కృష్ణ యజుర్వేదీయ తైత్తిరీయ సంహితాయా-న్తృతీయకాణ్డే తృతీయః ప్రశ్నః – వైకృతవిధీనామభిధానం
ఓ-న్నమః పరమాత్మనే, శ్రీ మహాగణపతయే నమః,
శ్రీ గురుభ్యో నమః । హ॒రిః॒ ఓమ్ ॥
అగ్నే॑ తేజస్వి-న్తేజ॒స్వీ త్వ-న్దే॒వేషు॑ భూయా॒స్తేజ॑స్వన్త॒-మ్మామాయు॑ష్మన్తం॒-వఀర్చ॑స్వన్త-మ్మను॒ష్యే॑షు కురు దీ॒ఖ్షాయై॑ చ త్వా॒ తప॑సశ్చ॒ తేజ॑సే జుహోమి తేజో॒విద॑సి॒ తేజో॑ మా॒ మా హా॑సీ॒న్మా-ఽహ-న్తేజో॑ హాసిష॒-మ్మా మా-న్తేజో॑ హాసీ॒దిన్ద్రౌ॑జస్విన్నోజ॒స్వీ త్వ-న్దే॒వేషు॑ భూయా॒ ఓజ॑స్వన్త॒-మ్మామాయు॑ష్మన్తం॒-వఀర్చ॑స్వన్త-మ్మను॒ష్యే॑షు కురు॒ బ్రహ్మ॑ణశ్చ త్వా ఖ్ష॒త్రస్య॒ చౌ- [ఖ్ష॒త్రస్య॒ చ, ఓజ॑సే జుహోమ్యోజో॒వి-] 1
-జ॑సే జుహోమ్యోజో॒వి-ద॒స్యోజో॑ మా॒ మా హా॑సీ॒న్మా-ఽహమోజో॑ హాసిష॒-మ్మా మామోజో॑ హాసీ॒-థ్సూర్య॑ భ్రాజస్వి-న్భ్రాజ॒స్వీ త్వ-న్దే॒వేషు॑ భూయా॒ భ్రాజ॑స్వన్త॒-మ్మామాయు॑ష్మన్తం॒-వఀర్చ॑స్వన్త-మ్మను॒ష్యే॑షు కురు వా॒యోశ్చ॑ త్వా॒-ఽపాఞ్చ॒ భ్రాజ॑సే జుహోమిసువ॒ర్విద॑సి॒ సువ॑ర్మా॒ మా హా॑సీ॒న్మా-ఽహగ్ం సువ॑ర్హాసిష॒-మ్మా మాగ్ం సువ॑ర్హాసీ॒-న్మయి॑ మే॒ధా-మ్మయి॑ ప్ర॒జా-మ్మయ్య॒గ్నిస్తేజో॑ దధాతు॒ మయి॑ మే॒ధా-మ్మయి॑ ప్ర॒జా-మ్మయీన్ద్ర॑ ఇన్ద్రి॒య-న్ద॑ధాతు॒ మయి॑ మే॒ధా-మ్మయి॑ ప్ర॒జా-మ్మయి॒ సూర్యో॒ భ్రాజో॑ దధాతు ॥ 2 ॥
(ఖ్ష॒త్రస్య॑ చ॒ – మయి॒ – త్రయో॑విగ్ంశతిశ్చ) (అ. 1)
వా॒యుర్హి॑కం॒ర్తా-ఽగ్నిః ప్ర॑స్తో॒తా ప్ర॒జాప॑తి॒-స్సామ॒ బృహ॒స్పతి॑రుద్గా॒తా విశ్వే॑ దే॒వా ఉ॑పగా॒తారో॑ మ॒రుతః॑ ప్రతిహ॒ర్తార॒ ఇన్ద్రో॑ ని॒ధన॒న్తే దే॒వాః ప్రా॑ణ॒భృతః॑ ప్రా॒ణ-మ్మయి॑ దధత్వే॒తద్వై సర్వ॑మద్ధ్వ॒ర్యు-రు॑పాకు॒ర్వన్ను॑ద్గా॒తృభ్య॑ ఉ॒పాక॑రోతి॒ తే దే॒వాః ప్రా॑ణ॒భృతః॑ ప్రా॒ణ-మ్మయి॑ దధ॒త్విత్యా॑హై॒తదే॒వ సవ॑ర్మా॒త్మ-న్ధ॑త్త॒ ఇడా॑ దేవ॒హూ ర్మను॑-ర్యజ్ఞ॒నీ-ర్బృహ॒స్పతి॑రుక్థామ॒దాని॑ శగ్ంసిష॒-ద్విశ్వే॑ దే॒వా- [దే॒వాః, సూ॒క్త॒వాచః॒ పృథి॑వి] 3
-స్సూ᳚క్త॒వాచః॒ పృథి॑వి మాత॒ర్మా మా॑హిగ్ంసీ॒ ర్మధు॑ మనిష్యే॒ మధు॑ జనిష్యే॒ మధు॑వఖ్ష్యామి॒ మధు॑వదిష్యామి॒ మధు॑మతీ-న్దే॒వేభ్యో॒ వాచ॑ముద్యాసగ్ం శుశ్రూ॒షేణ్యా᳚-మ్మను॒ష్యే᳚భ్య॒స్త-మ్మా॑ దే॒వా అ॑వన్తు శో॒భాయై॑ పి॒తరో-ఽను॑ మదన్తు ॥ 4 ॥
(శ॒గ్ం॒సి॒ష॒-ద్విశ్వే॑ దే॒వా – అ॒ష్టావిగ్ం॑శతిశ్చ) (అ. 2)
