કૃષ્ણ યજુર્વેદીય તૈત્તિરીય સંહિતાયાં ષષ્ઠકાણ્ડે ષષ્ઠઃ પ્રશ્નઃ – સોમમન્ત્રબ્રાહ્મણનિરૂપણં
ઓ-ન્નમઃ પરમાત્મને, શ્રી મહાગણપતયે નમઃ,
શ્રી ગુરુભ્યો નમઃ । હ॒રિઃ॒ ઓમ્ ॥
સુ॒વ॒ર્ગાય॒ વા એ॒તાનિ॑ લો॒કાય॑ હૂયન્તે॒ ય-દ્દા᳚ક્ષિ॒ણાનિ॒ દ્વાભ્યા॒-ઙ્ગાર્હ॑પત્યે જુહોતિ દ્વિ॒પા-દ્યજ॑માનઃ॒ પ્રતિ॑ષ્ઠિત્યા॒ આગ્ની᳚દ્ધ્રે જુહોત્ય॒ન્તરિ॑ક્ષ એ॒વા-ઽઽક્ર॑મતે॒ સદો॒-ઽભ્યૈતિ॑ સુવ॒ર્ગમે॒વૈનં॑-લોઁ॒ક-ઙ્ગ॑મયતિ સૌ॒રીભ્યા॑મૃ॒ગ્ભ્યા-ઙ્ગાર્હ॑પત્યે જુહોત્ય॒મુમે॒વૈનં॑-લોઁ॒કગ્મ્ સ॒મારો॑હયતિ॒ નય॑વત્ય॒ર્ચા-ઽઽગ્ની᳚દ્ધ્રે જુહોતિ સુવ॒ર્ગસ્ય॑ લો॒કસ્યા॒ભિની᳚ત્યૈ॒ દિવ॑-ઙ્ગચ્છ॒ સુવઃ॑ પ॒તેતિ॒ હિર॑ણ્યગ્મ્ [હિર॑ણ્યમ્, હુ॒ત્વો-દ્ગૃ॑હ્ણાતિ] 1
હુ॒ત્વો-દ્ગૃ॑હ્ણાતિ સુવ॒ર્ગમે॒વૈનં॑-લોઁ॒ક-ઙ્ગ॑મયતિ રૂ॒પેણ॑ વો રૂ॒પમ॒ભ્યૈમીત્યા॑હ રૂ॒પેણ॒ હ્યા॑સાગ્મ્ રૂ॒પમ॒ભ્યૈતિ॒ યદ્ધિર॑ણ્યેન તુ॒થો વો॑ વિ॒શ્વવે॑દા॒ વિ ભ॑જ॒ત્વિત્યા॑હ તુ॒થો હ॑ સ્મ॒ વૈ વિ॒શ્વવે॑દા દે॒વાના॒-ન્દક્ષિ॑ણા॒ વિ ભ॑જતિ॒ તેનૈ॒વૈના॒ વિ ભ॑જત્યે॒ ત-ત્તે॑ અગ્ને॒ રાધ॒ [અગ્ને॒ રાધઃ॑, ઐતિ॒ સોમ॑ચ્યુત॒-] 2
ઐતિ॒ સોમ॑ચ્યુત॒-મિત્યા॑હ॒ સોમ॑ચ્યુત॒ગ્ગ્॒ હ્ય॑સ્ય॒ રાધ॒ ઐતિ॒ તન્મિ॒ત્રસ્ય॑ પ॒થા ન॒યેત્યા॑હ॒ શાન્ત્યા॑ ઋ॒તસ્ય॑ પ॒થા પ્રેત॑ ચ॒ન્દ્ર દ॑ક્ષિણા॒ ઇત્યા॑હ સ॒ત્યં-વાઁ ઋ॒તગ્મ્ સ॒ત્યેનૈ॒વૈના॑ ઋ॒તેન॒ વિ ભ॑જતિ ય॒જ્ઞસ્ય॑ પ॒થા સુ॑વિ॒તા નય॑ન્તી॒રિત્યા॑હ ય॒જ્ઞસ્ય॒ હ્યે॑તાઃ પ॒થા યન્તિ॒ ય-દ્દક્ષિ॑ણા બ્રાહ્મ॒ણમ॒દ્ય રા᳚દ્ધ્યાસ॒- [રા᳚દ્ધ્યાસમ્, ઋષિ॑માર્ષે॒ય-] 3
-મૃષિ॑માર્ષે॒ય-મિત્યા॑હૈ॒ષ વૈ બ્રા᳚હ્મ॒ણ ઋષિ॑રાર્ષે॒યો ય-શ્શુ॑શ્રુ॒વા-ન્તસ્મા॑દે॒વમા॑હ॒ વિ સુવઃ॒ પશ્ય॒ વ્ય॑ન્તરિ॑ક્ષ॒મિત્યા॑હ સુવ॒ર્ગમે॒વૈનં॑-લોઁ॒ક-ઙ્ગ॑મયતિ॒ યત॑સ્વ સદ॒સ્યૈ॑રિત્યા॑હ મિત્ર॒ત્વાયા॒સ્મદ્દા᳚ત્રા દેવ॒ત્રા ગ॑ચ્છત॒ મધુ॑મતીઃ પ્રદા॒તાર॒મા વિ॑શ॒તેત્યા॑હ વ॒યમિ॒હ પ્ર॑દા॒તાર॒-સ્સ્મો᳚-ઽસ્માન॒મુત્ર॒ મધુ॑મતી॒રા વિ॑શ॒તેતિ॒ [વિ॑શ॒તેતિ॑, વાવૈતદા॑હ॒] 4
વાવૈતદા॑હ॒ હિર॑ણ્ય-ન્દદાતિ॒ જ્યોતિ॒ર્વૈ હિર॑ણ્ય॒-ઞ્જ્યોતિ॑રે॒વ પુ॒રસ્તા᳚દ્ધત્તે સુવ॒ર્ગસ્ય॑ લો॒કસ્યાનુ॑ખ્યાત્યા અ॒ગ્નીધે॑ દદાત્ય॒ગ્નિમુ॑ખાને॒વર્તૂ-ન્પ્રી॑ણાતિ બ્ર॒હ્મણે॑ દદાતિ॒ પ્રસૂ᳚ત્યૈ॒ હોત્રે॑ દદાત્યા॒ત્મા વા એ॒ષ ય॒જ્ઞસ્ય॒ યદ્ધોતા॒-ઽઽત્માન॑મે॒વ ય॒જ્ઞસ્ય॒ દક્ષિ॑ણાભિ॒-સ્સમ॑ર્ધયતિ ॥ 5 ॥
(હિર॑ણ્ય॒ગ્મ્॒ – રાધો॑ – રાધ્યાસ – મ॒મુત્ર॒ મધુ॑મતી॒રા વિ॑શ॒તેત્ય॒ – ષ્ટાત્રિગ્મ્॑શચ્ચ) (અ. 1)
સ॒મિ॒ષ્ટ॒ ય॒જૂગ્મ્ષિ॑ જુહોતિ ય॒જ્ઞસ્ય॒ સમિ॑ષ્ટ્યૈ॒ યદ્વૈ ય॒જ્ઞસ્ય॑ ક્રૂ॒રં-યઁ-દ્વિલિ॑ષ્ટં॒-યઁદ॒ત્યેતિ॒ યન્નાત્યેતિ॒ યદ॑તિક॒રોતિ॒ યન્નાપિ॑ ક॒રોતિ॒ તદે॒વ તૈઃ પ્રી॑ણાતિ॒ નવ॑ જુહોતિ॒ નવ॒ વૈ પુરુ॑ષે પ્રા॒ણાઃ પુરુ॑ષેણ ય॒જ્ઞ-સ્સમ્મિ॑તો॒ યાવા॑ને॒વ ય॒જ્ઞસ્ત-મ્પ્રી॑ણાતિ॒ ષ-ડૃગ્મિ॑યાણિ જુહોતિ॒ ષડ્વા ઋ॒તવ॑ ઋ॒તૂને॒વ પ્રી॑ણાતિ॒ ત્રીણિ॒ યજૂગ્મ્॑ષિ॒ [યજૂગ્મ્॑ષિ, ત્રય॑ ઇ॒મે લો॒કા] 6
