కృష్ణ యజుర్వేదీయ తైత్తిరీయ సంహితాయా-మ్పఞ్చమకాణ్డే చతుర్థః ప్రశ్నః – ఇష్టకాత్రయాభిధానం
ఓ-న్నమః పరమాత్మనే, శ్రీ మహాగణపతయే నమః,
శ్రీ గురుభ్యో నమః । హ॒రిః॒ ఓమ్ ॥
దే॒వా॒సు॒రా-స్సంయఀ ॑త్తా ఆస॒-న్తే న వ్య॑జయన్త॒ స ఏ॒తా ఇన్ద్ర॑స్త॒నూర॑పశ్య॒-త్తా ఉపా॑ధత్త॒ తాభి॒ర్వై స త॒నువ॑మిన్ద్రి॒యం-వీఀ॒ర్య॑మా॒త్మన్న॑ధత్త॒ తతో॑ దే॒వా అభ॑వ॒-న్పరా-ఽసు॑రా॒ యది॑న్ద్రత॒నూరు॑ప॒దధా॑తి త॒నువ॑మే॒వ తాభి॑రిన్ద్రి॒యం-వీఀ॒ర్యం॑-యఀజ॑మాన ఆ॒త్మ-న్ధ॒త్తే-ఽథో॒ సేన్ద్ర॑మే॒వాగ్నిగ్ం సత॑ను-ఞ్చినుతే॒ భవ॑త్యా॒త్మనా॒ పరా᳚-ఽస్య॒ భ్రాతృ॑వ్యో [భ్రాతృ॑వ్యః, భ॒వ॒తి॒ య॒జ్ఞో] 1
భవతి య॒జ్ఞో దే॒వేభ్యో-ఽపా᳚క్రామ॒-త్తమ॑వ॒రుధ॒-న్నాశ॑క్నువ॒న్త ఏ॒తా య॑జ్ఞత॒నూర॑పశ్య॒-న్తా ఉపా॑దధత॒ తాభి॒ర్వై తే య॒జ్ఞమవా॑రున్ధత॒ య-ద్య॑జ్ఞత॒నూరు॑ప॒దధా॑తి య॒జ్ఞమే॒వ తాభి॒ర్యజ॑మా॒నో-ఽవ॑ రున్ధే॒ త్రయ॑స్త్రిగ్ం శత॒ముప॑ దధాతి॒ త్రయ॑స్త్రిగ్ంశ॒ద్వై దే॒వతా॑ దే॒వతా॑ ఏ॒వావ॑ రు॒న్ధే ఽథో॒ సాత్మా॑నమే॒వాగ్నిగ్ం సత॑ను-ఞ్చినుతే॒ సాత్మా॒-ఽముష్మి॑-ల్లోఀ॒కే [-ఽముష్మి॑-ల్లోఀ॒కే, భ॒వ॒తి॒ య] 2
భ॑వతి॒ య ఏ॒వం-వేఀద॒ జ్యోతి॑ష్మతీ॒రుప॑ దధాతి॒ జ్యోతి॑రే॒వాస్మి॑-న్దధాత్యే॒తాభి॒ర్వా అ॒గ్నిశ్చి॒తో జ్వ॑లతి॒ తాభి॑రే॒వైన॒గ్ం॒ సమి॑న్ధ ఉ॒భయో॑రస్మై లో॒కయో॒ర్జ్యోతి॑ర్భవతి నఖ్షత్రేష్ట॒కా ఉప॑ దధాత్యే॒తాని॒ వై ది॒వో జ్యోతీగ్ం॑షి॒ తాన్యే॒వావ॑ రున్ధే సు॒కృతాం॒-వాఀ ఏ॒తాని॒ జ్యోతీగ్ం॑షి॒ యన్నఖ్ష॑త్రాణి॒ తాన్యే॒వా-ఽఽప్నో॒త్యథో॑ అనూకా॒శ-మే॒వైతాని॒ [-మే॒వైతాని॑, జ్యోతీగ్ం॑షి కురుతే] 3
జ్యోతీగ్ం॑షి కురుతే సువ॒ర్గస్య॑ లో॒కస్యాను॑ఖ్యాత్యై॒ య-థ్సగ్గ్స్పృ॑ష్టా ఉపద॒ద్ధ్యా-ద్వృష్ట్యై॑ లో॒కమపి॑ దద్ధ్యా॒దవ॑ర్షుకః ప॒ర్జన్య॑-స్స్యా॒దసగ్గ్॑స్పృష్టా॒ ఉప॑ దధాతి॒ వృష్ట్యా॑ ఏ॒వ లో॒క-ఙ్క॑రోతి॒ వర్షు॑కః ప॒ర్జన్యో॑ భవతి పు॒రస్తా॑ద॒న్యాః ప్ర॒తీచీ॒రుప॑ దధాతి ప॒శ్చాద॒న్యాః ప్రాచీ॒స్తస్మా᳚-త్ప్రా॒చీనా॑ని చ ప్రతీ॒చీనా॑ని చ॒ నఖ్ష॑త్రా॒ణ్యా వ॑ర్తన్తే ॥ 4 ॥
(భ్రాతృ॑వ్యో – లో॒క – ఏ॒వైతాన్యే – క॑చత్వారిగ్ంశచ్చ) (అ. 1)
ఋ॒త॒వ్యా॑ ఉప॑ దధాత్యృతూ॒నా-ఙ్కౢప్త్యై᳚ ద్వ॒ద్వమ్ముప॑ దధాతి॒ తస్మా᳚-ద్ద్వ॒న్ద్వమృ॒తవో ఽధృ॑తేవ॒ వా ఏ॒షా యన్మ॑ద్ధ్య॒మా చితి॑ర॒న్తరి॑ఖ్షమివ॒ వా ఏ॒షా ద్వ॒ద్వమ్మ॒న్యాసు॒ చితీ॒షూప॑ దధాతి॒ చత॑స్రో॒ మద్ధ్యే॒ ధృత్యా॑ అన్త॒శ్శ్లేష॑ణం॒-వాఀ ఏ॒తాశ్చితీ॑నాం॒-యఀదృ॑త॒వ్యా॑ యదృ॑త॒వ్యా॑ ఉప॒దధా॑తి॒ చితీ॑నాం॒-విఀధృ॑త్యా॒ అవ॑కా॒మనూప॑ దధాత్యే॒షా వా అ॒గ్నేర్యోని॒-స్సయో॑ని- [అ॒గ్నేర్యోని॒-స్సయో॑నిమ్, ఏ॒వాగ్ని-] 5
-మే॒వాగ్ని-ఞ్చి॑నుత ఉ॒వాచ॑ హ వి॒శ్వామి॒త్రో ఽద॒ది-థ్స బ్రహ్మ॒ణా-ఽన్నం॒-యఀస్యై॒తా ఉ॑పధీ॒యాన్తై॒ య ఉ॑ చైనా ఏ॒వం-వేఀద॒దితి॑ సంవఀథ్స॒రో వా ఏ॒త-మ్ప్ర॑తి॒ష్ఠాయై॑ నుదతే॒ యో᳚-ఽగ్ని-ఞ్చి॒త్వా న ప్ర॑తి॒తిష్ఠ॑తి॒ పఞ్చ॒ పూర్వా॒శ్చిత॑యో భవ॒న్త్యథ॑ ష॒ష్ఠీ-ఞ్చితి॑-ఞ్చినుతే॒ షడ్వా ఋ॒తవ॑-స్సంవఀథ్స॒ర ఋ॒తుష్వే॒వ సం॑వఀథ్స॒రే ప్రతి॑తిష్ఠత్యే॒ తా వా [ప్రతి॑తిష్ఠత్యే॒ తా వా, అధి॑పత్నీ॒ర్నామేష్ట॑కా॒] 6
అధి॑పత్నీ॒ర్నామేష్ట॑కా॒ యస్యై॒తా ఉ॑పధీ॒యన్తే-ఽధి॑పతిరే॒వ స॑మా॒నానా᳚-మ్భవతి॒ య-న్ద్వి॒ష్యా-త్తము॑ప॒దధ॑-ద్ధ్యాయేదే॒తాభ్య॑ ఏ॒వైన॑-న్దే॒వతా᳚భ్య॒ ఆ వృ॑శ్చతి తా॒జగార్తి॒మార్చ్ఛ॒త్యఙ్గి॑రస-స్సువ॒ర్గం-లోఀ॒కం-యఀన్తో॒ యా య॒జ్ఞస్య॒ నిష్కృ॑తి॒రాసీ॒-త్తామృషి॑భ్యః॒ ప్రత్యౌ॑హ॒-న్తద్ధిర॑ణ్యమభవ॒ద్య-ద్ధి॑రణ్యశ॒ల్కైః ప్రో॒ఖ్షతి॑ య॒జ్ఞస్య॒ నిష్కృ॑త్యా॒ అథో॑ భేష॒జమే॒వా-ఽస్మై॑ కరో॒- [-ఽస్మై॑ కరోతి, అథో॑ రూ॒పేణై॒వైన॒గ్ం॒] 7
