କୃଷ୍ଣ ୟଜୁର୍ଵେଦୀୟ ତୈତ୍ତିରୀୟ ସଂହିତାୟା-ନ୍ତୃତୀୟକାଣ୍ଡେ ତୃତୀୟଃ ପ୍ରଶ୍ନଃ – ଵୈକୃତଵିଧୀନାମଭିଧାନଂ
ଓ-ନ୍ନମଃ ପରମାତ୍ମନେ, ଶ୍ରୀ ମହାଗଣପତୟେ ନମଃ,
ଶ୍ରୀ ଗୁରୁଭ୍ୟୋ ନମଃ । ହ॒ରିଃ॒ ଓମ୍ ॥
ଅଗ୍ନେ॑ ତେଜସ୍ଵି-ନ୍ତେଜ॒ସ୍ଵୀ ତ୍ଵ-ନ୍ଦେ॒ଵେଷୁ॑ ଭୂୟା॒ସ୍ତେଜ॑ସ୍ଵନ୍ତ॒-ମ୍ମାମାୟୁ॑ଷ୍ମନ୍ତଂ॒-ଵଁର୍ଚ॑ସ୍ଵନ୍ତ-ମ୍ମନୁ॒ଷ୍ୟେ॑ଷୁ କୁରୁ ଦୀ॒କ୍ଷାୟୈ॑ ଚ ତ୍ଵା॒ ତପ॑ସଶ୍ଚ॒ ତେଜ॑ସେ ଜୁହୋମି ତେଜୋ॒ଵିଦ॑ସି॒ ତେଜୋ॑ ମା॒ ମା ହା॑ସୀ॒ନ୍ମା-ଽହ-ନ୍ତେଜୋ॑ ହାସିଷ॒-ମ୍ମା ମା-ନ୍ତେଜୋ॑ ହାସୀ॒ଦିନ୍ଦ୍ରୌ॑ଜସ୍ଵିନ୍ନୋଜ॒ସ୍ଵୀ ତ୍ଵ-ନ୍ଦେ॒ଵେଷୁ॑ ଭୂୟା॒ ଓଜ॑ସ୍ଵନ୍ତ॒-ମ୍ମାମାୟୁ॑ଷ୍ମନ୍ତଂ॒-ଵଁର୍ଚ॑ସ୍ଵନ୍ତ-ମ୍ମନୁ॒ଷ୍ୟେ॑ଷୁ କୁରୁ॒ ବ୍ରହ୍ମ॑ଣଶ୍ଚ ତ୍ଵା କ୍ଷ॒ତ୍ରସ୍ୟ॒ ଚୌ- [କ୍ଷ॒ତ୍ରସ୍ୟ॒ ଚ, ଓଜ॑ସେ ଜୁହୋମ୍ୟୋଜୋ॒ଵି-] 1
-ଜ॑ସେ ଜୁହୋମ୍ୟୋଜୋ॒ଵି-ଦ॒ସ୍ୟୋଜୋ॑ ମା॒ ମା ହା॑ସୀ॒ନ୍ମା-ଽହମୋଜୋ॑ ହାସିଷ॒-ମ୍ମା ମାମୋଜୋ॑ ହାସୀ॒-ଥ୍ସୂର୍ୟ॑ ଭ୍ରାଜସ୍ଵି-ନ୍ଭ୍ରାଜ॒ସ୍ଵୀ ତ୍ଵ-ନ୍ଦେ॒ଵେଷୁ॑ ଭୂୟା॒ ଭ୍ରାଜ॑ସ୍ଵନ୍ତ॒-ମ୍ମାମାୟୁ॑ଷ୍ମନ୍ତଂ॒-ଵଁର୍ଚ॑ସ୍ଵନ୍ତ-ମ୍ମନୁ॒ଷ୍ୟେ॑ଷୁ କୁରୁ ଵା॒ୟୋଶ୍ଚ॑ ତ୍ଵା॒-ଽପାଞ୍ଚ॒ ଭ୍ରାଜ॑ସେ ଜୁହୋମିସୁଵ॒ର୍ଵିଦ॑ସି॒ ସୁଵ॑ର୍ମା॒ ମା ହା॑ସୀ॒ନ୍ମା-ଽହଗ୍ମ୍ ସୁଵ॑ର୍ହାସିଷ॒-ମ୍ମା ମାଗ୍ମ୍ ସୁଵ॑ର୍ହାସୀ॒-ନ୍ମୟି॑ ମେ॒ଧା-ମ୍ମୟି॑ ପ୍ର॒ଜା-ମ୍ମୟ୍ୟ॒ଗ୍ନିସ୍ତେଜୋ॑ ଦଧାତୁ॒ ମୟି॑ ମେ॒ଧା-ମ୍ମୟି॑ ପ୍ର॒ଜା-ମ୍ମୟୀନ୍ଦ୍ର॑ ଇନ୍ଦ୍ରି॒ୟ-ନ୍ଦ॑ଧାତୁ॒ ମୟି॑ ମେ॒ଧା-ମ୍ମୟି॑ ପ୍ର॒ଜା-ମ୍ମୟି॒ ସୂର୍ୟୋ॒ ଭ୍ରାଜୋ॑ ଦଧାତୁ ॥ 2 ॥
(କ୍ଷ॒ତ୍ରସ୍ୟ॑ ଚ॒ – ମୟି॒ – ତ୍ରୟୋ॑ଵିଗ୍ମ୍ଶତିଶ୍ଚ) (ଅ. 1)
ଵା॒ୟୁର୍ହି॑କଂ॒ର୍ତା-ଽଗ୍ନିଃ ପ୍ର॑ସ୍ତୋ॒ତା ପ୍ର॒ଜାପ॑ତି॒-ସ୍ସାମ॒ ବୃହ॒ସ୍ପତି॑ରୁଦ୍ଗା॒ତା ଵିଶ୍ଵେ॑ ଦେ॒ଵା ଉ॑ପଗା॒ତାରୋ॑ ମ॒ରୁତଃ॑ ପ୍ରତିହ॒ର୍ତାର॒ ଇନ୍ଦ୍ରୋ॑ ନି॒ଧନ॒ନ୍ତେ ଦେ॒ଵାଃ ପ୍ରା॑ଣ॒ଭୃତଃ॑ ପ୍ରା॒ଣ-ମ୍ମୟି॑ ଦଧତ୍ଵେ॒ତଦ୍ଵୈ ସର୍ଵ॑ମଦ୍ଧ୍ଵ॒ର୍ୟୁ-ରୁ॑ପାକୁ॒ର୍ଵନ୍ନୁ॑ଦ୍ଗା॒ତୃଭ୍ୟ॑ ଉ॒ପାକ॑ରୋତି॒ ତେ ଦେ॒ଵାଃ ପ୍ରା॑ଣ॒ଭୃତଃ॑ ପ୍ରା॒ଣ-ମ୍ମୟି॑ ଦଧ॒ତ୍ଵିତ୍ୟା॑ହୈ॒ତଦେ॒ଵ ସଵ॑ର୍ମା॒ତ୍ମ-ନ୍ଧ॑ତ୍ତ॒ ଇଡା॑ ଦେଵ॒ହୂ ର୍ମନୁ॑-ର୍ୟଜ୍ଞ॒ନୀ-ର୍ବୃହ॒ସ୍ପତି॑ରୁକ୍ଥାମ॒ଦାନି॑ ଶଗ୍ମ୍ସିଷ॒-ଦ୍ଵିଶ୍ଵେ॑ ଦେ॒ଵା- [ଦେ॒ଵାଃ, ସୂ॒କ୍ତ॒ଵାଚଃ॒ ପୃଥି॑ଵି] 3
-ସ୍ସୂ᳚କ୍ତ॒ଵାଚଃ॒ ପୃଥି॑ଵି ମାତ॒ର୍ମା ମା॑ହିଗ୍ମ୍ସୀ॒ ର୍ମଧୁ॑ ମନିଷ୍ୟେ॒ ମଧୁ॑ ଜନିଷ୍ୟେ॒ ମଧୁ॑ଵକ୍ଷ୍ୟାମି॒ ମଧୁ॑ଵଦିଷ୍ୟାମି॒ ମଧୁ॑ମତୀ-ନ୍ଦେ॒ଵେଭ୍ୟୋ॒ ଵାଚ॑ମୁଦ୍ୟାସଗ୍ମ୍ ଶୁଶ୍ରୂ॒ଷେଣ୍ୟା᳚-ମ୍ମନୁ॒ଷ୍ୟେ᳚ଭ୍ୟ॒ସ୍ତ-ମ୍ମା॑ ଦେ॒ଵା ଅ॑ଵନ୍ତୁ ଶୋ॒ଭାୟୈ॑ ପି॒ତରୋ-ଽନୁ॑ ମଦନ୍ତୁ ॥ 4 ॥
(ଶ॒ଗ୍ମ୍॒ସି॒ଷ॒-ଦ୍ଵିଶ୍ଵେ॑ ଦେ॒ଵା – ଅ॒ଷ୍ଟାଵିଗ୍ମ୍॑ଶତିଶ୍ଚ) (ଅ. 2)