ત્રય॑ ઇ॒મે લો॒કા ઇ॒માને॒વ લો॒કા-ન્પ્રી॑ણાતિ॒ યજ્ઞ॑ ય॒જ્ઞ-ઙ્ગ॑ચ્છ ય॒જ્ઞપ॑તિ-ઙ્ગ॒ચ્છેત્યા॑હ ય॒જ્ઞપ॑તિમે॒વૈન॑-ઙ્ગમયતિ॒ સ્વાં-યોઁનિ॑-ઙ્ગ॒ચ્છેત્યા॑હ॒ સ્વામે॒વૈનં॒-યોઁનિ॑-ઙ્ગમયત્યે॒ષ તે॑ ય॒જ્ઞો ય॑જ્ઞપતે સ॒હસૂ᳚ક્તવાક-સ્સુ॒વીર॒ ઇત્યા॑હ॒ યજ॑માન એ॒વ વી॒ર્ય॑-ન્દધાતિ વાસિ॒ષ્ઠો હ॑ સાત્યહ॒વ્યો દે॑વભા॒ગ-મ્પ॑પ્રચ્છ॒ ય-થ્સૃઞ્જ॑યા-ન્બહુયા॒જિનો-ઽયી॑યજો ય॒જ્ઞે [ ] 7
ય॒જ્ઞ-મ્પ્રત્ય॑તિષ્ઠિ॒પા(3) ય॒જ્ઞપ॒તા(3)વિતિ॒ સ હો॑વાચ ય॒જ્ઞપ॑તા॒વિતિ॑ સ॒ત્યાદ્વૈ સૃઞ્જ॑યાઃ॒ પરા॑ બભૂવુ॒રિતિ॑ હોવાચ ય॒જ્ઞે વાવ ય॒જ્ઞઃ પ્ર॑તિ॒ષ્ઠાપ્ય॑ આસી॒-દ્યજ॑માન॒સ્યા-ઽપ॑રાભાવા॒યેતિ॒ દેવા॑ ગાતુવિદો ગા॒તું-વિઁ॒ત્ત્વા ગા॒તુ -મિ॒તેત્યા॑હ ય॒જ્ઞ એ॒વ ય॒જ્ઞ-મ્પ્રતિ॑ ષ્ઠાપયતિ॒ યજ॑માન॒સ્યા-ઽપ॑રાભાવાય ॥ 8 ॥
(યજૂગ્મ્॑ષિ – ય॒જ્ઞ – એક॑ચત્વારિગ્મ્શચ્ચ) (અ. 2)
અ॒વ॒ભૃ॒થ॒-ય॒જૂગ્મ્ષિ॑ જુહોતિ॒ યદે॒વાર્વા॒ચીન॒-મેક॑હાયના॒દેનઃ॑ ક॒રોતિ॒ તદે॒વ તૈરવ॑ યજતે॒ ઽપો॑-ઽવભૃ॒થ-મવૈ᳚ત્ય॒ફ્સુ વૈ વરુ॑ણ-સ્સા॒ક્ષાદે॒વ વરુ॑ણ॒મવ॑ યજતે॒ વર્ત્મ॑ના॒ વા અ॒ન્વિત્ય॑ ય॒જ્ઞગ્મ્ રક્ષાગ્મ્॑સિ જિઘાગ્મ્સન્તિ॒ સામ્ના᳚ પ્રસ્તો॒તા-ઽન્વવૈ॑તિ॒ સામ॒ વૈ ર॑ક્ષો॒હા રક્ષ॑સા॒મપ॑હત્યૈ॒ ત્રિર્નિ॒ધન॒મુપૈ॑તિ॒ ત્રય॑ ઇ॒મે લો॒કા એ॒ભ્ય એ॒વ લો॒કેભ્યો॒ રક્ષા॒ગ્॒- [લો॒કેભ્યો॒ રક્ષાગ્મ્॑સિ, અપ॑ હન્તિ॒] 9
-સ્યપ॑ હન્તિ॒ પુરુ॑ષઃપુરુષો નિ॒ધન॒મુપૈ॑તિ॒ પુરુ॑ષઃપુરુષો॒ હિ ર॑ક્ષ॒સ્વી રક્ષ॑સા॒મપ॑હત્યા ઉ॒રુગ્મ્ હિ રાજા॒ વરુ॑ણશ્ચ॒કારેત્યા॑હ॒ પ્રતિ॑ષ્ઠિત્યૈ શ॒ત-ન્તે॑ રાજ-ન્ભિ॒ષજ॑-સ્સ॒હસ્ર॒મિત્યા॑હ ભેષ॒જમે॒વાસ્મૈ॑ કરોત્ય॒ભિષ્ઠિ॑તો॒ વરુ॑ણસ્ય॒ પાશ॒ ઇત્યા॑હ વરુણપા॒શમે॒વાભિ તિ॑ષ્ઠતિ બ॒ર્॒હિર॒ભિ જુ॑હો॒ત્યાહુ॑તીના॒-મ્પ્રતિ॑ષ્ઠિત્યા॒ અથો॑ અગ્નિ॒વત્યે॒વ જુ॑હો॒ત્યપ॑ બર્હિષઃ પ્રયા॒જાન્ [પ્રયા॒જાન્, ય॒જ॒તિ॒ પ્ર॒જા વૈ] 10
ય॑જતિ પ્ર॒જા વૈ બ॒ર્॒હિઃ પ્ર॒જા એ॒વ વ॑રુણપા॒શા-ન્મુ॑ઞ્ચ॒ત્યાજ્ય॑ભાગૌ યજતિ ય॒જ્ઞસ્યૈ॒વ ચક્ષુ॑ષી॒ નાન્તરે॑તિ॒ વરુ॑ણં-યઁજતિ વરુણપા॒શાદે॒વૈન॑-મ્મુઞ્ચત્ય॒ગ્નીવરુ॑ણૌ યજતિ સા॒ક્ષાદે॒વૈનં॑-વઁરુણપા॒શા-ન્મુ॑ઞ્ચ॒ત્ય-પ॑બર્હિષાવનૂયા॒જૌ ય॑જતિ પ્ર॒જા વૈ બ॒ર્॒હિઃ પ્ર॒જા એ॒વ વ॑રુણપા॒શા-ન્મુ॑ઞ્ચતિ ચ॒તુરઃ॑ પ્રયા॒જાન્. ય॑જતિ॒ દ્વાવ॑નૂયા॒જૌ ષટ્-થ્સમ્પ॑દ્યન્તે॒ ષડ્વા ઋ॒તવ॑ [ષડ્વા ઋ॒તવઃ॑, ઋ॒તુષ્વે॒વ પ્રતિ॑] 11
ઋ॒તુષ્વે॒વ પ્રતિ॑ તિષ્ઠ॒-ત્યવ॑ભૃથ-નિચઙ્કુ॒ણેત્યા॑હ યથોદિ॒તમે॒વ વરુ॑ણ॒મવ॑ યજતે સમુ॒દ્રે તે॒ હૃદ॑ય-મ॒ફ્સ્વ॑ન્તરિત્યા॑હ સમુ॒દ્રે હ્ય॑ન્તર્વરુ॑ણ॒-સ્સ-ન્ત્વા॑ વિશ॒-ન્ત્વોષ॑ધી-રુ॒તા-ઽઽપ॒ ઇત્યા॑હા॒દ્ભિ-રે॒વૈન॒મોષ॑ધીભિ-સ્સ॒મ્યઞ્ચ॑-ન્દધાતિ॒ દેવી॑રાપ એ॒ષ વો॒ ગર્ભ॒ ઇત્યા॑હ યથાય॒જુરે॒વૈત-ત્પ॒શવો॒ વૈ [ ] 12
