കൃഷ്ണ യജുര്വേദീയ തൈത്തിരീയ സംഹിതായാം ഷഷ്ഠകാണ്ഡേ പഞ്ചമഃ പ്രശ്നഃ – സോമമന്ത്രബ്രാഹ്മണനിരൂപണം
ഓ-ന്നമഃ പരമാത്മനേ, ശ്രീ മഹാഗണപതയേ നമഃ,
ശ്രീ ഗുരുഭ്യോ നമഃ । ഹ॒രിഃ॒ ഓമ് ॥
ഇന്ദ്രോ॑ വൃ॒ത്രായ॒ വജ്ര॒മുദ॑യച്ഛ॒-ഥ്സ വൃ॒ത്രോ വജ്രാ॒ദുദ്യ॑താദബിഭേ॒-ഥ്സോ᳚-ഽബ്രവീ॒ന്മാ മേ॒ പ്ര ഹാ॒രസ്തി॒ വാ ഇ॒ദ-മ്മയി॑ വീ॒ര്യം॑ ത-ത്തേ॒ പ്ര ദാ᳚സ്യാ॒മീതി॒ തസ്മാ॑ ഉ॒ക്ഥ്യ॑-മ്പ്രായ॑ച്ഛ॒-ത്തസ്മൈ᳚ ദ്വി॒തീയ॒മുദ॑യച്ഛ॒-ഥ്സോ᳚-ഽബ്രവീ॒ന്മാ മ॒ പ്ര ഹാ॒രസ്തി॒ വാ ഇ॒ദ-മ്മയി॑ വീ॒ര്യ॑-ന്ത-ത്തേ॒ പ്ര ദാ᳚സ്യാ॒മീതി॒ [പ്ര ദാ᳚സ്യാ॒മീതി॑, തസ്മാ॑ ഉ॒ക്ഥ്യ॑മേ॒വ] 1
തസ്മാ॑ ഉ॒ക്ഥ്യ॑മേ॒വ പ്രായ॑ച്ഛ॒-ത്തസ്മൈ॑ തൃ॒തീയ॒മുദ॑യച്ഛ॒-ത്തം-വിഁഷ്ണു॒രന്വ॑തിഷ്ഠത ജ॒ഹീതി॒ സോ᳚-ഽബ്രവീ॒ന്മാ മേ॒ പ്ര ഹാ॒രസ്തി॒ വാ ഇ॒ദ-മ്മയി॑ വീ॒ര്യ॑-ന്ത-ത്തേ॒ പ്ര ദാ᳚സ്യാ॒മീതി॒ തസ്മാ॑ ഉ॒ക്ഥ്യ॑മേ॒വ പ്രായ॑ച്ഛ॒-ത്ത-ന്നിര്മാ॑യ-മ്ഭൂ॒തമ॑ഹന്. യ॒ജ്ഞോ ഹി തസ്യ॑ മാ॒യാ-ഽഽസീ॒-ദ്യദു॒ക്ഥ്യോ॑ ഗൃ॒ഹ്യത॑ ഇന്ദ്രി॒യമേ॒വ [ ] 2
ത-ദ്വീ॒ര്യം॑-യഁജ॑മാനോ॒ ഭ്രാതൃ॑വ്യസ്യ വൃങ്ക്ത॒ ഇന്ദ്രാ॑യ ത്വാ ബൃ॒ഹ-ദ്വ॑തേ॒ വയ॑സ്വത॒ ഇത്യാ॒ഹേന്ദ്രാ॑യ॒ ഹി സ ത-മ്പ്രായ॑ച്ഛ॒-ത്തസ്മൈ᳚ ത്വാ॒ വിഷ്ണ॑വേ॒ ത്വേത്യാ॑ഹ॒ യദേ॒വ വിഷ്ണു॑ര॒ന്വതി॑ഷ്ഠത ജ॒ഹീതി॒ തസ്മാ॒-ദ്വിഷ്ണു॑മ॒ന്വാഭ॑ജതി॒ ത്രിര്നിര്ഗൃ॑ഹ്ണാതി॒ ത്രിര്ഹി സ ത-ന്തസ്മൈ॒ പ്രായ॑ച്ഛദേ॒ഷ തേ॒ യോനിഃ॒ പുന॑ര്ഹവിര॒സീത്യാ॑ഹ॒ പുനഃ॑പുന॒- [പുനഃ॑പുനഃ, ഹ്യ॑സ്മാ-] 3
ര്-ഹ്യ॑സ്മാ-ന്നിര്ഗൃ॒ഹ്ണാതി॒ ചക്ഷു॒ര്വാ ഏ॒ത-ദ്യ॒ജ്ഞസ്യ॒ യദു॒ക്ഥ്യ॑-സ്തസ്മാ॑ദു॒ക്ഥ്യഗ്മ്॑ ഹു॒തഗ്മ് സോമാ॑ അ॒ന്വായ॑ന്തി॒ തസ്മാ॑ദാ॒ത്മാ ചക്ഷു॒രന്വേ॑തി॒ തസ്മാ॒ദേകം॒-യഁന്ത॑-മ്ബ॒ഹവോ-ഽനു॑ യന്തി॒ തസ്മാ॒ദേകോ॑ ബഹൂ॒നാ-മ്ഭ॒ദ്രോ ഭ॑വതി॒ തസ്മാ॒ദേകോ॑ ബ॒ഹ്വീര്ജാ॒യാ വി॑ന്ദതേ॒ യദി॑ കാ॒മയേ॑താ-ദ്ധ്വ॒ര്യു-രാ॒ത്മാനം॑-യഁജ്ഞ യശ॒സേനാ᳚-ര്പയേയ॒-മിത്യ॑ന്ത॒രാ-ഽഽഹ॑വ॒നീയ॑-ഞ്ച ഹവി॒ര്ധാന॑-ഞ്ച॒ തിഷ്ഠ॒ന്നവ॑ നയേ- [നയേത്, ആ॒ത്മാന॑മേ॒വ] 4
-ദാ॒ത്മാന॑മേ॒വ യ॑ജ്ഞയശ॒സേനാ᳚ര്പയതി॒ യദി॑ കാ॒മയേ॑ത॒ യജ॑മാനം-യഁജ്ഞ യശ॒സേനാ᳚ര്പയേയ॒-മിത്യ॑ന്ത॒രാ സ॑ദോഹവിര്ധാ॒നേ തിഷ്ഠ॒ന്നവ॑ നയേ॒-ദ്യജ॑മാനമേ॒വ യ॑ജ്ഞയശ॒സേനാ᳚-ര്പയതി॒ യദി॑ കാ॒മയേ॑ത സദ॒സ്യാന്॑ യജ്ഞ യശ॒സേനാ᳚-ര്പയേയ॒മിതി॒ സദ॑ ആ॒ലഭ്യാവ॑ നയേ-ഥ്സദ॒സ്യാ॑നേ॒വ യ॑ജ്ഞയശ॒സേനാ᳚ര്പയതി ॥ 5 ॥
(ഇതീ᳚ – ന്ദ്രി॒യമേ॒വ – പുനഃ॑ പുന – ര്നയേ॒ത് – ത്രയ॑സ്ത്രിഗ്മ്ശച്ച) (അ. 1)
ആയു॒ര്വാ ഏ॒ത-ദ്യ॒ജ്ഞസ്യ॒ യ-ദ്ധ്രു॒വ ഉ॑ത്ത॒മോ ഗ്രഹാ॑ണാ-ങ്ഗൃഹ്യതേ॒ തസ്മാ॒-ദായുഃ॑ പ്രാ॒ണാനാ॑-മുത്ത॒മ-മ്മൂ॒ര്ധാന॑-ന്ദി॒വോ അ॑ര॒തി-മ്പൃ॑ഥി॒വ്യാ ഇത്യാ॑ഹ മൂ॒ര്ധാന॑-മേ॒വൈനഗ്മ്॑ സമാ॒നാനാ᳚-ങ്കരോതി വൈശ്വാന॒ര-മൃ॒തായ॑ ജാ॒ത-മ॒ഗ്നി-മിത്യാ॑ഹ വൈശ്വാന॒രഗ്മ് ഹി ദേ॒വത॒യാ-ഽഽയു॑-രുഭ॒യതോ॑ വൈശ്വാനരോ ഗൃഹ്യതേ॒ തസ്മാ॑-ദുഭ॒യതഃ॑ പ്രാ॒ണാ അ॒ധസ്താ᳚-ച്ചോ॒പരി॑ഷ്ടാ-ച്ചാ॒ര്ധിനോ॒-ഽന്യേ ഗ്രഹാ॑ ഗൃ॒ഹ്യന്തേ॒-ഽര്ധീ ധ്രു॒വ-സ്തസ്മാ॑- [ധ്രു॒വ-സ്തസ്മാ᳚ത്, അ॒ര്ധ്യവാ᳚-] 6
