కృష్ణ యజుర్వేదీయ తైత్తిరీయ సంహితాయా-మ్పఞ్చమకాణ్డే షష్ఠః ప్రశ్నః – ఉపానువాక్యాభిధానం
ఓ-న్నమః పరమాత్మనే, శ్రీ మహాగణపతయే నమః,
శ్రీ గురుభ్యో నమః । హ॒రిః॒ ఓమ్ ॥
హిర॑ణ్యవర్ణా॒-శ్శుచ॑యః పావ॒కా యాసు॑ జా॒తః క॒శ్యపో॒ యాస్విన్ద్రః॑ । అ॒గ్నిం-యాఀ గర్భ॑-న్దధి॒రే విరూ॑పా॒స్తా న॒ ఆప॒-శ్శగ్గ్ స్యో॒నా భ॑వన్తు ॥ యాసా॒గ్ం॒ రాజా॒ వరు॑ణో॒ యాతి॒ మద్ధ్యే॑ సత్యానృ॒తే అ॑వ॒పశ్య॒న్ జనా॑నామ్ । మ॒ధు॒శ్చుత॒-శ్శుచ॑యో॒ యాః పా॑వ॒కాస్తా న॒ ఆప॒-శ్శగ్గ్ స్యో॒నా భ॑వన్తు ॥ యాసా᳚-న్దే॒వా ది॒వి కృ॒ణ్వన్తి॑ భ॒ఖ్షం-యాఀ అ॒న్తరి॑ఖ్షే బహు॒ధా భవ॑న్తి । యాః పృ॑థి॒వీ-మ్పయ॑సో॒న్దన్తి॑ – [ ] 1
శు॒క్రాస్తా న॒ ఆప॒-శ్శగ్గ్ స్యో॒నా భ॑వన్తు ॥ శి॒వేన॑ మా॒ చఖ్షు॑షా పశ్యతా-ఽఽప-శ్శి॒వయా॑ త॒నువోప॑ స్పృశత॒ త్వచ॑-మ్మే । సర్వాగ్ం॑ అ॒గ్నీగ్ం ర॑ఫ్సు॒షదో॑ హువే వో॒ మయి॒ వర్చో॒ బల॒మోజో॒ ని ధ॑త్త ॥ యద॒ద-స్స॑-మ్ప్రయ॒తీరహా॒ వన॑దతాహ॒తే । తస్మా॒దా న॒ద్యో॑ నామ॑ స్థ॒ తా వో॒ నామా॑ని సిన్ధవః ॥ య-త్ప్రేషి॑తా॒ వరు॑ణేన॒ తా-శ్శీభగ్ం॑ స॒మవ॑ల్గత । 2
తదా᳚ప్నో॒-దిన్ద్రో॑ వో య॒తీ-స్తస్మా॒-దాపో॒ అను॑ స్థన ॥ అ॒ప॒కా॒మగ్గ్ స్యన్ద॑మానా॒ అవీ॑వరత వో॒ హిక᳚మ్ । ఇన్ద్రో॑ వ॒-శ్శక్తి॑భి ర్దేవీ॒-స్తస్మా॒-ద్వార్ణామ॑ వో హి॒తమ్ ॥ ఏకో॑ దే॒వో అప్య॑తిష్ఠ॒-థ్స్యన్ద॑మానా యథా వ॒శమ్ । ఉదా॑నిషు-ర్మ॒హీరితి॒ తస్మా॑-దుద॒క-ము॑చ్యతే ॥ ఆపో॑ భ॒ద్రా ఘృ॒తమిదాప॑ ఆసుర॒గ్నీ-షోమౌ॑ బిభ్ర॒త్యాప॒ ఇ-త్తాః । తీ॒వ్రో రసో॑ మధు॒పృచా॑- [మధు॒పృచా᳚మ్, అ॒ర॒ఙ్గ॒మ ఆ మా᳚] 3
-మరఙ్గ॒మ ఆ మా᳚ ప్రా॒ణేన॑ స॒హ వర్చ॑సా గన్న్ ॥ ఆది-త్ప॑శ్యామ్యు॒త వా॑ శృణో॒మ్యా మా॒ ఘోషో॑ గచ్ఛతి॒ వాన్న॑ ఆసామ్ । మన్యే॑ భేజా॒నో అ॒మృత॑స్య॒ తర్హి॒ హిర॑ణ్యవర్ణా॒ అతృ॑పం-యఀ॒దా వః॑ ॥ ఆపో॒ హి ష్ఠా మ॑యో॒ భువ॒స్తా న॑ ఊ॒ర్జే ద॑ధాతన । మ॒హే రణా॑య॒ చఖ్ష॑సే ॥ యో వ॑-శ్శి॒వత॑మో॒ రస॒స్తస్య॑ భాజయతే॒హ నః॑ । ఉ॒శ॒తీరి॑వ మా॒తరః॑ ॥ తస్మా॒ అర॑-ఙ్గమామ వో॒ యస్య॒ ఖ్షయా॑య॒ జిన్వ॑థ । ఆపో॑ జ॒నయ॑థా చ నః ॥ ది॒వి శ్ర॑య స్వా॒న్తరి॑ఖ్షే యతస్వ పృథి॒వ్యా స-మ్భ॑వ బ్రహ్మవర్చ॒-సమ॑సి బ్రహ్మవర్చ॒సాయ॑ త్వా ॥ 4
(ఉ॒దన్తి॑ – స॒మవ॑ల్గత – మధు॒పృచాం᳚ – మా॒తరో॒ – ద్వావిగ్ం॑శతిశ్చ) (అ. 1)
అ॒పా-ఙ్గ్రహా᳚-న్గృహ్ణాత్యే॒తద్వావ రా॑జ॒సూయం॒-యఀదే॒తే గ్రహా᳚-స్స॒వో᳚ ఽగ్నిర్వ॑రుణస॒వో రా॑జ॒సూయ॑-మగ్నిస॒వ-శ్చిత్య॒స్తాభ్యా॑-మే॒వ సూ॑య॒తే-ఽథో॑ ఉ॒భావే॒వ లో॒కావ॒భి జ॑యతి॒ యశ్చ॑ రాజ॒సూయే॑నేజా॒నస్య॒ యశ్చా᳚-ఽగ్ని॒చిత॒ ఆపో॑ భవ॒న్త్యాపో॒ వా అ॒గ్నేర్భ్రాతృ॑వ్యా॒ యద॒పో᳚ ఽగ్నేర॒ధస్తా॑దుప॒ దధా॑తి॒ భ్రాతృ॑వ్యాభిభూత్యై॒ భవ॑త్యా॒త్మనా॒ పరా᳚-ఽస్య॒ భ్రాతృ॑వ్యో భవత్య॒మృతం॒- [భ్రాతృ॑వ్యో భవత్య॒మృత᳚మ్, వా ఆప॒స్తస్మా॑-] 5
-వాఀ ఆప॒స్తస్మా॑-ద॒ద్భిరవ॑తాన్త-మ॒భి షి॑ఞ్చన్తి॒ నా-ఽఽర్తి॒మార్చ్ఛ॑తి॒ సర్వ॒మాయు॑రేతి॒ యస్యై॒తా ఉ॑పధీ॒యన్తే॒ య ఉ॑ చైనా ఏ॒వం-వేఀదాన్నం॒-వాఀ ఆపః॑ ప॒శవ॒ ఆపో-ఽన్న॑-మ్ప॒శవో᳚-ఽన్నా॒దః ప॑శు॒మా-న్భ॑వతి॒ యస్యై॒తా ఉ॑పధీ॒యన్తే॒ య ఉ॑ చైనా ఏ॒వం-వేఀద॒ ద్వాద॑శ భవన్తి॒ ద్వాద॑శ॒ మాసా᳚-స్సంవఀథ్స॒ర-స్సం॑వఀథ్స॒రేణై॒వాస్మా॒ [-స్సం॑వఀథ్స॒రేణై॒వాస్మా᳚, అన్న॒మవ॑ రున్ధే॒] 6
అన్న॒మవ॑ రున్ధే॒ పాత్రా॑ణి భవన్తి॒ పాత్రే॒ వా అన్న॑మద్యతే॒ సయో᳚న్యే॒వాన్న॒మవ॑ రున్ధ॒ ఆ ద్వా॑ద॒శా-త్పురు॑షా॒దన్న॑-మ॒త్త్యథో॒ పాత్రా॒న్న ఛి॑ద్యతే॒ యస్యై॒తా ఉ॑పధీ॒యన్తే॒ య ఉ॑ చైనా ఏ॒వం-వేఀద॑ కు॒మ్భాశ్చ॑ కు॒మ్భీశ్చ॑ మిథు॒నాని॑ భవన్తి మిథు॒నస్య॒ ప్రజా᳚త్యై॒ ప్ర ప్ర॒జయా॑ ప॒శుభి॑-ర్మిథు॒నై-ర్జా॑యతే॒ యస్యై॒తా ఉ॑పధీ॒యన్తే॒ య ఉ॑ [య ఉ॑, చై॒నా॒ ఏ॒వం-వేఀద॒] 7