వస॑వస్త్వా॒ ప్రవ॑హన్తు గాయ॒త్రేణ॒ ఛన్ద॑సా॒-ఽగ్నేః ప్రి॒య-మ్పాథ॒ ఉపే॑హి రు॒ద్రాస్త్వా॒ ప్రవృ॑హన్తు॒ త్రైష్టు॑భేన॒ ఛన్ద॒సేన్ద్ర॑స్య ప్రి॒య-మ్పాథ॒ ఉపే᳚హ్యాది॒త్యాస్త్వా॒ ప్రవృ॑హన్తు॒ జాగ॑తేన॒ ఛన్ద॑సా॒ విశ్వే॑షా-న్దే॒వానా᳚-మ్ప్రి॒య-మ్పాథ॒ ఉపే॑హి॒ మాన్దా॑సు తే శుక్ర శు॒క్రమా ధూ॑నోమి భ॒న్దనా॑సు॒ కోత॑నాసు॒ నూత॑నాసు॒ రేశీ॑షు॒ మేషీ॑షు॒ వాశీ॑షు విశ్వ॒భృథ్సు॒ మాద్ధ్వీ॑షు కకు॒హాసు॒ శక్వ॑రీషు [ ] 5
శు॒క్రాసు॑ తే శుక్ర శు॒క్రమా ధూ॑నోమి శు॒క్ర-న్తే॑ శు॒క్రేణ॑ గృహ్ణా॒మ్యహ్నో॑ రూ॒పేణ॒ సూర్య॑స్య ర॒శ్మిభిః॑ ॥ ఆ-ఽస్మి॑న్ను॒గ్రా అ॑చుచ్యవుర్ది॒వో ధారా॑ అసశ్చత ॥ క॒కు॒హగ్ం రూ॒పం-వృఀ ॑ష॒భస్య॑ రోచతే బృ॒హ-థ్సోమ॒-స్సోమ॑స్య పురో॒గా-శ్శు॒క్ర-శ్శు॒క్రస్య॑ పురో॒గాః ॥ య-త్తే॑ సో॒మాదా᳚భ్య॒-న్నామ॒ జాగృ॑వి॒ తస్మై॑ తే సోమ॒ సోమా॑య॒ స్వాహో॒శి-క్త్వ-న్దే॑వ సోమ గాయ॒త్రేణ॒ ఛన్ద॑సా॒-ఽగ్నేః [ఛన్ద॑సా॒-ఽగ్నేః, ప్రి॒య-మ్పాథో॒] 6
ప్రి॒య-మ్పాథో॒ అపీ॑హి వ॒శీ త్వ-న్దే॑వ సోమ॒ త్రైష్టు॑భేన॒ ఛన్ద॒సేన్ద్ర॑స్య ప్రి॒య-మ్పాథో॒ అపీ᳚హ్య॒స్మథ్స॑ఖా॒ త్వ-న్దే॑వ సోమ॒ జాగ॑తేన॒ ఛన్ద॑సా॒ విశ్వే॑షా-న్దే॒వానా᳚-మ్ప్రి॒య-మ్పాథో॒ అపీ॒హ్యా నః॑ ప్రా॒ణ ఏ॑తు పరా॒వత॒ ఆ-ఽన్తరి॑ఖ్షాద్ది॒వస్పరి॑ । ఆయుః॑ పృథి॒వ్యా అద్ధ్య॒మృత॑మసి ప్రా॒ణాయ॑ త్వా ॥ ఇ॒న్ద్రా॒గ్నీ మే॒ వర్చః॑ కృణుతాం॒-వఀర్చ॒-స్సోమో॒ బృహ॒స్పతిః॑ । వర్చో॑ మే॒ విశ్వే॑దే॒వా వర్చో॑ మే ధత్తమశ్వినా ॥ ద॒ధ॒న్వే వా॒ యదీ॒మను॒ వోచ॒ద్బ్రహ్మా॑ణి॒ వేరు॒ తత్ । పరి॒ విశ్వా॑ని॒ కావ్యా॑ నే॒మిశ్చ॒క్రమి॑వా భవత్ ॥ 7 ॥
(శక్వ॑రీష్వ॒ – గ్నే – ర్బృహ॒స్పతిః॒ – పఞ్చ॑విగ్ంశతిశ్చ) (అ. 3)
ఏ॒తద్వా అ॒పా-న్నా॑మ॒ధేయ॒-ఙ్గుహ్యం॒-యఀదా॑ధా॒వా మాన్దా॑సు తే శుక్ర శు॒క్రమా ధూ॑నో॒మీత్యా॑హా॒పామే॒వ నా॑మ॒ధేయే॑న॒ గుహ్యే॑న ది॒వో వృష్టి॒మవ॑ రున్ధే శు॒క్ర-న్తే॑ శు॒క్రేణ॑ గృహ్ణా॒మీత్యా॑హై॒తద్వా అహ్నో॑ రూ॒పం-యఀద్రాత్రి॒-స్సూర్య॑స్య ర॒శ్మయో॒ వృష్ట్యా॑ ఈశ॒తే-ఽహ్న॑ ఏ॒వ రూ॒పేణ॒ సూర్య॑స్య ర॒శ్మిభి॑ర్ది॒వో వృష్టి॑-ఞ్చ్యావయ॒త్యా-ఽస్మి॑న్ను॒గ్రా [-ఽస్మి॑న్ను॒గ్రాః, అ॒చు॒చ్య॒వు॒రిత్యా॑హ] 8
అ॑చుచ్యవు॒రిత్యా॑హ యథాయ॒జురే॒వైత-త్క॑కు॒హగ్ం రూ॒పం-వృఀ ॑ష॒భస్య॑ రోచతే బృ॒హదిత్యా॑హై॒తద్వా అ॑స్య కకు॒హగ్ం రూ॒పం-యఀ-ద్వృష్టీ॑ రూ॒పేణై॒వ వృష్టి॒మవ॑ రున్ధే॒ యత్తే॑ సో॒మాదా᳚భ్య॒-న్నామ॒ జాగృ॒వీత్యా॑హై॒ష హ॒ వై హ॒విషా॑ హ॒విర్య॑జతి॒ యో-ఽదా᳚భ్య-ఙ్గృహీ॒త్వా సోమా॑య జు॒హోతి॒పరా॒ వా ఏ॒తస్యా-ఽఽయుః॑ ప్రా॒ణ ఏ॑తి॒ [ప్రా॒ణ ఏ॑తి, యో-ఽగ్ం॑శు-] 9
