കൃഷ്ണ യജുര്വേദീയ തൈത്തിരീയ സംഹിതായാ-മ്പഞ്ചമകാണ്ഡേ സപ്തമഃ പ്രശ്നഃ-ഉപാനുവാക്യാവശിഷ്ടകര്മനിരൂപണം
ഓ-ന്നമഃ പരമാത്മനേ, ശ്രീ മഹാഗണപതയേ നമഃ,
ശ്രീ ഗുരുഭ്യോ നമഃ । ഹ॒രിഃ॒ ഓമ് ॥
യോ വാ അയ॑ഥാദേവതമ॒ഗ്നി-ഞ്ചി॑നു॒ത ആ ദേ॒വതാ᳚ഭ്യോ വൃശ്ച്യതേ॒ പാപീ॑യാ-ന്ഭവതി॒ യോ യ॑ഥാദേവ॒ത-ന്ന ദേ॒വതാ᳚ഭ്യ॒ ആ വൃ॑ശ്ച്യതേ॒ വസീ॑യാ-ന്ഭവത്യാഗ്നേ॒യ്യാ ഗാ॑യത്രി॒യാ പ്ര॑ഥ॒മാ-ഞ്ചിതി॑മ॒ഭി മൃ॑ശേ-ത്ത്രി॒ഷ്ടുഭാ᳚ ദ്വി॒തീയാ॒-ഞ്ജഗ॑ത്യാ തൃ॒തീയാ॑മനു॒ഷ്ടുഭാ॑ ചതു॒ര്ഥീ-മ്പ॒ങ്ക്ത്യാ പ॑ഞ്ച॒മീം-യഁ ॑ഥാദേവ॒തമേ॒വാഗ്നി-ഞ്ചി॑നുതേ॒ ന ദേ॒വതാ᳚ഭ്യ॒ ആ വൃ॑ശ്ച്യതേ॒ വസീ॑യാ-ന്ഭവ॒തീഡാ॑യൈ॒ വാ ഏ॒ഷാ വിഭ॑ക്തിഃ പ॒ശവ॒ ഇഡാ॑ പ॒ശുഭി॑രേന- [പ॒ശുഭി॑രേനമ്, ചി॒നു॒തേ॒ യോ വൈ] 1
-ഞ്ചിനുതേ॒ യോ വൈ പ്ര॒ജാപ॑തയേ പ്രതി॒ പ്രോച്യാ॒ഗ്നി-ഞ്ചി॒നോതി॒ നാ-ഽഽര്തി॒മാര്ച്ഛ॒-ത്യശ്വാ॑വ॒ഭിത॑സ്തിഷ്ഠേതാ-ങ്കൃ॒ഷ്ണ ഉ॑ത്തര॒ത-ശ്ശ്വേ॒തോ ദക്ഷി॑ണ॒സ്താവാ॒ലഭ്യേഷ്ട॑കാ॒ ഉപ॑ ദദ്ധ്യാദേ॒തദ്വൈ പ്ര॒ജാപ॑തേ രൂ॒പ-മ്പ്രാ॑ജാപ॒ത്യോ-ഽശ്വ॑-സ്സാ॒ക്ഷാദേ॒വ പ്ര॒ജാപ॑തയേ പ്രതി॒പ്രോച്യാ॒ഗ്നി-ഞ്ചി॑നോതി॒ നാ-ഽഽര്തി॒മാര്ച്ഛ॑ത്യേ॒തദ്വാ അഹ്നോ॑ രൂ॒പം-യഁച്ഛ്വേ॒തോ-ഽശ്വോ॒ രാത്രി॑യൈ കൃ॒ഷ്ണ ഏ॒തദഹ്നോ॑ [ഏ॒തദഹ്നഃ॑, രൂ॒പം-യഁദിഷ്ട॑കാ॒] 2
രൂ॒പം-യഁദിഷ്ട॑കാ॒ രാത്രി॑യൈ॒ പുരീ॑ഷ॒മിഷ്ട॑കാ ഉപധാ॒സ്യഞ്ഛ്വേ॒ത-മശ്വ॑മ॒ഭി മൃ॑ശേ॒-ത്പുരീ॑ഷമുപധാ॒സ്യന് കൃ॒ഷ്ണമ॑ഹോരാ॒ത്രാഭ്യാ॑മേ॒വൈന॑-ഞ്ചിനുതേ ഹിരണ്യ പാ॒ത്ര-മ്മധോഃ᳚ പൂ॒ര്ണ-ന്ദ॑ദാതി മധ॒വ്യോ॑ ഽസാ॒നീതി॑ സൌ॒ര്യാ ചി॒ത്രവ॒ത്യാ-ഽവേ᳚ക്ഷതേ ചി॒ത്രമേ॒വ ഭ॑വതി മ॒ദ്ധ്യന്ദി॒നേ-ഽശ്വ॒മവ॑ ഘ്രാപയത്യ॒സൌ വാ ആ॑ദി॒ത്യ ഇന്ദ്ര॑ ഏ॒ഷ പ്ര॒ജാപ॑തിഃ പ്രാജാപ॒ത്യോ-ഽശ്വ॒സ്തമേ॒വ സാ॒ക്ഷാദൃ॑ദ്ധ്നോതി ॥ 3 ॥
(ഏ॒ന॒ – മേ॒തദഹ്നോ॒ – ഽഷ്ടാച॑ത്വാരിഗ്മ്ശച്ച) (അ. 1)
ത്വാമ॑ഗ്നേ വൃഷ॒ഭ-ഞ്ചേകി॑താന॒-മ്പുന॒ര്യുവാ॑ന-ഞ്ജ॒നയ॑ന്നു॒പാഗാ᳚മ് । അ॒സ്ഥൂ॒രി ണോ॒ ഗാര്ഹ॑പത്യാനി സന്തു തി॒ഗ്മേന॑ നോ॒ ബ്രഹ്മ॑ണാ॒ സഗ്മ് ശി॑ശാധി ॥ പ॒ശവോ॒ വാ ഏ॒തേ യദിഷ്ട॑കാ॒ശ്ചിത്യാ᳚-ഞ്ചിത്യാമൃഷ॒ഭമുപ॑ ദധാതി മിഥു॒നമേ॒വാസ്യ॒ ത-ദ്യ॒ജ്ഞേ ക॑രോതി പ്ര॒ജന॑നായ॒ തസ്മാ᳚-ദ്യൂ॒ഥേയൂ॑ഥ ഋഷ॒ഭഃ ॥ സം॒വഁ॒ഥ്സ॒രസ്യ॑ പ്രതി॒മാം-യാഁ-ന്ത്വാ॑ രാത്ര്യു॒പാസ॑തേ । പ്ര॒ജാഗ്മ് സു॒വീരാ᳚-ങ്കൃ॒ത്വാ വിശ്വ॒മായു॒ര്വ്യ॑ശ്ഞവത് ॥ പ്രാ॒ജാ॒പ॒ത്യാ- [പ്രാ॒ജാ॒പ॒ത്യാമ്, ഏ॒താമുപ॑] 4
-മേ॒താമുപ॑ ദധാതീ॒യം-വാഁ വൈഷൈകാ᳚ഷ്ട॒കാ യദേ॒വൈകാ᳚ഷ്ട॒കായാ॒മന്ന॑-ങ്ക്രി॒യതേ॒ തദേ॒വൈതയാവ॑ രുന്ധ ഏ॒ഷാ വൈ പ്ര॒ജാപ॑തേഃ കാമ॒ദുഘാ॒ തയൈ॒വ യജ॑മാനോ॒-ഽമുഷ്മി॑-ല്ലോഁ॒കേ᳚-ഽഗ്നി-ന്ദു॑ഹേ॒ യേന॑ ദേ॒വാ ജ്യോതി॑ഷോ॒ര്ധ്വാ ഉ॒ദായ॒ന്॒ യേനാ॑-ഽഽദി॒ത്യാ വസ॑വോ॒ യേന॑ രു॒ദ്രാഃ । യേനാങ്ഗി॑രസോ മഹി॒മാന॑-മാന॒ശുസ്തേനൈ॑തു॒ യജ॑മാന-സ്സ്വ॒സ്തി ॥ സു॒വ॒ര്ഗായ॒ വാ ഏ॒ഷ ലോ॒കായ॑ [ലോ॒കായ॑, ചീ॒യ॒തേ॒ യദ॒ഗ്നിര്യേന॑] 5
ചീയതേ॒ യദ॒ഗ്നിര്യേന॑ ദേ॒വാ ജ്യോതി॑ഷോ॒ര്ധ്വാ ഉ॒ദായ॒ന്നിത്യുഖ്യ॒ഗ്മ്॒ സമി॑ന്ധ॒ ഇഷ്ട॑കാ ഏ॒വൈതാ ഉപ॑ ധത്തേ വാനസ്പ॒ത്യാ-സ്സു॑വ॒ര്ഗസ്യ॑ ലോ॒കസ്യ॒ സമ॑ഷ്ട്യൈ ശ॒തായു॑ധായ ശ॒തവീ᳚ര്യായ ശ॒തോത॑യേ ഽഭിമാതി॒ഷാഹേ᳚ । ശ॒തം-യോഁ ന॑-ശ്ശ॒രദോ॒ അജീ॑താ॒നിന്ദ്രോ॑ നേഷ॒ദതി॑ ദുരി॒താനി॒ വിശ്വാ᳚ ॥ യേ ച॒ത്വാരഃ॑ പ॒ഥയോ॑ ദേവ॒യാനാ॑ അന്ത॒രാ ദ്യാവാ॑പൃഥി॒വീ വി॒യന്തി॑ । തേഷാം॒-യോഁ അജ്യാ॑നി॒- മജീ॑തി-മാ॒വഹാ॒-ത്തസ്മൈ॑ നോ ദേവാഃ॒ [നോ ദേവാഃ, പരി॑ ദത്തേ॒ഹ സര്വേ᳚ ।] 6