చైనా ఏ॒వం-వేఀద॒ శుగ్వా అ॒గ్ని-స్సో᳚-ఽద్ధ్వ॒ర్యుం-యఀజ॑మాన-మ్ప్ర॒జా-శ్శు॒చా-ఽర్ప॑యతి॒ యద॒ప ఉ॑ప॒దధా॑తి॒ శుచ॑మే॒వాస్య॑ శమయతి॒ నా-ఽఽర్తి॒మార్చ్ఛ॑త్యద్ధ్వ॒ర్యుర్న యజ॑మాన॒-శ్శామ్య॑న్తి ప్ర॒జా యత్రై॒తా ఉ॑పధీ॒యన్తే॒ ఽపాం-వాఀ ఏ॒తాని॒ హృద॑యాని॒ యదే॒తా ఆపో॒ యదే॒తా అ॒ప ఉ॑ప॒దధా॑తి ది॒వ్యాభి॑రే॒వైనా॒-స్సగ్ం సృ॑జతి॒ వర్షు॑కః ప॒ర్జన్యో॑ [ప॒ర్జన్యః॑, భ॒వ॒తి॒ యో వా] 8
భవతి॒ యో వా ఏ॒తాసా॑మా॒యత॑న॒-ఙ్కౢప్తిం॒-వేఀదా॒-ఽఽయత॑నవా-న్భవతి॒ కల్ప॑తే ఽస్మా అనుసీ॒తముప॑ దధాత్యే॒తద్వా ఆ॑సామా॒యత॑నమే॒షా కౢప్తి॒ర్య ఏ॒వం-వేఀదా॒-ఽఽయత॑నవా-న్భవతి॒ కల్ప॑తే-ఽస్మై ద్వ॒ద్వమ్మ॒న్యా ఉప॑ దధాతి॒ చత॑స్రో॒ మద్ధ్యే॒ ధృత్యా॒ అన్నం॒-వాఀ ఇష్ట॑కా ఏ॒త-త్ఖలు॒ వై సా॒ఖ్షాదన్నం॒-యఀదే॒ష చ॒రుర్యదే॒త-ఞ్చ॒రుము॑ప॒ దధా॑తి సా॒ఖ్షా- [సా॒ఖ్షాత్, ఏ॒వా-ఽస్మా॒ అన్న॒మవ॑ రున్ధే] 9
-దే॒వా-ఽస్మా॒ అన్న॒మవ॑ రున్ధే మద్ధ్య॒త ఉప॑ దధాతి మద్ధ్య॒త ఏ॒వాస్మా॒ అన్న॑-న్దధాతి॒ తస్మా᳚-న్మద్ధ్య॒తో-ఽన్న॑మద్యతే బార్హస్ప॒త్యో భ॑వతి॒ బ్రహ్మ॒ వై దే॒వానా॒-మ్బృహ॒స్పతి॒-ర్బ్రహ్మ॑ణై॒వాస్మా॒ అన్న॒మవ॑ రున్ధే బ్రహ్మవర్చ॒సమ॑సి బ్రహ్మవర్చ॒సాయ॒ త్వేత్యా॑హ తేజ॒స్వీ బ్ర॑హ్మవర్చ॒సీ భ॑వతి॒ యస్యై॒ష ఉ॑పధీ॒యతే॒ య ఉ॑ చైనమే॒వం-వేఀద॑ ॥ 10 ॥
(అ॒మృత॑ – మస్మై – జాయతే॒ యస్యై॒తా – ఉ॑పధీ॒యన్తే॒ య ఉ॑ – ప॒ర్జన్య॑ – ఉప॒దధా॑తి సా॒ఖ్షాథ్ – స॒ప్తచ॑త్వారిగ్ంశచ్చ) (అ. 2)
భూ॒తే॒ష్ట॒కా ఉప॑ దధా॒త్యత్రా᳚త్ర॒ వై మృ॒త్యుర్జా॑యతే॒ యత్ర॑యత్రై॒వ మృ॒త్యుర్జాయ॑తే॒ తత॑ ఏ॒వైన॒మవ॑ యజతే॒ తస్మా॑దగ్ని॒చి-థ్సర్వ॒మాయు॑రేతి॒ సర్వే॒ హ్య॑స్య మృ॒త్యవో ఽవే᳚ష్టా॒స్తస్మా॑-దగ్ని॒చిన్నా-భిచ॑రిత॒వై ప్ర॒త్యగే॑న-మభిచా॒ర-స్స్తృ॑ణుతే సూ॒యతే॒ వా ఏ॒ష యో᳚-ఽగ్ని-ఞ్చి॑ను॒తే దే॑వసు॒వామే॒తాని॑ హ॒వీగ్ంషి॑ భవన్త్యే॒తావ॑న్తో॒ వై దే॒వానాగ్ం॑ స॒వాస్త ఏ॒వా- [స॒వాస్త ఏ॒వ, అ॒స్మై॒ స॒వా-న్ప్ర] 11
-ఽస్మై॑ స॒వా-న్ప్ర య॑చ్ఛన్తి॒ త ఏ॑నగ్ం సువన్తే స॒వో᳚-ఽగ్నిర్వ॑రుణస॒వో రా॑జ॒సూయ॑-మ్బ్రహ్మస॒వశ్చిత్యో॑ దే॒వస్య॑ త్వా సవి॒తుః ప్ర॑స॒వ ఇత్యా॑హ సవి॒తృప్ర॑సూత ఏ॒వైన॒-మ్బ్రహ్మ॑ణా దే॒వతా॑భిర॒భి షి॑ఞ్చ॒త్యన్న॑-స్యాన్నస్యా॒భి షి॑ఞ్చ॒త్యన్న॑-స్యాన్న॒స్యా-వ॑రుద్ధ్యై పు॒రస్తా᳚-త్ప్ర॒త్యఞ్చ॑మ॒భి షి॑ఞ్చతి పు॒రస్తా॒ద్ధి ప్ర॑తీ॒చీ-న॒మన్న॑మ॒ద్యతే॑ శీర్ష॒తో॑-ఽభి షి॑ఞ్చతి శీర్ష॒తో హ్యన్న॑మ॒ద్యత॒ ఆ ముఖా॑-ద॒న్వవ॑స్రావయతి [ముఖా॑-ద॒న్వవ॑స్రావయతి, ము॒ఖ॒త ఏ॒వా-ఽస్మా॑] 12
ముఖ॒త ఏ॒వా-ఽస్మా॑ అ॒న్నాద్య॑-న్దధాత్య॒గ్నేస్త్వా॒ సామ్రా᳚జ్యేనా॒భి షి॑ఞ్చా॒మీత్యా॑హై॒ష వా అ॒గ్నే-స్స॒వస్తేనై॒వైన॑మ॒భి షి॑ఞ్చతి॒ బృహ॒స్పతే᳚స్త్వా॒ సామ్రా᳚జ్యేనా॒భిషి॑ఞ్చా॒మీత్యా॑హ॒ బ్రహ్మ॒ వై దే॒వానా॒-మ్బృహ॒స్పతి॒ర్బ్రహ్మ॑ణై॒వైన॑మ॒భి షి॑ఞ్చ॒తీన్ద్ర॑స్య త్వా॒ సామ్రా᳚జ్యేనా॒భి షి॑ఞ్చా॒-మీత్యా॑హేన్ద్రి॒యమే॒వాస్మి॑-న్ను॒పరి॑ష్టా-ద్దధాత్యే॒త- [-ద్దధాత్యే॒తత్, వై రా॑జ॒సూయ॑స్య] 13
-ద్వై రా॑జ॒సూయ॑స్య రూ॒పం-యఀ ఏ॒వం-విఀ॒ద్వాన॒గ్ని-ఞ్చి॑ను॒త ఉ॒భావే॒వ లో॒కావ॒భి జ॑యతి॒ యశ్చ॑ రాజ॒సూయే॑నేజా॒నస్య॒ యశ్చా᳚గ్ని॒చిత॒ ఇన్ద్ర॑స్య సుషువా॒ణస్య॑ దశ॒ధేన్ద్రి॒యం-వీఀ॒ర్య॑-మ్పరా॑-ఽపత॒-త్తద్దే॒వా-స్సౌ᳚త్రామ॒ణ్యా సమ॑భరన్-థ్సూ॒యతే॒ వా ఏ॒ష యో᳚-ఽగ్ని-ఞ్చి॑ను॒తే᳚-ఽగ్ని-ఞ్చి॒త్వా సౌ᳚త్రామ॒ణ్యా య॑జేతేన్ద్రి॒యమే॒వ వీ॒ర్యగ్ం॑ స॒భృన్త్యా॒-ఽఽత్మ-న్ధ॑త్తే ॥ 14 ॥
