કૃષ્ણ યજુર્વેદીય તૈત્તિરીય સંહિતાયા-ન્તૃતીયકાણ્ડે ચતુર્થઃ પ્રશ્નઃ – ઇષ્ટિહોમાભિધાનં
ઓ-ન્નમઃ પરમાત્મને, શ્રી મહાગણપતયે નમઃ,
શ્રી ગુરુભ્યો નમઃ । હ॒રિઃ॒ ઓમ્ ॥
વિ વા એ॒તસ્ય॑ ય॒જ્ઞ ઋ॑દ્ધ્યતે॒ યસ્ય॑ હ॒વિર॑તિ॒રિચ્ય॑તે॒ સૂર્યો॑ દે॒વો દિ॑વિ॒ષદ્ભ્ય॒ ઇત્યા॑હ॒ બૃહ॒સ્પતિ॑ના ચૈ॒વાસ્ય॑ પ્ર॒જાપ॑તિના ચ ય॒જ્ઞસ્ય॒ વ્યૃ॑દ્ધ॒મપિ॑ વપતિ॒ રક્ષાગ્મ્॑સિ॒ વા એ॒ત-ત્પ॒શુગ્મ્ સ॑ચન્તે॒ યદે॑કદેવ॒ત્ય॑ આલ॑બ્ધો॒ ભૂયા॒-ન્ભવ॑તિ॒ યસ્યા᳚સ્તે॒ હરિ॑તો॒ ગર્ભ॒ ઇત્યા॑હ દેવ॒ત્રૈવૈના᳚-ઙ્ગમયતિ॒ રક્ષ॑સા॒મપ॑હત્યા॒ આ વ॑ર્તન વર્ત॒યેત્યા॑હ॒ [વર્ત॒યેત્યા॑હ, બ્રહ્મ॑ણૈ॒વૈન॒-મા] 1
બ્રહ્મ॑ણૈ॒વૈન॒-મા વ॑ર્તયતિ॒ વિ તે॑ ભિનદ્મિ તક॒રીમિત્યા॑હ યથાય॒જુરે॒વૈતદુ॑- રુદ્ર॒ફ્સો વિ॒શ્વરૂ॑પ॒ ઇન્દુ॒રિત્યા॑હ પ્ર॒જા વૈ પ॒શવ॒ ઇન્દુઃ॑ પ્ર॒જયૈ॒વૈન॑-મ્પ॒શુભિ॒-સ્સમ॑ર્ધયતિ॒ દિવં॒-વૈઁ ય॒જ્ઞસ્ય॒ વ્યૃ॑દ્ધ-ઙ્ગચ્છતિ પૃથિ॒વીમતિ॑રિક્ત॒-ન્તદ્યન્ન શ॒મયે॒દાર્તિ॒માર્ચ્છે॒-દ્યજ॑માનો મ॒હી દ્યૌઃ પૃ॑થિ॒વીચ॑ ન॒ ઇ॑- [ન॒ ઇતિ॑, આ॒હ॒ દ્યાવા॑પૃથિ॒વીભ્યા॑મે॒વ] 2
-ત્યાહ॒ દ્યાવા॑પૃથિ॒વીભ્યા॑મે॒વ ય॒જ્ઞસ્ય॒ વ્યૃ॑દ્ધ॒-ઞ્ચાતિ॑રિક્ત-ઞ્ચ શમયતિ॒ ના-ઽઽર્તિ॒માર્ચ્છ॑તિ॒ યજ॑માનો॒ ભસ્મ॑ના॒-ઽભિ સમૂ॑હતિ સ્વ॒ગાકૃ॑ત્યા॒ અથો॑ અ॒નયો॒ર્વા એ॒ષ ગર્ભો॒-ઽનયો॑રે॒વૈન॑-ન્દધાતિ॒ યદ॑વ॒દ્યેદતિ॒ તદ્રે॑ચયે॒દ્યન્નાવ॒દ્યે-ત્પ॒શોરાલ॑બ્ધસ્ય॒ નાવ॑ દ્યે-ત્પુ॒રસ્તા॒ન્નાભ્યા॑ અ॒ન્યદ॑વ॒દ્યે-દુ॒પરિ॑ષ્ટાદ॒ન્ય-ત્પુ॒રસ્તા॒દ્વૈ નાભ્યૈ᳚ [ ] 3
પ્રા॒ણ ઉ॒પરિ॑ષ્ટાદપા॒નો યાવા॑ને॒વ પ॒શુસ્તસ્યાવ॑ દ્યતિ॒ વિષ્ણ॑વે શિપિવિ॒ષ્ટાય॑ જુહોતિ॒ યદ્વૈ ય॒જ્ઞસ્યા॑તિ॒રિચ્ય॑તે॒ યઃ પ॒શોર્ભૂ॒મા યા પુષ્ટિ॒સ્ત-દ્વિષ્ણુ॑-શ્શિપિવિ॒ષ્ટો ઽતિ॑રિક્ત એ॒વાતિ॑રિક્ત-ન્દધા॒ત્યતિ॑રિક્તસ્ય॒ શાન્ત્યા॑ અ॒ષ્ટાપ્રૂ॒ડ્ઢિર॑ણ્ય॒-ન્દક્ષિ॑ણા॒-ઽષ્ટાપ॑દી॒ હ્યે॑ષા ઽઽત્મા ન॑વ॒મઃ પ॒શોરાપ્ત્યા॑ અન્તરકો॒શ ઉ॒ષ્ણીષે॒ણા-ઽઽવિ॑ષ્ટિત-મ્ભવત્યે॒વમિ॑વ॒ હિ પ॒શુરુલ્બ॑મિવ॒ ચર્મે॑વ મા॒ગ્મ્॒સમિ॒વાસ્થી॑વ॒ યાવા॑ને॒વ પ॒શુસ્તમા॒પ્ત્વા-ઽવ॑ રુન્ધે॒યસ્યૈ॒ષા ય॒જ્ઞે પ્રાય॑શ્ચિત્તિઃ ક્રિ॒યત॑ ઇ॒ષ્ટ્વા વસી॑યા-ન્ભવતિ ॥ 4 ॥
(વ॒ર્ત॒યત્યા॑હ-ન॒ ઇતિ॒-વૈ નાભ્યા॒-ઉલ્બ॑મિ॒વૈ-ક॑વિગ્મ્શતિશ્ચ) (અ. 1)
આ વા॑યો ભૂષ શુચિપા॒ ઉપ॑ ન-સ્સ॒હસ્ર॑-ન્તે નિ॒યુતો॑ વિશ્વવાર । ઉપો॑ તે॒ અન્ધો॒ મદ્ય॑મયામિ॒ યસ્ય॑ દેવ દધિ॒ષે પૂ᳚ર્વ॒પેય᳚મ્ ॥ આકૂ᳚ત્યૈ ત્વા॒ કામા॑ય ત્વા સ॒મૃધે᳚ ત્વા કિક્કિ॒ટા તે॒ મનઃ॑ પ્ર॒જાપ॑તયે॒ સ્વાહા॑ કિક્કિ॒ટા તે᳚ પ્રા॒ણં-વાઁ॒યવે॒ સ્વાહા॑ કિક્કિ॒ટા તે॒ ચક્ષુ॒-સ્સૂર્યા॑ય॒ સ્વાહા॑ કિક્કિ॒ટા તે॒ શ્રોત્ર॒-ન્દ્યાવા॑પૃથિ॒વીભ્યા॒ગ્॒ સ્વાહા॑ કિક્કિ॒ટા તે॒ વાચ॒ગ્મ્॒ સર॑સ્વત્યૈ॒ સ્વાહા॒ [સર॑સ્વત્યૈ॒ સ્વાહા᳚, ત્વ-ન્તુ॒રીયા॑] 5
ત્વ-ન્તુ॒રીયા॑ વ॒શિની॑ વ॒શા-ઽસિ॑ સ॒કૃદ્ય-ત્ત્વા॒ મન॑સા॒ ગર્ભ॒ આ-ઽશ॑યત્ । વ॒શા ત્વં-વઁ॒શિની॑ ગચ્છ દે॒વાન્-થ્સ॒ત્યા-સ્સ॑ન્તુ॒ યજ॑માનસ્ય॒ કામાઃ᳚ ॥ અ॒જા-ઽસિ॑ રયિ॒ષ્ઠા પૃ॑થિ॒વ્યાગ્મ્ સી॑દો॒ર્ધ્વા-ઽન્તરિ॑ક્ષ॒મુપ॑ તિષ્ઠસ્વ દિ॒વિ તે॑ બૃ॒હદ્ભાઃ ॥ તન્તુ॑-ન્ત॒ન્વ-ન્રજ॑સો ભા॒નુમન્વિ॑હિ॒ જ્યોતિ॑ષ્મતઃ પ॒થો ર॑ક્ષ ધિ॒યા કૃ॒તાન્ ॥ અ॒નુ॒લ્બ॒ણં-વઁ॑યત॒ જોગુ॑વા॒મપો॒ મનુ॑ ર્ભવ જ॒નયા॒ દૈવ્ય॒-ઞ્જન᳚મ્ ॥ મન॑સો હ॒વિર॑સિ પ્ર॒જાપ॑તે॒ર્વર્ણો॒ ગાત્રા॑ણા-ન્તે ગાત્ર॒ભાજો॑ ભૂયાસ્મ ॥ 6 ॥