యో-ఽగ్ం॑శు-ఙ్గృ॒హ్ణాత్యా నః॑ ప్రా॒ణ ఏ॑తు పరా॒వత॒ ఇత్యా॒హా-ఽఽయు॑రే॒వ ప్రా॒ణమా॒త్మ-న్ధ॑త్తే॒ ఽమృత॑మసి ప్రా॒ణాయ॒ త్వేతి॒ హిర॑ణ్యమ॒భి వ్య॑నిత్య॒మృతం॒-వైఀ హిర॑ణ్య॒మాయుః॑ ప్రా॒ణో॑-ఽమృతే॑నై॒వా-ఽఽయు॑రా॒త్మ-న్ధ॑త్తే శ॒తమా॑న-మ్భవతి శ॒తాయుః॒ పురు॑ష-శ్శ॒తేన్ద్రి॑య॒ ఆయు॑ష్యే॒వేన్ద్రి॒యే ప్రతి॑తిష్ఠత్య॒ప ఉప॑ స్పృశతి భేష॒జం-వాఀ ఆపో॑ భేష॒జమే॒వ కు॑రుతే ॥ 10 ॥
(ఉ॒గ్రా – ఏ॒త్యా – ప॒ – స్త్రీణి॑ చ) (అ. 4)
వా॒యుర॑సి ప్రా॒ణో నామ॑ సవి॒తురాధి॑పత్యే-ఽపా॒న-మ్మే॑ దా॒శ్చఖ్షు॑రసి॒ శ్రోత్ర॒-న్నామ॑ ధా॒తురాధి॑పత్య॒ ఆయు॑ర్మే దా రూ॒పమ॑సి॒ వర్ణో॒ నామ॒ బృహ॒స్పతే॒రాధి॑పత్యే ప్ర॒జా-మ్మే॑ దా ఋ॒తమ॑సి స॒త్య-న్నామేన్ద్ర॒స్యా-ఽఽధి॑పత్యే ఖ్ష॒త్ర-మ్మే॑ దా భూ॒తమ॑సి॒ భవ్య॒-న్నామ॑ పితృ॒ణామాధి॑పత్యే॒-ఽపా-మోష॑ధీనా॒-ఙ్గర్భ॑-న్ధా ఋ॒తస్య॑ త్వా॒ వ్యో॑మన ఋ॒తస్య॑ [ ] 11
త్వా॒ విభూ॑మన ఋ॒తస్య॑ త్వా॒ విధ॑ర్మణ ఋ॒తస్య॑ త్వా స॒త్యాయ॒ర్తస్య॑ త్వా॒ జ్యోతి॑షే ప్ర॒జాప॑తి ర్వి॒రాజ॑మపశ్య॒-త్తయా॑ భూ॒త-ఞ్చ॒ భవ్య॑-ఞ్చా సృజత॒ తామృషి॑భ్యస్తి॒రో॑-ఽదధా॒-త్తా-ఞ్జ॒మద॑గ్ని॒స్తప॑సా-ఽ పశ్య॒-త్తయా॒ వై స పృశ్ఞీ॒న్ కామా॑నసృజత॒ త-త్పృశ్ఞీ॑నా-మ్పృశ్ఞి॒త్వం-యఀ-త్పృశ్ఞ॑యో గృ॒హ్యన్తే॒ పృశ్ఞీ॑నే॒వ తైః కామా॒న్॒. యజ॑మా॒నో-ఽవ॑ రున్ధే వా॒యుర॑సి ప్రా॒ణో [వా॒యుర॑సి ప్రా॒ణః, నామేత్యా॑హ] 12
నామేత్యా॑హ ప్రాణాపా॒నావే॒వావ॑ రున్ధే॒ చఖ్షు॑రసి॒ శ్రోత్ర॒-న్నామేత్యా॒హా-ఽఽయు॑రే॒వావ॑ రున్ధే రూ॒పమ॑సి॒ వర్ణో॒ నామేత్యా॑హ ప్ర॒జామే॒వావ॑ రున్ధఋ॒తమ॑సి స॒త్య-న్నామేత్యా॑హ ఖ్ష॒త్రమే॒వావ॑ రున్ధే భూ॒తమ॑సి॒ భవ్య॒-న్నామేత్యా॑హ ప॒శవో॒ వా అ॒పామోష॑ధీనా॒-ఙ్గర్భః॑ ప॒శూనే॒వా- [ప॒శూనే॒వ, అవ॑ రున్ధ] 13
-వ॑ రున్ధ ఏ॒తావ॒ద్వై పురు॑ష-మ్ప॒రిత॒స్తదే॒వావ॑ రున్ధ ఋ॒తస్య॑ త్వా॒ వ్యో॑మన॒ ఇత్యా॑హే॒యం-వాఀ ఋ॒తస్య॒ వ్యో॑మే॒మామే॒వాభి జ॑యత్యృ॒తస్య॑ త్వా॒ విభూ॑మన॒ ఇత్యా॑హా॒-ఽన్తరి॑ఖ్షం॒-వాఀ ఋ॒తస్య॒ విభూ॑మా॒న్తరి॑ఖ్షమే॒వాభి జ॑యత్యృ॒తస్య॑ త్వా॒ విధ॑ర్మణ॒ ఇత్యా॑హ॒ ద్యౌర్వా ఋ॒తస్య॒ విధ॑ర్మ॒ దివ॑మే॒వాభి జ॑యత్యృ॒తస్య॑ [జ॑యత్యృ॒తస్య॑, త్వా॒ స॒త్యాయేత్యా॑హ॒] 14
