કૃષ્ણ યજુર્વેદીય તૈત્તિરીય સંહિતાયા-ઞ્ચતુર્થકાણ્ડે તૃતીયઃ પ્રશ્નઃ – ચિતિવર્ણનં
ઓ-ન્નમઃ પરમાત્મને, શ્રી મહાગણપતયે નમઃ,
શ્રી ગુરુભ્યો નમઃ । હ॒રિઃ॒ ઓમ્ ॥
અ॒પા-ન્ત્વેમ᳚ન્-થ્સાદયામ્ય॒પા-ન્ત્વોદ્મ᳚ન્-થ્સાદયામ્ય॒પા-ન્ત્વા॒ ભસ્મ᳚ન્-થ્સાદયામ્ય॒પા-ન્ત્વા॒ જ્યોતિ॑ષિ સાદયામ્ય॒પા-ન્ત્વા-ઽય॑ને સાદયામ્યર્ણ॒વે સદ॑ને સીદ સમુ॒દ્રે સદ॑ને સીદ સલિ॒લે સદ॑ને સીદા॒પા-ઙ્ક્ષયે॑ સીદા॒પાગ્મ્ સધિ॑ષિ સીદા॒પા-ન્ત્વા॒ સદ॑ને સાદયામ્ય॒પા-ન્ત્વા॑ સ॒ધસ્થે॑ સાદયામ્ય॒પા-ન્ત્વા॒ પુરી॑ષે સાદયામ્ય॒પા-ન્ત્વા॒ યોનૌ॑ સાદયામ્ય॒પા-ન્ત્વા॒ પાથ॑સિ સાદયામિ ગાય॒ત્રી છન્દ॑-સ્ત્રિ॒ષ્ટુ-પ્છન્દો॒ જગ॑તી॒ છન્દો॑-ઽનુ॒ષ્ટુ-પ્છન્દઃ॑ પ॒ઙ્ક્તિશ્છન્દઃ॑ ॥ 1 ॥
(યોનૌ॒ – પઞ્ચ॑દશ ચ) (અ. 1)
અ॒ય-મ્પુ॒રો ભુવ॒સ્તસ્ય॑ પ્રા॒ણો ભૌ॑વાય॒નો વ॑સ॒ન્તઃ પ્રા॑ણાય॒નો ગા॑ય॒ત્રી વા॑સ॒ન્તી ગા॑યત્રિ॒યૈ ગા॑ય॒ત્ર-ઙ્ગા॑ય॒ત્રાદુ॑પા॒ગ્મ્॒ શુરુ॑પા॒ગ્મ્॒ શોસ્ત્રિ॒વૃ-ત્ત્રિ॒વૃતો॑ રથન્ત॒રગ્મ્ ર॑થન્ત॒રા-દ્વસિ॑ષ્ઠ॒ ઋષિઃ॑ પ્ર॒જાપ॑તિ ગૃહીતયા॒ ત્વયા᳚ પ્રા॒ણ-ઙ્ગૃ॑હ્ણામિ પ્ર॒જાભ્યો॒-ઽય-ન્દ॑ક્ષિ॒ણા વિ॒શ્વક॑ર્મા॒ તસ્ય॒ મનો॑ વૈશ્વકર્મ॒ણ-ઙ્ગ્રી॒ષ્મો મા॑ન॒સસ્ત્રિ॒ષ્ટુગ્ગ્રૈ॒ષ્મી ત્રિ॒ષ્ટુભ॑ ઐ॒ડમૈ॒ડા-દ॑ન્તર્યા॒મો᳚ ઽન્તર્યા॒મા-ત્પ॑ઞ્ચદ॒શઃ પ॑ઞ્ચદ॒શા-દ્બૃ॒હ-દ્બૃ॑હ॒તો ભ॒રદ્વા॑જ॒ ઋષિઃ॑ પ્ર॒જાપ॑તિ ગૃહીતયા॒ ત્વયા॒ મનો॑ [ત્વયા॒ મનઃ॑, ગૃ॒હ્ણા॒મિ॒ પ્ર॒જાભ્યો॒-ઽય-] 2
ગૃહ્ણામિ પ્ર॒જાભ્યો॒-ઽય-મ્પ॒શ્ચા-દ્વિ॒શ્વવ્ય॑ચા॒સ્તસ્ય॒ ચક્ષુ॑ર્વૈશ્વવ્યચ॒સં-વઁ॒ર્॒ષાણિ॑ ચાક્ષુ॒ષાણિ॒ જગ॑તી વા॒ર્॒ષી જગ॑ત્યા॒ ઋક્ષ॑મ॒મૃક્ષ॑માચ્છુ॒ક્ર-શ્શુ॒ક્રા-થ્સ॑પ્તદ॒શ-સ્સ॑પ્તદ॒શા-દ્વૈ॑રૂ॒પં-વૈઁ॑રૂ॒પા-દ્વિ॒શ્વામિ॑ત્ર॒ ઋષિઃ॑ પ્ર॒જાપ॑તિ ગૃહીતયા॒ ત્વયા॒ ચક્ષુ॑ર્ગૃહ્ણામિ પ્ર॒જાભ્ય॑ ઇ॒દમુ॑ત્ત॒રા-થ્સુવ॒સ્તસ્ય॒ શ્રોત્રગ્મ્॑ સૌ॒વગ્મ્ શ॒રચ્છ્રૌ॒ત્ર્ય॑નુ॒ષ્ટુપ્-છા॑ર॒દ્ય॑નુ॒ષ્ટુભ॑-સ્સ્વા॒રગ્ગ્ સ્વા॒રાન્મ॒ન્થી મ॒ન્થિન॑ એકવિ॒ગ્મ્॒શ એ॑કવિ॒ગ્મ્॒શા-દ્વૈ॑રા॒જં-વૈઁ॑રા॒જાજ્જ॒મદ॑ગ્નિ॒ર્॒ ઋષિઃ॑ પ્ર॒જાપ॑તિ ગૃહીતયા॒ [ગૃહીતયા, ત્વયા॒] 3
ત્વયા॒ શ્રોત્ર॑-ઙ્ગૃહ્ણામિ પ્ર॒જાભ્ય॑ ઇ॒યમુ॒પરિ॑ મ॒તિસ્તસ્યૈ॒ વામ્મા॒તી હે॑મ॒ન્તો વા᳚ચ્યાય॒નઃ પ॒ઙ્ક્તિર્હૈ॑મ॒ન્તી પ॒ક્ત્યૈ-ન્નિ॒ધન॑વન્નિ॒ધન॑વત આગ્રય॒ણ આ᳚ગ્રય॒ણા-ત્ત્રિ॑ણવત્રયસ્ત્રિ॒ગ્મ્॒શૌ ત્રિ॑ણવત્રયસ્ત્રિ॒ગ્મ્॒શાભ્યાગ્મ્॑ શાક્વરરૈવ॒તે શા᳚ક્વરરૈવ॒તાભ્યાં᳚-વિઁ॒શ્વક॒ર્મર્ષિઃ॑ પ્ર॒જાપ॑તિ ગૃહીતયા॒ ત્વયા॒ વાચ॑-ઙ્ગૃહ્ણામિ પ્ર॒જાભ્યઃ॑ ॥ 4 ॥
(ત્વયા॒ મનો॑-જ॒મદ॑ગ્નિ॒ર્॒ઋષિઃ॑ પ્ર॒જાપ॑તિગૃહીતયા-ત્રિ॒ગ્મ્॒શચ્ચ॑) (અ. 2)