-త్యథో॑ రూ॒పేణై॒వైన॒గ్ం॒ సమ॑ర్ధయ॒త్యథో॒ హిర॑ణ్యజ్యోతిషై॒వ సు॑వ॒ర్గం-లోఀ॒కమే॑తి సాహ॒స్రవ॑తా॒ ప్రోఖ్ష॑తి సాహ॒స్రః ప్ర॒జాప॑తిః ప్ర॒జాప॑తే॒రాప్త్యా॑ ఇ॒మా మే॑ అగ్న॒ ఇష్ట॑కా ధే॒నవ॑-స్స॒న్త్విత్యా॑హ ధే॒నూరే॒వైనాః᳚ కురుతే॒ తా ఏ॑న-ఙ్కామ॒దుఘా॑ అ॒ముత్రా॒ముష్మి॑-ల్లోఀ॒క ఉప॑ తిష్ఠన్తే ॥ 8 ॥
(సయో॑ని – మే॒తా వై – క॑రో॒త్యే – కా॒న్నచ॑త్వారి॒గ్ం॒శచ్చ॑) (అ. 2)
రు॒ద్రో వా ఏ॒ష యద॒గ్ని-స్స ఏ॒తర్హి॑ జా॒తో యర్హి॒ సర్వ॑శ్చి॒త-స్స యథా॑ వ॒థ్సో జా॒త-స్స్తన॑-మ్ప్రే॒ఫ్సత్యే॒వం-వాఀ ఏ॒ష ఏ॒తర్హి॑ భాగ॒ధేయ॒-మ్ప్రేఫ్స॑తి॒ తస్మై॒ యదాహు॑తి॒-న్న జు॑హు॒యాద॑ద్ధ్వ॒ర్యు-ఞ్చ॒ యజ॑మాన-ఞ్చ ధ్యాయేచ్ఛతరు॒ద్రీయ॑-ఞ్జుహోతి భాగ॒ధేయే॑నై॒వైనగ్ం॑ శమయతి॒ నా-ఽఽర్తి॒మార్చ్ఛ॑త్యద్ధ్వ॒ర్యుర్న యజ॑మానో॒ య-ద్గ్రా॒మ్యాణా᳚-మ్పశూ॒నా- [య-ద్గ్రా॒మ్యాణా᳚-మ్పశూ॒నామ్, పయ॑సా జుహు॒యా-] 9
-మ్పయ॑సా జుహు॒యా-ద్గ్రా॒మ్యా-న్ప॒శూఞ్ఛు॒చా ఽర్పయే॒-ద్యదా॑ర॒ణ్యానా॑-మార॒ణ్యాన్ జ॑ర్తిలయవా॒గ్వా॑ వా జుహు॒యా-ద్గ॑వీధుకయవా॒గ్వా॑ వా॒ న గ్రా॒మ్యా-న్ప॒శూన్. హి॒నస్తి॒ నా-ఽఽర॒ణ్యానథో॒ ఖల్వా॑హు॒రనా॑హుతి॒ర్వై జ॒ర్తిలా᳚శ్చ గ॒వీధు॑కా॒శ్చేత్య॑ జఖ్షీ॒రేణ॑ జుహోత్యాగ్నే॒యీ వా ఏ॒షా యద॒జా-ఽఽహు॑త్యై॒వ జు॑హోతి॒ న గ్రా॒మ్యా-న్ప॒శూన్. హి॒నస్తి॒ నా-ఽఽర॒ణ్యానఙ్గి॑రస-స్సువ॒ర్గం-లోఀ॒కం-యఀన్తో॒- [-లోఀ॒కం-యఀన్తః॑, అ॒జాయా᳚-ఙ్ఘ॒ర్మ-] 10
-ఽజాయా᳚-ఙ్ఘ॒ర్మ-మ్ప్రాసి॑ఞ్చ॒న్థ్సా శోచ॑న్తీ ప॒ర్ణ-మ్పరా॑-ఽజిహీత॒ సో᳚(1॒)-ఽర్కో॑-ఽభవ॒-త్తద॒ర్కస్యా᳚-ర్క॒త్వమ॑ర్కప॒ర్ణేన॑ జుహోతి సయోని॒త్వాయోద॒-న్తిష్ఠ॑న్ జుహోత్యే॒షా వై రు॒ద్రస్య॒ ది-ఖ్స్వాయా॑మే॒వ ది॒శి రు॒ద్ర-న్ని॒రవ॑దయతే చర॒మాయా॒మిష్ట॑కాయా-ఞ్జుహోత్యన్త॒త ఏ॒వ రు॒ద్ర-న్ని॒రవ॑దయతే త్రేధావిభ॒క్త-ఞ్జు॑హోతి॒ త్రయ॑ ఇ॒మే లో॒కా ఇ॒మానే॒వ లో॒కాన్-థ్స॒మావ॑ద్వీర్యాన్ కరో॒తీయ॒త్యగ్రే॑ జుహో॒- [జుహోతి, అథేయ॒త్యథేయ॑తి॒] 11
-త్యథేయ॒త్యథేయ॑తి॒ త్రయ॑ ఇ॒మే లో॒కా ఏ॒భ్య ఏ॒వైనం॑-లోఀ॒కేభ్య॑-శ్శమయతి తి॒స్ర ఉత్త॑రా॒ ఆహు॑తీర్జుహోతి॒ ష-ట్థ్స-మ్ప॑ద్యన్తే॒ ష-డ్వా ఋ॒తవ॑ ఋ॒తుభి॑రే॒వైనగ్ం॑ శమయతి॒ యద॑నుపరి॒క్రామ॑-ఞ్జుహు॒యాద॑న్తరవచా॒రిణగ్ం॑ రు॒ద్ర-ఙ్కు॑ర్యా॒దథో॒ ఖల్వా॑హుః॒ కస్యాం॒-వాఀ-ఽహ॑ ది॒శి రు॒ద్రః కస్యాం॒-వేఀత్య॑నుపరి॒క్రామ॑మే॒వ హో॑త॒వ్య॑-మప॑రివర్గమే॒వైనగ్ం॑ శమయ- [శమయతి, ఏ॒తావై] 12
-త్యే॒తావై దే॒వతా᳚-స్సువ॒ర్గ్యా॑యా ఉ॑త్త॒మాస్తా యజ॑మానం-వాఀచయతి॒ తాభి॑రే॒వైనగ్ం॑ సువ॒ర్గం-లోఀ॒క-ఙ్గ॑మయతి॒ య-న్ద్వి॒ష్యా-త్తస్య॑ సఞ్చ॒రే ప॑శూ॒నా-న్న్య॑స్యే॒-ద్యః ప్ర॑థ॒మః ప॒శుర॑భి॒తిష్ఠ॑తి॒ స ఆర్తి॒మార్చ్ఛ॑తి ॥ 13 ॥
(ప॒శూ॒నాం – యఀన్తో – ఽగ్నే॑ జుహో॒త్య – ప॑రివర్గమే॒వైనగ్ం॑ శమయతి – త్రి॒గ్ం॒శచ్చ॑) (అ. 3)
అశ్మ॒న్నూర్జ॒మితి॒ పరి॑ షిఞ్చతి మా॒ర్జయ॑త్యే॒వైన॒మథో॑ త॒ర్పయ॑త్యే॒వ స ఏ॑న-న్తృ॒ప్తో ఽఖ్షు॑ద్ధ్య॒-న్నశో॑చ-న్న॒ముష్మి॑-ల్లోఀ॒క ఉప॑ తిష్ఠతే॒ తృప్య॑తి ప్ర॒జయా॑ ప॒శుభి॒ర్య ఏ॒వం-వేఀద॒ తా-న్న॒ ఇష॒మూర్జ॑-న్ధత్త మరుత-స్సగ్ంరరా॒ణా ఇత్యా॒హాన్నం॒-వాఀ ఊర్గన్న॑-మ్మ॒రుతో-ఽన్న॑మే॒వావ॑ రు॒న్ధే ఽశ్మగ్గ్॑స్తే॒ ఖ్షుద॒ము-న్తే॒ శు- [ఖ్షుద॒ము-న్తే॒ శుక్, ఋ॒చ్ఛ॒తు॒ య-న్ద్వి॒ష్మ] 14
-గృ॑చ్ఛతు॒ య-న్ద్వి॒ష్మ ఇత్యా॑హ॒ యమే॒వ ద్వేష్టి॒ తమ॑స్య ఖ్షు॒ధా చ॑ శు॒చా చా᳚ర్పయతి॒ త్రిః ప॑రిషి॒ఞ్చ-న్పర్యే॑తి త్రి॒వృద్వా అ॒గ్నిర్యావా॑నే॒వా-గ్నిస్తస్య॒ శుచగ్ం॑ శమయతి॒ త్రిః పునః॒ పర్యే॑తి॒ ష-ట్థ్స-మ్ప॑ద్యన్తే॒ ష-డ్వా ఋ॒తవ॑ ఋ॒తుభి॑రే॒వాస్య॒ శుచగ్ం॑ శమయత్య॒పాం-వాఀ ఏ॒త-త్పుష్పం॒-యఀద్వే॑త॒సో॑-ఽపాగ్ం – [యద్వే॑త॒సో॑-ఽపామ్, శరో-ఽవ॑కా] 15