ଵସ॑ଵସ୍ତ୍ଵା॒ ପ୍ରଵ॑ହନ୍ତୁ ଗାୟ॒ତ୍ରେଣ॒ ଛନ୍ଦ॑ସା॒-ଽଗ୍ନେଃ ପ୍ରି॒ୟ-ମ୍ପାଥ॒ ଉପେ॑ହି ରୁ॒ଦ୍ରାସ୍ତ୍ଵା॒ ପ୍ରଵୃ॑ହନ୍ତୁ॒ ତ୍ରୈଷ୍ଟୁ॑ଭେନ॒ ଛନ୍ଦ॒ସେନ୍ଦ୍ର॑ସ୍ୟ ପ୍ରି॒ୟ-ମ୍ପାଥ॒ ଉପେ᳚ହ୍ୟାଦି॒ତ୍ୟାସ୍ତ୍ଵା॒ ପ୍ରଵୃ॑ହନ୍ତୁ॒ ଜାଗ॑ତେନ॒ ଛନ୍ଦ॑ସା॒ ଵିଶ୍ଵେ॑ଷା-ନ୍ଦେ॒ଵାନା᳚-ମ୍ପ୍ରି॒ୟ-ମ୍ପାଥ॒ ଉପେ॑ହି॒ ମାନ୍ଦା॑ସୁ ତେ ଶୁକ୍ର ଶୁ॒କ୍ରମା ଧୂ॑ନୋମି ଭ॒ନ୍ଦନା॑ସୁ॒ କୋତ॑ନାସୁ॒ ନୂତ॑ନାସୁ॒ ରେଶୀ॑ଷୁ॒ ମେଷୀ॑ଷୁ॒ ଵାଶୀ॑ଷୁ ଵିଶ୍ଵ॒ଭୃଥ୍ସୁ॒ ମାଦ୍ଧ୍ଵୀ॑ଷୁ କକୁ॒ହାସୁ॒ ଶକ୍ଵ॑ରୀଷୁ [ ] 5
ଶୁ॒କ୍ରାସୁ॑ ତେ ଶୁକ୍ର ଶୁ॒କ୍ରମା ଧୂ॑ନୋମି ଶୁ॒କ୍ର-ନ୍ତେ॑ ଶୁ॒କ୍ରେଣ॑ ଗୃହ୍ଣା॒ମ୍ୟହ୍ନୋ॑ ରୂ॒ପେଣ॒ ସୂର୍ୟ॑ସ୍ୟ ର॒ଶ୍ମିଭିଃ॑ ॥ ଆ-ଽସ୍ମି॑ନ୍ନୁ॒ଗ୍ରା ଅ॑ଚୁଚ୍ୟଵୁର୍ଦି॒ଵୋ ଧାରା॑ ଅସଶ୍ଚତ ॥ କ॒କୁ॒ହଗ୍ମ୍ ରୂ॒ପଂ-ଵୃଁ॑ଷ॒ଭସ୍ୟ॑ ରୋଚତେ ବୃ॒ହ-ଥ୍ସୋମ॒-ସ୍ସୋମ॑ସ୍ୟ ପୁରୋ॒ଗା-ଶ୍ଶୁ॒କ୍ର-ଶ୍ଶୁ॒କ୍ରସ୍ୟ॑ ପୁରୋ॒ଗାଃ ॥ ୟ-ତ୍ତେ॑ ସୋ॒ମାଦା᳚ଭ୍ୟ॒-ନ୍ନାମ॒ ଜାଗୃ॑ଵି॒ ତସ୍ମୈ॑ ତେ ସୋମ॒ ସୋମା॑ୟ॒ ସ୍ଵାହୋ॒ଶି-କ୍ତ୍ଵ-ନ୍ଦେ॑ଵ ସୋମ ଗାୟ॒ତ୍ରେଣ॒ ଛନ୍ଦ॑ସା॒-ଽଗ୍ନେଃ [ଛନ୍ଦ॑ସା॒-ଽଗ୍ନେଃ, ପ୍ରି॒ୟ-ମ୍ପାଥୋ॒] 6
ପ୍ରି॒ୟ-ମ୍ପାଥୋ॒ ଅପୀ॑ହି ଵ॒ଶୀ ତ୍ଵ-ନ୍ଦେ॑ଵ ସୋମ॒ ତ୍ରୈଷ୍ଟୁ॑ଭେନ॒ ଛନ୍ଦ॒ସେନ୍ଦ୍ର॑ସ୍ୟ ପ୍ରି॒ୟ-ମ୍ପାଥୋ॒ ଅପୀ᳚ହ୍ୟ॒ସ୍ମଥ୍ସ॑ଖା॒ ତ୍ଵ-ନ୍ଦେ॑ଵ ସୋମ॒ ଜାଗ॑ତେନ॒ ଛନ୍ଦ॑ସା॒ ଵିଶ୍ଵେ॑ଷା-ନ୍ଦେ॒ଵାନା᳚-ମ୍ପ୍ରି॒ୟ-ମ୍ପାଥୋ॒ ଅପୀ॒ହ୍ୟା ନଃ॑ ପ୍ରା॒ଣ ଏ॑ତୁ ପରା॒ଵତ॒ ଆ-ଽନ୍ତରି॑କ୍ଷାଦ୍ଦି॒ଵସ୍ପରି॑ । ଆୟୁଃ॑ ପୃଥି॒ଵ୍ୟା ଅଦ୍ଧ୍ୟ॒ମୃତ॑ମସି ପ୍ରା॒ଣାୟ॑ ତ୍ଵା ॥ ଇ॒ନ୍ଦ୍ରା॒ଗ୍ନୀ ମେ॒ ଵର୍ଚଃ॑ କୃଣୁତାଂ॒-ଵଁର୍ଚ॒-ସ୍ସୋମୋ॒ ବୃହ॒ସ୍ପତିଃ॑ । ଵର୍ଚୋ॑ ମେ॒ ଵିଶ୍ଵେ॑ଦେ॒ଵା ଵର୍ଚୋ॑ ମେ ଧତ୍ତମଶ୍ଵିନା ॥ ଦ॒ଧ॒ନ୍ଵେ ଵା॒ ୟଦୀ॒ମନୁ॒ ଵୋଚ॒ଦ୍ବ୍ରହ୍ମା॑ଣି॒ ଵେରୁ॒ ତତ୍ । ପରି॒ ଵିଶ୍ଵା॑ନି॒ କାଵ୍ୟା॑ ନେ॒ମିଶ୍ଚ॒କ୍ରମି॑ଵା ଭଵତ୍ ॥ 7 ॥
(ଶକ୍ଵ॑ରୀଷ୍ଵ॒ – ଗ୍ନେ – ର୍ବୃହ॒ସ୍ପତିଃ॒ – ପଞ୍ଚ॑ଵିଗ୍ମ୍ଶତିଶ୍ଚ) (ଅ. 3)
ଏ॒ତଦ୍ଵା ଅ॒ପା-ନ୍ନା॑ମ॒ଧେୟ॒-ଙ୍ଗୁହ୍ୟଂ॒-ୟଁଦା॑ଧା॒ଵା ମାନ୍ଦା॑ସୁ ତେ ଶୁକ୍ର ଶୁ॒କ୍ରମା ଧୂ॑ନୋ॒ମୀତ୍ୟା॑ହା॒ପାମେ॒ଵ ନା॑ମ॒ଧେୟେ॑ନ॒ ଗୁହ୍ୟେ॑ନ ଦି॒ଵୋ ଵୃଷ୍ଟି॒ମଵ॑ ରୁନ୍ଧେ ଶୁ॒କ୍ର-ନ୍ତେ॑ ଶୁ॒କ୍ରେଣ॑ ଗୃହ୍ଣା॒ମୀତ୍ୟା॑ହୈ॒ତଦ୍ଵା ଅହ୍ନୋ॑ ରୂ॒ପଂ-ୟଁଦ୍ରାତ୍ରି॒-ସ୍ସୂର୍ୟ॑ସ୍ୟ ର॒ଶ୍ମୟୋ॒ ଵୃଷ୍ଟ୍ୟା॑ ଈଶ॒ତେ-ଽହ୍ନ॑ ଏ॒ଵ ରୂ॒ପେଣ॒ ସୂର୍ୟ॑ସ୍ୟ ର॒ଶ୍ମିଭି॑ର୍ଦି॒ଵୋ ଵୃଷ୍ଟି॑-ଞ୍ଚ୍ୟାଵୟ॒ତ୍ୟା-ଽସ୍ମି॑ନ୍ନୁ॒ଗ୍ରା [-ଽସ୍ମି॑ନ୍ନୁ॒ଗ୍ରାଃ, ଅ॒ଚୁ॒ଚ୍ୟ॒ଵୁ॒ରିତ୍ୟା॑ହ] 8
ଅ॑ଚୁଚ୍ୟଵୁ॒ରିତ୍ୟା॑ହ ୟଥାୟ॒ଜୁରେ॒ଵୈତ-ତ୍କ॑କୁ॒ହଗ୍ମ୍ ରୂ॒ପଂ-ଵୃଁ॑ଷ॒ଭସ୍ୟ॑ ରୋଚତେ ବୃ॒ହଦିତ୍ୟା॑ହୈ॒ତଦ୍ଵା ଅ॑ସ୍ୟ କକୁ॒ହଗ୍ମ୍ ରୂ॒ପଂ-ୟଁ-ଦ୍ଵୃଷ୍ଟୀ॑ ରୂ॒ପେଣୈ॒ଵ ଵୃଷ୍ଟି॒ମଵ॑ ରୁନ୍ଧେ॒ ୟତ୍ତେ॑ ସୋ॒ମାଦା᳚ଭ୍ୟ॒-ନ୍ନାମ॒ ଜାଗୃ॒ଵୀତ୍ୟା॑ହୈ॒ଷ ହ॒ ଵୈ ହ॒ଵିଷା॑ ହ॒ଵିର୍ୟ॑ଜତି॒ ୟୋ-ଽଦା᳚ଭ୍ୟ-ଙ୍ଗୃହୀ॒ତ୍ଵା ସୋମା॑ୟ ଜୁ॒ହୋତି॒ପରା॒ ଵା ଏ॒ତସ୍ୟା-ଽଽୟୁଃ॑ ପ୍ରା॒ଣ ଏ॑ତି॒ [ପ୍ରା॒ଣ ଏ॑ତି, ୟୋ-ଽଗ୍ମ୍॑ଶୁ-] 9