પ્રાચી॑ દિ॒શાં-વઁ॑સ॒ન્ત ઋ॑તૂ॒નામ॒ગ્નિર્દે॒વતા॒ બ્રહ્મ॒ દ્રવિ॑ણ-ન્ત્રિ॒વૃ-થ્સ્તોમ॒-સ્સ ઉ॑ પઞ્ચદ॒શવ॑ર્તનિ॒-સ્ત્ર્યવિ॒ર્વયઃ॑ કૃ॒તમયા॑ના-મ્પુરોવા॒તો વાત॒-સ્સાન॑ગ॒ ઋષિ॑ર્દક્ષિ॒ણા દિ॒શા-ઙ્ગ્રી॒ષ્મ ઋ॑તૂ॒નામિન્દ્રો॑ દે॒વતા᳚ ક્ષ॒ત્ર-ન્દ્રવિ॑ણ-મ્પઞ્ચદ॒શ-સ્સ્તોમ॒-સ્સ ઉ॑ સપ્તદ॒શ વ॑ર્તનિ-ર્દિ॑ત્ય॒વાડ્-વય॒સ્ત્રેતા-ઽયા॑ના-ન્દક્ષિણાદ્વા॒તો વાત॑-સ્સના॒તન॒ ઋષિઃ॑ પ્ર॒તીચી॑ દિ॒શાં-વઁ॒ર્॒ષા ઋ॑તૂ॒નાં-વિઁશ્વે॑ દે॒વા દે॒વતા॒ વિ- [દે॒વતા॒ વિટ્, દ્રવિ॑ણગ્મ્] 5
-ડ્દ્રવિ॑ણગ્મ્ સપ્તદ॒શ સ્તોમ॒-સ્સ ઉ॑ વેકવિ॒ગ્મ્॒ શવ॑ર્તનિ-સ્ત્રિવ॒થ્સો વયો᳚ દ્વાપ॒રો-ઽયા॑ના-મ્પશ્ચાદ્વા॒તો વાતો॑-ઽહ॒ભૂન॒ ઋષિ॒રુદી॑ચી દિ॒શાગ્મ્ શ॒રદ્-ઋ॑તૂ॒ના-મ્મિ॒ત્રાવરુ॑ણૌ દે॒વતા॑ પુ॒ષ્ટ-ન્દ્રવિ॑ણમેકવિ॒ગ્મ્॒શ-સ્સ્તોમ॒-સ્સ ઉ॑ ત્રિણ॒વવ॑ર્તનિ-સ્તુર્ય॒વા-ડ્વય॑ આસ્ક॒ન્દો ઽયા॑નામુત્તરા-દ્વા॒તો વાતઃ॑ પ્ર॒ત્ન ઋષિ॑રૂ॒ર્ધ્વા દિ॒શાગ્મ્ હે॑મન્તશિશિ॒રાવૃ॑તૂ॒ના-મ્બૃહ॒સ્પતિ॑ર્દે॒વતા॒ વર્ચો॒ દ્રવિ॑ણ-ન્ત્રિણ॒વ સ્તોમ॒-સ્સ ઉ॑ ત્રયસ્ત્રિ॒ગ્મ્॒શવ॑ર્તનિઃ પષ્ઠ॒વાદ્વયો॑ ઽભિ॒ભૂરયા॑નાં-વિઁષ્વગ્વા॒તો વાત॑-સ્સુપ॒ર્ણ ઋષિઃ॑ પિ॒તરઃ॑ પિતામ॒હાઃ પરે-ઽવ॑રે॒ તે નઃ॑ પાન્તુ॒ તે નો॑-ઽવન્ત્વ॒સ્મિ-ન્બ્રહ્મ॑ન્ન॒સ્મિન્ ક્ષ॒ત્રે᳚-ઽસ્યા-મા॒શિષ્ય॒સ્યા-મ્પુ॑રો॒ધાયા॑મ॒સ્મિન્ કર્મ॑ન્ન॒સ્યા-ન્દે॒વહૂ᳚ત્યામ્ ॥ 6 ॥
(વિટ્ – પ॑ષ્ઠ॒વા-દ્વયો॒ – ઽષ્ટાવિગ્મ્॑શતિશ્ચ) (અ. 3)
ધ્રુ॒વક્ષિ॑તિ -ર્ધ્રુ॒વયો॑નિ-ર્ધ્રુ॒વા-ઽસિ॑ ધ્રુ॒વાં-યોઁનિ॒મા સી॑દ સા॒દ્ધ્યા । ઉખ્ય॑સ્ય કે॒તુ-મ્પ્ર॑થ॒મ-મ્પુ॒રસ્તા॑દ॒શ્વિના᳚-ઽદ્ધ્વ॒ર્યૂ સા॑દયતામિ॒હ ત્વા᳚ ॥ સ્વે દક્ષે॒ દક્ષ॑પિતે॒હ સી॑દ દેવ॒ત્રા પૃ॑થિ॒વી બૃ॑હ॒તી રરા॑ણા । સ્વા॒સ॒સ્થા ત॒નુવા॒ સં-વિઁ॑શસ્વ પિ॒તેવૈ॑ધિ સૂ॒નવ॒ આ સુ॒શેવા॒-ઽશ્વિના᳚દ્ધ્વ॒ર્યૂ સા॑દયતામિ॒હ ત્વા᳚ ॥ કુ॒લા॒યિની॒ વસુ॑મતી વયો॒ધા ર॒યિ-ન્નો॑ વર્ધ બહુ॒લગ્મ્ સુ॒વીર᳚મ્ । 7
અપામ॑તિ-ન્દુર્મ॒તિ-મ્બાધ॑માના રા॒યસ્પોષે॑ ય॒જ્ઞપ॑તિમા॒ભજ॑ન્તી॒ સુવ॑ર્ધેહિ॒ યજ॑માનાય॒ પોષ॑મ॒શ્વિના᳚-ઽદ્ધ્વ॒ર્યૂ સા॑દયતામિ॒હ ત્વા᳚ ॥ અ॒ગ્નેઃ પુરી॑ષમસિ દેવ॒યાની॒ તા-ન્ત્વા॒ વિશ્વે॑ અ॒ભિ ગૃ॑ણન્તુ દે॒વાઃ । સ્તોમ॑પૃષ્ઠા ઘૃ॒તવ॑તી॒હ સી॑દ પ્ર॒જાવ॑દ॒સ્મે દ્રવિ॒ણા ઽઽય॑જસ્વા॒શ્વિના᳚ ઽદ્ધ્વ॒ર્યૂ સા॑દયતામિ॒હ ત્વા᳚ ॥ દિ॒વો મૂ॒ર્ધા-ઽસિ॑ પૃથિ॒વ્યા નાભિ॑ર્વિ॒ષ્ટમ્ભ॑ની દિ॒શામધિ॑પત્ની॒ ભુવ॑નાનામ્ । 8
