കൃഷ്ണ യജുര്വേദീയ തൈത്തിരീയ സംഹിതായാ-മ്പഞ്ചമകാണ്ഡേ പഞ്ചമഃ പ്രശ്നഃ – വായവ്യപശ്വാദ്യാന-ന്നിരൂപണം
ഓ-ന്നമഃ പരമാത്മനേ, ശ്രീ മഹാഗണപതയേ നമഃ,
ശ്രീ ഗുരുഭ്യോ നമഃ । ഹ॒രിഃ॒ ഓമ് ॥
യദേകേ॑ന സഗ്ഗ് സ്ഥാ॒പയ॑തി യ॒ജ്ഞസ്യ॒ സന്ത॑ത്യാ॒ അവി॑ച്ഛേദായൈ॒ന്ദ്രാഃ പ॒ശവോ॒ യേ മു॑ഷ്ക॒രാ യദൈ॒ന്ദ്രാ-സ്സന്തോ॒-ഽഗ്നിഭ്യ॑ ആല॒ഭ്യന്തേ॑ ദേ॒വതാ᳚ഭ്യ-സ്സ॒മദ॑-ന്ദധാത്യാഗ്നേ॒യീ-സ്ത്രി॒ഷ്ടുഭോ॑ യാജ്യാനുവാ॒ക്യാഃ᳚ കുര്യാ॒-ദ്യദാ᳚ഗ്നേ॒യീസ്തേനാ᳚ ഽഽഗ്നേ॒യാ യ-ത്ത്രി॒ഷ്ടുഭ॒-സ്തേനൈ॒ന്ദ്രാ-സ്സമൃ॑ദ്ധ്യൈ॒ ന ദേ॒വതാ᳚ഭ്യ-സ്സ॒മദ॑-ന്ദധാതി വാ॒യവേ॑ നി॒യുത്വ॑തേ തൂപ॒രമാ ല॑ഭതേ॒ തേജോ॒-ഽഗ്നേര്വാ॒യുസ്തേജ॑സ ഏ॒ഷ ആ ല॑ഭ്യതേ॒ തസ്മാ᳚-ദ്യ॒ദ്രിയ॑ങ് വാ॒യു- [വാ॒യുഃ, വാതി॑] 1
-ര്വാതി॑ ത॒ദ്രിയ॑ങ്ങ॒-ഗ്നി-ര്ദ॑ഹതി॒ സ്വമേ॒വ ത-ത്തേജോ-ഽന്വേ॑തി॒ യന്ന നി॒യുത്വ॑തേ॒ സ്യാദുന്മാ᳚ദ്യേ॒-ദ്യജ॑മാനോ നി॒യുത്വ॑തേ ഭവതി॒ യജ॑മാന॒സ്യാ-ഽനു॑ന്മാദായ വായു॒മതീ᳚ ശ്വേ॒തവ॑തീ യാജ്യാനുവാ॒ക്യേ॑ ഭവത-സ്സതേജ॒സ്ത്വായ॑ ഹിരണ്യഗ॒ര്ഭ-സ്സമ॑വര്ത॒താഗ്ര॒ ഇത്യാ॑ഘാ॒രമാ ഘാ॑രയതി പ്ര॒ജാപ॑തി॒ര്വൈ ഹി॑രണ്യഗ॒ര്ഭഃ പ്ര॒ജാപ॑തേ-രനുരൂപ॒ത്വായ॒ സര്വാ॑ണി॒ വാ ഏ॒ഷ രൂ॒പാണി॑ പശൂ॒നാ-മ്പ്രത്യാ ല॑ഭ്യതേ॒ യച്ഛ്മ॑ശ്രു॒ണസ്ത- [യച്ഛ്മ॑ശ്രു॒ണസ്തത്, പുരു॑ഷാണാഗ്മ്] 2
-ത്പുരു॑ഷാണാഗ്മ് രൂ॒പം-യഁ-ത്തൂ॑പ॒രസ്ത-ദശ്വാ॑നാം॒-യഁദ॒ന്യതോ॑ദ॒-ന്ത-ദ്ഗവാം॒-യഁദവ്യാ॑ ഇവ ശ॒ഫാസ്തദവീ॑നാം॒-യഁദ॒ജസ്തദ॒ജാനാം᳚-വാഁ॒യുര്വൈ പ॑ശൂ॒നാ-മ്പ്രി॒യ-ന്ധാമ॒ യ-ദ്വാ॑യ॒വ്യോ॑ ഭവ॑ത്യേ॒ത-മേ॒വൈന॑മ॒ഭി സ॑ജാന്നാ॒നാഃ പ॒ശവ॒ ഉപ॑ തിഷ്ഠന്തേ വായ॒വ്യഃ॑ കാ॒ര്യാ(3)ഃ പ്രാ॑ജാപ॒ത്യാ(3) ഇത്യാ॑ഹു॒-ര്യ-ദ്വാ॑യ॒വ്യ॑-ങ്കു॒ര്യാ-ത്പ്ര॒ജാപ॑തേ-രിയാ॒ദ്യ-ത്പ്രാ॑ജാപ॒ത്യ-ങ്കു॒ര്യാ-ദ്വാ॒യോ- [-ദ്വാ॒യോഃ, ഇ॒യാ॒ദ്യ-] 3
-രി॑യാ॒ദ്യ-ദ്വാ॑യ॒വ്യഃ॑ പ॒ശുര്ഭവ॑തി॒ തേന॑ വാ॒യോര്നൈതി॒ യ-ത്പ്രാ॑ജാപ॒ത്യഃ പു॑രോ॒ഡാശോ॒ ഭവ॑തി॒ തേന॑ പ്രാ॒ജാപ॑തേ॒ര്നൈതി॒ യ-ദ്ദ്വാദ॑ശകപാല॒സ്തേന॑ വൈശ്വാന॒രാന്നൈത്യാ᳚ഗ്നാ വൈഷ്ണ॒വമേകാ॑ദശ-കപാല॒-ന്നിര്വ॑പതി ദീക്ഷി॒ഷ്യമാ॑ണോ-॒-ഽഗ്നി-സ്സര്വാ॑ ദേ॒വതാ॒ വിഷ്ണു॑ര്യ॒ജ്ഞോ ദേ॒വതാ᳚ശ്ചൈ॒വ യ॒ജ്ഞ-ഞ്ചാ-ഽഽ ര॑ഭതേ॒-ഽഗ്നിര॑വ॒മോ ദേ॒വതാ॑നാം॒-വിഁഷ്ണുഃ॑ പര॒മോ യദാ᳚ഗ്നാ-വൈഷ്ണ॒വ-മേകാ॑ദശകപാല-ന്നി॒ര്വപതി ദേ॒വതാ॑ [ദേ॒വതാഃ᳚, ഏ॒വോഭ॒യതഃ॑] 4
ഏ॒വോഭ॒യതഃ॑ പരി॒ഗൃഹ്യ॒ യജ॑മാ॒നോ-ഽവ॑ രുന്ധേ പുരോ॒ഡാശേ॑ന॒ വൈ ദേ॒വാ അ॒മുഷ്മി॑-ല്ലോഁ॒ക ആ᳚ര്ധ്നുവന് ച॒രുണാ॒-ഽസ്മിന്. യഃ കാ॒മയേ॑താ॒-ഽമുഷ്മി॑-ല്ലോഁ॒ക ഋ॑ദ്ധ്നുയാ॒മിതി॒ സ പു॑രോ॒ഡാശ॑-ങ്കുര്വീതാ॒-ഽമുഷ്മി॑ന്നേ॒വ ലോ॒ക ഋ॑ദ്ധ്നോതി॒ യദ॒ഷ്ടാക॑പാല॒-സ്തേനാ᳚-ഽഽഗ്നേ॒യോ യ-ത്ത്രി॑കപാ॒ലസ്തേന॑ വൈഷ്ണ॒വ-സ്സമൃ॑ദ്ധ്യൈ॒ യഃ കാ॒മയേ॑താ॒സ്മി-ല്ലോഁ॒ക ഋ॑ദ്ധ്നുയാ॒മിതി॒ സ ച॒രു-ങ്കു॑ര്വീതാ॒ഗ്നേര്ഘൃ॒തം-വിഁഷ്ണോ᳚-സ്തണ്ഡു॒ലാ-സ്തസ്മാ᳚ [-സ്തസ്മാ᳚ത്, ച॒രുഃ കാ॒ര്യോ᳚-ഽസ്മിന്നേ॒വ] 5
-ച്ച॒രുഃ കാ॒ര്യോ᳚-ഽസ്മിന്നേ॒വ ലോ॒ക ഋ॑ദ്ധ്നോത്യാദി॒ത്യോ ഭ॑വതീ॒ യം-വാഁ അദി॑തിര॒സ്യാമേ॒വ പ്രതി॑ തിഷ്ഠ॒ത്യഥോ॑ അ॒സ്യാമേ॒വാധി॑ യ॒ജ്ഞ-ന്ത॑നുതേ॒ യോ വൈ സം॑വഁഥ്സ॒രമുഖ്യ॒-മഭൃ॑ത്വാ॒-ഽഗ്നി-ഞ്ചി॑നു॒തേ യഥാ॑ സാ॒മി ഗര്ഭോ॑-ഽവ॒പദ്യ॑തേ താ॒ദൃഗേ॒വ തദാര്തി॒മാര്ച്ഛേ᳚-ദ്വൈശ്വാന॒ര-ന്ദ്വാദ॑ശകപാല-മ്പു॒രസ്താ॒ന്നിര്വ॑പേ-ഥ്സംവഁഥ്സ॒രോ വാ അ॒ഗ്നി-ര്വൈ᳚ശ്വാന॒രോ യഥാ॑ സംവഁഥ്സ॒രമാ॒പ്ത്വാ [ ] 6
കാ॒ല ആഗ॑തേ വി॒ജായ॑ത ഏ॒വമേ॒വ സം॑വഁഥ്സ॒രമാ॒പ്ത്വാ കാ॒ല ആഗ॑തേ॒-ഽഗ്നി-ഞ്ചി॑നുതേ॒ നാ-ഽഽര്തി॒മാര്ച്ഛ॑ത്യേ॒ഷാ വാ അ॒ഗ്നേഃ പ്രി॒യാ ത॒നൂര്യ-ദ്വൈ᳚ശ്വാന॒രഃ പ്രി॒യാമേ॒വാസ്യ॑ ത॒നുവ॒മവ॑ രുന്ധേ॒ ത്രീണ്യേ॒താനി॑ ഹ॒വീഗ്മ്ഷി॑ ഭവന്തി॒ ത്രയ॑ ഇ॒മേ ലോ॒കാ ഏ॒ഷാം-ലോഁ॒കാനാ॒ഗ്മ്॒ രോഹാ॑യ ॥ 7 ॥