સોમો॒ ય-દ્ભિ॑ન્દૂ॒ના-મ્ભ॒ક્ષયે᳚-ત્પશુ॒માન્-થ્સ્યા॒-દ્વરુ॑ણ॒-સ્ત્વે॑ન-ઙ્ગૃહ્ણીયા॒દ્યન્ન ભ॒ક્ષયે॑દપ॒શુ-સ્સ્યા॒ન્નૈનં॒-વઁરુ॑ણો ગૃહ્ણીયા-દુપ॒સ્પૃશ્ય॑મે॒વ પ॑શુ॒મા-ન્ભ॑વતિ॒ નૈનં॒-વઁરુ॑ણો ગૃહ્ણાતિ॒ પ્રતિ॑યુતો॒ વરુ॑ણસ્ય॒ પાશ॒ ઇત્યા॑હ વરુણપા॒શાદે॒વ નિર્મુ॑ચ્ય॒તે ઽપ્ર॑તીક્ષ॒મા ય॑ન્તિ॒ વરુ॑ણસ્યા॒ન્તર્હિ॑ત્યા॒ એધો᳚-ઽસ્યેધિષી॒મહી-ત્યા॑હ સ॒મિધૈ॒વાગ્નિ-ન્ન॑મ॒સ્યન્ત॑ ઉ॒પાય॑ન્તિ॒ તેજો॑-ઽસિ॒ તેજો॒ મયિ॑ ધે॒હીત્યા॑હ॒ તેજ॑ એ॒વા-ઽઽત્મ-ન્ધ॑ત્તે ॥ 13 ॥
(રક્ષાગ્મ્॑સિ – પ્રયા॒જા – નૃ॒તવો॒ – વૈ – ન॑મ॒સ્યન્તો॒ – દ્વાદ॑શ ચ) (અ. 3)
સ્ફ્યેન॒ વેદિ॒મુદ્ધ॑ન્તિ રથા॒ક્ષેણ॒ વિ મિ॑મીતે॒ યૂપ॑-મ્મિનોતિ ત્રિ॒વૃત॑મે॒વ વજ્રગ્મ્॑ સ॒ભૃન્ત્ય॒ ભ્રાતૃ॑વ્યાય॒ પ્ર હ॑રતિ॒ સ્તૃત્યૈ॒ યદ॑ન્તર્વે॒દિ મિ॑નુ॒યા-દ્દે॑વલો॒કમ॒ભિ જ॑યે॒-દ્ય-દ્બ॑હિર્વે॒દિ મ॑નુષ્ય લો॒કં વેઁ᳚દ્ય॒ન્તસ્ય॑ સ॒ન્ધૌ મિ॑નોત્યુ॒ભયો᳚-ર્લો॒કયો॑-ર॒ભિજિ॑ત્યા॒ ઉપ॑રસમ્મિતા-મ્મિનુયા-ત્પિતૃલો॒કકા॑મસ્ય રશ॒નસ॑મિન્તા-મ્મનુષ્યલો॒કકા॑મસ્ય ચ॒ષાલ॑-સમ્મિતામિન્દ્રિ॒ય કા॑મસ્ય॒ સર્વા᳚ન્-થ્સ॒મા-ન્પ્ર॑તિ॒ષ્ઠાકા॑મસ્ય॒ યે ત્રયો॑ મદ્ધ્ય॒માસ્તાન્-થ્સ॒મા-ન્પ॒શુકા॑મસ્યૈ॒તાન્. વા [વૈ, અનુ॑] 14
અનુ॑ પ॒શવ॒ ઉપ॑ તિષ્ઠન્તે પશુ॒માને॒વ ભ॑વતિ॒ વ્યતિ॑ષજે॒દિત॑રા-ન્પ્ર॒જયૈ॒વૈન॑-મ્પ॒શુભિ॒ર્વ્યતિ॑ષજતિ॒ ય-ઙ્કા॒મયે॑ત પ્ર॒માયુ॑ક-સ્સ્યા॒દિતિ॑ ગર્ત॒મિત॒-ન્તસ્ય॑ મિનુયાદુત્તરા॒ર્ધ્યં॑-વઁર્ષિ॑ષ્ઠ॒મથ॒ હ્રસી॑યાગ્મ્સમે॒ષા વૈ ગ॑ર્ત॒મિદ્યસ્યૈ॒વ-મ્મિ॒નોતિ॑ તા॒જ-ક્પ્ર મી॑યતે દક્ષિણા॒ર્ધ્યં॑-વઁર્ષિ॑ષ્ઠ-મ્મિનુયા-થ્સુવ॒ર્ગકા॑મ॒સ્યાથ॒ હ્રસી॑યાગ્મ્સ-મા॒ક્રમ॑ણમે॒વ ત-થ્સેતું॒-યઁજ॑માનઃ કુરુતે સુવ॒ર્ગસ્ય॑ લો॒કસ્ય॒ સમ॑ષ્ટ્યૈ॒ [સમ॑ષ્ટ્યૈ, યદેક॑સ્મિ॒ન્॒.] 15
યદેક॑સ્મિ॒ન્॒. યૂપે॒ દ્વે ર॑શ॒ને પ॑રિ॒વ્યય॑તિ॒ તસ્મા॒દેકો॒ દ્વે જા॒યે વિ॑ન્દતે॒ યન્નૈકાગ્મ્॑ રશ॒ના-ન્દ્વયો॒ર્યૂપ॑યોઃ પરિ॒વ્યય॑તિ॒ તસ્મા॒ન્નૈકા॒ દ્વૌ પતી॑ વિન્દતે॒ ય-ઙ્કા॒મયે॑ત॒ સ્ત્ર્ય॑સ્ય જાયે॒તેત્યુ॑પા॒ન્તે તસ્ય॒ વ્યતિ॑ષજે॒-થ્સ્ત્ર્યે॑વાસ્ય॑ જાયતે॒ ય-ઙ્કા॒મયે॑ત॒ પુમા॑નસ્ય જાયે॒તેત્યા॒ન્ત-ન્તસ્ય॒ પ્ર વે᳚ષ્ટયે॒-ત્પુમા॑ને॒વાસ્ય॑ [વે᳚ષ્ટયે॒-ત્પુમા॑ને॒વાસ્ય॑, જા॒ય॒તે ઽસુ॑રા॒] 16
જાય॒તે ઽસુ॑રા॒ વૈ દે॒વા-ન્દ॑ક્ષિણ॒ત ઉપા॑નય॒-ન્તા-ન્દે॒વા ઉ॑પશ॒યેનૈ॒વાપા॑-નુદન્ત॒ ત-દુ॑પશ॒યસ્યો॑-પશય॒ત્વં-યઁ-દ્દ॑ક્ષિણ॒ત ઉ॑પશ॒ય ઉ॑પ॒શયે॒ ભ્રાતૃ॑વ્યાપનુત્ત્યૈ॒ સર્વે॒ વા અ॒ન્યે યૂપાઃ᳚ પશુ॒મન્તો-ઽથો॑પશ॒ય એ॒વાપ॒શુસ્તસ્ય॒ યજ॑માનઃ પ॒શુર્યન્ન નિ॑ર્દિ॒શેદાર્તિ॒-માર્ચ્છે॒-દ્યજ॑માનો॒-ઽસૌ તે॑ પ॒શુરિતિ॒ નિર્દિ॑શે॒દ્ય-ન્દ્વિ॒ષ્યા-દ્યમે॒વ [ ] 17