-ദ॒ര്ധ്യവാ᳚-മ്പ്രാ॒ണോ᳚-ഽന്യേഷാ᳚-മ്പ്രാ॒ണാനാ॒-മുപോ᳚പ്തേ॒-ഽന്യേ ഗ്രഹാ᳚-സ്സാ॒ദ്യന്തേ-ഽനു॑പോപ്തേ ധ്രു॒വസ്തസ്മാ॑-ദ॒സ്ഥ്നാന്യാഃ പ്ര॒ജാഃ പ്ര॑തി॒തിഷ്ഠ॑ന്തി മാ॒ഗ്മ്॒സേനാ॒ന്യാ അസു॑രാ॒ വാ ഉ॑ത്തര॒തഃ പൃ॑ഥി॒വീ-മ്പ॒ര്യാചി॑കീര്ഷ॒-ന്താ-ന്ദേ॒വാ ധ്രു॒വേണാ॑ദൃഗ്മ്ഹ॒-ന്ത-ദ്ധ്രു॒വസ്യ॑ ധ്രുവ॒ത്വം-യഁ-ദ്ധ്രു॒വ ഉ॑ത്തര॒ത-സ്സാ॒ദ്യതേ॒ ധൃത്യാ॒ ആയു॒ര്വാ ഏ॒ത-ദ്യ॒ജ്ഞസ്യ॒ യ-ദ്ധ്രു॒വ ആ॒ത്മാ ഹോതാ॒ യദ്ധോ॑തൃചമ॒സേ ധ്രു॒വ-മ॑വ॒നയ॑ത്യാ॒ത്മന്നേ॒വ യ॒ജ്ഞസ്യാ- [യ॒ജ്ഞസ്യ॑, ആയു॑-ര്ദധാതി] 7
-ഽഽയു॑-ര്ദധാതി പു॒രസ്താ॑-ദു॒ക്ഥസ്യാ॑-ഽവ॒നീയ॒ ഇത്യാ॑ഹുഃ പു॒രസ്താ॒ദ്ധ്യായു॑ഷോ ഭു॒ങ്ക്തേ മ॑ദ്ധ്യ॒തോ॑-ഽവ॒നീയ॒ ഇത്യാ॑ഹുര്മദ്ധ്യ॒മേന॒ ഹ്യായു॑ഷോ ഭു॒ങ്ക്ത ഉ॑ത്തരാ॒ര്ധേ॑-ഽവ॒നീയ॒ ഇത്യാ॑ഹുരുത്ത॒മേന॒ ഹ്യായു॑ഷോ ഭു॒ങ്ക്തേ വൈ᳚ശ്വദേ॒വ്യാമൃ॒ചി ശ॒സ്യമാ॑നായാ॒മവ॑ നയതി വൈശ്വദേ॒വ്യോ॑ വൈ പ്ര॒ജാഃ പ്ര॒ജാസ്വേ॒വാ-ഽഽയു॑ര്ദധാതി ॥ 8 ॥
(ധ്രു॒വസ്തസ്മാ॑ – ദേ॒വ യ॒ജ്ഞസ്യൈ – കാ॒ന്നച॑ത്വാരി॒ഗ്മ്॒ശച്ച॑) (അ. 2)
യ॒ജ്ഞേന॒ വൈ ദേ॒വാ-സ്സു॑വ॒ര്ഗം-ലോഁ॒കമാ॑യ॒-ന്തേ॑-ഽമന്യന്ത മനു॒ഷ്യാ॑ നോ॒-ഽന്വാഭ॑വിഷ്യ॒ന്തീതി॒ തേ സം॑വഁഥ്സ॒രേണ॑ യോപയി॒ത്വാ സു॑വ॒ര്ഗം-ലോഁ॒കമാ॑യ॒-ന്തമൃഷ॑യ ഋതുഗ്ര॒ഹൈരേ॒വാനു॒ പ്രാജാ॑ന॒ന്॒. യദൃ॑തുഗ്ര॒ഹാ ഗൃ॒ഹ്യന്തേ॑ സുവ॒ര്ഗസ്യ॑ ലോ॒കസ്യ॒ പ്രജ്ഞാ᳚ത്യൈ॒ ദ്വാദ॑ശ ഗൃഹ്യന്തേ॒ ദ്വാദ॑ശ॒ മാസാ᳚-സ്സംവഁഥ്സ॒ര-സ്സം॑വഁഥ്സ॒രസ്യ॒ പ്രജ്ഞാ᳚ത്യൈ സ॒ഹ പ്ര॑ഥ॒മൌ ഗൃ॑ഹ്യേതേ സ॒ഹോത്ത॒മൌ തസ്മാ॒-ദ്ദ്വൌദ്വാ॑വൃ॒തൂ ഉ॑ഭ॒യതോ॑മുഖ-മൃതുപാ॒ത്ര-മ്ഭ॑വതി॒ കോ [മ്ഭ॑വതി॒ കഃ, ഹി ത-ദ്വേദ॒] 9
ഹി ത-ദ്വേദ॒ യത॑ ഋതൂ॒നാ-മ്മുഖ॑മൃ॒തുനാ॒ പ്രേഷ്യേതി॒ ഷ-ട്കൃത്വ॑ ആഹ॒ ഷഡ്വാ ഋ॒തവ॑ ഋ॒തൂനേ॒വ പ്രീ॑ണാത്യൃ॒തുഭി॒രിതി॑ ച॒തുശ്ചതു॑ഷ്പദ ഏ॒വ പ॒ശൂ-ന്പ്രീ॑ണാതി॒ ദ്വിഃ പുന॑ര്-ഋ॒തുനാ॑-ഽഽഹ ദ്വി॒പദ॑ ഏ॒വ പ്രീ॑ണാത്യൃ॒തുനാ॒ പ്രേഷ്യേതി॒ ഷ-ട്കൃത്വ॑ ആഹ॒ര്തുഭി॒രിതി॑ ച॒തുസ്തസ്മാ॒-ച്ചതു॑ഷ്പാദഃ പ॒ശവ॑ ഋ॒തൂനുപ॑ ജീവന്തി॒ ദ്വിഃ [ദ്വിഃ, പുന॑ര്-ഋ॒തുനാ॑-ഽഽഹ॒] 10
പുന॑ര്-ഋ॒തുനാ॑-ഽഽഹ॒ തസ്മാ᳚-ദ്ദ്വി॒പാദ॒ശ്ചതു॑ഷ്പദഃ പ॒ശൂനുപ॑ ജീവന്ത്യൃ॒തുനാ॒ പ്രേഷ്യേതി॒ ഷ-ട്കൃത്വ॑ ആഹ॒ര്തുഭി॒രിതി॑ ച॒തുര്ദ്വിഃ പുന॑ര്-ഋ॒തുനാ॑-ഽഽഹാ॒ ഽഽക്രമ॑ണമേ॒വ ത-ഥ്സേതും॒-യഁജ॑മാനഃ കുരുതേ സുവ॒ര്ഗസ്യ॑ ലോ॒കസ്യ॒ സമ॑ഷ്ട്യൈ॒ നാന്യോ᳚-ഽന്യമനു॒ പ്രപ॑ദ്യേത॒ യദ॒ന്യോ᳚-ഽന്യമ॑നു പ്ര॒പദ്യേ॑ത॒ര്തുര്-ഋ॒തുമനു॒ പ്രപ॑ദ്യേത॒ര്തവോ॒ മോഹു॑കാ-സ്സ്യുഃ॒ [മോഹു॑കാ-സ്സ്യുഃ, പ്രസി॑ദ്ധമേ॒വാ-] 11
പ്രസി॑ദ്ധമേ॒വാ-ദ്ധ്വ॒ര്യു-ര്ദക്ഷി॑ണേന॒ പ്രപ॑ദ്യതേ॒ പ്രസി॑ദ്ധ-മ്പ്രതിപ്രസ്ഥാ॒തോത്ത॑രേണ॒ തസ്മാ॑-ദാദി॒ത്യ-ഷ്ഷണ്മാ॒സോ ദക്ഷി॑ണേനൈതി॒ ഷഡുത്ത॑രേണോ-പയാ॒മഗൃ॑ഹീതോ-ഽസി സ॒ഗ്മ്॒ സര്പോ᳚-ഽസ്യഗ്മ്ഹസ്പ॒ത്യായ॒ ത്വേത്യാ॒ഹാസ്തി॑ ത്രയോദ॒ശോ മാസ॒ ഇത്യാ॑ഹു॒സ്ത-മേ॒വ ത-ത്പ്രീ॑ണാതി ॥ 12 ॥