പരി॑ ദത്തേ॒ഹ സര്വേ᳚ ॥ ഗ്രീ॒ഷ്മോ ഹേ॑മ॒ന്ത ഉ॒ത നോ॑ വസ॒ന്ത-ശ്ശ॒ര-ദ്വ॒ര്॒ഷാ-സ്സു॑വി॒തന്നോ॑ അസ്തു । തേഷാ॑മൃതൂ॒നാഗ്മ് ശ॒ത ശാ॑രദാനാ-ന്നിവാ॒ത ഏ॑ഷാ॒മഭ॑യേ സ്യാമ ॥ ഇ॒ദു॒വ॒ഥ്സ॒രായ॑ പരിവഥ്സ॒രായ॑ സംവഁഞ്ഥ്സ॒രായ॑ കൃണുതാ ബൃ॒ഹന്നമഃ॑ । തേഷാം᳚-വഁ॒യഗ്മ് സു॑മ॒തൌ യ॒ജ്ഞിയാ॑നാ॒-ഞ്ജ്യോഗജീ॑താ॒ അഹ॑താ-സ്സ്യാമ ॥ ഭ॒ദ്രാന്ന॒-ശ്ശ്രേയ॒-സ്സമ॑നൈഷ്ട ദേവാ॒സ്ത്വയാ॑-ഽവ॒സേന॒ സമ॑ശീമഹി ത്വാ । സ നോ॑ മയോ॒ ഭൂഃ പി॑തോ॒ [മയോ॒ ഭൂഃ പി॑തോ, ആ വി॑ശസ്വ॒] 7
ആ വി॑ശസ്വ॒ ശ-ന്തോ॒കായ॑ ത॒നുവേ᳚ സ്യോ॒നഃ ॥ അജ്യാ॑നീരേ॒താ ഉപ॑ ദധാത്യേ॒താ വൈ ദേ॒വതാ॒ അപ॑രാജിതാ॒സ്താ ഏ॒വ പ്ര വി॑ശതി॒ നൈവ ജീ॑യതേ ബ്രഹ്മവാ॒ദിനോ॑ വദന്തി॒ യദ॑ര്ധമാ॒സാ മാസാ॑ ഋ॒തവ॑-സ്സംവഁഥ്സ॒ര ഓഷ॑ധീഃ॒ പച॒ന്ത്യഥ॒ കസ്മാ॑ദ॒ന്യാഭ്യോ॑ ദേ॒വതാ᳚ഭ്യ ആഗ്രയ॒ണ-ന്നിരു॑പ്യത॒ ഇത്യേ॒താ ഹി ത-ദ്ദേ॒വതാ॑ ഉ॒ദജ॑യ॒ന്॒ യദൃ॒തുഭ്യോ॑ നി॒ര്വപേ᳚-ദ്ദേ॒വതാ᳚ഭ്യ-സ്സ॒മദ॑-ന്ദദ്ധ്യാദാഗ്രയ॒ണ-ന്നി॒രുപ്യൈ॒താ ആഹു॑തീ ര്ജുഹോത്യര്ധമാ॒സാനേ॒വ മാസാ॑നൃ॒തൂന്-ഥ്സം॑വഁഥ്സ॒ര-മ്പ്രീ॑ണാതി॒ ന ദേ॒വതാ᳚ഭ്യ-സ്സ॒മദ॑-ന്ദധാതി ഭ॒ദ്രാന്ന॒-ശ്ശ്രേയ॒-സ്സമ॑നൈഷ്ട ദേവാ॒ ഇത്യാ॑ഹ ഹു॒താദ്യാ॑യ॒ യജ॑മാന॒സ്യാ-ഽപ॑രാഭാവായ ॥ 8 ॥
(പ്ര॒ജാ॒പ॒ത്യാം – ലോഁ॒കായ॑ – ദേവാഃ – പിതോ – ദധ്യാദാഗ്രയ॒ണം – പഞ്ച॑വിഗ്മ്ശതിശ്ച) (അ. 2)
ഇന്ദ്ര॑സ്യ॒ വജ്രോ॑-ഽസി॒ വാര്ത്ര॑ഘ്നസ്തനൂ॒പാ നഃ॑ പ്രതിസ്പ॒ശഃ । യോ നഃ॑ പു॒രസ്താ᳚-ദ്ദക്ഷിണ॒തഃ പ॒ശ്ചാ-ദു॑ത്തര॒തോ॑-ഽഘാ॒യുര॑ഭി॒ദാസ॑ത്യേ॒തഗ്മ് സോ-ഽശ്മാ॑നമൃച്ഛതു ॥ ദേ॒വാ॒സു॒രാ-സ്സംയഁ ॑ത്താ ആസ॒-ന്തേ-ഽസു॑രാ ദി॒ഗ്ഭ്യ ആ-ഽബാ॑ധന്ത॒ താ-ന്ദേ॒വാ ഇഷ്വാ॑ ച॒ വജ്രേ॑ണ॒ ചാപാ॑നുദന്ത॒ യ-ദ്വ॒ജ്രിണീ॑രുപ॒ദധാ॒തീഷ്വാ॑ ചൈ॒വ ത-ദ്വജ്രേ॑ണ ച॒ യജ॑മാനോ॒ ഭ്രാതൃ॑വ്യാ॒നപ॑ നുദതേ ദി॒ക്ഷൂപ॑ [ദി॒ക്ഷൂപ॑, ദ॒ധാ॒തി॒ ദേ॒വ॒പു॒രാ] 9
ദധാതി ദേവപു॒രാ ഏ॒വൈതാസ്ത॑നൂ॒പാനീഃ॒ പര്യൂ॑ഹ॒തേ ഽഗ്നാ॑വിഷ്ണൂ സ॒ജോഷ॑സേ॒മാ വ॑ര്ധന്തു വാ॒ഗിംരഃ॑ । ദ്യു॒മ്നൈര്വാജേ॑ഭി॒രാ ഗ॑തമ് ॥ ബ്ര॒ഹ്മ॒വാ॒ദിനോ॑ വദന്തി॒ യന്ന ദേ॒വതാ॑യൈ॒ ജുഹ്വ॒ത്യഥ॑ കി-ന്ദേവ॒ത്യാ॑ വസോ॒ര്ധാരേത്യ॒ഗ്നി-ര്വസു॒സ്തസ്യൈ॒ഷാ ധാരാ॒ വിഷ്ണു॒-ര്വസു॒സ്തസ്യൈ॒ഷാ ധാരാ᳚ ഽഽഗ്നാവൈഷ്ണ॒വ്യര്ചാ വസോ॒ര്ധാരാ᳚-ഞ്ജുഹോതി ഭാഗ॒ധേയേ॑നൈ॒വൈനൌ॒ സമ॑ര്ധയ॒ത്യഥോ॑ ഏ॒താ- [ഏ॒താമ്, ഏ॒വാ-ഽഽഹു॑തി-] 10
-മേ॒വാ-ഽഽഹു॑തി-മാ॒യത॑നവതീ-ങ്കരോതി॒ യത്കാ॑മ ഏനാ-ഞ്ജു॒ഹോതി॒ തദേ॒വാവ॑ രുന്ധേ രു॒ദ്രോ വാ ഏ॒ഷ യദ॒ഗ്നിസ്തസ്യൈ॒തേ ത॒നുവൌ॑ ഘോ॒രാ-ഽന്യാ ശി॒വാ-ഽന്യാ യച്ഛ॑തരു॒ദ്രീയ॑-ഞ്ജു॒ഹോതി॒ യൈവാസ്യ॑ ഘോ॒രാ ത॒നൂസ്താ-ന്തേന॑ ശമയതി॒ യ-ദ്വസോ॒ര്ധാരാ᳚-ഞ്ജു॒ഹോതി॒ യൈവാസ്യ॑ ശി॒വാ ത॒നൂസ്താ-ന്തേന॑ പ്രീണാതി॒ യോ വൈ വസോ॒ര്ധാരാ॑യൈ [വസോ॒ര്ധാരാ॑യൈ, പ്ര॒തി॒ഷ്ഠാം-വേഁദ॒] 11
പ്രതി॒ഷ്ഠാം-വേഁദ॒ പ്രത്യേ॒വ തി॑ഷ്ഠതി॒ യദാജ്യ॑മു॒ച്ഛിഷ്യേ॑ത॒ തസ്മി॑-ന്ബ്രഹ്മൌദ॒ന-മ്പ॑ചേ॒-ത്ത-മ്ബ്രാ᳚ഹ്മ॒ണാശ്ച॒ത്വാരഃ॒ പ്രാ-ഽശ്ഞീ॑യുരേ॒ഷ വാ അ॒ഗ്നിര്വൈ᳚ശ്വാന॒രോ യദ്ബ്രാ᳚ഹ്മ॒ണ ഏ॒ഷാ ഖലു॒ വാ അ॒ഗ്നേഃ പ്രി॒യാ ത॒നൂര്യ-ദ്വൈ᳚ശ്വാന॒രഃ പ്രി॒യായാ॑മേ॒വൈനാ᳚-ന്ത॒നുവാ॒-മ്പ്രതി॑ ഷ്ഠാപയതി॒ ചത॑സ്രോ ധേ॒നൂര്ദ॑ദ്യാ॒-ത്താഭി॑രേ॒വ യജ॑മാനോ॒-ഽമുഷ്മി॑-ല്ലോഁ॒കേ᳚-ഽഗ്നി-ന്ദു॑ഹേ ॥ 12 ॥
(ഉപൈ॒ – താം – ധാരാ॑യൈ॒ – ഷട്ച॑ത്വാരിഗ്മ്ശച്ച) (അ. 3)
ചിത്തി॑-ഞ്ജുഹോമി॒ മന॑സാ ഘൃ॒തേനേത്യാ॒ഹാദാ᳚ഭ്യാ॒ വൈ നാമൈ॒ഷാ-ഽഽഹു॑തിര്വൈശ്വകര്മ॒ണീ നൈന॑-ഞ്ചിക്യാ॒ന-മ്ഭ്രാതൃ॑വ്യോ ദഭ്നോ॒ത്യഥോ॑ ദേ॒വതാ॑ ഏ॒വാവ॑ രു॒ന്ധേ ഽഗ്നേ॒ തമ॒ദ്യേതി॑ പ॒ങ്ക്ത്യാ ജു॑ഹോതി പ॒ങ്ക്ത്യാ-ഽഽഹു॑ത്യാ യജ്ഞമു॒ഖമാ ര॑ഭതേ സ॒പ്ത തേ॑ അഗ്നേ സ॒മിധ॑-സ്സ॒പ്തജി॒ഹ്വാ ഇത്യാ॑ഹ॒ ഹോത്രാ॑ ഏ॒വാവ॑ രുന്ധേ॒ ഽഗ്നിര്ദേ॒വേഭ്യോ-ഽപാ᳚ക്രാ-ഽമ-ദ്ഭാഗ॒ധേയ॑- [-ഽപാ᳚ക്രാ-ഽമ-ദ്ഭാഗ॒ധേയ᳚മ്, ഇ॒ച്ഛമാ॑ന॒സ്തസ്മാ॑] 13