(સર॑સ્વત્યૈ॒ સ્વાહા॒ – મનુ॒ – સ્ત્રયો॑દશ ચ) (અ. 2)
ઇ॒મે વૈ સ॒હા-ઽઽસ્તા॒-ન્તે વા॒યુર્વ્ય॑વા॒-ત્તે ગર્ભ॑મદધાતા॒-ન્તગ્મ્ સોમઃ॒ પ્રાજ॑નય-દ॒ગ્નિર॑ગ્રસત॒ સ એ॒ત-મ્પ્ર॒જાપ॑તિરાગ્ને॒ય-મ॒ષ્ટાક॑પાલમપશ્ય॒-ત્ત-ન્નિર॑વપ॒-ત્તેનૈ॒વૈના॑મ॒ગ્નેરધિ॒ નિર॑ક્રીણા॒-ત્તસ્મા॒દપ્ય॑ન્યદેવ॒ત્યા॑મા॒લભ॑માન આગ્ને॒યમ॒ષ્ટાક॑પાલ-મ્પુ॒રસ્તા॒ન્નિર્વ॑પેદ॒ગ્નેરે॒વૈના॒મધિ॑ નિ॒ષ્ક્રીયા-ઽઽલ॑ભતે॒ ય- [યત્, વા॒યુર્વ્યવા॒-] 7
-દ્વા॒યુર્વ્યવા॒-ત્તસ્મા᳚-દ્વાય॒વ્યા॑ યદિ॒મે ગર્ભ॒મદ॑ધાતા॒-ન્તસ્મા᳚-દ્દ્યાવાપૃથિ॒વ્યા॑ ય-થ્સોમઃ॒ પ્રાજ॑નયદ॒ગ્નિરગ્ર॑સત॒ તસ્મા॑દગ્નીષો॒મીયા॒ યદ॒નયો᳚ર્વિય॒ત્યો-ર્વાગવ॑દ॒-ત્તસ્મા᳚-થ્સારસ્વ॒તી ય-ત્પ્ર॒જાપ॑તિર॒ગ્નેરધિ॑ નિ॒રક્રી॑ણા॒-ત્તસ્મા᳚-ત્પ્રાજાપ॒ત્યા સા વા એ॒ષા સ॑ર્વદેવ॒ત્યા॑ યદ॒જા વ॒શા વા॑ય॒વ્યા॑મા લ॑ભેત॒ ભૂતિ॑કામો વા॒યુર્વૈ ક્ષેપિ॑ષ્ઠા દે॒વતા॑ વા॒યુમે॒વ સ્વેન॑ [સ્વેન॑, ભા॒ગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒] 8
ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વૈન॒-મ્ભૂતિ॑-ઙ્ગમયતિ દ્યાવાપૃથિ॒વ્યા॑મા લ॑ભેત કૃ॒ષમા॑ણઃ પ્રતિ॒ષ્ઠાકા॑મો દિ॒વ એ॒વાસ્મૈ॑ પ॒ર્જન્યો॑ વર્ષતિ॒ વ્ય॑સ્યામોષ॑ધયો રોહન્તિ સ॒મર્ધુ॑કમસ્ય સ॒સ્ય-મ્ભ॑વત્યગ્નીષો॒મીયા॒મા લ॑ભેત॒ યઃ કા॒મયે॒તાન્ન॑વાનન્ના॒દ-સ્સ્યા॒મિત્ય॒ગ્નિનૈ॒વાન્ન॒મવ॑ રુન્ધે॒ સોમે॑ના॒ન્નાદ્ય॒-મન્ન॑વાને॒વાન્ના॒દો ભ॑વતિ સારસ્વ॒તીમા લ॑ભેત॒ ય [યઃ, ઈ॒શ્વ॒રો વા॒ચો] 9
ઈ᳚શ્વ॒રો વા॒ચો વદિ॑તો॒-સ્સન્. વાચ॒-ન્નવદે॒-દ્વાગ્વૈ સર॑સ્વતી॒ સર॑સ્વતીમે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સૈવાસ્મિ॒ન્. વાચ॑-ન્દધાતિ પ્રાજાપ॒ત્યામા લ॑ભેત॒ યઃ કા॒મયે॒તાન॑ભિજિતમ॒ભિ જ॑યેય॒મિતિ॑ પ્ર॒જાપ॑તિ॒-સ્સર્વા॑ દે॒વતા॑ દે॒વતા॑ભિરે॒વા-ન॑ભિજિતમ॒ભિ જ॑યતિ વાય॒વ્ય॑યો॒પાક॑રોતિ વા॒યોરે॒વૈના॑મવ॒રુદ્ધ્યા-ઽઽલ॑ભત॒ આકૂ᳚ત્યૈ ત્વા॒ કામા॑ય॒ ત્વે- [કામા॑ય ત્વા, ઇત્યા॑હ યથાય॒જુ-] 10
-ત્યા॑હ યથાય॒જુ-રે॒વૈત-ત્કિ॑ક્કિટા॒કાર॑-ઞ્જુહોતિ કિક્કિટાકા॒રેણ॒ વૈ ગ્રા॒મ્યાઃ પ॒શવો॑ રમન્તે॒ પ્રા-ઽઽર॒ણ્યાઃ પ॑તન્તિ॒ ય-ત્કિ॑ક્કિટા॒કાર॑-ઞ્જુ॒હોતિ॑ ગ્રા॒મ્યાણા᳚-મ્પશૂ॒ના-ન્ધૃત્યૈ॒ પર્ય॑ગ્નૌ ક્રિ॒યમા॑ણે જુહોતિ॒ જીવ॑ન્તીમે॒વૈનાગ્મ્॑ સુવ॒ર્ગં-લોઁ॒ક-ઙ્ગ॑મયતિ॒ ત્વ-ન્તુ॒રીયા॑ વ॒શિની॑ વ॒શા-ઽસીત્યા॑હ દેવ॒ત્રૈવૈના᳚-ઙ્ગમયતિ સ॒ત્યા-સ્સ॑ન્તુ॒ યજ॑માનસ્ય॒ કામા॒ ઇત્યા॑હૈ॒ષ વૈ કામો॒ [વૈ કામઃ॑, યજ॑માનસ્ય॒] 11
યજ॑માનસ્ય॒ યદના᳚ર્ત ઉ॒દૃચ॒-ઙ્ગચ્છ॑તિ॒ તસ્મા॑દે॒વમા॑હા॒-ઽજા-ઽસિ॑ રયિ॒ષ્ઠેત્યા॑હૈ॒ ષ્વે॑વૈનાં᳚-લોઁ॒કેષુ॒ પ્રતિ॑ષ્ઠાપયતિ દિ॒વિ તે॑ બૃ॒હદ્ભા ઇત્યા॑હ સુવ॒ર્ગ એ॒વાસ્મૈ॑ લો॒કે જ્યોતિ॑-ર્દધાતિ॒ તન્તુ॑-ન્ત॒ન્વ-ન્રજ॑સો ભા॒નુમન્વિ॒હીત્યા॑હે॒માને॒વાસ્મૈ॑ લો॒કાન્ જ્યોતિ॑ષ્મતઃ કરોત્યનુલ્બ॒ણં-વઁ॑યત॒ જોગુ॑વા॒મપ॒ ઇ- [જોગુ॑વા॒મપ॒ ઇતિ॑, આ॒હ॒ યદે॒વ] 12