శరో-ఽవ॑కా వేతసశా॒ఖయా॒ చావ॑కాభిశ్చ॒ వి క॑ర్ష॒త్యాపో॒ వై శా॒న్తా-శ్శా॒న్తాభి॑రే॒వాస్య॒ శుచగ్ం॑ శమయతి॒ యో వా అ॒గ్ని-ఞ్చి॒త-మ్ప్ర॑థ॒మః ప॒శుర॑ధి॒క్రామ॑తీశ్వ॒రో వై తగ్ం శు॒చా ప్ర॒దహో॑ మ॒ణ్డూకే॑న॒ విక॑ర్షత్యే॒ష వై ప॑శూ॒నా-మ॑నుపజీవనీ॒యో న వా ఏ॒ష గ్రా॒మ్యేషు॑ ప॒శుషు॑ హి॒తో నా-ఽఽర॒ణ్యేషు॒ తమే॒వ శు॒చా-ఽర్ప॑యత్యష్టా॒భి-ర్వి క॑ర్ష- [-ర్వి క॑ర్షతి, అ॒ష్టాఖ్ష॑రా] 16
-త్య॒ష్టాఖ్ష॑రా గాయ॒త్రీ గా॑య॒త్రో᳚-ఽగ్నిర్యావా॑-నే॒వా-ఽగ్నిస్తస్య॒ శుచగ్ం॑ శమయతి పావ॒కవ॑తీభి॒రన్నం॒-వైఀ పా॑వ॒కో-ఽన్నే॑నై॒వాస్య॒ శుచగ్ం॑ శమయతి మృ॒త్యుర్వా ఏ॒ష యద॒గ్నిర్బ్రహ్మ॑ణ ఏ॒తద్రూ॒పం-యఀ-త్కృ॑ష్ణాజి॒న-ఙ్కార్ష్ణీ॑ ఉపా॒నహా॒వుప॑ ముఞ్చతే॒ బ్రహ్మ॑ణై॒వ మృ॒త్యోర॒న్తర్ధ॑త్తే॒ ఽన్తర్మృ॒త్యోర్ధ॑త్తే॒ ఽన్తర॒న్నాద్యా॒-దిత్యా॑హుర॒న్యా-ము॑పము॒ఞ్చతే॒-ఽన్యా-న్నాన్త- [-ఽన్యా-న్నాన్తః, ఏ॒వ మృ॒త్యోర్ధ॒త్తే] 17
-రే॒వ మృ॒త్యోర్ధ॒త్తే ఽవా॒-ఽన్నాద్యగ్ం॑ రున్ధే॒ నమ॑స్తే॒ హర॑సే శో॒చిష॒ ఇత్యా॑హ నమ॒స్కృత్య॒ హి వసీ॑యాగ్ం సముప॒చర॑న్త్య॒న్య-న్తే॑ అ॒స్మ-త్త॑పన్తు హే॒తయ॒ ఇత్యా॑హ॒ యమే॒వ ద్వేష్టి॒ తమ॑స్య శు॒చా-ఽర్ప॑యతి పావ॒కో అ॒స్మభ్యగ్ం॑ శి॒వో భ॒వేత్యా॒హాన్నం॒-వైఀ పా॑వ॒కో-ఽన్న॑మే॒వావ॑ రున్ధే॒ ద్వాభ్యా॒మధి॑ క్రామతి॒ ప్రతి॑ష్ఠిత్యా అప॒స్య॑వతీభ్యా॒గ్ం॒ శాన్త్యై᳚ ॥ 18 ॥
(శు – గ్వే॑త॒సో॑-ఽపా – మ॑ష్టా॒భిర్వి క॑ర్షతి॒ – నాన్త – రేకా॒న్న ప॑ఞ్చా॒శచ్చ॑) (అ. 4)
నృ॒షదే॒ వడితి॒ వ్యాఘా॑రయతి ప॒ఙ్క్త్యా-ఽఽహు॑త్యా యజ్ఞము॒ఖమా ర॑భతే ఽఖ్ష్ణ॒యా వ్యాఘా॑రయతి॒ తస్మా॑దఖ్ష్ణ॒యా ప॒శవో-ఽఙ్గా॑ని॒ ప్రహ॑రన్తి॒ ప్రతి॑ష్ఠిత్యై॒ యద్వ॑షట్కు॒ర్యా-ద్యా॒తయా॑మా-ఽస్య వషట్కా॒ర-స్స్యా॒ద్యన్న వ॑షట్కు॒ర్యా-ద్రఖ్షాగ్ం॑సి య॒జ్ఞగ్ం హ॑న్యు॒ర్వడిత్యా॑హ ప॒రోఖ్ష॑మే॒వ వష॑-ట్కరోతి॒ నాస్య॑ యా॒తయా॑మా వషట్కా॒రో భవ॑తి॒ న య॒జ్ఞగ్ం రఖ్షాగ్ం॑సి ఘ్నన్తి హు॒తాదో॒ వా అ॒న్యే దే॒వా [అ॒న్యే దే॒వాః, అ॒హు॒తాదో॒-ఽన్యే] 19
అ॑హు॒తాదో॒-ఽన్యే తాన॑గ్ని॒చిదే॒వోభయా᳚-న్ప్రీణాతి॒ యే దే॒వా దే॒వానా॒మితి॑ ద॒ద్ధ్నా మ॑ధుమి॒శ్రేణావో᳚ఖ్షతి హు॒తాద॑శ్చై॒వ దే॒వాన॑హు॒తాద॑శ్చ॒ యజ॑మానః ప్రీణాతి॒ తే యజ॑మాన-మ్ప్రీణన్తి ద॒ద్ధ్నైవ హు॒తాదః॑ ప్రీ॒ణాతి॒ మధు॑షా ఽహు॒తాదో᳚ గ్రా॒మ్యం-వాఀ ఏ॒తదన్నం॒-యఀద్దద్ధ్యా॑ర॒ణ్య-మ్మధు॒ యద్ద॒ధ్నా మ॑ధుమి॒శ్రేణా॒-వోఖ్ష॑త్యు॒భయ॒స్యా-ఽవ॑రుద్ధ్యై గ్రుము॒ష్టినా-ఽవో᳚ఖ్షతి ప్రాజాప॒త్యో [ప్రాజాప॒త్యః, వై గ్రు॑ము॒ష్టి-] 20
వై గ్రు॑ము॒ష్టి-స్స॑యోని॒త్వాయ॒ ద్వాభ్యా॒-మ్ప్రతి॑ష్ఠిత్యా అనుపరి॒చార॒-మవో᳚ఖ్ష॒త్య-ప॑రివర్గమే॒వైనా᳚-న్ప్రీణాతి॒ వి వా ఏ॒ష ప్రా॒ణైః ప్ర॒జయా॑ ప॒శుభి॑ర్-ఋద్ధ్యతే॒ యో᳚-ఽగ్ని-ఞ్చి॒న్వన్న॑ధి॒క్రామ॑తి ప్రాణ॒దా అ॑పాన॒దా ఇత్యా॑హ ప్రా॒ణానే॒వా-ఽఽత్మ-న్ధ॑త్తే వర్చో॒దా వ॑రివో॒దా ఇత్యా॑హ ప్ర॒జా వై వర్చః॑ ప॒శవో॒ వరి॑వః ప్ర॒జామే॒వ ప॒శూనా॒త్మ-న్ధ॑త్త॒ ఇన్ద్రో॑ వృ॒త్రమ॑హ॒న్తం-వృఀ॒త్రో [వృ॒త్రమ॑హ॒న్తం-వృఀ॒త్రః, హ॒త-ష్షో॑డ॒శభి॑-] 21
హ॒త-ష్షో॑డ॒శభి॑-ర్భో॒గైర॑సినా॒-థ్స ఏ॒తామ॒గ్నయే-ఽనీ॑కవత॒ ఆహు॑తిమపశ్య॒-త్తామ॑జుహో॒-త్తస్యా॒గ్నిరనీ॑ కవా॒న్థ్స్వేన॑ భాగ॒ధేయే॑న ప్రీ॒త-ష్షో॑డశ॒ధా వృ॒త్రస్య॑ భో॒గానప్య॑దహ-ద్వైశ్వకర్మ॒ణేన॑ పా॒ప్మనో॒ నిర॑ముచ్యత॒ యద॒గ్నయే-ఽనీ॑కవత॒ ఆహు॑తి-ఞ్జు॒హోత్య॒గ్నిరే॒వా-ఽస్యానీ॑కవా॒న్థ్స్వేన॑ భాగ॒ధేయే॑న ప్రీ॒తః పా॒ప్మాన॒మపి॑ దహతి వైశ్వకర్మ॒ణేన॑ పా॒ప్మనో॒ నిర్ము॑చ్యతే॒ య-ఙ్కా॒మయే॑త చి॒ర-మ్పా॒ప్మనో॒ [చి॒ర-మ్పా॒ప్మనః॑, నిర్ము॑చ్యే॒తేత్యేకై॑క॒-] 22
నిర్ము॑చ్యే॒తేత్యేకై॑క॒-న్తస్య॑ జుహుయాచ్చి॒రమే॒వ పా॒ప్మనో॒ నిర్ము॑చ్యతే॒ య-ఙ్కా॒మయే॑త తా॒జ-క్పా॒ప్మనో॒ నిర్ము॑చ్యే॒తేతి॒ సర్వా॑ణి॒ తస్యా॑ను॒ద్రుత్య॑ జుహుయా-త్తా॒జగే॒వ పా॒ప్మనో॒ నిర్ము॑చ్య॒తే-ఽథో॒ ఖలు॒ నానై॒వ సూ॒క్తాభ్యా᳚-ఞ్జుహోతి॒ నానై॒వ సూ॒క్తయో᳚ర్వీ॒ర్య॑-న్దధా॒త్యథో॒ ప్రతి॑ష్ఠిత్యై ॥ 23 ॥
