కృష్ణ యజుర్వేదీయ తైత్తిరీయ సంహితాయా-మ్పఞ్చమకాణ్డే తృతీయః ప్రశ్నః – చితీనా-న్నిరూపణం
ఓ-న్నమః పరమాత్మనే, శ్రీ మహాగణపతయే నమః,
శ్రీ గురుభ్యో నమః । హ॒రిః॒ ఓమ్ ॥
ఉ॒థ్స॒న్న॒ య॒జ్ఞో వా ఏ॒ష యద॒గ్నిః కిం-వాఀ-ఽహై॒తస్య॑ క్రి॒యతే॒ కిం-వాఀ॒ న యద్వై య॒జ్ఞస్య॑ క్రి॒యమా॑ణస్యా-న్త॒ర్యన్తి॒ పూయ॑తి॒ వా అ॑స్య॒ తదా᳚శ్వి॒నీరుప॑ దధాత్య॒శ్వినౌ॒ వై దే॒వానా᳚-మ్భి॒షజౌ॒ తాభ్యా॑మే॒వాస్మై॑ భేష॒జ-ఙ్క॑రోతి॒ పఞ్చోప॑ దధాతి॒ పాఙ్క్తో॑ య॒జ్ఞో యావా॑నే॒వ య॒జ్ఞస్తస్మై॑ భేష॒జ-ఙ్క॑రోత్యృత॒వ్యా॑ ఉప॑ దధాత్యృతూ॒నా-ఙ్కౢప్త్యై॒ [కౢప్త్యై᳚, పఞ్చోప॑] 1
పఞ్చోప॑ దధాతి॒ పఞ్చ॒ వా ఋ॒తవో॒ యావ॑న్త ఏ॒వర్తవ॒స్తాన్ క॑ల్పయతి సమా॒నప్ర॑భృతయో భవన్తి సమా॒నోద॑ర్కా॒స్తస్మా᳚-థ్సమా॒నా ఋ॒తవ॒ ఏకే॑న ప॒దేన॒ వ్యావ॑ర్తన్తే॒ తస్మా॑ద్-ఋ॒తవో॒ వ్యావ॑ర్తన్తే ప్రాణ॒భృత॒ ఉప॑ దధాత్యృ॒తుష్వే॒వ ప్రా॒ణా-న్ద॑ధాతి॒ తస్మా᳚-థ్సమా॒నా-స్సన్త॑ ఋ॒తవో॒ న జీ᳚ర్య॒న్త్యథో॒ ప్రజ॑నయత్యే॒వైనా॑నే॒ష వై వా॒యుర్య-త్ప్రా॒ణో యద్-ఋ॑త॒వ్యా॑ ఉప॒ధాయ॑ ప్రాణ॒భృత॑ [ప్రాణ॒భృతః॑, ఉ॒ప॒దధా॑తి॒] 2
ఉప॒దధా॑తి॒ తస్మా॒-థ్సర్వా॑నృ॒తూనను॑ వా॒యురా వ॑రీవర్తి వృష్టి॒సనీ॒రుప॑ దధాతి॒ వృష్టి॑మే॒వావ॑ రున్ధే॒ యదే॑క॒ధోప॑ద॒ద్ధ్యా-దేక॑మృ॒తుం-వఀ ॑ర్షేదనుపరి॒హారగ్ం॑ సాదయతి॒ తస్మా॒-థ్సర్వా॑నృ॒తూన్. వ॑ర్షతి॒ య-త్ప్రా॑ణ॒భృత॑ ఉప॒ధాయ॑ వృష్టి॒సనీ॑రుప॒దధా॑తి॒ తస్మా᳚-ద్వా॒యుప్ర॑చ్యుతా ది॒వో వృష్టి॑రీర్తే ప॒శవో॒ వై వ॑య॒స్యా॑ నానా॑మనసః॒ ఖలు॒ వై ప॒శవో॒ నానా᳚వ్రతా॒స్తే॑-ఽప ఏ॒వాభి సమ॑నసో॒ [సమ॑నసః, య-ఙ్కా॒మయే॑తా-] 3
య-ఙ్కా॒మయే॑తా-ఽప॒శు-స్స్యా॒దితి॑ వయ॒స్యా᳚స్తస్యో॑-ప॒ధాయా॑ప॒స్యా॑ ఉప॑ దద్ధ్యా॒-దసం᳚(2)జ్ఞాన-మే॒వాస్మై॑ ప॒శుభిః॑ కరోత్యప॒శురే॒వ భ॑వతి॒ య-ఙ్కా॒మయే॑త పశు॒మాన్-థ్స్యా॒దిత్య॑-ప॒స్యా᳚స్తస్యో॑ప॒ధాయ॑ వయ॒స్యా॑ ఉప॑ దద్ధ్యా-థ్సం॒(2)జ్ఞాన॑మే॒వాస్మై॑ ప॒శుభిః॑ కరోతి పశు॒మానే॒వ భ॑వతి॒ చత॑స్రః పు॒రస్తా॒దుప॑ దధాతి॒ తస్మా᳚చ్చ॒త్వారి॒ చఖ్షు॑షో రూ॒పాణి॒ ద్వే శు॒క్లే ద్వే కృ॒ష్ణే [కృ॒ష్ణే, మూ᳚ర్ధ॒న్వతీ᳚-] 4
మూ᳚ర్ధ॒న్వతీ᳚-ర్భవన్తి॒ తస్మా᳚-త్పు॒రస్తా᳚న్మూ॒ర్ధా పఞ్చ॒ దఖ్షి॑ణాయా॒గ్॒ శ్రోణ్యా॒ముప॑ దధాతి॒ పఞ్చోత్త॑రస్యా॒-న్తస్మా᳚-త్ప॒శ్చా-ద్వర్షీ॑యా-న్పు॒రస్తా᳚-త్ప్రవణః ప॒శుర్బ॒స్తో వయ॒ ఇతి॒ దఖ్షి॒ణే-ఽగ్ంస॒ ఉప॑ దధాతి వృ॒ష్ణిర్వయ॒ ఇత్యుత్త॒రే ఽగ్ంసా॑వే॒వ ప్రతి॑ దధాతి వ్యా॒ఘ్రో వయ॒ ఇతి॒ దఖ్షి॑ణే ప॒ఖ్ష ఉప॑ దధాతి సి॒గ్ం॒హో వయ॒ ఇత్యుత్త॑రే ప॒ఖ్షయో॑రే॒వ వీ॒ర్య॑-న్దధాతి॒ పురు॑షో॒ వయ॒ ఇతి॒ మద్ధ్యే॒ తస్మా॒-త్పురు॑షః పశూ॒నామధి॑పతిః ॥ 5 ॥
(కౢప్త్యా॑ – ఉప॒ధాయ॑ ప్రాణ॒భృతః॒-సమ॑నసః-కృ॒ష్ణే-పురు॑షో॒ వయ॒ ఇతి॒ – పఞ్చ॑ చ) (అ. 1)
ఇన్ద్రా᳚గ్నీ॒ అవ్య॑థమానా॒మితి॑ స్వయమాతృ॒ణ్ణాముప॑ దధాతీన్ద్రా॒గ్నిభ్యాం॒-వాఀ ఇ॒మౌ లో॒కౌ విధృ॑తావ॒నయో᳚-ర్లో॒కయో॒-ర్విధృ॑త్యా॒ అధృ॑తేవ॒ వా ఏ॒షా యన్మ॑ద్ధ్య॒మా చితి॑ర॒న్తరి॑ఖ్షమివ॒ వా ఏ॒షేన్ద్రా᳚గ్నీ॒ ఇత్యా॑హేన్ద్రా॒గ్నీ వై దే॒వానా॑మోజో॒ భృతా॒వోజ॑సై॒వైనా॑-మ॒న్తరి॑ఖ్షే చినుతే॒ ధృత్యై᳚ స్వయమాతృ॒ణ్ణాముప॑ దధాత్య॒న్తరి॑ఖ్షం॒-వైఀ స్వ॑యమాతృ॒ణ్ణా ఽన్తరి॑ఖ్షమే॒వోప॑ ధ॒త్తే ఽశ్వ॒ముప॑ [ధ॒త్తే ఽశ్వ॒ముప॑, ఘ్రా॒ప॒య॒తి॒ ప్రా॒ణమే॒వా-] 6