(త ఏ॒వా – న్వవ॑స్రావయత్యే॒ – త – ద॒ష్టాచ॑త్వారిగ్ంశచ్చ) (అ. 3)
స॒జూరబ్దో-ఽయా॑వభి-స్స॒జూరు॒షా అరు॑ణీభి-స్స॒జూ-స్సూర్య॒ ఏత॑శేన స॒జోషా॑వ॒శ్వినా॒ దగ్ంసో॑భి-స్స॒జూర॒గ్నిర్వై᳚శ్వాన॒ర ఇడా॑భిర్ఘృ॒తేన॒ స్వాహా॑ సంవఀథ్స॒రో వా అబ్దో॒ మాసా॒ అయా॑వా ఉ॒షా అరు॑ణీ॒ సూర్య॒ ఏత॑శ ఇ॒మే అ॒శ్వినా॑ సంవఀథ్స॒రో᳚-ఽగ్నిర్వై᳚శ్వాన॒రః ప॒శవ॒ ఇడా॑ ప॒శవో॑ ఘృ॒తగ్ం సం॑వఀథ్స॒ర-మ్ప॒శవో-ఽను॒ ప్ర జా॑యన్తే సంవఀథ్స॒రేణై॒వాస్మై॑ ప॒శూ-న్ప్రజ॑నయతి దర్భస్త॒మ్బే జు॑హోతి॒ య – [ ] 15
-ద్వా అ॒స్యా అ॒మృతం॒-యఀ-ద్వీ॒ర్య॑-న్త-ద్ద॒ర్భాస్తస్మి॑న్ జుహోతి॒ ప్రైవ జా॑యతే ఽన్నా॒దో భ॑వతి॒ యస్యై॒వ-ఞ్జుహ్వ॑త్యే॒తా వై దే॒వతా॑ అ॒గ్నేః పు॒రస్తా᳚ద్భాగా॒స్తా ఏ॒వ ప్రీ॑ణా॒త్యథో॒ చఖ్షు॑రే॒వాగ్నేః పు॒రస్తా॒-త్ప్రతి॑ దధా॒త్యన॑న్ధో భవతి॒ య ఏ॒వం-వేఀదా-ఽఽపో॒ వా ఇ॒దమగ్రే॑ సలి॒లమా॑సీ॒-థ్స ప్ర॒జాప॑తిః పుష్కరప॒ర్ణే వాతో॑ భూ॒తో॑-ఽలేలాయ॒-థ్స [భూ॒తో॑-ఽలేలాయ॒-థ్సః, ప్ర॒తి॒ష్ఠా-న్నా-ఽవి॑న్దత॒] 16
ప్ర॑తి॒ష్ఠా-న్నా-ఽవి॑న్దత॒ స ఏ॒తద॒పా-ఙ్కు॒లాయ॑మపశ్య॒-త్తస్మి॑న్న॒గ్నిమ॑చినుత॒ తది॒యమ॑భవ॒-త్తతో॒ వై స ప్రత్య॑తిష్ఠ॒ద్యా-మ్పు॒రస్తా॑దు॒పా-ద॑ధా॒-త్తచ్ఛిరో॑ ఽభవ॒-థ్సా ప్రాచీ॒ దిగ్యా-న్ద॑ఖ్షిణ॒త ఉ॒పాద॑ధా॒-థ్స దఖ్షి॑ణః ప॒ఖ్షో॑-ఽభవ॒-థ్సా ద॑ఖ్షి॒ణా దిగ్యా-మ్ప॒శ్చా-దు॒పాద॑ధా॒-త్త-త్పుచ్ఛ॑మభవ॒-థ్సా ప్ర॒తీచీ॒ దిగ్యాము॑త్తర॒త ఉ॒పాద॑ధా॒- [ఉ॒పాద॑ధాత్, స ఉత్త॑రః] 17
-థ్స ఉత్త॑రః ప॒ఖ్షో॑-ఽభవ॒-థ్సోదీ॑చీ॒ దిగ్యాము॒పరి॑ష్టా-దు॒పాద॑ధా॒-త్త-త్పృ॒ష్ఠమ॑భవ॒-థ్సోర్ధ్వా దిగి॒యం-వాఀ అ॒గ్నిః పఞ్చే᳚ష్టక॒-స్తస్మా॒-ద్యద॒స్యా-ఙ్ఖన॑న్త్య॒భీష్ట॑కా-న్తృ॒న్దన్త్య॒భి శర్క॑రా॒గ్ం॒ సర్వా॒ వా ఇ॒యం-వఀయో᳚భ్యో॒ నక్త॑-న్దృ॒శే దీ᳚ప్యతే॒ తస్మా॑ది॒మాం-వఀయాగ్ం॑సి॒ నక్త॒-న్నాద్ధ్యా॑సతే॒ య ఏ॒వం-విఀ॒ద్వాన॒గ్ని-ఞ్చి॑ను॒తే ప్రత్యే॒వ [ప్రత్యే॒వ, తి॒ష్ఠ॒త్య॒భి దిశో॑] 18
తి॑ష్ఠత్య॒భి దిశో॑ జయత్యాగ్నే॒యో వై బ్రా᳚హ్మ॒ణస్తస్మా᳚-ద్బ్రాహ్మ॒ణాయ॒ సర్వా॑సు ది॒ఖ్ష్వర్ధు॑క॒గ్గ్॒ స్వామే॒వ త-ద్దిశ॒మన్వే᳚త్య॒పాం-వాఀ అ॒గ్నిః కు॒లాయ॒-న్తస్మా॒దాపో॒-ఽగ్నిగ్ం హారు॑కా॒-స్స్వామే॒వ త-ద్యోని॒-మ్ప్రవి॑శన్తి ॥ 19 ॥
(యద॑- లేలాయ॒-థ్స-ఉ॑త్తర॒త ఉ॒పాద॑ధా-దే॒వ – ద్వాత్రిగ్ం॑శచ్చ) (అ. 4)
సం॒వఀ॒థ్స॒రముఖ్య॑-మ్భృ॒త్వా ద్వి॒తీయే॑ సంవఀథ్స॒ర ఆ᳚గ్నే॒యమ॒ష్టాక॑పాల॒-న్నిర్వ॑పేదై॒న్ద్ర-మేకా॑దశకపాలం-వైఀశ్వదే॒వ-న్ద్వాద॑శకపాల-మ్బార్హస్ప॒త్య-ఞ్చ॒రుం-వైఀ᳚ష్ణ॒వ-న్త్రి॑కపా॒ల-న్తృ॒తీయే॑ సంవఀథ్స॒రే॑-ఽభి॒జితా॑ యజేత॒ యద॒ష్టాక॑పాలో॒ భవ॑త్య॒ష్టాఖ్ష॑రా గాయ॒త్ర్యా᳚గ్నే॒య-ఙ్గా॑య॒త్ర-మ్ప్రా॑తస్సవ॒న-మ్ప్రా॑తస్సవ॒నమే॒వ తేన॑ దాధార గాయ॒త్రీ-ఞ్ఛన్దో॒ యదేకా॑దశకపాలో॒ భవ॒త్యేకా॑దశాఖ్షరా త్రి॒ష్టుగై॒న్ద్ర-న్త్రైష్టు॑భ॒-మ్మాద్ధ్య॑న్దిన॒గ్ం॒ సవ॑న॒-మ్మాద్ధ్య॑న్దినమే॒వ సవ॑న॒-న్తేన॑ దాధార త్రి॒ష్టుభ॒- [త్రి॒ష్టుభ᳚మ్, ఛన్దో॒ య-ద్ద్వాద॑శకపాలో॒ భవ॑తి॒] 20
