્તા-સ્સ॒મવ॑દ્યામહૈ॒ તાભ્ય॒-સ્સ નિર્-ઋ॑ચ્છા॒દ્યો [નિર્-ઋ॑ચ્છા॒દ્યઃ, નઃ॒ પ્ર॒થ॒મો᳚(1॒)-ઽન્યો᳚] 8
નઃ॑ પ્રથ॒મો᳚(1॒)-ઽન્યો᳚-ઽન્યસ્મૈ॒ દ્રુહ્યા॒દિતિ॒ તસ્મા॒દ્ય-સ્સતા॑નૂનપ્ત્રિણા-મ્પ્રથ॒મો દ્રુહ્ય॑તિ॒ સ આર્તિ॒માર્ચ્છ॑તિ॒ ય-ત્તા॑નૂન॒પ્ત્રગ્મ્ સ॑મવ॒દ્યતિ॒ ભ્રાતૃ॑વ્યાભિભૂત્યૈ॒ ભવ॑ત્યા॒ત્મના॒ પરા᳚-ઽસ્ય॒ ભ્રાતૃ॑વ્યો ભવતિ॒ પઞ્ચ॒ કૃત્વો-ઽવ॑દ્યતિ પઞ્ચ॒ધા હિ તે ત-થ્સ॑મ॒વાદ્ય॒ન્તાથો॒ પઞ્ચા᳚ક્ષરા પ॒ઙ્ક્તિઃ પાઙ્ક્તો॑ ય॒જ્ઞો ય॒જ્ઞમે॒વાવ॑ રુન્ધ॒ આપ॑તયે ત્વા ગૃહ્ણા॒મીત્યા॑હ પ્રા॒ણો વા [પ્રા॒ણો વૈ, આપ॑તિઃ] 9
આપ॑તિઃ પ્રા॒ણમે॒વ પ્રી॑ણાતિ॒ પરિ॑પતય॒ ઇત્યા॑હ॒ મનો॒ વૈ પરિ॑પતિ॒ર્મન॑ એ॒વ પ્રી॑ણાતિ॒ તનૂ॒નપ્ત્ર॒ ઇત્યા॑હ ત॒નુવો॒ હિ તે તા-સ્સ॑મ॒વાદ્ય॑ન્ત શાક્વ॒રાયેત્યા॑હ॒ શક્ત્યૈ॒ હિ તે તા-સ્સ॑મ॒વાદ્ય॑ન્ત॒ શક્મ॒-ન્નોજિ॑ષ્ઠા॒યેત્યા॒હૌજિ॑ષ્ઠ॒ગ્મ્॒ હિ તે ત દા॒ત્મન॑-સ્સમ॒વાદ્ય॒ન્તા–ના॑ધૃષ્ટ-મસ્યનાધૃ॒ષ્ય-મિત્યા॒હા-ઽના॑ધૃષ્ટ॒ગ્ગ્॒ હ્યે॑તદ॑નાધૃ॒ષ્ય-ન્દે॒વાના॒-મોજ॒ [દે॒વાના॒-મોજઃ॑, ઇત્યા॑હ] 10
ઇત્યા॑હ દે॒વાના॒ગ્॒ હ્યે॑તદોજો॑-ઽભિશસ્તિ॒પા અ॑નભિશસ્તે॒ન્યમિત્યા॑હા-ભિશસ્તિ॒પા હ્યે॑તદ॑ -નભિશસ્તે॒ન્યમનુ॑ મે દી॒ક્ષા-ન્દી॒ક્ષાપ॑તિ-ર્મન્યતા॒મિત્યા॑હ યથાય॒જુરે॒વૈત-દ્ઘૃ॒તં-વૈઁ દે॒વા વજ્ર॑-ઙ્કૃ॒ત્વા સોમ॑મઘ્ન-ન્નન્તિ॒કમિ॑વ॒ ખલુ॒ વા અ॑સ્યૈ॒તચ્ચ॑રન્તિ॒ ય-ત્તા॑નૂન॒પ્ત્રેણ॑ પ્ર॒ચર॑ન્ત્ય॒ગ્મ્॒ શુરગ્મ્॑ શુસ્તે દેવ સો॒મા-ઽઽ પ્યા॑યતા॒-મિત્યા॑હ॒ ય- [-મિત્યા॑હ॒ યત્, એ॒વાસ્યા॑-] 11
-દે॒વાસ્યા॑-પુવા॒યતે॒ યન્મીય॑તે॒-તદે॒વાસ્યૈ॒તેના-ઽઽ પ્યા॑યય॒ત્યા તુભ્ય॒મિન્દ્રઃ॑ પ્યાયતા॒મા ત્વમિન્દ્રા॑ય પ્યાય॒સ્વેત્યા॑-હો॒ભાવે॒વેન્દ્ર॑-ઞ્ચ॒ સોમ॒-ઞ્ચા-ઽઽપ્યા॑યય॒ત્યા પ્યા॑યય॒ સખી᳚ન્-થ્સ॒ન્યા મે॒ધયેત્યા॑હ॒ર્ત્વિજો॒ વા અ॑સ્ય॒ સખા॑ય॒સ્તા-ને॒વા-ઽઽપ્યા॑યયતિ સ્વ॒સ્તિ તે॑ દેવ સોમ સુ॒ત્યામ॑શી॒યે- [સુ॒ત્યામ॑શી॒ય, ઇત્યા॑હા॒ ઽઽશિષ॑-] 12
-ત્યા॑હા॒ ઽઽશિષ॑-મે॒વૈતામા શા᳚સ્તે॒ પ્ર વા એ॒તે᳚-ઽસ્મા-લ્લો॒કાચ્ચ્ય॑વન્તે॒ યે સોમ॑મા-પ્યા॒યય॑ન્ત્ય-ન્તરિક્ષદેવ॒ત્યો॑ હિ સોમ॒ આપ્યા॑યિત॒ એષ્ટા॒ રાયઃ॒ પ્રેષે ભગા॒યેત્યા॑હ॒ દ્યાવા॑પૃથિ॒વીભ્યા॑મે॒વ ન॑મ॒સ્કૃત્યા॒સ્મિ-લ્લોઁ॒કે પ્રતિ॑ તિષ્ઠન્તિ દેવાસુ॒રા-સ્સંયઁ॑ત્તા આસ॒-ન્તે દે॒વા બિભ્ય॑તો॒-ઽગ્નિ-મ્પ્રાવિ॑શ॒-ન્તસ્મા॑દાહુર॒ગ્નિ-સ્સર્વા॑ દે॒વતા॒ ઇતિ॒ તે᳚- [દે॒વતા॒ ઇતિ॒ તે, અ॒ગ્નિમે॒વ] 13
-ઽગ્નિમે॒વ વરૂ॑થ-ઙ્કૃ॒ત્વા ઽસુ॑રાન॒ભ્ય॑ભવ-ન્ન॒ગ્નિમિ॑વ॒ ખલુ॒ વા એ॒ષ પ્રવિ॑શતિ॒ યો॑-ઽવાન્તરદી॒ક્ષામુ॒પૈતિ॒ ભ્રાતૃ॑વ્યાભિભૂત્યૈ॒ ભવ॑ત્યા॒ત્મના॒ પરા᳚-ઽસ્ય॒ ભ્રાતૃ॑વ્યો ભવત્યા॒ત્માન॑મે॒વ દી॒ક્ષયા॑ પાતિ પ્ર॒જામ॑વાન્તરદી॒ક્ષયા॑ સન્ત॒રા-મ્મેખ॑લાગ્મ્ સ॒માય॑ચ્છતે પ્ર॒જા હ્યા᳚ત્મનો-ઽન્ત॑રતરા ત॒પ્તવ્ર॑તો ભવતિ॒ મદ॑ન્તીભિર્માર્જયતે॒ નિર્હ્ય॑ગ્નિ-શ્શી॒તેન॒ વાય॑તિ॒ સમિ॑દ્ધ્યૈ॒ યા તે॑ અગ્ને॒ રુદ્રિ॑યા ત॒નૂરિત્યા॑હ॒ સ્વયૈ॒વૈન॑-દ્દે॒વત॑યા વ્રતયતિ સયોનિ॒ત્વાય॒ શાન્ત્યૈ᳚ ॥ 14 ॥
(યો – વા – ઓજ॑ – આહ॒ ય – દ॑શી॒યે – તિ॒ તે᳚ – ઽગ્ન॒ – એકા॑દશ ચ) (અ. 2)
તેષા॒મસુ॑રાણા-ન્તિ॒સ્રઃ પુર॑ આસ-ન્નય॒સ્મ-ય્ય॑વ॒મા-ઽથ॑ રજ॒તા-ઽથ॒ હરિ॑ણી॒ તા દે॒વા જેતુ॒-ન્નાશ॑ક્નુવ॒-ન્તા ઉ॑પ॒સદૈ॒વાજિ॑ગીષ॒-ન્તસ્મા॑દાહુ॒ર્યશ્ચૈ॒વં-વેઁદ॒ યશ્ચ॒ નોપ॒સદા॒ વૈ મ॑હાપુ॒ર-ઞ્જ॑ય॒ન્તીતિ॒ ત ઇષુ॒ગ્મ્॒ સમ॑સ્કુર્વતા॒- ગ્નિમની॑ક॒ગ્મ્॒ સોમગ્મ્॑ શ॒લ્યં-વિઁષ્ણુ॒-ન્તેજ॑ન॒-ન્તે᳚-ઽબ્રુવ॒ન્ ક ઇ॒મામ॑સિષ્ય॒તીતિ॑ [ ] 15