(യ॒ദ്രിയം॑-വാഁ॒യു – ര്യച്ഛ്മ॑ശ്രു॒ണസ്ത-ദ്- വാ॒യോ – ര്നി॒ര്വപ॑തി ദേ॒വതാ॒ – സ്തസ്മാ॑ – ദാ॒പ്ത്വാ – ഷ്ടാത്രിഗ്മ്॑ശച്ച ) (അ. 1)
പ്ര॒ജാപ॑തിഃ പ്ര॒ജാ-സ്സൃ॒ഷ്ട്വാ പ്രേ॒ണാ-ഽനു॒ പ്രാവി॑ശ॒-ത്താഭ്യഃ॒ പുന॒-സ്സമ്ഭ॑വിതു॒-ന്നാശ॑ക്നോ॒-ഥ്സോ᳚-ഽബ്രവീദൃ॒ദ്ധ്നവ॒ദി-ഥ്സ യോ മേ॒തഃ പുന॑-സ്സഞ്ചി॒നവ॒ദിതി॒ ത-ന്ദേ॒വാ-സ്സമ॑ചിന്വ॒-ന്തതോ॒ വൈ ത ആ᳚ര്ധ്നുവ॒ന്॒ യ-ഥ്സ॒മചി॑ന്വ॒-ന്തച്ചിത്യ॑സ്യ ചിത്യ॒ത്വം-യഁ ഏ॒വം-വിഁ॒ദ്വാന॒ഗ്നി-ഞ്ചി॑നു॒ത ഋ॒ദ്ധ്നോത്യേ॒വ കസ്മൈ॒ കമ॒ഗ്നിശ്ചീ॑യത॒ ഇത്യാ॑ഹുരഗ്നി॒വാ- [ഇത്യാ॑ഹുരഗ്നി॒വാന്, അ॒സാ॒നീതി॒ വാ] 8
-ന॑സാ॒നീതി॒ വാ അ॒ഗ്നിശ്ചീ॑യതേ ഽഗ്നി॒വാനേ॒വ ഭ॑വതി॒ കസ്മൈ॒ കമ॒ഗ്നിശ്ചീ॑യത॒ ഇത്യാ॑ഹുര്ദേ॒വാ മാ॑ വേദ॒ന്നിതി॒ വാ അ॒ഗ്നിശ്ചീ॑യതേ വി॒ദുരേ॑ന-ന്ദേ॒വാഃ കസ്മൈ॒ കമ॒ഗ്നിശ്ചീ॑യത॒ ഇത്യാ॑ഹുര്ഗൃ॒ഹ്യ॑സാ॒നീതി॒ വാ അ॒ഗ്നിശ്ചീ॑യതേ ഗൃ॒ഹ്യേ॑വ ഭ॑വതി॒ കസ്മൈ॒ കമ॒ഗ്നിശ്ചീ॑യത॒ ഇത്യാ॑ഹുഃ പശു॒മാന॑സാ॒നീതി॒ വാ അ॒ഗ്നി- [വാ അ॒ഗ്നിഃ, ചീ॒യ॒തേ॒ പ॒ശു॒മാനേ॒വ] 9
-ശ്ചീ॑യതേ പശു॒മാനേ॒വ ഭ॑വതി॒ കസ്മൈ॒ കമ॒ഗ്നിശ്ചീ॑യത॒ ഇത്യാ॑ഹു-സ്സ॒പ്ത മാ॒ പുരു॑ഷാ॒ ഉപ॑ ജീവാ॒നിതി॒ വാ അ॒ഗ്നിശ്ചീ॑യതേ॒ ത്രയഃ॒ പ്രാഞ്ച॒സ്ത്രയഃ॑ പ്ര॒ത്യഞ്ച॑ ആ॒ത്മാ സ॑പ്ത॒മ ഏ॒താവ॑ന്ത ഏ॒വൈന॑മ॒മുഷ്മി॑-ല്ലോഁ॒ക ഉപ॑ ജീവന്തി പ്ര॒ജാപ॑തിര॒ഗ്നിമ॑ചികീഷത॒ ത-മ്പൃ॑ഥി॒വ്യ॑ബ്രവീ॒ന്ന മയ്യ॒ഗ്നി-ഞ്ചേ᳚ഷ്യ॒സേ-ഽതി॑ മാ ധക്ഷ്യതി॒ സാ ത്വാ॑-ഽതിദ॒ഹ്യമാ॑നാ॒ വി ധ॑വിഷ്യേ॒ [വി ധ॑വിഷ്യേ, സ പാപീ॑യാ-] 10
സ പാപീ॑യാ-ന്ഭവിഷ്യ॒സീതി॒ സോ᳚-ഽബ്രവീ॒-ത്തഥാ॒ വാ അ॒ഹ-ങ്ക॑രിഷ്യാമി॒ യഥാ᳚ ത്വാ॒ നാതി॑ധ॒ക്ഷ്യതീതി॒ സ ഇ॒മാമ॒ഭ്യ॑മൃശ-ത്പ്ര॒ജാപ॑തിസ്ത്വാ സാദയതു॒ തയാ॑ ദേ॒വത॑യാ-ഽങ്ഗിര॒സ്വ-ദ്ധ്രു॒വാ സീ॒ദേതീ॒മാമേ॒വേഷ്ട॑കാ-ങ്കൃ॒ത്വോപാ॑-ധ॒ത്താ-ന॑തിദാഹായ॒ യ-ത്പ്രത്യ॒ഗ്നി-ഞ്ചി॑ന്വീ॒ത തദ॒ഭി മൃ॑ശേ-ത്പ്ര॒ജാപ॑തിസ്ത്വാ സാദയതു॒ തയാ॑ ദേ॒വത॑യാ-ഽങ്ഗിര॒സ്വ-ദ്ധ്രു॒വാ സീ॒ദേ- [-ദ്ധ്രു॒വാ സീ॑ദ, ഇതീ॒മാമേ॒വേഷ്ട॑കാ] 11
-തീ॒മാമേ॒വേഷ്ട॑കാ-ങ്കൃ॒ത്വോപ॑ ധ॒ത്തേ-ഽന॑തിദാഹായ പ്ര॒ജാപ॑തിരകാമയത॒ പ്രജാ॑യേ॒യേതി॒ സ ഏ॒തമുഖ്യ॑മപശ്യ॒-ത്തഗ്മ് സം॑വഁഥ്സ॒രമ॑ബിഭ॒സ്തതോ॒ വൈ സ പ്രാജാ॑യത॒ തസ്മാ᳚-ഥ്സംവഁഥ്സ॒ര-മ്ഭാ॒ര്യഃ॑ പ്രൈവ ജാ॑യതേ॒ തം-വഁസ॑വോ-ഽബ്രുവ॒-ന്പ്ര ത്വമ॑ജനിഷ്ഠാ വ॒യ-മ്പ്രജാ॑യാമഹാ॒ ഇതി॒ തം-വഁസു॑ഭ്യഃ॒ പ്രായ॑ച്ഛ॒-ത്ത-ന്ത്രീണ്യഹാ᳚ന്യബിഭരു॒-സ്തേന॒ [-സ്തേന॑, ത്രീണി॑] 12
ത്രീണി॑ ച ശ॒താന്യസൃ॑ജന്ത॒ ത്രയ॑സ്ത്രിഗ്മ്ശത-ഞ്ച॒ തസ്മാ᳚-ത്ത്ര്യ॒ഹ-മ്ഭാ॒ര്യഃ॑ പ്രൈവ ജാ॑യതേ॒ താ-ന്രു॒ദ്രാ അ॑ബ്രുവ॒-ന്പ്ര യൂ॒യമ॑ജനിഢ്വം-വഁ॒യ-മ്പ്രജാ॑യാമഹാ॒ ഇതി॒ തഗ്മ് രു॒ദ്രേഭ്യഃ॒ പ്രായ॑ച്ഛ॒-ന്തഗ്മ് ഷഡഹാ᳚ന്യബിഭരു॒സ്തേന॒ ത്രീണി॑ ച ശ॒താന്യസൃ॑ജന്ത॒ ത്രയ॑സ്ത്രിഗ്മ്ശത-ഞ്ച॒ തസ്മാ᳚-ഥ്ഷഡ॒ഹ-മ്ഭാ॒ര്യഃ॑ പ്രൈവ ജാ॑യതേ॒ താനാ॑ദി॒ത്യാ അ॑ബ്രുവ॒-ന്പ്ര യൂ॒യമ॑ജനിഢ്വം-വഁ॒യ- [-വഁ॒യമ്, പ്ര ജാ॑യാമഹാ॒] 13
-മ്പ്ര ജാ॑യാമഹാ॒ ഇതി॒ തമാ॑ദി॒ത്യേഭ്യഃ॒ പ്രായ॑ച്ഛ॒-ന്ത-ന്ദ്വാദ॒ശാഹാ᳚ന്യബിഭരു॒സ്തേന॒ ത്രീണി॑ ച ശ॒താന്യസൃ॑ജന്ത॒ ത്രയ॑സ്ത്രിഗ്മ്ശത-ഞ്ച॒ തസ്മാ᳚-ദ്ദ്വാദശാ॒ഹ-മ്ഭാ॒ര്യഃ॑ പ്രൈവ ജാ॑യതേ॒ തേന॒ വൈ തേ സ॒ഹസ്ര॑മസൃജന്തോ॒ഖാഗ്മ് സ॑ഹസ്രത॒മീം-യഁ ഏ॒വമുഖ്യഗ്മ്॑ സാഹ॒സ്രം-വേഁദ॒ പ്ര സ॒ഹസ്ര॑-മ്പ॒ശൂനാ᳚പ്നോതി ॥ 14 ॥
(അ॒ഗ്നി॒വാന് – പ॑ശു॒മാന॑സാ॒നീതി॒ വാ അ॒ഗ്നി – ര്ധ॑വിഷ്യേ – മൃശേ-ത്പ്ര॒ജാപ॑തിസ്ത്വാ സാദയതു॒ തയാ॑ ദേ॒വത॑യാ-ഽങ്ഗിര॒സ്വ ധ്രു॒വാ സീ॑ദ॒ – തേന॒ – താനാ॑ദി॒ത്യാ അ॑ബ്രുവ॒-ന്പ്ര യൂ॒യമ॑ജനിഢ്വം-വഁ॒യം – ച॑ത്വാരി॒ഗ്മ്॒ശച്ച॑) (അ. 2)