(దే॒వాః – ప్రా॑జాప॒త్యో-వృ॒త్ర – శ్చి॒ర-మ్పా॒ప్మన॑ – శ్చత్వారి॒గ్ం॒శచ్చ॑) (అ. 5)
ఉదే॑నముత్త॒రా-న్న॒యేతి॑ స॒మిధ॒ ఆ ద॑ధాతి॒ యథా॒ జనం॑-యఀ॒తే॑-ఽవ॒స-ఙ్క॒రోతి॑ తా॒దృగే॒వ త-త్తి॒స్ర ఆ ద॑ధాతి త్రి॒వృద్వా అ॒గ్నిర్యావా॑నే॒-వాగ్నిస్తస్మై॑ భాగ॒ధేయ॑-ఙ్కరో॒త్యౌదు॑మ్బరీ-ర్భవ॒న్త్యూర్గ్వా ఉ॑దు॒మ్బర॒ ఊర్జ॑మే॒వాస్మా॒ అపి॑ దధా॒త్యుదు॑ త్వా॒ విశ్వే॑ దే॒వా ఇత్యా॑హ ప్రా॒ణా వై విశ్వే॑ దే॒వాః ప్రా॒ణై- [ప్రా॒ణైః, ఏ॒వైన॒-] 24
-రే॒వైన॒-ముద్య॑చ్ఛ॒తే ఽగ్నే॒ భర॑న్తు॒ చిత్తి॑భి॒రిత్యా॑హ॒ యస్మా॑ ఏ॒వైన॑-ఞ్చి॒త్తాయో॒ద్యచ్ఛ॑తే॒ తేనై॒వైన॒గ్ం॒ సమ॑ర్ధయతి॒ పఞ్చ॒ దిశో॒ దైవీ᳚ర్య॒జ్ఞమ॑వన్తు దే॒వీరిత్యా॑హ॒ దిశో॒ హ్యే॑షో-ఽను॑ ప్ర॒చ్యవ॒తే ఽపామ॑తి-న్దుర్మ॒తి-మ్బాధ॑మానా॒ ఇత్యా॑హ॒ రఖ్ష॑సా॒మప॑హత్యై రా॒యస్పోషే॑ య॒జ్ఞప॑తి-మా॒భజ॑న్తీ॒రిత్యా॑హ ప॒శవో॒ వై రా॒యస్పోషః॑ [రా॒యస్పోషః॑, ప॒శూనే॒వావ॑] 25
ప॒శూనే॒వావ॑ రున్ధే ష॒డ్భిర్హ॑రతి॒ ష-డ్వా ఋ॒తవ॑ ఋ॒తుభి॑రే॒వైనగ్ం॑ హరతి॒ ద్వే ప॑రి॒గృహ్య॑వతీ భవతో॒ రఖ్ష॑సా॒మప॑హత్యై॒ సూర్య॑రశ్మి॒ర్॒హరి॑కేశః పు॒రస్తా॒దిత్యా॑హ॒ ప్రసూ᳚త్యై॒ తతః॑ పావ॒కా ఆ॒శిషో॑ నో జుషన్తా॒మిత్యా॒హాన్నం॒-వైఀ పా॑వ॒కో-ఽన్న॑మే॒వావ॑ రున్ధే దేవాసు॒రా-స్సంయఀ ॑త్తా ఆస॒-న్తే దే॒వా ఏ॒త-దప్ర॑తిరథ-మపశ్య॒-న్తేన॒ వై తే᳚ ప్ర॒- [వై తే᳚ ప్ర॒తి, అసు॑రానజయ॒-న్త-] 26
-త్యసు॑రానజయ॒-న్త-దప్ర॑తిరథస్యా-ప్రతిరథ॒త్వం-యఀదప్ర॑తిరథ-న్ద్వి॒తీయో॒ హోతా॒-ఽన్వాహా᳚ప్ర॒త్యే॑వ తేన॒ యజ॑మానో॒ భ్రాతృ॑వ్యాన్ జయ॒త్యథో॒ అన॑భిజితమే॒వాభి జ॑యతి దశ॒ర్చ-మ్భ॑వతి॒ దశా᳚ఖ్షరా వి॒రా-డ్వి॒రాజే॒మౌ లో॒కౌ విధృ॑తా వ॒నయో᳚ర్లో॒కయో॒ర్విధృ॑త్యా॒ అథో॒ దశా᳚ఖ్షరా వి॒రాడన్నం॑-విఀ॒రా-డ్వి॒రాజ్యే॒వాన్నాద్యే॒ ప్రతి॑తిష్ఠ॒త్యస॑దివ॒ వా అ॒న్తరి॑ఖ్షమ॒న్తరి॑ఖ్షమి॒వా ఽఽగ్నీ᳚ద్ధ్ర॒-మాగ్నీ॒ద్ధ్రే- [-మాగ్నీ᳚ద్ధ్రే, అశ్మా॑న॒-న్ని ద॑ధాతి] 27
-ఽశ్మా॑న॒-న్ని ద॑ధాతి స॒త్త్వాయ॒ ద్వాభ్యా॒-మ్ప్రతి॑ష్ఠిత్యై వి॒మాన॑ ఏ॒ష ది॒వో మద్ధ్య॑ ఆస్త॒ ఇత్యా॑హ॒ వ్యే॑వైతయా॑ మిమీతే॒ మద్ధ్యే॑ ది॒వో నిహి॑తః॒ పృశ్ఞి॒రశ్మేత్యా॒హాన్నం॒-వైఀ పృశ్ఞ్యన్న॑మే॒వావ॑ రున్ధే చత॒సృభి॒రా పుచ్ఛా॑దేతి చ॒త్వారి॒ ఛన్దాగ్ం॑సి॒ ఛన్దో॑భిరే॒వేన్ద్రం॒-విఀశ్వా॑ అవీవృధ॒న్నిత్యా॑హ॒ వృద్ధి॑మే॒వోపావ॑ర్తతే॒ వాజా॑నా॒గ్ం॒ సత్ప॑తి॒-మ్పతి॒- [సత్ప॑తి॒-మ్పతి᳚మ్, ఇత్యా॒హా-ఽన్నం॒-వైఀ] 28
-మిత్యా॒హా-ఽన్నం॒-వైఀ వాజో-ఽన్న॑మే॒వావ॑ రున్ధే సుమ్న॒హూర్య॒జ్ఞో దే॒వాగ్ం ఆ చ॑ వఖ్ష॒దిత్యా॑హ ప్ర॒జా వై ప॒శవ॑-స్సు॒మ్న-మ్ప్ర॒జామే॒వ ప॒శూనా॒త్మ-న్ధ॑త్తే॒ యఖ్ష॑ద॒గ్నిర్దే॒వో దే॒వాగ్ం ఆ చ॑ వఖ్ష॒దిత్యా॑హ స్వ॒గాకృ॑త్యై॒ వాజ॑స్య మా ప్రస॒వేనో᳚-ద్గ్రా॒భేణోద॑గ్రభీ॒దిత్యా॑హా॒సౌ వా ఆ॑ది॒త్య ఉ॒ద్యన్ను॑ద్గ్రా॒భ ఏ॒ష ని॒మ్రోచ॑-న్నిగ్రా॒భో బ్రహ్మ॑ణై॒వా-ఽఽత్మాన॑ము-ద్గృ॒హ్ణాతి॒ బ్రహ్మ॑ణా॒ భ్రాతృ॑వ్య॒-న్ని గృ॑హ్ణాతి ॥ 29 ॥
(ప్రా॒ణైః – పోషో᳚ – ప్ర॒త్యా – గ్నీ᳚ద్ధే॒ – పతి॑ – మే॒ష – దశ॑ చ) (అ. 6)
ప్రాచీ॒మను॑ ప్ర॒దిశ॒-మ్ప్రేహి॑ వి॒ద్వానిత్యా॑హ దేవలో॒క-మే॒వైతయో॒పావ॑ర్తతే॒ క్రమ॑ద్ధ్వమ॒గ్నినా॒ నాక॒-మిత్యా॑హే॒మానే॒వైతయా॑ లో॒కాన్ క్ర॑మతే పృథి॒వ్యా అ॒హముద॒న్తరి॑ఖ్ష॒మా ఽరు॑హ॒మిత్యా॑హే॒మానే॒వైతయా॑ లో॒కాన్-థ్స॒మారో॑హతి॒ సువ॒ర్యన్తో॒ నాపే᳚ఖ్షన్త॒ ఇత్యా॑హ సువ॒ర్గమే॒వైతయా॑ లో॒కమే॒త్యగ్నే॒ ప్రేహి॑ [ప్రేహి॑, ప్ర॒థ॒మో] 30
ప్రథ॒మో దే॑వయ॒తా-మిత్యా॑హో॒భయే᳚ష్వే॒వైతయా॑ దేవమను॒ష్యేషు॒ చఖ్షు॑ర్దధాతి ప॒ఞ్చభి॒రధి॑ క్రామతి॒ పాఙ్క్తో॑ య॒జ్ఞో యావా॑నే॒వ య॒జ్ఞస్తేన॑ స॒హ సు॑వ॒ర్గం-లోఀ॒కమే॑తి॒ నక్తో॒షాసేతి॑ పురో-ఽనువా॒క్యా॑మన్వా॑హ॒ ప్రత్యా॒ అగ్నే॑ సహస్రా॒ఖ్షేత్యా॑హ సాహ॒స్రః ప్ర॒జాప॑తిః ప్ర॒జాప॑తే॒రాప్త్యై॒ తస్మై॑ తే విధేమ॒ వాజా॑య॒ స్వాహేత్యా॒హాన్నం॒-వైఀ వాజో-ఽన్న॑-మే॒వావ॑ [వాజో-ఽన్న॑-మే॒వావ॑, రు॒న్ధే॒ ద॒ద్ధ్నః] 31