(കോ – ജീ॑വന്തി॒ ദ്വിഃ – സ്യു॒ – ശ്ചതു॑സ്ത്രിഗ്മ്ശച്ച) (അ. 3)
സു॒വ॒ര്ഗായ॒ വാ ഏ॒തേ ലോ॒കായ॑ ഗൃഹ്യന്തേ॒ യദൃ॑തുഗ്ര॒ഹാ ജ്യോതി॑-രിന്ദ്രാ॒ഗ്നീ യദൈ᳚ന്ദ്രാ॒ഗ്ന-മൃ॑തുപാ॒ത്രേണ॑ ഗൃ॒ഹ്ണാതി॒ ജ്യോതി॑-രേ॒വാ-ഽസ്മാ॑ ഉ॒പരി॑ഷ്ടാ-ദ്ദധാതി സുവ॒ര്ഗസ്യ॑ ലോ॒കസ്യാ-ഽനു॑ഖ്യാത്യാ ഓജോ॒ഭൃതൌ॒ വാ ഏ॒തൌ ദേ॒വാനാം॒-യഁദി॑ന്ദ്രാ॒ഗ്നീ യദൈ᳚ന്ദ്രാ॒ഗ്നോ ഗൃ॒ഹ്യത॒ ഓജ॑ ഏ॒വാവ॑ രുന്ധേ വൈശ്വദേ॒വഗ്മ് ശു॑ക്രപാ॒ത്രേണ॑ ഗൃഹ്ണാതി വൈശ്വദേ॒വ്യോ॑ വൈ പ്ര॒ജാ അ॒സാവാ॑ദി॒ത്യ-ശ്ശു॒ക്രോ യ-ദ്വൈ᳚ശ്വദേ॒വഗ്മ് ശു॑ക്രപാ॒ത്രേണ॑ ഗൃ॒ഹ്ണാതി॒ തസ്മാ॑-ദ॒സാ-വാ॑ദി॒ത്യ- [തസ്മാ॑-ദ॒സാ-വാ॑ദി॒ത്യഃ, സര്വാഃ᳚] 13
-സ്സര്വാഃ᳚ പ്ര॒ജാഃ പ്ര॒ത്യങ്ങുദേ॑തി॒ തസ്മാ॒-ഥ്സര്വ॑ ഏ॒വ മ॑ന്യതേ॒ മാ-മ്പ്രത്യുദ॑ഗാ॒ദിതി॑ വൈശ്വദേ॒വഗ്മ് ശു॑ക്രപാ॒ത്രേണ॑ ഗൃഹ്ണാതി വൈശ്വദേ॒വ്യോ॑ വൈ പ്ര॒ജാസ്തേജ॑-ശ്ശു॒ക്രോ യ-ദ്വൈ᳚ശ്വദേ॒വഗ്മ് ശു॑ക്രപാ॒ത്രേണ॑ ഗൃ॒ഹ്ണാതി॑ പ്ര॒ജാസ്വേ॒വ തേജോ॑ ദധാതി ॥ 14 ॥
(തസ്മാ॑ദ॒സാവാ॑ദി॒ത്യ – സ്ത്രി॒ഗ്മ്॒ശച്ച॑) (അ. 4)
ഇന്ദ്രോ॑ മ॒രുദ്ഭി॒-സ്സാംവിഁ ॑ദ്യേന॒ മാദ്ധ്യ॑ന്ദിനേ॒ സവ॑നേ വൃ॒ത്രമ॑ഹ॒ന്॒. യന്മാദ്ധ്യ॑ന്ദിനേ॒ സവ॑നേ മരുത്വ॒തീയാ॑ ഗൃ॒ഹ്യന്തേ॒ വാര്ത്ര॑ഘ്നാ ഏ॒വ തേ യജ॑മാനസ്യ ഗൃഹ്യന്തേ॒ തസ്യ॑ വൃ॒ത്ര-ഞ്ജ॒ഘ്നുഷ॑ ഋ॒തവോ॑-ഽമുഹ്യ॒ന്ഥ്സ ഋ॑തുപാ॒ത്രേണ॑ മരുത്വ॒തീയാ॑നഗൃഹ്ണാ॒-ത്തതോ॒ വൈ സ ഋ॒തൂ-ന്പ്രാജാ॑നാ॒-ദ്യദൃ॑തുപാ॒ത്രേണ॑ മരുത്വ॒തീയാ॑ ഗൃ॒ഹ്യന്ത॑ ഋതൂ॒നാ-മ്പ്രജ്ഞാ᳚ത്യൈ॒ വജ്രം॒-വാഁ ഏ॒തം-യഁജ॑മാനോ॒ ഭ്രാതൃ॑വ്യായ॒ പ്ര ഹ॑രതി॒ യന്മ॑രുത്വ॒തീയാ॒ ഉദേ॒വ പ്ര॑ഥ॒മേന॑ [ഉദേ॒വ പ്ര॑ഥ॒മേന॑, യ॒ച്ഛ॒തി॒ പ്ര ഹ॑രതി] 15
യച്ഛതി॒ പ്ര ഹ॑രതി ദ്വി॒തീയേ॑ന സ്തൃണു॒തേ തൃ॒തീയേ॒നാ-ഽഽയു॑ധം॒-വാഁ ഏ॒ത-ദ്യജ॑മാന॒-സ്സഗ്ഗ് സ്കു॑രുതേ॒ യന്മ॑രുത്വ॒തീയാ॒ ധനു॑രേ॒വ പ്ര॑ഥ॒മോ ജ്യാ ദ്വി॒തീയ॒ ഇഷു॑സ്തൃ॒തീയഃ॒ പ്രത്യേ॒വ പ്ര॑ഥ॒മേന॑ ധത്തേ॒ വിസൃ॑ജതി ദ്വി॒തീയേ॑ന॒ വിദ്ധ്യ॑തി തൃ॒തീയേ॒നേന്ദ്രോ॑ വൃ॒ത്രഗ്മ് ഹ॒ത്വാ പരാ᳚-മ്പരാ॒വത॑-മഗച്ഛ॒-ദപാ॑രാധ॒മിതി॒ മന്യ॑മാന॒-സ്സ ഹരി॑തോ-ഽഭവ॒-ഥ്സ ഏ॒താ-ന്മ॑രുത്വ॒തീയാ॑-നാത്മ॒സ്പര॑ണാ-നപശ്യ॒-ത്താന॑ഗൃഹ്ണീത [ ] 16
പ്രാ॒ണമേ॒വ പ്ര॑ഥ॒മേനാ᳚-സ്പൃണുതാപാ॒ന-ന്ദ്വി॒തീയേ॑നാ॒-ഽഽത്മാന॑-ന്തൃ॒തീയേ॑നാ-ഽഽത്മ॒സ്പര॑ണാ॒ വാ ഏ॒തേ യജ॑മാനസ്യ ഗൃഹ്യന്തേ॒ യന്മ॑രുത്വ॒തീയാഃ᳚ പ്രാ॒ണമേ॒വ പ്ര॑ഥ॒മേന॑ സ്പൃണുതേ-ഽപാ॒ന-ന്ദ്വി॒തീയേ॑നാ॒-ഽഽത്മാന॑-ന്തൃ॒തീയേ॒നേന്ദ്രോ॑ വൃ॒ത്രമ॑ഹ॒-ന്ത-ന്ദേ॒വാ അ॑ബ്രുവ-ന്മ॒ഹാന്. വാ അ॒യമ॑ഭൂ॒ദ്യോ വൃ॒ത്രമവ॑ധീ॒ദിതി॒ തന്മ॑ഹേ॒ന്ദ്രസ്യ॑ മഹേന്ദ്ര॒ത്വഗ്മ് സ ഏ॒ത-മ്മാ॑ഹേ॒ന്ദ്ര-മു॑ദ്ധാ॒ര-മുദ॑ഹരത വൃ॒ത്രഗ്മ് ഹ॒ത്വാ-ഽന്യാസു॑ ദേ॒വതാ॒സ്വ ധി॒ യന്മാ॑ഹേ॒ന്ദ്രോ ഗൃ॒ഹ്യത॑ ഉദ്ധാ॒രമേ॒വ തം-യഁജ॑മാന॒ ഉദ്ധ॑രതേ॒-ഽന്യാസു॑ പ്ര॒ജാസ്വധി॑ ശുക്രപാ॒ത്രേണ॑ ഗൃഹ്ണാതി യജമാനദേവ॒ത്യോ॑ വൈ മാ॑ഹേ॒ന്ദ്രസ്തേജ॑-ശ്ശു॒ക്രോ യന്മാ॑ഹേ॒ന്ദ്രഗ്മ് ശു॑ക്രപാ॒ത്രേണ॑ ഗൃ॒ഹ്ണാതി॒ യജ॑മാന ഏ॒വ തേജോ॑ ദധാതി ॥ 17 ॥