-മി॒ച്ഛമാ॑ന॒സ്തസ്മാ॑ ഏ॒ത-ദ്ഭാ॑ഗ॒ധേയ॒-മ്പ്രായ॑ച്ഛന്നേ॒തദ്വാ അ॒ഗ്നേര॑ഗ്നിഹോ॒ത്രമേ॒തര്ഹി॒ ഖലു॒ വാ ഏ॒ഷ ജാ॒തോ യര്ഹി॒ സര്വ॑ശ്ചി॒തോ ജാ॒തായൈ॒വാസ്മാ॒ അന്ന॒മപി॑ ദധാതി॒ സ ഏ॑ന-മ്പ്രീ॒തഃ പ്രീ॑ണാതി॒ വസീ॑യാ-ന്ഭവതി ബ്രഹ്മവാ॒ദിനോ॑ വദന്തി॒ യദേ॒ഷ ഗാര്ഹ॑പത്യശ്ചീ॒യതേ-ഽഥ॒ ക്വാ᳚സ്യാ-ഽഽഹവ॒നീയ॒ ഇത്യ॒സാവാ॑ദി॒ത്യ ഇതി॑ ബ്രൂയാദേ॒തസ്മി॒ന്॒ഃഇ സര്വാ᳚ഭ്യോ ദേ॒വതാ᳚ഭ്യോ॒ ജുഹ്വ॑തി॒ [ജുഹ്വ॑തി, യ ഏ॒വം-വിഁ॒ദ്വാന॒ഗ്നി-] 14
യ ഏ॒വം-വിഁ॒ദ്വാന॒ഗ്നി-ഞ്ചി॑നു॒തേ സാ॒ക്ഷാദേ॒വ ദേ॒വതാ॑ ഋദ്ധ്നോ॒ത്യഗ്നേ॑ യശസ്വി॒ന്॒ യശ॑സേ॒ മമ॑ര്പ॒യേന്ദ്രാ॑വതീ॒ മപ॑ചിതീ മി॒ഹാ-ഽഽവ॑ഹ । അ॒യ-മ്മൂ॒ര്ധാ പ॑രമേ॒ഷ്ഠീ സു॒വര്ചാ᳚-സ്സമാ॒നാനാ॑മുത്ത॒മ ശ്ലോ॑കോ അസ്തു ॥ ഭ॒ദ്ര-മ്പശ്യ॑ന്ത॒ ഉപ॑ സേദു॒രഗ്രേ॒ തപോ॑ ദീ॒ക്ഷാമൃഷ॑യ-സ്സുവ॒ര്വിദഃ॑ । തതഃ॑, ക്ഷ॒ത്ര-മ്ബല॒മോജ॑ശ്ച ജാ॒ത-ന്തദ॒സ്മൈ ദേ॒വാ അ॒ഭി സ-ന്ന॑മന്തു ॥ ധാ॒താ വി॑ധാ॒താ പ॑ര॒മോ- [പ॑ര॒മാ, ഉ॒ത സ॒ന്ദൃ-ക്പ്ര॒ജാപ॑തിഃ] 15
-ത സ॒ന്ദൃ-ക്പ്ര॒ജാപ॑തിഃ പരമേ॒ഷ്ഠീ വി॒രാജാ᳚ । സ്തോമാ॒-ശ്ഛന്ദാഗ്മ്॑സി നി॒വിദോ॑ മ ആഹുരേ॒തസ്മൈ॑ രാ॒ഷ്ട്രമ॒ഭി സ-ന്ന॑മാമ ॥ അ॒ഭ്യാവ॑ര്തദ്ധ്വ॒മുപ॒ മേത॑ സാ॒കമ॒യഗ്മ് ശാ॒സ്താ-ഽധി॑പതിര്വോ അസ്തു । അ॒സ്യ വി॒ജ്ഞാന॒മനു॒ സഗ്മ് ര॑ഭദ്ധ്വമി॒മ-മ്പ॒ശ്ചാദനു॑ ജീവാഥ॒ സര്വേ᳚ ॥ രാ॒ഷ്ട്ര॒ഭൃത॑ ഏ॒താ ഉപ॑ ദധാത്യേ॒ഷാ വാ അ॒ഗ്നേശ്ചിതീ॑ രാഷ്ട്ര॒ഭൃ-ത്തയൈ॒വാസ്മി॑-ന്രാ॒ഷ്ട്ര-ന്ദ॑ധാതി രാ॒ഷ്ട്രമേ॒വ ഭ॑വതി॒ നാസ്മാ᳚-ദ്രാ॒ഷ്ട്ര-മ്ഭ്രഗ്മ്॑ശതേ ॥ 16 ॥
(ഭാ॒ഗ॒ധേയം॒ – ജുഹ്വ॑തി – പര॒മാ – രാ॒ഷ്ട്ര-ന്ദ॑ധാതി – സ॒പ്ത ച॑) (അ. 4)
യഥാ॒ വൈ പു॒ത്രോ ജാ॒തോ മ്രി॒യത॑ ഏ॒വം-വാഁ ഏ॒ഷ മ്രി॑യതേ॒ യസ്യാ॒ഗ്നിരുഖ്യ॑ ഉ॒ദ്വായ॑തി॒ യന്നി॑ര്മ॒ന്ഥ്യ॑-ങ്കു॒ര്യാ-ദ്വിച്ഛി॑ന്ദ്യാ॒-ദ്ഭ്രാതൃ॑വ്യമസ്മൈ ജനയേ॒-ഥ്സ ഏ॒വ പുനഃ॑ പ॒രീദ്ധ്യ॒-സ്സ്വാദേ॒വൈനം॒-യോഁനേ᳚ര്ജനയതി॒ നാസ്മൈ॒ ഭ്രാതൃ॑വ്യ-ഞ്ജനയതി॒ തമോ॒ വാ ഏ॒ത-ങ്ഗൃ॑ഹ്ണാതി॒ യസ്യാ॒ഗ്നിരുഖ്യ॑ ഉ॒ദ്വായ॑തി മൃ॒ത്യുസ്തമഃ॑ കൃ॒ഷ്ണം-വാഁസഃ॑ കൃ॒ഷ്ണാ ധേ॒നുര്ദക്ഷി॑ണാ॒ തമ॑സൈ॒- [തമ॑സാ, ഏ॒വ തമോ॑] 17
-വ തമോ॑ മൃ॒ത്യുമപ॑ ഹതേ॒ ഹിര॑ണ്യ-ന്ദദാതി॒ ജ്യോതി॒ര്വൈ ഹിര॑ണ്യ॒-ഞ്ജ്യോതി॑ഷൈ॒വ തമോ-ഽപ॑ ഹ॒തേ-ഽഥോ॒ തേജോ॒ വൈ ഹിര॑ണ്യ॒-ന്തേജ॑ ഏ॒വാ-ഽഽത്മ-ന്ധ॑ത്തേ॒ സുവ॒ര്ന ഘ॒ര്മ-സ്സ്വാഹാ॒ സുവ॒ര്നാ-ഽര്ക-സ്സ്വാഹാ॒ സുവ॒ര്ന ശു॒ക്ര-സ്സ്വാഹാ॒ സുവ॒ര്ന ജ്യോതി॒-സ്സ്വാഹാ॒ സുവ॒ര്ന സൂര്യ॒-സ്സ്വാഹാ॒ ഽര്കോ വാ ഏ॒ഷ യദ॒ഗ്നി-ര॒സാ-വാ॑ദി॒ത്യോ᳚- [യദ॒ഗ്നി-ര॒സാ-വാ॑ദി॒ത്യഃ, ആ॒ശ്വ॒മേ॒ധോ യദേ॒താ] 18
-ഽശ്വമേ॒ധോ യദേ॒താ ആഹു॑തീ ര്ജു॒ഹോത്യ॑ര്കാ-ശ്വമേ॒ധയോ॑രേ॒വ ജ്യോതീഗ്മ്॑ഷി॒ സ-ന്ദ॑ധാത്യേ॒ഷ ഹ॒ ത്വാ അ॑ര്കാശ്വമേ॒ധീ യസ്യൈ॒തദ॒ഗ്നൌ ക്രി॒യത॒ ആപോ॒ വാ ഇ॒ദമഗ്രേ॑ സലി॒ലമാ॑സീ॒-ഥ്സ ഏ॒താ-മ്പ്ര॒ജാപ॑തിഃ പ്രഥ॒മാ-ഞ്ചിതി॑മപശ്യ॒-ത്താമുപാ॑ധത്ത॒ തദി॒യമ॑ഭവ॒-ത്തം-വിഁ॒ശ്വക॑ര്മാ-ഽബ്രവീ॒ദുപ॒ ത്വാ-ഽഽയാ॒നീതി॒ നേഹ ലോ॒കോ᳚-ഽസ്തീത്യ॑- [ലോ॒കോ᳚-ഽസ്തീതി॑, അ॒ബ്ര॒വീ॒-ഥ്സ] 19
-ത്യബ്രവീ॒-ഥ്സ ഏ॒താ-ന്ദ്വി॒തീയാ॒-ഞ്ചിതി॑മപശ്യ॒-ത്താമുപാ॑ധത്ത॒ തദ॒ന്തരി॑ക്ഷമഭവ॒-ഥ്സ യ॒ജ്ഞഃ പ്ര॒ജാപ॑തിമബ്രവീ॒ദുപ॒ ത്വാ-ഽഽയാ॒നീതി॒ നേഹ ലോ॒കോ᳚-ഽസ്തീത്യ॑ബ്രവീ॒-ഥ്സ വി॒ശ്വക॑ര്മാണ-മബ്രവീ॒ദുപ॒ ത്വാ-ഽഽയാ॒നീതി॒ കേന॑ മോ॒പൈഷ്യ॒സീതി॒ ദിശ്യാ॑ഭി॒രിത്യ॑ബ്രവീ॒-ത്ത-ന്ദിശ്യാ॑ഭിരു॒പൈ-ത്താ ഉപാ॑ധത്ത॒ താ ദിശോ॑- [താ ദിശഃ॑, അ॒ഭ॒വ॒ന്-ഥ്സ] 20
-ഽഭവ॒ന്-ഥ്സ പ॑രമേ॒ഷ്ഠീ പ്ര॒ജാപ॑തിമബ്രവീ॒ദുപ॒ ത്വാ-ഽഽയാ॒നീതി॒ നേഹ ലോ॒കോ᳚-ഽസ്തീത്യ॑ബ്രവീ॒-ഥ്സ വി॒ശ്വക॑ര്മാണ-ഞ്ച യ॒ജ്ഞ-ഞ്ചാ᳚ബ്രവീ॒ദുപ॑ വാ॒മാ ഽയാ॒നീതി॒ നേഹ ലോ॒കോ᳚-ഽസ്തീത്യ॑ബ്രൂതാ॒ഗ്മ്॒ സ ഏ॒താ-ന്തൃ॒തീയാ॒-ഞ്ചിതി॑മപശ്യ॒-ത്താമുപാ॑ധത്ത॒ തദ॒സാവ॑ഭവ॒-ഥ്സ ആ॑ദി॒ത്യഃ പ്ര॒ജാപ॑തി-മബ്രവീ॒ദുപ॒ ത്വാ- [-മബ്രവീ॒ദുപ॒ ത്വാ, ആയാ॒നീതി॒] 21