రున్ధే ద॒ద్ధ్నః పూ॒ర్ణామౌదు॑మ్బరీగ్ స్వయమాతృ॒ణ్ణాయా᳚-ఞ్జుహో॒త్యూర్గ్వై దద్ధ్యూర్గు॑దు॒మ్బరో॒-ఽసౌ స్వ॑యమాతృ॒ణ్ణా ఽముష్యా॑మే॒వోర్జ॑-న్దధాతి॒ తస్మా॑ద॒ముతో॒-ఽర్వాచీ॒మూర్జ॒ముప॑ జీవామస్తి॒సృభి॑-స్సాదయతి త్రి॒వృద్వా అ॒గ్నిర్యావా॑నే॒వాగ్నిస్త-మ్ప్ర॑తి॒ష్ఠా-ఙ్గ॑మయతి॒ ప్రేద్ధో॑ అగ్నే దీదిహి పు॒రో న॒ ఇత్యౌదు॑మ్బరీ॒మా ద॑ధాత్యే॒షా వై సూ॒ర్మీ కర్ణ॑కావత్యే॒తయా॑ హ స్మ॒ [హ స్మ, వై] 32
వై దే॒వా అసు॑రాణాగ్ం శతత॒ర్॒హాగ్ స్తృగ్ం॑హన్తి॒ యదే॒తయా॑ స॒మిధ॑మా॒దధా॑తి॒ వజ్ర॑మే॒వైతచ్ఛ॑త॒ఘ్నీం-యఀజ॑మానో॒ భ్రాతృ॑వ్యాయ॒ ప్రహ॑రతి॒ స్తృత్యా॒ అఛ॑మ్బట్కారం-విఀ॒ధేమ॑ తే పర॒మే జన్మ॑న్నగ్న॒ ఇతి॒ వైక॑ఙ్కతీ॒మా ద॑ధాతి॒ భా ఏ॒వావ॑ రున్ధే॒ తాగ్ం స॑వి॒తుర్వరే᳚ణ్యస్య చి॒త్రామితి॑ శమీ॒మయీ॒గ్ం॒ శాన్త్యా॑ అ॒గ్నిర్వా॑ హ॒ వా అ॑గ్ని॒చిత॑-న్దు॒హే᳚-ఽగ్ని॒చిద్వా॒-ఽగ్ని-న్దు॑హే॒ తాగ్ం [తామ్, స॒వి॒తు-] 33
స॑వి॒తు-ర్వరే᳚ణ్యస్య చి॒త్రామిత్యా॑హై॒ష వా అ॒గ్నేర్దోహ॒స్తమ॑స్య॒ కణ్వ॑ ఏ॒వ శ్రా॑య॒సో॑-ఽవే॒-త్తేన॑ హ స్మైన॒గ్ం॒ స దు॑హే॒ యదే॒తయా॑ స॒మిధ॑-మా॒దధా᳚త్యగ్ని॒చిదే॒వ తద॒గ్ని-న్దు॑హే స॒ప్త తే॑ అగ్నే స॒మిధ॑-స్స॒ప్తజి॒హ్వా ఇత్యా॑హ స॒ప్తైవాస్య॒ సాప్తా॑ని ప్రీణాతి పూ॒ర్ణయా॑ జుహోతి పూ॒ర్ణ ఇ॑వ॒ హి ప్ర॒జాప॑తిః ప్ర॒జాప॑తే॒- [ప్ర॒జాప॑తేః, ఆప్త్యై॒] 34
-రాప్త్యై॒ న్యూ॑నయా జుహోతి॒ న్యూ॑నా॒ద్ధి ప్ర॒జాప॑తిః ప్ర॒జా అసృ॑జత ప్ర॒జానా॒గ్ం॒ సృష్ట్యా॑ అ॒గ్నిర్దే॒వేభ్యో॒ నిలా॑యత॒ స దిశో-ఽను॒ ప్రా-ఽవి॑శ॒జ్జుహ్వ॒న్మన॑సా॒ దిశో᳚ ద్ధ్యాయే ద్ది॒గ్భ్య ఏ॒వైన॒మవ॑ రున్ధే ద॒ద్ధ్నా పు॒రస్తా᳚జ్జుహో॒త్యా-జ్యే॑నో॒పరి॑ష్టా॒-త్తేజ॑శ్చై॒వాస్మా॑ ఇన్ద్రి॒య-ఞ్చ॑ స॒మీచీ॑ దధాతి॒ ద్వాద॑శకపాలో వైశ్వాన॒రో భ॑వతి॒ ద్వాద॑శ॒ మాసా᳚-స్సంవఀథ్స॒ర-స్సం॑వఀథ్స॒రో᳚-ఽగ్నిర్వై᳚శ్వాన॒ర-స్సా॒ఖ్షా- [-ఽగ్నిర్వై᳚శ్వాన॒ర-స్సా॒ఖ్షాత్, ఏ॒వ వై᳚శ్వాన॒రమవ॑] 35
-దే॒వ వై᳚శ్వాన॒రమవ॑ రున్ధే॒ య-త్ప్ర॑యాజానూయా॒జాన్ కు॒ర్యాద్విక॑స్తి॒-స్సా య॒జ్ఞస్య॑ దర్విహో॒మ-ఙ్క॑రోతి య॒జ్ఞస్య॒ ప్రతి॑ష్ఠిత్యై రా॒ష్ట్రం-వైఀ వై᳚శ్వాన॒రో విణ్మ॒రుతో॑ వైశ్వాన॒రగ్ం హు॒త్వా మా॑రు॒తాన్ జు॑హోతి రా॒ష్ట్ర ఏ॒వ విశ॒మను॑ బద్ధ్నాత్యు॒చ్చై-ర్వై᳚శ్వాన॒రస్యా-ఽఽ శ్రా॑వయత్యుపా॒గ్ం॒శు మా॑రు॒తాన్ జు॑హోతి॒ తస్మా᳚-ద్రా॒ష్ట్రం-విఀశ॒మతి॑ వదతి మారు॒తా భ॑వన్తి మ॒రుతో॒ వై దే॒వానాం॒-విఀశో॑ దేవవి॒శేనై॒వాస్మై॑ మనుష్యవి॒శ -మవ॑ రున్ధే స॒ప్త భ॑వన్తి స॒ప్తగ॑ణా॒ వై మ॒రుతో॑ గణ॒శ ఏ॒వ విశ॒మవ॑ రున్ధే గ॒ణేన॑ గ॒ణమ॑ను॒ద్రుత్య॑ జుహోతి॒ విశ॑మే॒వాస్మా॒ అను॑వర్త్మాన-ఙ్కరోతి ॥ 36 ॥
(అగ్నే॒ ప్రేహ్య – వ॑ – స్మ – దుహే॒ తాం – ప్ర॒జాప॑తేః – సా॒ఖ్షాన్ – మ॑నుష్యవి॒శ – మేక॑విగ్ంశతిశ్చ) (అ. 7)
వసో॒ర్ధారా᳚-ఞ్జుహోతి॒ వసో᳚ర్మే॒ ధారా॑-ఽస॒దితి॒ వా ఏ॒షా హూ॑యతే ఘృ॒తస్య॒ వా ఏ॑నమే॒షా ధారా॒-ఽముష్మి॑-ల్లోఀ॒కే పిన్వ॑మా॒నోప॑ తిష్ఠత॒ ఆజ్యే॑న జుహోతి॒ తేజో॒ వా ఆజ్య॒-న్తేజో॒ వసో॒ర్ధారా॒ తేజ॑సై॒వాస్మై॒ తేజో-ఽవ॑ రు॒న్ధే-ఽథో॒ కామా॒ వై వసో॒ర్ధారా॒ కామా॑నే॒వావ॑ రున్ధే॒ య-ఙ్కా॒మయే॑త ప్రా॒ణాన॑స్యా॒-ఽన్నాద్యం॒-విఀ- [-ఽన్నాద్యం॒-విఀ, ఛి॒న్ద్యా॒మితి॑] 37
-చ్ఛి॑న్ద్యా॒మితి॑ వి॒గ్రాహ॒-న్తస్య॑ జుహుయా-త్ప్రా॒ణానే॒వాస్యా॒న్నాద్యం॒-విఀచ్ఛి॑నత్తి॒ య-ఙ్కా॒మయే॑త ప్రా॒ణాన॑స్యా॒న్నాద్య॒గ్ం॒ స-న్త॑నుయా॒మితి॒ స-న్త॑తా॒-న్తస్య॑ జుహుయా-త్ప్రా॒ణానే॒వాస్యా॒న్నాద్య॒గ్ం॒ స-న్త॑నోతి॒ ద్వాద॑శ ద్వాద॒శాని॑ జుహోతి॒ ద్వాద॑శ॒ మాసా᳚-స్సంవఀథ్స॒ర-స్సం॑వఀథ్స॒రేణై॒ వాస్మా॒ అన్న॒మవ॑ రు॒న్ధే ఽన్న॑-ఞ్చ॒ మే-ఽఖ్షు॑చ్చ మ॒ ఇత్యా॑హై॒ త-ద్వా [ఇత్యా॑హై॒ త-ద్వై, అన్న॑స్య రూ॒పగ్ం] 38