ઊ॒ર્મિર્દ્ર॒ફ્સો અ॒પામ॑સિ વિ॒શ્વક॑ર્મા ત॒ ઋષિ॑ર॒શ્વિના᳚-ઽદ્ધ્વ॒ર્યૂ સા॑દયતામિ॒હ ત્વા᳚ ॥ સ॒જૂર્-ઋ॒તુભિ॑-સ્સ॒જૂર્વિ॒ધાભિ॑-સ્સ॒જૂર્વસુ॑ભિ-સ્સ॒જૂ રુ॒દ્રૈ-સ્સ॒જૂરા॑દિ॒ત્યૈ-સ્સ॒જૂર્વિશ્વૈ᳚ર્દે॒વૈ-સ્સ॒જૂર્દે॒વૈ-સ્સ॒જૂર્દે॒વૈર્વ॑યો-ના॒ધૈર॒ગ્નયે᳚ ત્વા વૈશ્વાન॒રાયા॒શ્વિના᳚-ઽદ્ધ્વ॒ર્યૂ સા॑દયતામિ॒હ ત્વા᳚ ॥ પ્રા॒ણ-મ્મે॑ પાહ્યપા॒ન-મ્મે॑ પાહિ વ્યા॒ન-મ્મે॑ પાહિ॒ ચક્ષુ॑ર્મ ઉ॒ર્વ્યા વિ ભા॑હિ॒ શ્રોત્ર॑-મ્મે શ્લોકયા॒પ-સ્પિ॒ન્વૌષ॑ધીર્જિન્વ દ્વિ॒પા-ત્પા॑હિ॒ ચતુ॑ષ્પાદવ દિ॒વો વૃષ્ટિ॒મેર॑ય ॥ 9 ॥
(સુ॒વીરં॒ – ભુવ॑નાના – મુ॒ર્વ્યા – સ॒પ્તદ॑શ ચ) (અ. 4)
ત્ર્યવિ॒ર્વય॑સ્ત્રિ॒ષ્ટુ-પ્છન્દો॑ દિત્ય॒વા-ડ્વયો॑ વિ॒રાટ્ છન્દઃ॒ પઞ્ચા॑વિ॒ર્વયો॑ ગાય॒ત્રી છન્દ॑સ્ત્રિવ॒થ્સો વય॑ ઉ॒ષ્ણિહા॒ છન્દ॑ સ્તુર્ય॒વા-ડ્વયો॑-ઽનુ॒ષ્ટુ-પ્છન્દઃ॑ પષ્ઠ॒વા-દ્વયો॑ બૃહ॒તી છન્દ॑ ઉ॒ક્ષા વય॑-સ્સ॒તોબૃ॑હતી॒ છન્દ॑ ઋષ॒ભો વયઃ॑ ક॒કુચ્છન્દો॑ ધે॒નુર્વયો॒ જગ॑તી॒ છન્દો॑-ઽન॒ડ્વાન્. વયઃ॑ પ॒ઙ્ક્તિ શ્છન્દો॑ બ॒સ્તો વયો॑ વિવ॒લ-ઞ્છન્દો॑ વૃ॒ષ્ણિર્વયો॑ વિશા॒લ-ઞ્છન્દઃ॒ પુરુ॑ષો॒ વય॑ સ્ત॒ન્દ્ર-ઞ્છન્દો᳚ વ્યા॒ઘ્રો વયો-ઽના॑ધૃષ્ટ॒-ઞ્છન્દ॑-સ્સિ॒ગ્મ્॒હો વય॑ શ્છ॒દિ શ્છન્દો॑ વિષ્ટ॒ભોં-વઁયો-ઽધિ॑પતિ॒ શ્છન્દઃ॑, ક્ષ॒ત્રં-વઁયો॒ મય॑ન્દ॒-ઞ્છન્દો॑ વિ॒શ્વક॑ર્મા॒ વયઃ॑ પરમે॒ષ્ઠી છન્દો॑ મૂ॒ર્ધા વયઃ॑ પ્ર॒જાપ॑તિ॒ શ્છન્દઃ॑ ॥ 10 ॥
(પુરુ॑ષો॒ વયઃ॒ – ષ-ડ્વિગ્મ્॑શતિશ્ચ) (અ. 5)
ઇન્દ્રા᳚ગ્ની॒ અવ્ય॑થમાના॒મિષ્ટ॑કા-ન્દૃગ્મ્હતં-યુઁ॒વમ્ । પૃ॒ષ્ઠેન॒ દ્યાવા॑પૃથિ॒વી અ॒ન્તરિ॑ક્ષ-ઞ્ચ॒ વિ બા॑ધતામ્ ॥ વિ॒શ્વક॑ર્મા ત્વા સાદયત્વ॒ન્તરિ॑ક્ષસ્ય પૃ॒ષ્ઠે વ્યચ॑સ્વતી॒-મ્પ્રથ॑સ્વતી॒-મ્ભાસ્વ॑તીગ્મ્ સૂરિ॒મતી॒મા યા દ્યા-મ્ભાસ્યા પૃ॑થિ॒વીમોર્વ॑ન્તરિ॑ક્ષ-મ॒ન્તરિ॑ક્ષં-યઁચ્છા॒ન્તરિ॑ક્ષ-ન્દૃગ્મ્હા॒ન્તરિ॑ક્ષ॒-મ્મા હિગ્મ્॑સી॒ ર્વિશ્વ॑સ્મૈ પ્રા॒ણાયા॑પા॒નાય॑ વ્યા॒નાયો॑દા॒નાય॑ પ્રતિ॒ષ્ઠાયૈ॑ ચ॒રિત્રા॑ય વા॒યુસ્ત્વા॒-ઽભિ પા॑તુ મ॒હ્યા સ્વ॒સ્ત્યા છ॒ર્દિષા॒ [છ॒ર્દિષા᳚, શન્ત॑મેન॒ તયા॑] 11
શન્ત॑મેન॒ તયા॑ દે॒વ॑તયા-ઽઙ્ગિર॒સ્વ-દ્ધ્રુ॒વા સી॑દ ॥ રાજ્ઞ્ય॑સિ॒ પ્રાચી॒ દિગ્-વિ॒રાડ॑સિ દક્ષિ॒ણા દિ-ખ્સ॒મ્રાડ॑સિ પ્ર॒તીચી॒ દિખ્-સ્વ॒રાડ॒સ્યુદી॑ચી॒ દિગધિ॑પત્ન્યસિ બૃહ॒તી દિગાયુ॑ર્મે પાહિ પ્રા॒ણ-મ્મે॑ પાહ્યપા॒ન-મ્મે॑ પાહિ વ્યા॒ન-મ્મે॑ પાહિ॒ ચક્ષુ॑ર્મે પાહિ॒ શ્રોત્ર॑-મ્મે પાહિ॒ મનો॑ મે જિન્વ॒ વાચ॑-મ્મે પિન્વા॒ ઽઽત્માન॑-મ્મે પાહિ॒ જ્યોતિ॑ર્મે યચ્છ ॥ 12 ॥
(છ॒ર્દિષા॑ – પિન્વ॒ – ષટ્ચ॑) (અ. 6)