ఘ్రాపయతి ప్రా॒ణమే॒వా-ఽస్యా᳚-న్దధా॒త్యథో᳚ ప్రాజాప॒త్యో వా అశ్వః॑ ప్ర॒జాప॑తినై॒వాగ్ని-ఞ్చి॑నుతే స్వయమాతృ॒ణ్ణా భ॑వతి ప్రా॒ణానా॒ముథ్సృ॑ష్ట్యా॒ అథో॑ సువ॒ర్గస్య॑ లో॒కస్యాను॑ఖ్యాత్యై దే॒వానాం॒-వైఀ సు॑వ॒ర్గం-లోఀ॒కం-యఀ॒తా-న్దిశ॒-స్సమ॑వ్లీయన్త॒ త ఏ॒తా దిశ్యా॑ అపశ్య॒-న్తా ఉపా॑దధత॒ తాభి॒ర్వై తే దిశో॑-ఽదృగ్ంహ॒న్॒ యద్దిశ్యా॑ ఉప॒దధా॑తి ది॒శాం-విఀధృ॑త్యై॒ దశ॑ ప్రాణ॒భృతః॑ పు॒రస్తా॒దుప॑ [పు॒రస్తా॒దుప॑, ద॒ధా॒తి॒ నవ॒ వై పురు॑షే] 7
దధాతి॒ నవ॒ వై పురు॑షే ప్రా॒ణా నాభి॑ర్దశ॒మీ ప్రా॒ణానే॒వ పు॒రస్తా᳚ద్ధత్తే॒ తస్మా᳚-త్పు॒రస్తా᳚-త్ప్రా॒ణా జ్యోతి॑ష్మతీ-ముత్త॒మాముప॑ దధాతి॒ తస్మా᳚-త్ప్రా॒ణానాం॒-వాఀగ్జ్యోతి॑రుత్త॒మా దశోప॑ దధాతి॒ దశా᳚ఖ్షరా వి॒రా-డ్వి॒రాట్ ఛన్ద॑సా॒-ఞ్జ్యోతి॒ర్జ్యోతి॑రే॒వ పు॒రస్తా᳚ద్ధత్తే॒ తస్మా᳚-త్పు॒రస్తా॒జ్జ్యోతి॒రుపా᳚ ఽఽస్మహే॒ ఛన్దాగ్ం॑సి ప॒శుష్వా॒జిమ॑యు॒స్తా-న్బృ॑హ॒త్యుద॑జయ॒-త్తస్మా॒-ద్బార్హ॑తాః [తస్మా॒-ద్బార్హ॑తాః, ప॒శవ॑ ఉచ్యన్తే॒ మా] 8
ప॒శవ॑ ఉచ్యన్తే॒ మా ఛన్ద॒ ఇతి॑ దఖ్షిణ॒త ఉప॑ దధాతి॒ తస్మా᳚-ద్దఖ్షి॒ణా వృ॑తో॒ మాసాః᳚ పృథి॒వీ ఛన్ద॒ ఇతి॑ ప॒శ్చా-త్ప్రతి॑ష్ఠిత్యా అ॒గ్నిర్దే॒వతేత్యు॑త్తర॒త ఓజో॒ వా అ॒గ్నిరోజ॑ ఏ॒వోత్త॑ర॒తో ధ॑త్తే॒ తస్మా॑దుత్తరతో ఽభిప్రయా॒యీ జ॑యతి॒ షట్త్రిగ్ం॑శ॒-థ్సమ్ప॑ద్యన్తే॒ షట్త్రిగ్ం॑శదఖ్షరా బృహ॒తీ బార్హ॑తాః ప॒శవో॑ బృహ॒త్యైవాస్మై॑ ప॒శూనవ॑ రున్ధే బృహ॒తీ ఛన్ద॑సా॒గ్॒ స్వారా᳚జ్య॒-మ్పరీ॑యాయ॒ యస్యై॒తా [యస్యై॒తాః, ఉ॑పధీ॒యన్తే॒ గచ్ఛ॑తి॒] 9
ఉ॑పధీ॒యన్తే॒ గచ్ఛ॑తి॒ స్వారా᳚జ్యగ్ం స॒ప్త వాల॑ఖిల్యాః పు॒రస్తా॒దుప॑ దధాతి స॒ప్త ప॒శ్చా-థ్స॒ప్త వై శీ॑ర్ష॒ణ్యాః᳚ ప్రా॒ణా ద్వావవా᳚ఞ్చౌ ప్రా॒ణానాగ్ం॑ సవీర్య॒త్వాయ॑ మూ॒ర్ధా-ఽసి॒ రాడితి॑ పు॒రస్తా॒దుప॑ దధాతి॒ యన్త్రీ॒ రాడితి॑ ప॒శ్చా-త్ప్రా॒ణానే॒వాస్మై॑ స॒మీచో॑ దధాతి ॥ 10 ॥
(అశ్వ॒ముప॑-పు॒రస్తా॒దుప॒-బార్హ॑తా-ఏ॒తా-శ్చతు॑స్త్రిగ్ంశచ్చ) (అ. 2)
దే॒వా వై య-ద్య॒జ్ఞే ఽకు॑ర్వత॒ తదసు॑రా అకుర్వత॒ తే దే॒వా ఏ॒తా అ॑ఖ్ష్ణయాస్తో॒మీయా॑ అపశ్య॒-న్తా అ॒న్యథా॒ ఽనూచ్యా॒-న్యథోపా॑దధత॒ తదసు॑రా॒ నాన్వవా॑య॒-న్తతో॑ దే॒వా అభ॑వ॒-న్పరా-ఽసు॑రా॒ యద॑ఖ్ష్ణయాస్తో॒మీయా॑ అ॒న్యథా॒ ఽనూచ్యా॒న్యథో॑ప॒ దధా॑తి॒ భ్రాతృ॑వ్యాభిభూత్యై॒ భవ॑త్యా॒త్మనా॒ పరా᳚-ఽస్య॒ భ్రాతృ॑వ్యో భవత్యా॒-శుస్త్రి॒వృదితి॑ పు॒రస్తా॒దుప॑ దధాతి యజ్ఞము॒ఖం-వైఀ త్రి॒వృ- [త్రి॒వృత్, య॒జ్ఞ॒ము॒ఖమే॒వ] 11
-ద్య॑జ్ఞము॒ఖమే॒వ పు॒రస్తా॒ద్వి యా॑తయతి॒ వ్యో॑మ సప్తద॒శ ఇతి॑ దఖ్షిణ॒తో ఽన్నం॒-వైఀ వ్యో॑మా-ఽన్నగ్ం॑ సప్తద॒శో-ఽన్న॑మే॒వ ద॑ఖ్షిణ॒తో ధ॑త్తే॒ తస్మా॒-ద్దఖ్షి॑ణే॒నాన్న॑మద్యతే ధ॒రుణ॑ ఏకవి॒గ్ం॒శ ఇతి॑ ప॒శ్చా-త్ప్ర॑తి॒ష్ఠా వా ఏ॑కవి॒గ్ం॒శః ప్రతి॑ష్ఠిత్యై భా॒న్తః ప॑ఞ్చద॒శ ఇత్యు॑త్తర॒త ఓజో॒ వై భా॒న్త ఓజః॑ పఞ్చద॒శ ఓజ॑ ఏ॒వోత్త॑ర॒తో ధ॑త్తే॒ తస్మా॑దుత్తరతో ఽభిప్రయా॒యీ జ॑యతి॒ ప్రతూ᳚ర్తిరష్టాద॒శ ఇతి॑ పు॒రస్తా॒- [ఇతి॑ పు॒రస్తా᳚త్, ఉప॑ దధాతి॒ ద్వౌ] 12
-దుప॑ దధాతి॒ ద్వౌ త్రి॒వృతా॑వభిపూ॒ర్వం-యఀ ॑జ్ఞము॒ఖే వి యా॑తయత్యభివ॒ర్త-స్స॑వి॒గ్ం॒శ ఇతి॑ దఖ్షిణ॒తో-ఽన్నం॒-వాఀ అ॑భివ॒ర్తో-ఽన్నగ్ం॑ సవి॒గ్ం॒శో-ఽన్న॑మే॒వ ద॑ఖ్షిణ॒తో ధ॑త్తే॒ తస్మా॒-ద్దఖ్షి॑ణే॒నాన్న॑మద్యతే॒ వర్చో᳚ ద్వావి॒గ్ం॒శ ఇతి॑ ప॒శ్చా-ద్య-ద్విగ్ం॑శ॒తిర్ద్వే తేన॑ వి॒రాజౌ॒ య-ద్ద్వే ప్ర॑తి॒ష్ఠా తేన॑ వి॒రాజో॑రే॒వా-భి॑పూ॒ర్వమ॒న్నాద్యే॒ ప్రతి॑తిష్ఠతి॒ తపో॑ నవద॒శ ఇత్యు॑త్తర॒త స్తస్మా᳚-థ్స॒వ్యో [ఇత్యు॑త్తర॒త స్తస్మా᳚-థ్స॒వ్యః, హస్త॑యో-] 13
