kṛṣṇa yajurvēdīya taittirīya saṃhitāyā-mpañchamakāṇḍē dvitīyaḥ praśnaḥ – chityupakramābhidhānaṃ
ō-nnamaḥ paramātmanē, śrī mahāgaṇapatayē namaḥ,
śrī gurubhyō namaḥ । ha̠ri̠ḥ ōm ॥
viṣṇu̍mukhā̠ vai dē̠vā śChandō̍bhiri̠mā-~ṃllō̠kāna̍napaja̠yya ma̠bhya̍jaya̠n̠.ya-dvi̍ṣṇukra̠mān krama̍tē̠ viṣṇu̍rē̠va bhū̠tvā yaja̍māna̠śChandō̍bhiri̠mā-~ṃllō̠kāna̍napaja̠yyama̠bhi ja̍yati̠ viṣṇō̠ḥ kramō̎-‘sya-bhimāti̠hētyā̍ha gāya̠trī vai pṛ̍thi̠vī traiṣṭu̍bhama̠ntari̍kṣa̠-ñjāga̍tī̠ dyaurānu̍ṣṭubhī̠rdiśa̠ śChandō̍bhirē̠vēmā-~ṃllō̠kān. ya̍thā pū̠rvama̠bhi ja̍yati pra̠jāpa̍tira̠gnima̍sṛjata̠ sō̎-‘smā-thsṛ̠ṣṭaḥ [sō̎-‘smā-thsṛ̠ṣṭaḥ, parā̍ṅai̠tta-] 1
parā̍ṅai̠tta-mē̠tayā ‘nvai̠dakra̍nda̠diti̠ tayā̠ vai sō̎-‘gnēḥ pri̠ya-ndhāmā-‘vā̍rundha̠ yadē̠tāma̠nvāhā̠-gnērē̠vaitayā̎ pri̠ya-ndhāmā-‘va̍ rundha īśva̠rō vā ē̠ṣa parā̎-mpra̠daghō̠ yō vi̍ṣṇukra̠mān krama̍tē chata̠sṛbhi̠rā va̍rtatē cha̠tvāri̠ Chandāgṃ̍si̠ Chandāgṃ̍si̠ khalu̠ vā a̠gnēḥ pri̠yā ta̠nūḥ pri̠yāmē̠vāsya̍ ta̠nuva̍ma̠bhi [ ] 2
?
pa̠ryāva̍rtatē dakṣi̠ṇā pa̠ryāva̍rtatē̠ svamē̠va vī̠rya̍manu̍ pa̠ryāva̍rtatē̠ tasmā̠-ddakṣi̠ṇō-‘rdha̍ ā̠tmanō̍ vī̠ryā̍vatta̠rō-‘thō̍ ādi̠tyasyai̠vā-”vṛta̠manu̍ pa̠ryāva̍rtatē̠ śuna̠śśēpa̠mājī̍garti̠ṃ varu̍ṇō-‘gṛhṇā̠-thsa ē̠tāṃ vā̍ru̠ṇīma̍paśya̠-ttayā̠ vai sa ā̠tmāna̍ṃ varuṇapā̠śāda̍muñcha̠-dvaru̍ṇō̠ vā ē̠ta-ṅgṛ̍hṇāti̠ ya u̠khā-mpra̍timu̠ñchata̠ udu̍tta̠maṃ va̍ruṇa̠pāśa̍-ma̠smadityā̍hā̠-”tmāna̍-mē̠vaitayā̍ [-mē̠vaitayā̎, va̠ru̠ṇa̠pā̠śā-] 3
varuṇapā̠śā-nmu̍ñcha̠tyā tvā̍-‘hārṣa̠mityā̠hā ”hya̍na̠gṃ̠ hara̍ti dhru̠vasti̠ṣṭhā ‘vi̍chāchali̠rityā̍ha̠ prati̍ṣṭhityai̠ viśa̍stvā̠ sarvā̍ vāñCha̠ntvityā̍ha vi̠śaivaina̠gṃ̠ sama̍rdhayatya̠smi-nrā̠ṣṭramadhi̍ śra̠yētyā̍ha rā̠ṣṭramē̠vāsmi̍-ndhru̠vama̍ka̠rya-ṅkā̠mayē̍ta rā̠ṣṭragg syā̠diti̠ ta-mmana̍sā dhyāyē-drā̠ṣṭramē̠va bha̍va̠- [bha̍vati, agrē̍] 4
-tyagrē̍ bṛ̠hannu̠ṣasā̍mū̠rdhvō a̍sthā̠dityā̠hā-‘gra̍mē̠vainagṃ̍ samā̠nānā̎-ṅkarōti nirjagmi̠vā-ntama̍sa̠ ityā̍ha̠ tama̍ ē̠vāsmā̠dapa̍ hanti̠ jyōti̠ṣā- ”gā̠dityā̍ha̠ jyōti̍rē̠vā-smi̍-ndadhāti chata̠sṛbhi̍-ssādayati cha̠tvāri̠ Chandāgṃ̍si̠ Chandō̍bhirē̠vā-‘-ti̍chChandasōtta̠mayā̠ varṣma̠ vā ē̠ṣā Chanda̍sā̠ṃ yadati̍chChandā̠ varṣmai̠vainagṃ̍ samā̠nānā̎-ṅkarōti̠ sadva̍tī [sadva̍tī, bha̠va̠ti̠ sa̠ttvamē̠vaina̍] 5
bhavati sa̠ttvamē̠vaina̍-ṅgamayati vāthsa̠prēṇōpa̍ tiṣṭhata ē̠tēna̠ vai va̍thsa̠prīrbhā̍landa̠nō̎-‘gnēḥ pri̠ya-ndhāmā-‘vā̍-‘rundhā̠-‘gnērē̠vaitēna̍ pri̠ya-ndhāmā-‘va̍ rundha ēkāda̠śa-mbha̍vatyēka̠dhaiva yaja̍mānē vī̠rya̍-ndadhāti̠ stōmē̍na̠ vai dē̠vā a̠smi-~ṃllō̠ka ā̎rdhnuva̠n Chandō̍bhira̠muṣmi̠n-thstōma̍syēva̠ khalu̠ vā ē̠ta-drū̠paṃ ya-dvā̎thsa̠praṃ ya-dvā̎thsa̠prēṇō̍pa̠tiṣṭha̍ta [~ṃya-dvā̎thsa̠prēṇō̍pa̠tiṣṭha̍tē, i̠mamē̠va] 6
i̠mamē̠va tēna̍ lō̠kama̠bhi ja̍yati̠ ya-dvi̍ṣṇukra̠mān krama̍tē̠-‘mumē̠va tairlō̠kama̠bhi ja̍yati pūrvē̠dyuḥ prakrā̍matyuttarē̠dyu-h rupa̍ tiṣṭhatē̠ tasmā̠-dyōgē̠-‘nyāsā̎-mpra̠jānā̠-mmana̠ḥ, kṣēmē̠-‘nyāsā̠-ntasmā̎-dyāyāva̠raḥ, kṣē̠myasyē̍śē̠ tasmā̎-dyāyāva̠raḥ, kṣē̠myama̠ddhyava̍syati mu̠ṣṭī ka̍rōti̠ vācha̍ṃ yachChati ya̠jñasya̠ dhṛtyai̎ ॥ 7 ॥
(sṛ̠ṣṭō̎-‘ – (1̠) bhyē̍ – tayā̍ – bhavati̠ – sadva̍tyu – pa̠tiṣṭha̍tē̠ – dvicha̍tvārigṃśachcha) (a. 1)