-ત્યા॑હ॒ યદે॒વ ય॒જ્ઞ ઉ॒લ્બણ॑-ઙ્ક્રિ॒યતે॒ તસ્યૈ॒વૈષા શાન્તિ॒ર્મનુ॑ર્ભવ જ॒નયા॒ દૈવ્ય॒-ઞ્જન॒મિત્યા॑હ માન॒વ્યો॑ વૈ પ્ર॒જાસ્તા એ॒વા-ઽઽદ્યાઃ᳚ કુરુતે॒ મન॑સો હ॒વિર॒સીત્યા॑હ સ્વ॒ગાકૃ॑ત્યૈ॒ ગાત્રા॑ણા-ન્તે ગાત્ર॒ભાજો॑ ભૂયા॒સ્મેત્યા॑હા॒ ઽઽશિષ॑મે॒વૈતામા શા᳚સ્તે॒ તસ્યૈ॒ વા એ॒તસ્યા॒ એક॑મે॒વા-દે॑વયજનં॒ યઁદાલ॑બ્ધાયા-મ॒ભ્રો [-મ॒ભ્રઃ, ભવ॑તિ॒] 13
ભવ॑તિ॒ યદાલ॑બ્ધાયામ॒ભ્ર-સ્સ્યાદ॒ફ્સુ વા᳚પ્રવે॒શયે॒-થ્સર્વાં᳚-વાઁ॒ પ્રાશ્ઞી॑યા॒દ્યદ॒ફ્સુ પ્ર॑વે॒શયે᳚દ્યજ્ઞવેશ॒સ-ઙ્કુ॑ર્યા॒-થ્સર્વા॑મે॒વ પ્રાશ્ઞી॑યાદિન્દ્રિ॒યમે॒વા-ઽઽત્મ-ન્ધ॑-ત્તે॒ સા વા એ॒ષા ત્ર॑યા॒ણામે॒વાવ॑ રુદ્ધા સંવઁથ્સર॒સદ॑-સ્સહસ્રયા॒જિનો॑ ગૃહમે॒ધિન॒સ્ત એ॒વૈતયા॑ યજેર॒-ન્તેષા॑મે॒વૈષા-ઽઽપ્તા ॥ 14 ॥
(યથ્ – સ્વેન॑ – સારસ્વ॒તીમા લ॑ભેત॒ યઃ – કામા॑ય ત્વા॒ – કામો – ઽપ॒ ઇત્ય॒ – ભ્રો – દ્વિચ॑ત્વારિગ્મ્શચ્ચ) (અ. 3)
ચિ॒ત્ત-ઞ્ચ॒ ચિત્તિ॒શ્ચા ઽઽકૂ॑ત॒-ઞ્ચા-ઽઽકૂ॑તિશ્ચ॒ વિજ્ઞા॑ત-ઞ્ચ વિ॒જ્ઞાન॑-ઞ્ચ॒ મન॑શ્ચ॒ શક્વ॑રીશ્ચ॒ દર્શ॑શ્ચ પૂ॒ર્ણમા॑સશ્ચ બૃ॒હચ્ચ॑ રથન્ત॒ર-ઞ્ચ॑ પ્ર॒જાપ॑તિ॒ર્જયા॒નિન્દ્રા॑ય॒ વૃષ્ણે॒ પ્રાય॑ચ્છદુ॒ગ્રઃ પૃ॑ત॒નાજ્યે॑ષુ॒ તસ્મૈ॒ વિશ॒-સ્સમ॑નમન્ત॒ સર્વા॒-સ્સ ઉ॒ગ્ર-સ્સહિ હવ્યો॑ બ॒ભૂવ॑દેવાસુ॒રા-સ્સંયઁ॑ત્તા આસ॒ન્થ્સ ઇન્દ્રઃ॑ પ્ર॒જાપ॑તિ॒મુપા॑ ધાવ॒-ત્તસ્મા॑ એ॒તાઞ્જયા॒-ન્પ્રાય॑ચ્છ॒-ત્તાન॑જુહો॒-ત્તતો॒ વૈ દે॒વા અસુ॑રાનજય॒ન્॒. યદજ॑ય॒-ન્તજ્જયા॑ના-ઞ્જય॒ત્વગ્ગ્ સ્પર્ધ॑માનેનૈ॒તે હો॑ત॒વ્યા॑ જય॑ત્યે॒વ તા-મ્પૃત॑નામ્ ॥ 15 ॥
(ઉપ॒ – પઞ્ચ॑વિગ્મ્શતિશ્ચ) (અ. 4)
અ॒ગ્નિર્ભૂ॒તાના॒મધિ॑પતિ॒-સ્સમા॑-ઽવ॒ત્વિન્દ્રો᳚ જ્યે॒ષ્ઠાનાં᳚-યઁ॒મઃ પૃ॑થિ॒વ્યા વા॒યુર॒ન્તરિ॑ક્ષસ્ય॒ સૂર્યો॑દિ॒વશ્ચ॒ન્દ્રમા॒ નક્ષ॑ત્રાણા॒-મ્બૃહ॒સ્પતિ॒ર્બ્રહ્મ॑ણો મિ॒ત્ર-સ્સ॒ત્યાનાં॒-વઁરુ॑ણો॒-ઽપાગ્મ્ સ॑મુ॒દ્ર-સ્સ્રો॒ત્યાના॒મન્ન॒ગ્મ્॒ સામ્રા᳚જ્યાના॒મધિ॑પતિ॒ તન્મા॑-ઽવતુ॒ સોમ॒ ઓષ॑ધીનાગ્મ્ સવિ॒તા પ્ર॑સ॒વાનાગ્મ્॑ રુ॒દ્રઃ પ॑શૂ॒ના-ન્ત્વષ્ટા॑ રૂ॒પાણાં॒-વિઁષ્ણુઃ॒ પર્વ॑તાના-મ્મ॒રુતો॑ ગ॒ણાના॒મધિ॑પતય॒સ્તે મા॑વન્તુ॒ પિત॑રઃ પિતામહાઃ પરે-ઽવરે॒ તતા᳚સ્તતામહા ઇ॒હ મા॑-ઽવત । અ॒સ્મિ-ન્બ્રહ્મ॑ન્ન॒સ્મિન્ ક્ષ॒ત્રે᳚-ઽસ્યા-મા॒શિષ્ય॒સ્યા-મ્પુ॑રો॒ધાયા॑મ॒સ્મિન્-કર્મ॑ન્ન॒સ્યા-ન્દે॒વહૂ᳚ત્યામ્ ॥ 16 ॥
(અ॒વ॒રે॒ – સ॒પ્તદ॑શ ચ) (અ. 5)
દે॒વા વૈ યદ્ય॒જ્ઞે-ઽકુ॑ર્વત॒ તદસુ॑રા અકુર્વત॒ તે દે॒વા એ॒તાન॑ભ્યાતા॒નાન॑પશ્ય॒ન્- તાન॒ભ્યાત॑ન્વત॒ યદ્દે॒વાના॒-ઙ્કર્મા-ઽઽસી॒દાર્ધ્ય॑ત॒ તદ્યદસુ॑રાણા॒-ન્ન તદા᳚ર્ધ્યત॒ યેન॒ કર્મ॒ણેર્થ્સે॒-ત્તત્ર॑ હોત॒વ્યા॑ ઋ॒દ્ધ્નોત્યે॒વ તેન॒ કર્મ॑ણા॒ યદ્વિશ્વે॑ દે॒વા-સ્સ॒મભ॑ર॒-ન્તસ્મા॑-દભ્યાતા॒ના વૈ᳚શ્વદે॒વાયત્-પ્ર॒જાપ॑તિ॒ર્જયા॒-ન્પ્રાય॑ચ્છ॒-ત્તસ્મા॒જ્જયાઃ᳚ પ્રાજાપ॒ત્યા [પ્રાજાપ॒ત્યાઃ, ય-દ્રા᳚ષ્ટ્ર॒ભૃદ્ભી॑] 17
ય-દ્રા᳚ષ્ટ્ર॒ભૃદ્ભી॑ રા॒ષ્ટ્રમા-ઽદ॑દત॒ ત-દ્રા᳚ષ્ટ્ર॒ભૃતાગ્મ્॑ રાષ્ટ્રભૃ॒ત્ત્વ-ન્તે દે॒વા અ॑ભ્યાતા॒નૈરસુ॑રાન॒ભ્યાત॑ન્વત॒ જયૈ॑રજયન્-રાષ્ટ્ર॒ભૃદ્ભી॑ રા॒ષ્ટ્રમા-ઽદ॑દત॒ યદ્દે॒વા અ॑ભ્યાતા॒નૈરસુ॑રાન॒ભ્યાત॑ન્વત॒ તદ॑ભ્યાતા॒નાના॑મભ્યાતાન॒ત્વં-યઁજ્જયૈ॒રજ॑ય॒-ન્તજ્જયા॑ના-ઞ્જય॒ત્વં-યઁ-દ્રા᳚ષ્ટ્ર॒ભૃદ્ભી॑ રા॒ષ્ટ્રમા-ઽદ॑દત॒ ત-દ્રા᳚ષ્ટ્ર॒ભૃતાગ્મ્॑ રાષ્ટ્રભૃ॒ત્ત્વ-ન્તતો॑ દે॒વા અભ॑વ॒-ન્પરા-ઽસુ॑રા॒ યો ભ્રાતૃ॑વ્યવા॒ન્-થ્સ્યા-થ્સ એ॒તાન્ જુ॑હુયાદભ્યાતા॒નૈરે॒વ ભ્રાતૃ॑વ્યાન॒ભ્યાત॑નુતે॒ જયૈ᳚ર્જયતિ રાષ્ટ્ર॒ભૃદ્ભી॑ રા॒ષ્ટ્રમા દ॑ત્તે॒ ભવ॑ત્યા॒ત્મના॒ પરા᳚-ઽસ્ય॒ ભ્રાતૃ॑વ્યો ભવતિ ॥ 18 ॥