త్వా స॒త్యాయేత్యా॑హ॒ దిశో॒ వా ఋ॒తస్య॑ స॒త్య-న్దిశ॑ ఏ॒వాభి జ॑యత్యృ॒తస్య॑ త్వా॒ జ్యోతి॑ష॒ ఇత్యా॑హ సువ॒ర్గో వై లో॒క ఋ॒తస్య॒ జ్యోతి॑-స్సువ॒ర్గమే॒వ లో॒కమ॒భి జ॑యత్యే॒తావ॑న్తో॒ వై దే॑వలో॒కాస్తానే॒వాభి జ॑యతి॒ దశ॒ సమ్ప॑ద్యన్తే॒ దశా᳚ఖ్షరా వి॒రాడన్నం॑-విఀ॒రా-డ్వి॒రాజ్యే॒వాన్నాద్యే॒ ప్రతి॑తిష్ఠతి ॥ 15 ॥
(వ్యో॑మన ఋ॒తస్య॑ – ప్రా॒ణః – ప॒శునే॒వ – విధ॑ర్మ॒ దివ॑మే॒వాభి జ॑యత్యృ॒తస్య॒ -షట్చ॑త్వారిగ్ంశచ్చ) (అ. 5)
దే॒వా వై య-ద్య॒జ్ఞేన॒ నావారు॑న్ధత॒ త-త్పరై॒రవా॑రున్ధత॒ త-త్పరా॑ణా-మ్పర॒త్వం-యఀ-త్పరే॑ గృ॒హ్యన్తే॒ యదే॒వ య॒జ్ఞేన॒నావ॑రు॒న్ధే తస్యావ॑రుద్ధ్యై॒ య-మ్ప్ర॑థ॒మ-ఙ్గృ॒హ్ణాతీ॒మమే॒వ తేన॑ లో॒కమ॒భి జ॑యతి॒య-న్ద్వి॒తీయ॑మ॒న్తరి॑ఖ్ష॒-న్తేన॒ య-న్తృ॒తీయ॑మ॒ముమే॒వ తేన॑ లో॒కమ॒భి జ॑యతి॒ యదే॒తే గృ॒హ్యన్త॑ ఏ॒షాం లోఀ॒కానా॑-మ॒భిజి॑త్యా॒ [-మ॒భిజి॑త్యా, ఉత్త॑రే॒ష్వహ-] 16
ఉత్త॑రే॒ష్వహ॑-స్స్వ॒ముతో॒-ఽర్వాఞ్చో॑ గృహ్యన్తే ఽభి॒జిత్యై॒వేమాం-లోఀ॒కా-న్పున॑రి॒మం-లోఀ॒క-మ్ప్ర॒త్యవ॑రోహన్తి॒ య-త్పూర్వే॒ష్వహ॑-స్స్వి॒తః పరా᳚ఞ్చో గృ॒హ్యన్తే॒ తస్మా॑ది॒తః పరా᳚ఞ్చ ఇ॒మే లో॒కా యదుత్త॑రే॒ష్వహ॑-స్స్వ॒ముతో॒-ఽర్వాఞ్చో॑ గృ॒హ్యన్తే॒ తస్మా॑ద॒ముతో॒ ఽర్వాఞ్చ॑ ఇ॒మే లో॒కాస్తస్మా॒దయా॑తయామ్నో లో॒కా-న్మ॑ను॒ష్యా॑ ఉప॑ జీవన్తి బ్రహ్మవా॒దినో॑ వదన్తి॒ కస్మా᳚-థ్స॒త్యాద॒ద్భ్య ఓష॑ధయ॒-స్స-మ్భ॑వ॒న్త్యోష॑ధయో [ఓష॑ధయ॒-స్స-మ్భ॑వ॒న్త్యోష॑ధయః, మ॒ను॒ష్యా॑ణా॒మన్న॑-] 17
మను॒ష్యా॑ణా॒మన్న॑-మ్ప్ర॒జాప॑తి-మ్ప్ర॒జా అను॒ ప్రజా॑యన్త॒ ఇతి॒ పరా॒నన్వితి॑ బ్రూయా॒-ద్య-ద్గృ॒హ్ణాత్య॒ద్భ్యస్త్వౌష॑ధీభ్యో గృహ్ణా॒మీతి॒ తస్మా॑ద॒ద్భ్య ఓష॑ధయ॒-స్సమ్భ॑వన్తి॒ య-ద్గృ॒హ్ణాత్యోష॑ధీభ్యస్త్వా ప్ర॒జాభ్యో॑ గృహ్ణా॒మీతి॒ తస్మా॒దోష॑ధయో మను॒ష్యా॑ణా॒మన్నం॒-యఀ-ద్గృ॒హ్ణాతి॑ ప్ర॒జాభ్య॑స్త్వా ప్ర॒జాప॑తయే గృహ్ణా॒మీతి॒ తస్మా᳚-త్ప్ర॒జాప॑తి-మ్ప్ర॒జా అను॒ ప్రజా॑యన్తే ॥ 18 ॥
(అ॒భిజి॑త్యై – భవ॒న్త్యోష॑ధయో॒ – ఽష్టా చ॑త్వారిగ్ంశచ్చ) (అ. 6)
ప్ర॒జాప॑తిర్దేవాసు॒రాన॑ సృజత॒ తదను॑ య॒జ్ఞో॑-ఽసృజ్యత య॒జ్ఞ-ఞ్ఛన్దాగ్ం॑సి॒ తే విష్వ॑ఞ్చో॒ వ్య॑క్రామ॒న్-థ్సో-ఽసు॑రా॒నను॑ య॒జ్ఞో-ఽపా᳚క్రామ-ద్య॒జ్ఞ-ఞ్ఛన్దాగ్ం॑సి॒ తే దే॒వా అ॑మన్యన్తా॒మీ వా ఇ॒దమ॑భూవ॒న్॒. య-ద్వ॒యగ్గ్ స్మ ఇతి॒ తే ప్ర॒జాప॑తి॒ముపా॑-ఽధావ॒న్-థ్సో᳚-ఽబ్రవీత్-ప్ర॒జాప॑తి॒శ్ఛన్ద॑సాం-వీఀ॒ర్య॑మా॒దాయ॒ తద్వః॒ ప్ర దా᳚స్యా॒మీతి॒ స ఛన్ద॑సాం-వీఀ॒ర్య॑- [ఛన్ద॑సాం-వీఀ॒ర్య᳚మ్, ఆ॒దాయ॒ తదే᳚భ్యః॒] 19