(പ്ര॒ഥ॒മേനാ॑ – ഗൃഹ്ണീത – ദേ॒വതാ᳚സ്വ॒ – ഷ്ടാവിഗ്മ്॑ശതിശ്ച) (അ. 5)
അദി॑തിഃ പു॒ത്രകാ॑മാ സാ॒ദ്ധ്യേഭ്യോ॑ ദേ॒വേഭ്യോ᳚ ബ്രഹ്മൌദ॒നമ॑പച॒-ത്തസ്യാ॑ ഉ॒ച്ഛേഷ॑ണമദദു॒സ്ത-ത്പ്രാ-ഽഽശ്ഞാ॒-ഥ്സാ രേതോ॑-ഽധത്ത॒ തസ്യൈ॑ ച॒ത്വാര॑ ആദി॒ത്യാ അ॑ജായന്ത॒ സാ ദ്വി॒തീയ॑മപച॒-ഥ്സാ-ഽമ॑ന്യതോ॒ച്ഛേഷ॑ണാന്മ ഇ॒മേ᳚-ഽജ്ഞത॒ യദഗ്രേ᳚ പ്രാശി॒ഷ്യാമീ॒തോ മേ॒ വസീ॑യാഗ്മ്സോ ജനിഷ്യന്ത॒ ഇതി॒ സാ-ഽഗ്രേ॒ പ്രാ-ഽഽശ്ഞാ॒-ഥ്സാ രേതോ॑-ഽധത്ത॒ തസ്യൈ॒ വ്യൃ॑ദ്ധമാ॒ണ്ഡമ॑ജായത॒ സാ-ഽഽദി॒ത്യേഭ്യ॑ ഏ॒വ [ ] 18
തൃ॒തീയ॑മപച॒-ദ്ഭോഗാ॑യ മ ഇ॒ദഗ്ഗ് ശ്രാ॒ന്തമ॒സ്ത്വിതി॒ തേ᳚-ഽബ്രുവ॒ന് വരം॑-വൃഁണാമഹൈ॒ യോ-ഽതോ॒ ജായാ॑താ അ॒സ്മാക॒ഗ്മ്॒ സ ഏകോ॑-ഽസ॒ദ്യോ᳚-ഽസ്യ പ്ര॒ജായാ॒മൃദ്ധ്യാ॑താ അ॒സ്മാക॒-മ്ഭോഗാ॑യ ഭവാ॒ദിതി॒ തതോ॒ വിവ॑സ്വാനാദി॒ത്യോ॑ ഽജായത॒ തസ്യ॒ വാ ഇ॒യ-മ്പ്ര॒ജാ യന്മ॑നു॒ഷ്യാ᳚സ്താസ്വേക॑ ഏ॒വര്ധോ യോ യജ॑തേ॒ സ ദേ॒വാനാ॒-മ്ഭോഗാ॑യ ഭവതി ദേ॒വാ വൈ യ॒ജ്ഞാ- [യ॒ജ്ഞാത്, രു॒ദ്ര-മ॒ന്ത-] 19
-ദ്രു॒ദ്ര-മ॒ന്ത-രാ॑യ॒ന്-ഥ്സ ആ॑ദി॒ത്യാന॒ന്വാക്ര॑മത॒ തേ ദ്വി॑ദേവ॒ത്യാ᳚-ന്പ്രാപ॑ദ്യന്ത॒ താ-ന്ന പ്രതി॒ പ്രായ॑ച്ഛ॒-ന്തസ്മാ॒ദപി॒ വദ്ധ്യ॒-മ്പ്രപ॑ന്ന॒-ന്ന പ്രതി॒ പ്രയ॑ച്ഛന്തി॒ തസ്മാ᳚-ദ്ദ്വിദേവ॒ത്യേ᳚ഭ്യ ആദി॒ത്യോ നിര്ഗൃ॑ഹ്യതേ॒ യദു॒ച്ഛേഷ॑ണാ॒-ദജാ॑യന്ത॒ തസ്മാ॑-ദു॒ച്ഛേഷ॑ണാ-ദ്ഗൃഹ്യതേ തി॒സൃഭി॑ര്-ഋ॒ഗ്ഭിര്ഗൃ॑ഹ്ണാതി മാ॒താ പി॒താ പു॒ത്രസ്തദേ॒വ തന്മി॑ഥു॒ന-മുല്ബ॒-ങ്ഗര്ഭോ॑ ജ॒രായു॒ തദേ॒വ ത- [തദേ॒വ തത്, മി॒ഥു॒ന-മ്പ॒ശവോ॒] 20
-ന്മി॑ഥു॒ന-മ്പ॒ശവോ॒ വാ ഏ॒തേ യദാ॑ദി॒ത്യ ഊര്ഗ്ദധി॑ ദ॒ദ്ധ്നാ മ॑ദ്ധ്യ॒ത-ശ്ശ്രീ॑ണാ॒ത്യൂര്ജ॑മേ॒വ പ॑ശൂ॒നാ-മ്മ॑ദ്ധ്യ॒തോ ദ॑ധാതി ശൃതാത॒ങ്ക്യേ॑ന മേദ്ധ്യ॒ത്വായ॒ തസ്മാ॑ദാ॒മാ പ॒ക്വ-ന്ദു॑ഹേ പ॒ശവോ॒ വാ ഏ॒തേ യദാ॑ദി॒ത്യഃ പ॑രി॒ശ്രിത്യ॑ ഗൃഹ്ണാതി പ്രതി॒രുദ്ധ്യൈ॒വാ-ഽസ്മൈ॑ പ॒ശൂ-ന്ഗൃ॑ഹ്ണാതി പ॒ശവോ॒ വാ ഏ॒തേ യദാ॑ദി॒ത്യ ഏ॒ഷ രു॒ദ്രോ യദ॒ഗ്നിഃ പ॑രി॒ശ്രിത്യ॑ ഗൃഹ്ണാതി രു॒ദ്രാദേ॒വ പ॒ശൂ-ന॒ന്ത-ര്ദ॑ധാ- [-ന॒ന്ത-ര്ദ॑ധാതി, ഏ॒ഷ വൈ] 21
-ത്യേ॒ഷ വൈ വിവ॑സ്വാനാദി॒ത്യോ യദു॑പാഗ്മ് ശു॒സവ॑ന॒-സ്സ ഏ॒തമേ॒വ സോ॑മപീ॒ഥ-മ്പരി॑ ശയ॒ ആ തൃ॑തീയസവ॒നാ-ദ്വിവ॑സ്വ ആദിത്യൈ॒ഷ തേ॑ സോമപീ॒ഥ ഇത്യാ॑ഹ॒ വിവ॑സ്വന്ത-മേ॒വാ-ഽഽദി॒ത്യഗ്മ് സോ॑മപീ॒ഥേന॒ സമ॑ര്ധയതി॒ യാ ദി॒വ്യാ വൃഷ്ടി॒സ്തയാ᳚ ത്വാ ശ്രീണാ॒മീതി॒ വൃഷ്ടി॑കാമസ്യ ശ്രീണീയാ॒-ദ്വൃഷ്ടി॑മേ॒വാവ॑ രുന്ധേ॒ യദി॑ താ॒ജ-ക്പ്ര॒സ്കന്ദേ॒-ദ്വര്ഷു॑കഃ പ॒ര്ജന്യ॑-സ്സ്യാ॒ദ്യദി॑ ചി॒രമവ॑ര്ഷുകോ॒ ന സാ॑ദയ॒ത്യസ॑ന്നാ॒ദ്ധി പ്ര॒ജാഃ പ്ര॒ജായ॑ന്തേ॒ നാനു॒ വഷ॑-ട്കരോതി॒ യദ॑നുവഷട്കു॒ര്യാ–ദ്രു॒ദ്ര-മ്പ്ര॒ജാ അ॒ന്വവ॑സൃജേ॒ന്ന ഹു॒ത്വാന്വീ᳚ക്ഷേത॒ യദ॒ന്വീക്ഷേ॑ത॒ ചക്ഷു॑രസ്യ പ്ര॒മായു॑കഗ്ഗ് സ്യാ॒-ത്തസ്മാ॒ന്നാന്വീക്ഷ്യഃ॑ ॥ 22 ॥
(ഏ॒വ – യ॒ജ്ഞാ – ജ്ജ॒രായു॒ തദേ॒വ തദ॒ – ന്തര്ദ॑ധാതി॒ – ന – സ॒പ്തവിഗ്മ്॑ശതിശ്ച) (അ. 6)