anna̍pa̠tē-‘nna̍sya nō dē̠hītyā̍hā̠-gnirvā anna̍pati̠-ssa ē̠vāsmā̠ anna̠-mpraya̍chChatyanamī̠vasya̍ śu̠ṣmiṇa̠ ityā̍hā-ya̠kṣmasyēti̠ vāvaitadā̍ha̠ pra pra̍dā̠tāra̍-ntāriṣa̠ ūrja̍-nnō dhēhi dvi̠padē̠ chatu̍ṣpada̠ ityā̍hā̠-”śiṣa̍mē̠vaitāmā śā̎sta̠ udu̍ tvā̠ viśvē̍ dē̠vā ityā̍ha prā̠ṇā vai viśvē̍ dē̠vāḥ [dē̠vāḥ, prā̠ṇairē̠vaina̠-] 8
prā̠ṇairē̠vaina̠-mudya̍chCha̠tē ‘gnē̠ bhara̍ntu̠ chitti̍bhi̠rityā̍ha̠ yasmā̍ ē̠vaina̍-ñchi̠ttāyō̠dyachCha̍tē̠ tēnai̠vaina̠gṃ̠ sama̍rdhayati chata̠sṛbhi̠rā sā̍dayati cha̠tvāri̠ Chandāgṃ̍si̠ Chandō̍bhirē̠vā-ti̍chChandasōtta̠mayā̠ varṣma̠ vā ē̠ṣā Chanda̍sā̠ṃ yadati̍chChandā̠ varṣmai̠vainagṃ̍ samā̠nānā̎-ṅkarōti̠ sadva̍tī bhavati sa̠ttvamē̠vaina̍-ṅgamayati̠ prēda̍gnē̠ jyōti̍ṣmān [ ] 9
yā̠hītyā̍ha̠ jyōti̍rē̠vāsmi̍-ndadhāti ta̠nuvā̠ vā ē̠ṣa hi̍nasti̠ yagṃ hi̠nasti̠ mā higṃ̍sīsta̠nuvā̎ pra̠jā ityā̍ha pra̠jābhya̍ ē̠vainagṃ̍ śamayati̠ rakṣāgṃ̍si̠ vā ē̠ta-dya̠jñagṃ sa̍chantē̠ yadana̍ u̠thsarja̠-tyakra̍nda̠dityanvā̍ha̠ rakṣa̍sā̠mapa̍hatyā̠ ana̍sā vaha̠n-tyapa̍chiti-mē̠vāsmi̍-ndadhāti̠ tasmā̍dana̠svī cha̍ ra̠thī chāti̍thīnā̠-mapa̍chitatamā̠- [-mapa̍chitatamau, apa̍chitimā-nbhavati̠] 10
-vapa̍chitimā-nbhavati̠ ya ē̠vaṃ vēda̍ sa̠midhā̠-‘gni-ndu̍vasya̠tēti̍ ghṛtānuṣi̠ktāmava̍sitē sa̠midha̠mā da̍dhāti̠ yathā-‘ti̍thaya̠ āga̍tāya sa̠rpiṣva̍dāti̠thya-ṅkri̠yatē̍ tā̠dṛgē̠va ta-dgā̍yatri̠yā brā̎hma̠ṇasya̍ gāya̠trō hi brā̎hma̠ṇastri̠ṣṭubhā̍ rāja̠nya̍sya̠ traiṣṭu̍bhō̠ hi rā̍ja̠nyō̎ ‘phsu bhasma̠ pra vē̍śayatya̠phsuyō̍ni̠rvā a̠gni-ssvāmē̠vaina̠ṃ yōni̍-ṅgamayati ti̠sṛbhi̠ḥ pravē̍śayati tri̠vṛdvā [tri̠vṛdvai, a̠gni-ryāvā̍-] 11
a̠gni-ryāvā̍-nē̠vā-‘gnista-mpra̍ti̠ṣṭhā-ṅga̍mayati̠ parā̠ vā ē̠ṣō̎-‘gniṃ va̍pati̠ yō̎-‘phsu bhasma̍ pravē̠śaya̍ti̠ jyōti̍ṣmatībhyā̠-mava̍ dadhāti̠ jyōti̍rē̠vā-‘smi̍-ndadhāti̠ dvābhyā̠-mprati̍ṣṭhityai̠ parā̠ vā ē̠ṣa pra̠jā-mpa̠śūn va̍pati̠ yō̎-‘phsu bhasma̍ pravē̠śaya̍ti̠ puna̍rū̠rjā sa̠ha ra̠yyēti̠ puna̍ru̠daiti̍ pra̠jāmē̠va pa̠śūnā̠tma-ndha̍ttē̠ puna̍stvā-”di̠tyā [puna̍stvā-”di̠tyāḥ, ru̠drā] 12
ru̠drā vasa̍va̠-ssami̍ndhatā̠-mityā̍hai̠tā vā ē̠ta-ndē̠vatā̠ agrē̠ samai̎mdhata̠ tābhi̍rē̠vaina̠gṃ̠ sami̍ndhē̠ bōdhā̠ sa bō̠dhītyupa̍ tiṣṭhatē bō̠dhaya̍tyē̠vaina̠-ntasmā̎-thsu̠ptvā pra̠jāḥ prabu̍ddhyantē yathāsthā̠namupa̍ tiṣṭhatē̠ tasmā̎-dyathāsthā̠na-mpa̠śava̠ḥ puna̠rētyōpa̍ tiṣṭhantē ॥ 13 ॥
(vai viśvē̍ dē̠vā – jyōti̍ṣmā̠ – napa̍chitatamau – tri̠vṛdvā – ā̍di̠tyā – dvicha̍tvārigṃśachcha) (a. 2)
yāva̍tī̠ vai pṛ̍thi̠vī tasyai̍ ya̠ma ādhi̍patya̠-mparī̍yāya̠ yō vai ya̠ma-ndē̍va̠yaja̍nama̠syā ani̍ryāchyā̠-‘gni-ñchi̍nu̠tē ya̠māyai̍na̠gṃ̠ sa chi̍nu̠tē-‘pē̠tē-tya̠ddhyava̍sāyayati ya̠mamē̠va dē̍va̠yaja̍nama̠syai ni̠ryāchyā̠- ”tmanē̠-‘gni-ñchi̍nuta iṣva̠grēṇa̠ vā a̠syā anā̍mṛta-mi̠chChantō̠ nāvi̍nda̠-ntē dē̠vā ē̠ta-dyaju̍rapaśya̠nnapē̠tēti̠ yadē̠tēnā̎-dhyavasā̠yaya̠- [-dhyavasā̠yaya̍ti, anā̍mṛta] 14
-tyanā̍mṛta ē̠vāgni-ñchi̍nuta̠ uddha̍nti̠ yadē̠vāsyā̍ amē̠ddhya-ntadapa̍ hantya̠pō-‘vō̎kṣati̠ śāntyai̠ sika̍tā̠ ni va̍patyē̠tadvā a̠gnērvai̎śvāna̠rasya̍ rū̠pagṃ rū̠pēṇai̠va vai̎śvāna̠ramava̍ rundha̠ ūṣā̠-nniva̍pati̠ puṣṭi̠rvā ē̠ṣā pra̠jana̍na̠ṃ yadūṣā̠ḥ puṣṭyā̍mē̠va pra̠jana̍nē̠-‘gni-ñchi̍nu̠tē-‘thō̍ sa̠ṃ(2)jñānna̍ ē̠va sa̠ṃ(2)jñānna̠gg̠ hyē̍ta- [hyē̍tat, pa̠śū̠nāṃ yadūṣā̠] 15