-మా॒దాయ॒ తదే᳚భ్యః॒ ప్రాయ॑చ్ఛ॒-త్తదను॒ ఛన్దా॒గ్॒స్యపా᳚-ఽక్రామ॒న్ ఛన్దాగ్ం॑సి య॒జ్ఞస్తతో॑ దే॒వా అభ॑వ॒-న్పరా-ఽసు॑రా॒ య ఏ॒వ-ఞ్ఛన్ద॑సాం-వీఀ॒ర్యం॑-వేఀదా-ఽఽ శ్రా॑వ॒యా-ఽస్తు॒ శ్రౌష॒డ్ యజ॒ యే యజా॑మహే వషట్కా॒రో భవ॑త్యా॒త్మనా॒ పరా᳚-ఽస్య॒ భ్రాతృ॑వ్యో భవతి బ్రహ్మవా॒దినో॑ వదన్తి॒ కస్మై॒ కమ॑ద్ధ్వ॒ర్యురా శ్రా॑వయ॒తీతి॒ ఛన్ద॑సాం-వీఀ॒ర్యా॑యేతి॑ బ్రూయాదే॒ త-ద్వై [ ] 20
ఛన్ద॑సాం-వీఀ॒ర్య॑మా శ్రా॑వ॒యా-ఽస్తు॒ శ్రౌష॒డ్ యజ॒ యే యజా॑మహే వషట్కా॒రో య ఏ॒వం-వేఀద॒ సవీ᳚ర్యైరే॒వ ఛన్దో॑భిరర్చతి॒ య-త్కి-ఞ్చార్చ॑తి॒ యదిన్ద్రో॑ వృ॒త్రమహ॑న్న-మే॒ద్ధ్య-న్త-ద్య-ద్యతీ॑న॒పావ॑పద-మే॒ద్ధ్య-న్తదథ॒ కస్మా॑దై॒న్ద్రో య॒జ్ఞ ఆ సగ్గ్స్థా॑తో॒రిత్యా॑హు॒రిన్ద్ర॑స్య॒ వా ఏ॒షా య॒జ్ఞియా॑ త॒నూర్య-ద్య॒జ్ఞస్తామే॒వ త ద్య॑జన్తి॒ య ఏ॒వం-వేఀదోపై॑నం-యఀ॒జ్ఞో న॑మతి ॥ 21 ॥
(ఛన్ద॑సాం-వీఀ॒ర్యం॑ – వాఀ – ఏ॒వ త – ద॒ష్టౌ చ॑) (అ. 7)
ఆ॒యుర్దా అ॑గ్నే హ॒విషో॑ జుషా॒ణో ఘృ॒తప్ర॑తీకో ఘృ॒తయో॑నిరేధి । ఘృ॒త-మ్పీ॒త్వా మధు॒చారు॒ గవ్య॑-మ్పి॒తేవ॑పు॒త్రమ॒భి ర॑ఖ్షతాది॒మమ్ ॥ ఆ వృ॑శ్చ్యతే॒ వా ఏ॒త-ద్యజ॑మానో॒-ఽగ్నిభ్యాం॒-యఀదే॑నయో-శ్శృత॒-ఙ్కృత్యాథా॒-ఽన్యత్రా॑-వభృ॒థమ॒వైత్యా॑యు॒ర్దా అ॑గ్నే హ॒విషో॑ జుషా॒ణ ఇత్య॑వభృ॒థమ॑వై॒ష్యన్ జు॑హుయా॒దాహు॑త్యై॒వైనౌ॑ శమయతి॒ నా-ఽఽర్తి॒మార్చ్ఛ॑తి॒ యజ॑మానో॒ య-త్కుసీ॑ద॒- [య-త్కుసీ॑దమ్, అప్ర॑తీత్త॒-మ్మయి॒ యేన॑] 22
-మప్ర॑తీత్త॒-మ్మయి॒ యేన॑ య॒మస్య॑ బ॒లినా॒ చరా॑మి । ఇ॒హైవ స-న్ని॒రవ॑దయే॒ తదే॒త-త్తద॑గ్నే అనృ॒ణో భ॑వామి । విశ్వ॑లోప విశ్వదా॒వస్య॑ త్వా॒ ఽఽసఞ్జు॑హోమ్య॒గ్ధాదేకో॑ ఽహు॒తాదేక॑-స్సమస॒నాదేకః॑ । తేనః॑ కృణ్వన్తు భేష॒జగ్ం సద॒-స్సహో॒ వరే᳚ణ్యమ్ ॥ అ॒య-న్నో॒ నభ॑సా పు॒ర-స్స॒గ్గ్॒స్ఫానో॑ అ॒భి ర॑ఖ్షతు । గృ॒హాణా॒మస॑మర్త్యై బ॒హవో॑ నో గృ॒హా అ॑సన్న్ ॥ స త్వన్నో॑ [స త్వన్నః॑, న॒భ॒స॒స్ప॒త॒ ఊర్జ॑-న్నో] 23
నభసస్పత॒ ఊర్జ॑-న్నో ధేహి భ॒ద్రయా᳚ । పున॑ర్నో న॒ష్టమా కృ॑ధి॒ పున॑ర్నో ర॒యిమా కృ॑ధి ॥ దేవ॑ సగ్గ్స్ఫాన సహస్రపో॒షస్యే॑శిషే॒ స నో॑ రా॒స్వా-ఽజ్యా॑నిగ్ం రా॒యస్పోషగ్ం॑ సు॒వీర్యగ్ం॑ సంవఀథ్స॒రీణాగ్॑ స్వ॒స్తిమ్ ॥ అ॒గ్నిర్వావ య॒మ ఇ॒యం-యఀ॒మీ కుసీ॑దం॒-వాఀ ఏ॒త-ద్య॒మస్య॒ యజ॑మాన॒ ఆ ద॑త్తే॒ యదోష॑ధీభి॒ర్వేదిగ్గ్॑ స్తృ॒ణాతి॒ యదను॑పౌష్య ప్రయా॒యా-ద్గ్రీ॑వబ॒ద్ధమే॑న- [-ద్గ్రీ॑వబ॒ద్ధమే॑నమ్, అ॒ముష్మి॑-ల్లోఀ॒కే] 24