യജു॑ഷാ॒ വാ ഏ॒ഷാ ക്രി॑യതേ॒ യജു॑ഷാ പച്യതേ॒ യജു॑ഷാ॒ വി മു॑ച്യതേ॒ യദു॒ഖാ സാ വാ ഏ॒ഷൈതര്ഹി॑ യാ॒തയാ᳚മ്നീ॒ സാ ന പുനഃ॑ പ്ര॒യുജ്യേത്യാ॑ഹു॒രഗ്നേ॑ യു॒ക്ഷ്വാ ഹി യേ തവ॑ യു॒ക്ഷ്വാ ഹി ദേ॑വ॒ഹൂത॑മാ॒ഗ്മ്॒ ഇത്യു॒ഖായാ᳚-ഞ്ജുഹോതി॒ തേനൈ॒വൈനാ॒-മ്പുനഃ॒ പ്രയു॑ങ്ക്തേ॒ തേനായാ॑തയാമ്നീ॒ യോ വാ അ॒ഗ്നിം-യോഁഗ॒ ആഗ॑തേ യു॒നക്തി॑ യു॒ങ്ക്തേ യു॑ഞ്ജാ॒നേഷ്വഗ്നേ॑ [യു॑ഞ്ജാ॒നേഷ്വഗ്നേ᳚, യു॒ക്ഷ്വാ ഹി] 15
യു॒ക്ഷ്വാ ഹി യേ തവ॑ യു॒ക്ഷ്വാ ഹി ദേ॑വ॒ഹൂത॑മാ॒ഗ്മ്॒ ഇത്യാ॑ഹൈ॒ഷ വാ അ॒ഗ്നേര്യോഗ॒സ്തേനൈ॒വൈനം॑-യുഁനക്തി യു॒ങ്ക്തേ യു॑ഞ്ജാ॒നേഷു॑ ബ്രഹ്മവാ॒ദിനോ॑ വദന്തി॒ ന്യ॑ങ്ങ॒ഗ്നിശ്ചേ॑ത॒വ്യാ(3) ഉ॑ത്താ॒നാ(3) ഇതി॒ വയ॑സാം॒-വാഁ ഏ॒ഷ പ്ര॑തി॒മയാ॑ ചീയതേ॒ യദ॒ഗ്നിര്യന്ന്യ॑ഞ്ച-ഞ്ചിനു॒യാ-ത്പൃ॑ഷ്ടി॒ത ഏ॑ന॒മാഹു॑തയ ഋച്ഛേയു॒ര്യദു॑ത്താ॒ന-ന്ന പതി॑തുഗ്മ് ശക്നുയാ॒ദസു॑വര്ഗ്യോ-ഽസ്യ സ്യാ-ത്പ്രാ॒ചീന॑-മുത്താ॒ന- [-മുത്താ॒നമ്, പു॒രു॒ഷ॒ശീ॒ര്॒ഷമുപ॑ ദധാതി] 16
-മ്പു॑രുഷശീ॒ര്॒ഷമുപ॑ ദധാതി മുഖ॒ത ഏ॒വൈന॒മാഹു॑തയ ഋച്ഛന്തി॒ നോത്താ॒ന-ഞ്ചി॑നുതേ സുവ॒ര്ഗ്യോ᳚-ഽസ്യ ഭവതി സൌ॒ര്യാ ജു॑ഹോതി॒ ചക്ഷു॑രേ॒വാസ്മി॒-ന്പ്രതി॑ ദധാതി॒ ദ്വിര്ജു॑ഹോതി॒ ദ്വേ ഹി ചക്ഷു॑ഷീ സമാ॒ന്യാ ജു॑ഹോതി സമാ॒നഗ്മ് ഹി ചക്ഷു॒-സ്സമൃ॑ദ്ധ്യൈ ദേവാസു॒രാ-സ്സംയഁ ॑ത്താ ആസ॒-ന്തേ വാ॒മം-വഁസു॒ സ-ന്ന്യ॑ദധത॒ തദ്ദേ॒വാ വാ॑മ॒ഭൃതാ॑-ഽവൃഞ്ജത॒ തദ്വാ॑മ॒ഭൃതോ॑ വാമഭൃ॒ത്ത്വം-യഁദ്വാ॑മ॒ഭൃത॑ മുപ॒ദധാ॑തി വാ॒മമേ॒വ തയാ॒ വസു॒ യജ॑മാനോ॒ ഭ്രാതൃ॑വ്യസ്യ വൃങ്ക്തേ॒ ഹിര॑ണ്യമൂര്ധ്നീ ഭവതി॒ ജ്യോതി॒ര്വൈ ഹിര॑ണ്യ॒-ഞ്ജ്യോതി॑ര്വാ॒മ-ഞ്ജ്യോതി॑ഷൈ॒വാസ്യ॒ ജ്യോതി॑ര്വാ॒മം-വൃഁ ॑ങ്ക്തേ ദ്വിയ॒ജുര്ഭ॑വതി॒ പ്രതി॑ഷ്ഠിത്യൈ ॥ 17 ॥
(യു॒ഞ്ജാ॒നേഷ്വഗ്നേ᳚-പ്രാ॒ചീന॑മുത്താ॒നം – വാഁ ॑മ॒ഭൃതം॒ – ചതു॑ര്വിഗ്മ്ശതിശ്ച) (അ. 3)
ആപോ॒ വരു॑ണസ്യ॒ പത്ന॑യ ആസ॒-ന്താ അ॒ഗ്നിര॒ഭ്യ॑ദ്ധ്യായ॒-ത്താ-സ്സമ॑ഭവ॒-ത്തസ്യ॒ രേതഃ॒ പരാ॑-ഽപത॒-ത്തദി॒യമ॑ഭവ॒ദ്യ-ദ്ദ്വി॒തീയ॑-മ്പ॒രാ-ഽപ॑ത॒-ത്തദ॒സാവ॑ഭവദി॒യം-വൈഁ വി॒രാഡ॒സൌ സ്വ॒രാഡ് യ-ദ്വി॒രാജാ॑വുപ॒ദധാ॑തീ॒മേ ഏ॒വോപ॑ ധത്തേ॒ യദ്വാ അ॒സൌ രേത॑-സ്സി॒ഞ്ചതി॒ തദ॒സ്യാ-മ്പ്രതി॑ തിഷ്ഠതി॒ ത-ത്പ്ര ജാ॑യതേ॒ താ ഓഷ॑ധയോ [ഓഷ॑ധയഃ, വീ॒രുധോ॑] 18
വീ॒രുധോ॑ ഭവന്തി॒ താ അ॒ഗ്നിര॑ത്തി॒ യ ഏ॒വം-വേഁദ॒ പ്രൈവ ജാ॑യതേ-ഽന്നാ॒ദോ ഭ॑വതി॒ യോ രേ॑ത॒സ്വീ സ്യാ-ത്പ്ര॑ഥ॒മായാ॒-ന്തസ്യ॒ ചിത്യാ॑മു॒ഭേ ഉപ॑ ദദ്ധ്യാദി॒മേ ഏ॒വാസ്മൈ॑ സ॒മീചീ॒ രേത॑-സ്സിഞ്ചതോ॒ യ-സ്സി॒ക്തരേ॑താ॒-സ്സ്യാ-ത്പ്ര॑ഥ॒മായാ॒-ന്തസ്യ॒ ചിത്യാ॑മ॒ന്യാമുപ॑ ദദ്ധ്യാദുത്ത॒മായാ॑മ॒ന്യാഗ്മ് രേത॑ ഏ॒വാസ്യ॑ സി॒ക്തമാ॒ഭ്യാമു॑ഭ॒യതഃ॒ പരി॑ ഗൃഹ്ണാതി സംവഁഥ്സ॒ര-ന്ന ക- [സംവഁഥ്സ॒ര-ന്ന കമ്, ച॒ന പ്ര॒ത്യവ॑രോഹേ॒ന്ന] 19
-ഞ്ച॒ന പ്ര॒ത്യവ॑രോഹേ॒ന്ന ഹീമേ കഞ്ച॒ന പ്ര॑ത്യവ॒രോഹ॑ത॒സ്തദേ॑നയോര്വ്ര॒തം-യോഁ വാ അപ॑ ശീര്ഷാണമ॒ഗ്നി-ഞ്ചി॑നു॒തേ-ഽപ॑ശീര്ഷാ॒-ഽമുഷ്മി॑-ല്ലോഁ॒കേ ഭ॑വതി॒ യ-സ്സശീ॑ര്ഷാണ-ഞ്ചിനു॒തേ സശീ॑ര്ഷാ॒ ഽമുഷ്മി॑-ല്ലോഁ॒കേ ഭ॑വതി॒ ചിത്തി॑-ഞ്ജുഹോമി॒ മന॑സാ ഘൃ॒തേന॒ യഥാ॑ ദേ॒വാ ഇ॒ഹാ-ഽഽഗമ॑ന് വീ॒തിഹോ᳚ത്രാ ഋതാ॒വൃധ॑-സ്സമു॒ദ്രസ്യ॑ വ॒യുന॑സ്യ॒ പത്മ॑ന് ജു॒ഹോമി॑ വി॒ശ്വക॑ര്മണേ॒ വിശ്വാ-ഽഹാ-ഽമ॑ര്ത്യഗ്മ് ഹ॒വിരിതി॑ സ്വയമാതൃ॒ണ്ണാമു॑പ॒ധായ॑ ജുഹോ- [ജുഹോതി, ഏ॒തദ്വാ] 20
-ത്യേ॒തദ്വാ അ॒ഗ്നേ-ശ്ശിര॒-സ്സശീ॑ര്ഷാണമേ॒വാഗ്നി-ഞ്ചി॑നുതേ॒ സശീ॑ര്ഷാ॒-ഽമുഷ്മി॑-ല്ലോഁ॒കേ ഭ॑വതി॒ യ ഏ॒വം-വേഁദ॑ സുവ॒ര്ഗായ॒ വാ ഏ॒ഷ ലോ॒കായ॑ ചീയതേ॒ യദ॒ഗ്നിസ്തസ്യ॒ യദയ॑ഥാപൂര്വ-ങ്ക്രി॒യതേ ഽസു॑വര്ഗ്യമസ്യ॒ ത-ഥ്സു॑വ॒ര്ഗ്യോ᳚ ഽഗ്നിശ്ചിതി॑മുപ॒ധായാ॒ഭി മൃ॑ശേ॒ച്ചിത്തി॒മചി॑ത്തി-ഞ്ചിനവ॒ദ്വി വി॒ദ്വാ-ന്പൃ॒ഷ്ഠേവ॑ വീ॒താ വൃ॑ജി॒നാ ച॒ മര്താ᳚-ന്രാ॒യേ ച॑ ന-സ്സ്വപ॒ത്യായ॑ ദേവ॒ ദിതി॑-ഞ്ച॒ രാസ്വാ-ദി॑തിമുരു॒ഷ്യേതി॑ യഥാപൂ॒ര്വമേ॒വൈനാ॒മുപ॑ ധത്തേ॒ പ്രാഞ്ച॑മേന-ഞ്ചിനുതേ സുവ॒ര്ഗ്യോ᳚-ഽസ്യ ഭവതി ॥ 21 ॥