-ഽഽയാ॒നീതി॒ നേഹ ലോ॒കോ᳚-ഽസ്തീത്യ॑ബ്രവീ॒-ഥ്സ വി॒ശ്വക॑ര്മാണ-ഞ്ച യ॒ജ്ഞ-ഞ്ചാ᳚ബ്രവീ॒ദുപ॑ വാ॒മാ-ഽയാ॒നീതി॒ നേഹ ലോ॒കോ᳚-ഽസ്തീത്യ॑ബ്രൂതാ॒ഗ്മ്॒ സ പ॑രമേ॒ഷ്ഠിന॑മബ്രവീ॒ദുപ॒ ത്വാ-ഽഽയാ॒നീതി॒ കേന॑ മോ॒പൈഷ്യ॒സീതി॑ ലോക-മ്പൃ॒ണയേത്യ॑ബ്രവീ॒-ത്തം-ലോഁ ॑ക-മ്പൃ॒ണയോ॒പൈ-ത്തസ്മാ॒ദയാ॑തയാമ്നീ ലോക-മ്പൃ॒ണാ-ഽയാ॑തയാമാ॒ ഹ്യ॑സാ- [ഹ്യ॑സൌ, ആ॒ദി॒ത്യസ്താനൃഷ॑യോ] 22
-വാ॑ദി॒ത്യസ്താനൃഷ॑യോ ഽബ്രുവ॒ന്നുപ॑ വ॒ ആ-ഽയാ॒മേതി॒ കേന॑ ന ഉ॒പൈഷ്യ॒ഥേതി॑ ഭൂ॒മ്നേത്യ॑ബ്രുവ॒-ന്താ-ന്ദ്വാഭ്യാ॒-ഞ്ചിതീ᳚ഭ്യാമു॒പായ॒ന്-ഥ്സ പഞ്ച॑ചിതീക॒-സ്സമ॑പദ്യത॒ യ ഏ॒വം-വിഁ॒ദ്വാന॒ഗ്നി-ഞ്ചി॑നു॒തേ ഭൂയാ॑നേ॒വ ഭ॑വത്യ॒ഭീമാ-ല്ലോഁ॒കാഞ്ജ॑യതി വി॒ദുരേ॑ന-ന്ദേ॒വാ അഥോ॑ ഏ॒താസാ॑മേ॒വ ദേ॒വതാ॑നാ॒ഗ്മ്॒ സായു॑ജ്യ-ങ്ഗച്ഛതി ॥ 23 ॥
(തമ॑സാ – ഽഽദി॒ത്യോ᳚ – ഽസ്തീതി॒ – ദിശ॑ – ആദി॒ത്യഃ പ്ര॒ജാപ॑തിമബ്രവീ॒ദുപ॑ ത്വാ॒ – ഽസൌ – പഞ്ച॑ചത്വാരിഗ്മ്ശച്ച) (അ. 5)
വയോ॒ വാ അ॒ഗ്നിര്യദ॑ഗ്നി॒ചി-ത്പ॒ക്ഷിണോ᳚-ഽശ്ഞീ॒യാ-ത്തമേ॒വാഗ്നിമ॑ദ്യാ॒ദാ-ര്തി॒മാര്ച്ഛേ᳚-ഥ്സംവഁഥ്സ॒രം-വ്രഁ॒ത-ഞ്ച॑രേ-ഥ്സംവഁഥ്സ॒രഗ്മ് ഹി വ്ര॒ത-ന്നാതി॑ പ॒ശുര്വാ ഏ॒ഷ യദ॒ഗ്നിര്ഹി॒നസ്തി॒ ഖലു॒ വൈ ത-മ്പ॒ശുര്യ ഏ॑ന-മ്പു॒രസ്താ᳚-ത്പ്ര॒ത്യഞ്ച॑മുപ॒ചര॑തി॒ തസ്മാ᳚-ത്പ॒ശ്ചാ-ത്പ്രാംഉ॑പ॒ചര്യ॑ ആ॒ത്മനോ-ഽഹിഗ്മ്॑സായൈ॒ തേജോ॑-ഽസി॒ തേജോ॑ മേ യച്ഛ പൃഥി॒വീം-യഁ ॑ച്ഛ [പൃഥി॒വീം-യഁ ॑ച്ഛ, പൃ॒ഥി॒വ്യൈ മാ॑ പാഹി॒] 24
പൃഥി॒വ്യൈ മാ॑ പാഹി॒ ജ്യോതി॑രസി॒ ജ്യോതി॑ര്മേ യച്ഛാ॒ന്തരി॑ക്ഷം-യഁച്ഛാ॒ന്തരി॑ക്ഷാന്മാ പാഹി॒ സുവ॑രസി॒ സുവ॑ര്മേ യച്ഛ॒ ദിവം॑-യഁച്ഛ ദി॒വോ മാ॑ പാ॒ഹീത്യാ॑ഹൈ॒താഭി॒ര്വാ ഇ॒മേ ലോ॒കാ വിധൃ॑താ॒ യദേ॒താ ഉ॑പ॒ദധാ᳚ത്യേ॒ഷാം-ലോഁ॒കാനാം॒-വിഁധൃ॑ത്യൈ സ്വയമാതൃ॒ണ്ണാ ഉ॑പ॒ധായ॑ ഹിരണ്യേഷ്ട॒കാ ഉപ॑ദധാതീ॒മേ വൈ ലോ॒കാ-സ്സ്വ॑യമാതൃ॒ണ്ണാ ജ്യോതി॒ര്॒ഹിര॑ണ്യം॒-യഁ-ഥ്സ്വ॑യമാതൃ॒ണ്ണാ ഉ॑പ॒ധായ॑ [ഉ॑പ॒ധായ॑, ഹി॒ര॒ണ്യേ॒ഷ്ട॒കാ ഉ॑പ॒ദധാ॑തീ॒-] 25
ഹിരണ്യേഷ്ട॒കാ ഉ॑പ॒ദധാ॑തീ॒മാ-നേ॒വൈതാഭി॑-ര്ലോ॒കാ-ഞ്ജ്യോതി॑ഷ്മതഃ കുരു॒തേ-ഽഥോ॑ ഏ॒താഭി॑രേ॒വാസ്മാ॑ ഇ॒മേ ലോ॒കാഃ പ്ര ഭാ᳚ന്തി॒ യാസ്തേ॑ അഗ്നേ॒ സൂര്യേ॒ രുച॑ ഉദ്യ॒തോ ദിവ॑മാത॒ന്വന്തി॑ ര॒ശ്മിഭിഃ॑ । താഭി॒-സ്സര്വാ॑ഭീ രു॒ചേ ജനാ॑യ നസ്കൃധി ॥ യാ വോ॑ ദേവാ॒-സ്സൂര്യേ॒ രുചോ॒ ഗോഷ്വശ്വേ॑ഷു॒ യാ രുചഃ॑ । ഇന്ദ്രാ᳚ഗ്നീ॒ താഭി॒-സ്സര്വാ॑ഭീ॒ രുച॑-ന്നോ ധത്ത ബൃഹസ്പതേ ॥ രുച॑ന്നോ ധേഹി [ധേഹി, ബ്രാ॒ഹ്മ॒ണേഷു॒ രുച॒ഗ്മ്॒] 26
ബ്രാഹ്മ॒ണേഷു॒ രുച॒ഗ്മ്॒ രാജ॑സു നസ്കൃധി । രുചം॑-വിഁ॒ശ്യേ॑ഷു ശൂ॒ദ്രേഷു॒ മയി॑ ധേഹി രു॒ചാ രുച᳚മ് ॥ ദ്വേ॒ധാ വാ അ॒ഗ്നി-ഞ്ചി॑ക്യാ॒നസ്യ॒ യശ॑ ഇന്ദ്രി॒യ-ങ്ഗ॑ച്ഛത്യ॒ഗ്നിം-വാഁ ॑ ചി॒തമീ॑ജാ॒നം-വാഁ॒ യദേ॒താ ആഹു॑തീര്ജു॒ഹോത്യാ॒ത്മന്നേ॒വ യശ॑ ഇന്ദ്രി॒യ-ന്ധ॑ത്ത ഈശ്വ॒രോ വാ ഏ॒ഷ ആര്തി॒മാര്തോ॒ര്യോ᳚-ഽഗ്നി-ഞ്ചി॒ന്വന്ന॑ധി॒ ക്രാമ॑തി॒ തത്ത്വാ॑ യാമി॒ ബ്രഹ്മ॑ണാ॒ വന്ദ॑മാന॒ ഇതി॑ വാരു॒ണ്യര്ചാ [ഇതി॑ വാരു॒ണ്യര്ചാ, ജു॒ഹു॒യാ॒ച്ഛാന്തി॑-] 27
ജു॑ഹുയാ॒ച്ഛാന്തി॑-രേ॒വൈഷാ ഽഗ്നേര്ഗുപ്തി॑രാ॒ത്മനോ॑ ഹ॒വിഷ്കൃ॑തോ॒ വാ ഏ॒ഷ യോ᳚-ഽഗ്നി-ഞ്ചി॑നു॒തേ യഥാ॒ വൈ ഹ॒വി-സ്സ്കന്ദ॑ത്യേ॒വം-വാഁ ഏ॒ഷ സ്ക॑ന്ദതി॒ യോ᳚-ഽഗ്നി-ഞ്ചി॒ത്വാ സ്ത്രിയ॑മു॒പൈതി॑ മൈത്രാവരു॒ണ്യാ-ഽഽമിക്ഷ॑യാ യജേത മൈത്രാവരു॒ണതാ॑-മേ॒വോപൈ᳚ത്യാ॒ത്മനോ ഽസ്ക॑ന്ദായ॒ യോ വാ അ॒ഗ്നിമൃ॑തു॒സ്ഥാം-വേഁദ॒ര്തുര്-ഋ॑തുരസ്മൈ॒ കല്പ॑മാന ഏതി॒ പ്രത്യേ॒വ തി॑ഷ്ഠതി സംവഁഥ്സ॒രോ വാ അ॒ഗ്നിര്- [വാ അ॒ഗ്നിഃ, ഋ॒തു॒സ്ഥാ-സ്തസ്യ॑] 28