-tpa̍śū̠nāṃ yadūṣā̠ dyāvā̍pṛthi̠vī sa̠hā-”stā̠-ntē vi̍ya̠tī a̍brūtā̠mastvē̠va nau̍ sa̠ha ya̠jñiya̠miti̠ yada̠muṣyā̍ ya̠jñiya̠māsī̠-ttada̠syāma̍dadhā̠-tta ūṣā̍ abhava̠n̠ yada̠syā ya̠jñiya̠māsī̠-ttada̠muṣyā̍madadhā̠-ttada̠daścha̠ndrama̍si kṛ̠ṣṇamūṣā̎-nni̠vapa̍nna̠dō dhyā̍yē̠-ddyāvā̍pṛthi̠vyōrē̠va ya̠jñiyē̠-‘gni-ñchi̍nutē̠ ‘yagṃ sō a̠gniriti̍ vi̠śvāmi̍trasya [ ] 16
sū̠kta-mbha̍vatyē̠tēna̠ vai vi̠śvāmi̍trō̠-‘gnēḥ pri̠ya-ndhāmā ‘vā̍rundhā̠gnērē̠vaitēna̍ pri̠ya-ndhāmāva̍ rundhē̠ Chandō̍bhi̠rvai dē̠vā-ssu̍va̠rgaṃ lō̠kamā̍ya̠n chata̍sra̠ḥ prāchī̠rupa̍ dadhāti cha̠tvāri̠ Chandāgṃ̍si̠ Chandō̍bhirē̠va ta-dyaja̍māna-ssuva̠rgaṃ lō̠kamē̍ti̠ tēṣāgṃ̍ suva̠rgaṃ lō̠kaṃ ya̠tā-ndiśa̠-ssama̍vlīyanta̠ tē dvē pu̠rastā̎-thsa̠mīchī̠ upā̍dadhata̠ dvē [ ] 17
pa̠śchā-thsa̠mīchī̠ tābhi̠rvai tēdiśō̍-‘dṛgṃha̠n̠ yaddvē pu̠rastā̎-thsa̠mīchī̍ upa̠dadhā̍ti̠ dvē pa̠śchā-thsa̠mīchī̍ di̠śāṃ vidhṛ̍tyā̠ athō̍ pa̠śavō̠ vai Chandāgṃ̍si pa̠śūnē̠vāsmai̍ sa̠mīchō̍ dadhātya̠ṣṭāvupa̍ dadhātya̠ṣṭākṣa̍rā gāya̠trī gā̍ya̠trō̎-‘gni-ryāvā̍nē̠vāgnista-ñchi̍nutē̠-‘ṣṭāvupa̍ dadhātya̠ṣṭākṣa̍rā gāya̠trī gā̍ya̠trī su̍va̠rgaṃ lō̠kamañja̍sā vēda suva̠rgasya̍ lō̠kasya̠ [lō̠kasya̍, prajñā̎tyai̠] 18
prajñā̎tyai̠ trayō̍daśa lōkampṛ̠ṇā upa̍ dadhā̠tyēka̍vigṃśati̠-ssampa̍dyantē prati̠ṣṭhā vā ē̍kavi̠gṃ̠śaḥ pra̍ti̠ṣṭhā gārha̍patya ēkavi̠gṃ̠śasyai̠va pra̍ti̠ṣṭhā-ṅgārha̍patya̠manu̠ prati̍ tiṣṭhati̠ pratya̠gni-ñchi̍kyā̠nasti̍ṣṭhati̠ ya ē̠vaṃ vēda̠ pañcha̍chitīka-ñchinvīta pratha̠ma-ñchi̍nvā̠naḥ pāṅktō̍ ya̠jñaḥ pāṅktā̎ḥ pa̠śavō̍ ya̠jñamē̠va pa̠śūnava̍ rundhē̠ trichi̍tīka-ñchinvīta dvi̠tīya̍-ñchinvā̠nastraya̍ i̠mē lō̠kā ē̠ṣvē̍va lō̠kēṣu̠ [lō̠kēṣu̍, prati̍tiṣṭha̠-] 19
prati̍tiṣṭha̠-tyēka̍chitīka-ñchinvīta tṛ̠tīya̍-ñchinvā̠na ē̍ka̠dhā vai su̍va̠rgō lō̠ka ē̍ka̠vṛtai̠va su̍va̠rgaṃ lō̠kamē̍ti̠ purī̍ṣēṇā̠bhyū̍hati̠ tasmā̎nmā̠gṃ̠ sēnāsthi̍ Cha̠nna-nna du̠ścharmā̍ bhavati̠ ya ē̠vaṃ vēda̠ pañcha̠ chita̍yō bhavanti pa̠ñchabhi̠ḥ purī̍ṣaira̠bhyū̍hati̠ daśa̠ sampa̍dyantē̠ daśā̎kṣarā vi̠rāḍanna̍ṃ vi̠rā-ḍvi̠rājyē̠vā-‘nnādyē̠ prati̍tiṣṭhati ॥ 20 ॥
(a̠dhya̠va̠sā̠yaya̍ti̠ – hyē̍ta – dvi̠śvāmi̍trasyā – dadhata̠ dvē – lō̠kasya̍ – lō̠kēṣu̍ -sa̠ptacha̍tvārigṃśachcha) (a. 3)
vi vā ē̠tau dvi̍ṣātē̠ yaścha̍ pu̠rā-‘gniryaśchō̠khāyā̠gṃ̠ sami̍ta̠miti̍ chata̠sṛbhi̠-ssa-nniva̍pati cha̠tvāri̠ Chandāgṃ̍si̠ Chandāgṃ̍si̠ khalu̠ vā a̠gnēḥ pri̠yā ta̠nūḥ pri̠yayai̠vainau̍ ta̠nuvā̠ sagṃ śā̎sti̠ sami̍ta̠mityā̍ha̠ tasmā̠dbrahma̍ṇā kṣa̠tragṃ samē̍ti̠ yathsa̠-nnyupya̍ vi̠hara̍ti̠ tasmā̠-dbrahma̍ṇā kṣa̠traṃ vyē̎tyṛ̠tubhi̠- [kṣa̠traṃ vyē̎tyṛ̠tubhi̍ḥ, vā ē̠ta-ndī̎kṣayanti̠] 21
-rvā ē̠ta-ndī̎kṣayanti̠ sa ṛ̠tubhi̍rē̠va vi̠muchyō̍ mā̠tēva̍ pu̠tra-mpṛ̍thi̠vī pu̍rī̠ṣya̍mityā̍ha̠-rtubhi̍rē̠vaina̍-ndīkṣayi̠tvartubhi̠rvi mu̍ñchati vaiśvāna̠ryā śi̠kya̍mā da̍ttē sva̠daya̍tyē̠vaina̍-nnair-ṛ̠tīḥ kṛ̠ṣṇā-sti̠sra-stuṣa̍pakvā bhavanti̠ nir-ṛ̍tyai̠ vā ē̠ta-dbhā̍ga̠dhēya̠ṃ ya-ttuṣā̠ nir-ṛ̍tyai rū̠pa-ṅkṛ̠ṣṇagṃ rū̠pēṇai̠va nir-ṛ̍ti-nni̠rava̍dayata i̠mā-ndiśa̍ṃ yantyē̠ṣā [ ] 22