(પ્રા॒જા॒પ॒ત્યાઃ-સો᳚-ઽ-ષ્ટા દ॑શ ચ) (અ. 6)
ઋ॒તા॒ષા-ડૃ॒તધા॑મા॒-ઽગ્નિ-ર્ગ॑ન્ધ॒ર્વસ્ત-સ્યૌષ॑ધયો-ઽફ્સ॒રસ॒ ઊર્જો॒ નામ॒ સ ઇ॒દ-મ્બ્રહ્મ॑ ક્ષ॒ત્ર-મ્પા॑તુ॒ તા ઇ॒દ-મ્બ્રહ્મ॑ ક્ષ॒ત્ર-મ્પા᳚ન્તુ॒ તસ્મૈ॒ સ્વાહા॒ તાભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ સગ્મ્હિ॒તો વિ॒શ્વસા॑મા॒ સૂર્યો॑ ગન્ધ॒ર્વ-સ્તસ્ય॒ મરી॑ચયો-ઽફ્સ॒રસ॑ આ॒યુવ॑-સ્સુષુ॒મ્ન-સ્સૂર્ય॑ રશ્મિ-શ્ચ॒ન્દ્રમા॑ ગન્ધ॒ર્વ-સ્તસ્ય॒ નક્ષ॑ત્રાણ્ય-ફ્સ॒રસો॑ બે॒કુર॑યોભુ॒જ્યુ-સ્સુ॑પ॒ર્ણો ય॒જ્ઞો ગ॑ન્ધ॒ર્વ-સ્તસ્ય॒ દક્ષિ॑ણા અપ્સ॒રસ॑ સ્ત॒વાઃ પ્ર॒જાપ॑તિ-ર્વિ॒શ્વક॑ર્મા॒ મનો॑ [મનઃ॑, ગ॒ન્ધ॒ર્વસ્તસ્ય॑-ર્ખ્સા॒માન્ય॑-ફ્સ॒રસો॒] 19
ગન્ધ॒ર્વસ્તસ્ય॑-ર્ખ્સા॒માન્ય॑-ફ્સ॒રસો॒ વહ્ન॑યૈષિ॒રો વિ॒શ્વવ્ય॑ચા॒ વાતો॑ ગન્ધ॒ર્વ-સ્તસ્યા-ઽઽપો᳚ ઽફ્સ॒રસો॑ મુ॒દાભુવ॑નસ્ય પતે॒ યસ્ય॑ત ઉ॒પરિ॑ ગૃ॒હા ઇ॒હ ચ॑ । સ નો॑ રા॒સ્વાજ્યા॑નિગ્મ્ રા॒યસ્પોષગ્મ્॑ સુ॒વીર્યગ્મ્॑ સંવઁથ્સ॒રીણાગ્॑ સ્વ॒સ્તિમ્ ॥ પ॒ર॒મે॒ષ્ઠ્યધિ॑પતિ-ર્મૃ॒ત્યુ-ર્ગ॑ન્ધ॒ર્વ-સ્તસ્ય॒ વિશ્વ॑મપ્સ॒રસો॒ ભુવ॑-સ્સુક્ષિ॒તિઃ- સુભૂ॑તિ-ર્ભદ્ર॒કૃ-થ્સુવ॑ર્વા-ન્પ॒ર્જન્યો॑ ગન્ધ॒ર્વ-સ્તસ્ય॑ વિ॒દ્યુતો᳚ ઽફ્સ॒રસો॒ રુચો॑ દૂ॒રે હે॑તિ-રમૃડ॒યો [દૂ॒રે હે॑તિ-રમૃડ॒યઃ, મૃ॒ત્યુર્ગ॑ન્ધ॒ર્વ-સ્તસ્ય॑] 20
મૃ॒ત્યુર્ગ॑ન્ધ॒ર્વ-સ્તસ્ય॑ પ્ર॒જા અ॑ફ્સ॒રસો॑ ભી॒રુવ॒શ્ચરુઃ॑ કૃપણ કા॒શી કામો॑ ગન્ધ॒ર્વ-સ્તસ્યા॒ધયો᳚ ઽફ્સ॒રસ॑-શ્શો॒ચય॑ન્તી॒ર્નામ॒ સ ઇ॒દ-મ્બ્રહ્મ॑ ક્ષ॒ત્ર-મ્પા॑ત॒ તા ઇ॒દ-મ્બ્રહ્મ॑ ક્ષ॒ત્ર-મ્પા᳚ન્તુ॒ તસ્મૈ॒ સ્વાહા॒ તાભ્ય॒-સ્સ્વાહા॒ સ નો॑ ભુવનસ્ય પતે॒ યસ્ય॑ત ઉ॒પરિ॑ ગૃ॒હા ઇ॒હ ચ॑ । ઉ॒રુ બ્ર॒હ્મ॑ણે॒-ઽસ્મૈ ક્ષ॒ત્રાય॒ મહિ॒ શર્મ॑ યચ્છ ॥ 21 ॥
(મનો॑ – ઽમૃડ॒યઃ – ષટ્ચ॑ત્વારિગ્મ્શચ્ચ) (અ. 7)
રા॒ષ્ટ્રકા॑માય હોત॒વ્યા॑ રા॒ષ્ટ્રં-વૈઁ રા᳚ષ્ટ્ર॒ભૃતો॑ રા॒ષ્ટ્રેણૈ॒વાસ્મૈ॑ રા॒ષ્ટ્રમવ॑ રુન્ધે રા॒ષ્ટ્રમે॒વ ભ॑વત્યા॒ત્મને॑ હોત॒વ્યા॑ રા॒ષ્ટ્રં-વૈઁ રા᳚ષ્ટ્ર॒ભૃતો॑ રા॒ષ્ટ્ર-મ્પ્ર॒જા રા॒ષ્ટ્ર-મ્પ॒શવો॑ રા॒ષ્ટ્રં-યઁચ્છ્રેષ્ઠો॒ ભવ॑તિ રા॒ષ્ટ્રેણૈ॒વ રા॒ષ્ટ્રમવ॑ રુન્ધે॒ વસિ॑ષ્ઠ-સ્સમા॒નાના᳚-મ્ભવતિ॒ ગ્રામ॑કામાય હોત॒વ્યા॑ રા॒ષ્ટ્રં-વૈઁ રા᳚ષ્ટ્ર॒ભૃતો॑ રા॒ષ્ટ્રગ્મ્ સ॑જા॒તા રા॒ષ્ટ્રેણૈ॒વાસ્મૈ॑ રા॒ષ્ટ્રગ્મ્ સ॑જા॒તાનવ॑ રુન્ધે ગ્રા॒- [રુન્ધે ગ્રા॒મી, એ॒વ ભ॑વત્યધિ॒દેવ॑ને] 22
-મ્યે॑વ ભ॑વત્યધિ॒દેવ॑ને જુહોત્યધિ॒દેવ॑ન એ॒વાસ્મૈ॑ સજા॒તાનવ॑ રુન્ધે॒ ત એ॑ન॒મવ॑રુદ્ધા॒ ઉપ॑ તિષ્ઠન્તે રથમુ॒ખ ઓજ॑સ્કામસ્ય હોત॒વ્યા॑ ઓજો॒ વૈ રા᳚ષ્ટ્ર॒ભૃત॒ ઓજો॒ રથ॒ ઓજ॑સૈ॒વાસ્મા॒ ઓજો-ઽવ॑ રુન્ધ ઓજ॒સ્વ્યે॑વ ભ॑વતિ॒ યો રા॒ષ્ટ્રાદપ॑ભૂત॒-સ્સ્યા-ત્તસ્મૈ॑ હોત॒વ્યા॑ યાવ॑ન્તો-ઽસ્ય॒ રથા॒-સ્સ્યુસ્તા-ન્બ્રૂ॑યા-દ્યુ॒ન્ધ્વમિતિ॑ રા॒ષ્ટ્રમે॒વા-ઽસ્મૈ॑ યુન॒- [રા॒ષ્ટ્રમે॒વા-ઽસ્મૈ॑ યુનક્તિ, આહુ॑તયો॒ વા] 23