ୟୋ-ଽଗ୍ମ୍॑ଶୁ-ଙ୍ଗୃ॒ହ୍ଣାତ୍ୟା ନଃ॑ ପ୍ରା॒ଣ ଏ॑ତୁ ପରା॒ଵତ॒ ଇତ୍ୟା॒ହା-ଽଽୟୁ॑ରେ॒ଵ ପ୍ରା॒ଣମା॒ତ୍ମ-ନ୍ଧ॑ତ୍ତେ॒ ଽମୃତ॑ମସି ପ୍ରା॒ଣାୟ॒ ତ୍ଵେତି॒ ହିର॑ଣ୍ୟମ॒ଭି ଵ୍ୟ॑ନିତ୍ୟ॒ମୃତଂ॒-ଵୈଁ ହିର॑ଣ୍ୟ॒ମାୟୁଃ॑ ପ୍ରା॒ଣୋ॑-ଽମୃତେ॑ନୈ॒ଵା-ଽଽୟୁ॑ରା॒ତ୍ମ-ନ୍ଧ॑ତ୍ତେ ଶ॒ତମା॑ନ-ମ୍ଭଵତି ଶ॒ତାୟୁଃ॒ ପୁରୁ॑ଷ-ଶ୍ଶ॒ତେନ୍ଦ୍ରି॑ୟ॒ ଆୟୁ॑ଷ୍ୟେ॒ଵେନ୍ଦ୍ରି॒ୟେ ପ୍ରତି॑ତିଷ୍ଠତ୍ୟ॒ପ ଉପ॑ ସ୍ପୃଶତି ଭେଷ॒ଜଂ-ଵାଁ ଆପୋ॑ ଭେଷ॒ଜମେ॒ଵ କୁ॑ରୁତେ ॥ 10 ॥
(ଉ॒ଗ୍ରା – ଏ॒ତ୍ୟା – ପ॒ – ସ୍ତ୍ରୀଣି॑ ଚ) (ଅ. 4)
ଵା॒ୟୁର॑ସି ପ୍ରା॒ଣୋ ନାମ॑ ସଵି॒ତୁରାଧି॑ପତ୍ୟେ-ଽପା॒ନ-ମ୍ମେ॑ ଦା॒ଶ୍ଚକ୍ଷୁ॑ରସି॒ ଶ୍ରୋତ୍ର॒-ନ୍ନାମ॑ ଧା॒ତୁରାଧି॑ପତ୍ୟ॒ ଆୟୁ॑ର୍ମେ ଦା ରୂ॒ପମ॑ସି॒ ଵର୍ଣୋ॒ ନାମ॒ ବୃହ॒ସ୍ପତେ॒ରାଧି॑ପତ୍ୟେ ପ୍ର॒ଜା-ମ୍ମେ॑ ଦା ଋ॒ତମ॑ସି ସ॒ତ୍ୟ-ନ୍ନାମେନ୍ଦ୍ର॒ସ୍ୟା-ଽଽଧି॑ପତ୍ୟେ କ୍ଷ॒ତ୍ର-ମ୍ମେ॑ ଦା ଭୂ॒ତମ॑ସି॒ ଭଵ୍ୟ॒-ନ୍ନାମ॑ ପିତୃ॒ଣାମାଧି॑ପତ୍ୟେ॒-ଽପା-ମୋଷ॑ଧୀନା॒-ଙ୍ଗର୍ଭ॑-ନ୍ଧା ଋ॒ତସ୍ୟ॑ ତ୍ଵା॒ ଵ୍ୟୋ॑ମନ ଋ॒ତସ୍ୟ॑ [ ] 11
ତ୍ଵା॒ ଵିଭୂ॑ମନ ଋ॒ତସ୍ୟ॑ ତ୍ଵା॒ ଵିଧ॑ର୍ମଣ ଋ॒ତସ୍ୟ॑ ତ୍ଵା ସ॒ତ୍ୟାୟ॒ର୍ତସ୍ୟ॑ ତ୍ଵା॒ ଜ୍ୟୋତି॑ଷେ ପ୍ର॒ଜାପ॑ତି ର୍ଵି॒ରାଜ॑ମପଶ୍ୟ॒-ତ୍ତୟା॑ ଭୂ॒ତ-ଞ୍ଚ॒ ଭଵ୍ୟ॑-ଞ୍ଚା ସୃଜତ॒ ତାମୃଷି॑ଭ୍ୟସ୍ତି॒ରୋ॑-ଽଦଧା॒-ତ୍ତା-ଞ୍ଜ॒ମଦ॑ଗ୍ନି॒ସ୍ତପ॑ସା-ଽ ପଶ୍ୟ॒-ତ୍ତୟା॒ ଵୈ ସ ପୃଶ୍ଞୀ॒ନ୍ କାମା॑ନସୃଜତ॒ ତ-ତ୍ପୃଶ୍ଞୀ॑ନା-ମ୍ପୃଶ୍ଞି॒ତ୍ଵଂ-ୟଁ-ତ୍ପୃଶ୍ଞ॑ୟୋ ଗୃ॒ହ୍ୟନ୍ତେ॒ ପୃଶ୍ଞୀ॑ନେ॒ଵ ତୈଃ କାମା॒ନ୍॒. ୟଜ॑ମା॒ନୋ-ଽଵ॑ ରୁନ୍ଧେ ଵା॒ୟୁର॑ସି ପ୍ରା॒ଣୋ [ଵା॒ୟୁର॑ସି ପ୍ରା॒ଣଃ, ନାମେତ୍ୟା॑ହ] 12
ନାମେତ୍ୟା॑ହ ପ୍ରାଣାପା॒ନାଵେ॒ଵାଵ॑ ରୁନ୍ଧେ॒ ଚକ୍ଷୁ॑ରସି॒ ଶ୍ରୋତ୍ର॒-ନ୍ନାମେତ୍ୟା॒ହା-ଽଽୟୁ॑ରେ॒ଵାଵ॑ ରୁନ୍ଧେ ରୂ॒ପମ॑ସି॒ ଵର୍ଣୋ॒ ନାମେତ୍ୟା॑ହ ପ୍ର॒ଜାମେ॒ଵାଵ॑ ରୁନ୍ଧଋ॒ତମ॑ସି ସ॒ତ୍ୟ-ନ୍ନାମେତ୍ୟା॑ହ କ୍ଷ॒ତ୍ରମେ॒ଵାଵ॑ ରୁନ୍ଧେ ଭୂ॒ତମ॑ସି॒ ଭଵ୍ୟ॒-ନ୍ନାମେତ୍ୟା॑ହ ପ॒ଶଵୋ॒ ଵା ଅ॒ପାମୋଷ॑ଧୀନା॒-ଙ୍ଗର୍ଭଃ॑ ପ॒ଶୂନେ॒ଵା- [ପ॒ଶୂନେ॒ଵ, ଅଵ॑ ରୁନ୍ଧ] 13
-ଵ॑ ରୁନ୍ଧ ଏ॒ତାଵ॒ଦ୍ଵୈ ପୁରୁ॑ଷ-ମ୍ପ॒ରିତ॒ସ୍ତଦେ॒ଵାଵ॑ ରୁନ୍ଧ ଋ॒ତସ୍ୟ॑ ତ୍ଵା॒ ଵ୍ୟୋ॑ମନ॒ ଇତ୍ୟା॑ହେ॒ୟଂ-ଵାଁ ଋ॒ତସ୍ୟ॒ ଵ୍ୟୋ॑ମେ॒ମାମେ॒ଵାଭି ଜ॑ୟତ୍ୟୃ॒ତସ୍ୟ॑ ତ୍ଵା॒ ଵିଭୂ॑ମନ॒ ଇତ୍ୟା॑ହା॒-ଽନ୍ତରି॑କ୍ଷଂ॒-ଵାଁ ଋ॒ତସ୍ୟ॒ ଵିଭୂ॑ମା॒ନ୍ତରି॑କ୍ଷମେ॒ଵାଭି ଜ॑ୟତ୍ୟୃ॒ତସ୍ୟ॑ ତ୍ଵା॒ ଵିଧ॑ର୍ମଣ॒ ଇତ୍ୟା॑ହ॒ ଦ୍ୟୌର୍ଵା ଋ॒ତସ୍ୟ॒ ଵିଧ॑ର୍ମ॒ ଦିଵ॑ମେ॒ଵାଭି ଜ॑ୟତ୍ୟୃ॒ତସ୍ୟ॑ [ଜ॑ୟତ୍ୟୃ॒ତସ୍ୟ॑, ତ୍ଵା॒ ସ॒ତ୍ୟାୟେତ୍ୟା॑ହ॒] 14