vai nir-ṛ̍tyai̠ dik svāyā̍mē̠va di̠śi nir-ṛ̍ti-nni̠rava̍dayatē̠ svakṛ̍ta̠ iri̍ṇa̠ upa̍ dadhāti prada̠rē vai̠tadvai nir-ṛ̍tyā ā̠yata̍na̠gg̠ sva ē̠vā-”yata̍nē̠ nir-ṛ̍ti-nni̠rava̍dayatē śi̠kya̍ma̠bhyupa̍ dadhāti nair-ṛ̠tō vai pāśa̍-ssā̠kṣādē̠vaina̍-nnir-ṛtipā̠śā-nmu̍ñchati ti̠sra upa̍ dadhāti trēdhāvihi̠tō vai puru̍ṣō̠ yāvā̍nē̠va puru̍ṣa̠stasmā̠-nnir-ṛ̍ti̠mava̍ yajatē̠ parā̍chī̠rupa̍ [parā̍chī̠rupa̍, da̠dhā̠ti̠ parā̍chī-] 23
dadhāti̠ parā̍chī-mē̠vāsmā̠-nnir-ṛ̍ti̠-mpraṇu̍da̠tē ‘pra̍tīkṣa̠mā ya̍nti̠ nir-ṛ̍tyā a̠ntarhi̍tyai mārjayi̠tvōpa̍ tiṣṭhantē mēddhya̠tvāya̠ gārha̍patya̠mupa̍ tiṣṭhantē nir-ṛti lō̠ka ē̠va cha̍ri̠tvā pū̠tā dē̍valō̠kamu̠pāva̍rtanta̠ ēka̠yōpa̍ tiṣṭhanta ēka̠dhaiva yaja̍mānē vī̠rya̍-ndadhati ni̠vēśa̍na-ssa̠ṅgama̍nō̠ vasū̍nā̠mityā̍ha pra̠jā vai pa̠śavō̠ vasu̍ pra̠jayai̠vaina̍-mpa̠śubhi̠-ssama̍rdhayanti ॥ 24 ॥
(ṛ̠tubhi̍ – rē̠ṣā- parā̍chī̠rupā̠ – ṣṭācha̍tvārigṃśachcha) (a. 4)
pu̠ru̠ṣa̠mā̠trēṇa̠ vi mi̍mītē ya̠jñēna̠ vai puru̍ṣa̠-ssammi̍tō yajñapa̠ruṣai̠vaina̠ṃ vimi̍mītē̠ yāvā̠-npuru̍ṣa ū̠rdhvabā̍hu̠stāvā̎-nbhavatyē̠tāva̠dvai puru̍ṣē vī̠rya̍ṃ vī̠ryē̍ṇai̠vaina̠ṃ vi mi̍mītē pa̠kṣī bha̍vati̠ na hya̍pa̠kṣaḥ pati̍tu̠-marha̍tyara̠tninā̍ pa̠kṣau drāghī̍yāgṃsau bhavata̠stasmā̎-tpa̠kṣapra̍vayāgṃsi̠ vayāgṃ̍si vyāmamā̠trau pa̠kṣau cha̠ puchCha̍-ñcha bhavatyē̠tāva̠dvai puru̍ṣē vī̠rya̍ṃ- [vī̠rya̎m, vī̠rya̍sammitō̠] 25
-~ṃvī̠rya̍sammitō̠ vēṇu̍nā̠ vi mi̍mīta āgnē̠yō vai vēṇu̍-ssayōni̠tvāya̠ yaju̍ṣā yunakti̠ yaju̍ṣā kṛṣati̠ vyāvṛ̍ttyai ṣaḍga̠vēna̍ kṛṣati̠ ṣa-ḍvā ṛ̠tava̍ ṛ̠tubhi̍rē̠vaina̍-ṅkṛṣati̠ ya-ddvā̍daśaga̠vēna̍ saṃvathsa̠rēṇai̠vē yaṃ vā a̠gnē-ra̍tidā̠hāda̍bibhē̠-thsaita-ddvi̍gu̠ṇama̍paśya-tkṛ̠ṣṭa-ñchākṛ̍ṣṭa-ñcha̠ tatō̠ vā i̠mā-nnā-‘tya̍daha̠dya-tkṛ̠ṣṭa-ñchākṛ̍ṣṭa-ñcha̠ [i̠mā-nnā-‘tya̍daha̠dya-tkṛ̠ṣṭa-ñchākṛ̍ṣṭa-ñcha, bhava̍tya̠syā ana̍tidāhāya] 26
bhava̍tya̠syā ana̍tidāhāya dvigu̠ṇa-ntvā a̠gni-mudya̍ntu-marha̠tītyā̍hu̠rya-tkṛ̠ṣṭa-ñchākṛ̍ṣṭa-ñcha̠ bhava̍tya̠gnērudya̍tyā ē̠tāva̍ntō̠ vai pa̠śavō̎ dvi̠pāda̍ścha̠ chatu̍ṣpādaścha̠ tān. ya-tprācha̍ uthsṛ̠jē-dru̠drāyāpi̍ daddhyā̠-dya-dda̍kṣi̠ṇā pi̠tṛbhyō̠ nidhu̍vē̠dya-tpra̠tīchō̠ rakṣāgṃ̍si hanyu̠rudī̍cha̠ uthsṛ̍jatyē̠ṣā vai dē̍vamanu̠ṣyāṇāgṃ̍ śā̠ntā di- [śā̠ntā dik, tāmē̠vainā̠-] 27
-ktāmē̠vainā̠-nanū-thsṛ̍ja̠tyathō̠ khalvi̠mā-ndiśa̠mu-thsṛ̍jatya̠sau vā ā̍di̠tyaḥ prā̠ṇaḥ prā̠ṇamē̠vainā̠-nanūthsṛ̍jati dakṣi̠ṇā pa̠ryāva̍rtantē̠ svamē̠va vī̠rya̍manu̍ pa̠ryāva̍rtantē̠ tasmā̠-ddakṣi̠ṇō-‘rdha̍ ā̠tmanō̍ vī̠ryā̍vatta̠rō-‘thō̍ ādi̠tyasyai̠vā-”vṛta̠manu̍ pa̠ryāva̍rtantē̠ tasmā̠-tparā̎mchaḥ pa̠śavō̠ vi ti̍ṣṭhantē pra̠tyañcha̠ ā va̍rtantē ti̠srasti̍sra̠-ssītā̎ḥ [ti̠srasti̍sra̠-ssītā̎ḥ, kṛ̠ṣa̠ti̠ tri̠vṛta̍mē̠va] 28
kṛṣati tri̠vṛta̍mē̠va ya̍jñamu̠khē vi yā̍taya̠tyōṣa̍dhīrvapati̠ brahma̠ṇā-‘nna̠mava̍ rundhē̠ ‘rkē̎-‘rkaśchī̍yatē chaturda̠śabhi̍rvapati sa̠pta grā̠myā ōṣa̍dhaya-ssa̠ptā-”ra̠ṇyā u̠bhayī̍ṣā̠mava̍ruddhyā̠ anna̍syānnasya vapa̠tyanna̍syā-nna̠syāva̍ruddhyai kṛ̠ṣṭē va̍pati kṛ̠ṣṭē hyōṣa̍dhayaḥ prati̠tiṣṭha̍ntyanusī̠taṃ va̍pati̠ prajā̎tyai dvāda̠śasu̠ sītā̍su vapati̠ dvāda̍śa̠ māsā̎-ssaṃvathsa̠ra-ssa̍ṃvathsa̠rēṇai̠vāsmā̠ anna̍-mpachati̠ yada̍gni̠chi- [yada̍gni̠chit, ana̍varuddhasyā-] 29