అన్న॑స్య రూ॒పగ్ం రూ॒పేణై॒వాన్న॒మవ॑ రున్ధే॒ ఽగ్నిశ్చ॑ మ॒ ఆప॑శ్చ మ॒ ఇత్యా॑హై॒షా వా అన్న॑స్య॒ యోని॒-స్సయో᳚న్యే॒వాన్న॒మవ॑ రున్ధే-ఽర్ధే॒న్ద్రాణి॑ జుహోతి దే॒వతా॑ ఏ॒వావ॑ రున్ధే॒ య-థ్సర్వే॑షా-మ॒ర్ధమిన్ద్రః॒ ప్రతి॒ తస్మా॒దిన్ద్రో॑ దే॒వతా॑నా-మ్భూయిష్ఠ॒భాక్త॑మ॒ ఇన్ద్ర॒ముత్త॑రమాహే-న్ద్రి॒యమే॒వాస్మి॑-న్ను॒పరి॑ష్టా-ద్దధాతి యజ్ఞాయు॒ధాని॑ జుహోతి య॒జ్ఞో [య॒జ్ఞః, వై య॑జ్ఞాయు॒ధాని॑] 39
వై య॑జ్ఞాయు॒ధాని॑ య॒జ్ఞమే॒వావ॑ రు॒న్ధే-ఽథో॑ ఏ॒తద్వై య॒జ్ఞస్య॑ రూ॒పగ్ం రూ॒పేణై॒వ య॒జ్ఞమవ॑ రున్ధే ఽవభృ॒థశ్చ॑ మే స్వగాకా॒రశ్చ॑ మ॒ ఇత్యా॑హ స్వ॒గాకృ॑త్యా అ॒గ్నిశ్చ॑ మే ఘ॒ర్మశ్చ॑ మ॒ ఇత్యా॑హై॒త-ద్వై బ్ర॑హ్మవర్చ॒సస్య॑ రూ॒పగ్ం రూ॒పేణై॒వ బ్ర॑హ్మవర్చ॒సమవ॑ రున్ధ॒ ఋక్చ॑ మే॒ సామ॑ చ మ॒ ఇత్యా॑హై॒- [మ॒ ఇత్యా॑హ, ఏ॒తద్వై ఛన్ద॑సాగ్ం] 40
-తద్వై ఛన్ద॑సాగ్ం రూ॒పగ్ం రూ॒పేణై॒వ ఛన్దా॒గ్॒స్యవ॑ రున్ధే॒ గర్భా᳚శ్చ మే వ॒థ్సాశ్చ॑ మ॒ ఇత్యా॑హై॒త-ద్వై ప॑శూ॒నాగ్ం రూ॒పగ్ం రూ॒పేణై॒వ ప॒శూనవ॑ రున్ధే॒ కల్పా᳚న్ జుహో॒త్య కౢ॑ప్తస్య॒ కౢప్త్యై॑ యుగ్మదయు॒జే జు॑హోతి మిథున॒త్వాయో᳚-త్త॒రావ॑తీ భవతో॒-ఽభిక్రా᳚న్త్యా॒ ఏకా॑ చ మే తి॒స్రశ్చ॑ మ॒ ఇత్యా॑హ దేవఛన్ద॒సం-వాఀ ఏకా॑ చ తి॒స్రశ్చ॑ [తి॒స్రశ్చ॑, మ॒ను॒ష్య॒ఛ॒న్ద॒స-ఞ్చత॑స్రశ్చా॒-ఽష్టౌ] 41
మనుష్యఛన్ద॒స-ఞ్చత॑స్రశ్చా॒-ఽష్టౌ చ॑ దేవఛన్ద॒స-ఞ్చై॒వ మ॑నుష్య ఛన్ద॒సఞ్చా-ఽవ॑ రున్ధ॒ ఆ త్రయ॑స్త్రిగ్ం శతో జుహోతి॒ త్రయ॑స్త్రిగ్ంశ॒ద్వై దే॒వతా॑ దే॒వతా॑ ఏ॒వావ॑ రున్ధ॒ ఆ-ఽష్టాచ॑త్వారిగ్ంశతో జుహోత్య॒ష్టాచ॑త్వారిగ్ం-శదఖ్షరా॒ జగ॑తీ॒ జాగ॑తాః ప॒శవో॒ జగ॑త్యై॒వాస్మై॑ ప॒శూనవ॑ రున్ధే॒ వాజ॑శ్చ ప్రస॒వశ్చేతి॑ ద్వాద॒శ-ఞ్జు॑హోతి॒ ద్వాద॑శ॒ మాసా᳚-స్సంవఀథ్స॒ర-స్సం॑వఀథ్స॒ర ఏ॒వ ప్రతి॑ తిష్ఠతి ॥ 42 ॥
(వి – వై – య॒జ్ఞః-సామ॑ చ మ॒ ఇత్యా॑హ – చ తి॒స్ర – శ్చైకా॒న్న ప॑ఞ్చా॒శచ్చ॑) (అ. 8)
అ॒గ్నిర్దే॒వేభ్యో ఽపా᳚క్రామ-ద్భాగ॒ధేయ॑మి॒చ్ఛమా॑న॒స్త-న్దే॒వా అ॑బ్రువ॒న్నుప॑ న॒ ఆ వ॑ర్తస్వ హ॒వ్య-న్నో॑ వ॒హేతి॒ సో᳚-ఽబ్రవీ॒-ద్వరం॑-వృఀణై॒ మహ్య॑మే॒వ వా॑జప్రస॒వీయ॑-ఞ్జుహవ॒న్నితి॒ తస్మా॑ద॒గ్నయే॑ వాజప్రస॒వీయ॑-ఞ్జుహ్వతి॒ య-ద్వా॑జప్రస॒వీయ॑-ఞ్జు॒హోత్య॒గ్నిమే॒వ త-ద్భా॑గ॒ధేయే॑న॒ సమ॑ర్ధయ॒త్యథో॑ అభిషే॒క ఏ॒వాస్య॒ స చ॑తుర్ద॒శభి॑ర్జుహోతి స॒ప్త గ్రా॒మ్యా ఓష॑ధయ-స్స॒ప్తా- [ఓష॑ధయ-స్స॒ప్త, అ॒ర॒ణ్యా ఉ॒భయీ॑షా॒-] 43
-ఽఽర॒ణ్యా ఉ॒భయీ॑షా॒-మవ॑రుద్ధ్యా॒ అన్న॑స్యాన్నస్య జుహో॒త్యన్న॑స్యాన్న॒స్యా-వ॑రుద్ధ్యా॒ ఔదు॑మ్బరేణ స్రు॒వేణ॑ జుహో॒త్యూర్గ్వా ఉ॑దు॒మ్బర॒ ఊర్గన్న॑మూ॒ర్జైవాస్మా॒ ఊర్జ॒మన్న॒మవ॑ రున్ధే॒ ఽగ్నిర్వై దే॒వానా॑-మ॒భిషి॑క్తో-ఽగ్ని॒చి-న్మ॑ను॒ష్యా॑ణా॒-న్తస్మా॑దగ్ని॒చి-ద్వర్ష॑తి॒ న ధా॑వే॒దవ॑రుద్ధ॒గ్గ్॒ హ్య॑స్యా-న్న॒మన్న॑మివ॒ ఖలు॒ వై వ॒ర్॒షం-యఀద్ధావే॑-ద॒న్నాద్యా᳚ద్ధావే-దు॒పావ॑ర్తేతా॒-ఽన్నాద్య॑-మే॒వా-ఽభ్యు॒- [-ఽన్నాద్య॑-మే॒వా-ఽభి, ఉ॒పావ॑ర్తతే॒] 44
-పావ॑ర్తతే॒ నక్తో॒షాసేతి॑ కృ॒ష్ణాయై᳚ శ్వే॒తవ॑థ్సాయై॒ పయ॑సా జుహో॒త్యహ్నై॒వాస్మై॒ రాత్రి॒-మ్ప్రదా॑పయతి॒ రాత్రి॒యా-ఽహ॑రహోరా॒త్రే ఏ॒వాస్మై॒ ప్రత్తే॒ కామ॑మ॒న్నాద్య॑-న్దుహాతే రాష్ట్ర॒భృతో॑ జుహోతి రా॒ష్ట్రమే॒వావ॑ రున్ధే ష॒డ్భిర్జు॑హోతి॒ షడ్వా ఋ॒తవ॑ ఋ॒తుష్వే॒వ ప్రతి॑తిష్ఠతి॒ భువ॑నస్య పత॒ ఇతి॑ రథము॒ఖే పఞ్చా-ఽఽహు॑తీర్జుహోతి॒ వజ్రో॒ వై రథో॒ వజ్రే॑ణై॒వ దిశో॒- [వజ్రే॑ణై॒వ దిశః॑, అ॒భి జ॑యత్యగ్ని॒చితగ్ం॑] 45