ତ୍ଵା ସ॒ତ୍ୟାୟେତ୍ୟା॑ହ॒ ଦିଶୋ॒ ଵା ଋ॒ତସ୍ୟ॑ ସ॒ତ୍ୟ-ନ୍ଦିଶ॑ ଏ॒ଵାଭି ଜ॑ୟତ୍ୟୃ॒ତସ୍ୟ॑ ତ୍ଵା॒ ଜ୍ୟୋତି॑ଷ॒ ଇତ୍ୟା॑ହ ସୁଵ॒ର୍ଗୋ ଵୈ ଲୋ॒କ ଋ॒ତସ୍ୟ॒ ଜ୍ୟୋତି॑-ସ୍ସୁଵ॒ର୍ଗମେ॒ଵ ଲୋ॒କମ॒ଭି ଜ॑ୟତ୍ୟେ॒ତାଵ॑ନ୍ତୋ॒ ଵୈ ଦେ॑ଵଲୋ॒କାସ୍ତାନେ॒ଵାଭି ଜ॑ୟତି॒ ଦଶ॒ ସମ୍ପ॑ଦ୍ୟନ୍ତେ॒ ଦଶା᳚କ୍ଷରା ଵି॒ରାଡନ୍ନଂ॑-ଵିଁ॒ରା-ଡ୍ଵି॒ରାଜ୍ୟେ॒ଵାନ୍ନାଦ୍ୟେ॒ ପ୍ରତି॑ତିଷ୍ଠତି ॥ 15 ॥
(ଵ୍ୟୋ॑ମନ ଋ॒ତସ୍ୟ॑ – ପ୍ରା॒ଣଃ – ପ॒ଶୁନେ॒ଵ – ଵିଧ॑ର୍ମ॒ ଦିଵ॑ମେ॒ଵାଭି ଜ॑ୟତ୍ୟୃ॒ତସ୍ୟ॒ -ଷଟ୍ଚ॑ତ୍ଵାରିଗ୍ମ୍ଶଚ୍ଚ) (ଅ. 5)
ଦେ॒ଵା ଵୈ ୟ-ଦ୍ୟ॒ଜ୍ଞେନ॒ ନାଵାରୁ॑ନ୍ଧତ॒ ତ-ତ୍ପରୈ॒ରଵା॑ରୁନ୍ଧତ॒ ତ-ତ୍ପରା॑ଣା-ମ୍ପର॒ତ୍ଵଂ-ୟଁ-ତ୍ପରେ॑ ଗୃ॒ହ୍ୟନ୍ତେ॒ ୟଦେ॒ଵ ୟ॒ଜ୍ଞେନ॒ନାଵ॑ରୁ॒ନ୍ଧେ ତସ୍ୟାଵ॑ରୁଦ୍ଧ୍ୟୈ॒ ୟ-ମ୍ପ୍ର॑ଥ॒ମ-ଙ୍ଗୃ॒ହ୍ଣାତୀ॒ମମେ॒ଵ ତେନ॑ ଲୋ॒କମ॒ଭି ଜ॑ୟତି॒ୟ-ନ୍ଦ୍ଵି॒ତୀୟ॑ମ॒ନ୍ତରି॑କ୍ଷ॒-ନ୍ତେନ॒ ୟ-ନ୍ତୃ॒ତୀୟ॑ମ॒ମୁମେ॒ଵ ତେନ॑ ଲୋ॒କମ॒ଭି ଜ॑ୟତି॒ ୟଦେ॒ତେ ଗୃ॒ହ୍ୟନ୍ତ॑ ଏ॒ଷାଂ ଲୋଁ॒କାନା॑-ମ॒ଭିଜି॑ତ୍ୟା॒ [-ମ॒ଭିଜି॑ତ୍ୟା, ଉତ୍ତ॑ରେ॒ଷ୍ଵହ-] 16
ଉତ୍ତ॑ରେ॒ଷ୍ଵହ॑-ସ୍ସ୍ଵ॒ମୁତୋ॒-ଽର୍ଵାଞ୍ଚୋ॑ ଗୃହ୍ୟନ୍ତେ ଽଭି॒ଜିତ୍ୟୈ॒ଵେମାଂ-ଲୋଁ॒କା-ନ୍ପୁନ॑ରି॒ମଂ-ଲୋଁ॒କ-ମ୍ପ୍ର॒ତ୍ୟଵ॑ରୋହନ୍ତି॒ ୟ-ତ୍ପୂର୍ଵେ॒ଷ୍ଵହ॑-ସ୍ସ୍ଵି॒ତଃ ପରା᳚ଞ୍ଚୋ ଗୃ॒ହ୍ୟନ୍ତେ॒ ତସ୍ମା॑ଦି॒ତଃ ପରା᳚ଞ୍ଚ ଇ॒ମେ ଲୋ॒କା ୟଦୁତ୍ତ॑ରେ॒ଷ୍ଵହ॑-ସ୍ସ୍ଵ॒ମୁତୋ॒-ଽର୍ଵାଞ୍ଚୋ॑ ଗୃ॒ହ୍ୟନ୍ତେ॒ ତସ୍ମା॑ଦ॒ମୁତୋ॒ ଽର୍ଵାଞ୍ଚ॑ ଇ॒ମେ ଲୋ॒କାସ୍ତସ୍ମା॒ଦୟା॑ତୟାମ୍ନୋ ଲୋ॒କା-ନ୍ମ॑ନୁ॒ଷ୍ୟା॑ ଉପ॑ ଜୀଵନ୍ତି ବ୍ରହ୍ମଵା॒ଦିନୋ॑ ଵଦନ୍ତି॒ କସ୍ମା᳚-ଥ୍ସ॒ତ୍ୟାଦ॒ଦ୍ଭ୍ୟ ଓଷ॑ଧୟ॒-ସ୍ସ-ମ୍ଭ॑ଵ॒ନ୍ତ୍ୟୋଷ॑ଧୟୋ [ଓଷ॑ଧୟ॒-ସ୍ସ-ମ୍ଭ॑ଵ॒ନ୍ତ୍ୟୋଷ॑ଧୟଃ, ମ॒ନୁ॒ଷ୍ୟା॑ଣା॒ମନ୍ନ॑-] 17
ମନୁ॒ଷ୍ୟା॑ଣା॒ମନ୍ନ॑-ମ୍ପ୍ର॒ଜାପ॑ତି-ମ୍ପ୍ର॒ଜା ଅନୁ॒ ପ୍ରଜା॑ୟନ୍ତ॒ ଇତି॒ ପରା॒ନନ୍ଵିତି॑ ବ୍ରୂୟା॒-ଦ୍ୟ-ଦ୍ଗୃ॒ହ୍ଣାତ୍ୟ॒ଦ୍ଭ୍ୟସ୍ତ୍ଵୌଷ॑ଧୀଭ୍ୟୋ ଗୃହ୍ଣା॒ମୀତି॒ ତସ୍ମା॑ଦ॒ଦ୍ଭ୍ୟ ଓଷ॑ଧୟ॒-ସ୍ସମ୍ଭ॑ଵନ୍ତି॒ ୟ-ଦ୍ଗୃ॒ହ୍ଣାତ୍ୟୋଷ॑ଧୀଭ୍ୟସ୍ତ୍ଵା ପ୍ର॒ଜାଭ୍ୟୋ॑ ଗୃହ୍ଣା॒ମୀତି॒ ତସ୍ମା॒ଦୋଷ॑ଧୟୋ ମନୁ॒ଷ୍ୟା॑ଣା॒ମନ୍ନଂ॒-ୟଁ-ଦ୍ଗୃ॒ହ୍ଣାତି॑ ପ୍ର॒ଜାଭ୍ୟ॑ସ୍ତ୍ଵା ପ୍ର॒ଜାପ॑ତୟେ ଗୃହ୍ଣା॒ମୀତି॒ ତସ୍ମା᳚-ତ୍ପ୍ର॒ଜାପ॑ତି-ମ୍ପ୍ର॒ଜା ଅନୁ॒ ପ୍ରଜା॑ୟନ୍ତେ ॥ 18 ॥
(ଅ॒ଭିଜି॑ତ୍ୟୈ – ଭଵ॒ନ୍ତ୍ୟୋଷ॑ଧୟୋ॒ – ଽଷ୍ଟା ଚ॑ତ୍ଵାରିଗ୍ମ୍ଶଚ୍ଚ) (ଅ. 6)
ପ୍ର॒ଜାପ॑ତିର୍ଦେଵାସୁ॒ରାନ॑ ସୃଜତ॒ ତଦନୁ॑ ୟ॒ଜ୍ଞୋ॑-ଽସୃଜ୍ୟତ ୟ॒ଜ୍ଞ-ଞ୍ଛନ୍ଦାଗ୍ମ୍॑ସି॒ ତେ ଵିଷ୍ଵ॑ଞ୍ଚୋ॒ ଵ୍ୟ॑କ୍ରାମ॒ନ୍-ଥ୍ସୋ-ଽସୁ॑ରା॒ନନୁ॑ ୟ॒ଜ୍ଞୋ-ଽପା᳚କ୍ରାମ-ଦ୍ୟ॒ଜ୍ଞ-ଞ୍ଛନ୍ଦାଗ୍ମ୍॑ସି॒ ତେ ଦେ॒ଵା ଅ॑ମନ୍ୟନ୍ତା॒ମୀ ଵା ଇ॒ଦମ॑ଭୂଵ॒ନ୍॒. ୟ-ଦ୍ଵ॒ୟଗ୍ଗ୍ ସ୍ମ ଇତି॒ ତେ ପ୍ର॒ଜାପ॑ତି॒ମୁପା॑-ଽଧାଵ॒ନ୍-ଥ୍ସୋ᳚-ଽବ୍ରଵୀତ୍-ପ୍ର॒ଜାପ॑ତି॒ଶ୍ଛନ୍ଦ॑ସାଂ-ଵୀଁ॒ର୍ୟ॑ମା॒ଦାୟ॒ ତଦ୍ଵଃ॒ ପ୍ର ଦା᳚ସ୍ୟା॒ମୀତି॒ ସ ଛନ୍ଦ॑ସାଂ-ଵୀଁ॒ର୍ୟ॑- [ଛନ୍ଦ॑ସାଂ-ଵୀଁ॒ର୍ୟ᳚ମ୍, ଆ॒ଦାୟ॒ ତଦେ᳚ଭ୍ୟଃ॒] 19