મા છન્દઃ॑ પ્ર॒મા છન્દઃ॑ પ્રતિ॒મા છન્દો᳚-ઽસ્રી॒વિ શ્છન્દઃ॑ પ॒ઙ્ક્તિ શ્છન્દ॑ ઉ॒ષ્ણિહા॒ છન્દો॑ બૃહ॒તી છન્દો॑-ઽનુ॒ષ્ટુ-પ્છન્દો॑ વિ॒રાટ્ છન્દો॑ ગાય॒ત્રી છન્દ॑-સ્ત્રિ॒ષ્ટુ-પ્છન્દો॒ જગ॑તી॒ છન્દઃ॑ પૃથિ॒વી છન્દો॒ ઽન્તરિ॑ક્ષ॒-ઞ્છન્દો॒ દ્યૌ શ્છન્દ॒-સ્સમા॒ શ્છન્દો॒ નક્ષ॑ત્રાણિ॒ છન્દો॒ મન॒ શ્છન્દો॒ વાક્ છન્દઃ॑ કૃ॒ષિ શ્છન્દો॒ હિર॑ણ્ય॒-ઞ્છન્દો॒ ગૌ શ્છન્દો॒ ઽજા છન્દો ઽશ્વ॒ શ્છન્દઃ॑ ॥ અ॒ગ્નિર્દે॒વતા॒ [અ॒ગ્નિર્દે॒વતા᳚, વાતો॑ દે॒વતા॒] 13
વાતો॑ દે॒વતા॒ સૂર્યો॑ દે॒વતા॑ ચ॒ન્દ્રમા॑ દે॒વતા॒ વસ॑વો દે॒વતા॑ રુ॒દ્રા દે॒વતા॑ ઽઽદિ॒ત્યા દે॒વતા॒ વિશ્વે॑ દે॒વા દે॒વતા॑ મ॒રુતો॑ દે॒વતા॒ બૃહ॒સ્પતિ॑ ર્દે॒વતેન્દ્રો॑ દે॒વતા॒ વરુ॑ણો દે॒વતા॑ મૂ॒ર્ધા-ઽસિ॒ રા-ડ્ધ્રુ॒વા-ઽસિ॑ ધ॒રુણા॑ ય॒ન્ત્ર્ય॑સિ॒ યમિ॑ત્રી॒ષે ત્વો॒ર્જે ત્વા॑ કૃ॒ષ્યૈ ત્વા॒ ક્ષેમા॑ય ત્વા॒ યન્ત્રી॒ રા-ડ્ધ્રુ॒વા-ઽસિ॒ ધર॑ણી ધ॒ર્ત્ર્ય॑સિ॒ ધરિ॒ત્ર્યાયુ॑ષે ત્વા॒ વર્ચ॑સે॒ ત્વૌજ॑સે ત્વા॒ બલા॑ય ત્વા ॥ 14 ॥
(દે॒વતા – ઽઽયુ॑ષે ત્વા॒ – ષટ્ ચ॑ ) (અ. 7)
આ॒શુસ્ત્રિ॒વૃ-દ્ભા॒ન્તઃ પ॑ઞ્ચદ॒શો વ્યો॑મ સપ્તદ॒શઃ પ્રતૂ᳚ર્તિરષ્ટાદ॒શ સ્તપો॑ નવદ॒શો॑ ઽભિવ॒ર્ત-સ્સ॑વિ॒ગ્મ્॒શો ધ॒રુણ॑ એકવિ॒ગ્મ્॒શો વર્ચો᳚ દ્વાવિ॒ગ્મ્॒શ-સ્સ॒મ્ભર॑ણસ્ત્રયોવિ॒ગ્મ્॒શો યોનિ॑શ્ચતુર્વિ॒ગ્મ્॒શો ગર્ભાઃ᳚ પઞ્ચવિ॒ગ્મ્॒શ ઓજ॑સ્ત્રિણ॒વઃ ક્રતુ॑રેકત્રિ॒ગ્મ્॒શઃ પ્ર॑તિ॒ષ્ઠા ત્ર॑યસ્ત્રિ॒ગ્મ્॒શો બ્ર॒દ્ધ્નસ્ય॑ વિ॒ષ્ટપ॑-ઞ્ચતુસ્ત્રિ॒ગ્મ્॒શો નાક॑-ષ્ષટ્ત્રિ॒ગ્મ્॒શો વિ॑વ॒ર્તો᳚-ઽષ્ટાચત્વારિ॒ગ્મ્॒શો ધ॒ર્ત્રશ્ચ॑તુષ્ટો॒મઃ ॥ 15 ॥
(આ॒શુઃ – સ॒પ્તત્રિગ્મ્॑શત્) (અ. 8)
અ॒ગ્નેર્ભા॒ગો॑-ઽસિ દી॒ક્ષાયા॒ આધિ॑પત્ય॒-મ્બ્રહ્મ॑ સ્પૃ॒ત-ન્ત્રિ॒વૃ-થ્સ્તોમ॒ ઇન્દ્ર॑સ્ય ભા॒ગો॑-ઽસિ॒ વિષ્ણો॒રાધિ॑પત્ય-ઙ્ક્ષ॒ત્રગ્ગ્ સ્પૃ॒ત-મ્પ॑ઞ્ચદ॒શ-સ્સ્તોમો॑ નૃ॒ચક્ષ॑સા-મ્ભા॒ગો॑-ઽસિ ધા॒તુરાધિ॑પત્ય-ઞ્જ॒નિત્રગ્ગ્॑ સ્પૃ॒તગ્મ્ સ॑પ્તદ॒શ-સ્સ્તોમો॑ મિ॒ત્રસ્ય॑ ભા॒ગો॑-ઽસિ॒ વરુ॑ણ॒સ્યા-ઽઽધિ॑પત્ય-ન્દિ॒વો વૃ॒ષ્ટિર્વાતા᳚-સ્સ્પૃ॒તા એ॑કવિ॒ગ્મ્॒શ-સ્સ્તોમો-ઽદિ॑ત્યૈ ભા॒ગો॑-ઽસિ પૂ॒ષ્ણ આધિ॑પત્ય॒મોજ॑-સ્સ્પૃ॒ત-ન્ત્રિ॑ણ॒વ-સ્સ્તોમો॒ વસૂ॑ના-મ્ભા॒ગો॑-ઽસિ [ ] 16
રુ॒દ્રાણા॒માધિ॑પત્ય॒-ઞ્ચતુ॑ષ્પા-થ્સ્પૃ॒ત-ઞ્ચ॑તુર્વિ॒ગ્મ્॒શ-સ્સ્તોમ॑ આદિ॒ત્યાના᳚-મ્ભા॒ગો॑-ઽસિ મ॒રુતા॒માધિ॑પત્ય॒-ઙ્ગર્ભા᳚-સ્સ્પૃ॒તાઃ પ॑ઞ્ચવિ॒ગ્મ્॒શ-સ્સ્તોમો॑ દે॒વસ્ય॑ સવિ॒તુર્ભા॒ગો॑-ઽસિ॒ બૃહ॒સ્પતે॒રાધિ॑પત્યગ્મ્ સ॒મીચી॒ર્દિશ॑-સ્સ્પૃ॒તાશ્ચ॑તુષ્ટો॒મ-સ્સ્તોમો॒ યાવા॑ના-મ્ભા॒ગો᳚-ઽસ્યયા॑વાના॒માધિ॑પત્ય-મ્પ્ર॒જા-સ્સ્પૃ॒તા-શ્ચ॑તુ-શ્ચત્વારિ॒ગ્મ્॒શ-સ્સ્તોમ॑ ઋભૂ॒ણા-મ્ભા॒ગો॑-ઽસિ॒ વિશ્વે॑ષા-ન્દે॒વાના॒માધિ॑પત્ય-મ્ભૂ॒ત-ન્નિશા᳚ન્તગ્ગ્ સ્પૃ॒ત-ન્ત્ર॑યસ્ત્રિ॒ગ્મ્॒શ-સ્સ્તોમઃ॑ ॥ 17 ॥
(વસૂ॑ના-મ્ભા॒ગો॑-ઽસિ॒ – ષટ્ચ॑ત્વારિગ્મ્શચ્ચ) (અ. 9)