-dana̍varuddhasyā-‘śñī̠yādava̍-ruddhēna̠ vyṛ̍ddhyēta̠ yē vana̠spatī̍nā-mphala̠graha̍ya̠-stāni̠ddhmē-‘pi̠ prōkṣē̠-dana̍varuddha̠syā-va̍ruddhyai di̠gbhyō lō̠ṣṭān-thsama̍syati di̠śāmē̠va vī̠rya̍mava̠ruddhya̍ di̠śāṃ vī̠ryē̎-‘gni-ñchi̍nutē̠ ya-ndvi̠ṣyā-dyatra̠ sa syā-ttasyai̍ di̠śō lō̠ṣṭamā ha̍rē̠diṣa̠-mūrja̍ma̠hami̠ta ā da̍da̠ itīṣa̍mē̠vōrja̠-ntasyai̍ di̠śō-‘va̍ rundhē̠ kṣōdhu̍kō bhavati̠ yastasyā̎-ndi̠śi bhava̍tyuttaravē̠dimupa̍ vapatyuttaravē̠dyāg hya̍gniśchī̠yatē ‘thō̍ pa̠śavō̠ vā u̍ttaravē̠diḥ pa̠śūnē̠vāva̍ ru̠ndhē-‘thō̍ yajñapa̠ruṣō-‘na̍ntarityai ॥ 30 ॥
(cha̠ bha̠va̠tyē̠tāva̠dvai puru̍ṣē vī̠rya̍ṃ – ~ṃyatkṛ̠ṣṭañchā-‘kṛ̍ṣṭañcha̠ – dikh- sītā̍ – agni̠chi – dava̠ – pañcha̍vigṃśatiścha) (a. 5)
agnē̠ tava̠ śravō̠ vaya̠ iti̠ sika̍tā̠ ni va̍patyē̠tadvā a̠gnērvai̎śvāna̠rasya̍ sū̠ktagṃ sū̠ktēnai̠va vai̎śvāna̠ramava̍ rundhē ṣa̠ḍbhirni va̍pati̠ ṣaḍvā ṛ̠tava̍-ssaṃvathsa̠ra-ssa̍ṃvathsa̠rō̎-‘gnirvai̎śvāna̠ra-ssā̠kṣādē̠va vai̎śvāna̠ramava̍ rundhē samu̠draṃ vai nāmai̠tachChanda̍-ssamu̠dramanu̍ pra̠jāḥ prajā̍yantē̠ yadē̠tēna̠ sika̍tā ni̠ vapa̍ti pra̠jānāṃ̎ pra̠jana̍nā̠yēndrō̍ [pra̠jānāṃ̎ pra̠jana̍nā̠yēndra̍ḥ, vṛ̠trāya̠] 31
vṛ̠trāya̠ vajra̠-mprāha̍ra̠-thsa trē̠dhā vya̍bhava̠-thsphyastṛtī̍ya̠gṃ̠ ratha̠stṛtī̍ya̠ṃ yūpa̠stṛtī̍ya̠ṃ yē̎-‘ntaśśa̠rā aśī̎ryanta̠ tā-śśarka̍rā abhava̠-ntachCharka̍rāṇāgṃ śarkara̠tvaṃ vajrō̠ vai śarka̍rāḥ pa̠śura̠gni-ryachCharka̍rābhira̠gni-mpa̍rimi̠nōti̠ vajrē̍ṇai̠vāsmai̍ pa̠śū-npari̍ gṛhṇāti̠ tasmā̠-dvajrē̍ṇa pa̠śava̠ḥ pari̍gṛhītā̠stasmā̠-thsthēyā̠nasthē̍yasō̠ nōpa̍ haratē trisa̠ptābhi̍ḥ pa̠śukā̍masya̠ [pa̠śukā̍masya, pari̍] 32
pari̍ minuyā-thsa̠pta vai śī̍rṣa̠ṇyā̎ḥ prā̠ṇāḥ prā̠ṇāḥ pa̠śava̍ḥ prā̠ṇairē̠vāsmai̍ pa̠śūnava̍ rundhē triṇa̠vābhi̠-rbhrātṛ̍vyavata-stri̠vṛta̍mē̠va vajragṃ̍ sa̠mbhṛtya̠ bhrātṛ̍vyāya̠ praha̍rati̠ stṛtyā̠ apa̍rimitābhi̠ḥ pari̍ minuyā̠-dapa̍rimita̠syā-va̍ruddhyai̠ ya-ṅkā̠mayē̍tāpa̠śu-ssyā̠dityapa̍rimitya̠ tasya̠ śarka̍rā̠-ssika̍tā̠ vyū̍hē̠dapa̍rigṛhīta ē̠vāsya̍ viṣū̠chīna̠gṃ̠ rēta̠ḥ parā̍ siñchatyapa̠śurē̠va bha̍vati̠ [bha̍vati, ya-ṅkā̠mayē̍ta] 33
ya-ṅkā̠mayē̍ta paśu̠mān-thsyā̠diti̍ pari̠mitya̠ tasya̠ śarka̍rā̠-ssika̍tā̠ vyū̍hē̠-tpari̍gṛhīta ē̠vāsmai̍ samī̠chīna̠gṃ̠ rēta̍-ssiñchati paśu̠mānē̠va bha̍vati sau̠myā vyū̍hati̠ sōmō̠ vai rē̍tō̠dhā rēta̍ ē̠va ta-dda̍dhāti gāyatri̠yā brā̎hma̠ṇasya̍ gāya̠trō hi brā̎hma̠ṇa-stri̠ṣṭubhā̍ rāja̠nya̍sya̠ traiṣṭu̍bhō̠ hi rā̍ja̠nya̍-śśa̠ṃyu-mbā̍rhaspa̠tya-mmēdhō̠ nōpā̍nama̠-thsō̎-‘gni-mprā-‘vi̍śa̠- [nōpā̍nama̠-thsō̎-‘gni-mprā-‘vi̍śat, sō̎-‘gnēḥ] 34
-thsō̎-‘gnēḥ kṛṣṇō̍ rū̠pa-ṅkṛ̠tvōdā̍yata̠ sō-‘śva̠-mprā-‘vi̍śa̠-thsō-‘śva̍syā-vāntaraśa̠phō̍-bhava̠-dyadaśva̍mākra̠maya̍ti̠ ya ē̠va mēdhō-‘śva̠-mprā-‘vi̍śa̠-ttamē̠vāva̍ rundhē pra̠jāpa̍tinā̠-‘gniśchē̍ta̠vya̍ ityā̍huḥ prājāpa̠tyō-‘śvō̠ yadaśva̍mākra̠maya̍ti pra̠jāpa̍tinai̠vā-‘gni-ñchi̍nutē puṣkarapa̠rṇamupa̍ dadhāti̠ yōni̠rvā a̠gnēḥ pu̍ṣkarapa̠rṇagṃ sayō̍ni- -mē̠vāgni-ñchi̍nutē̠ ‘pā-mpṛ̠ṣṭhama̠sītyupa̍ dadhātya̠pāṃ vā ē̠ta-tpṛ̠ṣṭhaṃ ya-tpu̍ṣkarapa̠rṇagṃ rū̠pēṇai̠vaina̠dupa̍ dadhāti ॥ 35 ॥
(indra̍ḥ – pa̠śukā̍masya – bhavatya – viśa̠th – sayō̍niṃ – ~ṃvigṃśa̠tiścha̍) (a. 6)