-ఞ్ఛన్దో॒ య-ద్ద్వాద॑శకపాలో॒ భవ॑తి॒ ద్వాద॑శాఖ్షరా॒ జగ॑తీ వైశ్వదే॒వ-ఞ్జాగ॑త-న్తృతీయసవ॒న-న్తృ॑తీయసవ॒నమే॒వ తేన॑ దాధార॒ జగ॑తీ॒-ఞ్ఛన్దో॒ య-ద్బా॑ర్హస్ప॒త్యశ్చ॒రుర్భవ॑తి॒ బ్రహ్మ॒ వై దే॒వానా॒-మ్బృహ॒స్పతి॒ర్బ్రహ్మై॒వ తేన॑ దాధార॒ య-ద్వై᳚ష్ణ॒వస్త్రి॑కపా॒లో భవ॑తి య॒జ్ఞో వై విష్ణు॑ర్య॒జ్ఞమే॒వ తేన॑ దాధార॒ య-త్తృ॒తీయే॑ సంవఀథ్స॒రే॑-ఽభి॒జితా॒ యజ॑తే॒-ఽభిజి॑త్యై॒ య-థ్సం॑వఀథ్స॒రముఖ్య॑-మ్బి॒భర్తీ॒మమే॒వ [ ] 21
తేన॑ లో॒కగ్గ్ స్పృ॑ణోతి॒ య-ద్ద్వి॒తీయే॑ సంవఀథ్స॒రే᳚-ఽగ్ని-ఞ్చి॑ను॒తే᳚ ఽన్తరి॑ఖ్షమే॒వ తేన॑ స్పృణోతి॒ య-త్తృ॒తీయే॑ సంవఀథ్స॒రే యజ॑తే॒-ఽముమే॒వ తేన॑ లో॒కగ్గ్ స్పృ॑ణోత్యే॒తం-వైఀ పర॑ ఆట్ణా॒రః క॒ఖ్షీవాగ్ం॑ ఔశి॒జో వీ॒తహ॑వ్య-శ్శ్రాయ॒సస్త్ర॒సద॑స్యుః పౌరుకు॒థ్స్యః ప్ర॒జాకా॑మా అచిన్వత॒ తతో॒ వై తే స॒హస్రగ్ం॑ సహస్ర-మ్పు॒త్రాన॑విన్దన్త॒ ప్రథ॑తే ప్ర॒జయా॑ ప॒శుభి॒స్తా-మ్మాత్రా॑మాప్నోతి॒ యా-న్తే-ఽగ॑చ్ఛ॒న్॒ య ఏ॒వం విఀ॒ద్వానే॒తమ॒గ్ని-ఞ్చి॑ను॒తే ॥ 22 ॥
(దా॒ధా॒ర॒ త్రి॒ష్టుభ॑ – మి॒మమే॒వై – వం – చ॒త్వారి॑ చ) (అ. 5)
ప్ర॒జాప॑తిర॒గ్నిమ॑చినుత॒ స ఖ్షు॒రప॑విర్భూ॒త్వా-ఽతి॑ష్ఠ॒-త్త-న్దే॒వా బిభ్య॑తో॒ నోపా॑-ఽఽయ॒-న్తే ఛన్దో॑భిరా॒త్మాన॑-ఞ్ఛాదయి॒త్వోపా॑-ఽఽయ॒-న్తచ్ఛన్ద॑సా-ఞ్ఛన్ద॒స్త్వ-మ్బ్రహ్మ॒ వై ఛన్దాగ్ం॑సి॒ బ్రహ్మ॑ణ ఏ॒త-ద్రూ॒పం-యఀ-త్కృ॑ష్ణాజి॒న-ఙ్కార్ష్ణీ॑ ఉపా॒నహా॒వుప॑ ముఞ్చతే॒ ఛన్దో॑భిరే॒వా-ఽఽత్మాన॑-ఞ్ఛాదయి॒త్వా-ఽగ్నిముప॑ చరత్యా॒త్మనో-ఽహిగ్ం॑సాయై దేవని॒ధిర్వా ఏ॒ష ని ధీ॑యతే॒ యద॒గ్ని- [యద॒గ్నిః, అ॒న్యే వా॒ వై] 23
-ర॒న్యే వా॒ వై ని॒ధిమగు॑ప్తం-విఀ॒న్దన్తి॒ న వా॒ ప్రతి॒ ప్ర జా॑నాత్యు॒ఖామా క్రా॑మత్యా॒త్మాన॑మే॒వాధి॒పా-ఙ్కు॑రుతే॒ గుప్త్యా॒ అథో॒ ఖల్వా॑హు॒ర్నా-ఽఽక్రమ్యేతి॑ నైర్-ఋ॒త్యు॑ఖా యదా॒క్రామే॒న్నిర్-ఋ॑త్యా ఆ॒త్మాన॒మపి॑ దద్ధ్యా॒-త్తస్మా॒న్నా-ఽఽక్రమ్యా॑ పురుషశీ॒ర్॒షముప॑ దధాతి॒ గుప్త్యా॒ అథో॒ యథా᳚ బ్రూ॒యాదే॒తన్మే॑ గోపా॒యేతి॑ తా॒దృగే॒వ త- [తత్, ప్ర॒జాప॑తి॒ర్వా] 24
-త్ప్ర॒జాప॑తి॒ర్వా అథ॑ర్వా॒ ఽగ్నిరే॒వ ద॒ద్ధ్యఙ్ఙా॑థర్వ॒ణస్తస్యేష్ట॑కా అ॒స్థాన్యే॒తగ్ం హ॒ వావ తద్-ఋషి॑ర॒భ్యనూ॑వా॒చేన్ద్రో॑ దధీ॒చో అ॒స్థభి॒రితి॒ యదిష్ట॑కాభిర॒గ్ని-ఞ్చి॒నోతి॒ సాత్మా॑నమే॒వాగ్ని-ఞ్చి॑నుతే॒ సాత్మా॒ముష్మి॑-ల్లోఀ॒కే భ॑వతి॒ య ఏ॒వం-వేఀద॒ శరీ॑రం॒-వాఀ ఏ॒తద॒గ్నేర్యచ్చిత్య॑ ఆ॒త్మా వై᳚శ్వాన॒రో యచ్చి॒తే వై᳚శ్వాన॒ర-ఞ్జు॒హోతి॒ శరీ॑రమే॒వ స॒గ్గ్॒స్కృత్యా॒- [స॒గ్గ్॒స్కృత్యా॑, అ॒భ్యారో॑హతి॒] 25
-ఽభ్యారో॑హతి॒ శరీ॑రం॒-వాఀ ఏ॒త-ద్యజ॑మాన॒-స్సగ్గ్ స్కు॑రుతే॒ యద॒గ్ని-ఞ్చి॑ను॒తే యచ్చి॒తే వై᳚శ్వాన॒ర-ఞ్జు॒హోతి॒ శరీ॑రమే॒వ స॒గ్గ్॒స్కృత్యా॒ ఽఽత్మనా॒-ఽభ్యారో॑హతి॒ తస్మా॒-త్తస్య॒ నావ॑ ద్యన్తి॒ జీవ॑న్నే॒వ దే॒వానప్యే॑తి వైశ్వాన॒ర్యర్చా పురీ॑ష॒ముప॑ దధాతీ॒యం-వాఀ అ॒గ్నిర్వై᳚శ్వాన॒రస్తస్యై॒షా చితి॒ర్య-త్పురీ॑షమ॒గ్నిమే॒వ వై᳚శ్వాన॒ర-ఞ్చి॑నుత ఏ॒షా వా అ॒గ్నేః ప్రి॒యా త॒నూర్య-ద్వై᳚శ్వాన॒రః ప్రి॒యామే॒వాస్య॑ త॒నువ॒మవ॑ రున్ధే ॥ 26 ॥
(అ॒గ్ని – స్తథ్ – స॒గ్గ్॒స్కృత్యా॒ – గ్నే – ర్దశ॑ చ) (అ. 6)
అ॒గ్నేర్వై దీ॒ఖ్షయా॑ దే॒వా వి॒రాజ॑మాప్నువ-న్తి॒స్రో రాత్రీ᳚ర్దీఖ్షి॒త-స్స్యా᳚-త్త్రి॒పదా॑ వి॒రా-డ్వి॒రాజ॑మాప్నోతి॒ షడ్-రాత్రీ᳚ర్దీఖ్షి॒త-స్స్యా॒-థ్ష-డ్వా ఋ॒తవ॑-స్సంవఀథ్స॒ర-స్సం॑వఀథ్స॒రో వి॒రా-డ్వి॒రాజ॑మాప్నోతి॒ దశ॒ రాత్రీ᳚ర్దీఖ్షి॒త-స్స్యా॒-ద్దశా᳚ఖ్షరా వి॒రా-డ్వి॒రాజ॑మాప్నోతి॒ ద్వాద॑శ॒ రాత్రీ᳚ర్దీఖ్షి॒త-స్స్యా॒-ద్ద్వాద॑శ॒ మాసా᳚-స్సంవఀథ్స॒ర-స్సం॑వఀథ్స॒రో వి॒రా-డ్వి॒రాజ॑మాప్నోతి॒ త్రయో॑దశ॒ రాత్రీ᳚ర్దీఖ్షి॒త-స్స్యా॒-త్త్రయో॑దశ॒ [త్రయో॑దశ, మాసా᳚-] 27