-ମା॒ଦାୟ॒ ତଦେ᳚ଭ୍ୟଃ॒ ପ୍ରାୟ॑ଚ୍ଛ॒-ତ୍ତଦନୁ॒ ଛନ୍ଦା॒ଗ୍॒ସ୍ୟପା᳚-ଽକ୍ରାମ॒ନ୍ ଛନ୍ଦାଗ୍ମ୍॑ସି ୟ॒ଜ୍ଞସ୍ତତୋ॑ ଦେ॒ଵା ଅଭ॑ଵ॒-ନ୍ପରା-ଽସୁ॑ରା॒ ୟ ଏ॒ଵ-ଞ୍ଛନ୍ଦ॑ସାଂ-ଵୀଁ॒ର୍ୟଂ॑-ଵେଁଦା-ଽଽ ଶ୍ରା॑ଵ॒ୟା-ଽସ୍ତୁ॒ ଶ୍ରୌଷ॒ଡ୍ ୟଜ॒ ୟେ ୟଜା॑ମହେ ଵଷଟ୍କା॒ରୋ ଭଵ॑ତ୍ୟା॒ତ୍ମନା॒ ପରା᳚-ଽସ୍ୟ॒ ଭ୍ରାତୃ॑ଵ୍ୟୋ ଭଵତି ବ୍ରହ୍ମଵା॒ଦିନୋ॑ ଵଦନ୍ତି॒ କସ୍ମୈ॒ କମ॑ଦ୍ଧ୍ଵ॒ର୍ୟୁରା ଶ୍ରା॑ଵୟ॒ତୀତି॒ ଛନ୍ଦ॑ସାଂ-ଵୀଁ॒ର୍ୟା॑ୟେତି॑ ବ୍ରୂୟାଦେ॒ ତ-ଦ୍ଵୈ [ ] 20
ଛନ୍ଦ॑ସାଂ-ଵୀଁ॒ର୍ୟ॑ମା ଶ୍ରା॑ଵ॒ୟା-ଽସ୍ତୁ॒ ଶ୍ରୌଷ॒ଡ୍ ୟଜ॒ ୟେ ୟଜା॑ମହେ ଵଷଟ୍କା॒ରୋ ୟ ଏ॒ଵଂ-ଵେଁଦ॒ ସଵୀ᳚ର୍ୟୈରେ॒ଵ ଛନ୍ଦୋ॑ଭିରର୍ଚତି॒ ୟ-ତ୍କି-ଞ୍ଚାର୍ଚ॑ତି॒ ୟଦିନ୍ଦ୍ରୋ॑ ଵୃ॒ତ୍ରମହ॑ନ୍ନ-ମେ॒ଦ୍ଧ୍ୟ-ନ୍ତ-ଦ୍ୟ-ଦ୍ୟତୀ॑ନ॒ପାଵ॑ପଦ-ମେ॒ଦ୍ଧ୍ୟ-ନ୍ତଦଥ॒ କସ୍ମା॑ଦୈ॒ନ୍ଦ୍ରୋ ୟ॒ଜ୍ଞ ଆ ସଗ୍ଗ୍ସ୍ଥା॑ତୋ॒ରିତ୍ୟା॑ହୁ॒ରିନ୍ଦ୍ର॑ସ୍ୟ॒ ଵା ଏ॒ଷା ୟ॒ଜ୍ଞିୟା॑ ତ॒ନୂର୍ୟ-ଦ୍ୟ॒ଜ୍ଞସ୍ତାମେ॒ଵ ତ ଦ୍ୟ॑ଜନ୍ତି॒ ୟ ଏ॒ଵଂ-ଵେଁଦୋପୈ॑ନଂ-ୟଁ॒ଜ୍ଞୋ ନ॑ମତି ॥ 21 ॥
(ଛନ୍ଦ॑ସାଂ-ଵୀଁ॒ର୍ୟଂ॑ – ଵାଁ – ଏ॒ଵ ତ – ଦ॒ଷ୍ଟୌ ଚ॑) (ଅ. 7)
ଆ॒ୟୁର୍ଦା ଅ॑ଗ୍ନେ ହ॒ଵିଷୋ॑ ଜୁଷା॒ଣୋ ଘୃ॒ତପ୍ର॑ତୀକୋ ଘୃ॒ତୟୋ॑ନିରେଧି । ଘୃ॒ତ-ମ୍ପୀ॒ତ୍ଵା ମଧୁ॒ଚାରୁ॒ ଗଵ୍ୟ॑-ମ୍ପି॒ତେଵ॑ପୁ॒ତ୍ରମ॒ଭି ର॑କ୍ଷତାଦି॒ମମ୍ ॥ ଆ ଵୃ॑ଶ୍ଚ୍ୟତେ॒ ଵା ଏ॒ତ-ଦ୍ୟଜ॑ମାନୋ॒-ଽଗ୍ନିଭ୍ୟାଂ॒-ୟଁଦେ॑ନୟୋ-ଶ୍ଶୃତ॒-ଙ୍କୃତ୍ୟାଥା॒-ଽନ୍ୟତ୍ରା॑-ଵଭୃ॒ଥମ॒ଵୈତ୍ୟା॑ୟୁ॒ର୍ଦା ଅ॑ଗ୍ନେ ହ॒ଵିଷୋ॑ ଜୁଷା॒ଣ ଇତ୍ୟ॑ଵଭୃ॒ଥମ॑ଵୈ॒ଷ୍ୟନ୍ ଜୁ॑ହୁୟା॒ଦାହୁ॑ତ୍ୟୈ॒ଵୈନୌ॑ ଶମୟତି॒ ନା-ଽଽର୍ତି॒ମାର୍ଚ୍ଛ॑ତି॒ ୟଜ॑ମାନୋ॒ ୟ-ତ୍କୁସୀ॑ଦ॒- [ୟ-ତ୍କୁସୀ॑ଦମ୍, ଅପ୍ର॑ତୀତ୍ତ॒-ମ୍ମୟି॒ ୟେନ॑] 22
-ମପ୍ର॑ତୀତ୍ତ॒-ମ୍ମୟି॒ ୟେନ॑ ୟ॒ମସ୍ୟ॑ ବ॒ଲିନା॒ ଚରା॑ମି । ଇ॒ହୈଵ ସ-ନ୍ନି॒ରଵ॑ଦୟେ॒ ତଦେ॒ତ-ତ୍ତଦ॑ଗ୍ନେ ଅନୃ॒ଣୋ ଭ॑ଵାମି । ଵିଶ୍ଵ॑ଲୋପ ଵିଶ୍ଵଦା॒ଵସ୍ୟ॑ ତ୍ଵା॒ ଽଽସଞ୍ଜୁ॑ହୋମ୍ୟ॒ଗ୍ଧାଦେକୋ॑ ଽହୁ॒ତାଦେକ॑-ସ୍ସମସ॒ନାଦେକଃ॑ । ତେନଃ॑ କୃଣ୍ଵନ୍ତୁ ଭେଷ॒ଜଗ୍ମ୍ ସଦ॒-ସ୍ସହୋ॒ ଵରେ᳚ଣ୍ୟମ୍ ॥ ଅ॒ୟ-ନ୍ନୋ॒ ନଭ॑ସା ପୁ॒ର-ସ୍ସ॒ଗ୍ଗ୍॒ସ୍ଫାନୋ॑ ଅ॒ଭି ର॑କ୍ଷତୁ । ଗୃ॒ହାଣା॒ମସ॑ମର୍ତ୍ୟୈ ବ॒ହଵୋ॑ ନୋ ଗୃ॒ହା ଅ॑ସନ୍ନ୍ ॥ ସ ତ୍ଵନ୍ନୋ॑ [ସ ତ୍ଵନ୍ନଃ॑, ନ॒ଭ॒ସ॒ସ୍ପ॒ତ॒ ଊର୍ଜ॑-ନ୍ନୋ] 23
ନଭସସ୍ପତ॒ ଊର୍ଜ॑-ନ୍ନୋ ଧେହି ଭ॒ଦ୍ରୟା᳚ । ପୁନ॑ର୍ନୋ ନ॒ଷ୍ଟମା କୃ॑ଧି॒ ପୁନ॑ର୍ନୋ ର॒ୟିମା କୃ॑ଧି ॥ ଦେଵ॑ ସଗ୍ଗ୍ସ୍ଫାନ ସହସ୍ରପୋ॒ଷସ୍ୟେ॑ଶିଷେ॒ ସ ନୋ॑ ରା॒ସ୍ଵା-ଽଜ୍ୟା॑ନିଗ୍ମ୍ ରା॒ୟସ୍ପୋଷଗ୍ମ୍॑ ସୁ॒ଵୀର୍ୟଗ୍ମ୍॑ ସଂଵଁଥ୍ସ॒ରୀଣାଗ୍॑ ସ୍ଵ॒ସ୍ତିମ୍ ॥ ଅ॒ଗ୍ନିର୍ଵାଵ ୟ॒ମ ଇ॒ୟଂ-ୟଁ॒ମୀ କୁସୀ॑ଦଂ॒-ଵାଁ ଏ॒ତ-ଦ୍ୟ॒ମସ୍ୟ॒ ୟଜ॑ମାନ॒ ଆ ଦ॑ତ୍ତେ॒ ୟଦୋଷ॑ଧୀଭି॒ର୍ଵେଦିଗ୍ଗ୍॑ ସ୍ତୃ॒ଣାତି॒ ୟଦନୁ॑ପୌଷ୍ୟ ପ୍ରୟା॒ୟା-ଦ୍ଗ୍ରୀ॑ଵବ॒ଦ୍ଧମେ॑ନ- [-ଦ୍ଗ୍ରୀ॑ଵବ॒ଦ୍ଧମେ॑ନମ୍, ଅ॒ମୁଷ୍ମି॑-ଲ୍ଲୋଁ॒କେ] 24