રુ॒દ્ર ઇત્ય॑બ્રુવ-ન્રુ॒દ્રો વૈ ક્રૂ॒ર-સ્સો᳚-ઽસ્ય॒ત્વિતિ॒ સો᳚-ઽબ્રવી॒-દ્વરં॑-વૃઁણા અ॒હમે॒વ પ॑શૂ॒ના-મધિ॑પતિરસા॒નીતિ॒ તસ્મા᳚-દ્રુ॒દ્રઃ પ॑શૂ॒ના-મધિ॑પતિ॒સ્તાગ્મ્ રુ॒દ્રો-ઽવા॑સૃજ॒-થ્સ તિ॒સ્રઃ પુરો॑ ભિ॒ત્ત્વૈભ્યો લો॒કેભ્યો- ઽસુ॑રા॒-ન્પ્રાણુ॑દત॒ યદુ॑પ॒સદ॑ ઉપસ॒દ્યન્તે॒ ભ્રાતૃ॑વ્યપરાણુત્યૈ॒ નાન્યામાહુ॑તિ-મ્પુ॒રસ્તા᳚-જ્જુહુયા॒-દ્યદ॒ન્યામાહુ॑તિ-મ્પુ॒રસ્તા᳚-જ્જુહુ॒યા- [-જ્જુહુ॒યાત્, અ॒ન્યન્મુખ॑-ઙ્કુર્યા-] 16
-દ॒ન્યન્મુખ॑-ઙ્કુર્યા-થ્સ્રુ॒વેણા॑-ઽઘા॒રમા ઘા॑રયતિ ય॒જ્ઞસ્ય॒ પ્રજ્ઞા᳚ત્યૈ॒ પરાં॑અતિ॒ક્રમ્ય॑ જુહોતિ॒ પરા॑ચ એ॒વૈભ્યો લો॒કેભ્યો॒ યજ॑માનો॒ ભ્રાતૃ॑વ્યા॒-ન્પ્ર ણુ॑દતે॒ પુન॑રત્યા॒ક્રમ્યો॑પ॒સદ॑-ઞ્જુહોતિ પ્ર॒ણુદ્યૈ॒વૈભ્યો લો॒કેભ્યો॒ ભ્રાતૃ॑વ્યાઞ્જિ॒ત્વા ભ્રા॑તૃવ્યલો॒ક-મ॒ભ્યારો॑હતિ દે॒વા વૈ યાઃ પ્રા॒તરુ॑પ॒સદ॑ ઉ॒પાસી॑દ॒-ન્નહ્ન॒સ્તાભિ॒રસુ॑રા॒-ન્પ્રાણુ॑દન્ત॒ યા-સ્સા॒યગ્મ્ રાત્રિ॑યૈ॒ તાભિ॒ર્ય-થ્સા॒ય-મ્પ્રા॑ત-રુપ॒સદ॑- [-રુપ॒સદઃ॑, ઉ॒પ॒સ॒દ્યન્તે॑] 17
ઉપસ॒દ્યન્તે॑ ઽહોરા॒ત્રાભ્યા॑મે॒વ ત-દ્યજ॑માનો॒ ભ્રાતૃ॑વ્યા॒-ન્પ્ર ણુ॑દતે॒ યાઃ પ્રા॒તર્યા॒જ્યા᳚-સ્સ્યુસ્તા-સ્સા॒ય-મ્પુ॑રો-ઽનુવા॒ક્યાઃ᳚ કુર્યા॒દયા॑તયામત્વાય તિ॒સ્ર ઉ॑પ॒સદ॒ ઉપૈ॑તિ॒ ત્રય॑ ઇ॒મે લો॒કા ઇ॒માને॒વ લો॒કા-ન્પ્રી॑ણાતિ॒ ષટ્-થ્સ-મ્પ॑દ્યન્તે॒ ષડ્વા ઋ॒તવ॑ ઋ॒તૂને॒વ પ્રી॑ણાતિ॒ દ્વાદ॑શા॒હીને॒ સોમ॒ ઉપૈ॑તિ॒ દ્વાદ॑શ॒ માસા᳚-સ્સંવઁથ્સ॒ર-સ્સ॑વન્થ્સ॒રમે॒વ પ્રી॑ણાતિ॒ ચતુ॑ર્વિગ્મ્શતિ॒-સ્સ- [ચતુ॑ર્વિગ્મ્શતિ॒-સ્સમ્, પ॒દ્ય॒ન્તે॒ ચતુ॑ર્વિગ્મ્શતિ-] 18
-મ્પ॑દ્યન્તે॒ ચતુ॑ર્વિગ્મ્શતિ-રર્ધમા॒સા અ॑ર્ધમા॒સાને॒વ પ્રી॑ણા॒ત્યારા᳚ગ્રા-મવાન્તરદી॒ક્ષા-મુપે॑યા॒દ્યઃ કા॒મયે॑તા॒-ઽસ્મિ-ન્મે॑ લો॒કે-ઽર્ધુ॑કગ્ગ્ સ્યા॒દિત્યેક॒મગ્રે-ઽથ॒ દ્વાવથ॒ ત્રીનથ॑ ચ॒તુર॑ એ॒ષા વા આરા᳚ગ્રા ઽવાન્તરદી॒ક્ષા ઽસ્મિન્ને॒વાસ્મૈ॑ લો॒કે-ઽર્ધુ॑ક-મ્ભવતિ પ॒રોવ॑રીયસી-મવાન્તરદી॒ક્ષા-મુપે॑યા॒દ્યઃ કા॒મયે॑તા॒મુષ્મિ॑-ન્મે લો॒કે-ઽર્ધુ॑કગ્ગ્ સ્યા॒દિતિ॑ ચ॒તુરો-ઽગ્રે ઽથ॒ ત્રીનથ॒ દ્વાવથૈક॑મે॒ષા વૈ પ॒રોવ॑રીયસ્ય-વાન્તરદી॒ક્ષા ઽમુષ્મિ॑ન્ને॒વાસ્મૈ॑ લો॒કે-ઽર્ધુ॑ક-મ્ભવતિ ॥ 19 ॥
(અ॒સિ॒ષ્ય॒તીતિ॑ – જુહુ॒યાથ્ – સા॒ય-મ્પ્રા॑તરુપ॒સદ॒ – શ્ચતુ॑ર્વિગ્મ્શતિ॒-સ્સં – ચ॒તુરો-ઽગ્રે॒ – ષોડ॑શ ચ) (અ. 3)
સુ॒વ॒ર્ગં-વાઁ એ॒તે લો॒કં-યઁ॑ન્તિ॒ ય ઉ॑પ॒સદ॑ ઉપ॒યન્તિ॒ તેષાં॒-યઁ ઉ॒ન્નય॑તે॒ હીય॑ત એ॒વ સ નોદ॑ને॒ષીતિ॒ સૂ᳚ન્નીયમિવ॒ યો વૈ સ્વા॒ર્થેતાં᳚-યઁ॒તાગ્ શ્રા॒ન્તો હીય॑ત ઉ॒ત સ નિ॒ષ્ટ્યાય॑ સ॒હ વ॑સતિ॒ તસ્મા᳚-થ્સ॒કૃદુ॒ન્નીય॒ નાપ॑ર॒મુન્ન॑યેત દ॒દ્ધ્નોન્ન॑યેતૈ॒તદ્વૈ પ॑શૂ॒નાગ્મ્ રૂ॒પગ્મ્ રૂ॒પેણૈ॒વ પ॒શૂનવ॑ રુન્ધે [ ] 20
ય॒જ્ઞો દે॒વેભ્યો॒ નિલા॑યત॒ વિષ્ણૂ॑ રૂ॒પ-ઙ્કૃ॒ત્વા સ પૃ॑થિ॒વી-મ્પ્રાવિ॑શ॒-ત્ત-ન્દે॒વા હસ્તા᳚ન્-થ્સ॒ગ્મ્॒ રભ્યૈ᳚ચ્છ॒-ન્તમિન્દ્ર॑ ઉ॒પર્યુ॑પ॒ર્યત્ય॑ક્રામ॒-થ્સો᳚-ઽબ્રવી॒-ત્કો મા॒-ઽયમુ॒પર્યુ॑પ॒ર્યત્ય॑ક્રમી॒-દિત્ય॒હ-ન્દુ॒ર્ગે હન્તેત્યથ॒ કસ્ત્વમિત્ય॒હ-ન્દુ॒ર્ગાદાહ॒ર્તેતિ॒ સો᳚-ઽબ્રવી-દ્દુ॒ર્ગે વૈ હન્તા॑-ઽવોચથા વરા॒હો॑-ઽયં-વાઁ॑મમો॒ષ- [-વાઁ॑મમો॒ષઃ, સ॒પ્તા॒ના] 21