-ഋ॑തു॒സ്ഥാ-സ്തസ്യ॑ വസ॒ന്ത-ശ്ശിരോ᳚ ഗ്രീ॒ഷ്മോ ദക്ഷി॑ണഃ പ॒ക്ഷോ വ॒ര്॒ഷാഃ പുച്ഛഗ്മ്॑ ശ॒രദുത്ത॑രഃ പ॒ക്ഷോ ഹേ॑മ॒ന്തോ മദ്ധ്യ॑-മ്പൂര്വപ॒ക്ഷാ-ശ്ചിത॑യോ-ഽപരപ॒ക്ഷാഃ പുരീ॑ഷ-മഹോരാ॒ത്രാണീഷ്ട॑കാ ഏ॒ഷ വാ അ॒ഗ്നിര്-ഋ॑തു॒സ്ഥാ യ ഏ॒വം-വേഁദ॒ര്തുര്-ഋ॑തുരസ്മൈ॒ കല്പ॑മാന ഏതി॒ പ്രത്യേ॒വ തി॑ഷ്ഠതി പ്ര॒ജാപ॑തി॒ര്വാ ഏ॒ത-ഞ്ജ്യൈഷ്ഠ്യ॑കാമോ॒ ന്യ॑ധത്ത॒ തതോ॒ വൈ സ ജ്യൈഷ്ഠ്യ॑മഗച്ഛ॒ദ്യ ഏ॒വം-വിഁ॒ദ്വാന॒ഗ്നി-ഞ്ചി॑നു॒തേ ജ്യൈഷ്ഠ്യ॑മേ॒വ ഗ॑ച്ഛതി ॥ 29 ॥
(പൃ॒ഥി॒വീം-യഁ ॑ച്ഛ॒ – യ-ഥ്സ്വ॑യമാതൃ॒ണ്ണാ ഉ॑പ॒ധായ॑ – ധേഹ്യൃ॒ – ചാ – ഗ്നി – ശ്ചി॑നു॒തേ – ത്രീണി॑ ച) (അ. 6)
യദാകൂ॑താ-ഥ്സ॒മസു॑സ്രോദ്ധൃ॒ദോ വാ॒ മന॑സോ വാ॒ സമ്ഭൃ॑ത॒-ഞ്ചക്ഷു॑ഷോ വാ । തമനു॒ പ്രേഹി॑ സുകൃ॒തസ്യ॑ ലോ॒കം-യഁത്രര്ഷ॑യഃ പ്രഥമ॒ജാ യേ പു॑രാ॒ണാഃ ॥ ഏ॒തഗ്മ് സ॑ധസ്ഥ॒ പരി॑ തേ ദദാമി॒ യമാ॒വഹാ᳚ച്ഛേവ॒ധി-ഞ്ജാ॒തവേ॑ദാഃ । അ॒ന്വാ॒ഗ॒ന്താ യ॒ജ്ഞപ॑തിര്വോ॒ അത്ര॒ തഗ്ഗ് സ്മ॑ ജാനീത പര॒മേ വ്യോ॑മന്ന് ॥ ജാ॒നീ॒താദേ॑ന-മ്പര॒മേ വ്യോ॑മ॒-ന്ദേവാ᳚-സ്സധസ്ഥാ വി॒ദ രൂ॒പമ॑സ്യ । യദാ॒ഗച്ഛാ᳚- [യദാ॒ഗച്ഛാ᳚ത്, പ॒ഥിഭി॑-ര്ദേവ॒യാനൈ॑] 30
-ത്പ॒ഥിഭി॑-ര്ദേവ॒യാനൈ॑-രിഷ്ടാപൂ॒ര്തേ കൃ॑ണുതാ-ദാ॒വി-ര॑സ്മൈ ॥ സ-മ്പ്ര ച്യ॑വദ്ധ്വ॒-മനു॒ സ-മ്പ്ര യാ॒താഗ്നേ॑ പ॒ഥോ ദേ॑വ॒യാനാ᳚ന് കൃണുദ്ധ്വമ് । അ॒സ്മിന്-ഥ്സ॒ധസ്ഥേ॒ അദ്ധ്യുത്ത॑രസ്മി॒ന് വിശ്വേ॑ ദേവാ॒ യജ॑മാനശ്ച സീദത ॥ പ്ര॒സ്ത॒രേണ॑ പരി॒ധിനാ᳚ സ്രു॒ചാ വേദ്യാ॑ ച ബ॒ര്॒ഹിഷാ᳚ । ഋ॒ചേമം-യഁ॒ജ്ഞ-ന്നോ॑ വഹ॒ സുവ॑ര്ദേ॒വേഷു॒ ഗന്ത॑വേ ॥ യദി॒ഷ്ടം-യഁ-ത്പ॑രാ॒ദാനം॒-യഁദ്ദ॒ത്തം-യാഁ ച॒ ദക്ഷി॑ണാ । ത- [തത്, അ॒ഗ്നി-] 31
-ദ॒ഗ്നി-ര്വൈ᳚ശ്വകര്മ॒ണ-സ്സുവ॑ര്ദേ॒വേഷു॑ നോ ദധത് ॥ യേനാ॑ സ॒ഹസ്രം॒-വഁഹ॑സി॒ യേനാ᳚ഗ്നേ സര്വവേദ॒സമ് । തേനേ॒മം-യഁ॒ജ്ഞ-ന്നോ॑ വഹ॒ സുവ॑ര്ദേ॒വേഷു॒ ഗന്ത॑വേ ॥ യേനാ᳚ഗ്നേ॒ ദക്ഷി॑ണാ യു॒ക്താ യ॒ജ്ഞം-വഁഹ॑ന്ത്യൃ॒ത്വിജഃ॑ । തേനേ॒മം-യഁ॒ജ്ഞ-ന്നോ॑ വഹ॒ സുവ॑ര്ദേ॒വേഷു॒ ഗന്ത॑വേ ॥ യേനാ᳚-ഽഗ്നേ സു॒കൃതഃ॑ പ॒ഥാ മധോ॒ര്ധാരാ᳚ വ്യാന॒ശുഃ । തേനേ॒മം-യഁ॒ജ്ഞ-ന്നോ॑ വഹ॒ സുവ॑ര്ദേ॒വേഷു॒ ഗന്ത॑വേ ॥ യത്ര॒ ധാരാ॒ അന॑പേതാ॒ മധോ᳚ര്ഘൃ॒തസ്യ॑ ച॒ യാഃ । തദ॒ഗ്നിര്വൈ᳚ശ്വകര്മ॒ണ-സ്സുവ॑ര്ദേ॒വേഷു॑ നോ ദധത് ॥ 32 ॥
(ആ॒ഗച്ഛാ॒ത് – ത – ദ്വയാ॑ന॒ശു സ്തേനേ॒മം-യഁ॒ജ്ഞ-ന്നോ॑ വഹ॒ സുവ॑ര്ദേ॒വേഷു॒ ഗന്ത॑വേ॒ – ചതു॑ര്ദശ ച) (അ. 7)
യാസ്തേ॑ അഗ്നേ സ॒മിധോ॒ യാനി॒ ധാമ॒ യാ ജി॒ഹ്വാ ജാ॑തവേദോ॒ യോ അ॒ര്ചിഃ । യേ തേ॑ അഗ്നേ മേ॒ഡയോ॒ യ ഇന്ദ॑വ॒സ്തേഭി॑രാ॒ത്മാന॑-ഞ്ചിനുഹി പ്രജാ॒നന്ന് ॥ ഉ॒ഥ്സ॒ന്ന॒യ॒ജ്ഞോ വാ ഏ॒ഷ യദ॒ഗ്നിഃ കിം-വാഁ-ഽഹൈ॒തസ്യ॑ ക്രി॒യതേ॒ കിം-വാഁ॒ ന യദ്വാ അ॑ദ്ധ്വ॒ര്യു-ര॒ഗ്നേശ്ചി॒ന്വന്ന॑-ന്ത॒രേത്യാ॒ത്മനോ॒ വൈ തദ॒ന്തരേ॑തി॒ യാസ്തേ॑ അഗ്നേ സ॒മിധോ॒ യാനി॒ [സ॒മിധോ॒ യാനി॑, ധാമേത്യാ॑ഹൈ॒ഷാ] 33
ധാമേത്യാ॑ഹൈ॒ഷാ വാ അ॒ഗ്നേ-സ്സ്വ॑യ-ഞ്ചി॒തിര॒ഗ്നിരേ॒വ തദ॒ഗ്നി-ഞ്ചി॑നോതി॒ നാദ്ധ്വ॒ര്യുരാ॒ത്മനോ॒-ഽന്തരേ॑തി॒ ചത॑സ്ര॒ ആശാഃ॒ പ്രച॑രന്ത്വ॒ഗ്നയ॑ ഇ॒മ-ന്നോ॑ യ॒ജ്ഞ-ന്ന॑യതു പ്രജാ॒നന്ന് । ഘൃ॒ത-മ്പിന്വ॑ന്ന॒ജരഗ്മ്॑ സു॒വീര॒-മ്ബ്രഹ്മ॑ സ॒മി-ദ്ഭ॑വ॒ത്യാഹു॑തീനാമ് ॥ സു॒വ॒ര്ഗായ॒ വാ ഏ॒ഷ ലോ॒കായോപ॑ ധീയതേ॒ യ-ത്കൂ॒ര്മശ്ചത॑സ്ര॒ ആശാഃ॒ പ്ര ച॑രന്ത്വ॒ഗ്നയ॒ ഇത്യാ॑ഹ॒ [ഇത്യാ॑ഹ, ദിശ॑ ഏ॒വൈതേന॒] 34