మాసా᳚-స్సంవఀథ్స॒ర-స్సం॑వఀథ్స॒రో వి॒రా-డ్వి॒రాజ॑మాప్నోతి॒ పఞ్చ॑దశ॒ రాత్రీ᳚ర్దీఖ్షి॒త-స్స్యా॒-త్పఞ్చ॑దశ॒ వా అ॑ర్ధమా॒సస్య॒ రాత్ర॑యో-ఽర్ధమాస॒శ-స్సం॑వఀథ్స॒ర ఆ᳚ప్యతే సంవఀథ్స॒రో వి॒రా-డ్వి॒రాజ॑మాప్నోతి స॒ప్తద॑శ॒ రాత్రీ᳚ర్దీఖ్షి॒త-స్స్యా॒-ద్ద్వాద॑శ॒ మాసాః॒ పఞ్చ॒ర్తవ॒-స్స సం॑వఀథ్స॒ర-స్సం॑వఀథ్స॒రో వి॒రా-డ్వి॒రాజ॑మాప్నోతి॒ చతు॑ర్విగ్ంశతి॒గ్ం॒ రాత్రీ᳚ర్దీఖ్షి॒త-స్స్యా॒-చ్చతు॑ర్విగ్ంశతిరర్ధమా॒సా-స్సం॑వఀథ్స॒ర-స్సం॑వఀథ్స॒రో వి॒రా-డ్వి॒రాజ॑మాప్నోతి త్రి॒గ్ం॒శత॒గ్ం॒ రాత్రీ᳚ర్దీఖ్షి॒త-స్స్యా᳚- [రాత్రీ᳚ర్దీఖ్షి॒త-స్స్యా᳚త్, త్రి॒గ్ం॒శద॑ఖ్షరా] 28
-త్త్రి॒గ్ం॒శద॑ఖ్షరా వి॒రా-డ్వి॒రాజ॑మాప్నోతి॒ మాస॑-న్దీఖ్షి॒త-స్స్యా॒-ద్యో మాస॒-స్స సం॑వఀథ్స॒ర-స్సం॑వఀథ్స॒రో వి॒రా-డ్వి॒రాజ॑మాప్నోతి చ॒తురో॑ మా॒సో దీ᳚ఖ్షి॒త-స్స్యా᳚చ్చ॒తురో॒ వా ఏ॒త-మ్మా॒సో వస॑వో-ఽబిభరు॒స్తే పృ॑థి॒వీమా-ఽజ॑య-న్గాయ॒త్రీ-ఞ్ఛన్దో॒-ఽష్టౌ రు॒ద్రాస్తే᳚-ఽన్తరి॑ఖ్ష॒మా-ఽజ॑య-న్త్రి॒ష్టుభ॒-ఞ్ఛన్దో॒ ద్వాద॑శా-ఽఽది॒త్యాస్తే దివ॒మా-ఽజ॑య॒న్ జగ॑తీ॒-ఞ్ఛన్ద॒స్తతో॒ వై తే వ్యా॒వృత॑-మగచ్ఛ॒ఞ్ఛ్రైష్ఠ్య॑-న్దే॒వానా॒-న్తస్మా॒-ద్ద్వాద॑శ మా॒సో భృ॒త్వా-ఽగ్ని-ఞ్చి॑న్వీత॒ ద్వాద॑శ॒ మాసా᳚-స్సంవఀథ్స॒ర-స్సం॑వఀథ్స॒రో᳚ -ఽగ్నిశ్చిత్య॒స్తస్యా॑-హోరా॒త్రాణీష్ట॑కా ఆ॒ప్తేష్ట॑కమేన-ఞ్చిను॒తే-ఽథో᳚ వ్యా॒వృత॑మే॒వ గ॑చ్ఛతి॒ శ్రైష్ఠ్యగ్ం॑ సమా॒నానా᳚మ్ ॥ 29 ॥
(స్యా॒-త్త్రయో॑దశ – త్రి॒గ్ం॒శత॒గ్ం॒ రాత్రీ᳚ర్దీఖ్షి॒త-స్స్యా॒-ద్- వై తే᳚ – ఽష్టావిగ్ం॑శతిశ్చ) (అ. 7)
సు॒వ॒ర్గాయ॒ వా ఏ॒ష లో॒కాయ॑ చీయతే॒ యద॒గ్నిస్తం-యఀన్నాన్వా॒రోహే᳚-థ్సువ॒ర్గాల్లో॒కా-ద్యజ॑మానో హీయేత పృథి॒వీమా-ఽక్ర॑మిష-మ్ప్రా॒ణో మా॒ మా హా॑సీద॒న్తరి॑ఖ్ష॒మా-ఽక్ర॑మిష-మ్ప్ర॒జా మా॒ మా హా॑సీ॒-ద్దివ॒మా-ఽక్ర॑మిష॒గ్ం॒ సువ॑రగ॒న్మేత్యా॑హై॒ష వా అ॒గ్నేర॑న్వారో॒హస్తేనై॒వైన॑-మ॒న్వారో॑హతి సువ॒ర్గస్య॑ లో॒కస్య॒ సమ॑ష్ట్యై॒ య-త్ప॒ఖ్షస॑మ్మితా-మ్మిను॒యా- [మిను॒యాత్, కనీ॑యాగ్ంస-] 30
-త్కనీ॑యాగ్ంసం-యఀజ్ఞక్ర॒తుముపే॑యా॒-త్పాపీ॑యస్యస్యా॒ ఽఽత్మనః॑ ప్ర॒జా స్యా॒-ద్వేది॑సమ్మితా-మ్మినోతి॒ జ్యాయాగ్ం॑సమే॒వ య॑జ్ఞక్ర॒తుముపై॑తి॒ నాస్యా॒-ఽఽత్మనః॒ పాపీ॑యసీ ప్ర॒జా భ॑వతి సాహ॒స్ర-ఞ్చి॑న్వీత ప్రథ॒మ-ఞ్చి॑న్వా॒న-స్స॒హస్ర॑సమ్మితో॒ వా అ॒యం-లోఀ॒క ఇ॒మమే॒వ లో॒కమ॒భి జ॑యతి॒ ద్విషా॑హస్ర-ఞ్చిన్వీత ద్వి॒తీయ॑-ఞ్చిన్వా॒నో ద్విషా॑హస్రం॒-వాఀ అ॒న్తరి॑ఖ్ష-మ॒న్తరి॑ఖ్షమే॒వాభి జ॑యతి॒ త్రిషా॑హస్ర-ఞ్చిన్వీత తృ॒తీయ॑-ఞ్చిన్వా॒న- [తృ॒తీయ॑-ఞ్చిన్వా॒నః, త్రిషా॑హస్రో॒ వా అ॒సౌ] 31
-స్త్రిషా॑హస్రో॒ వా అ॒సౌ లో॒కో॑ ఽముమే॒వ లో॒కమ॒భి జ॑యతి జానుద॒ఘ్న-ఞ్చి॑న్వీత ప్రథ॒మ-ఞ్చి॑న్వా॒నో గా॑యత్రి॒యైవేమం-లోఀ॒కమ॒భ్యారో॑హతి నాభిద॒ఘ్న-ఞ్చి॑న్వీత ద్వి॒తీయ॑-ఞ్చిన్వా॒నస్త్రి॒ష్టుభై॒వా-న్తరి॑ఖ్ష-మ॒భ్యారో॑హతి గ్రీవద॒ఘ్న-ఞ్చి॑న్వీత తృ॒తీయ॑-ఞ్చిన్వా॒నో జగ॑త్యై॒వాము-ల్లోఀ॒కమ॒భ్యారో॑హతి॒ నాగ్ని-ఞ్చి॒త్వా రా॒మాముపే॑యాదయో॒నౌ రేతో॑ ధాస్యా॒మీతి॒ న ద్వి॒తీయ॑-ఞ్చి॒త్వా-ఽన్యస్య॒ స్త్రియ॒- [స్త్రియ᳚మ్, ఉపే॑యా॒న్న] 32
-ముపే॑యా॒న్న తృ॒తీయ॑-ఞ్చి॒త్వా కా-ఞ్చ॒నోపే॑యా॒-ద్రేతో॒ వా ఏ॒తన్ని ధ॑త్తే॒ యద॒గ్ని-ఞ్చి॑ను॒తే యదు॑పే॒యా-ద్రేత॑సా॒ వ్యృ॑ద్ధ్యే॒తా-ఽథో॒ ఖల్వా॑హుర ప్రజ॒స్య-న్త-ద్యన్నోపే॒యాదితి॒ య-ద్రే॑త॒స్సిచా॑వుప॒దధా॑తి॒ తే ఏ॒వ యజ॑మానస్య॒ రేతో॑ బిభృత॒స్తస్మా॒-దుపే॑యా॒-ద్రేత॒సో-ఽస్క॑న్దాయ॒ త్రీణి॒ వావ రేతాగ్ం॑సి పి॒తా పు॒త్రః పౌత్రో॒ [పౌత్రః॑, య-ద్ద్వే రే॑త॒స్సిచా॑] 33