દ્વેષ્ટિ॒ તમ॑સ્મૈ પ॒શુ-ન્નિર્દિ॑શતિ॒ યદિ॒ ન દ્વિ॒ષ્યાદા॒ખુસ્તે॑ પ॒શુરિતિ॑ બ્રૂયા॒ન્ન ગ્રા॒મ્યા-ન્પ॒શૂન્. હિ॒નસ્તિ॒ ના-ઽઽર॒ણ્યા-ન્પ્ર॒જાપ॑તિઃ પ્ર॒જા અ॑સૃજત॒ સો᳚-ઽન્નાદ્યે॑ન॒ વ્યા᳚ર્ધ્યત॒ સ એ॒તામે॑કાદ॒શિની॑-મપશ્ય॒-ત્તયા॒ વૈ સો᳚-ઽન્નાદ્ય॒મવા॑રુન્ધ॒ યદ્દશ॒ યૂપા॒ ભવ॑ન્તિ॒ દશા᳚ક્ષરા વિ॒રાડન્નં॑-વિઁ॒રા-ડ્વિ॒રાજૈ॒વા-ન્નાદ્ય॒મવ॑ રુન્ધે॒ [રુન્ધે, ય] 18
ય એ॑કાદ॒શ-સ્સ્તન॑ એ॒વાસ્યૈ॒ સ દુ॒હ એ॒વૈના॒-ન્તેન॒ વજ્રો॒ વા એ॒ષા સ-મ્મી॑યતે॒ યદે॑કાદ॒શિની॒ સેશ્વ॒રા પુ॒રસ્તા᳚-ત્પ્ર॒ત્યઞ્ચં॑-યઁ॒જ્ઞગ્મ્ સમ્મ॑ર્દિતો॒ર્ય-ત્પા᳚ત્નીવ॒ત-મ્મિ॒નોતિ॑ ય॒જ્ઞસ્ય॒ પ્રત્યુત્ત॑બ્ધ્યૈ સય॒ત્વાય॑ ॥ 19 ॥
(વૈ – સમ॑ષ્ટ્યૈ॒ – પુમા॑ને॒વાસ્ય॒ – યમે॒વ – રુ॑ન્ધે – ત્રિ॒ગ્મ્॒શચ્ચ॑) (અ. 4)
પ્ર॒જાપ॑તિઃ પ્ર॒જા અ॑સૃજત॒ સ રિ॑રિચા॒નો॑-ઽમન્યત॒ સ એ॒તામે॑કાદ॒શિની॑-મપશ્ય॒-ત્તયા॒ વૈ સ આયુ॑રિન્દ્રિ॒યં-વીઁ॒ર્ય॑મા॒ત્મન્ન॑ધત્ત પ્ર॒જા ઇ॑વ॒ ખલુ॒ વા એ॒ષ સૃ॑જતે॒ યો યજ॑તે॒ સ એ॒તર્હિ॑ રિરિચા॒ન ઇ॑વ॒ યદે॒ષૈકા॑દ॒શિની॒ ભવ॒ત્યાયુ॑રે॒વ તયે᳚ન્દ્રિ॒યં-વીઁ॒ર્યં॑-યઁજ॑માન આ॒ત્મ-ન્ધ॑ત્તે॒ પ્રૈવા-ઽઽગ્ને॒યેન॑ વાપયતિ મિથુ॒નગ્મ્ સા॑રસ્વ॒ત્યા ક॑રોતિ॒ રેત॑- [રેતઃ॑, સૌ॒મ્યેન॑ દધાતિ॒] 20
-સ્સૌ॒મ્યેન॑ દધાતિ॒ પ્ર જ॑નયતિ પૌ॒ષ્ણેન॑ બાર્હસ્પ॒ત્યો ભ॑વતિ॒ બ્રહ્મ॒ વૈ દે॒વાના॒-મ્બૃહ॒સ્પતિ॒ર્બ્રહ્મ॑ણૈ॒વાસ્મૈ᳚ પ્ર॒જાઃ પ્રજ॑નયતિ વૈશ્વદે॒વો ભ॑વતિ વૈશ્વદે॒વ્યો॑ વૈ પ્ર॒જાઃ પ્ર॒જા એ॒વાસ્મૈ॒ પ્રજ॑નયતી-ન્દ્રિ॒યમે॒વૈન્દ્રેણાવ॑ રુન્ધે॒ વિશ॑-મ્મારુ॒તેનૌજો॒ બલ॑મૈન્દ્રા॒ગ્નેન॑ પ્રસ॒વાય॑ સાવિ॒ત્રો નિ॑ર્વરુણ॒ત્વાય॑ વારુ॒ણો મ॑દ્ધ્ય॒ત ઐ॒ન્દ્રમા લ॑ભતે મદ્ધ્ય॒ત એ॒વેન્દ્રિ॒યં-યઁજ॑માને દધાતિ [ ] 21
પુ॒રસ્તા॑દૈ॒ન્દ્રસ્ય॑ વૈશ્વદે॒વમા લ॑ભતે વૈશ્વદે॒વં-વાઁ અન્ન॒મન્ન॑મે॒વ પુ॒રસ્તા᳚દ્ધત્તે॒ તસ્મા᳚-ત્પુ॒રસ્તા॒દન્ન॑મદ્યત ઐ॒ન્દ્રમા॒લભ્ય॑ મારુ॒તમા લ॑ભતે॒ વિ-ડ્વૈ મ॒રુતો॒ વિશ॑મે॒વાસ્મા॒ અનુ॑ બદ્ધ્નાતિ॒ યદિ॑ કા॒મયે॑ત॒ યો-ઽવ॑ગત॒-સ્સો-ઽપ॑ રુદ્ધ્યતાં॒-યોઁ-ઽપ॑રુદ્ધ॒-સ્સો-ઽવ॑ ગચ્છ॒ત્વિત્યૈ॒ન્દ્રસ્ય॑ લો॒કે વા॑રુ॒ણમા લ॑ભેત વારુ॒ણસ્ય॑ લો॒ક ઐ॒ન્દ્રં- [લો॒ક ઐ॒ન્દ્રમ્, ય એ॒વાવ॑ગત॒-સ્સો-ઽપ॑] 22
-યઁ એ॒વાવ॑ગત॒-સ્સો-ઽપ॑ રુદ્ધ્યતે॒ યો-ઽપ॑રુદ્ધ॒-સ્સો-ઽવ॑ ગચ્છતિ॒ યદિ॑ કા॒મયે॑ત પ્ર॒જા મુ॑હ્યેયુ॒રિતિ॑ પ॒શૂન્ વ્યતિ॑ષજે-ત્પ્ર॒જા એ॒વ મો॑હયતિ॒ યદ॑ભિવાહ॒તો॑-ઽપાં-વાઁ॑રુ॒ણમા॒લભે॑ત પ્ર॒જા વરુ॑ણો ગૃહ્ણીયા-દ્દક્ષિણ॒ત ઉદ॑ઞ્ચ॒મા લ॑ભતે-ઽપવાહ॒તો॑-ઽપા-મ્પ્ર॒જાના॒-મવ॑રુણ ગ્રાહાય ॥ 23 ॥
(રેતો॒ – યજ॑માને દધાતિ – લો॒ક ઐ॒ન્દ્રગ્મ્ – સ॒પ્તત્રિગ્મ્॑શચ્ચ) (અ. 5)