హస్త॑యో-స్తప॒స్విత॑రో॒ యోని॑శ్చతుర్వి॒గ్ం॒శ ఇతి॑ పు॒రస్తా॒దుప॑ దధాతి॒ చతు॑ర్విగ్ంశత్యఖ్షరా గాయ॒త్రీ గా॑య॒త్రీ య॑జ్ఞము॒ఖం-యఀ ॑జ్ఞము॒ఖమే॒వ పు॒రస్తా॒-ద్వియా॑తయతి॒ గర్భాః᳚ పఞ్చవి॒గ్ం॒శ ఇతి॑ దఖ్షిణ॒తో-ఽన్నం॒-వైఀ గర్భా॒ అన్న॑-మ్పఞ్చవి॒గ్ం॒శోన్న॑మే॒వ ద॑ఖ్షిణ॒తో ధ॑త్తే॒ తస్మా॒-ద్దఖ్షి॑ణే॒నాన్న॑మద్యత॒ ఓజ॑స్త్రిణ॒వ ఇతి॑ ప॒శ్చాది॒మే వై లో॒కాస్త్రి॑ణ॒వ ఏ॒ష్వే॑వ లో॒కేషు॒ ప్రతి॑తిష్ఠతి స॒భంర॑ణస్త్రయోవి॒గ్ం॒శ ఇ- [స॒భంర॑ణస్త్రయోవి॒గ్ం॒శ ఇతి॑, ఉ॒త్త॒ర॒త-] 14
-త్యు॑త్తర॒త-స్తస్మా᳚-థ్స॒వ్యో హస్త॑యో-స్సమ్భా॒ర్య॑తరః॒ క్రతు॑రేకత్రి॒గ్ం॒శ ఇతి॑ పు॒రస్తా॒దుప॑ దధాతి॒ వాగ్వై క్రతు॑ర్యజ్ఞము॒ఖం-వాఀగ్య॑జ్ఞము॒ఖమే॒వ పు॒రస్తా॒ద్వి యా॑తయతి బ్ర॒ద్ధ్నస్య॑ వి॒ష్టప॑-ఞ్చతుస్త్రి॒గ్ం॒శ ఇతి॑ దఖ్షిణ॒తో॑-ఽసౌ వా ఆ॑ది॒త్యో బ్ర॒ద్ధ్నస్య॑ వి॒ష్టప॑-మ్బ్రహ్మవర్చ॒సమే॒వ ద॑ఖ్షిణ॒తో ధ॑త్తే॒ తస్మా॒-ద్దఖ్షి॒ణో-ఽర్ధో᳚ బ్రహ్మవర్చ॒సిత॑రః ప్రతి॒ష్ఠా త్ర॑యస్త్రి॒గ్ం॒శ ఇతి॑ ప॒శ్చా-త్ప్రతి॑ష్ఠిత్యై॒ నాక॑-ష్షట్త్రి॒గ్ం॒శ ఇత్యు॑త్తర॒త-స్సు॑వ॒ర్గో వై లో॒కో నాక॑-స్సువ॒ర్గస్య॑ లో॒కస్య॒ సమ॑ష్ట్యై ॥ 15 ॥
(వై త్రి॒వృ – దితి॑ పు॒రస్తా᳚థ్ – స॒వ్య – స్త్ర॑యోవి॒గ్ం॒శ ఇతి॑ – సువ॒ర్గో వై – పఞ్చ॑ చ) (అ. 3)
(ఆ॒శు – ర్వ్యో॑మ – ధ॒రుణో॑ – భా॒న్తః – ప్రతూ᳚ర్తిర -భివ॒ర్తో – వర్చ॒ – స్తపో॒ – యోని॒ – ర్గర్భా॒ – ఓజః॑ – స॒భంర॑ణః॒ – క్రతు॑ – ర్బ్ర॒ద్ధ్రస్య॑ – ప్రతి॒ష్ఠా – నాకః॒ – షోడ॑శ)
అ॒గ్నేర్భా॒గో॑-ఽసీతి॑ పు॒రస్తా॒దుప॑ దధాతి యజ్ఞము॒ఖం-వాఀ అ॒గ్నిర్య॑జ్ఞము॒ఖ-న్దీ॒ఖ్షా య॑జ్ఞము॒ఖ-మ్బ్రహ్మ॑ యజ్ఞము॒ఖ-న్త్రి॒వృ-ద్య॑జ్ఞము॒ఖమే॒వ పు॒రస్తా॒ద్వి యా॑తయతి నృ॒చఖ్ష॑సా-మ్భా॒గో॑-ఽసీతి॑ దఖ్షిణ॒త-శ్శు॑శ్రు॒వాగ్ంసో॒ వై నృ॒చఖ్ష॒సో-ఽన్న॑-న్ధా॒తా జా॒తాయై॒వాస్మా॒ అన్న॒మపి॑ దధాతి॒ తస్మా᳚జ్జా॒తో-ఽన్న॑మత్తి జ॒నిత్రగ్గ్॑ స్పృ॒తగ్ం స॑ప్తద॒శ-స్స్తోమ॒ ఇత్యా॒హా-ఽన్నం॒-వైఀ జ॒నిత్ర॒- [జ॒నిత్ర᳚మ్, అన్నగ్ం॑ సప్తద॒శో-ఽన్న॑మే॒వ] 16
-మన్నగ్ం॑ సప్తద॒శో-ఽన్న॑మే॒వ ద॑ఖ్షిణ॒తో ధ॑త్తే॒ తస్మా॒-ద్దఖ్షి॑ణే॒నా-న్న॑మద్యతే మి॒త్రస్య॑ భా॒గో॑-ఽసీతి॑ ప॒శ్చా-త్ప్రా॒ణో వై మి॒త్రో॑-ఽపా॒నో వరు॑ణః ప్రాణాపా॒నావే॒వాస్మి॑-న్దధాతి ది॒వో వృ॒ష్టిర్వాతా᳚-స్స్పృ॒తా ఏ॑కవి॒గ్ం॒శ-స్స్తోమ॒ ఇత్యా॑హ ప్రతి॒ష్ఠా వా ఏ॑కవి॒గ్ం॒శః ప్రతి॑ష్ఠిత్యా॒ ఇన్ద్ర॑స్య భా॒గో॑-ఽసీత్యు॑త్తర॒త ఓజో॒ వా ఇన్ద్ర॒ ఓజో॒ విష్ణు॒రోజః॑, ఖ్ష॒త్రమోజః॑ పఞ్చద॒శ [పఞ్చద॒శః, ఓజ॑ ఏ॒వోత్త॑ర॒తో ధ॑త్తే॒] 17
ఓజ॑ ఏ॒వోత్త॑ర॒తో ధ॑త్తే॒ తస్మా॑దుత్తరతో-ఽభిప్రయా॒యీ జ॑యతి॒ వసూ॑నా-మ్భా॒గో॑-ఽసీతి॑ పు॒రస్తా॒దుప॑ దధాతి యజ్ఞము॒ఖం-వైఀ వస॑వో యజ్ఞము॒ఖగ్ం రు॒ద్రా య॑జ్ఞము॒ఖ-ఞ్చ॑తుర్వి॒గ్ం॒శో య॑జ్ఞము॒ఖమే॒వ పు॒రస్తా॒ద్వి యా॑తయత్యాది॒త్యానా᳚-మ్భా॒గో॑-ఽసీతి॑ దఖ్షిణ॒తో-ఽన్నం॒-వాఀ ఆ॑ది॒త్యా అన్న॑-మ్మ॒రుతో-ఽన్న॒-ఙ్గర్భా॒ అన్న॑-మ్పఞ్చవి॒గ్ం॒శో-ఽన్న॑మే॒వ ద॑ఖ్షిణ॒తో ధ॑త్తే॒ తస్మా॒-ద్దఖ్షి॑ణే॒నా-ఽన్న॑మద్య॒తే ఽది॑త్యై భా॒గో॑- [-ఽది॑త్యై భా॒గః, అ॒సీతి॑ ప॒శ్చా-త్ప్ర॑తి॒ష్ఠా] 18