-ମ॒ମୁଷ୍ମି॑-ଲ୍ଲୋଁ॒କେ ନେ॑ନୀୟେର॒ନ୍॒. ୟ-ତ୍କୁସୀ॑ଦ॒ମପ୍ର॑ତୀତ୍ତ॒-ମ୍ମୟୀତ୍ୟୁପୌ॑ଷତୀ॒ହୈଵ ସନ୍. ୟ॒ମ-ଙ୍କୁସୀ॑ଦ-ନ୍ନିରଵ॒ଦାୟା॑ନୃ॒ଣ-ସ୍ସୁ॑ଵ॒ର୍ଗଂ-ଲୋଁ॒କମେ॑ତି॒ୟଦି॑ ମି॒ଶ୍ରମି॑ଵ॒ ଚରେ॑ଦଞ୍ଜ॒ଲିନା॒ ସକ୍ତୂ᳚-ନ୍ପ୍ରଦା॒ଵ୍ୟେ॑ ଜୁହୁୟାଦେ॒ଷ ଵା ଅ॒ଗ୍ନିର୍ଵୈ᳚ଶ୍ଵାନ॒ରୋ ୟ-ତ୍ପ୍ର॑ଦା॒ଵ୍ୟ॑-ସ୍ସ ଏ॒ଵୈନଗ୍ଗ୍॑ସ୍ଵଦୟ॒ତ୍ୟହ୍ନାଂ᳚-ଵିଁ॒ଧାନ୍ୟା॑-ମେକାଷ୍ଟ॒କାୟା॑ମପୂ॒ପ-ଞ୍ଚତୁ॑-ଶ୍ଶରାଵ-ମ୍ପ॒କ୍ତ୍ଵା ପ୍ରା॒ତରେ॒ତେନ॒ କକ୍ଷ॒-ମୁପୌ॑ଷେ॒ଦ୍ୟଦି॒ [-ମୁପୌ॑ଷେ॒ଦ୍ୟଦି॑, ଦହ॑ତି] 25
ଦହ॑ତି ପୁଣ୍ୟ॒ସମ॑-ମ୍ଭଵତି॒ ୟଦି॒ ନ ଦହ॑ତି ପାପ॒ସମ॑ମେ॒ତେନ॑ ହସ୍ମ॒ ଵା ଋଷ॑ୟଃ ପୁ॒ରା ଵି॒ଜ୍ଞାନେ॑ନ ଦୀର୍ଘସ॒ତ୍ରମୁପ॑ ୟନ୍ତି॒ ୟୋ ଵା ଉ॑ପଦ୍ର॒ଷ୍ଟାର॑ମୁପ-ଶ୍ରୋ॒ତାର॑ମନୁଖ୍ୟା॒ତାରଂ॑-ଵିଁ॒ଦ୍ଵାନ୍. ୟଜ॑ତେ॒ ସମ॒ମୁଷ୍ମି॑-ଲ୍ଲୋଁ॒କ ଇ॑ଷ୍ଟାପୂ॒ର୍ତେନ॑ ଗଚ୍ଛତେ॒-ଽଗ୍ନିର୍ଵା ଉ॑ପଦ୍ର॒ଷ୍ଟା ଵା॒ୟୁରୁ॑ପଶ୍ରୋ॒ତା ଽଽଦି॒ତ୍ୟୋ॑-ଽନୁଖ୍ୟା॒ତା ତାନ୍. ୟ ଏ॒ଵଂ-ଵିଁ॒ଦ୍ଵାନ୍. ୟଜ॑ତେ॒ ସମ॒ମୁଷ୍ମି॑-ଲ୍ଲୋଁ॒କ ଇ॑ଷ୍ଟାପୂ॒ର୍ତେନ॑ ଗଚ୍ଛତେ॒ ଽୟ-ନ୍ନୋ॒ ନଭ॑ସା ପୁ॒ର [ପୁ॒ରଃ, ଇତ୍ୟା॑ହା॒ଗ୍ନିର୍ଵୈ] 26
ଇତ୍ୟା॑ହା॒ଗ୍ନିର୍ଵୈ ନଭ॑ସା ପୁ॒ରୋ᳚-ଽଗ୍ନିମେ॒ଵ ତଦା॑ହୈ॒ତନ୍ମେ॑ ଗୋପା॒ୟେତି॒ ସ ତ୍ଵ-ନ୍ନୋ॑ ନଭସସ୍ପତ॒ ଇତ୍ୟା॑ହ ଵା॒ୟୁର୍ଵୈ ନଭ॑ସ॒ସ୍ପତି॑ର୍ଵା॒ୟୁମେ॒ଵ ତଦା॑ହୈ॒ତନ୍ମେ॑ ଗୋପା॒ୟେତି॒ ଦେଵ॑ ସଗ୍ଗ୍ସ୍ଫା॒ନେତ୍ୟା॑ହା॒-ଽସୌ ଵା ଆ॑ଦି॒ତ୍ୟୋ ଦେ॒ଵ-ସ୍ସ॒ଗ୍ଗ୍॒ସ୍ଫାନ॑ ଆଦି॒ତ୍ୟମେ॒ଵ ତଦା॑ହୈ॒ତନ୍ମେ॑ ଗୋପା॒ୟେତି॑ ॥ 27 ॥
(କୁସୀ॑ଦଂ॒ – ତ୍ଵ-ନ୍ନ॑ – ଏନ – ମୋଷେ॒ଦ୍ୟଦି॑ – ପୁ॒ର – ଆ॑ଦି॒ତ୍ୟମେ॒ଵ ତଦା॑ହୈ॒ତନ୍ମେ॑ ଗୋପା॒ୟେତି॑) (ଅ. 8)
ଏ॒ତଂ-ୟୁଁଵା॑ନ॒-ମ୍ପରି॑ ଵୋ ଦଦାମି॒ ତେନ॒ କ୍ରୀଡ॑ନ୍ତୀଶ୍ଚରତ ପ୍ରି॒ୟେଣ॑ । ମା ନ॑-ଶ୍ଶାପ୍ତ ଜ॒ନୁଷା॑ ସୁଭାଗା ରା॒ୟସ୍ପୋଷେ॑ଣ॒ ସମି॒ଷା ମ॑ଦେମ ॥ ନମୋ॑ ମହି॒ମ୍ନ ଉ॒ତ ଚକ୍ଷୁ॑ଷେ ତେ॒ ମରୁ॑ତା-ମ୍ପିତ॒ସ୍ତଦ॒ହ-ଙ୍ଗୃ॑ଣାମି । ଅନୁ॑ ମନ୍ୟସ୍ଵ ସୁ॒ୟଜା॑ ୟଜାମ॒ ଜୁଷ୍ଟ॑-ନ୍ଦେ॒ଵାନା॑ମି॒ଦମ॑ସ୍ତୁ ହ॒ଵ୍ୟମ୍ ॥ ଦେ॒ଵାନା॑ମେ॒ଷ ଉ॑ପନା॒ହ ଆ॑ସୀଦ॒ପା-ଙ୍ଗର୍ଭ॒ ଓଷ॑ଧୀଷୁ॒ ନ୍ୟ॑କ୍ତଃ । ସୋମ॑ସ୍ୟ ଦ୍ର॒ଫ୍ସମ॑ଵୃଣୀତ ପୂ॒ଷା [ ] 28
ବୃ॒ହନ୍ନଦ୍ରି॑ରଭଵ॒-ତ୍ତଦେ॑ଷାମ୍ ॥ ପି॒ତା ଵ॒ଥ୍ସାନା॒-ମ୍ପତି॑ରଘ୍ନି॒ୟାନା॒ମଥୋ॑ ପି॒ତା ମ॑ହ॒ତା-ଙ୍ଗର୍ଗ॑ରାଣାମ୍ । ଵ॒ଥ୍ସୋ ଜ॒ରାୟୁ॑ ପ୍ରତି॒ଧୁ-କ୍ପୀ॒ୟୂଷ॑ ଆ॒ମିକ୍ଷା॒ ମସ୍ତୁ॑ ଘୃ॒ତମ॑ସ୍ୟ॒ ରେତଃ॑ ॥ ତ୍ଵା-ଙ୍ଗାଵୋ॑-ଽଵୃଣତ ରା॒ଜ୍ୟାୟ॒ ତ୍ଵାଗ୍ମ୍ ହ॑ଵନ୍ତ ମ॒ରୁତ॑-ସ୍ସ୍ଵ॒ର୍କାଃ । ଵର୍ଷ୍ମ॑ନ୍ କ୍ଷ॒ତ୍ରସ୍ୟ॑ କ॒କୁଭି॑ ଶିଶ୍ରିୟା॒ଣସ୍ତତୋ॑ ନ ଉ॒ଗ୍ରୋ ଵି ଭ॑ଜା॒ ଵସୂ॑ନି ॥ ଵ୍ୟୃ॑ଦ୍ଧେନ॒ ଵା ଏ॒ଷ ପ॒ଶୁନା॑ ୟଜତେ॒ ୟସ୍ୟୈ॒ତାନି॒ ନ କ୍ରି॒ୟନ୍ତ॑ ଏ॒ଷ ହ॒ ତ୍ଵୈ ସମୃ॑ଦ୍ଧେନ ୟଜତେ॒ ୟସ୍ୟୈ॒ତାନି॑ କ୍ରି॒ୟନ୍ତେ᳚ ॥ 29 ॥