ઇન્દ્રઃ॒ પત્નિ॑યા॒ મનુ॑મયાજય॒-ત્તા-મ્પર્ય॑ગ્નિકૃતા॒-મુદ॑સૃજ॒-ત્તયા॒ મનુ॑રાર્ધ્નો॒દ્ય-ત્પર્ય॑ગ્નિકૃત-મ્પાત્નીવ॒તમુ॑-થ્સૃ॒જતિ॒ યામે॒વ મનુ॒ર્॒. ઋદ્ધિ॒માર્ધ્નો॒-ત્તામે॒વ યજ॑માન ઋધ્નોતિ ય॒જ્ઞસ્ય॒ વા અપ્ર॑તિષ્ઠિતા-દ્ય॒જ્ઞઃ પરા॑ ભવતિ ય॒જ્ઞ-મ્પ॑રા॒ભવ॑ન્તં॒-યઁજ॑મા॒નો-ઽનુ॒ પરા॑ ભવતિ॒ યદાજ્યે॑ન પાત્નીવ॒તગ્મ્ સગ્ગ્॑સ્થા॒પય॑તિ ય॒જ્ઞસ્ય॒ પ્રતિ॑ષ્ઠિત્યૈ ય॒જ્ઞ-મ્પ્ર॑તિ॒તિષ્ઠ॑ન્તં॒-યઁજ॑મા॒નો-ઽનુ॒ પ્રતિ॑ તિષ્ઠતી॒ષ્ટં-વઁ॒પયા॒ [-વઁ॒પયા᳚, ભવ॒ત્યનિ॑ષ્ટં-વઁ॒શયા-ઽથ॑] 24
ભવ॒ત્યનિ॑ષ્ટં-વઁ॒શયા-ઽથ॑ પાત્નીવ॒તેન॒ પ્ર ચ॑રતિ તી॒ર્થ એ॒વ પ્ર ચ॑ર॒ત્યથો॑ એ॒તર્હ્યે॒વાસ્ય॒ યામ॑સ્ત્વા॒ષ્ટ્રો ભ॑વતિ॒ ત્વષ્ટા॒ વૈ રેત॑સ-સ્સિ॒ક્તસ્ય॑ રૂ॒પાણિ॒ વિ ક॑રોતિ॒ તમે॒વ વૃષા॑ણ॒-મ્પત્ની॒ષ્વપિ॑ સૃજતિ॒ સો᳚-ઽસ્મૈ રૂ॒પાણિ॒ વિ ક॑રોતિ ॥ 25 ॥
(વ॒પયા॒ – ષટ્ત્રિગ્મ્॑શચ્ચ) (અ. 6)
ઘ્નન્તિ॒ વા એ॒ત-થ્સોમં॒-યઁદ॑ભિષુ॒ણ્વન્તિ॒ ય-થ્સૌ॒મ્યો ભવ॑તિ॒ યથા॑ મૃ॒તાયા॑નુ॒સ્તર॑ણી॒-ઙ્ઘ્નન્તિ॑ તા॒દૃગે॒વ ત-દ્યદુ॑ત્તરા॒ર્ધે વા॒ મદ્ધ્યે॑ વા જુહુ॒યા-દ્દે॒વતા᳚ભ્ય-સ્સ॒મદ॑-ન્દદ્ધ્યા-દ્દક્ષિણા॒ર્ધે જુ॑હોત્યે॒ષા વૈ પિ॑તૃ॒ણા-ન્દિ-ખ્સ્વાયા॑મે॒વ દિ॒શિ પિ॒તૄ-ન્નિ॒રવ॑દયત ઉદ્ગા॒તૃભ્યો॑ હરન્તિ સામદેવ॒ત્યો॑ વૈ સૌ॒મ્યો યદે॒વ સામ્ન॑-શ્છમ્બટ્કુ॒ર્વન્તિ॒ તસ્યૈ॒વ સ શાન્તિ॒રવે᳚- [શાન્તિ॒રવ॑, ઈ॒ક્ષ॒ન્તે॒ પ॒વિત્રં॒-વૈઁ] 26
-ક્ષન્તે પ॒વિત્રં॒-વૈઁ સૌ॒મ્ય આ॒ત્માન॑મે॒વ પ॑વયન્તે॒ ય આ॒ત્માન॒-ન્ન પ॑રિ॒પશ્યે॑દિ॒તાસુ॑-સ્સ્યાદભિદ॒દિ-ઙ્કૃ॒ત્વા-ઽવે᳚ક્ષેત॒ તસ્મિ॒ન્॒. હ્યા᳚ત્માન॑-મ્પરિ॒પશ્ય॒ત્યથો॑ આ॒ત્માન॑મે॒વ પ॑વયતે॒ યો ગ॒તમ॑ના॒-સ્સ્યા-થ્સો-ઽવે᳚ક્ષેત॒ યન્મે॒ મનઃ॒ પરા॑ગતં॒-યઁદ્વા॑ મે॒ અપ॑રાગતમ્ । રાજ્ઞા॒ સોમે॑ન॒ તદ્વ॒યમ॒સ્માસુ॑ ધારયામ॒સીતિ॒ મન॑ એ॒વાત્મ-ન્દા॑ધાર॒- [એ॒વાત્મ-ન્દા॑ધાર, ન ગ॒તમ॑ના] 27
ન ગ॒તમ॑ના ભવ॒ત્યપ॒ વૈ તૃ॑તીયસવ॒ને ય॒જ્ઞઃ ક્રા॑મતીજા॒ના-દની॑જાનમ॒ભ્યા᳚-ગ્નાવૈષ્ણ॒વ્યર્ચા ઘૃ॒તસ્ય॑ યજત્ય॒ગ્નિ-સ્સર્વા॑ દે॒વતા॒ વિષ્ણુ॑ર્ય॒જ્ઞો દે॒વતા᳚શ્ચૈ॒વ ય॒જ્ઞ-ઞ્ચ॑ દાધારોપા॒ગ્મ્॒શુ ય॑જતિ મિથુન॒ત્વાય॑ બ્રહ્મવા॒દિનો॑ વદન્તિ મિ॒ત્રો ય॒જ્ઞસ્ય॒ સ્વિ॑ષ્ટં-યુઁવતે॒ વરુ॑ણો॒ દુરિ॑ષ્ટ॒-ઙ્ક્વ॑ તર્હિ॑ ય॒જ્ઞઃ ક્વ॑ યજ॑માનો ભવ॒તીતિ॒ યન્મૈ᳚ત્રાવરુ॒ણીં-વઁ॒શામા॒લભ॑તે મિ॒ત્રેણૈ॒વ [ ] 28
ય॒જ્ઞસ્ય॒ સ્વિ॑ષ્ટગ્મ્ શમયતિ॒ વરુ॑ણેન॒ દુરિ॑ષ્ટ॒-ન્ના-ઽઽર્તિ॒માર્ચ્છ॑તિ॒ યજ॑માનો॒ યથા॒ વૈ લાઙ્ગ॑લેનો॒ર્વરા᳚-મ્પ્રભિ॒ન્દન્-ત્યે॒વમૃ॑ખ્સા॒મે ય॒જ્ઞ-મ્પ્ર ભિ॑ન્તો॒ યન્મૈ᳚ત્રાવરુ॒ણીં-વઁ॒શામા॒લભ॑તે ય॒જ્ઞાયૈ॒વ પ્રભિ॑ન્નાય મ॒ત્ય॑મ॒ન્વવા᳚સ્યતિ॒ શાન્ત્યૈ॑ યા॒તયા॑માનિ॒ વા એ॒તસ્ય॒ છન્દાગ્મ્॑સિ॒ ય ઈ॑જા॒ન-શ્છન્દ॑સામે॒ષ રસો॒ ય-દ્વ॒શા યન્મૈ᳚ત્રાવરુ॒ણીં-વઁ॒શામા॒લભ॑તે॒ છન્દાગ્॑સ્યે॒વ પુન॒રા પ્રી॑ણા॒ત્ય યા॑તયામત્વા॒યાથો॒ છન્દ॑સ્સ્વે॒વ રસ॑-ન્દધાતિ ॥ 29 ॥
(અવ॑ – દાધાર – મિ॒ત્રેણૈ॒વ – પ્રી॑ણાતિ॒ – ષટ્ચ॑) (અ. 7)