-સ્સ॑પ્તા॒ના-ઙ્ગિ॑રી॒ણા-મ્પ॒રસ્તા᳚દ્વિ॒ત્તં-વેઁદ્ય॒મસુ॑રાણા-મ્બિભર્તિ॒ ત-ઞ્જ॑હિ॒ યદિ॑ દુ॒ર્ગે હન્તા-ઽસીતિ॒ સ દ॑ર્ભપુઞ્જી॒લમુ॒-દ્વૃહ્ય॑ સ॒પ્ત ગિ॒રી-ન્ભિ॒ત્ત્વા તમ॑હ॒ન્-થ્સો᳚-ઽબ્રવી-દ્દુ॒ર્ગાદ્વા આહ॑ર્તાવોચથા એ॒તમા હ॒રેતિ॒ તમે᳚ભ્યો ય॒જ્ઞ એ॒વ ય॒જ્ઞમા-ઽહ॑ર॒દ્ય-ત્તદ્વિ॒ત્તં-વેઁદ્ય॒મસુ॑રાણા॒-મવિ॑ન્દન્ત॒ તદેકં॒-વેઁદ્યૈ॑ વેદિ॒ત્વ-મસુ॑રાણાં॒- [-મસુ॑રાણામ્, વા ઇ॒યમગ્ર॑] 22
-વાઁ ઇ॒યમગ્ર॑ આસી॒-દ્યાવ॒દાસી॑નઃ પરા॒પશ્ય॑તિ॒ તાવ॑-દ્દે॒વાના॒-ન્તે દે॒વા અ॑બ્રુવ॒ન્નસ્ત્વે॒વ નો॒-ઽસ્યામપીતિ॒ કિય॑દ્વો દાસ્યામ॒ ઇતિ॒ યાવ॑દિ॒યગ્મ્ સ॑લાવૃ॒કી ત્રિઃ પ॑રિ॒ક્રામ॑તિ॒ તાવ॑ન્નો દ॒ત્તેતિ॒ સ ઇન્દ્ર॑-સ્સલાવૃ॒કી રૂ॒પ-ઙ્કૃ॒ત્વેમા-ન્ત્રિ-સ્સ॒ર્વતઃ॒ પર્ય॑ક્રામ॒-ત્તદિ॒મામ॑વિન્દન્ત॒ યદિ॒મામવિ॑ન્દન્ત॒ ત-દ્વેદ્યૈ॑ વેદિ॒ત્વગ્મ્ [વેદિ॒ત્વમ્, સા વા ઇ॒યગ્મ્] 23
સા વા ઇ॒યગ્મ્ સર્વૈ॒વ વેદિ॒રિય॑તિ શક્ષ્યા॒મીતિ॒ ત્વા અ॑વ॒માય॑ યજન્તે ત્રિ॒ગ્મ્॒શ-ત્પ॒દાનિ॑ પ॒શ્ચા-ત્તિ॒રશ્ચી॑ ભવતિ॒ ષટ્ત્રિગ્મ્॑શ॒-ત્પ્રાચી॒ ચતુ॑ર્વિગ્મ્શતિઃ પુ॒રસ્તા᳚-ત્તિ॒રશ્ચી॒ દશ॑દશ॒ સમ્પ॑દ્યન્તે॒ દશા᳚ક્ષરા વિ॒રાડન્નં॑-વિઁ॒રા-ડ્વિ॒રાજૈ॒વાન્નાદ્ય॒મવ॑ રુન્ધ॒ ઉદ્ધ॑ન્તિ॒ યદે॒વાસ્યા॑ અમે॒દ્ધ્ય-ન્તદપ॑ હ॒ન્ત્યુદ્ધ॑ન્તિ॒ તસ્મા॒દોષ॑ધયઃ॒ પરા॑ ભવન્તિ બ॒ર્॒હિ-સ્સ્તૃ॑ણાતિ॒ તસ્મા॒દોષ॑ધયઃ॒ પુન॒રા ભ॑વ॒ન્ત્યુત્ત॑ર-મ્બ॒ર્॒હિષ॑ ઉત્તરબ॒ર્॒હિ-સ્સ્તૃ॑ણાતિ પ્ર॒જા વૈ બ॒ર્॒હિર્યજ॑માન ઉત્તર બ॒ર્॒હિ ર્યજ॑માન-મે॒વા-ય॑જમાના॒દુત્ત॑ર-ઙ્કરોતિ॒ તસ્મા॒-દ્યજ॑મા॒નો ઽય॑જમાના॒દુત્ત॑રઃ ॥ 24 ॥
(રુ॒ન્ધે॒ – વા॒મ॒મો॒ષો – વે॑દિ॒ત્વમસુ॑રાણાં – વેઁદિ॒ત્વં – ભ॑વન્તિ॒ – પઞ્ચ॑વિગ્મ્શતિશ્ચ) (અ. 4)
યદ્વા અની॑શાનો ભા॒રમા॑દ॒ત્તે વિ વૈ સ લિ॑શતે॒ ય-દ્દ્વાદ॑શ સા॒હ્નસ્યો॑પ॒સદ॒-સ્સ્યુસ્તિ॒સ્ત્રો॑-ઽહીન॑સ્ય ય॒જ્ઞસ્ય॒ વિલો॑મ ક્રિયેત તિ॒સ્ર એ॒વ સા॒હ્નસ્યો॑પ॒સદો॒ દ્વાદ॑શા॒હીન॑સ્ય ય॒જ્ઞસ્ય॑ સવીર્ય॒ત્વાયાથો॒ સલો॑મ ક્રિયતે વ॒થ્સસ્યૈક॒-સ્સ્તનો॑ ભા॒ગી હિ સો-ઽથૈક॒ગ્ગ્॒ સ્તનં॑-વ્રઁ॒તમુપૈ॒ત્યથ॒ દ્વાવથ॒ ત્રીનથ॑ ચ॒તુર॑ એ॒તદ્વૈ [ ] 25
ક્ષુ॒રપ॑વિ॒ નામ॑ વ્ર॒તં-યેઁન॒ પ્ર જા॒તા-ન્ભ્રાતૃ॑વ્યા-ન્નુ॒દતે॒ પ્રતિ॑ જનિ॒ષ્યમા॑ણા॒નથો॒ કની॑યસૈ॒વ ભૂય॒ ઉપૈ॑તિ ચ॒તુરો-ઽગ્રે॒ સ્તના᳚ન્ વ્ર॒તમુપૈ॒ત્યથ॒ ત્રીનથ॒ દ્વાવથૈક॑મે॒તદ્વૈ સુ॑જઘ॒ન-ન્નામ॑ વ્ર॒ત-ન્ત॑પ॒સ્યગ્મ્॑ સુવ॒ર્ગ્ય॑મથો॒ પ્રૈવ જા॑યતે પ્ર॒જયા॑ પ॒શુભિ॑ર્યવા॒ગૂ રા॑જ॒ન્ય॑સ્ય વ્ર॒ત-ઙ્ક્રૂ॒રેવ॒ વૈ ય॑વા॒ગૂઃ ક્રૂ॒ર ઇ॑વ [ક્રૂ॒ર ઇ॑વ, રા॒જ॒ન્યો॑ વજ્ર॑સ્ય] 26
રાજ॒ન્યો॑ વજ્ર॑સ્ય રૂ॒પગ્મ્ સમૃ॑દ્ધ્યા આ॒મિક્ષા॒ વૈશ્ય॑સ્ય પાકય॒જ્ઞસ્ય॑ રૂ॒પ-મ્પુષ્ટ્યૈ॒ પયો᳚ બ્રાહ્મ॒ણસ્ય॒ તેજો॒ વૈ બ્રા᳚હ્મ॒ણસ્તેજઃ॒ પય॒સ્તેજ॑સૈ॒વ તેજઃ॒ પય॑ આ॒ત્મ-ન્ધ॒ત્તે ઽથો॒ પય॑સા॒ વૈ ગર્ભા॑ વર્ધન્તે॒ ગર્ભ॑ ઇવ॒ ખલુ॒ વા એ॒ષ ય-દ્દી᳚ક્ષિ॒તો યદ॑સ્ય॒ પયો᳚ વ્ર॒ત-મ્ભવ॑ત્યા॒ત્માન॑મે॒વ ત-દ્વ॑ર્ધયતિ॒ ત્રિવ્ર॑તો॒ વૈ મનુ॑રાસી॒-દ્દ્વિવ્ર॑તા॒ અસુ॑રા॒ એક॑વ્રતા [એક॑વ્રતાઃ, દે॒વાઃ પ્રા॒તર્મ॒દ્ધ્યન્દિ॑ને] 27
દે॒વાઃ પ્રા॒તર્મ॒દ્ધ્યન્દિ॑ને સા॒ય-ન્ત-ન્મનો᳚ર્વ્ર॒તમા॑સી-ત્પાકય॒જ્ઞસ્ય॑ રૂ॒પ-મ્પુષ્ટ્યૈ᳚ પ્રા॒તશ્ચ॑ સા॒ય-ઞ્ચાસુ॑રાણા-ન્નિર્મ॒દ્ધ્ય-ઙ્ક્ષુ॒ધો રૂ॒પ-ન્તત॒સ્તે પરા॑-ઽભવ-ન્મ॒દ્ધ્યન્દિ॑ને મદ્ધ્યરા॒ત્રે દે॒વાના॒-ન્તત॒સ્તે॑-ઽભવન્-થ્સુવ॒ર્ગં-લોઁ॒કમા॑ય॒ન્॒. યદ॑સ્ય મ॒દ્ધ્યન્દિ॑ને મદ્ધ્યરા॒ત્રે વ્ર॒ત-મ્ભવ॑તિ મદ્ધ્ય॒તો વા અન્ને॑ન ભુઞ્જતે મદ્ધ્ય॒ત એ॒વ તદૂર્જ॑-ન્ધત્તે॒ ભ્રાતૃ॑વ્યાભિભૂત્યૈ॒ ભવ॑ત્યા॒ત્મના॒ [ભવ॑ત્યા॒ત્મના᳚, પરા᳚-ઽસ્ય॒ ભ્રાતૃ॑વ્યો] 28