(ഓഷ॑ധയഃ॒ – കം – ജു॑ഹോതി – സ്വപ॒ത്യായാ॒ – ഷ്ടാദ॑ശ ച) (അ. 4)
വി॒ശ്വക॑ര്മാ ദി॒ശാ-മ്പതി॒-സ്സ നഃ॑ പ॒ശൂ-ന്പാ॑തു॒ സോ᳚-ഽസ്മാ-ന്പാ॑തു॒ തസ്മൈ॒ നമഃ॑ പ്ര॒ജാപ॑തീ രു॒ദ്രോ വരു॑ണോ॒ ഽഗ്നിര്ദി॒ശാ-മ്പതി॒-സ്സ നഃ॑ പ॒ശൂ-ന്പാ॑തു॒ സോ᳚-ഽസ്മാ-ന്പാ॑തു॒ തസ്മൈ॒ നമ॑ ഏ॒താ വൈ ദേ॒വതാ॑ ഏ॒തേഷാ᳚-മ്പശൂ॒നാ-മധി॑പതയ॒-സ്താഭ്യോ॒ വാ ഏ॒ഷ ആ വൃ॑ശ്ച്യതേ॒ യഃ പ॑ശുശീ॒ര്॒ഷാണ്യു॑പ॒ ദധാ॑തി ഹിരണ്യേഷ്ട॒കാ ഉപ॑ ദധാത്യേ॒താഭ്യ॑ ഏ॒വ ദേ॒വതാ᳚ഭ്യോ॒ നമ॑സ്കരോതി ബ്രഹ്മവാ॒ദിനോ॑ [ബ്രഹ്മവാ॒ദിനഃ॑, വ॒ദ॒ന്ത്യ॒ഗ്നൌ ഗ്രാ॒മ്യാ-] 22
വദന്ത്യ॒ഗ്നൌ ഗ്രാ॒മ്യാ-ന്പ॒ശൂ-ന്പ്ര ദ॑ധാതി ശു॒ചാ-ഽഽര॒ണ്യാന॑ര്പയതി॒ കി-ന്തത॒ ഉച്ഛിഗ്മ്॑ഷ॒തീതി॒ യദ്ധി॑രണ്യേഷ്ട॒കാ ഉ॑പ॒ദധാ᳚ത്യ॒മൃതം॒-വൈഁ ഹിര॑ണ്യമ॒മൃതേ॑നൈ॒വ ഗ്രാ॒മ്യേഭ്യഃ॑ പ॒ശുഭ്യോ॑ ഭേഷ॒ജ-ങ്ക॑രോതി॒ നൈനാന്॑ ഹിനസ്തി പ്രാ॒ണോ വൈ പ്ര॑ഥ॒മാ സ്വ॑യമാതൃ॒ണ്ണാ വ്യാ॒നോ ദ്വി॒തീയാ॑-ഽപാ॒നസ്തൃ॒തീയാ-ഽനു॒ പ്രാ-ഽണ്യാ᳚-ത്പ്രഥ॒മാഗ് സ്വ॑യമാതൃ॒ണ്ണാമു॑പ॒ധായ॑ പ്രാ॒ണേനൈ॒വ പ്രാ॒ണഗ്മ് സമ॑ര്ധയതി॒ വ്യ॑ന്യാ- [സമ॑ര്ധയതി॒ വ്യ॑ന്യാത്, ദ്വി॒തീയാ॑മുപ॒ധായ॑] 23
-ദ്ദ്വി॒തീയാ॑മുപ॒ധായ॑ വ്യാ॒നേനൈ॒വ വ്യാ॒നഗ്മ് സമ॑ര്ധയ॒ത്യപാ᳚ന് യാത്തൃ॒തീയാ॑മുപ॒ധായാ॑-പാ॒നേനൈ॒വാപാ॒നഗ്മ് സമ॑ര്ധയ॒ത്യഥോ᳚ പ്രാ॒ണൈരേ॒വൈന॒ഗ്മ്॒ സമി॑ന്ധേ॒ ഭൂര്ഭുവ॒-സ്സുവ॒രിതി॑ സ്വയമാതൃ॒ണ്ണാ ഉപ॑ ദധാതീ॒മേ വൈ ലോ॒കാ-സ്സ്വ॑യമാതൃ॒ണ്ണാ ഏ॒താഭിഃ॒ ഖലു॒വൈ വ്യാഹൃ॑തീഭിഃ പ്ര॒ജാപ॑തിഃ॒ പ്രാ-ഽജാ॑യത॒ യദേ॒താഭി॒ര്വ്യാഹൃ॑തീഭി-സ്സ്വയമാതൃ॒ണ്ണാ ഉ॑പ॒ദധാ॑തീ॒മാനേ॒വ ലോ॒കാനു॑പ॒ധായൈ॒ഷു [ ] 24
ലോ॒കേഷ്വധി॒ പ്രജാ॑യതേ പ്രാ॒ണായ॑ വ്യാ॒നായാ॑പാ॒നായ॑ വാ॒ചേ ത്വാ॒ ചക്ഷു॑ഷേ ത്വാ॒ തയാ॑ ദേ॒വത॑യാ-ഽങ്ഗിര॒സ്വ-ദ്ധ്രു॒വാ സീ॑ദാ॒ഗ്നിനാ॒ വൈ ദേ॒വാ-സ്സു॑വ॒ര്ഗം-ലോഁ॒കമ॑ജിഗാഗ്മ്സ॒-ന്തേന॒ പതി॑തു॒-ന്നാശ॑ക്നുവ॒-ന്ത ഏ॒താശ്ചത॑സ്ര-സ്സ്വയമാതൃ॒ണ്ണാ അ॑പശ്യ॒-ന്താ ദി॒ക്ഷൂപാ॑ദധത॒ തേന॑ സ॒ര്വത॑ശ്ചക്ഷുഷാ സുവ॒ര്ഗം-ലോഁ॒കമാ॑യ॒ന്॒ യച്ചത॑സ്ര-സ്സ്വയമാതൃ॒ണ്ണാ ദി॒ക്ഷൂ॑പ॒ദധാ॑തി സ॒ര്വത॑ശ്ചക്ഷുഷൈ॒വ തദ॒ഗ്നിനാ॒ യജ॑മാന-സ്സുവ॒ര്ഗം-ലോഁ॒കമേ॑തി ॥ 25 ॥
(ബ്ര॒ഹ്മ॒വാ॒ദിനോ॒ – വ്യ॑ന്യാ – ദേ॒ഷു – യജ॑മാന॒ – സ്ത്രീണി॑ ച) (അ. 5)
അഗ്ന॒ ആ യാ॑ഹി വീ॒തയ॒ ഇത്യാ॒ഹാ-ഹ്വ॑തൈ॒വൈന॑-മ॒ഗ്നി-ന്ദൂ॒തം-വൃഁ ॑ണീമഹ॒ ഇത്യാ॑ഹ ഹൂ॒ത്വൈവൈനം॑-വൃഁണീതേ॒ ഽഗ്നിനാ॒-ഽഗ്നി-സ്സമി॑ദ്ധ്യത॒ ഇത്യാ॑ഹ॒ സമി॑ന്ധ ഏ॒വൈന॑മ॒ഗ്നിര്വൃ॒ത്രാണി॑ ജങ്ഘന॒ദിത്യാ॑ഹ॒ സമി॑ദ്ധ ഏ॒വാസ്മി॑ന്നിന്ദ്രി॒യ-ന്ദ॑ധാത്യ॒ഗ്നേ-സ്സ്തോമ॑-മ്മനാമഹ॒ ഇത്യാ॑ഹ മനു॒ത ഏ॒വൈന॑മേ॒താനി॒ വാ അഹ്നാഗ്മ്॑ രൂ॒പാ- [രൂ॒പാണി॑, അ॒ന്വ॒ഹമേ॒വൈന॑-] 26
-ണ്യ॑ന്വ॒ഹമേ॒വൈന॑-ഞ്ചിനു॒തേ ഽവാഹ്നാഗ്മ്॑ രൂ॒പാണി॑ രുന്ധേ ബ്രഹ്മവാ॒ദിനോ॑ വദന്തി॒ കസ്മാ᳚-ഥ്സ॒ത്യാദ്യാ॒തയാ᳚മ്നീര॒ന്യാ ഇഷ്ട॑കാ॒ അയാ॑തയാമ്നീ ലോക-മ്പൃ॒ണേത്യൈ᳚ന്ദ്രാ॒ഗ്നീ ഹി ബാ॑ര്ഹസ്പ॒ത്യേതി॑ ബ്രൂയാദിന്ദ്രാ॒ഗ്നീ ച॒ ഹി ദേ॒വാനാ॒-മ്ബൃഹ॒സ്പതി॒ശ്ചാ-യാ॑തയാമാനോ ഽനുച॒രവ॑തീ ഭവ॒ത്യജാ॑മിത്വായാ -നു॒ഷ്ടുഭാ-ഽനു॑ ചരത്യാ॒ത്മാ വൈ ലോ॑ക-മ്പൃ॒ണാ പ്രാ॒ണോ॑ ഽനു॒ഷ്ടു-പ്തസ്മാ᳚-ത്പ്രാ॒ണ-സ്സര്വാ॒ണ്യങ്ഗാ॒ന്യനു॑ ചരതി॒ താ അ॑സ്യ॒ സൂദ॑ദോഹസ॒ [സൂദ॑ദോഹസഃ, ഇത്യാ॑ഹ॒] 27
ഇത്യാ॑ഹ॒ തസ്മാ॒-ത്പരു॑ഷിപരുഷി॒ രസ॒-സ്സോമഗ്ഗ്॑ ശ്രീണന്തി॒ പൃശ്ഞ॑യ॒ ഇത്യാ॒ഹാന്നം॒-വൈഁ പൃശ്ഞ്യന്ന॑മേ॒വാവ॑ രുന്ധേ॒-ഽര്കോ വാ അ॒ഗ്നിര॒ര്കോ-ഽന്ന॒മന്ന॑മേ॒വാവ॑ രുന്ധേ॒ ജന്മ॑-ന്ദേ॒വാനാം॒-വിഁശ॑സ്ത്രി॒ഷ്വാ രോ॑ച॒നേ ദി॒വ ഇത്യാ॑ഹേ॒മാനേ॒വാസ്മൈ॑ ലോ॒കാന് ജ്യോതി॑ഷ്മതഃ കരോതി॒ യോ വാ ഇഷ്ട॑കാനാ-മ്പ്രതി॒ഷ്ഠാം-വേഁദ॒ പ്രത്യേ॒വ തി॑ഷ്ഠതി॒ തയാ॑ ദേ॒വത॑യാ-ഽങ്ഗിര॒സ്വ-ദ്ധ്രു॒വാ സീ॒ദേത്യാ॑ഹൈ॒ഷാ വാ ഇഷ്ട॑കാനാ-മ്പ്രതി॒ഷ്ഠാ യ ഏ॒വം-വേഁദ॒ പ്രത്യേ॒വതി॑ഷ്ഠതി ॥ 28 ॥