-ક્ત્યાહુ॑તયો॒ વા એ॒તસ્યાકૢ॑પ્તા॒ યસ્ય॑ રા॒ષ્ટ્ર-ન્ન કલ્પ॑તે સ્વર॒થસ્ય॒ દક્ષિ॑ણ-ઞ્ચ॒ક્ર-મ્પ્ર॒વૃહ્ય॑ ના॒ડીમ॒ભિ જુ॑હુયા॒દાહુ॑તીરે॒વાસ્ય॑ કલ્પયતિ॒ તા અ॑સ્ય॒ કલ્પ॑માના રા॒ષ્ટ્રમનુ॑ કલ્પતે સઙ્ગ્રા॒મે સંયઁ॑ત્તે હોત॒વ્યા॑ રા॒ષ્ટ્રં-વૈઁ રા᳚ષ્ટ્ર॒ભૃતો॑ રા॒ષ્ટ્રે ખલુ॒ વા એ॒તે વ્યાય॑ચ્છન્તે॒ યે સ॑ઙ્ગ્રા॒મગ્મ્ સં॒-યઁન્તિ॒ યસ્ય॒ પૂર્વ॑સ્ય॒ જુહ્વ॑તિ॒ સ એ॒વ ભ॑વતિ॒ જય॑તિ॒ તગ્મ્ સ॑ગ્રા॒મ્મ-મ્મા᳚ન્ધુ॒ક ઇ॒દ્ધ્મો [ઇ॒દ્ધ્મઃ, ભ॒વ॒ત્યઙ્ગા॑રા] 24
ભ॑વ॒ત્યઙ્ગા॑રા એ॒વ પ્ર॑તિ॒વેષ્ટ॑માના અ॒મિત્રા॑ણામસ્ય॒ સેના॒-મ્પ્રતિ॑વેષ્ટયન્તિ॒ ય ઉ॒ન્માદ્યે॒-ત્તસ્મૈ॑ હોત॒વ્યા॑ ગન્ધર્વાફ્સ॒રસો॒ વા એ॒તમુન્મા॑દયન્તિ॒ ય ઉ॒ન્માદ્ય॑ત્યે॒તે ખલુ॒ વૈ ગ॑ન્ધર્વાફ્સ॒રસો॒ યદ્રા᳚ષ્ટ્ર॒ભૃત॒સ્તસ્મૈ॒ સ્વાહા॒ તાભ્ય॒-સ્સ્વાહેતિ॑ જુહોતિ॒ તેનૈ॒વૈના᳚ઞ્છમયતિ॒ નૈય॑ગ્રોધ॒ ઔદુ॑મ્બર॒ આશ્વ॑ત્થઃ॒ પ્લાક્ષ॒ ઇતી॒દ્ધ્મો ભ॑વત્યે॒તે વૈ ગ॑ન્ધર્વાફ્સ॒રસા᳚-ઙ્ગૃ॒હા-સ્સ્વ એ॒વૈના॑- [એ॒વૈનાન્॑, આ॒યત॑ને] 25
-ના॒યત॑ને શમયત્યભિ॒ચર॑તા પ્રતિલો॒મગ્મ્ હો॑ત॒વ્યાઃ᳚ પ્રા॒ણાને॒વાસ્ય॑ પ્ર॒તીચઃ॒ પ્રતિ॑ યૌતિ॒ ત-ન્તતો॒ યેન॒ કેન॑ ચ સ્તૃણુતે॒ સ્વકૃ॑ત॒ ઇરિ॑ણે જુહોતિ પ્રદ॒રે વૈ॒તદ્વા અ॒સ્યૈ નિર્-ઋ॑તિગૃહીત॒-ન્નિર્-ઋ॑તિગૃહીત એ॒વૈન॒-ન્નિર્-ઋ॑ત્યા ગ્રાહયતિ॒ યદ્વા॒ચઃ ક્રૂ॒ર-ન્તેન॒ વષ॑-ટ્કરોતિ વા॒ચ એ॒વૈન॑-ઙ્ક્રૂ॒રેણ॒ પ્રવૃ॑શ્ચતિ તા॒જગાર્તિ॒માર્ચ્છ॑તિ॒ યસ્ય॑ કા॒મયે॑તા॒ન્નાદ્ય॒- [કા॒મયે॑તા॒ન્નાદ્ય᳚મ્, આ દ॑દી॒યેતિ॒] 26
-મા દ॑દી॒યેતિ॒ તસ્ય॑ સ॒ભાયા॑મુત્તા॒નો નિ॒પદ્ય॒ ભુવ॑નસ્ય પત॒ ઇતિ॒ તૃણા॑નિ॒ સ-ઙ્ગૃ॑હ્ણીયા-ત્પ્ર॒જાપ॑તિ॒ર્વૈ ભુવ॑નસ્ય॒ પતિઃ॑ પ્ર॒જાપ॑તિનૈ॒વાસ્યા॒ન્નાદ્ય॒મા દ॑ત્ત ઇ॒દમ॒હમ॒મુષ્યા॑ ઽઽમુષ્યાય॒ણસ્યા॒ન્નાદ્યગ્મ્॑ હરા॒મીત્યા॑હા॒ન્નાદ્ય॑મે॒વાસ્ય॑ હરતિ ષ॒ડ્ભિર્હ॑રતિ॒ ષડ્વા ઋ॒તવઃ॑ પ્ર॒જાપ॑તિનૈ॒વાસ્યા॒-ન્નાદ્ય॑મા॒દાય॒ર્તવો᳚ ઽસ્મા॒ અનુ॒ પ્રય॑ચ્છન્તિ॒ [પ્રય॑ચ્છન્તિ, યો જ્યે॒ષ્ઠબ॑ન્ધુ॒-] 27
યો જ્યે॒ષ્ઠબ॑ન્ધુ॒-રપ॑ ભૂત॒-સ્સ્યા-ત્તગ્ગ્સ્થલે॑-ઽવ॒સાય્ય॑ બ્રહ્મૌદ॒ન-ઞ્ચતુ॑-શ્શરાવ-મ્પ॒ક્ત્વા તસ્મૈ॑ હોત॒વ્યા॑ વર્ષ્મ॒ વૈ રા᳚ષ્ટ્ર॒ભૃતો॒ વષ્મ॒ સ્થલં॒-વઁર્ષ્મ॑ણૈ॒વૈનં॒-વઁષ્મ॑ સમા॒નાના᳚-ઙ્ગમયતિ॒ ચતુ॑-શ્શરાવો ભવતિ દિ॒ક્ષ્વે॑વ પ્રતિ॑તિષ્ઠતિ ક્ષી॒રે ભ॑વતિ॒ રુચ॑મે॒વાસ્મિ॑-ન્દધા॒ત્યુદ્ધ॑રતિ શૃત॒ત્વાય॑ સ॒ર્પિષ્વા᳚-ન્ભવતિ મેદ્ધ્ય॒ત્વાય॑ ચ॒ત્વાર॑ આર્ષે॒યાઃ પ્રા-ઽશ્ઞ॑ન્તિ દિ॒શામે॒વ જ્યોતિ॑ષિ જુહોતિ ॥ 28 ॥
(ગ્રા॒મી – યુ॑નક્તી॒ – ધ્મઃ – સ્વ એ॒વૈના॑ – ન॒ન્નાદ્યં॑ – યઁચ્છ॒ન્ત્યે – કા॒ન્ન પ॑ઞ્ચા॒શચ્ચ॑) (અ. 8)
દેવિ॑કા॒ નિવ॑ર્પે-ત્પ્ર॒જાકા॑મ॒શ્છન્દાગ્મ્॑સિ॒ વૈ દેવિ॑કા॒શ્છન્દાગ્મ્॑સીવ॒ ખલુ॒ વૈ પ્ર॒જાશ્છન્દો॑ભિરે॒વાસ્મૈ᳚ પ્ર॒જાઃ પ્રજ॑નયતિ પ્રથ॒મ-ન્ધા॒તાર॑-ઙ્કરોતિ મિથુ॒ની એ॒વ તેન॑ કરો॒ત્યન્વે॒વાસ્મા॒ અનુ॑મતિર્મન્યતે રા॒તે રા॒કા પ્ર સિ॑નીવા॒લી જ॑નયતિ પ્ર॒જાસ્વે॒વ પ્રજા॑તાસુ કુ॒હ્વા॑ વાચ॑-ન્દધાત્યે॒તા એ॒વ નિવ॑ર્પે-ત્પ॒શુકા॑મ॒શ્છન્દાગ્મ્॑સિ॒ વૈ દેવિ॑કા॒શ્છન્દાગ્મ્॑સી- [દેવિ॑કા॒શ્છન્દાગ્મ્॑સિ, ઇ॒વ॒ ખલુ॒ વૈ] 29