ദിശ॑ ഏ॒വൈതേന॒ പ്ര ജാ॑നാതീ॒മ-ന്നോ॑ യ॒ജ്ഞ-ന്ന॑യതു പ്രജാ॒നന്നിത്യാ॑ഹ സുവ॒ര്ഗസ്യ॑ ലോ॒കസ്യാ॒ഭിനീ᳚ത്യൈ॒ ബ്രഹ്മ॑ സ॒മി-ദ്ഭ॑വ॒ത്യാഹു॑തീനാ॒-മിത്യാ॑ഹ॒ ബ്രഹ്മ॑ണാ॒ വൈ ദേ॒വാ-സ്സു॑വ॒ര്ഗം-ലോഁ॒കമാ॑യ॒ന്॒ യ-ദ്ബ്രഹ്മ॑ണ്വത്യോപ॒ദധാ॑തി॒ ബ്രഹ്മ॑ണൈ॒വ ത-ദ്യജ॑മാന-സ്സുവ॒ര്ഗം-ലോഁ॒കമേ॑തി പ്ര॒ജാപ॑തി॒ര്വാ ഏ॒ഷ യദ॒ഗ്നിസ്തസ്യ॑ പ്ര॒ജാഃ പ॒ശവ॒-ശ്ഛന്ദാഗ്മ്॑സി രൂ॒പഗ്മ് സര്വാ॒ന്॒ വര്ണാ॒നിഷ്ട॑കാനാ-ങ്കുര്യാ-ദ്രൂ॒പേണൈ॒വ പ്ര॒ജാ-മ്പ॒ശൂന് ഛന്ദാ॒ഗ്॒സ്യവ॑ രു॒ന്ധേ-ഽഥോ᳚ പ്ര॒ജാഭ്യ॑ ഏ॒വൈന॑-മ്പ॒ശുഭ്യ॒-ശ്ഛന്ദോ᳚ഭ്യോ ഽവ॒രുദ്ധ്യ॑ ചിനുതേ ॥ 35 ॥
(യാന്യ॒ – ഗ്നയ॒ ഇത്യാ॒ഹേ – ഷ്ട॑കാനാ॒ഗ്മ്॒ – ഷോഡ॑ശ ച) (അ. 8)
മയി॑ ഗൃഹ്ണാ॒മ്യഗ്രേ॑ അ॒ഗ്നിഗ്മ് രാ॒യസ്പോഷാ॑യ സുപ്രജാ॒സ്ത്വായ॑ സു॒വീര്യാ॑യ । മയി॑ പ്ര॒ജാ-മ്മയി॒ വര്ചോ॑ ദധാ॒മ്യരി॑ഷ്ടാ-സ്സ്യാമ ത॒നുവാ॑ സു॒വീരാഃ᳚ ॥ യോ നോ॑ അ॒ഗ്നിഃ പി॑തരോ ഹൃ॒ഥ്സ്വ॑ന്തരമ॑ര്ത്യോ॒ മര്ത്യാഗ്മ്॑ ആവി॒വേശ॑ । തമാ॒ത്മ-ന്പരി॑ ഗൃഹ്ണീമഹേ വ॒യ-മ്മാ സോ അ॒സ്മാഗ്മ് അ॑വ॒ഹായ॒ പരാ॑ ഗാത് ॥ യദ॑ദ്ധ്വ॒ര്യുരാ॒ത്മന്ന॒ഗ്നിമ-ഗൃ॑ഹീത്വാ॒-ഽഗ്നി-ഞ്ചി॑നു॒യാദ്യോ᳚-ഽസ്യ॒ സ്വോ᳚-ഽഗ്നിസ്തമപി॒ [സ്വോ᳚-ഽഗ്നിസ്തമപി॑, യജ॑മാനായ] 36
യജ॑മാനായ ചിനുയാദ॒ഗ്നി-ങ്ഖലു॒ വൈ പ॒ശവോ-ഽനൂപ॑ തിഷ്ഠന്തേ-ഽപ॒ക്രാമു॑കാ അസ്മാ-ത്പ॒ശവ॑-സ്സ്യു॒ര്മയി॑ ഗൃഹ്ണാ॒മ്യഗ്രേ॑ അ॒ഗ്നിമിത്യാ॑ഹാ॒-ഽഽത്മന്നേ॒വ സ്വമ॒ഗ്നി-ന്ദാ॑ധാര॒ നാസ്മാ᳚-ത്പ॒ശവോ-ഽപ॑ ക്രാമന്തി ബ്രഹ്മവാ॒ദിനോ॑ വദന്തി॒ യന്മൃച്ചാ-ഽഽപ॑ശ്ചാ॒ഗ്നേ-ര॑നാ॒ദ്യ-മഥ॒ കസ്മാ᳚ന്മൃ॒ദാ ചാ॒ദ്ഭിശ്ചാ॒-ഽഗ്നിശ്ചീ॑യത॒ ഇതി॒ യദ॒ദ്ഭി-സ്സം॒-യൌഁ- [യദ॒ദ്ഭി-സ്സം॒-യൌഁതി॑, ആപോ॒ വൈ] 37
-ത്യാപോ॒ വൈ സര്വാ॑ ദേ॒വതാ॑ ദേ॒വതാ॑ഭിരേ॒വൈന॒ഗ്മ്॒ സഗ്മ് സൃ॑ജതി॒ യന്മൃ॒ദാ ചി॒നോതീ॒യം-വാഁ അ॒ഗ്നിര്വൈ᳚ശ്വാന॒രോ᳚-ഽഗ്നിനൈ॒വ തദ॒ഗ്നി-ഞ്ചി॑നോതി ബ്രഹ്മവാ॒ദിനോ॑ വദന്തി॒ യന്മൃ॒ദാ ചാ॒ദ്ഭിശ്ചാ॒ഗ്നിശ്ചീ॒യതേ-ഽഥ॒ കസ്മാ॑ദ॒ഗ്നിരു॑ച്യത॒ ഇതി॒ യച്ഛന്ദോ॑ഭി-ശ്ചി॒നോത്യ॒ഗ്നയോ॒ വൈ ഛന്ദാഗ്മ്॑സി॒ തസ്മാ॑ദ॒ഗ്നിരു॑ച്യ॒തേ-ഽഥോ॑ ഇ॒യം-വാഁ അ॒ഗ്നിര്വൈ᳚ശ്വാന॒രോ യ- [അ॒ഗ്നിര്വൈ᳚ശ്വാന॒രോ യത്, മൃ॒ദാ ചി॒നോതി॒] 38
-ന്മൃ॒ദാ ചി॒നോതി॒ തസ്മാ॑ദ॒ഗ്നിരു॑ച്യതേ ഹിരണ്യേഷ്ട॒കാ ഉപ॑ ദധാതി॒ ജ്യോതി॒ര്വൈ ഹിര॑ണ്യ॒-ഞ്ജ്യോതി॑രേ॒വാ-ഽസ്മി॑-ന്ദധാ॒ത്യഥോ॒ തേജോ॒ വൈ ഹിര॑ണ്യ॒-ന്തേജ॑ ഏ॒വാ-ഽഽത്മ-ന്ധ॑ത്തേ॒ യോ വാ അ॒ഗ്നിഗ്മ് സ॒ര്വതോ॑മുഖ-ഞ്ചിനു॒തേ സര്വാ॑സു പ്ര॒ജാസ്വന്ന॑മത്തി॒ സര്വാ॒ ദിശോ॒-ഽഭി ജ॑യതി ഗായ॒ത്രീ-മ്പു॒രസ്താ॒ദുപ॑ ദധാതി ത്രി॒ഷ്ടുഭ॑-ന്ദക്ഷിണ॒തോ ജഗ॑തീ-മ്പ॒ശ്ചാദ॑നു॒ഷ്ടുഭ॑മുത്തര॒തഃ പ॒ങ്ക്തി-മ്മദ്ധ്യ॑ ഏ॒ഷ വാ അ॒ഗ്നി-സ്സ॒ര്വതോ॑മുഖ॒സ്തം-യഁ ഏ॒വം-വിഁ॒ദ്വാഗ്ശ്ചി॑നു॒തേ സര്വാ॑സു പ്ര॒ജാസ്വന്ന॑മത്തി॒ സര്വാ॒ ദിശോ॒-ഽഭി ജ॑യ॒ത്യഥോ॑ ദി॒ശ്യേ॑വ ദിശ॒-മ്പ്ര വ॑യതി॒ തസ്മാ᳚-ദ്ദി॒ശി ദി-ക്പ്രോതാ᳚ ॥ 39 ॥
(അപി॑-സം॒യൌഁതി॑-വൈശ്വാന॒രോ യ-ദേ॒ഷ വൈ-പഞ്ച॑വിഗ്മ്ശതിശ്ച) (അ. 9)
പ്ര॒ജാപ॑തി-ര॒ഗ്നി-മ॑സൃജത॒ സോ᳚-ഽസ്മാ-ഥ്സൃ॒ഷ്ടഃ പ്രാ-മ്പ്രാ-ഽദ്ര॑വ॒-ത്തസ്മാ॒ അശ്വ॒-മ്പ്രത്യാ᳚സ്യ॒-ഥ്സ ദ॑ക്ഷി॒ണാ-ഽഽവ॑ര്തത॒ തസ്മൈ॑ വൃ॒ഷ്ണി-മ്പ്രത്യാ᳚സ്യ॒-ഥ്സ പ്ര॒ത്യങ്ങാ-ഽവ॑ര്തത॒ തസ്മാ॑ ഋഷ॒ഭ-മ്പ്രത്യാ᳚സ്യ॒-ഥ്സ ഉദ॒ങ്ങാ-ഽവ॑ര്തത॒ തസ്മൈ॑ ബ॒സ്ത-മ്പ്രത്യാ᳚സ്യ॒-ഥ്സ ഊ॒ര്ധ്വോ᳚-ഽദ്രവ॒-ത്തസ്മൈ॒ പുരു॑ഷ॒-മ്പ്രത്യാ᳚സ്യ॒ദ്യ-ത്പ॑ശുശീ॒ര്॒ഷാണ്യു॑പ॒ദധാ॑തി സ॒ര്വത॑ ഏ॒വൈന॑- [ഏ॒വൈന᳚മ്, അ॒വ॒രുദ്ധ്യ॑ ചിനുത] 40
-മവ॒രുദ്ധ്യ॑ ചിനുത ഏ॒താ വൈ പ്രാ॑ണ॒ഭൃത॒-ശ്ചക്ഷു॑ഷ്മതീ॒രിഷ്ട॑കാ॒ യ-ത്പ॑ശുശീ॒ര്ഷാണി॒ യ-ത്പ॑ശുശീ॒ര്ഷാണ്യു॑പ॒ദധാ॑തി॒ താഭി॑രേ॒വ യജ॑മാനോ॒-ഽമുഷ്മി॑-ല്ലോഁ॒കേ പ്രാണി॒ത്യഥോ॒ താഭി॑രേ॒വാസ്മാ॑ ഇ॒മേ ലോ॒കാഃ പ്ര ഭാ᳚ന്തി മൃ॒ദാ-ഽഭി॒ലിപ്യോപ॑ ദധാതി മേദ്ധ്യ॒ത്വായ॑ പ॒ശുര്വാ ഏ॒ഷ യദ॒ഗ്നിരന്ന॑-മ്പ॒ശവ॑ ഏ॒ഷ ഖലു॒ വാ അ॒ഗ്നിര്യ-ത്പ॑ശുശീ॒ര്॒ഷാണി॒ യ-ങ്കാ॒മയേ॑ത॒ കനീ॑യോ॒-ഽസ്യാ-ഽന്നഗ്ഗ്॑ – [കനീ॑യോ॒-ഽസ്യാ-ഽന്ന᳚മ്, സ്യാ॒ദിതി॑] 41