(ପୂ॒ଷା – କ୍ରି॒ୟନ୍ତ॑ ଏ॒ଷୋ᳚ – ଽଷ୍ଟୌ ଚ॑) (ଅ. 9)
ସୂର୍ୟୋ॑ ଦେ॒ଵୋ ଦି॑ଵି॒ଷଦ୍ଭ୍ୟୋ॑ ଧା॒ତା କ୍ଷ॒ତ୍ରାୟ॑ ଵା॒ୟୁଃ ପ୍ର॒ଜାଭ୍ୟଃ॑ । ବୃହ॒ସ୍ପତି॑ସ୍ତ୍ଵା ପ୍ର॒ଜାପ॑ତୟେ॒ ଜ୍ୟୋତି॑ଷ୍ମତୀ-ଞ୍ଜୁହୋତୁ ॥ ୟସ୍ୟା᳚ସ୍ତେ॒ ହରି॑ତୋ॒ ଗର୍ଭୋ-ଽଥୋ॒ ୟୋନି॑ର୍ହିର॒ଣ୍ୟୟୀ᳚ । ଅଙ୍ଗା॒ନ୍ୟହ୍ରୁ॑ତା॒ ୟସ୍ୟୈ॒ ତା-ନ୍ଦେ॒ଵୈ-ସ୍ସମ॑ଜୀଗମମ୍ ॥ ଆ ଵ॑ର୍ତନ ଵର୍ତୟ॒ ନି ନି॑ଵର୍ତନ ଵର୍ତ॒ୟେନ୍ଦ୍ର॑ ନର୍ଦବୁଦ । ଭୂମ୍ୟା॒ଶ୍ଚତ॑ସ୍ରଃ ପ୍ର॒ଦିଶ॒ସ୍ତାଭି॒ରା ଵ॑ର୍ତୟା॒ ପୁନଃ॑ ॥ ଵି ତେ॑ ଭିନଦ୍ମି ତକ॒ରୀଂ-ଵିଁୟୋନିଂ॒-ଵିଁ ଗ॑ଵୀ॒ନ୍ୟୌ᳚ । ଵି [ ] 30
ମା॒ତର॑ଞ୍ଚ ପୁ॒ତ୍ର-ଞ୍ଚ॒ ଵି ଗର୍ଭ॑-ଞ୍ଚ ଜ॒ରାୟୁ॑ ଚ ॥ ବ॒ହିସ୍ତେ॑ ଅସ୍ତୁ॒ ବାଲିତି॑ ॥ ଉ॒ରୁ॒ଦ୍ର॒ଫ୍ସୋ ଵି॒ଶ୍ଵରୂ॑ପ॒ ଇନ୍ଦୁଃ॒ ପଵ॑ମାନୋ॒ ଧୀର॑ ଆନଞ୍ଜ॒ ଗର୍ଭ᳚ମ୍ ॥ ଏକ॑ପଦୀ ଦ୍ଵି॒ପଦୀ᳚ ତ୍ରି॒ପଦୀ॒ ଚତୁ॑ଷ୍ପଦୀ॒ ପଞ୍ଚ॑ପଦୀ॒ ଷଟ୍ପ॑ଦୀ ସ॒ପ୍ତପ॑ଦ୍ୟ॒ଷ୍ଟାପ॑ଦୀ॒ ଭୁଵ॒ନା-ଽନୁ॑ ପ୍ରଥତା॒ଗ୍॒ ସ୍ଵାହା᳚ ॥ ମ॒ହୀ ଦ୍ୟୌଃ ପୃ॑ଥି॒ଵୀ ଚ॑ ନ ଇ॒ମଂ-ୟଁ॒ଜ୍ଞ-ମ୍ମି॑ମିକ୍ଷତାମ୍ । ପି॒ପୃ॒ତାନ୍ନୋ॒ ଭରୀ॑ମଭିଃ ॥ 31 ॥
(ଗ॒ଵି॒ନ୍ୟୌ॑ ଵି – ଚତୁ॑ଶ୍ଚତ୍ଵାରିଗ୍ମ୍ଶଚ୍ଚ) (ଅ. 10)
ଇ॒ଦଂ-ଵାଁ॑ମା॒ସ୍ୟେ॑ ହ॒ଵିଃ ପ୍ରି॒ୟମି॑ନ୍ଦ୍ରାବୃହସ୍ପତୀ । ଉ॒କ୍ଥ-ମ୍ମଦ॑ଶ୍ଚ ଶସ୍ୟତେ ॥ ଅ॒ୟଂ-ଵାଁ॒-ମ୍ପରି॑ ଷିଚ୍ୟତେ॒ ସୋମ॑ଇନ୍ଦ୍ରାବୃହସ୍ପତୀ । ଚାରୁ॒ର୍ମଦା॑ୟ ପୀ॒ତୟେ᳚ ॥ ଅ॒ସ୍ମେ ଇ॑ନ୍ଦ୍ରାବୃହସ୍ପତୀ ର॒ୟି-ନ୍ଧ॑ତ୍ତଗ୍ମ୍ ଶତ॒ଗ୍ଵିନ᳚ମ୍ । ଅଶ୍ଵା॑ଵନ୍ତଗ୍ମ୍ ସହ॒ସ୍ରିଣ᳚ମ୍ ॥ ବୃହ॒ସ୍ପତି॑ର୍ନଃ॒ ପରି॑ପାତୁ ପ॒ଶ୍ଚାଦୁ॒ତୋତ୍ତ॑ରସ୍ମା॒ଦଧ॑ରାଦଘା॒ୟୋଃ । ଇନ୍ଦ୍ରଃ॑ ପୁ॒ରସ୍ତା॑ଦୁ॒ତ ମ॑ଦ୍ଧ୍ୟ॒ତୋ ନ॒-ସ୍ସଖା॒ ସଖି॑ଭ୍ୟୋ॒ ଵରି॑ଵଃ କୃଣୋତୁ ॥ ଵି ତେ॒ ଵିଷ୍ଵ॒ଗ୍ଵାତ॑ଜୂତାସୋ ଅଗ୍ନେ॒ ଭାମା॑ସ- [ଅଗ୍ନେ॒ ଭାମା॑ସଃ, ଶୁ॒ଚେ॒ ଶୁଚ॑ୟଶ୍ଚରନ୍ତି ।] 32
-ଶ୍ଶୁଚେ॒ ଶୁଚ॑ୟଶ୍ଚରନ୍ତି । ତୁ॒ଵି॒ମ୍ର॒କ୍ଷାସୋ॑ ଦି॒ଵ୍ୟା ନଵ॑ଗ୍ଵା॒ ଵନା॑ ଵନନ୍ତି ଧୃଷ॒ତା ରୁ॒ଜନ୍ତଃ॑ ॥ ତ୍ଵାମ॑ଗ୍ନେ॒ ମାନୁ॑ଷୀରୀଡତେ॒ ଵିଶୋ॑ ହୋତ୍ରା॒ଵିଦଂ॒-ଵିଁଵି॑ଚିଗ୍ମ୍ ରତ୍ନ॒ଧାତ॑ମମ୍ । ଗୁହା॒ ସନ୍ତଗ୍ମ୍॑ ସୁଭଗ ଵି॒ଶ୍ଵଦ॑ର୍ଶତ-ନ୍ତୁ ଵିଷ୍ମ॒ଣସଗ୍ମ୍॑ ସୁ॒ୟଜ॑-ଙ୍ଘୃତ॒ଶ୍ରିୟ᳚ମ୍ ॥ ଧା॒ତା ଦ॑ଦାତୁ ନୋ ର॒ୟିମୀଶା॑ନୋ॒ ଜଗ॑ତ॒ସ୍ପତିଃ॑ । ସ ନଃ॑ ପୂ॒ର୍ଣେନ॑ ଵାଵନତ୍ ॥ ଧା॒ତା ପ୍ର॒ଜାୟା॑ ଉ॒ତ ରା॒ୟ ଈ॑ଶେ ଧା॒ତେଦଂ-ଵିଁଶ୍ଵ॒-ମ୍ଭୁଵ॑ନ-ଞ୍ଜଜାନ । ଧା॒ତା ପୁ॒ତ୍ରଂ-ୟଁଜ॑ମାନାୟ॒ ଦାତା॒ [ଦାତା᳚, ତସ୍ମା॑] 33