-ఽభి జ॑యత్యగ్ని॒చితగ్ం॑ హ॒ వా అ॒ముష్మి॑-ల్లోఀ॒కే వాతో॒-ఽభి ప॑వతే వాతనా॒మాని॑ జుహోత్య॒భ్యే॑వైన॑-మ॒ముష్మి॑-ల్లోఀ॒కే వాతః॑ పవతే॒ త్రీణి॑ జుహోతి॒ త్రయ॑ ఇ॒మే లో॒కా ఏ॒భ్య ఏ॒వ లో॒కేభ్యో॒ వాత॒మవ॑ రున్ధే సము॒ద్రో॑-ఽసి॒ నభ॑స్వా॒నిత్యా॑హై॒తద్వై వాత॑స్య రూ॒పగ్ం రూ॒పేణై॒వ వాత॒మవ॑ రున్ధే ఽఞ్జ॒లినా॑ జుహోతి॒ న హ్యే॑తేషా॑మ॒న్యథా ఽఽహు॑తిరవ॒కల్ప॑తే ॥ 46 ॥
(ఓష॑ధయ-స్స॒ప్తా – భి – దిశో॒ – ఽన్యథా॒ – ద్వే చ॑) (అ. 9)
సు॒వ॒ర్గాయ॒ వై లో॒కాయ॑ దేవర॒థో యు॑జ్యతే యత్రాకూ॒తాయ॑ మనుష్యర॒థ ఏ॒ష ఖలు॒ వై దే॑వర॒థో యద॒గ్నిర॒గ్నిం-యుఀ ॑నజ్మి॒ శవ॑సా ఘృ॒తేనేత్యా॑హ యు॒నక్త్యే॒వైన॒గ్ం॒ స ఏ॑నం-యుఀ॒క్త-స్సు॑వ॒ర్గం-లోఀ॒కమ॒భి వ॑హతి॒ య-థ్సర్వా॑భిః ప॒ఞ్చభి॑-ర్యు॒ఞ్జ్యా-ద్యు॒క్తో᳚-ఽస్యా॒-ఽగ్నిః ప్రచ్యు॑త-స్స్యా॒దప్ర॑తిష్ఠితా॒ ఆహు॑తయ॒-స్స్యురప్ర॑తిష్ఠితా॒-స్స్తోమా॒ అప్ర॑తిష్ఠితాన్యు॒క్థాని॑ తి॒సృభిః॑ ప్రాతస్సవ॒నే॑-ఽభి మృ॑శతి త్రి॒వృ- [త్రి॒వృత్, వా అ॒గ్నిర్యావా॑నే॒వా-] 47
-ద్వా అ॒గ్నిర్యావా॑నే॒వా-గ్నిస్తం-యుఀ ॑నక్తి॒ యథా-ఽన॑సి యు॒క్త ఆ॑ధీ॒యత॑ ఏ॒వమే॒వ త-త్ప్రత్యాహు॑తయ॒స్తిష్ఠ॑న్తి॒ ప్రతి॒ స్తోమాః॒ ప్రత్యు॒క్థాని॑ యజ్ఞాయ॒జ్ఞియ॑స్య స్తో॒త్రే ద్వాభ్యా॑మ॒భి మృ॑శత్యే॒తావా॒న్॒ వై య॒జ్ఞో యావా॑నగ్నిష్టో॒మో భూ॒మా త్వా అ॒స్యాత॑ ఊ॒ర్ధ్వః క్రి॑యతే॒ యావా॑నే॒వ య॒జ్ఞస్తమ॑న్త॒తో᳚ ఽన్వారో॑హతి॒ ద్వాభ్యా॒-మ్ప్రతి॑ష్ఠిత్యా॒ ఏక॒యా-ఽప్ర॑స్తుత॒-మ్భవ॒త్యథా॒- [-ఽప్ర॑స్తుత॒-మ్భవ॒త్యథ॑, అ॒భి మృ॑శ॒త్యుపై॑న॒-] 48
-ఽభి మృ॑శ॒త్యుపై॑న॒-ముత్త॑రో య॒జ్ఞో న॑మ॒త్యథో॒ సన్త॑త్యై॒ ప్ర వా ఏ॒షో᳚-ఽస్మాల్లో॒కా-చ్చ్య॑వతే॒ యో᳚-ఽగ్ని-ఞ్చి॑ను॒తే న వా ఏ॒తస్యా॑నిష్ట॒క ఆహు॑తి॒రవ॑ కల్పతే॒ యాం-వాఀ ఏ॒షో॑-ఽనిష్ట॒క ఆహు॑తి-ఞ్జు॒హోతి॒ స్రవ॑తి॒ వై సా తాగ్ స్రవ॑న్తీం-యఀ॒జ్ఞో-ఽను॒ పరా॑ భవతి య॒జ్ఞం-యఀజ॑మానో॒ య-త్పు॑నశ్చి॒తి-ఞ్చి॑ను॒త ఆహు॑తీనా॒-మ్ప్రతి॑ష్ఠిత్యై॒ ప్రత్యాహు॑తయ॒స్తిష్ఠ॑న్తి॒ [ప్రత్యాహు॑తయ॒స్తిష్ఠ॑న్తి, న య॒జ్ఞః] 49
న య॒జ్ఞః ప॑రా॒భవ॑తి॒ న యజ॑మానో॒ ఽష్టావుప॑ దధాత్య॒ష్టాఖ్ష॑రా గాయ॒త్రీ గా॑య॒త్రేణై॒వైన॒-ఞ్ఛన్ద॑సా చినుతే॒ యదేకా॑దశ॒ త్రైష్టు॑భేన॒ య-ద్ద్వాద॑శ॒ జాగ॑తేన॒ ఛన్దో॑భిరే॒వైన॑-ఞ్చినుతే నపా॒త్కో వైనామై॒షో᳚-ఽగ్నిర్య-త్పు॑నశ్చి॒తిర్య ఏ॒వం-విఀ॒ద్వా-న్పు॑నశ్చి॒తి-ఞ్చి॑ను॒త ఆ తృ॒తీయా॒-త్పురు॑షా॒దన్న॑మత్తి॒ యథా॒ వై పు॑నరా॒ధేయ॑ ఏ॒వ-మ్పు॑నశ్చి॒తిర్యో᳚-ఽ-గ్న్యా॒ధేయే॑న॒ న- [-గ్న్యా॒ధేయే॑న॒ న, ఋ॒ధ్నోతి॒ స] 50
-ర్ధ్నోతి॒ స పు॑నరా॒ధేయ॒మా ధ॑త్తే॒ యో᳚-ఽగ్ని-ఞ్చి॒త్వా నర్ధ్నోతి॒ స పు॑నశ్చి॒తి-ఞ్చి॑నుతే॒ య-త్పు॑నశ్చి॒తి-ఞ్చి॑ను॒త ఋద్ధ్యా॒ అథో॒ ఖల్వా॑హు॒ర్న చే॑త॒వ్యేతి॑ రు॒ద్రో వా ఏ॒ష యద॒గ్నిర్యథా᳚ వ్యా॒ఘ్రగ్ం సు॒ప్త-మ్బో॒ధయ॑తి తా॒దృగే॒వ తదథో॒ ఖల్వా॑హుశ్చేత॒వ్యేతి॒ యథా॒ వసీ॑యాగ్ంస-మ్భాగ॒ధేయే॑న బో॒ధయ॑తి తా॒దృగే॒వ తన్మను॑ర॒గ్నిమ॑చినుత॒ తేన॒ నా-ఽఽర్ధ్నో॒థ్స ఏ॒తా-మ్పు॑నశ్చి॒తిమ॑పశ్య॒-త్తామ॑చినుత॒ తయా॒ వై స ఆ᳚ర్ధ్నో॒ద్య-త్పు॑నశ్చి॒తి-ఞ్చి॑ను॒త ఋద్ధ్యై᳚ ॥ 51 ॥
(త్రి॒వృ-దథ॒-తిష్ఠ॑-న్త్యగ్న్యా॒ధేయే॑న॒ నా-చి॑నుత-స॒ప్తద॑శ- చ) (అ. 10)
ఛ॒న్ద॒శ్చిత॑-ఞ్చిన్వీత ప॒శుకా॑మః ప॒శవో॒ వై ఛన్దాగ్ం॑సి పశు॒మానే॒వ భ॑వతి శ్యేన॒చిత॑-ఞ్చిన్వీత సువ॒ర్గకా॑మ-శ్శ్యే॒నో వై వయ॑సా॒-మ్పతి॑ష్ఠ-శ్శ్యే॒న ఏ॒వ భూ॒త్వా సు॑వ॒ర్గం-లోఀ॒క-మ్ప॑తతి కఙ్క॒చిత॑-ఞ్చిన్వీత॒ యః కా॒మయే॑త శీర్ష॒ణ్వాన॒ముష్మి॑-ల్లోఀ॒కే స్యా॒మితి॑ శీర్ష॒ణ్వానే॒వా-ఽముష్మి॑-ల్లోఀ॒కే భ॑వత్యలజ॒చిత॑-ఞ్చిన్వీత॒ చతు॑స్సీత-మ్ప్రతి॒ష్ఠాకా॑మ॒శ్చత॑స్రో॒ దిశో॑ ది॒ఖ్ష్వే॑వ ప్రతి॑ తిష్ఠతి ప్రౌగ॒చిత॑-ఞ్చిన్వీత॒ భ్రాతృ॑వ్యవా॒-న్ప్రై- [భ్రాతృ॑వ్యవా॒-న్ప్ర, ఏ॒వ భ్రాతృ॑వ్యా-న్నుదత] 52