પરા᳚-ઽસ્ય॒ ભ્રાતૃ॑વ્યો ભવતિ॒ ગર્ભો॒ વા એ॒ષ ય-દ્દી᳚ક્ષિ॒તો યોનિ॑ ર્દીક્ષિતવિમિ॒તં-યઁ-દ્દી᳚ક્ષિ॒તો દી᳚ક્ષિતવિમિ॒તા-ત્પ્ર॒વસે॒-દ્યથા॒ યોને॒ર્ગર્ભ॒-સ્સ્કન્દ॑તિ તા॒દૃગે॒વ તન્ન પ્ર॑વસ્ત॒વ્ય॑મા॒ત્મનો॑ ગોપી॒થાયૈ॒ષ વૈ વ્યા॒ઘ્રઃ કુ॑લગો॒પો યદ॒ગ્નિસ્તસ્મા॒-દ્ય-દ્દી᳚ક્ષિ॒તઃ પ્ર॒વસે॒-થ્સ એ॑નમીશ્વ॒રો॑-ઽનૂ॒ત્થાય॒ હન્તો॒ર્ન પ્ર॑વસ્ત॒વ્ય॑મા॒ત્મનો॒ ગુપ્ત્યૈ॑ દક્ષિણ॒ત-શ્શ॑ય એ॒તદ્વૈ યજ॑માનસ્યા॒ ઽઽયત॑ન॒ગ્ગ્॒સ્વ એ॒વા-ઽઽયત॑ને શયે॒ ઽગ્નિમ॑ભ્યા॒વૃત્ય॑ શયે દે॒વતા॑ એ॒વ ય॒જ્ઞમ॑ભ્યા॒વૃત્ય॑ શયે ॥ 29 ॥
(એ॒તદ્વૈ-ક્રૂ॒ર ઇ॒વૈ-ક॑વ્રતા-આ॒ત્મના॒-યજ॑માનસ્ય॒-ત્રયો॑દશ ચ) (અ. 5)
પુ॒રોહ॑વિષિ દેવ॒યજ॑ને યાજયે॒દ્ય-ઙ્કા॒મયે॒તોપૈ॑ન॒મુત્ત॑રો ય॒જ્ઞો ન॑મેદ॒ભિ સુ॑વ॒ર્ગં-લોઁ॒ક-ઞ્જ॑યે॒દિત્યે॒તદ્વૈ પુ॒રોહ॑વિર્દેવ॒યજ॑નં॒-યઁસ્ય॒ હોતા᳚ પ્રાતરનુવા॒ક -મ॑નુબ્રુ॒વ-ન્ન॒ગ્નિમ॒પ આ॑દિ॒ત્યમ॒ભિ વિ॒પશ્ય॒ત્યુપૈ॑ન॒મુત્ત॑રો ય॒જ્ઞો ન॑મત્ય॒ભિ સુ॑વ॒ર્ગં-લોઁ॒ક-ઞ્જ॑યત્યા॒પ્તે દે॑વ॒યજ॑ને યાજયે॒–દ્ભ્રાતૃ॑વ્યવન્ત॒-મ્પન્થાં᳚-વાઁ-ઽધિસ્પ॒ર્॒શયે᳚-ત્ક॒ર્તં-વાઁ॒ યાવ॒ન્નાન॑સે॒ યાત॒વૈ [ ] 30
ન રથા॑યૈ॒તદ્વા આ॒પ્ત-ન્દે॑વ॒યજ॑નમા॒પ્નોત્યે॒વ ભ્રાતૃ॑વ્ય॒-ન્નૈન॒-મ્ભ્રાતૃ॑વ્ય આપ્નો॒ત્યેકો᳚ન્નતે દેવ॒ય॑જને યાજયે-ત્પ॒શુકા॑મ॒-મેકો᳚ન્નતા॒દ્વૈ દે॑વ॒યજ॑ના॒દઙ્ગિ॑રસઃ પ॒શૂન॑સૃજન્તાન્ત॒રા સ॑દોહવિર્ધા॒ને ઉ॑ન્ન॒તગ્ગ્ સ્યા॑દે॒તદ્વા એકો᳚ન્નત-ન્દેવ॒યજ॑ન-મ્પશુ॒માને॒વ ભ॑વતિ॒ ત્ર્યુ॑ન્નતે દેવ॒યજ॑ને યાજયે-થ્સુવ॒ર્ગકા॑મ॒-ન્ત્ર્યુ॑ન્નતા॒દ્વૈ દે॑વ॒યજ॑ના॒દઙ્ગિ॑રસ-સ્સુવ॒ર્ગં-લોઁ॒કમા॑ય-ન્નન્ત॒રા ઽઽહ॑વ॒નીય॑-ઞ્ચ હવિ॒ર્ધાન॑-ઞ્ચો- [હવિ॒ર્ધાન॑-ઞ્ચ, ઉ॒ન્ન॒તગ્ગ્ સ્યા॑દન્ત॒રા] 31
-ન્ન॒તગ્ગ્ સ્યા॑દન્ત॒રા હ॑વિ॒ર્ધાન॑-ઞ્ચ॒ સદ॑શ્ચાન્ત॒રા સદ॑શ્ચ॒ ગાર્હ॑પત્ય-ઞ્ચૈ॒તદ્વૈ ત્ર્યુ॑ન્નત-ન્દેવ॒યજ॑નગ્મ્ સુવ॒ર્ગમે॒વ લો॒કમે॑તિ॒ પ્રતિ॑ષ્ઠિતે દેવ॒યજ॑ને યાજયે-ત્પ્રતિ॒ષ્ઠાકા॑મમે॒તદ્વૈ પ્રતિ॑ષ્ઠિત-ન્દેવ॒યજ॑નં॒-યઁ-થ્સ॒ર્વત॑-સ્સ॒મ-મ્પ્રત્યે॒વ તિ॑ષ્ઠતિ॒ યત્રા॒ન્યા અ॑ન્યા॒ ઓષ॑ધયો॒ વ્યતિ॑ષક્તા॒-સ્સ્યુસ્ત-દ્યા॑જયે-ત્પ॒શુકા॑મમે॒તદ્વૈ પ॑શૂ॒નાગ્મ્ રૂ॒પગ્મ્ રૂ॒પેણૈ॒વાસ્મૈ॑ પ॒શૂ- [પ॒શૂન્, અવ॑ રુન્ધે] 32
-નવ॑ રુન્ધે પશુ॒માને॒વ ભ॑વતિ॒ નિર્-ઋ॑તિગૃહીતે દેવ॒યજ॑ને યાજયે॒દ્ય-ઙ્કા॒મયે॑ત॒ નિર્-ઋ॑ત્યાસ્ય ય॒જ્ઞ-ઙ્ગ્રા॑હયેય॒મિત્યે॒તદ્વૈ નિર્-ઋ॑તિગૃહીત-ન્દેવ॒યજ॑નં॒-યઁ-થ્સ॒દૃશ્યૈ॑ સ॒ત્યા॑ ઋ॒ક્ષ-ન્નિર્-ઋ॑ત્યૈ॒વાસ્ય॑ ય॒જ્ઞ-ઙ્ગ્રા॑હયતિ॒ વ્યાવૃ॑ત્તે દેવ॒યજ॑ને યાજયે-દ્વ્યા॒વૃત્કા॑મં॒-યઁ-મ્પાત્રે॑ વા॒ તલ્પે॑ વા॒ મીમાગ્મ્॑સેર-ન્પ્રા॒ચીન॑માહવ॒નીયા᳚-ત્પ્રવ॒ણગ્ગ્ સ્યા᳚-ત્પ્રતી॒ચીન॒-ઙ્ગાર્હ॑પત્યાદે॒તદ્વૈ વ્યાવૃ॑ત્ત-ન્દેવ॒યજ॑નં॒-વિઁ પા॒પ્મના॒ ભ્રાતૃ॑વ્યે॒ણા- ઽઽવ॑ર્તતે॒ નૈન॒-મ્પાત્રે॒ ન તલ્પે॑ મીમાગ્મ્ સન્તે કા॒ર્યે॑ દેવ॒યજ॑ને યાજયે॒-દ્ભૂતિ॑કામ-ઙ્કા॒યા॑ વૈ પુરુ॑ષો॒ ભવ॑ત્યે॒વ ॥ 33 ॥
(યાત॒વૈ – હ॑વિ॒ર્ધાન॑-ઞ્ચ – પ॒શૂન્ – પા॒પ્મના॒ – ઽષ્ટાદ॑શ ચ) (અ. 6)
તેભ્ય॑ ઉત્તરવે॒દિ-સ્સિ॒ગ્મ્॒હી રૂ॒પ-ઙ્કૃ॒ત્વોભયા॑-નન્ત॒રા-ઽપ॒ક્રમ્યા॑તિષ્ઠ॒-ત્તે દે॒વા અ॑મન્યન્ત યત॒રાન્. વા ઇ॒યમુ॑પાવ॒ર્થ્સ્યતિ॒ ત ઇ॒દ-મ્ભ॑વિષ્ય॒ન્તીતિ॒ તામુપા॑મન્ત્રયન્ત॒ સા-ઽબ્ર॑વી॒-દ્વરં॑-વૃઁણૈ॒ સર્વા॒-ન્મયા॒ કામા॒ન્ વ્ય॑શ્ઞવથ॒ પૂર્વા॒-ન્તુ મા॒-ઽગ્નેરાહુ॑તિરશ્ઞવતા॒ ઇતિ॒ તસ્મા॑દુત્તરવે॒દિ-મ્પૂર્વા॑મ॒ગ્ને- ર્વ્યાઘા॑રયન્તિ॒ વારે॑વૃત॒ગ્ગ્॒ હ્ય॑સ્યૈ॒ શમ્ય॑યા॒ પરિ॑ મિમીતે॒ [મિમીતે, માત્રૈ॒વા-ઽસ્યૈ॒] 34