-ఽసీతి॑ ప॒శ్చా-త్ప్ర॑తి॒ష్ఠా వా అది॑తిః ప్రతి॒ష్ఠా పూ॒షా ప్ర॑తి॒ష్ఠా త్రి॑ణ॒వః ప్రతి॑ష్ఠిత్యై దే॒వస్య॑ సవి॒తుర్భా॒గో॑-ఽ సీత్యు॑త్తర॒తో బ్రహ్మ॒ వై దే॒వ-స్స॑వి॒తా బ్రహ్మ॒ బృహ॒స్పతి॒ర్బ్రహ్మ॑ చతుష్టో॒మో బ్ర॑హ్మవర్చ॒సమే॒వోత్త॑ర॒తో ధ॑త్తే॒ తస్మా॒దుత్త॒రో-ఽర్ధో᳚ బ్రహ్మవర్చ॒సిత॑ర-స్సావి॒త్రవ॑తీ భవతి॒ ప్రసూ᳚త్యై॒ తస్మా᳚-ద్బ్రాహ్మ॒ణానా॒ముదీ॑చీ స॒నిః ప్రసూ॑తా ధ॒ర్త్రశ్చ॑తుష్టో॒మ ఇతి॑ పు॒రస్తా॒దుప॑ దధాతి యజ్ఞము॒ఖం-వైఀ ధ॒ర్త్రో [ధ॒ర్త్రః, య॒జ్ఞ॒ము॒ఖ-ఞ్చ॑తుష్టో॒మో] 19
య॑జ్ఞము॒ఖ-ఞ్చ॑తుష్టో॒మో య॑జ్ఞము॒ఖమే॒వ పు॒రస్తా॒ద్వి యా॑తయతి॒ యావా॑నా-మ్భా॒గో॑-ఽసీతి॑ దఖ్షిణ॒తో మాసా॒ వై యావా॑ అర్ధమా॒సా అయా॑వా॒-స్తస్మా᳚-ద్దఖ్షి॒ణావృ॑తో॒ మాసా॒ అన్నం॒-వైఀ యావా॒ అన్న॑-మ్ప్ర॒జా అన్న॑మే॒వ ద॑ఖ్షిణ॒తో ధ॑త్తే॒ తస్మా॒-ద్దఖ్షి॑ణే॒నా-న్న॑మద్యత ఋభూ॒ణా-మ్భా॒గో॑-ఽసీతి॑ ప॒శ్చా-త్ప్రతి॑ష్ఠిత్యై వివ॒ర్తో᳚ ఽష్టాచత్వారి॒గ్ం॒శ ఇత్యు॑త్తర॒తో॑-ఽనయో᳚ర్లో॒కయో᳚-స్సవీర్య॒త్వాయ॒ తస్మా॑ది॒మౌ లో॒కౌ స॒మావ॑-ద్వీర్యౌ॒ [స॒మావ॑-ద్వీర్యౌ, యస్య॒ ముఖ్య॑వతీః] 20
యస్య॒ ముఖ్య॑వతీః పు॒రస్తా॑దుపధీ॒యన్తే॒ ముఖ్య॑ ఏ॒వ భ॑వ॒త్యా-ఽస్య॒ ముఖ్యో॑ జాయతే॒ యస్యా-న్న॑వతీ – ర్దఖ్షిణ॒తో-ఽత్త్యన్న॒మా-ఽస్యా᳚న్నా॒దో జా॑యతే॒ యస్య॑ ప్రతి॒ష్ఠావ॑తీః ప॒శ్చా-త్ప్రత్యే॒వ తి॑ష్ఠతి॒ యస్యౌజ॑స్వతీరుత్తర॒త ఓ॑జ॒స్వ్యే॑వ భ॑వ॒త్యా-ఽస్యౌ॑జ॒స్వీ జా॑యతే॒ ఽర్కో వా ఏ॒ష యద॒గ్నిస్తస్యై॒తదే॒వ స్తో॒త్రమే॒తచ్ఛ॒స్త్రం-యఀదే॒షా వి॒ధా [వి॒ధా, వి॒ధీ॒యతే॒-ఽర్క ఏ॒వ] 21
వి॑ధీ॒యతే॒-ఽర్క ఏ॒వ తద॒ర్క్య॑మను॒ వి ధీ॑య॒తే ఽత్త్యన్న॒మా-ఽస్యా᳚న్నా॒దో జా॑యతే॒ యస్యై॒షా వి॒ధా వి॑ధీ॒యతే॒ య ఉ॑ చైనామే॒వం-వేఀద॒ సృష్టీ॒రుప॑ దధాతి యథాసృ॒ష్టమే॒వావ॑ రున్ధే॒ న వా ఇ॒ద-న్దివా॒ న నక్త॑మాసీ॒దవ్యా॑వృత్త॒-న్తే దే॒వా ఏ॒తా వ్యు॑ష్టీరపశ్య॒-న్తా ఉపా॑దధత॒ తతో॒ వా ఇ॒దం వ్యౌఀ᳚చ్ఛ॒-ద్యస్యై॒తా ఉ॑పధీ॒యన్తే॒ వ్యే॑వాస్మా॑ ఉచ్ఛ॒త్యథో॒ తమ॑ ఏ॒వాప॑హతే ॥ 22 ॥
(వై జ॒నిత్రం॑ – పఞ్చద॒శో – ఽది॑త్యై భా॒గో – వై ధ॒ర్త్రః – స॒మావ॑ద్వీర్యై-వి॒ధా-తతో॒ వా ఇ॒దం – చతు॑ర్దశ చ ) (అ. 4)
(అ॒గ్నే – ర్నృ॒చఖ్ష॑సాం – జ॒నిత్రం॑ – మి॒త్ర – స్యేన్ద్ర॑స్య॒ -వసూ॑నా – మాది॒త్యానా॒ – మది॑త్యై – దే॒వస్య॑ సవి॒తుః – సా॑వి॒త్రవ॑తీ – ధ॒ర్త్రో – యావా॑నా-మృభూ॒ణాం – విఀ ॑వ॒ర్త – శ్చతు॑ర్దశ)
అగ్నే॑ జా॒తా-న్ప్రణు॑దా న-స్స॒పత్నా॒నితి॑ పు॒రస్తా॒దుప॑ దధాతి జా॒తానే॒వ భ్రాతృ॑వ్యా॒-న్ప్రణు॑దతే॒ సహ॑సా జా॒తానితి॑ ప॒శ్చాజ్జ॑ని॒ష్యమా॑ణానే॒వ ప్రతి॑ నుదతే చతుశ్చత్వారి॒గ్ం॒శ-స్స్తోమ॒ ఇతి॑ దఖ్షిణ॒తో బ్ర॑హ్మవర్చ॒సం-వైఀ చ॑తుశ్చత్వారి॒గ్ం॒శో బ్ర॑హ్మవర్చ॒సమే॒వ ద॑ఖ్షిణ॒తో ధ॑త్తే॒ తస్మా॒-ద్దఖ్షి॒ణో-ఽర్ధో᳚ బ్రహ్మవర్చ॒సిత॑ర-ష్షోడ॒శ-స్స్తోమ॒ ఇత్యు॑త్తర॒త ఓజో॒ వై షో॑డ॒శ ఓజ॑ ఏ॒వోత్త॑ర॒తో ధ॑త్తే॒ తస్మా॑- [తస్మా᳚త్, ఉ॒త్త॒ర॒తో॒-ఽభి॒ప్ర॒యా॒యీ] 23
-దుత్తరతో-ఽభిప్రయా॒యీ జ॑యతి॒ వజ్రో॒ వై చ॑తుశ్చత్వారి॒గ్ం॒శో వజ్ర॑-ష్షోడ॒శో యదే॒తే ఇష్ట॑కే ఉప॒దధా॑తి జా॒తాగ్శ్చై॒వ జ॑ని॒ష్యమా॑ణాగ్శ్చ॒ భ్రాతృ॑వ్యా-న్ప్ర॒ణుద్య॒ వజ్ర॒మను॒ ప్రహ॑రతి॒ స్తృత్యై॒ పురీ॑షవతీ॒-మ్మద్ధ్య॒ ఉప॑దధాతి॒ పురీ॑షం॒-వైఀ మద్ధ్య॑మా॒త్మన॒-స్సాత్మా॑నమే॒వాగ్ని-ఞ్చి॑నుతే॒ సాత్మా॒-ఽముష్మి॑-ల్లోఀ॒కే భ॑వతి॒ య ఏ॒వం-వేఀదై॒తా వా అ॑సప॒త్నా నామేష్ట॑కా॒ యస్యై॒తా ఉ॑పధీ॒యన్తే॒ [ఉ॑పధీ॒యన్తే᳚, నా-ఽస్య॑] 24