-మ॒ముష్మి॑-ల్లోఀ॒కే నే॑నీయేర॒న్॒. య-త్కుసీ॑ద॒మప్ర॑తీత్త॒-మ్మయీత్యుపౌ॑షతీ॒హైవ సన్. య॒మ-ఙ్కుసీ॑ద-న్నిరవ॒దాయా॑నృ॒ణ-స్సు॑వ॒ర్గం-లోఀ॒కమే॑తి॒యది॑ మి॒శ్రమి॑వ॒ చరే॑దఞ్జ॒లినా॒ సక్తూ᳚-న్ప్రదా॒వ్యే॑ జుహుయాదే॒ష వా అ॒గ్నిర్వై᳚శ్వాన॒రో య-త్ప్ర॑దా॒వ్య॑-స్స ఏ॒వైనగ్గ్॑స్వదయ॒త్యహ్నాం᳚-విఀ॒ధాన్యా॑-మేకాష్ట॒కాయా॑మపూ॒ప-ఞ్చతు॑-శ్శరావ-మ్ప॒క్త్వా ప్రా॒తరే॒తేన॒ కఖ్ష॒-ముపౌ॑షే॒ద్యది॒ [-ముపౌ॑షే॒ద్యది॑, దహ॑తి] 25
దహ॑తి పుణ్య॒సమ॑-మ్భవతి॒ యది॒ న దహ॑తి పాప॒సమ॑మే॒తేన॑ హస్మ॒ వా ఋష॑యః పు॒రా వి॒జ్ఞానే॑న దీర్ఘస॒త్రముప॑ యన్తి॒ యో వా ఉ॑పద్ర॒ష్టార॑ముప-శ్రో॒తార॑మనుఖ్యా॒తారం॑-విఀ॒ద్వాన్. యజ॑తే॒ సమ॒ముష్మి॑-ల్లోఀ॒క ఇ॑ష్టాపూ॒ర్తేన॑ గచ్ఛతే॒-ఽగ్నిర్వా ఉ॑పద్ర॒ష్టా వా॒యురు॑పశ్రో॒తా ఽఽది॒త్యో॑-ఽనుఖ్యా॒తా తాన్. య ఏ॒వం-విఀ॒ద్వాన్. యజ॑తే॒ సమ॒ముష్మి॑-ల్లోఀ॒క ఇ॑ష్టాపూ॒ర్తేన॑ గచ్ఛతే॒ ఽయ-న్నో॒ నభ॑సా పు॒ర [పు॒రః, ఇత్యా॑హా॒గ్నిర్వై] 26
ఇత్యా॑హా॒గ్నిర్వై నభ॑సా పు॒రో᳚-ఽగ్నిమే॒వ తదా॑హై॒తన్మే॑ గోపా॒యేతి॒ స త్వ-న్నో॑ నభసస్పత॒ ఇత్యా॑హ వా॒యుర్వై నభ॑స॒స్పతి॑ర్వా॒యుమే॒వ తదా॑హై॒తన్మే॑ గోపా॒యేతి॒ దేవ॑ సగ్గ్స్ఫా॒నేత్యా॑హా॒-ఽసౌ వా ఆ॑ది॒త్యో దే॒వ-స్స॒గ్గ్॒స్ఫాన॑ ఆది॒త్యమే॒వ తదా॑హై॒తన్మే॑ గోపా॒యేతి॑ ॥ 27 ॥
(కుసీ॑దం॒ – త్వ-న్న॑ – ఏన – మోషే॒ద్యది॑ – పు॒ర – ఆ॑ది॒త్యమే॒వ తదా॑హై॒తన్మే॑ గోపా॒యేతి॑) (అ. 8)
ఏ॒తం-యుఀవా॑న॒-మ్పరి॑ వో దదామి॒ తేన॒ క్రీడ॑న్తీశ్చరత ప్రి॒యేణ॑ । మా న॑-శ్శాప్త జ॒నుషా॑ సుభాగా రా॒యస్పోషే॑ణ॒ సమి॒షా మ॑దేమ ॥ నమో॑ మహి॒మ్న ఉ॒త చఖ్షు॑షే తే॒ మరు॑తా-మ్పిత॒స్తద॒హ-ఙ్గృ॑ణామి । అను॑ మన్యస్వ సు॒యజా॑ యజామ॒ జుష్ట॑-న్దే॒వానా॑మి॒దమ॑స్తు హ॒వ్యమ్ ॥ దే॒వానా॑మే॒ష ఉ॑పనా॒హ ఆ॑సీద॒పా-ఙ్గర్భ॒ ఓష॑ధీషు॒ న్య॑క్తః । సోమ॑స్య ద్ర॒ఫ్సమ॑వృణీత పూ॒షా [ ] 28
బృ॒హన్నద్రి॑రభవ॒-త్తదే॑షామ్ ॥ పి॒తా వ॒థ్సానా॒-మ్పతి॑రఘ్ని॒యానా॒మథో॑ పి॒తా మ॑హ॒తా-ఙ్గర్గ॑రాణామ్ । వ॒థ్సో జ॒రాయు॑ ప్రతి॒ధు-క్పీ॒యూష॑ ఆ॒మిఖ్షా॒ మస్తు॑ ఘృ॒తమ॑స్య॒ రేతః॑ ॥ త్వా-ఙ్గావో॑-ఽవృణత రా॒జ్యాయ॒ త్వాగ్ం హ॑వన్త మ॒రుత॑-స్స్వ॒ర్కాః । వర్ష్మ॑న్ ఖ్ష॒త్రస్య॑ క॒కుభి॑ శిశ్రియా॒ణస్తతో॑ న ఉ॒గ్రో వి భ॑జా॒ వసూ॑ని ॥ వ్యృ॑ద్ధేన॒ వా ఏ॒ష ప॒శునా॑ యజతే॒ యస్యై॒తాని॒ న క్రి॒యన్త॑ ఏ॒ష హ॒ త్వై సమృ॑ద్ధేన యజతే॒ యస్యై॒తాని॑ క్రి॒యన్తే᳚ ॥ 29 ॥