(രൂ॒പാണി॒ – സൂദ॑ദോഹസ॒ – സ്തയാ॒ – ഷോഡ॑ശ ച) (അ. 6)
സു॒വ॒ര്ഗായ॒ വാ ഏ॒ഷ ലോ॒കായ॑ ചീയതേ॒ യദ॒ഗ്നിര്വജ്ര॑ ഏകാദ॒ശിനീ॒ യദ॒ഗ്നാവേ॑കാദ॒ശിനീ᳚-മ്മിനു॒യാ-ദ്വജ്രേ॑ണൈനഗ്മ് സുവ॒ര്ഗാല്ലോ॒കാദ॒ന്തര്ദ॑ദ്ധ്യാ॒ദ്യന്ന മി॑നു॒യാ-ഥ്സ്വരു॑ഭിഃ പ॒ശൂന് വ്യ॑ര്ധയേദേകയൂ॒പ-മ്മി॑നോതി॒ നൈനം॒-വഁജ്രേ॑ണ സുവ॒ര്ഗാല്ലോ॒കാദ॑ന്ത॒ര്ദധാ॑തി॒ ന സ്വരു॑ഭിഃ പ॒ശൂന് വ്യ॑ര്ധയതി॒ വി വാ ഏ॒ഷ ഇ॑ന്ദ്രി॒യേണ॑ വീ॒ര്യേ॑ണര്ധ്യതേ॒ യോ᳚-ഽഗ്നി-ഞ്ചി॒ന്വ-ന്ന॑ധി॒ക്രാമ॑ത്യൈന്ദ്രി॒യ- [-ന്ന॑ധി॒ക്രാമ॑ത്യൈന്ദ്രി॒യാ, ഋ॒ചാ ഽഽക്രമ॑ണ॒-] 29
-ര്ചാ ഽഽക്രമ॑ണ॒-മ്പ്രതീഷ്ട॑കാ॒മുപ॑ ദദ്ധ്യാ॒ന്നേന്ദ്രി॒യേണ॑ വീ॒ര്യേ॑ണ॒ വ്യൃ॑ദ്ധ്യതേ രു॒ദ്രോ വാ ഏ॒ഷ യദ॒ഗ്നിസ്തസ്യ॑ തി॒സ്ര-ശ്ശ॑ര॒വ്യാഃ᳚ പ്ര॒തീചീ॑ തി॒രശ്ച്യ॒നൂചീ॒ താഭ്യോ॒ വാ ഏ॒ഷ ആ വൃ॑ശ്ച്യതേ॒ യോ᳚-ഽഗ്നി-ഞ്ചി॑നു॒തേ᳚ ഽഗ്നി-ഞ്ചി॒ത്വാ തി॑സൃധ॒ന്വമയാ॑ചിത-മ്ബ്രാഹ്മ॒ണായ॑ ദദ്യാ॒-ത്താഭ്യ॑ ഏ॒വ നമ॑സ്കരോ॒ത്യഥോ॒ താഭ്യ॑ ഏ॒വാ-ഽഽത്മാന॒-ന്നിഷ്ക്രീ॑ണീതേ॒ യത്തേ॑ രുദ്ര പു॒രോ [രുദ്ര പു॒രഃ, ധനു॒സ്ത-ദ്വാതോ॒] 30
ധനു॒സ്ത-ദ്വാതോ॒ അനു॑ വാതു തേ॒ തസ്മൈ॑ തേ രുദ്ര സംവഁഥ്സ॒രേണ॒ നമ॑സ്കരോമി॒ യത്തേ॑ രുദ്ര ദക്ഷി॒ണാ ധനു॒സ്ത-ദ്വാതോ॒ അനു॑ വാതു തേ॒ തസ്മൈ॑ തേ രുദ്ര പരിവഥ്സ॒രേണ॒ നമ॑സ്കരോമി॒ യത്തേ॑ രുദ്ര പ॒ശ്ചാദ്ധനു॒സ്ത-ദ്വാതോ॒ അനു॑ വാതു തേ॒ തസ്മൈ॑ തേ രുദ്രേദാവഥ്സ॒രേണ॒ നമ॑സ്കരോമി॒ യത്തേ॑ രുദ്രോത്ത॒രാ-ദ്ധനു॒സ്ത- [ദ്ധനു॒സ്തത്, വാതോ॒] 31
-ദ്വാതോ॒ അനു॑ വാതു തേ॒ തസ്മൈ॑ തേ രുദ്രേദുവഥ്സ॒രേണ॒ നമ॑സ്കരോമി॒ യത്തേ॑ രുദ്രോ॒പരി॒ ധനു॒സ്ത-ദ്വാതോ॒ അനു॑ വാതു തേ॒ തസ്മൈ॑ തേ രുദ്ര വഥ്സ॒രേണ॒ നമ॑സ്കരോമി രു॒ദ്രോ വാ ഏ॒ഷ യദ॒ഗ്നി-സ്സ യഥാ᳚ വ്യാ॒ഘ്രഃ ക്രു॒ദ്ധ-സ്തിഷ്ഠ॑ത്യേ॒വം-വാഁ ഏ॒ഷ ഏ॒തര്ഹി॒ സഞ്ചി॑തമേ॒തൈരുപ॑ തിഷ്ഠതേ നമസ്കാ॒രൈ-രേ॒വൈനഗ്മ്॑ ശമയതി॒ യേ᳚-ഽഗ്നയഃ॑ – [യേ᳚-ഽഗ്നയഃ॑, പു॒രീ॒ഷ്യാഃ᳚] 32
പുരീ॒ഷ്യാഃ᳚ പ്രവി॑ഷ്ടാഃ പൃഥി॒വീമനു॑ । തേഷാ॒-ന്ത്വമ॑സ്യുത്ത॒മഃ പ്രണോ॑ ജീ॒വാത॑വേ സുവ ॥ ആപ॑-ന്ത്വാ-ഽഗ്നേ॒ മന॒സാ ഽഽപ॑-ന്ത്വാ-ഽഗ്നേ॒ തപ॒സാ ഽഽപ॑-ന്ത്വാ-ഽഗ്നേ ദീ॒ക്ഷയാ ഽഽപ॑-ന്ത്വാ-ഽഗ്ന ഉപ॒സദ്ഭി॒രാപ॑-ന്ത്വാ-ഽഗ്നേ സു॒ത്യയാ-ഽഽപ॑-ന്ത്വാ-ഽഗ്നേ॒ ദക്ഷി॑ണാഭി॒രാപ॑-ന്ത്വാ-ഽഗ്നേ ഽവഭൃ॒ഥേനാപ॑-ന്ത്വാ-ഽഗ്നേ വ॒ശയാ ഽഽപ॑-ന്ത്വാ-ഽഗ്നേ സ്വഗാകാ॒രേണേത്യാ॑ഹൈ॒ ഷാ വാ അ॒ഗ്നേരാപ്തി॒സ്തയൈ॒വൈന॑മാപ്നോതി ॥ 33 ॥
(ഐ॒ന്ദ്രി॒യാ – പു॒ര – ഉ॑ത്ത॒രാദ്ധനു॒സ്ത- ദ॒ഗ്നയ॑ – ആഹാ॒ – ഷ്ടൌ ച॑) (അ. 7)
ഗാ॒യ॒ത്രേണ॑ പു॒രസ്താ॒ദുപ॑ തിഷ്ഠതേ പ്രാ॒ണമേ॒വാസ്മി॑-ന്ദധാതി ബൃഹ-ദ്രഥന്ത॒രാഭ്യാ᳚-മ്പ॒ക്ഷാവോജ॑ ഏ॒വാസ്മി॑-ന്ദധാത്യൃതു॒സ്ഥായ॑ജ്ഞാ-യ॒ജ്ഞിയേ॑ന॒ പുച്ഛ॑മൃ॒തുഷ്വേ॒വ പ്രതി॑ തിഷ്ഠതി പൃ॒ഷ്ഠൈരുപ॑ തിഷ്ഠതേ॒ തേജോ॒ വൈ പൃ॒ഷ്ഠാനി॒ തേജ॑ ഏ॒വാസ്മി॑-ന്ദധാതി പ്ര॒ജാപ॑തിര॒ഗ്നിമ॑സൃജത॒ സോ᳚-ഽസ്മാ-ഥ്സൃ॒ഷ്ടഃ പരാം॑ഐ॒-ത്തം-വാഁ ॑രവ॒ന്തീയേ॑നാ-വാരയത॒ ത-ദ്വാ॑രവ॒ന്തീയ॑സ്യ വാരവന്തീയ॒ത്വഗ്ഗ് ശ്യൈ॒തേന॑ ശ്യേ॒തീ അ॑കുരുത॒ തച്ഛ്യൈ॒തസ്യ॑ ശ്യൈത॒ത്വം- [ശ്യൈത॒ത്വമ്, യ-ദ്വാ॑രവ॒ന്തീയേ॑നോപ॒തിഷ്ഠ॑തേ] 34
-യഁ-ദ്വാ॑രവ॒ന്തീയേ॑നോപ॒തിഷ്ഠ॑തേ വാ॒രയ॑ത ഏ॒വൈനഗ്ഗ്॑ ശ്യൈ॒തേന॑ ശ്യേ॒തീ കു॑രുതേ പ്ര॒ജാപ॑തേ॒ര്ഹൃദ॑യേനാ-പിപ॒ക്ഷ-മ്പ്രത്യുപ॑ തിഷ്ഠതേ പ്രേ॒മാണ॑മേ॒വാസ്യ॑ ഗച്ഛതി॒ പ്രാച്യാ᳚ ത്വാ ദി॒ശാ സാ॑ദയാമി ഗായ॒ത്രേണ॒ ഛന്ദ॑സാ॒-ഽഗ്നിനാ॑ ദേ॒വത॑യാ॒-ഽഗ്നേ-ശ്ശീ॒ര്ഷ്ണാഗ്നേ-ശ്ശിര॒ ഉപ॑ ദധാമി॒ ദക്ഷി॑ണയാ ത്വാ ദി॒ശാ സാ॑ദയാമി॒ ത്രൈഷ്ടു॑ഭേന॒ ഛന്ദ॒സേന്ദ്രേ॑ണ ദേ॒വത॑യാ॒-ഽഗ്നേഃ പ॒ക്ഷേണാ॒ഗ്നേഃ പ॒ക്ഷമുപ॑ ദധാമി പ്ര॒തീച്യാ᳚ ത്വാ ദി॒ശാ സാ॑ദയാമി॒ [ദി॒ശാ സാ॑ദയാമി, ജാഗ॑തേന॒] 35