സ്യാ॒ദിതി॑ സന്ത॒രാ-ന്തസ്യ॑ പശുശീ॒ര്॒ഷാണ്യുപ॑ ദദ്ധ്യാ॒-ത്കനീ॑യ ഏ॒വാസ്യാന്ന॑-മ്ഭവതി॒ യ-ങ്കാ॒മയേ॑ത സ॒മാവ॑ദ॒സ്യാന്നഗ്ഗ്॑ സ്യാ॒ദിതി॑ മദ്ധ്യ॒തസ്തസ്യോപ॑ ദദ്ധ്യാ-ഥ്സ॒മാവ॑-ദേ॒വാസ്യാന്ന॑-മ്ഭവതി॒ യ-ങ്കാ॒മയേ॑ത॒ ഭൂയോ॒-ഽസ്യാ-ഽന്നഗ്ഗ്॑ സ്യാ॒ദിത്യന്തേ॑ഷു॒ തസ്യ॑ വ്യു॒ദൂഹ്യോപ॑ ദദ്ധ്യാദന്ത॒ത ഏ॒വാസ്മാ॒ അന്ന॒മവ॑ രുന്ധേ॒ ഭൂയോ॒-ഽസ്യാന്ന॑-മ്ഭവതി ॥ 42 ॥
(ഏ॒ന॒- മ॒സ്യാന്നം॒ – ഭൂയോ॒-ഽസ്യാ-ഽന്ന॑-മ്ഭവതി) (അ. 10)
സ്തേ॒ഗാ-ന്ദഗ്ഗ്ഷ്ട്രാ᳚ഭ്യാ-മ്മ॒ണ്ഡൂകാ॒ന് ജമ്ഭ്യേ॑ഭി॒രാദ॑കാം-ഖാ॒ദേനോര്ജഗ്മ്॑ സഗ്മ് സൂ॒ദേനാ-ഽര॑ണ്യ॒-ഞ്ജാമ്ബീ॑ലേന॒ മൃദ॑-മ്ബ॒ര്സ്വേ॑ഭി॒-ശ്ശര്ക॑രാഭി॒രവ॑കാ॒മവ॑കാഭി॒-ശ്ശര്ക॑രാമുഥ്സാ॒ദേന॑ ജി॒ഹ്വാമ॑വക്ര॒ന്ദേന॒ താലു॒ഗ്മ്॒ സര॑സ്വതീ-ഞ്ജിഹ്വാ॒ഗ്രേണ॑ ॥ 43 ॥
(സ്തേ॒ഗാന് – ദ്വാവിഗ്മ്॑ശതിഃ) (അ. 11)
വാജ॒ഗ്മ്॒ ഹനൂ᳚ഭ്യാമ॒പ ആ॒സ്യേ॑നാ-ഽഽദി॒ത്യാ-ഞ്ഛ്മശ്രു॑ഭി-രുപയാ॒മ-മധ॑രേ॒ണോഷ്ഠേ॑ന॒ സദുത്ത॑രേ॒ണാന്ത॑രേണാ-നൂകാ॒ശ-മ്പ്ര॑കാ॒ശേന॒ ബാഹ്യഗ്ഗ്॑ സ്തനയി॒ത്നു-ന്നി॑ര്ബാ॒ധേന॑ സൂര്യാ॒ഗ്നീ ചക്ഷു॑ര്ഭ്യാം-വിഁ॒ദ്യുതൌ॑ ക॒നാന॑കാഭ്യാമ॒ശനി॑-മ്മ॒സ്തിഷ്കേ॑ണ॒ ബല॑-മ്മ॒ജ്ജഭിഃ॑ ॥ 44 ॥
(വാജ॒-മ്പഞ്ച॑വിഗ്മ്ശതിഃ) (അ. 12)
കൂ॒ര്മാ-ഞ്ഛ॒ഫൈര॒ച്ഛലാ॑ഭിഃ ക॒പിഞ്ജ॑ലാ॒ന്ഥ്സാമ॒ കുഷ്ഠി॑കാഭിര്ജ॒വ-ഞ്ജങ്ഘാ॑ഭിരഗ॒ദ-ഞ്ജാനു॑ഭ്യാം-വീഁ॒ര്യ॑-ങ്കു॒ഹാഭ്യാ᳚-മ്ഭ॒യ-മ്പ്ര॑ചാ॒ലാഭ്യാ॒-ങ്ഗുഹോ॑പപ॒ക്ഷാഭ്യാ॑-മ॒ശ്വിനാ॒വഗ്മ് സാ᳚ഭ്യാ॒മദി॑തിഗ്മ് ശീ॒ര്ഷ്ണാ നിര്-ഋ॑തി॒-ന്നിര്ജാ᳚ല്മകേന ശീ॒ര്ഷ്ണാ ॥ 45 ॥
(കൂ॒ര്മാന്-ത്രയോ॑വിഗ്മ്ശതിഃ) (അ. 13)
യോക്ത്ര॒-ങ്ഗൃദ്ധ്രാ॑ഭിര്യു॒ഗമാന॑തേന ചി॒ത്ത-മ്മന്യാ॑ഭി-സ്സങ്ക്രോ॒ശാ-ന്പ്രാ॒ണൈഃ പ്ര॑കാ॒ശേന॒ ത്വച॑-മ്പരാകാ॒ശേനാന്ത॑രാ-മ്മ॒ശകാ॒ന് കേശൈ॒രിന്ദ്ര॒ഗ്ഗ്॒ സ്വപ॑സാ॒ വഹേ॑ന॒ ബൃഹ॒സ്പതിഗ്മ്॑ ശകുനിസാ॒ദേന॒ രഥ॑മു॒ഷ്ണിഹാ॑ഭിഃ ॥ 46 ॥
(യോക്ത്ര॒ – മേക॑വിഗ്മ്ശതിഃ) (അ. 14)
മി॒ത്രാവരു॑ണൌ॒ ശ്രോണീ᳚ഭ്യാമിന്ദ്രാ॒ഗ്നീ ശി॑ഖ॒ണ്ഡാഭ്യാ॒-മിന്ദ്രാ॒ബൃഹ॒സ്പതീ॑ ഊ॒രുഭ്യാ॒മിന്ദ്രാ॒വിഷ്ണൂ॑ അഷ്ഠീ॒വദ്ഭ്യാഗ്മ്॑ സവി॒താര॒-മ്പുച്ഛേ॑ന ഗന്ധ॒ര്വാഞ്ഛേപേ॑നാ-ഫ്സ॒രസോ॑ മു॒ഷ്കാഭ്യാ॒-മ്പവ॑മാന-മ്പാ॒യുനാ॑ പ॒വിത്ര॒-മ്പോത്രാ᳚ഭ്യാമാ॒ക്രമ॑ണഗ്ഗ് സ്ഥൂ॒രാഭ്യാ᳚-മ്പ്രതി॒ക്രമ॑ണ॒-ങ്കുഷ്ഠാ᳚ഭ്യാമ് ॥ 47 ॥
(മി॒ത്രാവരു॑ണൌ॒ – ദ്വാവിഗ്മ്॑ശതിഃ) (അ. 15)
ഇന്ദ്ര॑സ്യ ക്രോ॒ഡോ ഽദി॑ത്യൈ പാജ॒സ്യ॑-ന്ദി॒ശാ-ഞ്ജ॒ത്രവോ॑ ജീ॒മൂതാ᳚ന് ഹൃദയൌപ॒ശാഭ്യാ॑-മ॒ന്തരി॑ക്ഷ-മ്പുരി॒തതാ॒ നഭ॑ ഉദ॒ര്യേ॑ണേന്ദ്രാ॒ണീ-മ്പ്ലീ॒ഹ്നാ വ॒ല്മീകാ᳚ന് ക്ലോ॒മ്നാ ഗി॒രീ-ന്പ്ലാ॒ശിഭി॑-സ്സമു॒ദ്രമു॒ദരേ॑ണ വൈശ്വാന॒ര-മ്ഭസ്മ॑നാ ॥ 48 ॥
(ഇന്ദ്ര॑സ്യ॒ – ദ്വാവി॑ശതിഃ॒) (അ. 16)
പൂ॒ഷ്ണോ വ॑നി॒ഷ്ഠുര॑ന്ധാ॒ഹേ-സ്സ്ഥൂ॑രഗു॒ദാ സ॒ര്പാ-ന്ഗുദാ॑ഭിര്-ഋ॒തൂ-ന്പൃ॒ഷ്ടീഭി॒ര്ദിവ॑-മ്പൃ॒ഷ്ഠേന॒ വസൂ॑നാ-മ്പ്രഥ॒മാ കീക॑സാ രു॒ദ്രാണാ᳚-ന്ദ്വി॒തീയാ॑ ഽഽദി॒ത്യാനാ᳚-ന്തൃ॒തീയാ ഽങ്ഗി॑രസാ-ഞ്ചതു॒ര്ഥീ സാ॒ദ്ധ്യാനാ᳚-മ്പഞ്ച॒മീ വിശ്വേ॑ഷാ-ന്ദേ॒വാനാഗ്മ്॑ ഷ॒ഷ്ഠീ ॥ 49 ॥
(പൂ॒ഷ്ണ – ശ്ചതു॑ര്വിഗ്മ്ശതിഃ) (അ. 17)
ഓജോ᳚ ഗ്രീ॒വാഭി॒-ര്നിര്-ഋ॑തിമ॒സ്ഥഭി॒രിന്ദ്ര॒ഗ്ഗ്॒ സ്വപ॑സാ॒ വഹേ॑ന രു॒ദ്രസ്യ॑ വിച॒ല-സ്സ്ക॒ന്ധോ॑ ഽഹോരാ॒ത്രയോ᳚ര്ദ്വി॒തീയോ᳚ ഽര്ധമാ॒സാനാ᳚-ന്തൃ॒തീയോ॑ മാ॒സാ-ഞ്ച॑തു॒ര്ഥ ഋ॑തൂ॒നാ-മ്പ॑ഞ്ച॒മ-സ്സം॑വഁഥ്സ॒രസ്യ॑ ഷ॒ഷ്ഠഃ ॥ 50 ॥
(ഓജോ॑ – വിഗ്മ്ശ॒തിഃ) (അ. 18)
ആ॒ന॒ന്ദ-ന്ന॒ന്ദഥു॑നാ॒ കാമ॑-മ്പ്രത്യാ॒സാഭ്യാ᳚-മ്ഭ॒യഗ്മ് ശി॑തീ॒മഭ്യാ᳚-മ്പ്ര॒ശിഷ॑-മ്പ്രശാ॒സാഭ്യാഗ്മ്॑ സൂര്യാചന്ദ്ര॒മസൌ॒ വൃക്യാ᳚ഭ്യാഗ് ശ്യാമശബ॒ലൌ മത॑സ്നാഭ്യാം॒-വ്യുഁ ॑ഷ്ടിഗ്മ് രൂ॒പേണ॒ നിമ്രു॑ക്തി॒മരൂ॑പേണ ॥ 51 ॥