నా-ఽస్య॑ స॒పత్నో॑ భవతి ప॒శుర్వా ఏ॒ష యద॒గ్నిర్వి॒రాజ॑ ఉత్త॒మాయా॒-ఞ్చిత్యా॒ముప॑ దధాతి వి॒రాజ॑మే॒వోత్త॒మా-మ్ప॒శుషు॑ దధాతి॒ తస్మా᳚-త్పశు॒మాను॑త్త॒మాం-వాఀచం॑-వఀదతి॒ దశ॑ద॒శోప॑ దధాతి సవీర్య॒త్వాయా᳚-ఽఖ్ష్ణ॒యోప॑ దధాతి॒ తస్మా॑దఖ్ష్ణ॒యా ప॒శవో-ఽఙ్గా॑ని॒ ప్రహ॑రన్తి॒ ప్రతి॑ష్ఠిత్యై॒ యాని॒ వై ఛన్దాగ్ం॑సి సువ॒ర్గ్యా᳚ణ్యాస॒-న్తైర్దే॒వా-స్సు॑వ॒ర్గం-లోఀ॒కమా॑య॒-న్తేనర్ష॑యో- [-లోఀ॒కమా॑య॒-న్తేనర్ష॑యః, అ॒శ్రా॒మ్య॒-న్తే తపో॑-ఽతప్యన్త॒] 25
-ఽశ్రామ్య॒-న్తే తపో॑-ఽతప్యన్త॒ తాని॒ తప॑సా-ఽపశ్య॒-న్తేభ్య॑ ఏ॒తా ఇష్ట॑కా॒ నిర॑మిమ॒తేవ॒శ్ఛన్దో॒ వరి॑వ॒శ్ఛన్ద॒ ఇతి॒ తా ఉపా॑దధత॒ తాభి॒ర్వై తే సు॑వ॒ర్గం-లోఀ॒కమా॑య॒న్॒. యదే॒తా ఇష్ట॑కా ఉప॒దధా॑తి॒ యాన్యే॒వ ఛన్దాగ్ం॑సి సువ॒ర్గ్యా॑ణి॒ తైరే॒వ యజ॑మాన-స్సువ॒ర్గం-లోఀ॒కమే॑తి య॒జ్ఞేన॒ వై ప్ర॒జాప॑తిః ప్ర॒జా అ॑సృజత॒ తా-స్స్తోమ॑ భాగైరే॒వా-ఽసృ॑జత॒ య- [-ఽసృ॑జత॒ యత్, స్తోమ॑ భాగా ఉప॒దధా॑తి] 26
-థ్స్తోమ॑ భాగా ఉప॒దధా॑తి ప్ర॒జా ఏ॒వ త-ద్యజ॑మాన-స్సృజతే॒ బృహ॒స్పతి॒ర్వా ఏ॒త-ద్య॒జ్ఞస్య॒ తేజ॒-స్సమ॑భర॒ద్య-థ్స్తోమ॑భాగా॒ య-థ్స్తోమ॑భాగా ఉప॒దధా॑తి॒ సతే॑జసమే॒వాగ్ని-ఞ్చి॑నుతే॒ బృహ॒స్పతి॒ర్వా ఏ॒తాం-యఀ॒జ్ఞస్య॑ ప్రతి॒ష్ఠామ॑పశ్య॒ద్య-థ్స్తోమ॑భాగా॒ య-థ్స్తోమ॑భాగా ఉప॒దధా॑తి య॒జ్ఞస్య॒ ప్రతి॑ష్ఠిత్యై స॒ప్తస॒ప్తోప॑ దధాతి సవీర్య॒త్వాయ॑ తి॒స్రో మద్ధ్యే॒ ప్రతి॑ష్ఠిత్యై ॥ 27 ॥
( ఉ॒త్త॒ర॒తో ధ॑త్తే॒ తస్మా॑ – దుపధీ॒యన్త॒ – ఋష॑యో – ఽసృజత॒ యత్ – త్రిచ॑త్వారిగ్ంశచ్చ) (అ. 5)
ర॒శ్మిరిత్యే॒వా ఽఽది॒త్యమ॑సృజత॒ ప్రేతి॒రితి॒ ధర్మ॒మన్వి॑తి॒రితి॒ దివగ్ం॑ స॒ధింరిత్య॒న్తరి॑ఖ్ష-మ్ప్రతి॒ధిరితి॑ పృథి॒వీం-విఀ ॑ష్ట॒మ్భ ఇతి॒ వృష్టి॑-మ్ప్ర॒వేత్యహ॑రను॒వేతి॒ రాత్రి॑ము॒శిగితి॒ వసూ᳚-న్ప్రకే॒త ఇతి॑ రు॒ద్రాన్-థ్సు॑దీ॒తిరిత్యా॑ది॒త్యానోజ॒ ఇతి॑ పి॒తౄగ్స్తన్తు॒రితి॑ ప్ర॒జాః పృ॑తనా॒షాడితి॑ ప॒శూ-న్రే॒వదిత్యో-ష॑ధీరభి॒జిద॑సి యు॒క్తగ్రా॒వే- [యు॒క్తగ్రా॑వా, ఇన్ద్రా॑య॒ త్వేన్ద్ర॑-ఞ్జి॒న్వేత్యే॒వ] 28
-న్ద్రా॑య॒ త్వేన్ద్ర॑-ఞ్జి॒న్వేత్యే॒వ ద॑ఖ్షిణ॒తో వజ్ర॒-మ్పర్యౌ॑హద॒భిజి॑త్యై॒ తాః ప్ర॒జా అప॑ప్రాణా అసృజత॒ తాస్వధి॑పతిర॒సీత్యే॒వ ప్రా॒ణమ॑దధా-ద్య॒న్తేత్య॑పా॒నగ్ం స॒గ్ం॒సర్ప॒ ఇతి॒ చఖ్షు॑ర్వయో॒ధా ఇతి॒ శ్రోత్ర॒-న్తాః ప్ర॒జాః ప్రా॑ణ॒తీర॑పాన॒తీః పశ్య॑న్తీ-శ్శృణ్వ॒తీర్న మి॑థు॒నీ అ॑భవ॒-న్తాసు॑ త్రి॒వృద॒సీత్యే॒వ మి॑థు॒నమ॑దధా॒-త్తాః ప్ర॒జా మి॑థు॒నీ [ ] 29
భవ॑న్తీ॒ర్న ప్రాజా॑యన్త॒ తా-స్సగ్ం॑రో॒హో॑-ఽసి నీరో॒హో॑-ఽసీత్యే॒వ ప్రా-ఽజ॑నయ॒-త్తాః ప్ర॒జాః ప్రజా॑తా॒ న ప్రత్య॑తిష్ఠ॒-న్తా వ॑సు॒కో॑-ఽసి॒ వేష॑శ్రిరసి॒ వస్య॑ష్టిర॒సీత్యే॒వైషు లో॒కేషు॒ ప్రత్య॑స్థాపయ॒ద్యదాహ॑ వసు॒కో॑-ఽసి॒ వేష॑శ్రిరసి॒ వస్య॑ష్టిర॒సీతి॑ ప్ర॒జా ఏ॒వ ప్రజా॑తా ఏ॒షు లో॒కేషు॒ ప్రతి॑ష్ఠాపయతి॒ సాత్మా॒-ఽన్తరి॑ఖ్షగ్ం రోహతి॒ సప్రా॑ణో॒-ఽముష్మి॑-ల్లోఀ॒కే ప్రతి॑ తిష్ఠ॒త్యవ్య॑ర్ధుకః ప్రాణాపా॒నాభ్యా᳚-మ్భవతి॒ య ఏ॒వం-వేఀద॑ ॥ 30 ॥
(యు॒క్తగ్రా॑వా – ప్ర॒జా మి॑థు॒న్య॑ – న్తరి॑ఖ్షం॒ – ద్వాద॑శ చ) (అ. 6)