അ॒ന്ത॒ര്യാ॒മ॒പാ॒ത്രേണ॑ സാവി॒ത്ര-മാ᳚ഗ്രയ॒ണാ-ദ്ഗൃ॑ഹ്ണാതി പ്ര॒ജാപ॑തി॒ര്വാ ഏ॒ഷ യദാ᳚ഗ്രയ॒ണഃ പ്ര॒ജാനാ᳚-മ്പ്ര॒ജന॑നായ॒ ന സാ॑ദയ॒ത്യസ॑ന്നാ॒ദ്ധി പ്ര॒ജാഃ പ്ര॒ജായ॑ന്തേ॒ നാനു॒ വഷ॑-ട്കരോതി॒ യദ॑നുവഷട്കു॒ര്യാ-ദ്രു॒ദ്ര-മ്പ്ര॒ജാ അ॒ന്വവ॑സൃജേ-ദേ॒ഷ വൈ ഗാ॑യ॒ത്രോ ദേ॒വാനാം॒-യഁ-ഥ്സ॑വി॒തൈഷ ഗാ॑യത്രി॒യൈ ലോ॒കേ ഗൃ॑ഹ്യതേ॒ യദാ᳚ഗ്രയ॒ണോ യദ॑ന്തര്യാമപാ॒ത്രേണ॑ സാവി॒ത്ര-മാ᳚ഗ്രയ॒ണാ-ദ്ഗൃ॒ഹ്ണാതി॒ സ്വാ-ദേ॒വൈനം॒-യോഁനേ॒-ര്നിര്ഗൃ॑ഹ്ണാതി॒ വിശ്വേ॑ [വിശ്വേ᳚, ദേ॒വാ-സ്തൃ॒തീയ॒ഗ്മ്॒] 23
ദേ॒വാ-സ്തൃ॒തീയ॒ഗ്മ്॒ സവ॑ന॒-ന്നോദ॑യച്ഛ॒-ന്തേ സ॑വി॒താര॑-മ്പ്രാതസ്സവ॒നഭാ॑ഗ॒ഗ്മ്॒ സന്ത॑-ന്തൃതീയസവ॒നമ॒ഭി പര്യ॑ണയ॒-ന്തതോ॒ വൈ തേ തൃ॒തീയ॒ഗ്മ്॒ സവ॑ന॒-മുദ॑യച്ഛ॒ന്॒. യ-ത്തൃ॑തീയസവ॒നേ സാ॑വി॒ത്രോ ഗൃ॒ഹ്യതേ॑ തൃ॒തീയ॑സ്യ॒ സവ॑ന॒സ്യോദ്യ॑ത്യൈ സവിതൃപാ॒ത്രേണ॑ വൈശ്വദേ॒വ-ങ്ക॒ലശാ᳚-ദ്ഗൃഹ്ണാതി വൈശ്വദേ॒വ്യോ॑ വൈ പ്ര॒ജാ വൈ᳚ശ്വദേ॒വഃ ക॒ലശ॑-സ്സവി॒താ പ്ര॑സ॒വാനാ॑മീശേ॒ യ-ഥ്സ॑വിതൃപാ॒ത്രേണ॑ വൈശ്വദേ॒വ-ങ്ക॒ലശാ᳚-ദ്ഗൃ॒ഹ്ണാതി॑ സവി॒തൃപ്ര॑സൂത ഏ॒വാസ്മൈ᳚ പ്ര॒ജാഃ പ്ര [പ്ര॒ജാഃ പ്ര, ജ॒ന॒യ॒തി॒ സോമേ॒ സോമ॑മ॒ഭി] 24
ജ॑നയതി॒ സോമേ॒ സോമ॑മ॒ഭി ഗൃ॑ഹ്ണാതി॒ രേത॑ ഏ॒വ ത-ദ്ദ॑ധാതി സു॒ശര്മാ॑-ഽസി സുപ്രതിഷ്ഠാ॒ന ഇത്യാ॑ഹ॒ സോമേ॒ ഹി സോമ॑മഭിഗൃ॒ഹ്ണാതി॒ പ്രതി॑ഷ്ഠിത്യാ ഏ॒തസ്മി॒ന് വാ അപി॒ ഗ്രഹേ॑ മനു॒ഷ്യേ᳚ഭ്യോ ദേ॒വേഭ്യഃ॑ പി॒തൃഭ്യഃ॑ ക്രിയതേ സു॒ശര്മാ॑-ഽസി സുപ്രതിഷ്ഠാ॒ന ഇത്യാ॑ഹ മനു॒ഷ്യേ᳚ഭ്യ ഏ॒വൈതേന॑ കരോതി ബൃ॒ഹദിത്യാ॑ഹ ദേ॒വേഭ്യ॑ ഏ॒വൈതേന॑ കരോതി॒ നമ॒ ഇത്യാ॑ഹ പി॒തൃഭ്യ॑ ഏ॒വൈതേന॑ കരോത്യേ॒ താവ॑തീ॒ ര്വൈ ദേ॒വതാ॒സ്താഭ്യ॑ ഏ॒വൈന॒ഗ്മ്॒ സര്വാ᳚ഭ്യോ ഗൃഹ്ണാത്യേ॒ഷ തേ॒ യോനി॒ര്വിശ്വേ᳚ഭ്യസ്ത്വാ ദേ॒വേഭ്യ॒ ഇത്യാ॑ഹ വൈശ്വദേ॒വോ ഹ്യേ॑ഷഃ ॥ 25 ॥
(വിശ്വേ॒ – പ്ര – പി॒തൃഭ്യ॑ ഏ॒വൈതേന॑ കരോ॒ത്യേ – കാ॒ന്നവിഗ്മ്॑ശ॒തിശ്ച॑) (അ. 7)
പ്രാ॒ണോ വാ ഏ॒ഷ യദു॑പാ॒ഗ്മ്॒ശു-ര്യദു॑പാഗ്മ്ശുപാ॒ത്രേണ॑ പ്രഥ॒മശ്ചോ᳚ത്ത॒മശ്ച॒ ഗ്രഹൌ॑ ഗൃ॒ഹ്യേതേ᳚ പ്രാ॒ണമേ॒വാനു॑ പ്ര॒യന്തി॑ പ്രാ॒ണമനൂദ്യ॑ന്തി പ്ര॒ജാപ॑തി॒ര്വാ ഏ॒ഷ യദാ᳚ഗ്രയ॒ണഃ പ്രാ॒ണ ഉ॑പാ॒ഗ്മ്॒ശുഃ പത്നീഃ᳚ പ്ര॒ജാഃ പ്ര ജ॑നയന്തി॒ യദു॑പാഗ്മ്ശുപാ॒ത്രേണ॑ പാത്നീവ॒തമാ᳚ഗ്രയ॒ണാ-ദ്ഗൃ॒ഹ്ണാതി॑ പ്ര॒ജാനാ᳚-മ്പ്ര॒ജന॑നായ॒ തസ്മാ᳚-ത്പ്രാ॒ണ-മ്പ്ര॒ജാ അനു॒ പ്ര ജാ॑യന്തേ ദേ॒വാ വാ ഇ॒ത ഇ॑തഃ॒ പത്നീ᳚-സ്സുവ॒ര്ഗം- [പത്നീ᳚-സ്സുവ॒ര്ഗമ്, ലോ॒ക-മ॑ജിഗാഗ്മ്സ॒-ന്തേ] 26
-ലോഁ॒ക-മ॑ജിഗാഗ്മ്സ॒-ന്തേ സു॑വ॒ര്ഗം-ലോഁ॒ക-ന്ന പ്രാജാ॑ന॒-ന്ത ഏ॒ത-മ്പാ᳚ത്നീവ॒തമ॑പശ്യ॒-ന്തമ॑ഗൃഹ്ണത॒ തതോ॒ വൈ തേ സു॑വ॒ര്ഗം-ലോഁ॒ക-മ്പ്രാജാ॑ന॒ന്॒. യ-ത്പാ᳚ത്നീവ॒തോ ഗൃ॒ഹ്യതേ॑ സുവ॒ര്ഗസ്യ॑ ലോ॒കസ്യ॒ പ്രജ്ഞാ᳚ത്യൈ॒ സ സോമോ॒ നാതി॑ഷ്ഠത സ്ത്രീ॒ഭ്യോ ഗൃ॒ഹ്യമാ॑ണ॒സ്ത-ങ്ഘൃ॒തം-വഁജ്ര॑-ങ്കൃ॒ത്വാ-ഽഘ്ന॒-ന്ത-ന്നിരി॑ന്ദ്രിയ-മ്ഭൂ॒തമ॑ഗൃഹ്ണ॒-ന്തസ്മാ॒-ഥ്സ്ത്രിയോ॒ നിരി॑ന്ദ്രിയാ॒ അദാ॑യാദീ॒രപി॑ പാ॒പാ-ത്പു॒ഗ്മ്॒സ ഉപ॑സ്തിതരം- [ഉപ॑സ്തിതരമ്, വ॒ദ॒ന്തി॒ യ-ദ്ഘൃ॒തേന॑] 27