య-ద్ద్వే రే॑త॒స్సిచా॑-వుపద॒ద్ధ్యా-ద్రేతో᳚-ఽస్య॒ విచ్ఛి॑న్ద్యా-త్తి॒స్ర ఉప॑ దధాతి॒ రేత॑స॒-స్సన్త॑త్యా ఇ॒యం-వాఀవ ప్ర॑థ॒మా రే॑త॒స్సిగ్ వాగ్వా ఇ॒య-న్తస్మా॒-త్పశ్య॑న్తీ॒మా-మ్పశ్య॑న్తి॒ వాచం॒-వఀద॑న్తీమ॒న్తరి॑ఖ్ష-న్ద్వి॒తీయా᳚ ప్రా॒ణో వా అ॒న్తరి॑ఖ్ష॒-న్తస్మా॒న్నా-ఽన్తరి॑ఖ్ష॒-మ్పశ్య॑న్తి॒ న ప్రా॒ణమ॒సౌ తృ॒తీయా॒ చఖ్షు॒ర్వా అ॒సౌ తస్మా॒-త్పశ్య॑న్త్య॒మూ-మ్పశ్య॑న్తి॒ చఖ్షు॒-ర్యజు॑షే॒మా-ఞ్చా॒- [చఖ్షు॒-ర్యజు॑షే॒మా-ఞ్చా॑, అ॒మూ-ఞ్చోప॑] 34
-ఽమూ-ఞ్చోప॑ దధాతి॒ మన॑సా మద్ధ్య॒మామే॒షాం-లోఀ॒కానా॒-ఙ్కౢప్త్యా॒ అథో᳚ ప్రా॒ణానా॑మి॒ష్టో య॒జ్ఞో భృగు॑భిరాశీ॒ర్దా వసు॑భి॒స్తస్య॑ త ఇ॒ష్టస్య॑ వీ॒తస్య॒ ద్రవి॑ణే॒హ భ॑ఖ్షీ॒యేత్యా॑హ స్తుతశ॒స్త్రే ఏ॒వైతేన॑ దుహే పి॒తా మా॑త॒రిశ్వా-ఽచ్ఛి॑ద్రా ప॒దా ధా॒ అచ్ఛి॑ద్రా ఉ॒శిజః॑ ప॒దా-ఽను॑ తఖ్షు॒-స్సోమో॑ విశ్వ॒విన్నే॒తా నే॑ష॒-ద్బృహ॒స్పతి॑రుక్థామ॒దాని॑ శగ్ంసిష॒దిత్యా॑హై॒తద్వా అ॒గ్నేరు॒క్థ-న్తేనై॒వైన॒మను॑ శగ్ంసతి ॥ 35 ॥
(మి॒ను॒యాత్ – తృ॒తీయ॑-ఞ్చిన్వా॒నః – స్త్రియం॒ – పౌత్ర॑ – శ్చ॒ – వై – స॒ప్త చ॑) (అ. 8)
సూ॒యతే॒ వా ఏ॒షో᳚-ఽగ్నీ॒నాం-యఀ ఉ॒ఖాయా᳚-మ్భ్రి॒యతే॒ యద॒ధ-స్సా॒దయే॒-ద్గర్భాః᳚ ప్ర॒పాదు॑కా-స్స్యు॒రథో॒ యథా॑ స॒వా-త్ప్ర॑త్యవ॒రోహ॑తి తా॒దృగే॒వ తదా॑స॒న్దీ సా॑దయతి॒ గర్భా॑ణా॒-న్ధృత్యా॒ అప్ర॑పాదా॒యాథో॑ స॒వమే॒వైన॑-ఙ్కరోతి॒ గర్భో॒ వా ఏ॒ష యదుఖ్యో॒ యోని॑-శ్శి॒క్యం॑-యఀచ్ఛి॒క్యా॑దు॒ఖా-న్ని॒రూహే॒-ద్యోనే॒ర్గర్భ॒-న్నిర్హ॑ణ్యా॒-థ్షడు॑ద్యామగ్ం శి॒క్య॑-మ్భవతి షోఢా విహి॒తో వై [ ] 36
పురు॑ష ఆ॒త్మా చ॒ శిర॑శ్చ చ॒త్వార్యఙ్గా᳚న్యా॒త్మన్నే॒వైన॑-మ్బిభర్తి ప్ర॒జాప॑తి॒ర్వా ఏ॒ష యద॒గ్నిస్తస్యో॒ఖా చో॒లూఖ॑ల-ఞ్చ॒ స్తనౌ॒ తావ॑స్య ప్ర॒జా ఉప॑ జీవన్తి॒ యదు॒ఖా-ఞ్చో॒లూఖ॑ల-ఞ్చోప॒దధా॑తి॒ తాభ్యా॑మే॒వ యజ॑మానో॒-ఽముష్మి॑-ల్లోఀ॒కే᳚-ఽగ్ని-న్దు॑హే సంవఀథ్స॒రో వా ఏ॒ష యద॒గ్నిస్తస్య॑ త్రేధావిహి॒తా ఇష్ట॑కాః ప్రాజాప॒త్యా వై᳚ష్ణ॒వీ- [వై᳚ష్ణ॒వీః, వై॒శ్వ॒క॒ర్మ॒ణీ-] 37
-ర్వై᳚శ్వకర్మ॒ణీ-ర॑హోరా॒త్రాణ్యే॒వా-ఽస్య॑ ప్రాజాప॒త్యా యదుఖ్య॑-మ్బి॒భర్తి॑ ప్రాజాప॒త్యా ఏ॒వ తదుప॑ ధత్తే॒ య-థ్స॒మిధ॑ ఆ॒దధా॑తి వైష్ణ॒వా వై వన॒స్పత॑యో వైష్ణ॒వీరే॒వ తదుప॑ ధత్తే॒ యదిష్ట॑కాభిర॒గ్ని-ఞ్చి॒నోతీ॒యం-వైఀ వి॒శ్వక॑ర్మా వైశ్వకర్మ॒ణీరే॒వ తదుప॑ ధత్తే॒ తస్మా॑-దాహు-స్త్రి॒వృద॒గ్నిరితి॒ తం-వాఀ ఏ॒తం-యఀజ॑మాన ఏ॒వ చి॑న్వీత॒ యద॑స్యా॒న్య శ్చి॑ను॒యాద్య-త్త-న్దఖ్షి॑ణాభి॒ర్న రా॒ధయే॑ద॒గ్నిమ॑స్య వృఞ్జీత॒ యో᳚-ఽస్యా॒-ఽగ్ని-ఞ్చి॑ను॒యా-త్త-న్దఖ్షి॑ణాభీ రాధయేద॒గ్నిమే॒వ త-థ్స్పృ॑ణోతి ॥ 38 ॥
(షో॒ఢా॒వి॒హి॒తో వై – వై᳚ష్ణ॒వీ – ర॒న్యో – విగ్ం॑శ॒తిశ్చ॑) (అ. 9)
ప్ర॒జాప॑తి-ర॒గ్ని-మ॑చినుత॒ర్తుభి॑-స్సంవఀథ్స॒రం-వఀ ॑స॒న్తేనై॒వాస్య॑ పూర్వా॒ర్ధమ॑చినుత గ్రీ॒ష్మేణ॒ దఖ్షి॑ణ-మ్ప॒ఖ్షం-వఀ॒ర్॒షాభిః॒ పుచ్ఛగ్ం॑ శ॒రదోత్త॑ర-మ్ప॒ఖ్షగ్ం హే॑మ॒న్తేన॒ మద్ధ్య॒-మ్బ్రహ్మ॑ణా॒ వా అ॑స్య॒ త-త్పూ᳚ర్వా॒ర్ధమ॑చినుత ఖ్ష॒త్రేణ॒ దఖ్షి॑ణ-మ్ప॒ఖ్ష-మ్ప॒శుభిః॒ పుచ్ఛం॑-విఀ॒శోత్త॑ర-మ్ప॒ఖ్షమా॒శయా॒ మద్ధ్యం॒-యఀ ఏ॒వం-విఀ॒ద్వాన॒గ్ని-ఞ్చి॑ను॒త ఋ॒తుభి॑రే॒వైన॑-ఞ్చిను॒తే-ఽథో॑ ఏ॒తదే॒వ సర్వ॒మవ॑ – [సర్వ॒మవ॑, రు॒న్ధే॒ శృ॒ణ్వన్త్యే॑న] 39