દે॒વા વા ઇ॑ન્દ્રિ॒યં-વીઁ॒ર્યાં᳚(1॒) વ્યઁ॑ભજન્ત॒ તતો॒ યદ॒ત્યશિ॑ષ્યત॒ તદ॑તિગ્રા॒હ્યા॑ અભવ॒-ન્તદ॑તિગ્રા॒હ્યા॑ણા-મતિગ્રાહ્ય॒ત્વં-યઁદ॑તિગ્રા॒હ્યા॑ ગૃ॒હ્યન્ત॑ ઇન્દ્રિ॒યમે॒વ ત-દ્વી॒ર્યં॑-યઁજ॑માન આ॒ત્મ-ન્ધ॑ત્તે॒ તેજ॑ આગ્ને॒યેને᳚ન્દ્રિ॒ય-મૈ॒ન્દ્રેણ॑ બ્રહ્મવર્ચ॒સગ્મ્ સૌ॒ર્યેણો॑પ॒સ્તમ્ભ॑નં॒-વાઁ એ॒ત-દ્ય॒જ્ઞસ્ય॒ યદ॑તિગ્રા॒હ્યા᳚શ્ચ॒ક્રે પૃ॒ષ્ઠાનિ॒ ય-ત્પૃષ્ઠ્યે॒ ન ગૃ॑હ્ણી॒યા-ત્પ્રાઞ્ચં॑-યઁ॒જ્ઞ-મ્પૃ॒ષ્ઠાનિ॒ સગ્મ્ શૃ॑ણીયુ॒ર્ય-દુ॒ક્થ્યે॑ [-દુ॒ક્થ્યે᳚, ગૃ॒હ્ણી॒યા-ત્પ્ર॒ત્યઞ્ચં॑-] 30
ગૃહ્ણી॒યા-ત્પ્ર॒ત્યઞ્ચં॑-યઁ॒જ્ઞમ॑તિગ્રા॒હ્યા᳚-સ્સગ્મ્ શૃ॑ણીયુર્વિશ્વ॒જિતિ॒ સર્વ॑પૃષ્ઠે ગ્રહીત॒વ્યા॑ ય॒જ્ઞસ્ય॑ સવીર્ય॒ત્વાય॑ પ્ર॒જાપ॑તિર્દે॒વેભ્યો॑ ય॒જ્ઞાન્ વ્યાદિ॑શ॒-થ્સ પ્રિ॒યાસ્ત॒નૂરપ॒ ન્ય॑ધત્ત॒ તદ॑તિગ્રા॒હ્યા॑ અભવ॒ન્ વિત॑નુ॒સ્તસ્ય॑ ય॒જ્ઞ ઇત્યા॑હુ॒ર્ય-સ્યા॑તિગ્રા॒હ્યા॑ ન ગૃ॒હ્યન્ત॒ ઇત્યપ્ય॑ગ્નિષ્ટો॒મે ગ્ર॑હીત॒વ્યા॑ ય॒જ્ઞસ્ય॑ સતનુ॒ત્વાય॑ દે॒વતા॒ વૈ સર્વા᳚-સ્સ॒દૃશી॑રાસ॒-ન્તા ન વ્યા॒વૃત॑-મગચ્છ॒-ન્તે દે॒વા [દે॒વાઃ, એ॒ત એ॒તા-ન્ગ્રહા॑-] 31
એ॒ત એ॒તા-ન્ગ્રહા॑-નપશ્ય॒-ન્તાન॑ગૃહ્ણતા-ઽઽગ્ને॒ યમ॒ગ્નિરૈ॒ન્દ્રમિન્દ્ર॑-સ્સૌ॒ર્યગ્મ્ સૂર્ય॒સ્તતો॒ વૈ તે᳚-ઽન્યાભિ॑-ર્દે॒વતા॑ભિ-ર્વ્યા॒વૃત॑મગચ્છ॒ન્॒. યસ્યૈ॒વં-વિઁ॒દુષ॑ એ॒તે ગ્રહા॑ ગૃ॒હ્યન્તે᳚ વ્યા॒વૃત॑મે॒વ પા॒પ્મના॒ ભ્રાતૃ॑વ્યેણ ગચ્છતી॒મે લો॒કા જ્યોતિ॑ષ્મન્ત-સ્સ॒માવ॑-દ્વીર્યાઃ કા॒ર્યા॑ ઇત્યા॑હુરાગ્ને॒યેના॒સ્મિ-લ્લોઁ॒કે જ્યોતિ॑ર્ધત્ત ઐ॒ન્દ્રેણા॒ન્તરિ॑ક્ષ ઇન્દ્રવા॒યૂ હિ સ॒યુજૌ॑ સૌ॒ર્યેણા॒મુષ્મિ॑-લ્લોઁ॒કે [ ] 32
જ્યોતિ॑ર્ધત્તે॒ જ્યોતિ॑ષ્મન્તો-ઽસ્મા ઇ॒મે લો॒કા ભ॑વન્તિ સ॒માવ॑-દ્વીર્યાનેનાન્ કુરુત એ॒તાન્. વૈ ગ્રહા᳚-ન્બ॒બાં-વિ॒શ્વવ॑યસા-વવિત્તા॒-ન્તાભ્યા॑મિ॒મે લો॒કાઃ પરા᳚ઞ્ચશ્ચા॒ર્વાઞ્ચ॑શ્ચ॒ પ્રાભુ॒ર્યસ્યૈ॒વં-વિઁ॒દુષ॑ એ॒તે ગ્રહા॑ ગૃ॒હ્યન્તે॒ પ્રાસ્મા॑ ઇ॒મે લો॒કાઃ પરા᳚ઞ્ચશ્ચા॒ર્વાઞ્ચ॑શ્ચ ભાન્તિ ॥ 33 ॥
(ઉ॒ક્થ્યે॑ – દે॒વા – અ॒મુષ્મિ॑-લ્લોઁ॒ક – એકા॒ન્નચ॑ત્વારિ॒ગ્મ્॒શચ્ચ॑) (અ. 8)
દે॒વા વૈ ય-દ્ય॒જ્ઞે-ઽકુ॑ર્વત॒ તદસુ॑રા અકુર્વત॒ તે દે॒વા અદા᳚ભ્યે॒ છન્દાગ્મ્॑સિ॒ સવ॑નાનિ॒ સમ॑સ્થાપય॒-ન્તતો॑ દે॒વા અભ॑વ॒-ન્પરા-ઽસુ॑રા॒ યસ્યૈ॒વં-વિઁ॒દુષો-ઽદા᳚ભ્યો ગૃ॒હ્યતે॒ ભવ॑ત્યા॒ત્મના॒ પરા᳚-ઽસ્ય॒ ભ્રાતૃ॑વ્યો ભવતિ॒ યદ્વૈ દે॒વા અસુ॑રા॒-નદા᳚ભ્યે॒-નાદ॑ભ્નુવ॒-ન્તદદા᳚ભ્યસ્યા-દાભ્ય॒ ત્વં-યઁ એ॒વં-વેઁદ॑ દ॒ભ્નોત્યે॒વ ભ્રાતૃ॑વ્ય॒-ન્નૈન॒-મ્ભ્રાતૃ॑વ્યો દભ્નો- [દભ્નોતિ, એ॒ષા વૈ] 34