brahma̍ jajñā̠namiti̍ ru̠kmamupa̍ dadhāti̠ brahma̍mukhā̠ vai pra̠jāpa̍tiḥ pra̠jā a̍sṛjata̠ brahma̍mukhā ē̠va ta-tpra̠jā yaja̍māna-ssṛjatē̠ brahma̍ jajñā̠namityā̍ha̠ tasmā̎dbrāhma̠ṇō mukhyō̠ mukhyō̍ bhavati̠ ya ē̠vaṃ vēda̍ brahmavā̠dinō̍ vadanti̠ na pṛ̍thi̠vyā-nnāntari̍kṣē̠ na di̠vya̍gniśchē̍ta̠vya̍ iti̠ ya-tpṛ̍thi̠vyā-ñchi̍nvī̠ta pṛ̍thi̠vīgṃ śu̠chā-‘rpa̍yē̠nnauṣa̍dhayō̠ na vana̠spata̍ya̠ḥ [vana̠spata̍yaḥ, pra jā̍yēra̠n̠.] 36
pra jā̍yēra̠n̠. yada̠ntari̍kṣē chinvī̠tāntari̍kṣagṃ śu̠chā-‘rpa̍yē̠nna vayāgṃ̍si̠ pra jā̍yēra̠n̠. ya-ddi̠vi chi̍nvī̠ta divagṃ̍ śu̠chā-‘rpa̍yē̠nna pa̠rjanyō̍ varṣēdru̠kmamupa̍ dadhātya̠mṛta̠ṃ vai hira̍ṇyama̠mṛta̍ ē̠vāgni-ñchi̍nutē̠ prajā̎tyai hira̠ṇmaya̠-mpuru̍ṣa̠mupa̍ dadhāti yajamānalō̠kasya̠ vidhṛ̍tyai̠ yadiṣṭa̍kāyā̠ ātṛ̍ṇṇamanūpada̠ddhyā-tpa̍śū̠nā-ñcha̠ yaja̍mānasya cha prā̠ṇamapi̍ daddhyā-ddakṣiṇa̠taḥ [daddhyā-ddakṣiṇa̠taḥ, prāñcha̠mupa̍ dadhāti] 37
prāñcha̠mupa̍ dadhāti dā̠dhāra̍ yajamānalō̠ka-nna pa̍śū̠nā-ñcha̠ yaja̍mānasya cha prā̠ṇamapi̍ dadhā̠tyathō̠ khalviṣṭa̍kāyā̠ ātṛ̍ṇṇa̠manūpa̍ dadhāti prā̠ṇānā̠muthsṛ̍ṣṭyai dra̠phsaścha̍ska̠ndētya̠bhi mṛ̍śati̠ hōtrā̎svē̠vaina̠-mprati̍ṣṭhāpayati̠ sruchā̠vupa̍ dadhā̠tyājya̍sya pū̠rṇā-ṅkā̎rṣmarya̠mayī̎-nda̠ddhnaḥ pū̠rṇā-maudu̍baṃrīmi̠yaṃ vai kā̎rṣmarya̠mayya̠sāvau-du̍baṃrī̠mē ē̠vōpa̍ dhattē [ ] 38
tū̠ṣṇīmupa̍ dadhāti̠ na hīmē yaju̠ṣā-”ptu̠marha̍ti̠ dakṣi̍ṇā-ṅkārṣmarya̠mayī̠-mutta̍rā̠mau-du̍mbarī̠-ntasmā̍da̠syā a̠sāvutta̠rā ”jya̍sya pū̠rṇā-ṅkā̎rṣmarya̠mayī̠ṃ vajrō̠ vā ājya̠ṃ vajra̍ḥ kārṣma̠ryō̍ vajrē̍ṇai̠va ya̠jñasya̍ dakṣiṇa̠tō rakṣā̠g̠syapa̍ hanti da̠ddhnaḥ pū̠rṇāmaudu̍mbarī-mpa̠śavō̠ vai daddhyūrgu̍du̠mbara̍ḥ pa̠śuṣvē̠vōrja̍-ndadhāti pū̠rṇē upa̍ dadhāti pū̠rṇē ē̠vaina̍- [pū̠rṇē ē̠vaina̎m, a̠muṣmi̍-~ṃllō̠ka] 39
ma̠muṣmi̍-~ṃllō̠ka upa̍tiṣṭhētē vi̠rājya̠gniśchē̍ta̠vya̍ ityā̍hu̠-ssrugvai vi̠rāḍya-thsruchā̍vupa̠dadhā̍ti vi̠rājyē̠vāgni-ñchi̍nutē yajñamu̠khēya̍jñamukhē̠ vai kri̠yamā̍ṇē ya̠jñagṃ rakṣāgṃ̍si jighāgṃsanti yajñamu̠khagṃ ru̠kmō ya-dru̠kmaṃ vyā̍ghā̠raya̍ti yajñamu̠khādē̠va rakṣā̠g̠syapa̍ hanti pa̠ñchabhi̠-rvyāghā̍rayati̠ pāṅktō̍ ya̠jñō yāvā̍nē̠va ya̠jñastasmā̠-drakṣā̠g̠syapa̍ hantyakṣṇa̠yāvyā ghā̍rayati̠ tasmā̍dakṣṇa̠yā pa̠śavō-‘ṅgā̍ni̠ pra ha̍ranti̠ prati̍ṣṭhityai ॥ 40 ॥
(vana̠spata̍yō- dakṣiṇa̠tō- dha̍tta- ēna̠ṃ- tasmā̍ dakṣṇa̠yā-pañcha̍ cha) (a. 7)
sva̠ya̠mā̠tṛ̠ṇṇāmupa̍ dadhātī̠yaṃ vai sva̍yamātṛ̠ṇṇēmāmē̠vōpa̍ dha̠ttē ‘śva̠mupa̍ ghrāpayati prā̠ṇamē̠vāsyā̎-ndadhā̠tyathō̎ prājāpa̠tyō vā aśva̍ḥ pra̠jāpa̍tinai̠vā-‘gni-ñchi̍nutē pratha̠mēṣṭa̍kōpadhī̠yamā̍nā paśū̠nā-ñcha̠ yaja̍mānasya cha prā̠ṇamapi̍ dadhāti svayamātṛ̠ṇṇā bha̍vati prā̠ṇānā̠muthsṛ̍ṣṭyā̠ athō̍ suva̠rgasya̍ lō̠kasyānu̍khyātyā a̠gnāva̠gniśchē̍ta̠vya̍ ityā̍hurē̠ṣa vā [ityā̍hurē̠ṣa vai, a̠gnirvai̎śvāna̠rō] 41
a̠gnirvai̎śvāna̠rō yadbrā̎hma̠ṇastasmai̎ pratha̠māmiṣṭa̍kā̠ṃ yaju̍ṣkṛtā̠-mpraya̍chChē̠-ttā-mbrā̎hma̠ṇaśchōpa̍ daddhyātā-ma̠gnāvē̠va tada̠gni-ñchi̍nuta īśva̠rō vā ē̠ṣa ārti̠mārtō̠ryō-‘vi̍dvā̠niṣṭa̍kā-mupa̠dadhā̍ti̠ trīn. varā̎-ndadyā̠-ttrayō̠ vai prā̠ṇāḥ prā̠ṇānā̠g̠ spṛtyai̠ dvāvē̠va dēyau̠ dvau hi prā̠ṇāvēka̍ ē̠va dēya̠ ēkō̠ hi prā̠ṇaḥ pa̠śu- [prā̠ṇaḥ pa̠śuḥ, vā ē̠ṣa yada̠gnirna] 42