(పూ॒షా – క్రి॒యన్త॑ ఏ॒షో᳚ – ఽష్టౌ చ॑) (అ. 9)
సూర్యో॑ దే॒వో ది॑వి॒షద్భ్యో॑ ధా॒తా ఖ్ష॒త్రాయ॑ వా॒యుః ప్ర॒జాభ్యః॑ । బృహ॒స్పతి॑స్త్వా ప్ర॒జాప॑తయే॒ జ్యోతి॑ష్మతీ-ఞ్జుహోతు ॥ యస్యా᳚స్తే॒ హరి॑తో॒ గర్భో-ఽథో॒ యోని॑ర్హిర॒ణ్యయీ᳚ । అఙ్గా॒న్యహ్రు॑తా॒ యస్యై॒ తా-న్దే॒వై-స్సమ॑జీగమమ్ ॥ ఆ వ॑ర్తన వర్తయ॒ ని ని॑వర్తన వర్త॒యేన్ద్ర॑ నర్దబుద । భూమ్యా॒శ్చత॑స్రః ప్ర॒దిశ॒స్తాభి॒రా వ॑ర్తయా॒ పునః॑ ॥ వి తే॑ భినద్మి తక॒రీం-విఀయోనిం॒-విఀ గ॑వీ॒న్యౌ᳚ । వి [ ] 30
మా॒తర॑ఞ్చ పు॒త్ర-ఞ్చ॒ వి గర్భ॑-ఞ్చ జ॒రాయు॑ చ ॥ బ॒హిస్తే॑ అస్తు॒ బాలితి॑ ॥ ఉ॒రు॒ద్ర॒ఫ్సో వి॒శ్వరూ॑ప॒ ఇన్దుః॒ పవ॑మానో॒ ధీర॑ ఆనఞ్జ॒ గర్భ᳚మ్ ॥ ఏక॑పదీ ద్వి॒పదీ᳚ త్రి॒పదీ॒ చతు॑ష్పదీ॒ పఞ్చ॑పదీ॒ షట్ప॑దీ స॒ప్తప॑ద్య॒ష్టాప॑దీ॒ భువ॒నా-ఽను॑ ప్రథతా॒గ్॒ స్వాహా᳚ ॥ మ॒హీ ద్యౌః పృ॑థి॒వీ చ॑ న ఇ॒మం-యఀ॒జ్ఞ-మ్మి॑మిఖ్షతామ్ । పి॒పృ॒తాన్నో॒ భరీ॑మభిః ॥ 31 ॥
(గ॒వి॒న్యౌ॑ వి – చతు॑శ్చత్వారిగ్ంశచ్చ) (అ. 10)
ఇ॒దం-వాఀ ॑మా॒స్యే॑ హ॒విః ప్రి॒యమి॑న్ద్రాబృహస్పతీ । ఉ॒క్థ-మ్మద॑శ్చ శస్యతే ॥ అ॒యం-వాఀ॒-మ్పరి॑ షిచ్యతే॒ సోమ॑ఇన్ద్రాబృహస్పతీ । చారు॒ర్మదా॑య పీ॒తయే᳚ ॥ అ॒స్మే ఇ॑న్ద్రాబృహస్పతీ ర॒యి-న్ధ॑త్తగ్ం శత॒గ్విన᳚మ్ । అశ్వా॑వన్తగ్ం సహ॒స్రిణ᳚మ్ ॥ బృహ॒స్పతి॑ర్నః॒ పరి॑పాతు ప॒శ్చాదు॒తోత్త॑రస్మా॒దధ॑రాదఘా॒యోః । ఇన్ద్రః॑ పు॒రస్తా॑దు॒త మ॑ద్ధ్య॒తో న॒-స్సఖా॒ సఖి॑భ్యో॒ వరి॑వః కృణోతు ॥ వి తే॒ విష్వ॒గ్వాత॑జూతాసో అగ్నే॒ భామా॑స- [అగ్నే॒ భామా॑సః, శు॒చే॒ శుచ॑యశ్చరన్తి ।] 32
-శ్శుచే॒ శుచ॑యశ్చరన్తి । తు॒వి॒మ్ర॒ఖ్షాసో॑ ది॒వ్యా నవ॑గ్వా॒ వనా॑ వనన్తి ధృష॒తా రు॒జన్తః॑ ॥ త్వామ॑గ్నే॒ మాను॑షీరీడతే॒ విశో॑ హోత్రా॒విదం॒-విఀవి॑చిగ్ం రత్న॒ధాత॑మమ్ । గుహా॒ సన్తగ్ం॑ సుభగ వి॒శ్వద॑ర్శత-న్తు విష్మ॒ణసగ్ం॑ సు॒యజ॑-ఙ్ఘృత॒శ్రియ᳚మ్ ॥ ధా॒తా ద॑దాతు నో ర॒యిమీశా॑నో॒ జగ॑త॒స్పతిః॑ । స నః॑ పూ॒ర్ణేన॑ వావనత్ ॥ ధా॒తా ప్ర॒జాయా॑ ఉ॒త రా॒య ఈ॑శే ధా॒తేదం-విఀశ్వ॒-మ్భువ॑న-ఞ్జజాన । ధా॒తా పు॒త్రం-యఀజ॑మానాయ॒ దాతా॒ [దాతా᳚, తస్మా॑] 33