-ત્યે॒ષા વૈ પ્ર॒જાપ॑તે-રતિમો॒ક્ષિણી॒ નામ॑ ત॒નૂર્યદદા᳚ભ્ય॒ ઉપ॑નદ્ધસ્ય ગૃહ્ણા॒ત્યતિ॑મુક્ત્યા॒ અતિ॑ પા॒પ્માન॒-મ્ભ્રાતૃ॑વ્ય-મ્મુચ્યતે॒ ય એ॒વં-વેઁદ॒ ઘ્નન્તિ॒ વા એ॒ત-થ્સોમં॒-યઁદ॑ભિષુ॒ણ્વન્તિ॒ સોમે॑ હ॒ન્યમા॑ને ય॒જ્ઞો હ॑ન્યતે ય॒જ્ઞે યજ॑માનો બ્રહ્મવા॒દિનો॑ વદન્તિ॒ કિ-ન્ત-દ્ય॒જ્ઞે યજ॑માનઃ કુરુતે॒ યેન॒ જીવન્᳚-થ્સુવ॒ર્ગં-લોઁ॒કમેતીતિ॑ જીવગ્ર॒હો વા એ॒ષ યદદા॒ભ્યો ઽન॑ભિષુતસ્ય ગૃહ્ણાતિ॒ જીવ॑ન્તમે॒વૈનગ્મ્॑ સુવ॒ર્ગં લોઁ॒ક-ઙ્ગ॑મયતિ॒ વિ વા એ॒ત-દ્ય॒જ્ઞ-ઞ્છિ॑ન્દન્તિ॒ યદદા᳚ભ્યે સગ્ગ્-સ્થા॒પય॑-ન્ત્ય॒ગ્મ્॒શૂનપિ॑ સૃજતિ ય॒જ્ઞસ્ય॒ સન્ત॑ત્યૈ ॥ 35 ॥
(દ॒ભ્નો॒ત્ય – ન॑ભિષુતસ્ય ગૃહ્ણા॒ત્યે – કા॒ન્નવિગ્મ્॑શ॒તિશ્ચ॑) (અ. 9)
દે॒વા વૈ પ્ર॒બાહુ॒ગ્ગ્રહા॑-નગૃહ્ણત॒ સ એ॒ત-મ્પ્ર॒જાપ॑તિ-ર॒ગ્મ્॒શુ-મ॑પશ્ય॒-ત્તમ॑ગૃહ્ણીત॒ તેન॒ વૈ સ આ᳚ર્ધ્નો॒-દ્યસ્યૈ॒વં-વિઁ॒દુષો॒-ઽગ્મ્॒શુ-ર્ગૃ॒હ્યત॑ ઋ॒દ્ધ્નોત્યે॒વ સ॒કૃદ॑ભિષુતસ્ય ગૃહ્ણાતિ સ॒કૃદ્ધિ સ તેના-ઽઽર્ધ્નો॒ન્મન॑સા ગૃહ્ણાતિ॒ મન॑ ઇવ॒ હિ પ્ર॒જાપ॑તિઃ પ્ર॒જાપ॑તે॒રાપ્ત્યા॒ ઔદુ॑મ્બરેણ ગૃહ્ણા॒ત્યૂર્ગ્વા ઉ॑દુ॒મ્બર॒ ઊર્જ॑મે॒વાવ॑ રુન્ધે॒ ચતુ॑સ્સ્રક્તિ ભવતિ દિ॒- [ભવતિ દિ॒ક્ષુ, એ॒વ પ્રતિ॑ તિષ્ઠતિ॒] 36
-ક્ષ્વે॑વ પ્રતિ॑ તિષ્ઠતિ॒ યો વા અ॒ગ્મ્॒શોરા॒યત॑નં॒-વેઁદા॒-ઽઽયત॑નવા-ન્ભવતિ વામદે॒વ્યમિતિ॒ સામ॒ તદ્વા અ॑સ્યા॒-ઽઽયત॑ન॒-મ્મન॑સા॒ ગાય॑માનો ગૃહ્ણાત્યા॒યત॑નવાને॒વ ભ॑વતિ॒ યદ॑દ્ધ્વ॒ર્યુર॒ગ્મ્॒શુ-ઙ્ગૃ॒હ્ણ-ન્નાર્ધયે॑દુ॒ભાભ્યા॒-ન્નર્ધ્યે॑તાદ્ધ્વ॒ર્યવે॑ ચ॒ યજ॑માનાય ચ॒ યદ॒ર્ધયે॑-દુ॒ભાભ્યા॑-મૃદ્ધ્યે॒તાન॑વાન-ઙ્ગૃહ્ણાતિ॒ સૈવાસ્યર્ધિ॒ર્॒. હિર॑ણ્યમ॒ભિ વ્ય॑નિત્ય॒મૃતં॒-વૈઁ હિર॑ણ્ય॒માયુઃ॑ પ્રા॒ણ આયુ॑ષૈ॒વામૃત॑મ॒ભિ ધિ॑નોતિ શ॒તમા॑ન-મ્ભવતિ શ॒તાયુઃ॒ પુરુ॑ષ-શ્શ॒તેન્દ્રિ॑ય॒ આયુ॑ષ્યે॒વેન્દ્રિ॒યે પ્રતિ॑ તિષ્ઠતિ ॥ 37 ॥
(દિ॒ક્ષ્વ॑ – નિતિ – વિગ્મ્શ॒તિશ્ચ॑) (અ. 10)
પ્ર॒જાપ॑તિ-ર્દે॒વેભ્યો॑ ય॒જ્ઞાન્ વ્યાદિ॑શ॒-થ્સ રિ॑રિચા॒નો॑-ઽમન્યત॒ સ ય॒જ્ઞાનાગ્મ્॑ ષોડશ॒ધેન્દ્રિ॒યં-વીઁ॒ર્ય॑મા॒ત્માન॑મ॒ભિ સમ॑ક્ખિદ॒-ત્ત-થ્ષો॑ડ॒શ્ય॑ભવ॒ન્ન વૈ ષો॑ડ॒શી નામ॑ ય॒જ્ઞો᳚-ઽસ્તિ॒ યદ્વાવ ષો॑ડ॒શગ્ગ્ સ્તો॒ત્રગ્મ્ ષો॑ડ॒શગ્મ્ શ॒સ્ત્ર-ન્તેન॑ ષોડ॒શી ત-થ્ષો॑ડ॒શિન॑-ષ્ષોડશિ॒ત્વં-યઁ-થ્ષો॑ડ॒શી ગૃ॒હ્યત॑ ઇન્દ્રિ॒યમે॒વ ત-દ્વી॒ર્યં॑-યઁજ॑માન આ॒ત્મ-ન્ધ॑ત્તે દે॒વેભ્યો॒ વૈ સુ॑વ॒ર્ગો લો॒કો [લો॒કઃ, ન પ્રાભ॑વ॒-ત્ત] 38
ન પ્રાભ॑વ॒-ત્ત એ॒તગ્મ્ ષો॑ડ॒શિન॑મપશ્ય॒-ન્તમ॑ગૃહ્ણત॒ તતો॒ વૈ તેભ્ય॑-સ્સુવ॒ર્ગો લો॒કઃ પ્રાભ॑વ॒દ્ય-થ્ષો॑ડ॒શી ગૃ॒હ્યતે॑ સુવ॒ર્ગસ્ય॑ લો॒કસ્યા॒ભિજિ॑ત્યા॒ ઇન્દ્રો॒ વૈ દે॒વાના॑માનુજાવ॒ર આ॑સી॒-થ્સ પ્ર॒જાપ॑તિ॒મુપા॑ધાવ॒-ત્તસ્મા॑ એ॒તગ્મ્ ષો॑ડ॒શિન॒-મ્પ્રાય॑ચ્છ॒-ત્તમ॑ગૃહ્ણીત॒ તતો॒ વૈ સો-ઽગ્ર॑-ન્દે॒વતા॑ના॒-મ્પર્યૈ॒-દ્યસ્યૈ॒વં-વિઁ॒દુષ॑-ષ્ષોડ॒શી ગૃ॒હ્યતે- [ગૃ॒હ્યતે᳚, અગ્ર॑મે॒વ] 39