-વ॒ ખલુ॒ વૈ પ॒શવ॒શ્છન્દો॑ભિરે॒વાસ્મૈ॑ પ॒શૂ-ન્પ્રજ॑નયતિ પ્રથ॒મ-ન્ધા॒તાર॑-ઙ્કરોતિ॒ પ્રૈવ તેન॑ વાપય॒ત્યન્વે॒વાસ્મા॒ અનુ॑મતિર્મન્યતે રા॒તે રા॒કા પ્ર સિ॑નીવા॒લી જ॑નયતિ પ॒શૂને॒વ પ્રજા॑તાન્ કુ॒હ્વા᳚ પ્રતિ॑ષ્ઠાપયત્યે॒તા એ॒વ નિર્વ॑પે॒-દ્ગ્રામ॑કામ॒શ્છન્દાગ્મ્॑સિ॒ વૈ દેવિ॑કા॒શ્છન્દાગ્મ્॑સી વ॒ ખલુ॒ વૈ ગ્રામ॒શ્છન્દો॑ભિરે॒વાસ્મૈ॒ ગ્રામ॒- [ગ્રામ᳚મ્, અવ॑ રુન્ધે] 30
-મવ॑ રુન્ધે મદ્ધ્ય॒તો ધા॒તાર॑-ઙ્કરોતિ મદ્ધ્ય॒ત એ॒વૈન॒-ઙ્ગ્રામ॑સ્ય દધાત્યે॒તા એ॒વ નિર્વ॑પે॒જ્જ્યોગા॑મયાવી॒ છન્દાગ્મ્॑સિ॒ વૈ દેવિ॑કા॒શ્છન્દાગ્મ્॑સિ॒ ખલુ॒ વા એ॒તમ॒ભિ મ॑ન્યન્તે॒ યસ્ય॒ જ્યોગા॒મય॑તિ॒ છન્દો॑ભિરે॒વૈન॑-મગ॒દ-ઙ્ક॑રોતિ મદ્ધ્ય॒તો ધા॒તાર॑-ઙ્કરોતિ મદ્ધ્ય॒તો વા એ॒તસ્યાકૢ॑પ્તં॒-યઁસ્ય॒ જ્યોગા॒મય॑તિ મદ્ધ્ય॒ત એ॒વાસ્ય॒ તેન॑ કલ્પયત્યે॒તા એ॒વ નિ- [ એ॒વ નિઃ, વ॒પે॒દ્યં-યઁ॒જ્ઞો] 31
-ર્વ॑પે॒દ્યં-યઁ॒જ્ઞો નોપ॒નમે॒ચ્છન્દાગ્મ્॑સિ॒ વૈ દેવિ॑કા॒શ્છન્દાગ્મ્॑સિ॒ ખલુ॒ વા એ॒ત-ન્નોપ॑ નમન્તિ॒ યં-યઁ॒જ્ઞો નોપ॒નમ॑તિ પ્રથ॒મ-ન્ધા॒તાર॑-ઙ્કરોતિ મુખ॒ત એ॒વાસ્મૈ॒ છન્દાગ્મ્॑સિ દધા॒ત્યુપૈ॑નં-યઁ॒જ્ઞો ન॑મત્યે॒તા એ॒વ નિવ॑ર્પેદીજા॒નશ્છન્દાગ્મ્॑સિ॒ વૈ દેવિ॑કા યા॒તયા॑માનીવ॒ ખલુ॒ વા એ॒તસ્ય॒ છન્દાગ્મ્॑સિ॒ ય ઈ॑જા॒ન ઉ॑ત્ત॒મ-ન્ધા॒તાર॑-ઙ્કરો- [ઉ॑ત્ત॒મ-ન્ધા॒તાર॑-ઙ્કરોતિ, ઉ॒પરિ॑ષ્ટાદે॒વાસ્મૈ॒] 32
-ત્યુ॒પરિ॑ષ્ટાદે॒વાસ્મૈ॒ છન્દા॒ગ્॒સ્યયા॑તયામા॒ન્યવ॑ રુન્ધ॒ ઉપૈ॑ન॒મુત્ત॑રો ય॒જ્ઞો ન॑મત્યે॒તા એ॒વ નિવ॑ર્પે॒દ્ય-મ્મે॒ધા નોપ॒નમે॒ચ્છન્દાગ્મ્॑સિ॒ વૈ દેવિ॑કા॒શ્છન્દાગ્મ્॑સિ॒ ખલુ॒ વા એ॒ત-ન્નોપ॑ નમન્તિ॒ ય-મ્મે॒ધા નોપ॒નમ॑તિ પ્રથ॒મ-ન્ધા॒તાર॑-ઙ્કરોતિ મુખ॒ત એ॒વાસ્મૈ॒ છન્દાગ્મ્॑સિ દધા॒ત્યુપૈ॑ન-મ્મે॒ધા ન॑મત્યે॒તા એ॒વ નિવ॑ર્પે॒- [નિવ॑ર્પેત્, રુક્કા॑મ॒શ્છન્દાગ્મ્॑સિ॒ વૈ] 33
-દ્રુક્કા॑મ॒શ્છન્દાગ્મ્॑સિ॒ વૈ દેવિ॑કા॒શ્છન્દાગ્મ્॑સીવ॒ ખલુ॒ વૈ રુક્ છન્દો॑ભિરે॒વાસ્મિ॒-ન્રુચ॑-ન્દધાતિક્ષી॒રે ભ॑વન્તિ॒ રુચ॑મે॒વાસ્મિ॑-ન્દધતિ મદ્ધ્ય॒તો ધા॒તાર॑-ઙ્કરોતિ મદ્ધ્ય॒ત એ॒વૈનગ્મ્॑ રુ॒ચો દ॑ધાતિગાય॒ત્રી વા અનુ॑મતિસ્ત્રિ॒ષ્ટુગ્રા॒કા જગ॑તી સિનીવા॒લ્ય॑નુ॒ષ્ટુપ્ કુ॒હૂર્ધા॒તા વ॑ષટ્કા॒રઃ પૂ᳚ર્વપ॒ક્ષો રા॒કા-ઽપ॑રપ॒ક્ષઃ કુ॒હૂર॑માવા॒સ્યા॑ સિનીવા॒લી પૌ᳚ર્ણમા॒સ્યનુ॑મતિશ્ચ॒ન્દ્રમા॑ ધા॒તા-ઽષ્ટૌ [ ] 34
વસ॑વો॒-ઽષ્ટાક્ષ॑રા ગાય॒ત્ર્યેકા॑દશ રુ॒દ્રા એકા॑દશાક્ષરા ત્રિ॒ષ્ટુબ્ દ્વાદ॑શા-ઽઽદિ॒ત્યા દ્વાદ॑શાક્ષરા॒ જગ॑તી પ્ર॒જાપ॑તિરનુ॒ષ્ટુબ્ ધા॒તા વ॑ષટ્કા॒ર એ॒તદ્વૈ દેવિ॑કા॒-સ્સર્વા॑ણિ ચ॒ છન્દાગ્મ્॑સિ॒ સર્વા᳚શ્ચ દે॒વતા॑ વષટ્કા॒રસ્તા ય-થ્સ॒હ સર્વા॑ નિ॒ર્વપે॑દીશ્વ॒રા એ॑ન-મ્પ્ર॒દહો॒ દ્વે પ્ર॑થ॒મે નિ॒રુપ્ય॑ ધા॒તુસ્તૃ॒તીય॒-ન્નિવ॑ર્પે॒-ત્તથો॑ એ॒વોત્ત॑રે॒ નિવ॑ર્પે॒-ત્તથૈ॑ન॒-ન્ન પ્રદ॑હ॒ન્ત્ય થો॒ યસ્મૈ॒ કામા॑ય નિરુ॒પ્યન્તે॒ તમે॒વા-ઽઽભિ॒રુપા᳚-ઽઽપ્નોતિ ॥ 35 ॥
(પ॒શુકા॑મ॒શ્છન્દાગ્મ્॑સિ॒ વૈ દેવિ॑કા॒શ્છન્દાગ્મ્॑સિ॒-ગ્રામં॑-કલ્પયત્યે॒તા એ॒વ નિ-રુ॑ત્ત॒મન્ધા॒તાર॑-ઙ્કરોતિ – મે॒ધા ન॑મત્યે॒તા એ॒વ નિર્વ॑પે – દ॒ષ્ટૌ – દ॑હન્તિ॒ – નવ॑ ચ) (અ. 9)