માત્રૈ॒વા-ઽસ્યૈ॒ સાથો॑ યુ॒ક્તેનૈ॒વ યુ॒ક્તમવ॑ રુન્ધે વિ॒ત્તાય॑ની મે॒-ઽસીત્યા॑હ વિ॒ત્તા હ્યે॑ના॒નાવ॑-ત્તિ॒ક્તાય॑ની મે॒-ઽસીત્યા॑હ તિ॒ક્તાન્. હ્યે॑ના॒નાવ॒દવ॑તાન્મા નાથિ॒તમિત્યા॑હ નાથિ॒તાન્. હ્યે॑ના॒નાવ॒દવ॑તાન્મા વ્યથિ॒તમિત્યા॑હ વ્યથિ॒તાન્. હ્યે॑ના॒નાવ॑-દ્વિ॒દે-ર॒ગ્નિ-ર્નભો॒ નામા- [-ર્નભો॒ નામા॑, અગ્ને॑ અઙ્ગિર॒ ઇતિ॒] 35
-ઽગ્ને॑ અઙ્ગિર॒ ઇતિ॒ ત્રિર્હ॑રતિ॒ ય એ॒વૈષુ લો॒કેષ્વ॒ગ્નય॒-સ્તાને॒વાવ॑ રુન્ધે તૂ॒ષ્ણી-ઞ્ચ॑તુ॒ર્થગ્મ્ હ॑ર॒ત્યનિ॑-રુક્તમે॒વાવ॑ રુન્ધે સિ॒ગ્મ્॒હીર॑સિ મહિ॒ષીર॒સીત્યા॑હ સિ॒ગ્મ્॒હીર્હ્યે॑ષા રૂ॒પ-ઙ્કૃ॒ત્વોભયા॑-નન્ત॒રા ઽપ॒ક્રમ્યાતિ॑ષ્ઠદુ॒રુ પ્ર॑થસ્વો॒રુ તે॑ ય॒જ્ઞપ॑તિઃ પ્રથતા॒મિત્યા॑હ॒ યજ॑માનમે॒વ પ્ર॒જયા॑ પ॒શુભિઃ॑ પ્રથયતિ ધ્રુ॒વા- [ધ્રુ॒વા, અ॒સીતિ॒ સગ્મ્ હ॑ન્તિ॒] 36
-ઽસીતિ॒ સગ્મ્ હ॑ન્તિ॒ ધૃત્યૈ॑ દે॒વેભ્ય॑-શ્શુન્ધસ્વ દે॒વેભ્ય॑-શ્શુમ્ભ॒સ્વેત્યવ॑ ચો॒ક્ષતિ॒ પ્ર ચ॑ કિરતિ॒ શુદ્ધ્યા॑ ઇન્દ્રઘો॒ષસ્ત્વા॒ વસુ॑ભિઃ પુ॒રસ્તા᳚-ત્પા॒ત્વિત્યા॑હ દિ॒ગ્ભ્ય એ॒વૈના॒-મ્પ્રોક્ષ॑તિ દે॒વાગ્શ્ચેદુ॑-ત્તરવે॒દિરુ॒પાવ॑વર્તી॒હૈવ વિ જ॑યામહા॒ ઇત્યસુ॑રા॒ વજ્ર॑મુ॒દ્યત્ય॑ દે॒વાન॒ભ્યા॑યન્ત॒ તાનિ॑ન્દ્રઘો॒ષો વસુ॑ભિઃ પુ॒રસ્તા॒દપા॑- [પુ॒રસ્તા॒દપા॑, અ॒નુ॒દ॒ત॒ મનો॑જવાઃ] 37
-નુદત॒ મનો॑જવાઃ પિ॒તૃભિ॑ ર્દક્ષિણ॒તઃ પ્રચે॑તા રુ॒દ્રૈઃ પ॒શ્ચા-દ્વિ॒શ્વક॑ર્મા-ઽઽદિ॒ત્યૈરુ॑ત્તર॒તો યદે॒વમુ॑ત્તરવે॒દિ-મ્પ્રો॒ક્ષતિ॑ દિ॒ગ્ભ્ય એ॒વ ત-દ્યજ॑માનો॒ ભ્રાતૃ॑વ્યા॒-ન્પ્ર ણુ॑દત॒ ઇન્દ્રો॒ યતી᳚ન્-થ્સાલાવૃ॒કેભ્યઃ॒ પ્રાય॑ચ્છ॒-ત્તા-ન્દ॑ક્ષિણ॒ત ઉ॑ત્તરવે॒દ્યા આ॑દ॒ન્॒ ય-ત્પ્રોક્ષ॑ણીના-મુ॒ચ્છિષ્યે॑ત॒ ત-દ્દ॑ક્ષિણ॒ત ઉ॑ત્તરવે॒દ્યૈ નિ ન॑યે॒-દ્યદે॒વ તત્ર॑ ક્રૂ॒ર-ન્ત-ત્તેન॑ શમયતિ॒ ય-ન્દ્વિ॒ષ્યા-ત્ત-ન્ધ્યા॑યેચ્છુ॒ચૈ વૈન॑મર્પયતિ ॥ 38 ॥
(મિ॒મી॒તે॒ – નામ॑ – ધ્રુ॒વા – ઽપ॑ – શુ॒ચા – ત્રીણિ॑ ચ) ( આ7)
સોત્ત॑રવે॒દિર॑બ્રવી॒-થ્સર્વા॒-ન્મયા॒ કામા॒ન્ વ્ય॑શ્ઞવ॒થેતિ॒ તે દે॒વા અ॑કામય॒ન્તાસુ॑રા॒-ન્ભ્રાતૃ॑વ્યાન॒ભિ ભ॑વે॒મેતિ॒ તે॑-ઽજુહવુ-સ્સિ॒ગ્મ્॒હીર॑સિ સપત્નસા॒હી સ્વાહેતિ॒ તે-ઽસુ॑રા॒-ન્ભ્રાતૃ॑વ્યા-ન॒ભ્ય॑ભવ॒-ન્તે-ઽસુ॑રા॒-ન્ભ્રાતૃ॑વ્યા-નભિ॒ભૂયા॑કામયન્ત પ્ર॒જાં-વિઁ॑ન્દેમ॒હીતિ॒ તે॑-ઽજુહવુ-સ્સિ॒ગ્મ્॒હીર॑સિ સુપ્રજા॒વનિ॒-સ્સ્વાહેતિ॒ તે પ્ર॒જામ॑વિન્દન્ત॒ તે પ્ર॒જાં-વિઁ॒ત્ત્વા- [પ્ર॒જાં-વિઁ॒ત્ત્વા,અ॒કા॒મ॒ય॒ન્ત॒ પ॒શૂન્. ] 39
-ઽકા॑મયન્ત પ॒શૂન્. વિ॑ન્દેમ॒હીતિ॒ તે॑-ઽજુહવુ-સ્સિ॒ગ્મ્॒હીર॑સિ રાયસ્પોષ॒વનિ॒-સ્સ્વાહેતિ॒ તે પ॒શૂન॑વિન્દન્ત॒ તે પ॒શૂન્. વિ॒ત્ત્વા-ઽકા॑મયન્ત પ્રતિ॒ષ્ઠાં-વિઁ॑ન્દેમ॒હીતિ॒ તે॑-ઽજુહવુ-સ્સિ॒ગ્મ્॒હી-ર॑સ્યાદિત્ય॒વનિ॒-સ્સ્વાહેતિ॒ ત ઇ॒મા-મ્પ્ર॑તિ॒ષ્ઠામ॑વિન્દન્ત॒ ત ઇ॒મા-મ્પ્ર॑તિ॒ષ્ઠાં-વિઁ॒ત્ત્વા-ઽકા॑મયન્ત દે॒વતા॑ આ॒શિષ॒ ઉપે॑યા॒મેતિ॒ તે॑-ઽજુહવુ-સ્સિ॒ગ્મ્॒હીર॒સ્યા વ॑હ દે॒વા-ન્દે॑વય॒તે [ ] 40
યજ॑માનાય॒ સ્વાહેતિ॒ તે દે॒વતા॑ આ॒શિષ॒ ઉપા॑ય॒-ન્પઞ્ચ॒ કૃત્વો॒ વ્યાઘા॑રયતિ॒ પઞ્ચા᳚ક્ષરા પ॒ઙ્ક્તિઃ પાઙ્ક્તો॑ ય॒જ્ઞો ય॒જ્ઞમે॒વાવ॑ રુન્ધે ઽક્ષ્ણ॒યા વ્યાઘા॑રયતિ॒ તસ્મા॑દક્ષ્ણ॒યા પ॒શવો-ઽઙ્ગા॑નિ॒ પ્રહ॑રન્તિ॒ પ્રતિ॑ષ્ઠિત્યૈ ભૂ॒તેભ્ય॒સ્ત્વેતિ॒ સ્રુચ॒મુદ્ગૃ॑હ્ણાતિ॒ ય એ॒વ દે॒વા ભૂ॒તાસ્તેષા॒-ન્ત-દ્ભા॑ગ॒ધેય॒-ન્તાને॒વ તેન॑ પ્રીણાતિ॒ પૌતુ॑દ્રવા-ન્પરિ॒ધી-ન્પરિ॑ દધાત્યે॒ષાં- [દધાત્યે॒ષામ્, લો॒કાનાં॒-વિઁધૃ॑ત્યા] 41