-വഁദന്തി॒ യ-ദ്ഘൃ॒തേന॑ പാത്നീവ॒തഗ്ഗ് ശ്രീ॒ണാതി॒ വജ്രേ॑ണൈ॒വൈനം॒-വഁശേ॑ കൃ॒ത്വാ ഗൃ॑ഹ്ണാ-ത്യുപയാ॒മഗൃ॑ഹീതോ॒-ഽസീത്യാ॑ഹേ॒യം-വാഁ ഉ॑പയാ॒മ-സ്തസ്മാ॑ദി॒മാ-മ്പ്ര॒ജാ അനു॒ പ്ര ജാ॑യന്തേ॒ ബൃഹ॒സ്പതി॑സുതസ്യ ത॒ ഇത്യാ॑ഹ॒ ബ്രഹ്മ॒ വൈ ദേ॒വാനാ॒-മ്ബൃഹ॒സ്പതി॒-ര്ബ്രഹ്മ॑ണൈ॒വാസ്മൈ᳚ പ്ര॒ജാഃ പ്ര ജ॑നയതീന്ദോ॒ ഇത്യാ॑ഹ॒ രേതോ॒ വാ ഇന്ദൂ॒ രേത॑ ഏ॒വ ത-ദ്ദ॑ധാതീന്ദ്രിയാവ॒ ഇ- [ഇതി॑, ആ॒ഹ॒ പ്ര॒ജാ] 28
-ത്യാ॑ഹ പ്ര॒ജാ വാ ഇ॑ന്ദ്രി॒യ-മ്പ്ര॒ജാ ഏ॒വാസ്മൈ॒ പ്ര ജ॑നയ॒ത്യഗ്നാ(3) ഇത്യാ॑ഹാ॒ഗ്നിര്വൈ രേ॑തോ॒ധാഃ പത്നീ॑വ॒ ഇത്യാ॑ഹ മിഥുന॒ത്വായ॑ സ॒ജൂര്ദേ॒വേന॒ ത്വഷ്ട്രാ॒ സോമ॑-മ്പി॒ബേത്യാ॑ഹ॒ ത്വഷ്ടാ॒ വൈ പ॑ശൂ॒നാ-മ്മി॑ഥു॒നാനാഗ്മ്॑ രൂപ॒കൃ-ദ്രൂ॒പമേ॒വ പ॒ശുഷു॑ ദധാതി ദേ॒വാ വൈ ത്വഷ്ടാ॑രമജിഘാഗ്മ്സ॒ന്-ഥ്സ പത്നീഃ॒ പ്രാപ॑ദ്യത॒ ത-ന്ന പ്രതി॒ പ്രാ-ഽയ॑ച്ഛ॒-ന്തസ്മാ॒ദപി॒ [പ്രാ-ഽയ॑ച്ഛ॒-ന്തസ്മാ॒ദപി॑, വദ്ധ്യ॒-മ്പ്രപ॑ന്ന॒-] 29
വദ്ധ്യ॒-മ്പ്രപ॑ന്ന॒-ന്ന പ്രതി॒ പ്രയ॑ച്ഛന്തി॒ തസ്മാ᳚-ത്പാത്നീവ॒തേ ത്വഷ്ട്രേ-ഽപി॑ ഗൃഹ്യതേ॒ ന സാ॑ദയ॒ത്യസ॑ന്നാ॒ദ്ധി പ്ര॒ജാഃ പ്ര॒ജായ॑ന്തേ॒ നാനു॒ വഷ॑-ട്കരോതി॒ യദ॑നുവഷ-ട്കു॒ര്യാ-ദ്രു॒ദ്ര-മ്പ്ര॒ജാ അ॒ന്വവ॑സൃജേ॒-ദ്യന്നാ-ഽനു॑വഷട്കു॒ര്യാ-ദശാ᳚ന്ത-മ॒ഗ്നീ-ഥ്സോമ॑-മ്ഭക്ഷയേ-ദുപാ॒ഗ്॒ശ്വനു॒ വഷ॑-ട്കരോതി॒ ന രു॒ദ്ര-മ്പ്ര॒ജാ അ॑ന്വവസൃ॒ജതി॑ ശാ॒ന്തമ॒ഗ്നീ-ഥ്സോമ॑-മ്ഭക്ഷയ॒ത്യഗ്നീ॒-ന്നേഷ്ടു॑-രു॒പസ്ഥ॒മാ സീ॑ദ॒ [സീ॑ദ, നേഷ്ടഃ॒ പത്നീ॑-] 30
നേഷ്ടഃ॒ പത്നീ॑-മു॒ദാന॒യേത്യാ॑ഹാ॒-ഗ്നീദേ॒വ നേഷ്ട॑രി॒ രേതോ॒ ദധാ॑തി॒ നേഷ്ടാ॒ പത്നി॑യാമു-ദ്ഗാ॒ത്രാ സ-ങ്ഖ്യാ॑പയതി പ്ര॒ജാപ॑തി॒ര്വാ ഏ॒ഷ യദു॑ദ്ഗാ॒താ പ്ര॒ജാനാ᳚-മ്പ്ര॒ജന॑നായാ॒പ ഉപ॒ പ്ര വ॑ര്തയതി॒ രേത॑ ഏ॒വ ത-ഥ്സി॑ഞ്ചത്യൂ॒രുണോപ॒ പ്ര വ॑ര്തയത്യൂ॒രുണാ॒ ഹി രേത॑-സ്സി॒ച്യതേ॑ നഗ്ന॒-ങ്കൃത്യോ॒-രുമുപ॒ പ്ര വ॑ര്തയതി യ॒ദാ ഹി ന॒ഗ്ന ഊ॒രുര്ഭവ॒ത്യഥ॑ മിഥു॒നീ ഭ॑വ॒തോ-ഽഥ॒ രേത॑-സ്സിച്യ॒തേ-ഽഥ॑ പ്ര॒ജാഃ പ്ര ജാ॑യന്തേ ॥ 31 ॥
(പത്നീ᳚-സ്സുവ॒ര്ഗ – മുപ॑സ്തിതര – മിന്ദ്രിയാവ॒ ഇത്യ – പി॑ – സീദ – മിഥു॒ന്യ॑ – ഷ്ടൌ ച॑) (അ. 8)
ഇന്ദ്രോ॑ വൃ॒ത്രമ॑ഹ॒-ന്തസ്യ॑ ശീര്ഷകപാ॒ല-മുദൌ᳚ബ്ജ॒-ഥ്സ ദ്രോ॑ണകല॒ശോ॑-ഽഭവ॒-ത്തസ്മാ॒-ഥ്സോമ॒-സ്സമ॑സ്രവ॒-ഥ്സ ഹാ॑രിയോജ॒നോ॑-ഽഭവ॒-ത്തം-വ്യഁ ॑ചികിഥ്സ-ജ്ജു॒ഹവാ॒നീ(3) മാ ഹൌ॒ഷാ(3)-മിതി॒ സോ॑-ഽമന്യത॒ യദ്ധോ॒ഷ്യാമ്യാ॒മഗ്മ് ഹോ᳚ഷ്യാമി॒ യന്ന ഹോ॒ഷ്യാമി॑ യജ്ഞവേശ॒സ-ങ്ക॑രിഷ്യാ॒മീതി॒ തമ॑ദ്ധ്രിയത॒ ഹോതു॒ഗ്മ്॒ സോ᳚-ഽഗ്നി-ര॑ബ്രവീ॒ന്ന മയ്യാ॒മഗ്മ് ഹോ᳚ഷ്യ॒സീതി॒ ത-ന്ധാ॒നാഭി॑-രശ്രീണാ॒- [-രശ്രീണാത്, തഗ്മ് ശൃ॒ത-] 32
-ത്തഗ്മ് ശൃ॒ത-മ്ഭൂ॒ത-മ॑ജുഹോ॒ദ്യ-ദ്ധാ॒നാഭി॑ര്-ഹാരിയോജ॒നഗ്ഗ് ശ്രീ॒ണാതി॑ ശൃത॒ത്വായ॑ ശൃ॒ത-മേ॒വൈന॑-മ്ഭൂ॒ത-ഞ്ജു॑ഹോതി ബ॒ഹ്വീഭി॑-ശ്ശ്രീണാത്യേ॒താവ॑തീ-രേ॒വാസ്യാ॒-മുഷ്മി॑-ല്ലോഁ॒കേ കാ॑മ॒ദുഘാ॑ ഭവ॒ന്ത്യഥോ॒ ഖല്വാ॑ഹുരേ॒താ വാ ഇന്ദ്ര॑സ്യ॒ പൃശ്ഞ॑യഃ കാമ॒ദുഘാ॒ യദ്ധാ॑രിയോജ॒നീരിതി॒ തസ്മാ᳚-ദ്ബ॒ഹ്വീഭി॑-ശ്ശ്രീണീയാദൃഖ്സാ॒മേ വാ ഇന്ദ്ര॑സ്യ॒ ഹരീ॑ സോമ॒പാനൌ॒ തയോഃ᳚ പരി॒ധയ॑ ആ॒ധാനം॒-യഁദപ്ര॑ഹൃത്യ പരി॒ധീ-ഞ്ജു॑ഹു॒യാ-ദ॒ന്തരാ॑ധാനാഭ്യാ- [-ദ॒ന്തരാ॑ധാനാഭ്യാമ്, ഘാ॒സ-മ്പ്ര] 33