నా॒క॒సద్భి॒ర్వై దే॒వా-స్సు॑వ॒ర్గం-లోఀ॒కమా॑య॒-న్తన్నా॑క॒సదా᳚-న్నాకస॒త్త్వం-యఀన్నా॑క॒సద॑ ఉప॒దధా॑తి నాక॒సద్భి॑రే॒వ త-ద్యజ॑మాన-స్సువ॒ర్గం-లోఀ॒కమే॑తి సువ॒ర్గో వై లో॒కో నాకో॒ యస్యై॒తా ఉ॑పధీ॒యన్తే॒ నాస్మా॒ అక॑-మ్భవతి యజమానాయత॒నం-వైఀ నా॑క॒సదో॒ యన్నా॑క॒సద॑ ఉప॒దధా᳚త్యా॒యత॑నమే॒వ త-ద్యజ॑మానః కురుతే పృ॒ష్ఠానాం॒-వాఀ ఏ॒త-త్తేజ॒-స్సమ్భృ॑తం॒-యఀన్నా॑క॒సదో॒ యన్నా॑క॒సద॑ [యన్నా॑క॒సదః॑, ఉ॒ప॒దధా॑తి పృ॒ష్ఠానా॑మే॒వ] 31
ఉప॒దధా॑తి పృ॒ష్ఠానా॑మే॒వ తేజో-ఽవ॑ రున్ధే పఞ్చ॒చోడా॒ ఉప॑ దధాత్యఫ్స॒రస॑ ఏ॒వైన॑మే॒తా భూ॒తా అ॒ముష్మి॑-ల్లోఀ॒క ఉప॑ శే॒రే-ఽథో॑ తనూ॒పానీ॑రే॒వైతా యజ॑మానస్య॒ య-న్ద్వి॒ష్యా-త్తము॑ప॒దధ॑ద్ధ్యాయేదే॒తాభ్య॑ ఏ॒వైన॑-న్దే॒వతా᳚భ్య॒ ఆ వృ॑శ్చతి తా॒జగార్తి॒మార్చ్ఛ॒త్యుత్త॑రా నాక॒సద్భ్య॒ ఉప॑దధాతి॒ యథా॑ జా॒యామా॒నీయ॑ గృ॒హేషు॑ నిషా॒దయ॑తి తా॒దృగే॒వ త- [తా॒దృగే॒వ తత్, ప॒శ్చా-త్ప్రాచీ॑-] 32
-త్ప॒శ్చా-త్ప్రాచీ॑-ముత్త॒మాముప॑ దధాతి॒ తస్మా᳚-త్ప॒శ్చా-త్ప్రాచీ॒ పత్న్యన్వా᳚స్తే స్వయమాతృ॒ణ్ణా-ఞ్చ॑ విక॒ర్ణీ-ఞ్చో᳚త్త॒మే ఉప॑ దధాతి ప్రా॒ణో వై స్వ॑యమాతృ॒ణ్ణా-ఽఽయు॑ర్విక॒ర్ణీ ప్రా॒ణ-ఞ్చై॒వా-ఽఽయు॑శ్చ ప్రా॒ణానా॑ముత్త॒మౌ ధ॑త్తే॒ తస్మా᳚-త్ప్రా॒ణశ్చా-ఽఽయు॑శ్చ ప్రా॒ణానా॑ముత్త॒మౌ నాన్యాముత్త॑రా॒మిష్ట॑కా॒ముప॑ దద్ధ్యా॒-ద్యద॒న్యాముత్త॑రా॒-మిష్ట॑కా-ముపద॒ద్ధ్యా-త్ప॑శూ॒నా- [-ముపద॒ద్ధ్యా-త్ప॑శూ॒నామ్, చ॒ యజ॑మానస్య చ] 33
-ఞ్చ॒ యజ॑మానస్య చ ప్రా॒ణ-ఞ్చా-ఽఽయు॒శ్చాపి॑ దద్ధ్యా॒-త్తస్మా॒న్నా-న్యోత్త॒రేష్ట॑కోప॒ధేయా᳚ స్వయమాతృ॒ణ్ణాముప॑ దధాత్య॒సౌ వై స్వ॑యమాతృ॒ణ్ణా- ఽమూమే॒వోప॑ ధ॒త్తే ఽశ్వ॒ముప॑ ఘ్రాపయతి ప్రా॒ణమే॒వాస్యా᳚-న్దధా॒త్యథో᳚ ప్రాజాప॒త్యో వా అశ్వః॑ ప్ర॒జాప॑తినై॒వాగ్ని-ఞ్చి॑నుతే స్వయమాతృ॒ణ్ణా భ॑వతి ప్రా॒ణానా॒ముథ్సృ॑ష్ట్యా॒ అథో॑ సువ॒ర్గస్య॑ లో॒కస్యా-ఽను॑ఖ్యాత్యా ఏ॒షా వై దే॒వానాం॒-విఀక్రా᳚న్తి॒ర్య-ద్వి॑క॒ర్ణీ య-ద్వి॑క॒ర్ణీము॑ప॒దధా॑తి దే॒వానా॑మే॒వ విక్రా᳚న్తి॒మను॒ విక్ర॑మత ఉత్తర॒త ఉప॑దధాతి॒ తస్మా॑దుత్తర॒త ఉ॑పచారో॒-ఽగ్ని ర్వా॑యు॒మతీ॑ భవతి॒ సమి॑ద్ధ్యై ॥ 34 ॥
(సమ్భృ॑తం॒-యఀన్నా॑క॒సదో॒ యన్నా॑క॒సద॒ – స్తత్ – ప॑శూ॒నా-మే॒షా వై-ద్వావిగ్ం॑శతిశ్చ) (అ. 7)
ఛన్దా॒గ్॒స్యుప॑ దధాతి ప॒శవో॒ వై ఛన్దాగ్ం॑సి ప॒శూనే॒వావ॑ రున్ధే॒ ఛన్దాగ్ం॑సి॒ వై దే॒వానాం᳚-వాఀ॒మ-మ్ప॒శవో॑ వా॒మమే॒వ ప॒శూనవ॑ రున్ధ ఏ॒తాగ్ం హ॒ వై య॒జ్ఞసే॑న-శ్చైత్రియాయ॒ణ-శ్చితిం॑-విఀ॒దా-ఞ్చ॑కార॒ తయా॒ వై స ప॒శూనవా॑రున్ధ॒ యదే॒తాము॑ప॒దధా॑తి ప॒శూనే॒వావ॑ రున్ధే గాయ॒త్రీః పు॒రస్తా॒దుప॑ దధాతి॒ తేజో॒ వై గా॑య॒త్రీ తేజ॑ ఏ॒వ [తేజ॑ ఏ॒వ, ము॒ఖ॒తో ధ॑త్తే] 35
ము॑ఖ॒తో ధ॑త్తే మూర్ధ॒న్వతీ᳚ర్భవన్తి మూ॒ర్ధాన॑మే॒వైనగ్ం॑ సమా॒నానా᳚-ఙ్కరోతి త్రి॒ష్టుభ॒ ఉప॑ దధాతీన్ద్రి॒యం-వైఀ త్రి॒ష్టుగి॑న్ద్రి॒యమే॒వ మ॑ద్ధ్య॒తో ధ॑త్తే॒ జగ॑తీ॒రుప॑ దధాతి॒ జాగ॑తా॒ వై ప॒శవః॑ ప॒శూనే॒వావ॑ రున్ధే ఽను॒ష్టుభ॒ ఉప॑ దధాతి ప్రా॒ణా వా అ॑ను॒ష్టుప్ ప్రా॒ణానా॒ముథ్సృ॑ష్ట్యై బృహ॒తీరు॒ష్ణిహాః᳚ ప॒ఙ్క్తీర॒ఖ్షర॑పఙ్క్తీ॒రితి॒ విషు॑రూపాణి॒ ఛన్దా॒గ్॒స్యుప॑ దధాతి॒ విషు॑రూపా॒ వై ప॒శవః॑ ప॒శవ॒- [ప॒శవః॑ ప॒శవః॑, ఛన్దాగ్ం॑సి॒ విషు॑రూపానే॒వ] 36