రున్ధే శృ॒ణ్వన్త్యే॑న-మ॒గ్ని-ఞ్చి॑క్యా॒నమత్త్యన్న॒గ్ం॒ రోచ॑త ఇ॒యం-వాఀవ ప్ర॑థ॒మా చితి॒రోష॑ధయో॒ వన॒స్పత॑యః॒ పురీ॑షమ॒న్తరి॑ఖ్ష-న్ద్వి॒తీయా॒ వయాగ్ం॑సి॒ పురీ॑షమ॒సౌ తృ॒తీయా॒ నఖ్ష॑త్రాణి॒ పురీ॑షం-యఀ॒జ్ఞశ్చ॑తు॒ర్థీ దఖ్షి॑ణా॒ పురీ॑షం॒-యఀజ॑మానః పఞ్చ॒మీ ప్ర॒జా పురీ॑షం॒-యఀ-త్త్రిచి॑తీక-ఞ్చిన్వీ॒త య॒జ్ఞ-న్దఖ్షి॑ణామా॒త్మాన॑-మ్ప్ర॒జామ॒న్తరి॑యా॒-త్తస్మా॒-త్పఞ్చ॑చితీకశ్చేత॒వ్య॑ ఏ॒తదే॒వ సర్వగ్గ్॑ స్పృణోతి॒ య-త్తి॒స్రశ్చిత॑య- [య-త్తి॒స్రశ్చిత॑యః, త్రి॒వృద్ధ్య॑గ్నిర్య-ద్ద్వే] 40
-స్త్రి॒వృద్ధ్య॑గ్నిర్య-ద్ద్వే ద్వి॒పా-ద్యజ॑మానః॒ ప్రతి॑ష్ఠిత్యై॒ పఞ్చ॒ చిత॑యో భవన్తి॒ పాఙ్క్తః॒ పురు॑ష ఆ॒త్మాన॑మే॒వ స్పృ॑ణోతి॒ పఞ్చ॒ చిత॑యో భవన్తి ప॒ఞ్చభిః॒ పురీ॑షైర॒భ్యూ॑హతి॒ దశ॒ స-మ్ప॑ద్యన్తే॒ దశా᳚ఖ్షరో॒ వై పురు॑షో॒ యావా॑నే॒వ పురు॑ష॒స్తగ్గ్ స్పృ॑ణో॒త్యథో॒ దశా᳚ఖ్షరా వి॒రాడన్నం॑-విఀ॒రా-డ్వి॒రాజ్యే॒వాన్నాద్యే॒ ప్రతి॑ తిష్ఠతి సంవఀథ్స॒రో వై ష॒ష్ఠీ చితి॑ర్-ఋ॒తవః॒ పురీ॑ష॒గ్ం॒ షట్ చిత॑యో భవన్తి॒ షట్ పురీ॑షాణి॒ ద్వాద॑శ॒ స-మ్ప॑ద్యన్తే॒ ద్వాద॑శ॒ మాసా᳚-స్సంవఀథ్స॒ర-స్సం॑వఀథ్స॒ర ఏ॒వ ప్రతి॑ తిష్ఠతి ॥ 41 ॥
(అవ॒ – చిత॑యః॒ – పురీ॑షం॒ – పఞ్చ॑దశ చ) (అ. 10)
రోహి॑తో ధూ॒మ్రరో॑హితః క॒ర్కన్ధు॑రోహిత॒స్తే ప్రా॑జాప॒త్యా బ॒భ్రుర॑రు॒ణబ॑భ్రు॒-శ్శుక॑బభ్రు॒స్తే రౌ॒ద్రా-శ్శ్యేత॑-శ్శ్యేతా॒ఖ్ష-శ్శ్యేత॑గ్రీవ॒స్తే పి॑తృదేవ॒త్యా᳚స్తి॒స్రః కృ॒ష్ణా వ॒శా వా॑రు॒ణ్య॑స్తి॒స్ర-శ్శ్వే॒తా వ॒శా-స్సౌ॒ర్యో॑ మైత్రాబార్హస్ప॒త్యా ధూ॒మ్రల॑లామాస్తూప॒రాః ॥ 42 ॥
(రోహి॑తః॒-షడ్వగ్ం॑శతిః) (అ. 11)
పృశ్ఞి॑-స్తిర॒శ్చీన॑-పృశ్ఞిరూ॒ర్ధ్వ-పృ॑శ్ఞి॒స్తే మా॑రు॒తాః ఫ॒ల్గూర్లో॑హితో॒ర్ణీ బ॑ల॒ఖ్షీ తా-స్సా॑రస్వ॒త్యః॑ పృష॑తీ స్థూ॒లపృ॑షతీ ఖ్షు॒ద్రపృ॑షతీ॒ తా వై᳚శ్వదే॒వ్య॑స్తి॒స్ర-శ్శ్యా॒మా వ॒శాః పౌ॒ష్ణియ॑స్తి॒స్రో రోహి॑ణీర్వ॒శా మై॒త్రియ॑ ఐన్ద్రాబార్హస్ప॒త్యా అ॑రు॒ణల॑లామాస్తూప॒రాః ॥ 43 ॥
(పృశ్ఞిః॒ – షడ్విగ్ం॑శతిః) (అ. 12)
శి॒తి॒బా॒హు-ర॒న్యత॑శ్శితిబాహు-స్సమ॒న్త శి॑తిబాహు॒స్త ఐ᳚న్ద్రవాయ॒వా-శ్శి॑తి॒రన్ధ్రో॒ ఽన్యత॑శ్శితిరన్ధ్ర-స్సమ॒న్తశి॑తిరన్ధ్ర॒స్తే మై᳚త్రావరు॒ణా-శ్శు॒ద్ధవా॑ల-స్స॒ర్వశు॑ద్ధవాలో మ॒ణివా॑ల॒స్త ఆ᳚శ్వి॒నాస్తి॒స్ర-శ్శి॒ల్పా వ॒శా వై᳚శ్వదే॒వ్య॑స్తి॒స్ర-శ్శ్యేనీః᳚ పరమే॒ష్ఠినే॑ సోమాపౌ॒ష్ణా-శ్శ్యా॒మల॑లామాస్తూప॒రాః ॥ 44 ॥
(శి॒తి॒బా॒హుః పఞ్చ॑విగ్ంశతిః) (అ. 13)
ఉ॒న్న॒త ఋ॑ష॒భో వా॑మ॒నస్త ఐ᳚న్ద్రావరు॒ణా-శ్శితి॑కకుచ్ఛితిపృ॒ష్ఠ-శ్శితి॑భస॒-త్త ఐ᳚న్ద్రాబార్హస్ప॒త్యా-శ్శి॑తి॒పాచ్ఛి॒త్యోష్ఠ॑-శ్శితి॒భ్రుస్త ఐ᳚న్ద్రావైష్ణ॒వాస్తి॒స్ర-స్సి॒ద్ధ్మా వ॒శా వై᳚శ్వకర్మ॒ణ్య॑స్తి॒స్రో ధా॒త్రే పృ॑షోద॒రా ఐ᳚న్ద్రాపౌ॒ష్ణా-శ్శ్యేత॑లలామాస్తూప॒రాః ॥ 45 ॥
(ఉ॒న్న॒తః పఞ్చ॑విగ్ంశతిః) (అ. 14)
క॒ర్ణాస్త్రయో॑ యా॒మా-స్సౌ॒మ్యాస్త్రయ॑-శ్శ్వితి॒ఙ్గా అ॒గ్నయే॒ యవి॑ష్ఠాయ॒ త్రయో॑ నకు॒లాస్తి॒స్రో రోహి॑ణీ॒స్త్ర్యవ్య॒స్తా వసూ॑నా-న్తి॒స్రో॑-ఽరు॒ణా ది॑త్యౌ॒హ్య॑స్తా రు॒ద్రాణాగ్ం॑ సోమై॒న్ద్రా బ॒భ్రుల॑లామాస్తూప॒రాః ॥ 46 ॥
(క॒ర్ణాస్త్రయో॑ – విగ్ంశతిః) (అ. 15)
శు॒ణ్ఠాస్త్రయో॑ వైష్ణ॒వా అ॑ధీలోధ॒కర్ణా॒స్త్రయో॒ విష్ణ॑వ ఉరుక్ర॒మాయ॑ లఫ్సు॒దిన॒స్త్రయో॒ విష్ణ॑వ ఉరుగా॒యాయ॒ పఞ్చా॑వీస్తి॒స్ర ఆ॑ది॒త్యానా᳚-న్త్రివ॒థ్సా-స్తి॒స్రో-ఽఙ్గి॑రసామైన్ద్రావైష్ణ॒వా గౌ॒రల॑లామాస్తూప॒రాః ॥ 47 ॥