(દેવિ॑કાઃ પ્ર॒જાકા॑મો મિથુ॒ની પ॒શુકા॑મઃ॒ પ્રૈવ ગ્રામ॑કામો॒ જ્યોગા॑મયાવી॒ યં-યઁ॒જ્ઞો ય ઈ॑જા॒નો ય-મ્મે॒ધા રુક્કા॑મો॒-ઽષ્ટૌ । દેવિ॑કા ભવન્તિ દધતિ રા॒ષ્ટ્રકા॑માય ભવતિ દધાતિ ।)
વાસ્તો᳚ષ્પતે॒ પ્રતિ॑ જાની હ્ય॒સ્માન્-થ્સ્વા॑વે॒શો અ॑નમી॒વો ભ॑વાનઃ । ય-ત્ત્વેમ॑હે॒ પ્રતિ॒તન્નો॑ જુષસ્વ॒ શન્ન॑ એધિ દ્વિ॒પદે॒ શઞ્ચતુ॑ષ્પદે ॥ વાસ્તો᳚ષ્પતે શ॒ગ્મયા॑ સ॒ગ્મ્॒ સદા॑તે સક્ષી॒મહિ॑ ર॒ણ્વયા॑ ગાતુ॒મત્યા᳚ । આવઃ॒, ક્ષેમ॑ ઉ॒ત યોગે॒ વર॑ન્નો યૂ॒ય-મ્પા॑ત સ્વ॒સ્તિભિ॒-સ્સદા॑નઃ ॥ ય-થ્સા॒ય-મ્પ્રા॑તરગ્નિહો॒ત્ર-ઞ્જુ॒હોત્યા॑હુતીષ્ટ॒કા એ॒વ તા ઉપ॑ ધત્તે॒ [તા ઉપ॑ ધત્તે, યજ॑માનો-ઽહોરા॒ત્રાણિ॒] 36
યજ॑માનો-ઽહોરા॒ત્રાણિ॒ વા એ॒તસ્યેષ્ટ॑કા॒ ય આહિ॑તાગ્નિ॒ર્ય-થ્સા॒ય-મ્પ્રા॑તર્જુ॒હોત્ય॑હોરા॒ત્રાણ્યે॒વા ઽઽપ્ત્વેષ્ટ॑કાઃ કૃ॒ત્વોપ॑ ધત્તે॒ દશ॑ સમા॒નત્ર॑ જુહોતિ॒ દશા᳚ક્ષરા વિ॒રા-ડ્વિ॒રાજ॑મે॒વા-ઽઽપ્ત્વેષ્ટ॑કા-ઙ્કૃ॒ત્વોપ॑ ધ॒ત્તે-ઽથો॑ વિ॒રાજ્યે॒વ ય॒જ્ઞમા᳚પ્નોતિ॒ ચિત્ય॑શ્ચિત્યો-ઽસ્ય ભવતિ॒ તસ્મા॒દ્યત્ર॒ દશો॑ષિ॒ત્વા પ્ર॒યાતિ॒ ત-દ્ય॑જ્ઞવા॒સ્ત્વવા᳚સ્ત્વે॒વ તદ્ય-ત્તતો᳚-ઽર્વા॒ચીનગ્મ્॑ [તદ્ય-ત્તતો᳚-ઽર્વા॒ચીન᳚મ્, રુ॒દ્રઃ ખલુ॒ વૈ] 37
રુ॒દ્રઃ ખલુ॒ વૈ વા᳚સ્તોષ્પ॒તિર્યદહુ॑ત્વા વાસ્તોષ્પ॒તીય॑-મ્પ્રયા॒યા-દ્રુ॒દ્ર એ॑ન-મ્ભૂ॒ત્વા-ઽગ્નિર॑નૂ॒ત્થાય॑ હન્યાદ્વાસ્તોષ્પ॒તીય॑-ઞ્જુહોતિ ભાગ॒ધેયે॑નૈ॒વૈનગ્મ્॑ શમયતિ॒ ના-ઽઽર્તિ॒માર્ચ્છ॑તિ॒ યજ॑માનો॒ યદ્યુ॒ક્તે જુ॑હુ॒યાદ્યથા॒ પ્રયા॑તે॒ વાસ્તા॒વાહુ॑તિ-ઞ્જુ॒હોતિ॑ તા॒દૃગે॒વ તદ્યદયુ॑ક્તે જુહુ॒યાદ્યથા॒ ક્ષેમ॒ આહુ॑તિ-ઞ્જુ॒હોતિ॑ તા॒દૃગે॒વ તદહુ॑તમસ્ય વાસ્તોષ્પ॒તીયગ્ગ્॑ સ્યા॒- [સ્યાત્, દક્ષિ॑ણો] 38
-દ્દક્ષિ॑ણો યુ॒ક્તો ભવ॑તિ સ॒વ્યો-ઽયુ॒ક્તો-ઽથ॑ વાસ્તોષ્પ॒તીય॑-ઞ્જુહોત્યુ॒ભય॑મે॒વા-ઽ ક॒રપ॑રિવર્ગમે॒વૈનગ્મ્॑ શમયતિ॒ યદેક॑યા જુહુ॒યાદ્દ॑ર્વિહો॒મ-ઙ્કુ॑ર્યા-ત્પુરો-ઽનુવા॒ક્યા॑ મ॒નૂચ્ય॑ યા॒જ્ય॑યા જુહોતિ સદેવ॒ત્વાય॒ યદ્ધુ॒ત આ॑દ॒દ્ધ્યા-દ્રુ॒દ્ર-ઙ્ગૃ॒હાન॒ન્વારો॑હયે॒-દ્યદ॑વ॒ક્ષાણા॒ન્યસ॑-મ્પ્રક્ષાપ્ય પ્રયા॒યાદ્યથા॑ યજ્ઞવેશ॒સં-વાઁ॒-ઽઽદહ॑નં-વાઁ તા॒દૃગે॒વ તદ॒યન્તે॒ યોનિ॑ર્-ઋ॒ત્વિય॒ ઇત્ય॒રણ્યો᳚-સ્સ॒મારો॑હય- [ઇત્ય॒રણ્યો᳚-સ્સ॒મારો॑હયતિ, એ॒ષ વા] 39
-ત્યે॒ષ વા અ॒ગ્નેર્યોનિ॒-સ્સ્વ એ॒વૈનં॒-યોઁનૌ॑ સ॒મારો॑હય॒ત્યથો॒ ખલ્વા॑હુ॒ર્યદ॒રણ્યો᳚-સ્સ॒મારૂ॑ઢો॒ નશ્યે॒દુદ॑સ્યા॒ગ્નિ-સ્સી॑દે-ત્પુનરા॒ધેય॑-સ્સ્યા॒દિતિ॒ યા તે॑ અગ્ને ય॒જ્ઞિયા॑ ત॒નૂસ્તયેહ્યા રો॒હેત્યા॒ત્મન્-થ્સ॒મારો॑હયતે॒ યજ॑માનો॒ વા અ॒ગ્નેર્યોનિ॒-સ્સ્વાયા॑મે॒વૈનં॒-યોઁન્યાગ્મ્॑ સ॒મારો॑હયતે ॥ 40 ॥
(ધ॒ત્તે॒-ઽર્વા॒ચીનગ્ગ્॑ -સ્યા-થ્સ॒મારો॑હયતિ॒ -પઞ્ચ॑ચત્વારિગ્મ્શચ્ચ) (અ. 10)
ત્વમ॑ગ્ને બૃ॒હદ્વયો॒ દધા॑સિ દેવ દા॒શુષે᳚ । ક॒વિર્ગૃ॒હપ॑તિ॒ર્યુવા᳚ ॥ હ॒વ્ય॒વાડ॒ગ્નિર॒જરઃ॑ પિ॒તા નો॑ વિ॒ભુર્વિ॒ભાવા॑ સુ॒દૃશી॑કો અ॒સ્મે । સુ॒ગા॒ર્॒હ॒પ॒ત્યા-સ્સમિષો॑ દિદીહ્યસ્મ॒દ્રિય॒ખ્સ-મ્મિ॑મીહિ॒ શ્રવાગ્મ્॑સિ ॥ ત્વ-ઞ્ચ॑ સોમ નો॒ વશો॑ જી॒વાતુ॒-ન્ન મ॑રામહે । પ્રિ॒યસ્તો᳚ત્રો॒ વન॒સ્પતિઃ॑ ॥ બ્ર॒હ્મા દે॒વાના᳚-મ્પદ॒વીઃ ક॑વી॒નામૃષિ॒ર્વિપ્રા॑ણા-મ્મહિ॒ષો મૃ॒ગાણા᳚મ્ । શ્યે॒નો ગૃદ્ધ્રા॑ણા॒ગ્॒ સ્વધિ॑તિ॒ ર્વના॑ના॒ગ્મ્॒ સોમઃ॑ [સોમઃ॑, પ॒વિત્ર॒મત્યે॑તિ॒] 41