-rvā ē̠ṣa yada̠gnirna khalu̠ vai pa̠śava̠ āya̍vasē ramantē dūrvēṣṭa̠kāmupa̍ dadhāti paśū̠nā-ndhṛtyai̠ dvābhyā̠-mprati̍ṣṭhityai̠ kāṇḍā̎-tkāṇḍā-tpra̠rōha̠ntītyā̍ha̠ kāṇḍē̍nakāṇḍēna̠ hyē̍ṣā pra̍ti̠tiṣṭha̍tyē̠vā nō̍ dūrvē̠ prata̍nu sa̠hasrē̍ṇa śa̠tēna̠ chētyā̍ha sāha̠sraḥ pra̠jāpa̍tiḥ pra̠jāpa̍tē̠rāptyai̍ dēvala̠kṣmaṃ vai tryā̍likhi̠tā tāmutta̍ralakṣmāṇa-ndē̠vā upā̍dadha̠tā-dha̍ralakṣmāṇa̠-masu̍rā̠ ya- [yam, kā̠mayē̍ta̠] 43
-ṅkā̠mayē̍ta̠ vasī̍yān-thsyā̠dityutta̍ralakṣmāṇa̠-ntasyōpa̍ daddhyā̠-dvasī̍yānē̠va bha̍vati̠ ya-ṅkā̠mayē̍ta̠ pāpī̍yān-thsyā̠dityadha̍ralakṣmāṇa̠-ntasyōpa̍ daddhyādasurayō̠ni-mē̠vaina̠manu̠ parā̍ bhāvayati̠ pāpī̍yā-nbhavati tryālikhi̠tā bha̍vatī̠mē vai lō̠kāstryā̍likhi̠taibhya ē̠va lō̠kēbhyō̠ bhrātṛ̍vyama̠ntarē̠tyaṅgi̍rasa-ssuva̠rgaṃ lō̠kaṃ ya̠taḥ pu̍rō̠ḍāśa̍ḥ kū̠rmō bhū̠tvā-‘nu̠ prāsa̍rpa̠- [prāsa̍rpat, ya-tkū̠rmamu̍pa̠dadhā̍ti̠] 44
-dya-tkū̠rmamu̍pa̠dadhā̍ti̠ yathā̎ kṣētra̠vidañja̍sā̠ naya̍tyē̠vamē̠vaina̍-ṅkū̠rma-ssu̍va̠rgaṃ lō̠kamañja̍sā nayati̠ mēdhō̠ vā ē̠ṣa pa̍śū̠nāṃ ya-tkū̠rmō ya-tkū̠rmamu̍pa̠ dadhā̍ti̠ svamē̠va mēdha̠-mpaśya̍ntaḥ pa̠śava̠ upa̍ tiṣṭhantē śmaśā̠naṃ vā ē̠ta-tkri̍yatē̠ yanmṛ̠tānā̎-mpaśū̠nāgṃ śī̠r̠ṣāṇyu̍padhī̠yantē̠ yajjīva̍nta-ṅkū̠rmamu̍pa̠ dadhā̍ti̠ tēnāśma̍śānachidvāsta̠vyō̍ vā ē̠ṣa ya- [ē̠ṣa yat, kū̠rmō madhu̠] 45
-tkū̠rmō madhu̠ vātā̍ ṛtāya̠ta iti̍ da̠ddhnā ma̍dhumi̠śrēṇā̠bhya̍nakti sva̠daya̍tyē̠vaina̍-ṅgrā̠myaṃ vā ē̠tadanna̠ṃ ya-ddaddhyā̍ra̠ṇya-mmadhu̠ yadda̠ddhnā ma̍dhumi̠śrēṇā̎ bhya̠naktyu̠bhaya̠syā ‘va̍ruddhyai ma̠hī dyauḥ pṛ̍thi̠vī cha̍ na̠ ityā̍hā̠ ”bhyāmē̠vaina̍mubha̠yata̠ḥ pari̍gṛhṇāti̠ prāñcha̠mupa̍ dadhāti suva̠rgasya̍ lō̠kasya̠ sama̍ṣṭyai pu̠rastā̎-tpra̠tyañcha̠mupa̍ dadhāti̠ tasmā̎- [tasmā̎t, pu̠rastā̎-] 46
-tpu̠rastā̎-tpra̠tyañcha̍ḥ pa̠śavō̠ mēdha̠mupa̍ tiṣṭhantē̠ yō vā apa̍nābhima̠gni-ñchi̍nu̠tē yaja̍mānasya̠ nābhi̠manu̠ pravi̍śati̠ sa ē̍namīśva̠rō higṃsi̍tōru̠lūkha̍la̠mupa̍ dadhātyē̠ṣā vā a̠gnērnābhi̠-ssanā̍bhimē̠vā-‘gni-ñchi̍nu̠tē higṃ̍sāyā̠ audu̍mbara-mbhava̠tyūrgvā u̍du̠mbara̠ ūrja̍mē̠vāva̍ rundhē maddhya̠ta upa̍ dadhāti maddhya̠ta ē̠vāsmā̠ ūrja̍-ndadhāti̠ tasmā̎-nmaddhya̠ta ū̠rjā bhu̍ñjata̠ iya̍-dbhavati pra̠jāpa̍tinā yajñamu̠khēna̠ sammi̍ta̠mava̍ ha̠ntyanna̍mē̠vāka̍-rvaiṣṇa̠vyarchōpa̍ dadhāti̠ viṣṇu̠rvai ya̠jñō vai̎ṣṇa̠vā vana̠spata̍yō ya̠jña ē̠va ya̠jña-mprati̍ṣṭhāpayati ॥ 47 ॥
(ē̠ṣa vai – pa̠śu – rya – ma̍sarpa – dē̠ṣa yat – tasmā̠t – tasmā̎th – sa̠ptavigṃ̍śatiścha) (a. 8)
ē̠ṣāṃ vā ē̠tallō̠kānā̠-ñjyōti̠-ssambhṛ̍ta̠ṃ yadu̠khā yadu̠khā-mu̍pa̠dadhā̎tyē̠bhya ē̠va lō̠kēbhyō̠ jyōti̠rava̍ rundhē maddhya̠ta upa̍ dadhāti maddhya̠ta ē̠vāsmai̠ jyōti̍rdadhāti̠ tasmā̎nmaddhya̠tō jyōti̠rupā̎-”smahē̠ sika̍tābhiḥ pūrayatyē̠tadvā a̠gnērvai̎śvāna̠rasya̍ rū̠pagṃ rū̠pēṇai̠va vai̎śvāna̠ramava̍ rundhē̠ ya-ṅkā̠mayē̍ta̠ kṣōdhu̍ka-ssyā̠-dityū̠nā-ntasyōpa̍ [-dityū̠nā-ntasyōpa̍, da̠ddhyā̠-tkṣōdhu̍ka] 48
daddhyā̠-tkṣōdhu̍ka ē̠va bha̍vati̠ ya-ṅkā̠mayē̠tā-nu̍padasya̠-danna̍madyā̠diti̍ pū̠rṇā-ntasyōpa̍ daddhyā̠danu̍padasya-dē̠vānna̍matti sa̠hasra̠ṃ vai prati̠ puru̍ṣaḥ paśū̠nāṃ ya̍chChati sa̠hasra̍ma̠nyē pa̠śavō̠ maddhyē̍ puruṣaśī̠r̠ṣamupa̍ dadhāti savīrya̠tvāyō̠-khāyā̠mapi̍ dadhāti prati̠ṣṭhāmē̠vaina̍-dgamayati̠ vyṛ̍ddha̠ṃ vā ē̠ta-tprā̠ṇaira̍mē̠ddhyaṃ ya-tpu̍ruṣaśī̠r̠ṣama̠mṛta̠-ṅkhalu̠ vai prā̠ṇā [vai prā̠ṇāḥ, a̠mṛta̠gṃ̠] 49