ജാഗ॑തേന॒ ഛന്ദ॑സാ സവി॒ത്രാ ദേ॒വത॑യാ॒-ഽഗ്നേഃ പുച്ഛേ॑നാ॒ഗ്നേഃ പുച്ഛ॒മുപ॑ ദധാ॒മ്യുദീ᳚ച്യാ ത്വാ ദി॒ശാ സാ॑ദയാ॒മ്യാനു॑ഷ്ടുഭേന॒ ഛന്ദ॑സാ മി॒ത്രാവരു॑ണാഭ്യാം ഏ॒വത॑യാ॒-ഽഗ്നേഃ പ॒ക്ഷേണാ॒ഗ്നേഃ പ॒ക്ഷമുപ॑ ദധാമ്യൂ॒ര്ധ്വയാ᳚ ത്വാ ദി॒ശാ സാ॑ദയാമി॒ പാങ്ക്തേ॑ന॒ ഛന്ദ॑സാ॒ ബൃഹ॒സ്പതി॑നാ ദേ॒വത॑യാ॒-ഽഗ്നേഃ പൃ॒ഷ്ഠേനാ॒ഗ്നേഃ പൃ॒ഷ്ഠമുപ॑ ദധാമി॒ യോ വാ അപാ᳚ത്മാനമ॒ഗ്നി-ഞ്ചി॑നു॒തേ-ഽപാ᳚ത്മാ॒-ഽമുഷ്മി॑-ല്ലോഁ॒കേ ഭ॑വതി॒ യ-സ്സാത്മാ॑ന-ഞ്ചിനു॒തേ സാത്മാ॒-ഽമുഷ്മി॑-ല്ലോഁ॒കേ ഭ॑വത്യാത്മേഷ്ട॒കാ ഉപ॑ ദധാത്യേ॒ഷ വാ അ॒ഗ്നേരാ॒ത്മാ സാത്മാ॑നമേ॒വാഗ്നി-ഞ്ചി॑നുതേ॒ സാത്മാ॒-ഽമുഷ്മി॑-ല്ലോഁ॒കേ ഭ॑വതി॒ യ ഏ॒വം-വേഁദ॑ ॥ 36 ॥
(ശ്യൈ॒ത॒ത്വം – പ്ര॒തീച്യാ᳚ ത്വാ ദി॒ശാ സാ॑ദയാമി॒ – യ-സ്സാത്മാ॑ന-ഞ്ചിനു॒തേ – ദ്വാവിഗ്മ്॑ശതിശ്ച) (അ. 8)
അഗ്ന॑ ഉദധേ॒ യാ ത॒ ഇഷു॑ര്യു॒വാ നാമ॒ തയാ॑ നോ മൃഡ॒ തസ്യാ᳚സ്തേ॒ നമ॒സ്തസ്യാ᳚സ്ത॒ ഉപ॒ ജീവ॑ന്തോ ഭൂയാ॒സ്മാഗ്നേ॑ ദുദ്ധ്ര ഗഹ്യ കിഗ്മ്ശില വന്യ॒ യാ ത॒ ഇഷു॑ര്യു॒വാ നാമ॒ തയാ॑ നോ മൃഡ॒ തസ്യാ᳚സ്തേ॒ നമ॒സ്തസ്യാ᳚സ്ത॒ ഉപ॒ ജീവ॑ന്തോ ഭൂയാസ്മ॒ പഞ്ച॒ വാ ഏ॒തേ᳚-ഽഗ്നയോ॒ യച്ചിത॑യ ഉദ॒ധിരേ॒വ നാമ॑ പ്രഥ॒മോ ദു॒ദ്ധ്രോ [ദു॒ദ്ധ്രഃ, ദ്വി॒തീയോ॒] 37
ദ്വി॒തീയോ॒ ഗഹ്യ॑സ്തൃ॒തീയഃ॑ കിഗ്മ്ശി॒ലശ്ച॑തു॒ര്ഥോ വന്യഃ॑ പഞ്ച॒മസ്തേഭ്യോ॒ യദാഹു॑തീ॒ര്ന ജു॑ഹു॒യാദ॑ദ്ധ്വ॒ര്യു-ഞ്ച॒ യജ॑മാന-ഞ്ച॒ പ്ര ദ॑ഹേയു॒ര്യദേ॒താ ആഹു॑തീര്ജു॒ഹോതി॑ ഭാഗ॒ധേയേ॑നൈ॒വൈനാ᳚ഞ്ഛമയതി॒ നാ-ഽഽര്തി॒മാര്ച്ഛ॑ത്യദ്ധ്വ॒ര്യുര്ന യജ॑മാനോ॒ വാമ്മ॑ ആ॒സ-ന്ന॒സോഃ പ്രാ॒ണോ᳚-ഽക്ഷ്യോശ്ചക്ഷുഃ॒ കര്ണ॑യോ॒-ശ്ശ്രോത്ര॑-മ്ബാഹു॒വോര്ബല॑-മൂരു॒വോരോജോ-ഽരി॑ഷ്ടാ॒ വിശ്വാ॒ന്യങ്ഗാ॑നി ത॒നൂ- [ത॒നൂഃ, ത॒നുവാ॑ മേ] 38
-സ്ത॒നുവാ॑ മേ സ॒ഹ നമ॑സ്തേ അസ്തു॒ മാ മാ॑ ഹിഗ്മ്സീ॒രപ॒ വാ ഏ॒തസ്മാ᳚-ത്പ്രാ॒ണാഃ ക്രാ॑മന്തി॒ യോ᳚-ഽഗ്നി-ഞ്ചി॒ന്വന്ന॑ധി॒ ക്രാമ॑തി॒ വാമ്മ॑ ആ॒സ-ന്ന॒സോഃ പ്രാ॒ണ ഇത്യാ॑ഹ പ്രാ॒ണാനേ॒വാ-ഽഽത്മ-ന്ധ॑ത്തേ॒ യോ രു॒ദ്രോ അ॒ഗ്നൌ യോ അ॒ഫ്സു യ ഓഷ॑ധീഷു॒ യോ രു॒ദ്രോ വിശ്വാ॒ ഭുവ॑നാ-ഽഽവി॒വേശ॒ തസ്മൈ॑ രു॒ദ്രായ॒ നമോ॑ അ॒സ്ത്വാഹു॑തിഭാഗാ॒ വാ അ॒ന്യേ രു॒ദ്രാ ഹ॒വിര്ഭാ॑ഗാ [രു॒ദ്രാ ഹ॒വിര്ഭാ॑ഗാഃ, അ॒ന്യേ ശ॑തരു॒ദ്രീയഗ്മ്॑] 39
അ॒ന്യേ ശ॑തരു॒ദ്രീയഗ്മ്॑ ഹു॒ത്വാ ഗാ॑വീധു॒ക-ഞ്ച॒രുമേ॒തേന॒ യജു॑ഷാ ചര॒മായാ॒മിഷ്ട॑കായാ॒-ന്നി ദ॑ദ്ധ്യാ-ദ്ഭാഗ॒ധേയേ॑നൈ॒വൈനഗ്മ്॑ ശമയതി॒ തസ്യ॒ ത്വൈ ശ॑തരു॒ദ്രീയഗ്മ്॑ ഹു॒തമിത്യാ॑ഹു॒ര്യസ്യൈ॒തദ॒ഗ്നൌ ക്രി॒യത॒ ഇതി॒ വസ॑വസ്ത്വാ രു॒ദ്രൈഃ പു॒രസ്താ᳚-ത്പാന്തു പി॒തര॑സ്ത്വാ യ॒മരാ॑ജാനഃ പി॒തൃഭി॑ര്ദക്ഷിണ॒തഃ പാ᳚ന്ത്വാദി॒ത്യാസ്ത്വാ॒ വിശ്വൈ᳚ര്ദേ॒വൈഃ പ॒ശ്ചാ-ത്പാ᳚ന്തു ദ്യുതാ॒നസ്ത്വാ॑ മാരു॒തോ മ॒രുദ്ഭി॑രുത്തര॒തഃ പാ॑തു [ ] 40
ദേ॒വാസ്ത്വേന്ദ്ര॑ജ്യേഷ്ഠാ॒ വരു॑ണരാജാനോ॒ ഽധസ്താ᳚ച്ചോ॒-പരി॑ഷ്ഠാച്ച പാന്തു॒ ന വാ ഏ॒തേന॑ പൂ॒തോ ന മേദ്ധ്യോ॒ ന പ്രോക്ഷി॑തോ॒ യദേ॑ന॒മതഃ॑ പ്രാ॒ചീന॑-മ്പ്രോ॒ക്ഷതി॒ യ-ഥ്സഞ്ചി॑ത॒മാജ്യേ॑ന പ്രോ॒ക്ഷതി॒ തേന॑ പൂ॒തസ്തേന॒ മേദ്ധ്യ॒സ്തേന॒ പ്രോക്ഷി॑തഃ ॥ 41 ॥
(ദു॒ധ്ര – സ്ത॒നൂ – ര്ഹ॒വിര്ഭാ॑ഗാഃ – പാതു॒ – ദ്വാത്രിഗ്മ്॑ശച്ച) (അ. 9)
സ॒മീചീ॒ നാമാ॑സി॒ പ്രാചീ॒ ദിക്തസ്യാ᳚സ്തേ॒ ഽഗ്നിരധി॑പതി രസി॒തോ ര॑ക്ഷി॒താ യശ്ചാധി॑പതി॒ ര്യശ്ച॑ ഗോ॒പ്താ താഭ്യാ॒-ന്നമ॒സ്തൌനോ॑ മൃഡയതാ॒-ന്തേ യ-ന്ദ്വി॒ഷ്മോ യശ്ച॑ നോ॒ ദ്വേഷ്ടി॒ തം-വാഁ॒-ഞ്ജമ്ഭേ॑ ദധാമ്യോജ॒സ്വിനീ॒ നാമാ॑സി ദക്ഷി॒ണാ ദി-ക്തസ്യാ᳚സ്ത॒ ഇന്ദ്രോ-ഽധി॑പതിഃ॒ പൃദാ॑കുഃ॒ പ്രാചീ॒ നാമാ॑സി പ്ര॒തീചീ॒ ദി-ക്തസ്യാ᳚സ്തേ॒ [ദി-ക്തസ്യാ᳚സ്തേ, സോമോ-ഽധി॑പതി-] 42