తస్మా॑ ఉ హ॒వ్య-ఙ్ఘృ॒తవ॑ద్విధేమ ॥ ధా॒తా ద॑దాతు నో ర॒యి-మ్ప్రాచీ᳚-ఞ్జీ॒వాతు॒మఖ్షి॑తామ్ । వ॒య-న్దే॒వస్య॑ ధీమహి సుమ॒తిగ్ం స॒త్యరా॑ధసః ॥ ధా॒తా ద॑దాతు దా॒శుషే॒ వసూ॑ని ప్ర॒జాకా॑మాయ మీ॒ఢుషే॑ దురో॒ణే । తస్మై॑ దే॒వా అ॒మృతా॒-స్సంవ్యఀ ॑యన్తాం॒-విఀశ్వే॑ దే॒వాసో॒ అది॑తి-స్స॒జోషాః᳚ ॥ అను॑ నో॒-ఽద్యా-ఽను॑మతిర్య॒జ్ఞ-న్దే॒వేషు॑ మన్యతామ్ । అ॒గ్నిశ్చ॑ హవ్య॒వాహ॑నో॒ భవ॑తా-న్దా॒శుషే॒ మయః॑ ॥ అన్విద॑నుమతే॒ త్వ- [అన్విద॑నుమతే॒ త్వమ్, మన్యా॑సై॒ శఞ్చ॑నః కృధి ।] 34
-మ్మన్యా॑సై॒ శఞ్చ॑నః కృధి । క్రత్వే॒ దఖ్షా॑య నో హిను॒ ప్రణ॒ ఆయూగ్ం॑షి తారిషః ॥ అను॑ మన్యతా-మను॒మన్య॑మానా ప్ర॒జావ॑న్తగ్ం ర॒యిమఖ్షీ॑యమాణమ్ । తస్యై॑ వ॒యగ్ం హేడ॑సి॒ మా-ఽపి॑ భూమ॒ సా నో॑ దే॒వీ సు॒హవా॒ శర్మ॑ యచ్ఛతు ॥ యస్యా॑మి॒ద-మ్ప్ర॒దిశి॒ యద్వి॒రోచ॒తే-ఽను॑మతి॒-మ్ప్రతి॑ భూషన్త్యా॒యవః॑ । యస్యా॑ ఉ॒పస్థ॑ ఉ॒ర్వ॑న్తరి॑ఖ్ష॒గ్ం॒ సా నో॑ దే॒వీ సు॒హవా॒ శర్మ॑ యచ్ఛతు ॥ 35 ॥
రా॒కామ॒హగ్ం సు॒హవాగ్ం॑ సుష్టు॒తీ హు॑వే శృ॒ణోతు॑ న-స్సు॒భగా॒ బోధ॑తు॒ త్మనా᳚ । సీవ్య॒త్వప॑-స్సూ॒చ్యా-ఽచ్ఛి॑ద్యమానయా॒ దదా॑తు వీ॒రగ్ం శ॒తదా॑యము॒క్థ్య᳚మ్ ॥ యాస్తే॑ రాకే సుమ॒తయ॑-స్సు॒పేశ॑సో॒ యాభి॒ర్దదా॑సి దా॒శుషే॒ వసూ॑ని । తాభి॑ర్నో అ॒ద్య సు॒మనా॑ ఉ॒పాగ॑హి సహస్రపో॒షగ్ం సు॑భగే॒ రరా॑ణా ॥ సినీ॑వాలి॒, యా సు॑పా॒ణిః ॥ కు॒హూమ॒హగ్ం సు॒భగాం᳚-విఀద్మ॒నాప॑సమ॒స్మిన్. య॒జ్ఞే సు॒హవా᳚-ఞ్జోహవీమి । సా నో॑ దదాతు॒ శ్రవ॑ణ-మ్పితృ॒ణా-న్తస్యా᳚స్తే దేవి హ॒విషా॑ విధేమ ॥ కు॒హూ-ర్దే॒వానా॑మ॒మృత॑స్య॒ పత్నీ॒ హవ్యా॑ నో అ॒స్య హ॒విష॑శ్చికేతు । స-న్దా॒శుషే॑ కి॒రతు॒ భూరి॑ వా॒మగ్ం రా॒యస్పోష॑-ఞ్చికి॒తుషే॑ దధాతు ॥ 36 ॥
(భామా॑సో॒ – దాతా॒ – త్వ – మ॒న్తరి॑ఖ్ష॒గ్ం॒ సా నో॑ దే॒వీ సు॒హవా॒ శర్మ॑ యచ్ఛతు॒ -శ్రవ॑ణం॒ – చతు॑ర్విగ్ంశతిశ్చ) (అ. 11)
(అగ్నే॑ తేజస్విన్ – వా॒యు – ర్వస॑వస్త్ – వై॒తద్వా అ॒పాం – వాఀ॒యుర॑సి ప్రా॒ణో నామ॑ – దే॒వా వై యద్య॒జ్ఞేన॒న – ప్ర॒జాప॑తి ర్దేవాసు॒రా – నా॑యు॒ర్దా – ఏ॒తం-యుఀవా॑న॒గ్ం॒ – సూర్యో॑ దే॒వ – ఇ॒దం-వాఀ॒ – మేకా॑దశ)
(అగ్నే॑ తేజస్విన్ – వా॒యుర॑సి॒ – ఛన్ద॑సాం-వీఀ॒ర్యం॑ – మా॒తర॑ఞ్చ॒ – షట్త్రిగ్ం॑శత్ )
(అగ్నే॑ తేజస్విగ్గ్, శ్చికి॒తుషే॑ దధాతు )
॥ హరిః॑ ఓమ్ ॥
॥ కృష్ణ యజుర్వేదీయ తైత్తిరీయ సంహితాయా-న్తృతీయకాణ్డే తృతీయః ప్రశ్న-స్సమాప్తః ॥