-ઽગ્ર॑મે॒વ સ॑મા॒નાના॒-મ્પર્યે॑તિ પ્રાતસ્સવ॒ને ગૃ॑હ્ણાતિ॒ વજ્રો॒ વૈ ષો॑ડ॒શી વજ્રઃ॑ પ્રાતસ્સવ॒નગ્ગ્ સ્વાદે॒વૈનં॒-યોઁને॒ર્નિગૃ॑હ્ણાતિ॒ સવ॑નેસવને॒-ઽભિ ગૃ॑હ્ણાતિ॒ સવ॑નાથ્સવનાદે॒વૈન॒-મ્પ્ર જ॑નયતિ તૃતીયસવ॒ને પ॒શુકા॑મસ્ય ગૃહ્ણીયા॒-દ્વજ્રો॒ વૈ ષો॑ડ॒શી પ॒શવ॑સ્તૃતીયસવ॒નં-વઁજ્રે॑ણૈ॒વાસ્મૈ॑ તૃતીયસવ॒ના-ત્પ॒શૂનવ॑ રુન્ધે॒ નોક્થ્યે॑ ગૃહ્ણીયા-ત્પ્ર॒જા વૈ પ॒શવ॑ ઉ॒ક્થાનિ॒ યદુ॒ક્થ્યે॑- [યદુ॒ક્થ્યે᳚, ગૃ॒હ્ણી॒યા-ત્પ્ર॒જા-] 40
ગૃહ્ણી॒યા-ત્પ્ર॒જા-મ્પ॒શૂન॑સ્ય॒ નિર્દ॑હેદતિરા॒ત્રે પ॒શુકા॑મસ્ય ગૃહ્ણીયા॒-દ્વજ્રો॒ વૈ ષો॑ડ॒શી વજ્રે॑ણૈ॒વાસ્મૈ॑ પ॒શૂન॑વ॒રુદ્ધ્ય॒ રાત્રિ॑-યો॒પરિ॑ષ્ટા-ચ્છમય॒ત્યપ્ય॑ગ્નિષ્ટો॒મે રા॑જ॒ન્ય॑સ્ય ગૃહ્ણીયા-દ્વ્યા॒વૃત્કા॑મો॒ હિ રા॑જ॒ન્યો॑ યજ॑તે સા॒હ્ન એ॒વાસ્મૈ॒ વજ્ર॑-ઙ્ગૃહ્ણાતિ॒ સ એ॑નં॒-વઁજ્રો॒ ભૂત્યા॑ ઇન્ધે॒ નિર્વા॑ દહ-ત્યેકવિ॒ગ્મ્॒શગ્ગ્ સ્તો॒ત્ર-મ્ભ॑વતિ॒ પ્રતિ॑ષ્ઠિત્યૈ॒ હરિ॑વચ્છસ્યત॒ ઇન્દ્ર॑સ્ય પ્રિ॒ય-ન્ધામો- [પ્રિ॒ય-ન્ધામ॑, ઉપા᳚-ઽઽપ્નોતિ॒] 41
-પા᳚-ઽઽપ્નોતિ॒ કની॑યાગ્મ્સિ॒ વૈ દે॒વેષુ॒ છન્દા॒ગ્॒સ્યાસ॒ન્-જ્યાયા॒ગ્॒-સ્યસુ॑રેષુ॒ તે દે॒વાઃ કની॑યસા॒ છન્દ॑સા॒ જ્યાય॒-શ્છન્દો॒-ઽભિ વ્ય॑શગ્મ્સ॒-ન્તતો॒ વૈ તે-ઽસુ॑રાણાં-લોઁ॒કમ॑વૃઞ્જત॒ ય-ત્કની॑યસા॒ છન્દ॑સા॒ જ્યાય॒-શ્છન્દો॒-ઽભિવિ॒શગ્મ્સ॑તિ॒ ભ્રાતૃ॑વ્યસ્યૈ॒વ તલ્લો॒કં-વૃઁ॑ઙ્ક્તે॒ ષડ॒ક્ષરા॒ણ્યતિ॑ રેચયન્તિ॒ ષ-ડ્વા ઋ॒તવ॑ ઋ॒તૂને॒વ પ્રી॑ણાતિ ચ॒ત્વારિ॒ પૂર્વા॒ણ્યવ॑ કલ્પયન્તિ॒ [કલ્પયન્તિ, ચતુ॑ષ્પદ એ॒વ] 42
ચતુ॑ષ્પદ એ॒વ પ॒શૂનવ॑ રુન્ધે॒ દ્વે ઉત્ત॑રે દ્વિ॒પદ॑ એ॒વાવ॑ રુન્ધે ઽનુ॒ષ્ટુભ॑મ॒ભિ સ-મ્પા॑દયન્તિ॒ વાગ્વા અ॑નુ॒ષ્ટુ-પ્તસ્મા᳚-ત્પ્રા॒ણાનાં॒-વાઁગુ॑ત્ત॒મા સ॑મયાવિષિ॒તે સૂર્યે॑ ષોડ॒શિન॑-સ્સ્તો॒ત્ર-મુ॒પાક॑રોત્યે॒તસ્મિ॒ન્ વૈ લો॒ક ઇન્દ્રો॑ વૃ॒ત્રમ॑હન્-થ્સા॒ક્ષાદે॒વ વજ્ર॒-મ્ભ્રાતૃ॑વ્યાય॒ પ્ર હ॑ર-ત્યરુણપિશ॒ઙ્ગો-ઽશ્વો॒ દક્ષિ॑ણૈ॒તદ્વૈ વજ્ર॑સ્ય રૂ॒પગ્મ્ સમૃ॑દ્ધ્યૈ ॥ 43 ॥
(લો॒કો – વિ॒દુષ॑-ષ્ષોડ॒શી ગૃ॒હ્યતે॒ – યદુ॒ક્થ્યે॑ – ધામ॑ – કલ્પયન્તિ – સ॒પ્તચ॑ત્વારિગ્મ્શચ્ચ) (અ. 11)
(સુ॒વ॒ર્ગાય॒ ય-દ્દા᳚ક્ષિ॒ણાનિ॑ – સમિષ્ટ ય॒જૂગ્ – ષ્ય॑વભૃથ ય॒જૂગ્મ્ષિ॒ – સ્ફ્યેન॑ – પ્ર॒જાપ॑તિરેકાદ॒શિની॒ – મિન્દ્રઃ॒ પત્નિ॑યા॒ – ઘ્નન્તિ॑ – દે॒વા વા ઇ॑ન્દ્રિ॒યં-વીઁ॒ર્યં॑ – દે॒વા વા અદા᳚ભ્યે – દે॒વા વૈ પ્ર॒બાહુ॑ક્ – પ્ર॒જાપ॑તિર્દે॒વેભ્ય॒-સ્સ રિ॑રિચા॒નઃ – ષો॑ડશ॒ધૈકા॑દશ) (11)
(સુ॒વ॒ર્ગાય॑ – યજતિ પ્ર॒જાઃ – સૌ॒મ્યેન॑ – ગૃહ્ણી॒યા-ત્પ્ર॒ત્યઞ્ચં॑ – ગૃહ્ણી॒યા-ત્પ્ર॒જા-મ્પ॒શૂન્ – ત્રિચ॑ત્વારિગ્મ્શત્) (43)
(સુ॒વ॒ર્ગાય॒, વજ્ર॑સ્ય રૂ॒પગ્મ્ સમૃ॑દ્ધ્યૈ)
(પ્રા॒ચીન॑વગ્મ્શં॒ – ય – ચ્ચા॒ત્વાલા᳚ – દ્ય॒જ્ઞેને – ન્દ્રઃ॑ – સુ॒વર્ગાય॒ – ષટ્ ) (6)
॥ હરિઃ॑ ઓમ્ ॥
॥ કૃષ્ણ યજુર્વેદીય તૈત્તિરીય સંહિતાયાં ષષ્ઠકાણ્ડે ષષ્ઠઃ પ્રશ્ન-સ્સમાપ્તઃ ॥