એક॑યા-ઽસ્તુવત પ્ર॒જા અ॑ધીયન્ત પ્ર॒જાપ॑તિ॒રધિ॑પતિરાસી-ત્તિ॒સૃભિ॑રસ્તુવત॒ બ્રહ્મા॑સૃજ્યત॒ બ્રહ્મ॑ણ॒સ્પતિ॒-રધિ॑પતિરાસી-ત્પ॒ઞ્ચભિ॑રસ્તુવત ભૂ॒તાન્ય॑સૃજ્યન્ત ભૂ॒તાના॒-મ્પતિ॒રધિ॑પતિરાસી-થ્સ॒પ્તભિ॑રસ્તુવત સપ્ત॒ર્॒ષયો॑-ઽસૃજ્યન્ત ધા॒તા-ધિ॑પતિરાસી-ન્ન॒વભિ॑રસ્તુવત પિ॒તરો॑-ઽસૃજ્ય॒ન્તા-ઽદિ॑તિ॒રધિ॑પત્ન્યાસી-દેકાદ॒શભિ॑-રસ્તુવત॒ર્તવો॑-ઽ સૃજ્યન્તા- ઽઽર્ત॒વો-ઽધિ॑પતિ-રાસી-ત્ત્રયોદ॒શભિ॑-રસ્તુવત॒ માસા॑ અસૃજ્યન્ત સંવઁથ્સ॒રો-ઽધિ॑પતિ- [-ઽધિ॑પતિઃ, આ॒સી॒-ત્પ॒ઞ્ચ॒દ॒શભિ॑રસ્તુવત] 18
-રાસી-ત્પઞ્ચદ॒શભિ॑રસ્તુવત ક્ષ॒ત્રમ॑સૃજ્ય॒તેન્દ્રો ઽધિ॑પતિરાસી-થ્સપ્તદ॒શભિ॑રસ્તુવત પ॒શવો॑-ઽસૃજ્યન્ત॒ બૃહ॒સ્પતિ॒રધિ॑પતિ-રાસીન્નવદ॒શભિ॑-રસ્તુવત શૂદ્રા॒ર્યાવ॑સૃજ્યેતામહોરા॒ત્રે અધિ॑પત્ની આસ્તા॒મેક॑વિગ્મ્ શત્યા-ઽસ્તુવ॒તૈક॑શફાઃ પ॒શવો॑-ઽસૃજ્યન્ત॒ વરુ॒ણો ઽધિ॑પતિરાસી॒-ત્ત્રયો॑વિગ્મ્શત્યા-ઽસ્તુવત ક્ષુ॒દ્રાઃ પ॒શવો॑-ઽસૃજ્યન્ત પૂ॒ષા ઽધિ॑પતિરાસી॒-ત્પઞ્ચ॑વિગ્મ્શત્યા ઽસ્તુવતા-ઽઽર॒ણ્યાઃ પ॒શવો॑-ઽસૃજ્યન્ત વા॒યુરધિ॑પતિરાસી-થ્સ॒પ્તવિગ્મ્॑શત્યા-ઽસ્તુવત॒ દ્યાવા॑પૃથિ॒વી વ્યૈ॑- [દ્યાવા॑પૃથિ॒વી વિ, ઈ॒તાં॒-વઁસ॑વો રુ॒દ્રા] 19
-તાં॒-વઁસ॑વો રુ॒દ્રા આ॑દિ॒ત્યા અનુ॒ વ્યા॑ય॒-ન્તેષા॒માધિ॑પત્યમાસી॒-ન્નવ॑વિગ્મ્ શત્યા-ઽસ્તુવત॒ વન॒સ્પત॑યો-ઽસૃજ્યન્ત॒ સોમો ઽધિ॑પતિરાસી॒-દેક॑ત્રિગ્મ્શતા ઽસ્તુવત પ્ર॒જા અ॑સૃજ્યન્ત॒ યાવા॑ના॒-ઞ્ચાયા॑વાના॒-ઞ્ચા-ઽઽધિ॑પત્યમાસી॒-ત્ત્રય॑સ્ત્રિગ્મ્શતા ઽસ્તુવત ભૂ॒તાન્ય॑શામ્ય-ન્પ્ર॒જાપ॑તિઃ પરમે॒ષ્ઠ્યધિ॑પતિરાસીત્ ॥ 20 ॥
(સં॒વઁ॒થ્સ॒રો-ઽધિ॑પતિ॒- ર્વિ – પઞ્ચ॑ત્રિગ્મ્શચ્ચ) (અ. 10)
ઇ॒યમે॒વ સા યા પ્ર॑થ॒મા વ્યૌચ્છ॑દ॒ન્તર॒સ્યા-ઞ્ચ॑રતિ॒ પ્રવિ॑ષ્ટા । વ॒ધૂર્જ॑જાન નવ॒ગજ્જનિ॑ત્રી॒ ત્રય॑ એના-મ્મહિ॒માન॑-સ્સચન્તે ॥ છન્દ॑સ્વતી ઉ॒ષસા॒ પેપિ॑શાને સમા॒નં-યોઁનિ॒મનુ॑ સ॒ઞ્ચર॑ન્તી । સૂર્ય॑પત્ની॒ વિ ચ॑રતઃ પ્રજાન॒તી કે॒તુ-ઙ્કૃ॑ણ્વા॒ને અ॒જર॒ ભૂરિ॑રેતસા ॥ ઋ॒તસ્ય॒ પન્થા॒મનુ॑ તિ॒સ્ર આ-ઽગુ॒સ્ત્રયો॑ ઘ॒ર્માસો॒ અનુ॒ જ્યોતિ॒ષા-ઽઽગુઃ॑ । પ્ર॒જામેકા॒ રક્ષ॒ત્યૂર્જ॒મેકા᳚ [ ] 21
વ્ર॒તમેકા॑ રક્ષતિ દેવયૂ॒નામ્ ॥ ચ॒તુ॒ષ્ટો॒મો અ॑ભવ॒દ્યા તુ॒રીયા॑ ય॒જ્ઞસ્ય॑ પ॒ક્ષાવૃ॑ષયો॒ ભવ॑ન્તી । ગા॒ય॒ત્રી-ન્ત્રિ॒ષ્ટુભ॒-ઞ્જ॑ગતીમનુ॒ષ્ટુભ॑-મ્બૃ॒હદ॒ર્કં-યુઁ॑ઞ્જા॒ના-સ્સુવ॒રા-ઽભ॑રન્નિ॒દમ્ ॥ પ॒ઞ્ચભિ॑ર્ધા॒તા વિ દ॑ધાવિ॒દં-યઁ-ત્તાસા॒ગ્॒ સ્વસૄ॑રજનય॒-ત્પઞ્ચ॑પઞ્ચ । તાસા॑મુ યન્તિ પ્રય॒વેણ॒ પઞ્ચ॒ નાના॑ રૂ॒પાણિ॒ ક્રત॑વો॒ વસા॑નાઃ ॥ ત્રિ॒ગ્મ્॒શ-થ્સ્વસા॑ર॒ ઉપ॑યન્તિ નિષ્કૃ॒તગ્મ્ સ॑મા॒ન-ઙ્કે॒તુ-મ્પ્ર॑તિમુ॒ઞ્ચમા॑નાઃ । 22