(శు॒ణ్ఠా – విగ్ం॑శ॒తిః) (అ. 16)
ఇన్ద్రా॑య॒ రాజ్ఞే॒ త్రయ॑-శ్శితిపృ॒ష్ఠా ఇన్ద్రా॑యా-ధిరా॒జాయ॒ త్రయ॒-శ్శితి॑కకుద॒ ఇన్ద్రా॑య స్వ॒రాజ్ఞే॒ త్రయ॒-శ్శితి॑భస-దస్తి॒స్రస్తు॑ర్యౌ॒హ్య॑-స్సా॒ద్ధ్యానా᳚-న్తి॒స్రః ప॑ష్ఠౌ॒హ్యో॑ విశ్వే॑షా-న్దే॒వానా॑మాగ్నే॒న్ద్రాః కృ॒ష్ణల॑లామాస్తూప॒రాః ॥ 48 ॥
(ఇన్ద్రా॑య॒ రాజ్ఞే॒ – ద్వావిగ్ం॑శతిః) (అ. 17)
అది॑త్యై॒ త్రయో॑ రోహితై॒తా ఇ॑న్ద్రా॒ణ్యై త్రయః॑ కృష్ణై॒తాః కు॒హ్వై᳚ త్రయో॑-ఽరుణై॒తాస్తి॒స్రో ధే॒నవో॑ రా॒కాయై॒ త్రయో॑-ఽన॒డ్వాహ॑-స్సినీవా॒ల్యా ఆ᳚గ్నావైష్ణ॒వా రోహి॑తలలామాస్తూప॒రాః ॥ 49 ॥
(అది॑త్యా-అ॒ష్టాద॑శ) (అ. 18)
సౌ॒మ్యాస్త్రయః॑ పి॒శఙ్గా॒-స్సోమా॑య॒ రాజ్ఞే॒ త్రయ॑-స్సా॒రఙ్గాః᳚ పార్జ॒న్యా నభో॑రూపాస్తి॒స్రో॑-ఽజా మ॒ల॒ఃఆ ఇ॑న్ద్రా॒ణ్యై తి॒స్రో మే॒ష్య॑ ఆది॒త్యా ద్యా॑వాపృథి॒వ్యా॑ మా॒లఙ్గా᳚స్తూప॒రాః ॥ 50 ॥
(సౌ॒మ్యా – ఏకా॒న్నవిగ్ం॑శ॒తిః) (అ. 19)
వా॒రు॒ణాస్త్రయః॑ కృ॒ష్ణల॑లామా॒ వరు॑ణాయ॒ రాజ్ఞే॒ త్రయో॒ రోహి॑తలలామా॒ వరు॑ణాయ రి॒శాద॑సే॒ త్రయో॑-ఽరు॒ణల॑లామా-శ్శి॒ల్పాస్త్రయో॑ వైశ్వదే॒వాస్త్రయః॒ పృశ్ఞ॑య-స్సర్వదేవ॒త్యా॑ ఐన్ద్రాసూ॒రా-శ్శ్యేత॑లలామాస్తూప॒రాః ॥ 51 ॥
(వా॒రు॒ణా – విగ్ం॑శ॒తిః) (అ. 20)
సోమా॑య స్వ॒రాజ్ఞే॑-ఽనోవా॒హావ॑న॒డ్వాహా॑-విన్ద్రా॒గ్నిభ్యా॑-మోజో॒దాభ్యా॒ముష్టా॑రా-విన్ద్రా॒గ్నిభ్యా᳚-మ్బల॒దాభ్యాగ్ం॑ సీరవా॒హావవీ॒ ద్వే ధే॒నూ భౌ॒మీ ది॒గ్భ్యో వడ॑బే॒ ద్వే ధే॒నూ భౌ॒మీ వై॑రా॒జీ పు॑రు॒షీ ద్వే ధే॒నూ భౌ॒మీ వా॒యవ॑ ఆరోహణవా॒హావ॑న॒డ్వాహౌ॑ వారు॒ణీ కృ॒ష్ణే వ॒శే అ॑రా॒డ్యౌ॑ ది॒వ్యావృ॑ష॒భౌ ప॑రిమ॒రౌ ॥ 52 ॥
(సోమా॑య స్వ॒రాజ్ఞే॒ – చతు॑స్త్రిగ్ంశత్) (అ. 21)
ఏకా॑దశ ప్రా॒తర్గ॒వ్యాః ప॒శవ॒ ఆ ల॑భ్యన్తే ఛగ॒లః క॒ల్మాషః॑ కికిదీ॒విర్వి॑దీ॒గయ॒స్తే త్వా॒ష్ట్రా-స్సౌ॒రీర్నవ॑ శ్వే॒తా వ॒శా అ॑నూబ॒న్ధ్యా॑ భవన్త్యాగ్నే॒య ఐ᳚న్ద్రా॒గ్న ఆ᳚శ్వి॒నస్తే వి॑శాలయూ॒ప ఆ ల॑భ్యన్తే ॥ 53 ॥
(ఐకా॑దశ ప్రా॒తః – పఞ్చ॑విగ్ంశతిః) (అ. 22)
పి॒శఙ్గా॒స్త్రయో॑ వాస॒న్తా-స్సా॒రఙ్గా॒స్త్రయో॒ గ్రైష్మాః॒ పృష॑న్త॒స్త్రయో॒ వార్షి॑కాః॒ పృశ్ఞ॑య॒స్త్రయ॑-శ్శార॒దాః పృ॑శ్ఞిస॒క్థా-స్త్రయో॒ హైమ॑న్తికా అవలి॒ప్తాస్త్రయ॑-శ్శైశి॒రా-స్సం॑వఀథ్స॒రాయ॒ నివ॑ఖ్షసః ॥ 54 ॥
(పి॒శఙ్గా॑ – విగ్ంశ॒తిః) (అ. 23)
(రోహి॑తః కృ॒ష్ణా ధూ॒మ్రల॑లామాః॒ – పృశ్ఞి॑-శ్శ్యా॒మా అ॑రు॒ణల॑లామాః -శితిబా॒హు-శ్శి॒ల్పా-శ్శ్యేనీ᳚-శ్శ్యా॒మల॑లామా – ఉన్న॒త-స్సి॒ద్ధ్మా ధా॒త్రే పౌ॒ష్ణా-శ్శ్యేత॑లలామాః – క॒ర్ణా బ॒భ్రుల॑లామాః – శు॒ణ్ఠా గౌ॒రల॑లామా॒ – ఇన్ద్రా॑య కృ॒ష్ణాల॑లామా॒ – అది॑త్యై॒ రోహి॑త లలామః -సౌ॒మ్యా మా॒లఙ్గా॑ – వారు॒ణా-స్సూ॒రా-శ్శ్యేత॑లలామా॒ – దశ॑ ।)
(హిర॑ణ్యవర్ణా – అ॒పా-ఙ్గ్రహా᳚న్ – భూతేష్ట॒కాః – స॒జూః – సం॑వఀథ్స॒రం – ప్ర॒జాప॑తి॒-స్స ఖ్షు॒రప॑వి – ర॒వగ్నేర్వై దీ॒ఖ్షయా॑ – సువ॒ర్గాయ॒ తం-యఀన్న – సూ॒యతే᳚ – ప్ర॒జాప॑తిర్-ఋ॒తుభీ॒ – రోహి॑తః॒ – పృఞిః॑ – శితిబా॒హు – రు॑న్న॒తః – క॒ర్ణాః – శు॒ణ్ఠా – ఇన్ద్రా॒యా- ది॑త్యై – సౌ॒మ్యా – వా॑రు॒ణాః – సోమా॒యై – కా॑దశ – పి॒శఙ్గా॒ – స్త్రయో॑విగ్ంశతిః)
(హిర॑ణ్యవర్ణా – భూతేష్ట॒కాః – ఛన్దో॒ యత్ – కనీ॑యాగ్ంసన్-త్రి॒వృద్ధ్య॑గ్ని – ర్వా॑రు॒ణా – శ్చతు॑ష్పఞ్చా॒శత్ )
(హిర॑ణ్యవర్ణా॒, నివ॑ఖ్షసః)
॥ హరిః॑ ఓమ్ ॥
॥ కృష్ణ యజుర్వేదీయ తైత్తిరీయ సంహితాయా-మ్పఞ్చమకాణ్డే షష్ఠః ప్రశ్న-స్సమాప్తః ॥