-લોઁ॒કાનાં॒-વિઁધૃ॑ત્યા અ॒ગ્નેસ્ત્રયો॒ જ્યાયાગ્મ્॑સો॒ ભ્રાત॑ર આસ॒-ન્તે દે॒વેભ્યો॑ હ॒વ્યં-વઁહ॑ન્તઃ॒ પ્રામી॑યન્ત॒ સો᳚-ઽગ્નિર॑બિભેદિ॒ત્થં-વાઁવ સ્ય આર્તિ॒મા-ઽરિ॑ષ્ય॒તીતિ॒ સ નિલા॑યત॒ સ યાં-વઁન॒સ્પતિ॒ષ્વવ॑સ॒ત્તા-મ્પૂતુ॑દ્રૌ॒ યામોષ॑ધીષુ॒ તાગ્મ્ સુ॑ગન્ધિ॒તેજ॑ને॒ યા-મ્પ॒શુષુ॒ તા-મ્પેત્વ॑સ્યાન્ત॒રા શૃઙ્ગે॒ ત-ન્દે॒વતાઃ॒ પ્રૈષ॑મૈચ્છ॒-ન્તમન્વ॑વિન્દ॒-ન્ત-મ॑બ્રુવ॒- [-મ॑બ્રુવન્ન્, ઉપ॑ ન॒ આ] 42
-ન્નુપ॑ ન॒ આ વ॑ર્તસ્વ હ॒વ્ય-ન્નો॑ વ॒હેતિ॒ સો᳚-ઽબ્રવી॒-દ્વરં॑-વૃઁણૈ॒ યદે॒વ ગૃ॑હી॒તસ્યાહુ॑તસ્ય બહિઃપરિ॒ધિ સ્કન્દા॒-ત્તન્મે॒ ભ્રાતૃ॑ણા-મ્ભાગ॒ધેય॑-મસ॒દિતિ॒ તસ્મા॒-દ્ય-દ્ગૃ॑હી॒તસ્યા-ઽહુ॑તસ્ય બહિઃપરિ॒ધિ સ્કન્દ॑તિ॒ તેષા॒-ન્ત-દ્ભા॑ગ॒ધેય॒-ન્તાને॒વ તેન॑ પ્રીણાતિ॒ સો॑-ઽમન્યતા-ઽસ્થ॒ન્વન્તો॑ મે॒ પૂર્વે॒ ભ્રાત॑રઃ॒ પ્રામે॑ષતા॒-ઽસ્થાનિ॑ શાતયા॒ ઇતિ॒ સ યા- [સ યાનિ॑, ] 43
-ન્ય॒સ્થાન્યશા॑તયત॒ ત-ત્પૂતુ॑દ્ર્વ-ભવ॒-દ્યન્મા॒ગ્મ્॒ સમુપ॑મૃત॒-ન્ત-દ્ગુલ્ગુ॑લુ॒ યદે॒તાન્-થ્સ॑ભાં॒રાન્-થ્સ॒-મ્ભર॑ત્ય॒ગ્નિમે॒વ ત-થ્સમ્ભ॑રત્ય॒ગ્નેઃ પુરી॑ષ-મ॒સીત્યા॑હા॒-ઽગ્નેર્હ્યે॑ત-ત્પુરી॑ષં॒-યઁ-થ્સ॑મ્ભા॒રા અથો॒ ખલ્વા॑હુરે॒તે વાવૈન॒-ન્તે ભ્રાત॑રઃ॒ પરિ॑ શેરે॒ ય-ત્પૌતુ॑દ્રવાઃ પરિ॒ધય॒ ઇતિ॑ ॥ 44 ॥
(વિ॒ત્ત્વા – દે॑વય॒ત – એ॒ષા – મ॑બ્રુવ॒ન્ – યાનિ॒ – ચતુ॑શ્ચત્વારિગ્મ્શચ્ચ) (અ. 8)
બ॒દ્ધમવ॑ સ્યતિ વરુણપા॒શાદે॒વૈને॑ મુઞ્ચતિ॒ પ્રણે॑નેક્તિ॒ મેદ્ધ્યે॑ એ॒વૈને॑ કરોતિ સાવિત્રિ॒યર્ચા હુ॒ત્વા હ॑વિ॒ર્ધાને॒ પ્ર વ॑ર્તયતિ સવિ॒તૃપ્ર॑સૂત એ॒વૈને॒ પ્ર વ॑ર્તયતિ॒ વરુ॑ણો॒ વા એ॒ષ દુ॒ર્વાગુ॑ભ॒યતો॑ બ॒દ્ધો યદક્ષ॒-સ્સ યદુ॒-થ્સર્જે॒-દ્યજ॑માનસ્ય ગૃ॒હા-ન॒ભ્યુથ્સ॑ર્જે-થ્સુ॒વાગ્દે॑વ॒ દુર્યા॒ગ્મ્॒ આ વ॒દેત્યા॑હ ગૃ॒હા વૈ દુર્યા॒-શ્શાન્ત્યૈ॒ પ- [દુર્યા॒-શ્શાન્ત્યૈ॒ પત્ની᳚, ઉપા॑નક્તિ॒] 45
-ત્ન્યુપા॑નક્તિ॒ પત્ની॒ હિ સર્વ॑સ્ય મિ॒ત્ર-મ્મિ॑ત્ર॒ત્વાય॒ યદ્વૈ પત્ની॑ ય॒જ્ઞસ્ય॑ ક॒રોતિ॑ મિથુ॒ન-ન્તદથો॒ પત્નિ॑યા એ॒વૈષ ય॒જ્ઞસ્યા᳚-ન્વાર॒ભોં-ઽન॑વચ્છિત્ત્યૈ॒ વર્ત્મ॑ના॒ વા અ॒ન્વિત્ય॑ ય॒જ્ઞગ્મ્ રક્ષાગ્મ્॑સિ જિઘાગ્મ્સન્તિ વૈષ્ણ॒વીભ્યા॑મૃ॒ગ્ભ્યાં-વઁર્ત્મ॑નો ર્જુહોતિ ય॒જ્ઞો વૈ વિષ્ણુ॑ર્ય॒જ્ઞાદે॒વ રક્ષા॒ગ્॒સ્યપ॑ હન્તિ॒ યદ॑દ્ધ્વ॒ર્યુ-ર॑ન॒ગ્ના-વાહુ॑તિ-ઞ્જુહુ॒યા-દ॒ન્ધો᳚-ઽદ્ધ્વ॒ર્યુ-સ્સ્યા॒-દ્રક્ષાગ્મ્॑સિ ય॒જ્ઞગ્મ્ હ॑ન્યુ॒ર્॒- [ય॒જ્ઞગ્મ્ હ॑ન્યુઃ, હિર॑ણ્ય-મુ॒પાસ્ય॑] 46
-હિર॑ણ્ય-મુ॒પાસ્ય॑ જુહોત્યગ્નિ॒વત્યે॒વ જુ॑હોતિ॒ નાન્ધો᳚-ઽદ્ધ્વ॒ર્યુર્ભવ॑તિ॒ ન ય॒જ્ઞગ્મ્ રક્ષાગ્મ્॑સિ ઘ્નન્તિ॒ પ્રાચી॒ પ્રેત॑મદ્ધ્વ॒ર-ઙ્ક॒લ્પય॑ન્તી॒ ઇત્યા॑હ સુવ॒ર્ગમે॒વૈને॑ લો॒ક-ઙ્ગ॑મય॒ત્યત્ર॑ રમેથાં॒-વઁર્ષ્મ॑-ન્પૃથિ॒વ્યા ઇત્યા॑હ॒ વર્ષ્મ॒ હ્યે॑ત-ત્પૃ॑થિ॒વ્યા ય-દ્દે॑વ॒યજ॑ન॒ગ્મ્॒ શિરો॒ વા એ॒ત-દ્ય॒જ્ઞસ્ય॒ યદ્ધ॑વિ॒ર્ધાન॑-ન્દિ॒વો વા॑ વિષ્ણવુ॒ત વા॑ પૃથિ॒વ્યા [પૃથિ॒વ્યાઃ, ઇત્યા॒શીર્પ॑દય॒ર્ચા] 47
ઇત્યા॒શીર્પ॑દય॒ર્ચા દક્ષિ॑ણસ્ય હવિ॒ર્ધાન॑સ્ય મે॒થી-ન્નિ હ॑ન્તિ શીર્ષ॒ત એ॒વ ય॒જ્ઞસ્ય॒ યજ॑માન આ॒શિષો-ઽવ॑ રુન્ધે દ॒ણ્ડો વા ઔ॑પ॒રસ્તૃ॒તીય॑સ્ય હવિ॒ર્ધાન॑સ્ય વષટ્કા॒રે-ણાક્ષ॑-મચ્છિન॒-દ્યત્-તૃ॒તીય॑-ઞ્છ॒દિર્-હ॑વિ॒ર્ધાન॑યો-રુદાહ્રિ॒યતે॑ તૃ॒તીય॑સ્ય હવિ॒ર્ધાન॒સ્યાવ॑રુદ્ધ્યૈ॒ શિરો॒ વા એ॒ત-દ્ય॒જ્ઞસ્ય॒ યદ્ધ॑વિ॒ર્ધાનં॒-વિઁષ્ણો॑ ર॒રાટ॑મસિ॒ વિષ્ણોઃ᳚ પૃ॒ષ્ઠમ॒સીત્યા॑હ॒ તસ્મા॑દેતાવ॒દ્ધા શિરો॒ વિષ્યૂ॑તં॒-વિઁષ્ણો॒-સ્સ્યૂર॑સિ॒ વિષ્ણો᳚ર્ધ્રુ॒વમ॒સીત્યા॑હ વૈષ્ણ॒વગ્મ્ હિ દે॒વત॑યા હવિ॒ર્ધાનં॒-યઁ-મ્પ્ર॑થ॒મ-ઙ્ગ્ર॒ન્થિ-ઙ્ગ્ર॑થ્ની॒યાદ્ય-ત્ત-ન્ન વિ॑સ્ર॒ગ્મ્॒ સયે॒દમે॑હેનાદ્ધ્વ॒ર્યુઃ પ્રમી॑યેત॒ તસ્મા॒-થ્સ વિ॒સ્રસ્યઃ॑ ॥ 48 ॥