ઋ॒તૂગ્સ્ત॑ન્વતે ક॒વયઃ॑ પ્રજાન॒તીર્મદ્ધ્યે॑છન્દસઃ॒ પરિ॑ યન્તિ॒ ભાસ્વ॑તીઃ ॥ જ્યોતિ॑ષ્મતી॒ પ્રતિ॑ મુઞ્ચતે॒ નભો॒ રાત્રી॑ દે॒વી સૂર્ય॑સ્ય વ્ર॒તાનિ॑ । વિ પ॑શ્યન્તિ પ॒શવો॒ જાય॑માના॒ નાના॑રૂપા મા॒તુર॒સ્યા ઉ॒પસ્થે᳚ ॥ એ॒કા॒ષ્ટ॒કા તપ॑સા॒ તપ્ય॑માના જ॒જાન॒ ગર્ભ॑-મ્મહિ॒માન॒મિન્દ્ર᳚મ્ । તેન॒ દસ્યૂ॒ન્ વ્ય॑સહન્ત દે॒વા હ॒ન્તા-ઽસુ॑રાણા-મભવ॒ચ્છચી॑ભિઃ ॥ અના॑નુજામનુ॒જા-મ્મામ॑કર્ત સ॒ત્યં-વઁદ॒ન્ત્યન્વિ॑ચ્છ એ॒તત્ । ભૂ॒યાસ॑- [ભૂ॒યાસ᳚મ્, અ॒સ્ય॒ સુ॒મ॒તૌ યથા॑] 23
મસ્ય સુમ॒તૌ યથા॑ યૂ॒યમ॒ન્યા વો॑ અ॒ન્યામતિ॒ મા પ્ર યુ॑ક્ત ॥ અભૂ॒ન્મમ॑ સુમ॒તૌ વિ॒શ્વવે॑દા॒ આષ્ટ॑ પ્રતિ॒ષ્ઠામવિ॑દ॒દ્ધિ ગા॒ધમ્ । ભૂ॒યાસ॑મસ્ય સુમ॒તૌ યથા॑ યૂ॒યમ॒ન્યા વો॑ અ॒ન્યામતિ॒ મા પ્રયુ॑ક્ત ॥ પઞ્ચ॒ વ્યુ॑ષ્ટી॒રનુ॒ પઞ્ચ॒ દોહા॒ ગા-મ્પઞ્ચ॑નામ્નીમૃ॒તવો-ઽનુ॒ પઞ્ચ॑ । પઞ્ચ॒ દિશઃ॑ પઞ્ચદ॒શેન॑ કૢ॒પ્તા-સ્સ॑મા॒નમૂ᳚ર્ધ્નીર॒ભિ લો॒કમેક᳚મ્ ॥ 24 ॥
ઋ॒તસ્ય॒ ગર્ભઃ॑ પ્રથ॒મા વ્યૂ॒ષુષ્ય॒પામેકા॑ મહિ॒માન॑-મ્બિભર્તિ । સૂર્ય॒સ્યૈકા॒ ચર॑તિ નિષ્કૃ॒તેષુ॑ ઘ॒ર્મસ્યૈકા॑ સવિ॒તૈકા॒-ન્નિ ય॑ચ્છતિ ॥ યા પ્ર॑થ॒મા વ્યૌચ્છ॒-થ્સા ધે॒નુર॑ભવદ્ય॒મે । સા નઃ॒ પય॑સ્વતી ધુ॒ક્ષ્વોત્ત॑રામુત્તરા॒ગ્મ્॒ સમા᳚મ્ ॥ શુ॒ક્રર્ષ॑ભા॒ નભ॑સા॒ જ્યોતિ॒ષા ઽઽગા᳚-દ્વિ॒શ્વરૂ॑પા શબ॒લીર॒ગ્નિકે॑તુઃ । સ॒મા॒નમર્થગ્ગ્॑ સ્વપ॒સ્યમા॑ના॒ બિભ્ર॑તી જ॒રામ॑જર ઉષ॒ આ-ઽગાઃ᳚ ॥ ઋ॒તૂ॒ના-મ્પત્ની᳚ પ્રથ॒મેયમા-ઽગા॒દહ્ના᳚-ન્ને॒ત્રી જ॑નિ॒ત્રી પ્ર॒જાના᳚મ્ । એકા॑ સ॒તી બ॑હુ॒ધોષો॒ વ્યુ॑ચ્છ॒સ્યજી᳚ર્ણા॒ ત્વ-ઞ્જ॑રયસિ॒ સર્વ॑મ॒ન્યત્ ॥ 25 ॥
(ઊર્જ॒મેકા᳚ – પ્રતિમુ॒ઞ્ચમા॑ના – ભૂ॒યાસ॒ – મેકં॒ – પત્ન્યે કા॒ન્ન વિગ્મ્॑શ॒તિશ્ચ॑) (અ. 11)
અગ્ને॑ જા॒તા-ન્પ્રણુ॑દા ન-સ્સ॒પત્ના॒-ન્પ્રત્યજા॑તાઞ્જાતવેદો નુદસ્વ । અ॒સ્મે દી॑દિહિ સુ॒મના॒ અહે॑ડ॒-ન્તવ॑ સ્યા॒ગ્મ્॒ શર્મ॑-ન્ત્રિ॒વરૂ॑થ ઉ॒દ્ભિત્ ॥ સહ॑સા જા॒તા-ન્પ્રણુ॑દાન-સ્સ॒પત્ના॒-ન્પ્રત્યજા॑તાઞ્જાતવેદો નુદસ્વ । અધિ॑ નો બ્રૂહિ સુમન॒સ્યમા॑નો વ॒યગ્ગ્ સ્યા॑મ॒ પ્રણુ॑દા ન-સ્સ॒પત્નાન્॑ ॥ ચ॒તુ॒શ્ચ॒ત્વા॒રિ॒ગ્મ્॒શ-સ્સ્તોમો॒ વર્ચો॒ દ્રવિ॑ણગ્મ્ ષોડ॒શ-સ્સ્તોમ॒ ઓજો॒ દ્રવિ॑ણ-મ્પૃથિ॒વ્યાઃ પુરી॑ષમ॒- [પુરી॑ષમસિ, અફ્સો॒ નામ॑ ।] 26
-સ્યફ્સો॒ નામ॑ । એવ॒ શ્છન્દો॒ વરિ॑વ॒ શ્છન્દ॑-શ્શ॒ભૂં શ્છન્દઃ॑ પરિ॒ભૂ શ્છન્દ॑ આ॒ચ્છચ્છન્દો॒ મન॒ શ્છન્દો॒ વ્યચ॒ શ્છન્દ॒-સ્સિન્ધુ॒ શ્છન્દ॑-સ્સમુ॒દ્ર-ઞ્છન્દ॑-સ્સલિ॒લ-ઞ્છન્દ॑-સ્સં॒યઁચ્છન્દો॑ વિ॒યચ્છન્દો॑ બૃ॒હચ્છન્દો॑ રથન્ત॒ર-ઞ્છન્દો॑ નિકા॒ય શ્છન્દો॑ વિવ॒ધ શ્છન્દો॒ ગિર॒ શ્છન્દો॒ ભ્રજ॒ શ્છન્દ॑-સ્સ॒ષ્ટુ-પ્છન્દો॑ ઽનુ॒ષ્ટુ-પ્છન્દઃ॑ ક॒કુચ્છન્દ॑ સ્ત્રિક॒કુચ્છન્દઃ॑ કા॒વ્ય-ઞ્છન્દો᳚ -ઽઙ્કુ॒પ-ઞ્છન્દઃ॑ [-ઽઙ્કુ॒પ-ઞ્છન્દઃ॑, પ॒દપ॑ઙ્ક્તિ॒ શ્છન્દો॒] 27