પ॒વિત્ર॒મત્યે॑તિ॒ રેભન્ન્॑ ॥ આ વિ॒શ્વદે॑વ॒ગ્મ્॒ સત્પ॑તિગ્મ્ સૂ॒ક્તૈર॒દ્યા વૃ॑ણીમહે । સ॒ત્યસ॑વગ્મ્ સવિ॒તાર᳚મ્ ॥ આસ॒ત્યેન॒ રજ॑સા॒ વર્ત॑માનો નિવે॒શય॑ન્ન॒મૃત॒-મ્મર્ત્ય॑ઞ્ચ । હિ॒ર॒ણ્યયે॑ન સવિ॒તા રથે॒ના-ઽઽ દે॒વોયા॑તિ॒ ભુવ॑ના વિ॒પશ્યન્ન્॑ ॥ યથા॑ નો॒ અદિ॑તિઃ॒ કર॒-ત્પશ્વે॒ નૃભ્યો॒ યથા॒ ગવે᳚ । યથા॑ તો॒કાય॑ રુ॒દ્રિય᳚મ્ ॥ મા ન॑સ્તો॒કે તન॑યે॒ મા ન॒ આયુ॑ષિ॒ મા નો॒ ગોષુ॒ મા [ ] 42
નો॒ અશ્વે॑ષુ રીરિષઃ । વી॒રા-ન્માનો॑ રુદ્ર ભામિ॒તો વ॑ધીર્હ॒વિષ્મ॑ન્તો॒ નમ॑સા વિધેમ તે ॥ ઉ॒દ॒પ્રુતો॒ ન વયો॒ રક્ષ॑માણા॒ વાવ॑દતો અ॒ભ્રિય॑સ્યેવ॒ ઘોષાઃ᳚ । ગિ॒રિ॒ભ્રજો॒ નોર્મયો॒ મદ॑ન્તો॒ બૃહ॒સ્પતિ॑મ॒ભ્ય॑ર્કા અ॑નાવન્ન્ ॥ હ॒ગ્મ્॒સૈરિ॑વ॒ સખિ॑ભિ॒ર્વાવ॑દદ્ભિરશ્મ॒ન્- મયા॑નિ॒ નહ॑ના॒ વ્યસ્યન્ન્॑ । બૃહ॒સ્પતિ॑રભિ॒કનિ॑ક્રદ॒દ્ગા ઉ॒ત પ્રાસ્તૌ॒દુચ્ચ॑ વિ॒દ્વાગ્મ્ અ॑ગાયત્ ॥ એન્દ્ર॑ સાન॒સિગ્મ્ ર॒યિગ્મ્ [ર॒યિમ્, સ॒જિત્વા॑નગ્મ્ સદા॒સહ᳚મ્ ।] 43
સ॒જિત્વા॑નગ્મ્ સદા॒સહ᳚મ્ । વર્ષિ॑ષ્ઠમૂ॒તયે॑ ભર ॥ પ્ર સ॑સાહિષે પુરુહૂત॒ શત્રૂ॒ન્ જ્યેષ્ઠ॑સ્તે॒ શુષ્મ॑ ઇ॒હ રા॒તિર॑સ્તુ । ઇન્દ્રા-ઽઽ ભ॑ર॒ દક્ષિ॑ણેના॒ વસૂ॑નિ॒ પતિ॒-સ્સિન્ધૂ॑નામસિ રે॒વતી॑નામ્ ॥ ત્વગ્મ્ સુ॒તસ્ય॑ પી॒તયે॑ સ॒દ્યો વૃ॒દ્ધો અ॑જાયથાઃ । ઇન્દ્ર॒ જ્યૈષ્ઠ્યા॑ય સુક્રતો ॥ ભુવ॒સ્ત્વમિ॑ન્દ્ર॒ બ્રહ્મ॑ણા મ॒હા-ન્ભુવો॒ વિશ્વે॑ષુ॒ સવ॑નેષુ ય॒જ્ઞિયઃ॑ । ભુવો॒ નૄગ્શ્ચ્યૌ॒ત્નો વિશ્વ॑સ્મિ॒-ન્ભરે॒ જ્યેષ્ઠ॑શ્ચ॒ મન્ત્રો॑ [મન્ત્રઃ॑, વિ॒શ્વ॒ચ॒ર્ષ॒ણે॒ ।] 44
વિશ્વચર્ષણે ॥ મિ॒ત્રસ્ય॑ ચર્ષણી॒ધૃત॒-શ્શ્રવો॑ દે॒વસ્ય॑ સાન॒સિમ્ ।
સ॒ત્ય-ઞ્ચિ॒ત્ર શ્ર॑વસ્તમમ્ ॥ મિ॒ત્રો જનાન્॑ યાતયતિ પ્રજા॒ન-ન્મિ॒ત્રો દા॑ધાર પૃથિ॒વીમુ॒ત દ્યામ્ । મિ॒ત્રઃ કૃ॒ષ્ટીરનિ॑મિષા॒-ઽભિ ચ॑ષ્ટે સ॒ત્યાય॑ હ॒વ્ય-ઙ્ઘૃ॒તવ॑-દ્વિધેમ ॥ પ્રસમિ॑ત્ર॒ મર્તો॑ અસ્તુ॒ પ્રય॑સ્વા॒ન્॒. યસ્ત॑ આદિત્ય॒ શિક્ષ॑તિ વ્ર॒તેન॑ । ન હ॑ન્યતે॒ ન જી॑યતે॒ ત્વોતો॒ નૈન॒મગ્મ્હો॑ અશ્ઞો॒ત્યન્તિ॑તો॒ ન દૂ॒રાત્ ॥ ય- [યત્, ચિ॒દ્ધિ તે॒ વિશો॑] 45
-ચ્ચિ॒દ્ધિ તે॒ વિશો॑ યથા॒ પ્રદે॑વ વરુણ વ્ર॒તમ્ । મિ॒ની॒મસિ॒ દ્યવિ॑દ્યવિ ॥ ય-ત્કિઞ્ચે॒દં-વઁ॑રુણ॒ દૈવ્યે॒ જને॑-ઽભિદ્રો॒હ-મ્મ॑નુ॒ષ્યા᳚શ્ચરા॑મસિ । અચિ॑ત્તી॒ય-ત્તવ॒ ધર્મા॑ યુયોપિ॒મમા ન॒સ્તસ્મા॒ દેન॑સો દેવ રીરિષઃ ॥ કિ॒ત॒વાસો॒ યદ્રિ॑ રિ॒પુર્ન દી॒વિ યદ્વા॑ ઘા સ॒ત્ય મુ॒તયન્ન વિ॒દ્મ । સર્વા॒ તા વિષ્ય॑ શિથિ॒રે વ॑ દે॒વાથા॑ તે સ્યામ વરુણ પ્રિ॒યાસઃ॑ ॥ 46 ॥
(સોમો॒-ગોષુ॒ મા- ર॒યિં – મન્ત્રો॒ -ય-ચ્છિ॑થિ॒રા-સ॒પ્ત ચ॑ ) (અ. 11)
(વિ વા એ॒તસ્યા – ઽઽવા॑યો – ઇ॒મે વૈ – ચિ॒ત્તઞ્ચા॒ – ઽગ્નિર્ભૂ॒તાનાં᳚ – દે॒વા વા અ॑ભ્યાતા॒ના – નૃ॑તા॒ષાડ્ – રા॒ષ્ટ્રકા॑માય॒ – દેવિ॑કા॒ – વાસ્તો᳚ષ્પતે॒ – ત્વમ॑ગ્ને બૃ॒હ – દેકા॑દશ )
(વિ વા એ॒તસ્યે – ત્યા॑હ – મૃ॒ત્યુર્ગ॑ન્ધ॒ર્વો – ઽવ॑ રુન્ધે મદ્ધ્ય॒ત – સ્ત્વમ॑ગ્ને બૃ॒હથ્ – ષટ્ચ॑ત્વારિગ્મ્શત્)
(વિ વા એ॒તસ્ય॑, પ્રિ॒યાસઃ॑ )
॥ હરિઃ॑ ઓમ્ ॥
॥ કૃષ્ણ યજુર્વેદીય તૈત્તિરીય સંહિતાયા-ન્તૃતીયકાણ્ડે ચતુર્થઃ પ્રશ્ન-સ્સમાપ્તઃ ॥