-శ్ఛన్దాగ్ం॑సి॒ విషు॑రూపానే॒వ ప॒శూనవ॑ రున్ధే॒ విషు॑రూపమస్య గృ॒హే దృ॑శ్యతే॒ యస్యై॒తా ఉ॑పధీ॒యన్తే॒ య ఉ॑ చైనా ఏ॒వం-వేఀదా-ఽతి॑చ్ఛన్దస॒ముప॑ దధా॒త్యతి॑చ్ఛన్దా॒ వై సర్వా॑ణి॒ ఛన్దాగ్ం॑సి॒ సర్వే॑భిరే॒వైన॒-ఞ్ఛన్దో॑భిశ్చినుతే॒ వర్ష్మ॒ వా ఏ॒షా ఛన్ద॑సాం॒-యఀదతి॑చ్ఛన్దా॒ యదతి॑చ్ఛన్దస-ముప॒దధా॑తి॒ వర్ష్మై॒వైనగ్ం॑ సమా॒నానా᳚-ఙ్కరోతి ద్వి॒పదా॒ ఉప॑ దధాతి ద్వి॒పా-ద్యజ॑మానః॒ ప్రతి॑ష్ఠిత్యై ॥ 37 ॥
(తేజ॑ ఏ॒వ – ప॒శవః॑ ప॒శవో॒ – యజ॑మాన॒ – ఏక॑ఞ్చ) (అ. 8)
సర్వా᳚భ్యో॒ వై దే॒వతా᳚భ్యో॒-ఽగ్నిశ్చీ॑యతే॒ య-థ్స॒యుజో॒ నోప॑ద॒ద్ధ్యా-ద్దే॒వతా॑ అస్యా॒గ్నిం-వృఀ ॑ఞ్జీర॒న్॒. య-థ్స॒యుజ॑ ఉప॒దధా᳚త్యా॒త్మనై॒వైనగ్ం॑ స॒యుజ॑-ఞ్చినుతే॒ నాగ్నినా॒ వ్యృ॑ద్ధ్య॒తే-ఽథో॒ యథా॒ పురు॑ష॒-స్స్నావ॑భి॒-స్సన్త॑త ఏ॒వమే॒వైతాభి॑ర॒గ్ని-స్సన్త॑తో॒ ఽగ్నినా॒ వై దే॒వా-స్సు॑వ॒ర్గం-లోఀ॒కమా॑య॒-న్తా అ॒మూః కృత్తి॑కా అభవ॒న్॒ యస్యై॒తా ఉ॑ప ధీ॒యన్తే॑ సువ॒ర్గమే॒వ [ ] 38
లో॒కమే॑తి॒ గచ్ఛ॑తి ప్రకా॒శ-ఞ్చి॒త్రమే॒వ భ॑వతి మణ్డలేష్ట॒కా ఉప॑ దధాతీ॒మే వై లో॒కా మ॑ణ్డలేష్ట॒కా ఇ॒మే ఖలు॒ వై లో॒కా దే॑వపు॒రా దే॑వపు॒రా ఏ॒వ ప్రవి॑శతి॒ నా-ఽఽర్తి॒మార్చ్ఛ॑త్య॒గ్ని-ఞ్చి॑క్యా॒నో వి॒శ్వజ్యో॑తిష॒ ఉప॑ దధాతీ॒మానే॒వైతాభి-॑ర్లో॒కాన్ జ్యోతి॑ష్మతః కురు॒తే-ఽథో᳚ ప్రా॒ణానే॒వైతా యజ॑మానస్య దాద్ధ్రత్యే॒తా వై దే॒వతా᳚-స్సువ॒ర్గ్యా᳚స్తా ఏ॒వా- -న్వా॒రభ్య॑ సువ॒ర్గం-లోఀ॒కమే॑తి ॥ 39 ॥
(సు॒వ॒ర్గమే॒వ – తా ఏ॒వ – చ॒త్వారి॑ చ) (అ. 9)
వృ॒ష్టి॒సనీ॒రుప॑ దధాతి॒ వృష్టి॑మే॒వావ॑ రున్ధే॒ యదే॑క॒ధోప॑ద॒ద్ధ్యాదేక॑మృ॒తుం-వఀ ॑ర్షేదనుపరి॒హారగ్ం॑ సాదయతి॒ తస్మా॒-థ్సర్వా॑నృ॒తూన్. వ॑ర్షతి పురోవాత॒సని॑-ర॒సీత్యా॑హై॒తద్వై వృష్ట్యై॑ రూ॒పగ్ం రూ॒పేణై॒వ వృష్టి॒మవ॑ రున్ధే సం॒యాఀనీ॑భి॒ర్వై దే॒వా ఇ॒మా-ల్లోఀ॒కాన్-థ్సమ॑యు॒స్త-థ్సం॒యాఀనీ॑నాగ్ం సంయాఀని॒త్వం-యఀ-థ్సం॒యాఀనీ॑రుప॒దధా॑తి॒ యథా॒-ఽఫ్సు నా॒వా సం॒యాఀత్యే॒వ- [సం॒యాఀత్యే॒వమ్, ఏ॒వైతాభి॒] 40
-మే॒వైతాభి॒ ర్యజ॑మాన ఇ॒మా-ల్లోఀ॒కాన్-థ్సం-యాఀ ॑తి ప్ల॒వో వా ఏ॒షో᳚-ఽగ్నేర్య-థ్సం॒యాఀనీ॒ర్య-థ్సం॒యాఀనీ॑రుప॒దధా॑తి ప్ల॒వమే॒వైతమ॒గ్నయ॒ ఉప॑దధాత్యు॒త యస్యై॒తాసూప॑హితా॒స్వాపో॒-ఽగ్నిగ్ం హర॒న్త్యహృ॑త ఏ॒వాస్యా॒-గ్నిరా॑దిత్యేష్ట॒కా ఉప॑ దధాత్యాది॒త్యా వా ఏ॒త-మ్భూత్యై॒ ప్రతి॑నుదన్తే॒ యో-ఽల॒-మ్భూత్యై॒ స-న్భూతి॒-న్న ప్రా॒ప్నోత్యా॑ది॒త్యా [ప్రా॒ప్నోత్యా॑ది॒త్యాః, ఏ॒వైన॒-మ్భూతి॑-] 41
ఏ॒వైన॒-మ్భూతి॑-ఙ్గమయన్త్య॒సౌ వా ఏ॒తస్యా॑-ఽఽది॒త్యో రుచ॒మా ద॑త్తే॒ యో᳚-ఽగ్ని-ఞ్చి॒త్వా న రోచ॑తే॒ యదా॑దిత్యేష్ట॒కా ఉ॑ప॒దధా᳚త్య॒సావే॒-వాస్మి॑న్నాది॒త్యో రుచ॑-న్దధాతి॒ యథా॒-ఽసౌ దే॒వానా॒గ్ం॒ రోచ॑త ఏ॒వమే॒వైష మ॑ను॒ష్యా॑ణాగ్ం రోచతే ఘృతేష్ట॒కా ఉప॑ దధాత్యే॒తద్వా అ॒గ్నేః ప్రి॒య-న్ధామ॒ య-ద్ఘృ॒త-మ్ప్రి॒యేణై॒వైన॒-న్ధామ్నా॒ సమ॑ర్ధయ॒- [సమ॑ర్ధయతి, అథో॒] 42
-త్యథో॒ తేజ॑సా ఽనుపరి॒హారగ్ం॑ సాదయ॒-త్యప॑రివర్గ-మే॒వాస్మి॒-న్తేజో॑ దధాతి ప్ర॒జాప॑తిర॒గ్నిమ॑చినుత॒ స యశ॑సా॒ వ్యా᳚ర్ధ్యత॒ స ఏ॒తా య॑శో॒దా అ॑పశ్య॒-త్తా ఉపా॑ధత్త॒ తాభి॒ర్వై స యశ॑ ఆ॒త్మన్న॑ధత్త॒ యద్య॑శో॒దా ఉ॑ప॒దధా॑తి॒ యశ॑ ఏ॒వ తాభి॒ర్యజ॑మాన ఆ॒త్మ-న్ధ॑త్తే॒ పఞ్చోప॑ దధాతి॒ పాఙ్క్తః॒ పురు॑షో॒ యావా॑నే॒వ పురు॑ష॒స్తస్మి॒న్॒ యశో॑ దధాతి ॥ 43 ॥