પ॒દપ॑ઙ્ક્તિ॒ શ્છન્દો॒ ઽક્ષર॑પઙ્ક્તિ॒ શ્છન્દો॑ વિષ્ટા॒રપ॑ઙ્ક્તિ॒ શ્છન્દઃ॑, ક્ષુ॒રો ભૃજ્વા॒ઞ્છન્દઃ॑ પ્ર॒ચ્છચ્છન્દઃ॑ પ॒ક્ષ શ્છન્દ॒ એવ॒ શ્છન્દો॒ વરિ॑વ॒ શ્છન્દો॒ વય॒ શ્છન્દો॑ વય॒સ્કૃચ્છન્દો॑ વિશા॒લ-ઞ્છન્દો॒ વિષ્પ॑ર્ધા॒ શ્છન્દ॑ શ્છ॒દિ શ્છન્દો॑ દૂરોહ॒ણ-ઞ્છન્દ॑સ્ત॒ન્દ્ર-ઞ્છન્દો᳚ ઽઙ્કા॒ઙ્ક-ઞ્છન્દઃ॑ ॥ 28 ॥
(અ॒સ્ય॒ – ઙ્કુ॒પઞ્છન્દ॒ – સ્ત્રય॑સ્ત્રિગ્મ્શચ્ચ) (અ. 12)
અ॒ગ્નિર્વૃ॒ત્રાણિ॑ જઙ્ઘન-દ્દ્રવિણ॒સ્યુર્વિ॑પ॒ન્યયા᳚ । સમિ॑દ્ધ-શ્શુ॒ક્ર આહુ॑તઃ ॥ ત્વગ્મ્ સો॑માસિ॒ સત્પ॑તિ॒સ્ત્વગ્મ્ રાજો॒ત વૃ॑ત્ર॒હા । ત્વ-મ્ભ॒દ્રો અ॑સિ॒ ક્રતુઃ॑ ॥ ભ॒દ્રા તે॑ અગ્ને સ્વનીક સ॒દૃઙ્ગ્ઘો॒રસ્ય॑ સ॒તો વિષુ॑ણસ્ય॒ ચારુઃ॑ । ન ય-ત્તે॑ શો॒ચિસ્તમ॑સા॒ વર॑ન્ત॒ ન ધ્વ॒સ્માન॑સ્ત॒નુવિ॒ રેપ॒ આ ધુઃ॑ ॥ ભ॒દ્ર-ન્તે॑ અગ્ને સહસિ॒ન્નની॑કમુપા॒ક આ રો॑ચતે॒ સૂર્ય॑સ્ય । 29
રુશ॑-દ્દૃ॒શે દ॑દૃશે નક્ત॒યા ચિ॒દરૂ᳚ક્ષિત-ન્દૃ॒શ આ રૂ॒પે અન્ન᳚મ્ ॥ સૈના-ઽની॑કેન સુવિ॒દત્રો॑ અ॒સ્મે યષ્ટા॑ દે॒વાગ્મ્ આય॑જિષ્ઠ-સ્સ્વ॒સ્તિ । અદ॑બ્ધો ગો॒પા ઉ॒ત નઃ॑ પર॒સ્પા અગ્ને᳚ દ્યુ॒મદુ॒ત રે॒વ-દ્દિ॑દીહિ ॥ સ્વ॒સ્તિ નો॑ દિ॒વો અ॑ગ્ને પૃથિ॒વ્યા વિ॒શ્વાયુ॑ર્ધેહિ ય॒જથા॑ય દેવ । ય-થ્સી॒મહિ॑ દિવિજાત॒ પ્રશ॑સ્ત॒-ન્તદ॒સ્માસુ॒ દ્રવિ॑ણ-ન્ધેહિ ચિ॒ત્રમ્ ॥ યથા॑ હોત॒ર્મનુ॑ષો [હોત॒ર્મનુ॑ષઃ, દે॒વતા॑તા] 30
દે॒વતા॑તા ય॒જ્ઞેભિ॑-સ્સૂનો સહસો॒ યજા॑સિ । એ॒વા નો॑ અ॒દ્ય સ॑મ॒ના સ॑મા॒નાનુ॒-શન્ન॑ગ્ન ઉશ॒તો ય॑ક્ષિ દે॒વાન્ ॥ અ॒ગ્નિમી॑ડે પુ॒રોહિ॑તં-યઁ॒જ્ઞસ્ય॑ દે॒વમૃ॒ત્વિજ᳚મ્ । હોતા॑રગ્મ્ રત્ન॒ધાત॑મમ્ ॥ વૃષા॑ સોમ દ્યુ॒માગ્મ્ અ॑સિ॒ વૃષા॑ દેવ॒ વૃષ॑વ્રતઃ । વૃષા॒ ધર્મા॑ણિ દધિષે ॥ સાન્ત॑પના ઇ॒દગ્મ્ હ॒વિર્મરુ॑ત॒સ્તજ્જુ॑જુષ્ટન । યુ॒ષ્માકો॒તી રિ॑શાદસઃ ॥ યો નો॒ મર્તો॑ વસવો દુર્હૃણા॒યુસ્તિ॒ર-સ્સ॒ત્યાનિ॑ મરુતો॒ [મરુતઃ, જિઘાગ્મ્॑સાત્ ।] 31
જિઘાગ્મ્॑સાત્ । દ્રુ॒હઃ પાશ॒-મ્પ્રતિ॒ સ મુ॑ચીષ્ટ॒ તપિ॑ષ્ઠેન॒ તપ॑સા હન્તના॒ તમ્ ॥ સં॒વઁ॒થ્સ॒રીણા॑ મ॒રુત॑-સ્સ્વ॒ર્કા ઉ॑રુ॒ક્ષયા॒-સ્સગ॑ણા॒ માનુ॑ષેષુ । તે᳚-ઽસ્મ-ત્પાશા॒-ન્પ્ર મુ॑ઞ્ચ॒ન્ત્વગ્મ્હ॑સ-સ્સાન્તપ॒ના મ॑દિ॒રા મા॑દયિ॒ષ્ણવઃ॑ ॥ પિ॒પ્રી॒હિ દે॒વાગ્મ્ ઉ॑શ॒તો ય॑વિષ્ઠ વિ॒દ્વાગ્મ્ ઋ॒તૂગ્મ્ર્-ઋ॑તુપતે યજે॒હ । યે દૈવ્યા॑ ઋ॒ત્વિજ॒સ્તેભિ॑રગ્ને॒ ત્વગ્મ્ હોતૄ॑ણામ॒સ્યાય॑જિષ્ઠઃ ॥ અગ્ને॒ યદ॒દ્ય વિ॒શો અ॑દ્ધ્વરસ્ય હોતઃ॒ પાવ॑ક [પાવ॑ક, શો॒ચે॒ વેષ્ટ્વગ્મ્ હિ] 32