-ങ്ഘാ॒സ-മ്പ്ര യ॑ച്ഛേ-ത്പ്ര॒ഹൃത്യ॑ പരി॒ധീഞ്ജു॑ഹോതി॒ നിരാ॑ധാനാഭ്യാ-മേ॒വ ഘാ॒സ-മ്പ്ര യ॑ച്ഛത്യുന്നേ॒താ ജു॑ഹോതി യാ॒തയാ॑മേവ॒ ഹ്യേ॑തര്ഹ്യ॑ദ്ധ്വ॒ര്യു-സ്സ്വ॒ഗാകൃ॑തോ॒ യ-ദ॑ദ്ധ്വ॒ര്യു-ര്ജു॑ഹു॒യാ-ദ്യഥാ॒ വിമു॑ക്ത॒-മ്പുന॑ര്യു॒നക്തി॑ താ॒ദൃഗേ॒വ തച്ഛീ॒ര്॒ഷ-ന്ന॑ധിനി॒ധായ॑ ജുഹോതി ശീര്ഷ॒തോ ഹി സ സ॒മഭ॑വ-ദ്വി॒ക്രമ്യ॑ ജുഹോതി വി॒ക്രമ്യ॒ ഹീന്ദ്രോ॑ വൃ॒ത്രമഹ॒ന്-ഥ്സമൃ॑ദ്ധ്യൈ പ॒ശവോ॒ വൈ ഹാ॑രിയോജ॒നീര്യ-ഥ്സ॑ഭി॒ന്ന്ദ്യാ-ദല്പാ॑ [-ദല്പാഃ᳚, ഏ॒ന॒-മ്പ॒ശവോ॑] 34
ഏന-മ്പ॒ശവോ॑ ഭു॒ഞ്ജന്ത॒ ഉപ॑തിഷ്ഠേര॒ന്॒. യന്ന സ॑ഭി॒ന്ന്ദ്യാ-ദ്ബ॒ഹവ॑ ഏന-മ്പ॒ശവോ-ഽഭു॑ഞ്ജന്ത॒ ഉപ॑ തിഷ്ഠേര॒-ന്മന॑സാ॒ സ-മ്ബാ॑ധത ഉ॒ഭയ॑-ങ്കരോതി ബ॒ഹവ॑ ഏ॒വൈന॑-മ്പ॒ശവോ॑ ഭു॒ഞ്ജന്ത॒ ഉപ॑ തിഷ്ഠന്ത ഉന്നേ॒തര്യു॑പഹ॒വ-മി॑ച്ഛന്തേ॒ യ ഏ॒വ തത്ര॑ സോമപീ॒ഥസ്ത-മേ॒വാവ॑ രുന്ധത ഉത്തരവേ॒ദ്യാ-ന്നിവ॑പതി പ॒ശവോ॒ വാ ഉ॑ത്തരവേ॒ദിഃ പ॒ശവോ॑ ഹാരിയോജ॒നീഃ പ॒ശുഷ്വേ॒വ പ॒ശൂ-ന്പ്രതി॑ ഷ്ഠാപയന്തി ॥ 35 ॥
(അ॒ശ്രീ॒ണാ॒ – ദ॒ന്തരാ॑ധാനാഭ്യാ॒ – മല്പാഃ᳚ – സ്ഥാപയന്തി) (അ. 9)
ഗ്രഹാ॒ന്॒. വാ അനു॑ പ്ര॒ജാഃ പ॒ശവഃ॒ പ്ര ജാ॑യന്ത ഉപാഗ്ശ്വന്തര്യാ॒-മാവ॑ജാ॒വയ॑-ശ്ശു॒ക്രാമ॒ന്ഥിനൌ॒ പുരു॑ഷാ ഋതുഗ്ര॒ഹാ-നേക॑ശഫാ ആദിത്യഗ്ര॒ഹ-ങ്ഗാവ॑ ആദിത്യഗ്ര॒ഹോ ഭൂയി॑ഷ്ഠാഭിര്-ഋ॒ഗ്ഭിര്ഗൃ॑ഹ്യതേ॒ തസ്മാ॒-ദ്ഗാവഃ॑ പശൂ॒നാ-മ്ഭൂയി॑ഷ്ഠാ॒ യ-ത്ത്രിരു॑പാ॒ഗ്മ്॒ ശുഗ്മ് ഹസ്തേ॑ന വിഗൃ॒ഹ്ണാതി॒ തസ്മാ॒-ദ്ദ്വൌ ത്രീന॒ജാ ജ॒നയ॒ത്യഥാവ॑യോ॒ ഭൂയ॑സീഃ പി॒താ വാ ഏ॒ഷ യദാ᳚ഗ്രയ॒ണഃ പു॒ത്രഃ ക॒ലശോ॒ യദാ᳚ഗ്രയ॒ണ ഉ॑പ॒ദസ്യേ᳚-ത്ക॒ലശാ᳚-ദ്ഗൃഹ്ണീയാ॒-ദ്യഥാ॑ പി॒താ [ ] 36
പു॒ത്ര-ങ്ക്ഷി॒ത ഉ॑പ॒ധാവ॑തി താ॒ദൃഗേ॒വ തദ്യ-ത്ക॒ലശ॑ ഉപ॒ദസ്യേ॑-ദാഗ്രയ॒ണാ-ദ്ഗൃ॑ഹ്ണീയാ॒-ദ്യഥാ॑ പു॒ത്രഃ പി॒തര॑-ങ്ക്ഷി॒ത ഉ॑പ॒ധാവ॑തി താ॒ദൃഗേ॒വ തദാ॒ത്മാ വാ ഏ॒ഷ യ॒ജ്ഞസ്യ॒ യദാ᳚ഗ്രയ॒ണോ യദ്ഗ്രഹോ॑ വാ ക॒ലശോ॑ വോപ॒ദസ്യേ॑-ദാഗ്രയ॒ണാ-ദ്ഗൃ॑ഹ്ണീയാദാ॒ത്മന॑ ഏ॒വാധി॑ യ॒ജ്ഞ-ന്നിഷ്ക॑രോ॒ത്യവി॑ജ്ഞാതോ॒ വാ ഏ॒ഷ ഗൃ॑ഹ്യതേ॒ യദാ᳚ഗ്രയ॒ണ-സ്സ്ഥാ॒ല്യാ ഗൃ॒ഹ്ണാതി॑ വായ॒വ്യേ॑ന ജുഹോതി॒ തസ്മാ॒- [തസ്മാ᳚ത്, ഗര്ഭേ॒ണാ ഽവി॑ജ്ഞാതേന] 37
-ദ്ഗര്ഭേ॒ണാ ഽവി॑ജ്ഞാതേന ബ്രഹ്മ॒ഹാ ഽവ॑ഭൃ॒ഥമവ॑ യന്തി॒ പരാ᳚ സ്ഥാ॒ലീരസ്യ॒ന്ത്യു-ദ്വാ॑യ॒വ്യാ॑നി ഹരന്തി॒ തസ്മാ॒-ഥ്സ്ത്രിയ॑-ഞ്ജാ॒താ-മ്പരാ᳚-ഽസ്യ॒ന്ത്യു-ത്പുമാഗ്മ്॑ സഗ്മ് ഹരന്തി॒ യ-ത്പു॑രോ॒രുച॒മാഹ॒ യഥാ॒ വസ്യ॑സ ആ॒ഹര॑തി താ॒ദൃഗേ॒വ ത-ദ്യ-ദ്ഗ്രഹ॑-ങ്ഗൃ॒ഹ്ണാതി॒ യഥാ॒ വസ്യ॑സ ആ॒ഹൃത്യ॒ പ്രാ-ഽഽഹ॑ താ॒ദൃഗേ॒വ ത-ദ്യ-ഥ്സാ॒ദയ॑തി॒ യഥാ॒ വസ്യ॑സ ഉപനി॒ധായാ॑-പ॒ക്രാമ॑തി താ॒ദൃഗേ॒വ ത-ദ്യ ദ്വൈ യ॒ജ്ഞസ്യ॒ സാമ്നാ॒ യജു॑ഷാ ക്രി॒യതേ॑ ശിഥി॒ല-ന്ത-ദ്യദൃ॒ചാ ത-ദ്ദൃ॒ഢ-മ്പു॒രസ്താ॑ദുപയാമാ॒ യജു॑ഷാ ഗൃഹ്യന്ത ഉ॒പരി॑ഷ്ടാ-ദുപയാമാ ഋ॒ചാ യ॒ജ്ഞസ്യ॒ ധൃത്യൈ᳚ ॥ 38 ॥