സോമോ-ഽധി॑പതി-സ്സ്വ॒ജോ॑ ഽവ॒സ്ഥാവാ॒ നാമാ॒-സ്യുദീ॑ചീ॒ ദി-ക്തസ്യാ᳚സ്തേ॒ വരു॒ണോ-ഽധി॑പതി-സ്തി॒രശ്ച॑ രാജി॒-രധി॑പത്നീ॒ നാമാ॑സി ബൃഹ॒തീ ദി-ക്തസ്യാ᳚സ്തേ॒ ബൃഹ॒സ്പതി॒-രധി॑പതി-ശ്ശ്വി॒ത്രോ വ॒ശിനീ॒ നാമാ॑സീ॒യ-ന്ദി-ക്തസ്യാ᳚സ്തേ യ॒മോ-ഽധി॑പതിഃ ക॒ല്മാഷ॑ ഗ്രീവോ രക്ഷി॒താ യശ്ചാധി॑പതി॒ ര്യശ്ച॑ ഗോ॒പ്താ താഭ്യാ॒-ന്നമ॒സ്തൌ നോ॑ മൃഡയതാ॒-ന്തേ യ-ന്ദ്വി॒ഷ്മോ യശ്ച॑ [ ] 43
നോ॒ ദ്വേഷ്ടി॒ തം-വാഁ॒-ഞ്ജമ്ഭേ॑ ദധാമ്യേ॒താ വൈ ദേ॒വതാ॑ അ॒ഗ്നി-ഞ്ചി॒തഗ്മ് ര॑ക്ഷന്തി॒ താഭ്യോ॒ യദാഹു॑തീ॒ര്ന ജു॑ഹു॒യാ-ദ॑ദ്ധ്വ॒ര്യു-ഞ്ച॒ യജ॑മാന-ഞ്ച ധ്യായേയു॒ര്യദേ॒താ ആഹു॑തീര്ജു॒ഹോതി॑ ഭാഗ॒ധേയേ॑നൈ॒വൈനാ᳚-ഞ്ഛമയതി॒ നാ-ഽഽര്തി॒-മാര്ച്ഛ॑ത്യദ്ധ്വ॒ര്യുര്ന യജ॑മാനോ ഹേ॒തയോ॒ നാമ॑ സ്ഥ॒ തേഷാം᳚-വഃ ഁപു॒രോ ഗൃ॒ഹാ അ॒ഗ്നിര്വ॒ ഇഷ॑വ-സ്സലി॒ലോ നി॑ലി॒പാ-ന്നാമ॑ [ ] 44
സ്ഥ॒ തേഷാം᳚-വോഁ ദക്ഷി॒ണാ ഗൃ॒ഹാഃ പി॒തരോ॑ വ॒ ഇഷ॑വ॒-സ്സഗ॑രോ വ॒ജ്രിണോ॒ നാമ॑ സ്ഥ॒ തേഷാം᳚-വഃ ഁപ॒ശ്ചാ-ദ്ഗൃ॒ഹാ-സ്സ്വപ്നോ॑ വ॒ ഇഷ॑വോ॒ ഗഹ്വ॑രോ ഽവ॒സ്ഥാവാ॑നോ॒ നാമ॑ സ്ഥ॒ തേഷാം᳚-വഁ ഉത്ത॒രാ-ദ്ഗൃ॒ഹാ ആപോ॑ വ॒ ഇഷ॑വ-സ്സമു॒ദ്രോ-ഽധി॑പതയോ॒ നാമ॑ സ്ഥ॒ തേഷാം᳚-വഁ ഉ॒പരി॑ ഗൃ॒ഹാ വ॒ര്॒ഷം-വഁ॒ ഇഷ॒വോ-ഽവ॑സ്വാന് ക്ര॒വ്യാ നാമ॑ സ്ഥ॒ പാര്ഥി॑വാ॒-സ്തേഷാം᳚-വഁ ഇ॒ഹ ഗൃ॒ഹാ [ഗൃ॒ഹാഃ, അന്നം॑-വഁ॒] 45
അന്നം॑-വഁ॒ ഇഷ॑വോ ഽനിമി॒ഷോ വാ॑തനാ॒മ-ന്തേഭ്യോ॑ വോ॒ നമ॒സ്തേ നോ॑ മൃഡയത॒ തേ യ-ന്ദ്വി॒ഷ്മോ യശ്ച॑ നോ॒ ദ്വേഷ്ടി॒ തം-വോഁ॒ ജമ്ഭേ॑ ദധാമി ഹു॒താദോ॒ വാ അ॒ന്യേ ദേ॒വാ അ॑ഹു॒താദോ॒-ഽന്യേ താന॑ഗ്നി॒ചിദേ॒വോഭയാ᳚-ന്പ്രീണാതി ദ॒ദ്ധ്നാ മ॑ധുമി॒ശ്രേണൈ॒താ ആഹു॑തീര്ജുഹോതി ഭാഗ॒ധേയേ॑നൈ॒വൈനാ᳚-ന്പ്രീണാ॒ത്യഥോ॒ ഖല്വാ॑ഹു॒രിഷ്ട॑കാ॒ വൈ ദേ॒വാ അ॑ഹു॒താദ॒ ഇ- [അ॑ഹു॒താദ॒ ഇതി॑, അ॒നു॒പ॒രി॒ക്രാമ॑-] 46
-ത്യ॑നുപരി॒ക്രാമ॑-ഞ്ജുഹോ॒ത്യപ॑രിവര്ഗമേ॒വൈനാ᳚-ന്പ്രീണാതീ॒മഗ്ഗ് സ്തന॒മൂര്ജ॑സ്വന്ത-ന്ധയാ॒പാ-മ്പ്രപ്യാ॑തമഗ്നേ സരി॒രസ്യ॒ മദ്ധ്യേ᳚ । ഉഥ്സ॑-ഞ്ജുഷസ്വ॒ മധു॑മന്തമൂര്വ സമു॒ദ്രിയ॒ഗ്മ്॒ സദ॑ന॒മാ വി॑ശസ്വ ॥ യോ വാ അ॒ഗ്നി-മ്പ്ര॒യുജ്യ॒ ന വി॑മു॒ഞ്ചതി॒ യഥാ-ഽശ്വോ॑ യു॒ക്തോ-ഽവി॑മുച്യമാനഃ॒, ക്ഷുദ്ധ്യ॑-ന്പരാ॒ഭവ॑ത്യേ॒വമ॑സ്യാ॒ഗ്നിഃ പരാ॑ ഭവതി॒ ത-മ്പ॑രാ॒ഭവ॑ന്തം॒-യഁജ॑മാ॒നോ-ഽനു॒ പരാ॑ ഭവതി॒ സോ᳚-ഽഗ്നി-ഞ്ചി॒ത്വാ ലൂ॒ക്ഷോ [ലൂ॒ക്ഷഃ, ഭ॒വ॒തീ॒മഗ്ഗ് സ്തന॒] 47
ഭ॑വതീ॒മഗ്ഗ് സ്തന॒-മൂര്ജ॑സ്വന്ത-ന്ധയാ॒പാമിത്യാജ്യ॑സ്യ പൂ॒ര്ണാഗ് സ്രുച॑-ഞ്ജുഹോത്യേ॒ഷ വാ അ॒ഗ്നേര്വി॑മോ॒കോ വി॒മുച്യൈ॒വാസ്മാ॒ അന്ന॒മപി॑ ദധാതി॒ തസ്മാ॑ദാഹു॒ര്യശ്ചൈ॒വം-വേഁദ॒ യശ്ച॒ ന സു॒ധായഗ്മ്॑ ഹ॒ വൈ വാ॒ജീ സുഹി॑തോ ദധാ॒തീത്യ॒ഗ്നിര്വാവ വാ॒ജീ തമേ॒വ ത-ത്പ്രീ॑ണാതി॒ സ ഏ॑ന-മ്പ്രീ॒തഃ പ്രീ॑ണാതി॒ വസീ॑യാ-ന്ഭവതി ॥ 48 ॥
(പ്ര॒തീചീ॒ ദിക്തസ്യാ᳚സ്തേ-ദ്വി॒ഷ്മോ യശ്ച॑-നിലി॒മ്പാ നാ-മേ॒ ഹ ഗൃ॒ഹാ-ഇതി॑-ലൂ॒ക്ഷോ-വസീ॑യാ-ന്ഭവതി) (അ. 10)
ഇന്ദ്രാ॑യ॒ രാജ്ഞേ॑ സൂക॒രോ വരു॑ണായ॒ രാജ്ഞേ॒ കൃഷ്ണോ॑ യ॒മായ॒ രാജ്ഞ॒ ഋശ്യ॑ ഋഷ॒ഭായ॒ രാജ്ഞേ॑ ഗവ॒യ-ശ്ശാ᳚ര്ദൂ॒ലായ॒ രാജ്ഞേ॑ ഗൌ॒രഃ പു॑രുഷരാ॒ജായ॑ മ॒ര്കടഃ॑, ക്ഷിപ്രശ്യേ॒നസ്യ॒ വര്തി॑കാ॒ നീല॑ങ്ഗോഃ॒ ക്രിമി॒-സ്സോമ॑സ്യ॒ രാജ്ഞഃ॑ കുലു॒ങ്ഗ-സ്സിന്ധോ᳚-ശ്ശിഗ്മ്ശു॒മാരോ॑ ഹി॒മവ॑തോ ഹ॒സ്തീ ॥ 49
(ഇന്ദ്രാ॑യ॒ രാജ്ഞേ॒-ഽഷ്ടാവിഗ്മ്॑ശതിഃ) (അ. 11)
മ॒യുഃ പ്രാ॑ജാപ॒ത്യ ഊ॒ലോ ഹലീ᳚ക്ഷ്ണോ വൃഷദ॒ഗ്മ്॒ശസ്തേ ധാ॒തു-സ്സര॑സ്വത്യൈ॒ ശാരി॑-ശ്ശ്യേ॒താ പു॑രുഷ॒വാ-ഖ്സര॑സ്വതേ॒ ശുക॑-ശ്ശ്യേ॒തഃ പു॑രുഷ॒വാഗാ॑ര॒ണ്യോ॑-ഽജോ ന॑കു॒ല-ശ്ശകാ॒ തേ പൌ॒ഷ്ണാ വാ॒ചേ ക്രൌ॒ഞ്ചഃ ॥ 50 ॥
(മ॒യു – സ്ത്രയോ॑വിഗ്മ്ശതിഃ) (അ. 12)
അ॒പാ-ന്നപ്ത്രേ॑ ജ॒ഷോ നാ॒ക്രോ മക॑രഃ കുലീ॒കയ॒സ്തേ-ഽകൂ॑പാരസ്യ വാ॒ചേ പൈ᳚ങ്ഗരാ॒ജോ ഭഗാ॑യ കു॒ഷീത॑ക ആ॒തീ വാ॑ഹ॒സോ ദര്വി॑ദാ॒ തേ വാ॑യ॒വ്യാ॑ ദി॒ഗ്ഭ്യശ്ച॑ക്രവാ॒കഃ ॥ 51 ॥