શોચે॒ વેષ્ટ્વગ્મ્ હિ યજ્વા᳚ । ઋ॒તા ય॑જાસિ મહિ॒ના વિ યદ્ભૂર્હ॒વ્યા વ॑હ યવિષ્ઠ॒ યા તે॑ અ॒દ્ય ॥ અ॒ગ્નિના॑ ર॒યિ-મ॑શ્ઞવ॒-ત્પોષ॑મે॒વ દિ॒વેદિ॑વે । ય॒શસં॑-વીઁ॒રવ॑ત્તમમ્ ॥ ગ॒ય॒સ્ફાનો॑ અમીવ॒હા વ॑સુ॒વિ-ત્પુ॑ષ્ટિ॒વર્ધ॑નઃ । સુ॒મિ॒ત્ર-સ્સો॑મ નો ભવ ॥ ગૃહ॑મેધાસ॒ આ ગ॑ત॒ મરુ॑તો॒ મા-ઽપ॑ ભૂતન । પ્ર॒મુ॒ઞ્ચન્તો॑ નો॒ અગ્મ્હ॑સઃ ॥ પૂ॒ર્વીભિ॒ર્॒હિ દ॑દાશિ॒મ શ॒રદ્ભિ॑ર્મરુતો વ॒યમ્ । મહો॑ભિ- [મહો॑ભિઃ, ચ॒ર્॒ષ॒ણી॒નામ્ ।] 33
-શ્ચર્ષણી॒નામ્ ॥ પ્રબુ॒દ્ધ્નિયા॑ ઈરતે વો॒ મહાગ્મ્॑સિ॒ પ્રણામા॑નિ પ્રયજ્યવસ્તિરદ્ધ્વમ્ । સ॒હ॒સ્રિય॒-ન્દમ્ય॑-મ્ભા॒ગમે॒ત-ઙ્ગૃ॑હમે॒ધીય॑-મ્મરુતો જુષદ્ધ્વમ્ ॥ ઉપ॒ યમેતિ॑ યુવ॒તિ-સ્સુ॒દક્ષ॑-ન્દો॒ષા વસ્તોર્॑. હ॒વિષ્મ॑તી ઘૃ॒તાચી᳚ । ઉપ॒ સ્વૈન॑મ॒રમ॑તિર્વ-સૂ॒યુઃ ॥ ઇ॒મો અ॑ગ્ને વી॒તત॑માનિ હ॒વ્યા ઽજ॑સ્રો વક્ષિ દે॒વતા॑તિ॒મચ્છ॑ । પ્રતિ॑ ન ઈગ્મ્ સુર॒ભીણિ॑ વિયન્તુ ॥ ક્રી॒ડં-વઁ॒-શ્શર્ધો॒ મારુ॑તમન॒ર્વાણગ્મ્॑ રથે॒શુભ᳚મ્ । 34
કણ્વા॑ અ॒ભિ પ્ર ગા॑યત ॥ અત્યા॑સો॒ ન યે મ॒રુત॒-સ્સ્વઞ્ચો॑ યક્ષ॒દૃશો॒ ન શુ॒ભય॑ન્ત॒ મર્યાઃ᳚ । તે હ॑ર્મ્યે॒ષ્ઠા-શ્શિશ॑વો॒ ન શુ॒ભ્રા વ॒થ્સાસો॒ ન પ્ર॑ક્રી॒ડિનઃ॑ પયો॒ધાઃ ॥ પ્રૈષા॒મજ્મે॑ષુ વિથુ॒રેવ॑ રેજતે॒ ભૂમિ॒ર્યામે॑ષુ॒ યદ્ધ॑ યુ॒ઞ્જતે॑ શુ॒ભે । તે ક્રી॒ડયો॒ ધુન॑યો॒ ભ્રાજ॑દૃષ્ટય-સ્સ્વ॒ય-મ્મ॑હિ॒ત્વ-મ્પ॑નયન્ત॒ ધૂત॑યઃ ॥ ઉ॒પ॒હ્વ॒રેષુ॒ યદચિ॑દ્ધ્વં-યઁ॒યિં-વઁય॑ ઇવ મરુતઃ॒ કેન॑ [કેન॑, ચિ॒-ત્પ॒થા ।] 35
ચિ-ત્પ॒થા । શ્ચોત॑ન્તિ॒ કોશા॒ ઉપ॑ વો॒ રથે॒ષ્વા ઘૃ॒તમુ॑ક્ષતા॒ મધુ॑વર્ણ॒મર્ચ॑તે ॥ અ॒ગ્નિમ॑ગ્નિ॒ગ્મ્॒ હવી॑મભિ॒-સ્સદા॑ હવન્ત વિ॒શ્પતિ᳚મ્ । હ॒વ્ય॒વાહ॑-મ્પુરુપ્રિ॒યમ્ ॥ તગ્મ્ હિ શશ્વ॑ન્ત॒ ઈડ॑તે સ્રુ॒ચા દે॒વ-ઙ્ઘૃ॑ત॒શ્ચુતા᳚ । અ॒ગ્નિગ્મ્ હ॒વ્યાય॒ વોઢ॑વે ॥ ઇન્દ્રા᳚ગ્ની રોચ॒ના દિ॒વ-શ્શ્ઞથ॑દ્વૃ॒ત્ર મિન્દ્રં॑-વોઁ વિ॒શ્વત॒સ્પરીન્દ્ર॒-ન્નરો॒ વિશ્વ॑કર્મન્. હ॒વિષા॑ વાવૃધા॒નો વિશ્વ॑કર્મન્. હ॒વિષા॒ વર્ધ॑નેન ॥ 36 ॥
(સૂર્ય॑સ્ય॒ – મનુ॑ષો – મરુતઃ॒ – પાવ॑ક॒ – મહો॑ભી – રથે॒શુભ॒ – ઙ્કેન॒ – ષડ્ચ॑ત્વારિગ્મ્શચ્ચ) (અ. 13)
(અ॒પાન્ત્વેમ॑ – ન્ન॒ય-મ્પુ॒રો ભુવઃ॒ – પ્રાચી᳚ – ધ્રુ॒વક્ષિ॑તિ॒ – સ્ત્ર્યવિ॒ – રિન્દ્રા᳚ગ્ની॒ – મા છન્દ॑ – આ॒શુસ્ત્રિ॒વૃ – દ॒ગ્નેર્ભા॒ગો᳚ – ઽસ્યેક॑ – યે॒યમે॒વ સા યા – ઽગ્ને॑ જા॒તા – ન॒ગ્નિર્વૃ॒ત્રાણિ॒ – ત્રયો॑દશ )
(અ॒પાન્ત્વે – ન્દ્રા᳚ગ્ની – ઇ॒યમે॒વ – દે॒વતા॑તા॒ – ષટ્ત્રિગ્મ્॑શત્ )
(અ॒પાન્ત્વેમ॑ન્, હ॒વિષા॒ વર્ધ॑નેન)
॥ હરિઃ॑ ઓમ્ ॥
॥ કૃષ્ણ યજુર્વેદીય તૈત્તિરીય સંહિતાયા-ઞ્ચતુર્થ કાણ્ડે તૃતીયઃ પ્રશ્ન-સ્સમાપ્તઃ ॥