(യഥാ॑ പി॒താ-തസ്മാ॑-ദപ॒ക്രാമ॑തി താ॒ദൃഗേ॒വ ത-ദ്യ-ദ॒ഷ്ടാ ദ॑ശ ച) (അ. 10)
പ്രാന്യാനി॒ പാത്രാ॑ണി യു॒ജ്യന്തേ॒ നാന്യാനി॒ യാനി॑ പരാ॒ചീനാ॑നി പ്രയു॒ജ്യന്തേ॒-ഽമുമേ॒വ തൈര്ലോ॒കമ॒ഭി ജ॑യതി॒ പരാ॑ങിവ॒ ഹ്യ॑സൌ ലോ॒കോ യാനി॒ പുനഃ॑ പ്രയു॒ജ്യന്ത॑ ഇ॒മമേ॒വ തൈര്ലോ॒കമ॒ഭി ജ॑യതി॒ പുനഃ॑പുന-രിവ॒ ഹ്യ॑യം-ലോഁ॒കഃ പ്രാന്യാനി॒ പാത്രാ॑ണി യു॒ജ്യന്തേ॒ നാന്യാനി॒ യാനി॑ പരാ॒ചീനാ॑നി പ്രയു॒ജ്യന്തേ॒ താന്യന്വോഷ॑ധയഃ॒ പരാ॑ ഭവന്തി॒ യാനി॒ പുനഃ॑ [പുനഃ॑, പ്ര॒യു॒ജ്യന്തേ॒] 39
പ്രയു॒ജ്യന്തേ॒ താന്യന്വോഷ॑ധയഃ॒ പുന॒രാ ഭ॑വന്തി॒ പ്രാന്യാനി॒ പാത്രാ॑ണി യു॒ജ്യന്തേ॒ നാന്യാനി॒ യാനി॑ പരാ॒ചീനാ॑നി പ്രയു॒ജ്യന്തേ॒ താന്യന്വാ॑ര॒ണ്യാഃ പ॒ശവോ-ഽര॑ണ്യ॒-മപ॑ യന്തി॒ യാനി॒ പുനഃ॑ പ്രയു॒ജ്യന്തേ॒ താന്യനു॑ ഗ്രാ॒മ്യാഃ പ॒ശവോ॒ ഗ്രാമ॑-മു॒പാവ॑യന്തി॒ യോ വൈ ഗ്രഹാ॑ണാ-ന്നി॒ദാനം॒-വേഁദ॑ നി॒ദാന॑വാ-ന്ഭവ॒ത്യാജ്യ॒-മിത്യു॒ക്ഥ-ന്തദ്വൈ ഗ്രഹാ॑ണാ-ന്നി॒ദാനം॒-യഁദു॑പാ॒ഗ്മ്॒ശു ശഗ്മ്സ॑തി॒ ത- [ശഗ്മ്സ॑തി॒ തത്, ഉ॒പാ॒ഗ്ശ്വ॒ന്ത॒ര്യാ॒മയോ॒-] 40
-ദു॑പാഗ്ശ്വന്തര്യാ॒മയോ॒-ര്യദു॒ച്ചൈ-സ്തദിത॑രേഷാ॒-ങ്ഗ്രഹാ॑ണാമേ॒തദ്വൈ ഗ്രഹാ॑ണാ-ന്നി॒ദാനം॒-യഁ ഏ॒വം-വേഁദ॑ നി॒ദാന॑വാ-ന്ഭവതി॒ യോ വൈ ഗ്രഹാ॑ണാ-മ്മിഥു॒നം-വേഁദ॒ പ്ര പ്ര॒ജയാ॑ പ॒ശുഭി॑-ര്മിഥു॒നൈ-ര്ജാ॑യതേ സ്ഥാ॒ലീഭി॑-ര॒ന്യേ ഗ്രഹാ॑ ഗൃ॒ഹ്യന്തേ॑ വായ॒വ്യൈ॑-ര॒ന്യ ഏ॒തദ്വൈ ഗ്രഹാ॑ണാ-മ്മിഥു॒നം-യഁ ഏ॒വം-വേഁദ॒ പ്ര പ്ര॒ജയാ॑ പ॒ശുഭി॑-ര്മിഥു॒നൈ-ര്ജാ॑യത॒ ഇന്ദ്ര॒സ്ത്വഷ്ടു॒-സ്സോമ॑-മഭീ॒ഷഹാ॑-ഽപിബ॒-ഥ്സ വിഷ്വ॒- [വിഷ്വങ്ങ്॑, വ്യാ᳚ര്ച്ഛ॒-ഥ്സ] 41
ങ്വ്യാ᳚ര്ച്ഛ॒-ഥ്സ ആ॒ത്മന്നാ॒രമ॑ണ॒-ന്നാവി॑ന്ദ॒-ഥ്സ ഏ॒താ-ന॑നുസവ॒ന-മ്പു॑രോ॒ഡാശാ॑നപശ്യ॒-ത്താ-ന്നിര॑വപ॒-ത്തൈര്വൈ സ ആ॒ത്മന്നാ॒രമ॑ണ-മകുരുത॒ തസ്മാ॑-ദനുസവ॒ന-മ്പു॑രോ॒ഡാശാ॒ നിരു॑പ്യന്തേ॒ തസ്മാ॑-ദനുസവ॒ന-മ്പു॑രോ॒ഡാശാ॑നാ॒-മ്പ്രാ-ഽശ്ഞീ॑യാദാ॒ത്മ-ന്നേ॒വാ-ഽഽരമ॑ണ-ങ്കുരുതേ॒ നൈന॒ഗ്മ്॒ സോമോ-ഽതി॑ പവതേ ബ്രഹ്മവാ॒ദിനോ॑ വദന്തി॒ നര്ചാ ന യജു॑ഷാ പ॒ങ്ക്തി-രാ᳚പ്യ॒തേ-ഽഥ॒ കിം യഁ॒ജ്ഞസ്യ॑ പാങ്ക്ത॒ത്വമിതി॑ ധാ॒നാഃ ക॑ര॒മ്ഭഃ പ॑രിവാ॒പഃ പു॑രോ॒ഡാശഃ॑ പയ॒സ്യാ॑ തേന॑ പ॒ങ്ക്തി-രാ᳚പ്യതേ॒ ത-ദ്യ॒ജ്ഞസ്യ॑ പാങ്ക്ത॒ത്വമ് ॥ 42 ॥
(ഭ॒വ॒ന്തി॒ യാനി॒ പുനഃ॒ – ശഗ്മ്സ॑തി॒ ത – ദ്വിഷ്വം॒ – കിം – ചതു॑ര്ദശ ച) (അ. 11)
(ഇന്ദ്രോ॑ വൃ॒ത്രായ- ഽഽയു॒ര്വേ – യ॒ജ്ഞേന॑ – സുവ॒ര്ഗാ – യേന്ദ്രോ॑ മ॒രുദ്ഭി॒ – രദി॑തി – രന്തര്യാമപാ॒ത്രേണ॑ – പ്രാ॒ണ ഉ॑പാഗ്മ്ശു പാ॒ത്രേ – ണേന്ദ്രോ॑ വൃ॒ത്രമ॑ഹ॒-ന്തസ്യ॒ – ഗ്രഹാ॒ന് – പ്രാന്യാ – ന്യേകാ॑ദശ)
(ഇന്ദ്രോ॑ വൃ॒ത്രായ॒ – പുന॑ര്-ഋ॒തുനാ॑-ഽഽഹ – മിഥു॒ന-മ്പ॒ശവോ॒ – നേഷ്ടഃ॒ പത്നീ॑ – മുപാഗ്ശ്വന്തര്യാ॒മയോ॒ – ദ്വിച॑ത്വാരിഗ്മ്ശത്)
(ഇന്ദ്രോ॑ വൃ॒ത്രായ॑, പാങ്ക്ത॒ത്വമ്)
॥ ഹരിഃ॑ ഓമ് ॥
॥ കൃഷ്ണ യജുര്വേദീയ തൈത്തിരീയ സംഹിതായാം ഷഷ്ഠകാണ്ഡേ പഞ്ചമഃ പ്രശ്ന-സ്സമാപ്തഃ ॥