(അ॒പാ – മേകാ॒ന്നവിഗ്മ്॑ശ॒തിഃ) (അ. 13)
ബലാ॑യാജഗ॒ര ആ॒ഖു-സ്സൃ॑ജ॒യാ ശ॒യണ്ഡ॑ക॒സ്തേ മൈ॒ത്രാ മൃ॒ത്യവേ॑-ഽസി॒തോ മ॒ന്യവേ᳚ സ്വ॒ജഃ കും॑ഭീ॒നസഃ॑ പുഷ്കരസാ॒ദോ ലോ॑ഹിതാ॒ഹിസ്തേ ത്വാ॒ഷ്ട്രാഃ പ്ര॑തി॒ശ്രുത്കാ॑യൈ വാഹ॒സഃ ॥ 52 ॥
(ബലാ॑യാ॒ – ഷ്ടാദ॑ശ) (അ. 14)
പു॒രു॒ഷ॒മൃ॒ഗശ്ച॒ന്ദ്രമ॑സേ ഗോ॒ധാ കാല॑കാ ദാര്വാഘാ॒ടസ്തേ വന॒സ്പതീ॑നാമേ॒ണ്യഹ്നേ॒ കൃഷ്ണോ॒ രാത്രി॑യൈ പി॒കഃ, ക്ഷ്വിങ്കാ॒ നീല॑ശീര്ഷ്ണീ॒ തേ᳚-ഽര്യ॒മ്ണേ ധാ॒തുഃ ക॑ത്ക॒ടഃ ॥ 53 ॥
(പു॒രു॒ഷ॒മൃ॒ഗോ᳚-ഽഷ്ടാദ॑ശ) (അ. 15)
സൌ॒രീ ബ॒ലാകര്ശ്യോ॑ മ॒യൂര॑-ശ്ശ്യേ॒നസ്തേ ഗ॑ന്ധ॒ര്വാണാം॒-വഁസൂ॑നാ-ങ്ക॒പിഞ്ജ॑ലോ രു॒ദ്രാണാ᳚-ന്തിത്തി॒രീ രോ॒ഹി-ത്കു॑ണ്ഡൃ॒ണാചീ॑ ഗോ॒ലത്തി॑കാ॒ താ അ॑ഫ്സ॒രസാ॒-മര॑ണ്യായ സൃമ॒രഃ ॥ 54 ॥
(സൌ॒-ര്യ॑ഷ്ടാദ॑ശ) (അ. 16)
പൃ॒ഷ॒തോ വൈ᳚ശ്വദേ॒വഃ പി॒ത്വോ ന്യങ്കുഃ॒ കശ॒സ്തേ-ഽനു॑മത്യാ അന്യവാ॒പോ᳚-ഽര്ധമാ॒സാനാ᳚-മ്മാ॒സാ-ങ്ക॒ശ്യപഃ॒ ക്വയിഃ॑ കു॒ടരു॑ര്ദാത്യൌ॒ഹസ്തേ സി॑നീവാ॒ല്യൈ ബൃഹ॒സ്പത॑യേ ശിത്പു॒ടഃ ॥ 55 ॥
(പൃ॒ഷതാ᳚- ഽഷ്ടാദ॑ശ) (അ. 17)
ശകാ॑ ഭൌ॒മീ പാ॒ന്ത്രഃ കശോ॑ മാന്ഥീ॒ലവ॒സ്തേ പി॑തൃ॒ണാ-മൃ॑തൂ॒നാ-ഞ്ജഹ॑കാ സംവഁഥ്സ॒രായ॒ ലോപാ॑ ക॒പോത॒ ഉലൂ॑ക-ശ്ശ॒ശസ്തേ നൈര്॑ഋ॒താഃ കൃ॑ക॒വാകു॑-സ്സാവി॒ത്രഃ ॥ 56 ॥
(ശകാ॒ – ഽഷ്ടാദ॑ശ ) (അ. 18)
രുരൂ॑ രൌ॒ദ്രഃ കൃ॑കലാ॒സ-ശ്ശ॒കുനിഃ॒ പിപ്പ॑കാ॒ തേ ശ॑ര॒വ്യാ॑യൈ ഹരി॒ണോ മാ॑രു॒തോ ബ്രഹ്മ॑ണേ ശാ॒ര്ഗസ്ത॒രക്ഷുഃ॑ കൃ॒ഷ്ണ-ശ്ശ്വാ ച॑തുര॒ക്ഷോ ഗ॑ര്ദ॒ഭസ്ത ഇ॑തരജ॒നാനാ॑മ॒ഗ്നയേ॒ ധൂങ്ക്ഷ്ണാ᳚ ॥ 57 ॥
(രുരു॑ – ര്വിഗ്മ്ശ॒തിഃ) (അ. 19)
അ॒ല॒ജ ആ᳚ന്തരി॒ക്ഷ ഉ॒ദ്രോ മ॒ദ്ഗുഃ പ്ല॒വസ്തേ॑-ഽപാമദി॑ത്യൈ ഹഗ്മ്സ॒സാചി॑രിന്ദ്രാ॒ണ്യൈ കീര്ശാ॒ ഗൃദ്ധ്ര॑-ശ്ശിതിക॒ക്ഷീ വാ᳚ര്ധ്രാണ॒സസ്തേ ദി॒വ്യാ ദ്യാ॑വാപൃഥി॒വ്യാ᳚ ശ്വാ॒വിത് ॥ 58 ॥
(അ॒ല॒ജോ᳚ – ഽഷ്ടാദ॑ശ ) (അ. 20)
സു॒പ॒ര്ണഃ പാ᳚ര്ജ॒ന്യോ ഹ॒ഗ്മ്॒സോ വൃകോ॑ വൃഷദ॒ഗ്മ്॒ശസ്ത ഐ॒ന്ദ്രാ അ॒പാമു॒ദ്രോ᳚ ഽര്യ॒മ്ണേ ലോ॑പാ॒ശ-സ്സി॒ഗ്മ്॒ഹോ ന॑കു॒ലോ വ്യാ॒ഘ്രസ്തേ മ॑ഹേ॒ന്ദ്രായ॒ കാമാ॑യ॒ പര॑സ്വാന് ॥ 59 ॥
(സു॒പ॒ണോ᳚ – ഽഷ്ടാദ॑ശ) (അ. 21)
ആ॒ഗ്നേ॒യഃ കൃ॒ഷ്ണഗ്രീ॑വ-സ്സാരസ്വ॒തീ മേ॒ഷീ ബ॒ഭ്രു-സ്സൌ॒മ്യഃ പൌ॒ഷ്ണ-ശ്ശ്യാ॒മ-ശ്ശി॑തിപൃ॒ഷ്ഠോ ബാ॑ര്ഹസ്പ॒ത്യ-ശ്ശി॒ല്പോ വൈ᳚ശ്വദേ॒വ ഐ॒ന്ദ്രോ॑-ഽരു॒ണോ മാ॑രു॒തഃ ക॒ല്മാഷ॑ ഐന്ദ്രാ॒ഗ്ന-സ്സഗ്മ്॑ഹി॒തോ॑ ഽധോരാ॑മ-സ്സാവി॒ത്രോ വാ॑രു॒ണഃ പേത്വഃ॑ ॥ 60 ॥
(ആ॒ഗ്നേ॒യോ – ദ്വാവിഗ്മ്॑ശതിഃ) (അ. 22)
അശ്വ॑സ്തൂപ॒രോ ഗോ॑മൃ॒ഗസ്തേ പ്രാ॑ജാപ॒ത്യാ ആ᳚ഗ്നേ॒യൌ കൃ॒ഷ്ണഗ്രീ॑വൌ ത്വാ॒ഷ്ട്രൌ ലോ॑മശസ॒ക്ഥൌ ശി॑തിപൃ॒ഷ്ഠൌ ബാ॑ര്ഹസ്പ॒ത്യൌ ധാ॒ത്രേ പൃ॑ഷോദ॒ര-സ്സൌ॒ര്യോ ബ॒ലക്ഷഃ॒ പേത്വഃ॑ ॥ 61 ॥
(അശ്വഃ॒ – ഷോഡ॑ശ) (അ. 23)
അ॒ഗ്നയേ-ഽനീ॑കവതേ॒ രോഹി॑താഞ്ജി-രന॒ഡ്വാ-ന॒ധോരാ॑മൌ സാവി॒ത്രൌ പൌ॒ഷ്ണൌ ര॑ജ॒തനാ॑ഭീ വൈശ്വദേ॒വൌ പി॒ശങ്ഗൌ॑ തൂപ॒രൌ മാ॑രു॒തഃ ക॒ല്മാഷ॑ ആഗ്നേ॒യഃ കൃ॒ഷ്ണോ॑-ഽജ-സ്സാ॑രസ്വ॒തീ മേ॒ഷീ വാ॑രു॒ണഃ കൃ॒ഷ്ണ ഏക॑ശിതിപാ॒-ത്പേത്വഃ॑ ॥ 62 ॥
(അ॒ഗ്നയേ॒ – ദ്വാവിഗ്മ്॑ശതിഃ) (അ. 24)
(യദേകേ॑ന – പ്ര॒ജാപ॑തിഃ പ്രേ॒ണാ-ഽനു॒ – യജു॒ഷാ – ഽഽപോ॑ – വി॒ശ്വക॒ര്മാ – ഽഗ്ന॒ ആ യാ॑ഹി – സുവ॒ര്ഗായ॒ വജ്രോ॑ – ഗായ॒ത്രേണാ – ഗ്ന॑ ഉദധേ – സ॒മീചീ – ന്ദ്രാ॑യ – മ॒യു – ര॒പാം – ബലാ॑യ – പുരുഷമൃ॒ഗഃ – സൌ॒രീ – പൃ॑ഷ॒തഃ – ശകാ॒ – രുരു॑ – രല॒ജഃ – സു॑പ॒ര്ണ – ആ᳚ഗ്നേ॒യോ – ഽശ്വോ॒ – ഽഗ്നയേ-ഽനീ॑കവതേ॒ – ചതു॑ര്വിഗ്മ്ശതിഃ)
(യദേകേ॑ന॒ – സ പാപീ॑യാ – നേ॒തദ്വാ അ॒ഗ്നേ – ര്ധനു॒സ്ത-ദ്- ദേ॒വാസ്ത്വേന്ദ്ര॑ജ്യേഷ്ഠാ – അ॒പാ-ന്നപ്ത്രേ – ഽശ്വ॑സ്തൂപ॒രോ – ദ്വിഷ॑ഷ്ടിഃ)
(യദേകേ॒, നൈക॑ശിതിപാ॒-ത്പേത്വഃ॑)
॥ ഹരിഃ॑ ഓമ് ॥
॥ കൃഷ്ണ യജുര്വേദീയ തൈത്തിരീയ സംഹിതായാ-മ്പഞ്ചമകാണ്ഡേ പഞ്ചമഃ പ്രശ്ന-സ്സമാപ്തഃ ॥