(પત્ની॑ -હન્યુ-ર્વા પૃથિ॒વ્યા-વિષ્યૂ॑તં॒-વિઁષ્ણોઃ॒-ષડ્વિગ્મ્॑શતિશ્ચ) (અ. 9)
દે॒વસ્ય॑ ત્વા સવિ॒તુઃ પ્ર॑સ॒વ ઇત્યભ્રિ॒મા દ॑ત્તે॒ પ્રસૂ᳚ત્યા અ॒શ્વિનો᳚ ર્બા॒હુભ્યા॒મિત્યા॑હા॒શ્વિનૌ॒ હિ દે॒વાના॑મદ્ધ્વ॒ર્યૂ આસ્તા᳚-મ્પૂ॒ષ્ણો હસ્તા᳚ભ્યા॒મિત્યા॑હ॒ યત્યૈ॒ વજ્ર॑ ઇવ॒ વા એ॒ષા યદભ્રિ॒રભ્રિ॑રસિ॒ નારિ॑ર॒સીત્યા॑હ॒ શાન્ત્યૈ॒ કાણ્ડે॑ કાણ્ડે॒ વૈ ક્રિ॒યમા॑ણે ય॒જ્ઞગ્મ્ રક્ષાગ્મ્॑સિ જિઘાગ્મ્સન્તિ॒ પરિ॑લિખિત॒ગ્મ્॒ રક્ષઃ॒ પરિ॑લિખિતા॒ અરા॑તય॒ ઇત્યા॑હ॒ રક્ષ॑સા॒-મપ॑હત્યા [રક્ષ॑સા॒-મપ॑હત્યૈ, ઇ॒દમ॒હગ્મ્] 49
ઇ॒દમ॒હગ્મ્ રક્ષ॑સો ગ્રી॒વા અપિ॑ કૃન્તામિ॒ યો᳚-ઽસ્મા-ન્દ્વેષ્ટિ॒ ય-ઞ્ચ॑ વ॒ય-ન્દ્વિ॒ષ્મ ઇત્યા॑હ॒ દ્વૌ વાવ પુરુ॑ષૌ॒ ય-ઞ્ચૈ॒વ દ્વેષ્ટિ॒ યશ્ચૈ॑ન॒-ન્દ્વેષ્ટિ॒ તયો॑-રે॒વા-ઽન॑ન્તરાય-ઙ્ગ્રી॒વાઃ કૃ॑ન્તતિ દિ॒વે ત્વા॒-ઽન્તરિ॑ક્ષાય ત્વા પૃથિ॒વ્યૈ ત્વેત્યા॑હૈ॒ભ્ય એ॒વૈનાં᳚-લોઁ॒કેભ્યઃ॒ પ્રોક્ષ॑તિ પ॒રસ્તા॑-દ॒ર્વાચી॒-મ્પ્રોક્ષ॑તિ॒ તસ્મા᳚- [તસ્મા᳚ત્, પ॒રસ્તા॑-] 50
-ત્પ॒રસ્તા॑-દ॒ર્વાચી᳚-મ્મનુ॒ષ્યા॑ ઊર્જ॒મુપ॑ જીવન્તિ ક્રૂ॒રમિ॑વ॒ વા એ॒ત-ત્ક॑રોતિ॒ ય-ત્ખન॑ત્ય॒પો-ઽવ॑ નયતિ॒ શાન્ત્યૈ॒ યવ॑મતી॒રવ॑ નય॒ત્યૂર્ગ્વૈ યવ॒ ઊર્ગુ॑દુ॒બંર॑ ઊ॒ર્જૈવોર્જ॒ગ્મ્॒ સમ॑ર્ધયતિ॒ યજ॑માનેન॒ સમ્મિ॒તૌદુ॑બંરી ભવતિ॒ યાવા॑ને॒વ યજ॑માન॒સ્તાવ॑તી-મે॒વાસ્મિ॒-ન્નૂર્જ॑-ન્દધાતિ પિતૃ॒ણાગ્મ્ સદ॑નમ॒સીતિ॑ બ॒ર્॒હિરવ॑ સ્તૃણાતિ પિતૃદેવ॒ત્યા᳚(1॒)ગ્ગ્॒- [પિતૃદેવ॒ત્યા᳚મ્, હ્યે॑ત-દ્યન્નિખા॑તં॒-] 51
-હ્યે॑ત-દ્યન્નિખા॑તં॒-યઁ-દ્બ॒ર્॒હિ-રન॑વસ્તીર્ય મિનુ॒યા-ત્પિ॑તૃદેવ॒ત્યા॑ નિખા॑તા સ્યા-દ્બ॒ર્॒હિ-ર॑વ॒સ્તીર્ય॑ મિનોત્ય॒સ્યા-મે॒વૈના᳚-મ્મિનો॒ત્યથો᳚ સ્વા॒રુહ॑-મે॒વૈના᳚-ઙ્કરો॒ત્યુ-દ્દિવગ્ગ્॑ સ્તભા॒ના-ઽઽન્તરિ॑ક્ષ-મ્પૃ॒ણેત્યા॑હૈ॒ષાં-લોઁ॒કાનાં॒-વિઁધૃ॑ત્યૈ દ્યુતા॒નસ્ત્વા॑ મારુ॒તો મિ॑નો॒ત્વિત્યા॑હ દ્યુતા॒નો હ॑ સ્મ॒ વૈ મા॑રુ॒તો દે॒વાના॒-મૌદુ॑બંરી-મ્મિનોતિ॒ તેનૈ॒વૈ- [તેનૈ॒વ, એ॒ના॒-મ્મિ॒નો॒તિ॒ બ્ર॒હ્મ॒વનિ॑-ન્ત્વા] 52
-ના᳚-મ્મિનોતિ બ્રહ્મ॒વનિ॑-ન્ત્વા ક્ષત્ર॒વનિ॒મિત્યા॑હ યથાય॒જુરે॒વૈત-દ્ઘૃ॒તેન॑ દ્યાવાપૃથિવી॒ આ પૃ॑ણેથા॒મિત્યૌદુ॑બંર્યા-ઞ્જુહોતિ॒ દ્યાવા॑પૃથિ॒વી એ॒વ રસે॑નાનક્ત્યા॒-ન્તમ॒ન્વ-વ॑સ્રાવયત્યા॒ન્તમે॒વ યજ॑માન॒-ન્તેજ॑સા-નક્ત્યૈ॒ન્દ્રમ॒સીતિ॑ છ॒દિરધિ॒ નિ દ॑ધાત્યૈ॒ન્દ્રગ્મ્ હિ દે॒વત॑યા॒ સદો॑ વિશ્વજ॒નસ્ય॑ છા॒યેત્યા॑હ વિશ્વજ॒નસ્ય॒ હ્યે॑ષા છા॒યા ય-થ્સદો॒ નવ॑છદિ॒ [નવ॑છદિ, તેજ॑સ્કામસ્ય] 53
તેજ॑સ્કામસ્ય મિનુયા-ત્ત્રિ॒વૃતા॒ સ્તોમે॑ન॒ સમ્મિ॑ત॒-ન્તેજ॑સ્ત્રિ॒વૃ-ત્તે॑જ॒સ્વ્યે॑વ ભ॑વ॒-ત્યેકા॑દશ-છદીન્દ્રિ॒યકા॑મ॒-સ્યૈકા॑દશાક્ષરા ત્રિ॒ષ્ટુગિ॑ન્દ્રિ॒ય-ન્ત્રિ॒ષ્ટુગિ॑ન્દ્રિયા॒વ્યે॑વ ભ॑વતિ॒ પઞ્ચ॑દશછદિ॒ ભ્રાતૃ॑વ્યવતઃ પઞ્ચદ॒શો વજ્રો॒ ભ્રાતૃ॑વ્યાભિભૂત્યૈ સ॒પ્તદ॑શછદિ પ્ર॒જાકા॑મસ્ય સપ્તદ॒શઃ પ્ર॒જાપ॑તિઃ પ્ર॒જાપ॑તે॒રાપ્ત્યા॒ એક॑વિગ્મ્શતિછદિ પ્રતિ॒ષ્ઠાકા॑મ-સ્યૈકવિ॒ગ્મ્॒શ-સ્સ્તોમા॑ના-મ્પ્રતિ॒ષ્ઠા પ્રતિ॑ષ્ઠિત્યા ઉ॒દરં॒-વૈઁ સદ॒ ઊર્ગુ॑દુ॒બંરો॑ મદ્ધ્ય॒ત ઔદુ॑બંરી-મ્મિનોતિ મદ્ધ્ય॒ત એ॒વ પ્ર॒જાના॒મૂર્જ॑-ન્દધાતિ॒ તસ્મા᳚- [તસ્મા᳚ત્, મ॒દ્ધ્ય॒ત ઊ॒ર્જા] 54