-వ భ్రాతృ॑వ్యా-న్నుదత ఉభ॒యతః॑ ప్రౌగ-ఞ్చిన్వీత॒యః కా॒మయే॑త॒ ప్రజా॒తా-న్భ్రాతృ॑వ్యా-న్ను॒దేయ॒ ప్రతి॑ జని॒ష్యమా॑ణా॒నితి॒ ప్రైవ జా॒తా-న్భ్రాతృ॑వ్యా-న్ను॒దతే॒ ప్రతి॑ జని॒ష్యమా॑ణా-న్రథచక్ర॒చిత॑-ఞ్చిన్వీత॒ భ్రాతృ॑వ్యవా॒న్॒ వజ్రో॒ వై రథో॒ వజ్ర॑మే॒వ భ్రాతృ॑వ్యేభ్యః॒ ప్రహ॑రతి ద్రోణ॒చిత॑-ఞ్చిన్వీ॒తాన్న॑కామో॒ ద్రోణే॒ వా అన్న॑-మ్భ్రియతే॒ సయో᳚న్యే॒వాన్న॒మవ॑ రున్ధే సమూ॒హ్య॑-ఞ్చిన్వీత ప॒శుకా॑మః పశు॒మానే॒వ భ॑వతి [పశు॒మానే॒వ భ॑వతి, ప॒రి॒చా॒య్య॑-ఞ్చిన్వీత॒] 53
పరిచా॒య్య॑-ఞ్చిన్వీత॒ గ్రామ॑కామో గ్రా॒మ్యే॑వ భ॑వతి శ్మశాన॒చిత॑-ఞ్చిన్వీత॒ యః కా॒మయే॑త పితృలో॒క ఋ॑ద్ధ్నుయా॒మితి॑ పితృలో॒క ఏ॒వర్ధ్నో॑తి విశ్వామిత్రజమద॒గ్నీ వసి॑ష్ఠేనా-ఽస్పర్ధేతా॒గ్ం॒ స ఏ॒తా జ॒మద॑గ్నిర్విహ॒వ్యా॑ అపశ్య॒-త్తా ఉపా॑ధత్త॒ తాభి॒ర్వై స వసి॑ష్ఠస్యేన్ద్రి॒యం-వీఀ॒ర్య॑మవృఙ్క్త॒ య-ద్వి॑హ॒వ్యా॑ ఉప॒దధా॑తీన్ద్రి॒యమే॒వ తాభి॑ర్వీ॒ర్యం॑-యఀజ॑మానో॒ భ్రాతృ॑వ్యస్య వృఙ్క్తే॒ హోతు॒ర్ధిష్ణి॑య॒ ఉప॑ దధాతి యజమానాయత॒నం-వైఀ [ ] 54
హోతా॒ స్వ ఏ॒వాస్మా॑ ఆ॒యత॑న ఇన్ద్రి॒యం-వీఀ॒ర్య॑మవ॑ రున్ధే॒ ద్వాద॒శోప॑ దధాతి॒ ద్వాద॑శాఖ్షరా॒ జగ॑తీ॒ జాగ॑తాః ప॒శవో॒ జగ॑త్యై॒వాస్మై॑ ప॒శూనవ॑ రున్ధే॒ ఽష్టావ॑ష్టావ॒న్యేషు॒ ధిష్ణి॑యే॒షూప॑ దధాత్య॒ష్టాశ॑ఫాః ప॒శవః॑ ప॒శూనే॒వావ॑ రున్ధే॒ షణ్మా᳚ర్జా॒లీయే॒ ష-డ్వా ఋ॒తవ॑ ఋ॒తవః॒ ఖలు॒ వై దే॒వాః పి॒తర॑ ఋ॒తూనే॒వ దే॒వా-న్పి॒తౄ-న్ప్రీ॑ణాతి ॥ 55 ॥
(ప్ర – భ॑వతి – యజమానాయత॒నం-వాఀ – అ॒ష్టాచ॑త్వారిగ్ంశచ్చ) (అ. 11)
పవ॑స్వ॒ వాజ॑సాతయ॒ ఇత్య॑ను॒ష్టు-క్ప్ర॑తి॒పద్భ॑వతి తి॒ర్సో॑-ఽను॒ష్టుభ॒శ్చత॑స్రో గాయ॒త్రియో॒ య-త్తి॒స్రో॑-ఽను॒ష్టుభ॒-స్తస్మా॒-దశ్వ॑స్త్రి॒భిస్తిష్ఠగ్గ్॑ స్తిష్ఠతి॒ యచ్చత॑స్రో గాయ॒త్రియ॒స్తస్మా॒-థ్సర్వాగ్॑ శ్చ॒తురః॑ ప॒దః ప్ర॑తి॒దధ॒-త్పలా॑యతే పర॒మా వా ఏ॒షా ఛన్ద॑సాం॒-యఀద॑ను॒ష్టు-క్ప॑ర॒మశ్చ॑తుష్టో॒మ-స్స్తోమా॑నా-మ్పర॒మస్త్రి॑రా॒త్రో య॒జ్ఞానా᳚-మ్పర॒మో-ఽశ్వః॑ పశూ॒నా-మ్ప॑ర॒మేణై॒వైన॑-మ్పర॒మతా᳚-ఙ్గమయత్యేకవి॒గ్ం॒శ-మహ॑ర్భవతి॒ [-మహ॑ర్భవతి, యస్మి॒న్నశ్వ॑] 56
యస్మి॒న్నశ్వ॑ ఆల॒భ్యతే॒ ద్వాద॑శ॒ మాసాః॒ పఞ్చ॒ర్తవ॒స్త్రయ॑ ఇ॒మే లో॒కా అ॒సావా॑ది॒త్య ఏ॑కవి॒గ్ం॒శ ఏ॒ష ప్ర॒జాప॑తిః ప్రాజాప॒త్యో-ఽశ్వ॒స్తమే॒వ సా॒ఖ్షాదృ॑ద్ధ్నోతి॒ శక్వ॑రయః పృ॒ష్ఠ-మ్భ॑వన్త్య॒న్-యద॑న్య॒-చ్ఛన్దో॒-ఽన్యే᳚న్యే॒ వా ఏ॒తే ప॒శవ॒ ఆ ల॑భ్యన్త ఉ॒తేవ॑ గ్రా॒మ్యా ఉ॒తేవా॑-ఽఽర॒ణ్యా యచ్ఛక్వ॑రయః పృ॒ష్ఠ-మ్భవ॒న్త్యశ్వ॑స్య సర్వ॒త్వాయ॑ పార్థుర॒శ్మ-మ్బ్ర॑హ్మసా॒మ-మ్భ॑వతి ర॒శ్మినా॒ వా అశ్వో॑ [ర॒శ్మినా॒ వా అశ్వః॑, య॒త ఈ᳚శ్వ॒రో] 57
య॒త ఈ᳚శ్వ॒రో వా అశ్వో-ఽయ॒తో-ఽప్ర॑తిష్ఠితః॒ పరా᳚-మ్పరా॒వత॒-ఙ్గన్తో॒ర్య-త్పా᳚ర్థుర॒శ్మ-మ్బ్ర॑హ్మసా॒మ-మ్భవ॒త్యశ్వ॑స్య॒ యత్యై॒ ధృత్యై॒ సఙ్కృ॑త్యచ్ఛావాకసా॒మ-మ్భ॑వత్యుథ్సన్నయ॒జ్ఞో వా ఏ॒ష యద॑శ్వమే॒ధః కస్తద్వే॒దేత్యా॑హు॒ర్యది॒ సర్వో॑ వా క్రి॒యతే॒ న వా॒ సర్వ॒ ఇతి॒ య-థ్సఙ్కృ॑త్యచ్ఛావాకసా॒మ-మ్భవ॒త్యశ్వ॑స్య సర్వ॒త్వాయ॒ పర్యా᳚ప్త్యా॒ అన॑న్తరాయాయ॒ సర్వ॑స్తోమో-ఽతిరా॒త్ర ఉ॑త్త॒మమహ॑ర్భవతి॒ సర్వ॒స్యా-ఽఽప్త్యై॒ సర్వ॑స్య॒ జిత్యై॒ సర్వ॑మే॒వ తేనా᳚-ఽఽప్నోతి॒ సర్వ॑-ఞ్జయతి ॥ 58 ॥
(అహ॑ర్భవతి॒ – వా అశ్వో – ఽహ॑ర్భవతి॒ – దశ॑ చ) (అ. 12)
(దే॒వా॒సు॒రాస్తేన – ర్త॒వ్యా॑ – రు॒ద్రో – ఽశ్మ॑ – న్నృ॒షదే॒ వ – డుదే॑నం॒ – ప్రాచీ॒మితి॒ – వసో॒ర్ధారా॑ – మ॒గ్నిర్దే॒వేభ్యః॑ – సువ॒ర్గాయ॑ యత్రాకూ॒తాయ॑ – ఛన్ద॒శ్చితం॒ – పవ॑స్వ॒ – ద్వాద॑శ )
(దే॒వా॒సు॒రా – అ॒జాయాం॒ – వైఀ గ్రు॑ము॒ష్టిః – ప్ర॑థ॒మో దే॑వయ॒తామే॒ – తద్వై ఛన్ద॑సా – మృ॒ధ్నో – త్య॒ష్టౌ ప॑ఞ్చా॒శత్)
(దే॒వా॒సు॒రా, స్సర్వ॑-ఞ్జయతి)
॥ హరిః॑ ఓమ్ ॥
॥ కృష్ణ యజుర్వేదీయ తైత్తిరీయ సంహితాయా-మ్పఞ్చమకాణ్డే చతుర్థః ప్రశ్న-స్సమాప్తః ॥