ତସ୍ମା॑ ଉ ହ॒ଵ୍ୟ-ଙ୍ଘୃ॒ତଵ॑ଦ୍ଵିଧେମ ॥ ଧା॒ତା ଦ॑ଦାତୁ ନୋ ର॒ୟି-ମ୍ପ୍ରାଚୀ᳚-ଞ୍ଜୀ॒ଵାତୁ॒ମକ୍ଷି॑ତାମ୍ । ଵ॒ୟ-ନ୍ଦେ॒ଵସ୍ୟ॑ ଧୀମହି ସୁମ॒ତିଗ୍ମ୍ ସ॒ତ୍ୟରା॑ଧସଃ ॥ ଧା॒ତା ଦ॑ଦାତୁ ଦା॒ଶୁଷେ॒ ଵସୂ॑ନି ପ୍ର॒ଜାକା॑ମାୟ ମୀ॒ଢୁଷେ॑ ଦୁରୋ॒ଣେ । ତସ୍ମୈ॑ ଦେ॒ଵା ଅ॒ମୃତା॒-ସ୍ସଂଵ୍ୟଁ॑ୟନ୍ତାଂ॒-ଵିଁଶ୍ଵେ॑ ଦେ॒ଵାସୋ॒ ଅଦି॑ତି-ସ୍ସ॒ଜୋଷାଃ᳚ ॥ ଅନୁ॑ ନୋ॒-ଽଦ୍ୟା-ଽନୁ॑ମତିର୍ୟ॒ଜ୍ଞ-ନ୍ଦେ॒ଵେଷୁ॑ ମନ୍ୟତାମ୍ । ଅ॒ଗ୍ନିଶ୍ଚ॑ ହଵ୍ୟ॒ଵାହ॑ନୋ॒ ଭଵ॑ତା-ନ୍ଦା॒ଶୁଷେ॒ ମୟଃ॑ ॥ ଅନ୍ଵିଦ॑ନୁମତେ॒ ତ୍ଵ- [ଅନ୍ଵିଦ॑ନୁମତେ॒ ତ୍ଵମ୍, ମନ୍ୟା॑ସୈ॒ ଶଞ୍ଚ॑ନଃ କୃଧି ।] 34
-ମ୍ମନ୍ୟା॑ସୈ॒ ଶଞ୍ଚ॑ନଃ କୃଧି । କ୍ରତ୍ଵେ॒ ଦକ୍ଷା॑ୟ ନୋ ହିନୁ॒ ପ୍ରଣ॒ ଆୟୂଗ୍ମ୍॑ଷି ତାରିଷଃ ॥ ଅନୁ॑ ମନ୍ୟତା-ମନୁ॒ମନ୍ୟ॑ମାନା ପ୍ର॒ଜାଵ॑ନ୍ତଗ୍ମ୍ ର॒ୟିମକ୍ଷୀ॑ୟମାଣମ୍ । ତସ୍ୟୈ॑ ଵ॒ୟଗ୍ମ୍ ହେଡ॑ସି॒ ମା-ଽପି॑ ଭୂମ॒ ସା ନୋ॑ ଦେ॒ଵୀ ସୁ॒ହଵା॒ ଶର୍ମ॑ ୟଚ୍ଛତୁ ॥ ୟସ୍ୟା॑ମି॒ଦ-ମ୍ପ୍ର॒ଦିଶି॒ ୟଦ୍ଵି॒ରୋଚ॒ତେ-ଽନୁ॑ମତି॒-ମ୍ପ୍ରତି॑ ଭୂଷନ୍ତ୍ୟା॒ୟଵଃ॑ । ୟସ୍ୟା॑ ଉ॒ପସ୍ଥ॑ ଉ॒ର୍ଵ॑ନ୍ତରି॑କ୍ଷ॒ଗ୍ମ୍॒ ସା ନୋ॑ ଦେ॒ଵୀ ସୁ॒ହଵା॒ ଶର୍ମ॑ ୟଚ୍ଛତୁ ॥ 35 ॥
ରା॒କାମ॒ହଗ୍ମ୍ ସୁ॒ହଵାଗ୍ମ୍॑ ସୁଷ୍ଟୁ॒ତୀ ହୁ॑ଵେ ଶୃ॒ଣୋତୁ॑ ନ-ସ୍ସୁ॒ଭଗା॒ ବୋଧ॑ତୁ॒ ତ୍ମନା᳚ । ସୀଵ୍ୟ॒ତ୍ଵପ॑-ସ୍ସୂ॒ଚ୍ୟା-ଽଚ୍ଛି॑ଦ୍ୟମାନୟା॒ ଦଦା॑ତୁ ଵୀ॒ରଗ୍ମ୍ ଶ॒ତଦା॑ୟମୁ॒କ୍ଥ୍ୟ᳚ମ୍ ॥ ୟାସ୍ତେ॑ ରାକେ ସୁମ॒ତୟ॑-ସ୍ସୁ॒ପେଶ॑ସୋ॒ ୟାଭି॒ର୍ଦଦା॑ସି ଦା॒ଶୁଷେ॒ ଵସୂ॑ନି । ତାଭି॑ର୍ନୋ ଅ॒ଦ୍ୟ ସୁ॒ମନା॑ ଉ॒ପାଗ॑ହି ସହସ୍ରପୋ॒ଷଗ୍ମ୍ ସୁ॑ଭଗେ॒ ରରା॑ଣା ॥ ସିନୀ॑ଵାଲି॒, ୟା ସୁ॑ପା॒ଣିଃ ॥ କୁ॒ହୂମ॒ହଗ୍ମ୍ ସୁ॒ଭଗାଂ᳚-ଵିଁଦ୍ମ॒ନାପ॑ସମ॒ସ୍ମିନ୍. ୟ॒ଜ୍ଞେ ସୁ॒ହଵା᳚-ଞ୍ଜୋହଵୀମି । ସା ନୋ॑ ଦଦାତୁ॒ ଶ୍ରଵ॑ଣ-ମ୍ପିତୃ॒ଣା-ନ୍ତସ୍ୟା᳚ସ୍ତେ ଦେଵି ହ॒ଵିଷା॑ ଵିଧେମ ॥ କୁ॒ହୂ-ର୍ଦେ॒ଵାନା॑ମ॒ମୃତ॑ସ୍ୟ॒ ପତ୍ନୀ॒ ହଵ୍ୟା॑ ନୋ ଅ॒ସ୍ୟ ହ॒ଵିଷ॑ଶ୍ଚିକେତୁ । ସ-ନ୍ଦା॒ଶୁଷେ॑ କି॒ରତୁ॒ ଭୂରି॑ ଵା॒ମଗ୍ମ୍ ରା॒ୟସ୍ପୋଷ॑-ଞ୍ଚିକି॒ତୁଷେ॑ ଦଧାତୁ ॥ 36 ॥
(ଭାମା॑ସୋ॒ – ଦାତା॒ – ତ୍ଵ – ମ॒ନ୍ତରି॑କ୍ଷ॒ଗ୍ମ୍॒ ସା ନୋ॑ ଦେ॒ଵୀ ସୁ॒ହଵା॒ ଶର୍ମ॑ ୟଚ୍ଛତୁ॒ -ଶ୍ରଵ॑ଣଂ॒ – ଚତୁ॑ର୍ଵିଗ୍ମ୍ଶତିଶ୍ଚ) (ଅ. 11)
(ଅଗ୍ନେ॑ ତେଜସ୍ଵିନ୍ – ଵା॒ୟୁ – ର୍ଵସ॑ଵସ୍ତ୍ – ଵୈ॒ତଦ୍ଵା ଅ॒ପାଂ – ଵାଁ॒ୟୁର॑ସି ପ୍ରା॒ଣୋ ନାମ॑ – ଦେ॒ଵା ଵୈ ୟଦ୍ୟ॒ଜ୍ଞେନ॒ନ – ପ୍ର॒ଜାପ॑ତି ର୍ଦେଵାସୁ॒ରା – ନା॑ୟୁ॒ର୍ଦା – ଏ॒ତଂ-ୟୁଁଵା॑ନ॒ଗ୍ମ୍॒ – ସୂର୍ୟୋ॑ ଦେ॒ଵ – ଇ॒ଦଂ-ଵାଁ॒ – ମେକା॑ଦଶ)
(ଅଗ୍ନେ॑ ତେଜସ୍ଵିନ୍ – ଵା॒ୟୁର॑ସି॒ – ଛନ୍ଦ॑ସାଂ-ଵୀଁ॒ର୍ୟଂ॑ – ମା॒ତର॑ଞ୍ଚ॒ – ଷଟ୍ତ୍ରିଗ୍ମ୍॑ଶତ୍ )
(ଅଗ୍ନେ॑ ତେଜସ୍ଵିଗ୍ଗ୍, ଶ୍ଚିକି॒ତୁଷେ॑ ଦଧାତୁ )
॥ ହରିଃ॑ ଓମ୍ ॥
॥ କୃଷ୍ଣ ୟଜୁର୍ଵେଦୀୟ ତୈତ୍ତିରୀୟ ସଂହିତାୟା-ନ୍ତୃତୀୟକାଣ୍ଡେ ତୃତୀୟଃ ପ୍ରଶ୍ନ-ସ୍ସମାପ୍ତଃ ॥