-ન્મદ્ધ્ય॒ત ઊ॒ર્જા ભુ॑ઞ્જતે યજમાનલો॒કે વૈ દક્ષિ॑ણાનિ છ॒દીગ્મ્ષિ॑ ભ્રાતૃવ્યલો॒ક ઉત્ત॑રાણિ॒ દક્ષિ॑ણા॒ન્યુત્ત॑રાણિ કરોતિ॒ યજ॑માન-મે॒વા-ય॑જમાના॒દુત્ત॑ર-ઙ્કરોતિ॒ તસ્મા॒-દ્યજ॑મા॒નો-ઽય॑જમાના॒દુત્ત॑રો ઽન્તર્વ॒ર્તાન્ ક॑રોતિ॒ વ્યાવૃ॑ત્ત્યૈ॒ તસ્મા॒દર॑ણ્ય-મ્પ્ર॒જા ઉપ॑ જીવન્તિ॒ પરિ॑ ત્વા ગિર્વણો॒ ગિર॒ ઇત્યા॑હ યથાય॒જુરે॒વૈતદિન્દ્ર॑સ્ય॒ સ્યૂર॒સીન્દ્ર॑સ્ય ધ્રુ॒વમ॒સીત્યા॑હૈ॒ન્દ્રગ્મ્ હિ દે॒વત॑યા॒ સદો॒ ય-મ્પ્ર॑થ॒મ-ઙ્ગ્ર॒ન્થિ-ઙ્ગ્ર॑થ્ની॒યાદ્ય-ત્ત-ન્ન વિ॑સ્ર॒ગ્મ્॒ સયે॒દમે॑હેનાદ્ધ્વ॒ર્યુઃ પ્રમી॑યેત॒ તસ્મા॒-થ્સ વિ॒સ્રસ્યઃ॑ ॥ 55 ॥
(અપ॑હત્યૈ॒ – તસ્મા᳚ત્ – પિતૃદેવ॒ત્યં॑ – તેનૈ॒વ – નવ॑છદિ॒ – તસ્મા॒થ્ – સદઃ॒ – પઞ્ચ॑દશ ચ) (અ. 10)
શિરો॒ વા એ॒ત-દ્ય॒જ્ઞસ્ય॒ યદ્ધ॑વિ॒ર્ધાન॑-મ્પ્રા॒ણા ઉ॑પર॒વા હ॑વિ॒ર્ધાને॑ ખાયન્તે॒ તસ્મા᳚-ચ્છી॒ર્॒ષ-ન્પ્રા॒ણા અ॒ધસ્તા᳚-ત્ખાયન્તે॒ તસ્મા॑-દ॒ધસ્તા᳚-ચ્છી॒ર્ષ્ણઃ પ્રા॒ણા ર॑ક્ષો॒હણો॑ વલગ॒હનો॑ વૈષ્ણ॒વા-ન્ખ॑ના॒મીત્યા॑હ વૈષ્ણ॒વા હિ દે॒વત॑યોપર॒વા અસુ॑રા॒ વૈ નિ॒ર્યન્તો॑ દે॒વાના᳚-મ્પ્રા॒ણેષુ॑ વલ॒ગા-ન્ન્ય॑ખન॒-ન્તા-ન્બા॑હુમા॒ત્રે-ઽન્વ॑વિન્દ॒-ન્તસ્મા᳚-દ્બાહુમા॒ત્રાઃ ખા॑યન્ત ઇ॒દમ॒હ-ન્તં-વઁ॑લ॒ગ-મુદ્વ॑પામિ॒ [ ] 56
ય-ન્ન॑-સ્સમા॒નો યમસ॑માનો નિચ॒ખાનેત્યા॑હ॒ દ્વૌ વાવ પુરુ॑ષૌ॒ યશ્ચૈ॒વ સ॑મા॒નો યશ્ચાસ॑માનો॒ યમે॒વાસ્મૈ॒ તૌ વ॑લ॒ગ-ન્નિ॒ખન॑ત॒સ્ત-મે॒વોદ્વ॑પતિ॒ સન્તૃ॑ણત્તિ॒ તસ્મા॒-થ્સન્તૃ॑ણ્ણા અન્તર॒તઃ પ્રા॒ણા ન સ-મ્ભિ॑નત્તિ॒ તસ્મા॒-દસ॑ભિન્ન્નાઃ પ્રા॒ણા અ॒પો-ઽવ॑ નયતિ॒ તસ્મા॑-દા॒ર્દ્રા અ॑ન્તર॒તઃ પ્રા॒ણા યવ॑મતી॒-રવ॑ નય॒- [-રવ॑ નયતિ, ઊર્ગ્વૈ] 57
-ત્યૂર્ગ્વૈ યવઃ॑ પ્રા॒ણા ઉ॑પર॒વાઃ પ્રા॒ણેષ્વે॒વોર્જ॑-ન્દધાતિ બ॒ર્॒હિરવ॑ સ્તૃણાતિ॒ તસ્મા᳚લ્લોમ॒શા અ॑ન્તર॒તઃ પ્રા॒ણા આજ્યે॑ન॒ વ્યાઘા॑રયતિ॒ તેજો॒ વા આજ્ય॑-મ્પ્રા॒ણા ઉ॑પર॒વાઃ પ્રા॒ણેષ્વે॒વ તેજો॑ દધાતિ॒ હનૂ॒ વા એ॒તે ય॒જ્ઞસ્ય॒ યદ॑ધિ॒ષવ॑ણે॒ ન સ-ન્તૃ॑ણ॒ત્ત્ય સ॑તૃંણ્ણે॒ હિ હનૂ॒ અથો॒ ખલુ॑ દીર્ઘસો॒મે સ॒તૃન્દ્યે॒ ધૃત્યૈ॒ શિરો॒ વા એ॒ત-દ્ય॒જ્ઞસ્ય॒ યદ્ધ॑વિ॒ર્ધાન॑- [યદ્ધ॑વિ॒ર્ધાન᳚મ્, પ્રા॒ણા ઉ॑પર॒વા હનૂ॑] 58
-મ્પ્રા॒ણા ઉ॑પર॒વા હનૂ॑ અધિ॒ષવ॑ણે જિ॒હ્વા ચર્મ॒ ગ્રાવા॑ણો॒ દન્તા॒ મુખ॑માહવ॒નીયો॒ નાસિ॑કો-ત્તરવે॒દિ-રુ॒દર॒ગ્મ્॒ સદો॑ ય॒દા ખલુ॒ વૈ જિ॒હ્વયા॑ દ॒થ્સ્વધિ॒ ખાદ॒ત્યથ॒ મુખ॑-ઙ્ગચ્છતિ ય॒દા મુખ॒-ઙ્ગચ્છ॒ત્યથો॒દર॑-ઙ્ગચ્છતિ॒ તસ્મા᳚દ્ધવિ॒ર્ધાને॒ ચર્મ॒ન્નધિ॒ ગ્રાવ॑ભિરભિ॒ષુત્યા॑-ઽઽહવ॒નીયે॑ હુ॒ત્વા પ્ર॒ત્યઞ્ચઃ॑ પ॒રેત્ય॒ સદ॑સિ ભક્ષયન્તિ॒ યો વૈ વિ॒રાજો॑ યજ્ઞમુ॒ખે દોહં॒-વેઁદ॑ દુ॒હ એ॒વૈ ના॑મિ॒યં-વૈઁ વિ॒રા-ટ્તસ્યૈ॒ ત્વક્ચર્મોધો॑-ઽધિ॒ષવ॑ણે॒ સ્તના॑ ઉપર॒વા ગ્રાવા॑ણો વ॒થ્સા ઋ॒ત્વિજો॑ દુહન્તિ॒ સોમઃ॒ પયો॒ ય એ॒વં-વેઁદ॑ દુ॒હ એ॒વૈના᳚મ્ ॥ 59 ॥
(વ॒પા॒મિ॒-યવ॑મતી॒રવ॑ નયતિ-હવિ॒ર્ધાન॑-મે॒વ-ત્રયો॑વિગ્મ્શતિશ્ચ) (અ. 11)
(યદુ॒ભૌ – દે॑વાસુ॒રાઃ મિ॒થ – સ્તેષાગ્મ્॑ – સુવ॒ર્ગં – યઁદ્વા અની॑શાનઃ – પુ॒રોહ॑વિષિ॒ – તેભ્યઃ॒ – સોત્ત॑રવે॒દિ – ર્બ॒દ્ધન્ – દે॒વસ્યા-ઽભ્રિં॒-વઁજ્રઃ – શિરો॒ વા – એકા॑દશ )
(યદુ॒ભા – વિત્યા॑હ દે॒વાનાં᳚ – યઁ॒જ્ઞો દે॒વેભ્યો॒ – ન રથા॑ય॒ – યજ॑માનાય – પ॒રસ્તા॑દ॒ર્વાચી॒ – ન્નવ॑ પઞ્ચા॒શત્)
(યદુ॒ભૌ, દુ॒હ એ॒વૈના᳚મ્)
॥ હરિઃ॑ ઓમ્ ॥
॥ કૃષ્ણ યજુર્વેદીય તૈત્તિરીય સંહિતાયાં ષષ્ઠકાણ્ડે દ્વિતીયઃ પ્રશ્ન-સ્સમાપ્તઃ ॥