(ఏ॒వం – ప్రా॒ప్రోత్యా॑ది॒త్యా – అ॑ర్ధయ॒త్యే – కా॒న్న ప॑ఞ్చా॒శచ్చ॑) (అ. 10)
దే॒వా॒సు॒రా-స్సంయఀ ॑త్తా ఆస॒న్ కనీ॑యాగ్ంసో దే॒వా ఆస॒-న్భూయా॒గ్ం॒సో-ఽసు॑రా॒స్తే దే॒వా ఏ॒తా ఇష్ట॑కా అపశ్య॒-న్తా ఉపా॑దధత భూయ॒స్కృద॒సీత్యే॒వ భూయాగ్ం॑సో-ఽభవ॒న్ వన॒స్పతి॑భి॒-రోష॑ధీభి-ర్వరివ॒స్కృద॒సీతీ॒-మామ॑జయ॒-న్ప్రాచ్య॒సీతి॒ ప్రాచీ॒-న్దిశ॑మజయన్నూ॒ర్ధ్వా ఽసీత్య॒మూమ॑జయ-న్నన్తరిఖ్ష॒సద॑స్య॒న్తరి॑ఖ్షే సీ॒దేత్య॒-న్తరి॑ఖ్షమజయ॒-న్తతో॑ దే॒వా అభ॑వ॒- [దే॒వా అభ॑వన్న్, పరా-ఽసు॑రా॒] 44
-న్పరా-ఽసు॑రా॒ యస్యై॒తా ఉ॑పధీ॒యన్తే॒ భూయా॑నే॒వ భ॑వత్య॒భీమా-ల్లోఀ॒కాన్ జ॑యతి॒ భవ॑త్యా॒త్మనా॒ పరా᳚-ఽస్య॒ భ్రాతృ॑వ్యో భవత్యఫ్సు॒షద॑సి శ్యేన॒సద॒సీత్యా॑హై॒తద్వా అ॒గ్నే రూ॒పగ్ం రూ॒పేణై॒వాగ్నిమవ॑ రున్ధే పృథి॒వ్యాస్త్వా॒ ద్రవి॑ణే సాదయా॒మీ-త్యా॑హే॒మానే॒వైతాభి॑-ర్లో॒కా-న్ద్రవి॑ణావతః కురుత ఆయు॒ష్యా॑ ఉప॑ దధా॒త్యాయు॑రే॒వా- [ఉప॑ దధా॒త్యాయు॑రే॒వ, అ॒స్మి॒-న్ద॒ధా॒త్యగ్నే॒] 45
-ఽస్మి॑-న్దధా॒త్యగ్నే॒ యత్తే॒ పర॒గ్ం॒ హృన్నామేత్యా॑హై॒తద్వా అ॒గ్నేః ప్రి॒య-న్ధామ॑ ప్రి॒యమే॒వాస్య॒ ధామోపా᳚-ఽఽప్నోతి॒ తావేహి॒ సగ్ం ర॑భావహా॒ ఇత్యా॑హ॒ వ్యే॑వైనే॑న॒ పరి॑ ధత్తే॒ పాఞ్చ॑జన్యే॒ష్వప్యే᳚ద్ధ్యగ్న॒ ఇత్యా॑హై॒ష వా అ॒గ్నిః పాఞ్చ॑జన్యో॒ యః పఞ్చ॑చితీక॒-స్తస్మా॑దే॒వమా॑హర్త॒వ్యా॑ ఉప॑ దధాత్యే॒తద్వా ఋ॑తూ॒నా-మ్ప్రి॒య-న్ధామ॒ యదృ॑త॒వ్యా॑ ఋతూ॒నామే॒వ ప్రి॒య-న్ధామావ॑ రున్ధే సు॒మేక॒ ఇత్యా॑హ సంవఀథ్స॒రో వై సు॒మేక॑-స్సంవఀథ్స॒రస్యై॒వ ప్రి॒య-న్ధామోపా᳚-ఽఽప్నోతి ॥ 46 ॥
(అభ॑వ॒ – న్నాయు॑రే॒వ – ర్త॒వ్యా॑ ఉప॒ – షడ్విగ్ం॑శతిశ్చ) (అ. 11)
ప్ర॒జాప॑తే॒రఖ్ష్య॑శ్వయ॒-త్త-త్పరా॑-ఽపత॒-త్తదశ్వో॑-ఽభవ॒-ద్యదశ్వ॑య॒-త్తదశ్వ॑స్యాశ్వ॒త్వ-న్తద్దే॒వా అ॑శ్వమే॒ధేనై॒వ ప్రత్య॑దధురే॒ష వై ప్ర॒జాప॑తి॒గ్ం॒ సర్వ॑-ఙ్కరోతి॒ యో᳚-ఽశ్వమే॒ధేన॒ యజ॑తే॒ సర్వ॑ ఏ॒వ భ॑వతి॒ సర్వ॑స్య॒ వా ఏ॒షా ప్రాయ॑శ్చిత్తి॒-స్సర్వ॑స్య భేష॒జగ్ం సర్వం॒-వాఀ ఏ॒తేన॑ పా॒ప్మాన॑-న్దే॒వా అ॑తర॒న్నపి॒ వా ఏ॒తేన॑ బ్రహ్మహ॒త్యా-మ॑తర॒న్-థ్సర్వ॑-మ్పా॒ప్మాన॑- [-మ॑తర॒న్-థ్సర్వ॑-మ్పా॒ప్మాన᳚మ్, త॒ర॒తి॒ తర॑తి] 47
-న్తరతి॒ తర॑తి బ్రహ్మహ॒త్యాం-యోఀ᳚-ఽశ్వమే॒ధేన॒ యజ॑తే॒ య ఉ॑ చైనమే॒వం-వేఀదోత్త॑రం॒-వైఀ త-త్ప్ర॒జాప॑తే॒రఖ్ష్య॑శ్వయ॒-త్తస్మా॒దశ్వ॑స్యోత్తర॒తో-ఽవ॑ ద్యన్తి దఖ్షిణ॒తో᳚-ఽన్యేషా᳚-మ్పశూ॒నాం-వైఀ ॑త॒సః కటో॑ భవత్య॒ఫ్సుయో॑ని॒ర్వా అశ్వో᳚-ఽఫ్సు॒జో వే॑త॒స-స్స్వ ఏ॒వైనం॒-యోఀనౌ॒ ప్రతి॑ష్ఠాపయతి చతుష్టో॒మ-స్స్తోమో॑ భవతి స॒రడ్ఢ॒ వా అశ్వ॑స్య॒ సక్థ్యా-ఽవృ॑హ॒-త్త-ద్దే॒వాశ్చ॑తుష్టో॒మేనై॒వ ప్రత్య॑దధు॒ర్యచ్చ॑తుష్టో॒మ-స్స్తోమో॒ భవ॒త్యశ్వ॑స్య సర్వ॒త్వాయ॑ ॥ 48 ॥
(సర్వ॑మ పా॒ప్మాన॑ – మవృహ॒-ద్- ద్వాద॑శ చ) (అ. 12)
(ఉ॒థ్స॒న్న॒య॒జ్ఞ – ఇన్ద్రా᳚గ్నీ – దే॒వా వా అ॑ఖ్ష్ణయాస్తో॒మీయా॑ – అ॒గ్నేర్భా॒గో᳚ – ఽస్యగ్నే॑ జా॒తాన్ – ర॒శ్మిరితి॑ – నాక॒సద్భిః॒ -ఛన్దాగ్ం॑సి॒ – సర్వా᳚భ్యో – వృష్టి॒సనీ᳚ – ర్దేవాసు॒రాః కనీ॑యాగ్ంసః – ప్ర॒జాప॑తే॒రఖ్షి॒ – ద్వాద॑శ )
(ఉ॒థ్స॒న్న॒య॒జ్ఞో – దే॒వా వై – యస్య॒ ముఖ్య॑వతీ – ర్నాక॒సద్భి॑రే॒ – వై తాభి॑ర॒ – ష్టాచ॑త్వారిగ్ంశత్)
(ఉ॒థ్స॒న్న॒య॒జ్ఞ, స్స॑ర్వ॒త్వాయ॑)
॥ హరిః॑ ఓమ్ ॥
॥ కృష్ణ యజుర్వేదీయ తైత్తిరీయ సంహితాయా-మ్పఞ్చమకాణ్డే తృతీయః ప్రశ్న-స్సమాప్తః ॥