(ആ॒ന॒ന്ദഗ്മ് – ഷോഡ॑ശ) (അ. 19)
അഹ॑ര്മാ॒ഗ്മ്॒സേന॒ രാത്രി॒-മ്പീവ॑സാ॒-ഽപോ യൂ॒ഷേണ॑ ഘൃ॒തഗ്മ് രസേ॑ന॒ ശ്യാം-വഁസ॑യാ ദൂ॒ഷീകാ॑ഭിര്-ഹ്രാ॒ദുനി॒-മശ്രു॑ഭിഃ॒ പൃഷ്വാ॒-ന്ദിവഗ്മ്॑ രൂ॒പേണ॒ നക്ഷ॑ത്രാണി॒ പ്രതി॑രൂപേണ പൃഥി॒വീ-ഞ്ചര്മ॑ണാ ഛ॒വീ-ഞ്ഛ॒വ്യോ॑ പാകൃ॑തായ॒ സ്വാഹാ ഽഽല॑ബ്ധായ॒ സ്വാഹാ॑ ഹു॒തായ॒ സ്വാഹാ᳚ ॥ 52 ॥
(അഹ॑ര॒ – ഷ്ടാവിഗ്മ്॑ശതിഃ) (അ. 20)
അ॒ഗ്നേഃ പ॑ക്ഷ॒തി-സ്സര॑സ്വത്യൈ॒ നിപ॑ക്ഷതി॒-സ്സോമ॑സ്യ തൃ॒തീയാ॒-ഽപാ-ഞ്ച॑തു॒ര്ഥ്യോഷ॑ധീനാ-മ്പഞ്ച॒മീ സം॑വഁഥ്സ॒രസ്യ॑ ഷ॒ഷ്ഠീ മ॒രുതാഗ്മ്॑ സപ്ത॒മീ ബൃഹ॒സ്പതേ॑രഷ്ട॒മീ മി॒ത്രസ്യ॑ നവ॒മീ വരു॑ണസ്യ ദശ॒മീന്ദ്ര॑സ്യൈകാദ॒ശീ വിശ്വേ॑ഷാ-ന്ദേ॒വാനാ᳚-ന്ദ്വാദ॒ശീ ദ്യാവാ॑പൃഥി॒വ്യോഃ പാ॒ര്ശ്വം-യഁ॒മസ്യ॑ പാടൂ॒രഃ ॥ 53 ॥
(അ॒ഗ്നേ-രേകാ॒ന്ന ത്രി॒ഗ്മ്॒ശത്) (അ. 21)
വാ॒യോഃ പ॑ക്ഷ॒തി-സ്സര॑സ്വതോ॒ നിപ॑ക്ഷതി-ശ്ച॒ന്ദ്രമ॑സ-സ്തൃ॒തീയാ॒ നക്ഷ॑ത്രാണാ-ഞ്ചതു॒ര്ഥീ സ॑വി॒തുഃ പ॑ഞ്ച॒മീ രു॒ദ്രസ്യ॑ ഷ॒ഷ്ഠീ സ॒ര്പാണാഗ്മ്॑ സപ്ത॒മ്യ॑ര്യ॒മ്ണോ᳚-ഽഷ്ട॒മീ ത്വഷ്ടു॑ര്നവ॒മീ ധാ॒തുര്ദ॑ശ॒മീന്ദ്രാ॒ണ്യാ ഏ॑കാദ॒ശ്യദി॑ത്യൈ ദ്വാദ॒ശീ ദ്യാവാ॑പൃഥി॒വ്യോഃ പാ॒ര്ശ്വം-യഁ॒മ്യൈ॑ പാടൂ॒രഃ ॥ 54 ॥
(വാ॒യോ – ര॒ഷ്ടാവിഗ്മ്॑ശതിഃ) (അ. 22)
പന്ഥാ॑മനൂ॒വൃഗ്ഭ്യാ॒ഗ്മ്॒ സന്ത॑തിഗ്ഗ് സ്നാവ॒ന്യാ᳚ഭ്യാ॒ഗ്മ്॒ ശുകാ᳚-ന്പി॒ത്തേന॑ ഹരി॒മാണം॑-യഁ॒ക്നാ ഹലീ᳚ക്ഷ്ണാ-ന്പാപവാ॒തേന॑ കൂ॒ശ്മാഞ്ഛക॑ഭി-ശ്ശവ॒ര്താനൂവ॑ദ്ധ്യേന॒ ശുനോ॑ വി॒ശസ॑നേന സ॒ര്പാ-ല്ലോഁ ॑ഹിതഗ॒ന്ധേന॒ വയാഗ്മ്॑സി പക്വഗ॒ന്ധേന॑ പി॒പീലി॑കാഃ പ്രശാ॒ദേന॑ ॥ 55 ॥
(പന്ഥാം॒ – ദ്വാവിഗ്മ്॑ശതിഃ) (അ. 23)
ക്രമൈ॒രത്യ॑ക്രമീ-ദ്വാ॒ജീ വിശ്വൈ᳚ര്ദേ॒വൈര്യ॒ജ്ഞിയൈ᳚-സ്സംവിഁദാ॒നഃ । സ നോ॑ നയ സുകൃ॒തസ്യ॑ ലോ॒ക-ന്തസ്യ॑ തേ വ॒യഗ്ഗ് സ്വ॒ധയാ॑ മദേമ ॥ 56 ॥
(ക്രമൈ॑ – ര॒ഷ്ടാദ॑ശ) (അ. 24)
ദ്യൌസ്തേ॑ പൃ॒ഷ്ഠ-മ്പൃ॑ഥി॒വീ സ॒ധസ്ഥ॑മാ॒ത്മാന്തരി॑ക്ഷഗ്മ് സമു॒ദ്രോ യോനി॒-സ്സൂര്യ॑സ്തേ॒ ചക്ഷു॒ര്വാതഃ॑ പ്രാ॒ണശ്ച॒ന്ദ്രമാ॒-ശ്ശ്രോത്ര॒-മ്മാസാ᳚ശ്ചാര്ധമാ॒സാശ്ച॒ പര്വാ᳚ണ്യൃ॒തവോങ്ഗാ॑നി സംവഁഥ്സ॒രോ മ॑ഹി॒മാ ॥ 57 ॥
(ദ്യൌ – പഞ്ച॑വിഗ്മ്ശതിഃ) (അ. 25)
അ॒ഗ്നിഃ പ॒ശുരാ॑സീ॒-ത്തേനാ॑യജന്ത॒ സ ഏ॒തം-ലോഁ॒കമ॑ജയ॒-ദ്യസ്മി॑ന്ന॒ഗ്നി-സ്സ തേ॑ ലോ॒കസ്ത-ഞ്ജേ᳚ഷ്യ॒സ്യഥാവ॑ ജിഘ്ര വാ॒യുഃ പ॒ശുരാ॑സീ॒-ത്തേനാ॑യജന്ത॒ സ ഏ॒തം-ലോഁ॒കമ॑ജയ॒-ദ്യസ്മി॑ന് വാ॒യു-സ്സ തേ॑ ലോ॒കസ്തസ്മാ᳚-ത്ത്വാ॒-ഽന്തരേ᳚ഷ്യാമി॒ യദി॒ നാവ॒ജിഘ്ര॑സ്യാദി॒ത്യഃ പ॒ശുരാ॑സീ॒-ത്തേനാ॑യജന്ത॒ സ ഏ॒തം-ലോഁ॒കമ॑ജയ॒-ദ്യസ്മി॑-ന്നാദി॒ത്യ-സ്സ തേ॑ ലോ॒കസ്ത-ഞ്ജേ᳚ഷ്യസി॒ യദ്യ॑വ॒ജിഘ്ര॑സി ॥ 58 ॥
(യസ്മി॑ – ന്ന॒ഷ്ടൌ ച॑) (അ. 26)
(യോ വാ അയ॑ഥാദേവത॒ – ന്ത്വാമ॑ഗ്ന॒ – ഇന്ദ്ര॑സ്യ॒ – ചിത്തിം॒ – യഁഥാ॒ വൈ – വയോ॒ വൈ – യദാകൂ॑താ॒–ദ്യാസ്തേ॑ അഗ്നേ॒ – മയി॑ ഗൃഹ്ണാമി – പ്ര॒ജാപ॑തി॒-സ്സോ᳚-ഽസ്മാഥ് – സ്തേ॒ഗാന് – വാജം॑ – കൂ॒ര്മാന് – യോക്ത്രം॑ – മി॒ത്രാവരു॑ണാ॒ – വിന്ദ്ര॑സ്യ – പൂ॒ഷ്ണ – ഓജ॑ – ആന॒ന്ദ – മഹ॑ – ര॒ഗ്നേ – ര്വാ॒യോഃ – പന്ഥാം॒ – ക്രമൈ॒ – ര്ദ്യൌസ്തേ॒ – ഽഗ്നിഃ പ॒ശുരാ॑സീ॒ഥ് – ഷഡ്വിഗ്മ്॑ശതിഃ)
(യോ വാ – ഏ॒വാ-ഽഽഹു॑തി – മഭവന് – പ॒ഥിഭി॑ – രവ॒രുധ്യാ॑ – ഽഽന॒ന്ദ – മ॒ഷ്ടൌ പ॑ഞ്ച॒ശത് )
(യോ വാ അയ॑ഥാദേവത॒മ്, യഁദ്യ॑വ॒ജിഘ്ര॑സി)
( സാ॒വി॒ത്രാണി॒ – വിഷ്ണു॑മുഖാ – ഉഥ്സന്നയ॒ജ്ഞോ – ദേ॑വാസു॒രാ – യദേകേ॑ന॒ – ഹിര॑ണ്യവര്ണാ॒ – യോ വാ॑- സ॒പ്ത ) (7)
॥ ഹരിഃ॑ ഓമ് ॥
॥ കൃഷ്ണ യജുര്വേദീയ തൈത്തിരീയ സംഹിതായാ-മ്പഞ്ചമകാണ്ഡേ സപ്തമഃ പ്രശ്ന-സ്സമാപ്തഃ ॥