a̠mṛta̠gṃ̠ hira̍ṇya-mprā̠ṇēṣu̍ hiraṇyaśa̠lkā-npratya̍syati prati̠ṣṭhāmē̠vaina̍-dgamayi̠tvā prā̠ṇai-ssama̍rdhayati da̠ddhnā ma̍dhumi̠śrēṇa̍ pūrayati madha̠vyō̍-‘sā̠nīti̍ śṛtāta̠ṅkyē̍na mēddhya̠tvāya̍ grā̠myaṃ vā ē̠tadanna̠ṃ ya-ddaddhyā̍ra̠ṇya-mmadhu̠ yadda̠ddhnā ma̍dhumi̠śrēṇa̍ pū̠raya̍tyu̠bhaya̠syā-va̍ruddhyai paśuśī̠r̠ṣāṇyupa̍ dadhāti pa̠śavō̠ vai pa̍śuśī̠r̠ṣāṇi̍ pa̠śūnē̠vāva̍ rundhē̠ ya-ṅkā̠mayē̍tā-‘pa̠śu-ssyā̠diti̍ [-‘pa̠śu-ssyā̠diti̍, vi̠ṣū̠chīnā̍ni̠] 50
viṣū̠chīnā̍ni̠ tasyōpa̍ daddhyā̠-dviṣū̍cha ē̠vāsmā̎-tpa̠śū-nda̍dhātyapa̠śurē̠va bha̍vati̠ ya-ṅkā̠mayē̍ta paśu̠mān-thsyā̠diti̍ samī̠chīnā̍ni̠ tasyōpa̍ daddhyā-thsa̠mīcha̍ ē̠vāsmai̍ pa̠śū-nda̍dhāti paśu̠mānē̠va bha̍vati pu̠rastā̎-tpratī̠chīna̠maśva̠syōpa̍ dadhāti pa̠śchā-tprā̠chīna̍mṛṣa̠bhasyā-pa̍śavō̠ vā a̠nyē gō̍ a̠śvēbhya̍ḥ pa̠śavō̍ gō a̠śvānē̠vāsmai̍ sa̠mīchō̍ dadhātyē̠-tāva̍ntō̠ vai pa̠śavō̎ [pa̠śava̍ḥ, dvi̠pāda̍ścha̠] 51
dvi̠pāda̍ścha̠ chatu̍ṣpādaścha̠ tān. vā ē̠tada̠gnau prada̍dhāti̠ ya-tpa̍śuśī̠r̠ṣāṇyu̍pa̠-dadhā̎tya̠-mumā̍ra̠ṇyamanu̍ tē diśā̠mītyā̍ha grā̠myēbhya̍ ē̠va pa̠śubhya̍ āra̠ṇyā-npa̠śūñChucha̠manūthsṛ̍jati̠ tasmā̎-thsa̠māva̍-tpaśū̠nā-mpra̠jāya̍mānānā-māra̠ṇyāḥ pa̠śava̠ḥ kanī̍yāgṃsa-śśu̠chā hyṛ̍tā-ssa̍rpaśī̠r̠ṣamupa̍ dadhāti̠ yaiva sa̠rpē tviṣi̠stāmē̠vā-‘va̍ rundhē̠ [-‘va̍ rundhē, ya-thsa̍mī̠chīna̍-] 52
ya-thsa̍mī̠chīna̍–mpaśuśī̠r̠ṣairu̍pa da̠ddhyā-dgrā̠myā-npa̠śū-ndagṃśu̍kā-ssyu̠rya-dvi̍ṣū̠chīna̍-māra̠ṇyān. yaju̍rē̠va va̍dē̠dava̠ tā-ntviṣigṃ̍ rundhē̠ yā sa̠rpē na grā̠myā-npa̠śūn. hi̠nasti̠ nā-”ra̠ṇyānathō̠ khalū̍pa̠dhēya̍mē̠va yadu̍pa̠dadhā̍ti̠ tēna̠ tā-ntviṣi̠mava̍ rundhē̠ yā sa̠rpē ya-dyaju̠rvada̍ti̠ tēna̍ śā̠ntam ॥ 53 ॥
(ū̠nāntasyōpa̍ – prā̠ṇāḥ – syā̠diti̠ – vai pa̠śavō̍ – rundhē̠ – chatu̍śchatvārigṃśachcha) (a. 9)
pa̠śurvā ē̠ṣa yada̠gniryōni̠ḥ khalu̠ vā ē̠ṣā pa̠śōrvi kri̍yatē̠ ya-tprā̠chīna̍maiṣṭa̠kā-dyaju̍ḥ kri̠yatē̠ rētō̍-‘pa̠syā̍ apa̠syā̍ upa̍ dadhāti̠ yōnā̍vē̠va rētō̍ dadhāti̠ pañchōpa̍ dadhāti̠ pāṅktā̎ḥ pa̠śava̍ḥ pa̠śūnē̠vāsmai̠ praja̍nayati̠ pañcha̍ dakṣiṇa̠tō vajrō̠ vā a̍pa̠syā̍ vajrē̍ṇai̠va ya̠jñasya̍ dakṣiṇa̠tō rakṣā̠g̠syapa̍ hanti̠ pañcha̍ pa̠śchā- [pañcha̍ pa̠śchāt, prāchī̠rupa̍ dadhāti] 54
-tprāchī̠rupa̍ dadhāti pa̠śchādvai prā̠chīna̠gṃ̠ rētō̍ dhīyatē pa̠śchādē̠vāsmai̎ prā̠chīna̠gṃ̠ rētō̍ dadhāti̠ pañcha̍ pu̠rastā̎-tpra̠tīchī̠rupa̍ dadhāti̠ pañcha̍ pa̠śchā-tprāchī̠stasmā̎-tprā̠chīna̠gṃ̠ rētō̍ dhīyatē pra̠tīchī̎ḥ pra̠jā jā̍yantē̠ pañchō̎ttara̠ta śCha̍nda̠syā̎ḥ pa̠śavō̠ vai Cha̍nda̠syā̎ḥ pa̠śūnē̠va prajā̍tā̠n-thsvamā̠yata̍nama̠bhi paryū̍hata i̠yaṃ vā a̠gnē-ra̍tidā̠hā-da̍bibhē̠-thsaitā [-da̍bibhē̠-thsaitāḥ, a̠pa̠syā̍ apaśya̠-ttā] 55
a̍pa̠syā̍ apaśya̠-ttā upā̍dhatta̠ tatō̠ vā i̠mā-nnātya̍daha̠-dyada̍pa̠syā̍ upa̠dadhā̎tya̠syā ana̍tidāhāyō̠vācha̍ hē̠yamada̠di-thsa brahma̠ṇā-‘nna̠ṃ yasyai̠tā u̍padhī̠yāntai̠ ya u̍ chainā ē̠vaṃvē da̠diti̍ prāṇa̠bhṛta̠ upa̍ dadhāti̠ rēta̍syē̠va prā̠ṇā-nda̍dhāti̠ tasmā̠-dvada̍-nprā̠ṇa-npaśya̍ñChṛ̠ṇva-npa̠śurjā̍yatē̠ ‘ya-mpu̠rō [-‘ya-mpu̠raḥ, bhuva̠ iti̍] 56
bhuva̠ iti̍ pu̠rastā̠dupa̍ dadhāti prā̠ṇamē̠vaitābhi̍-rdādhārā̠-‘ya-nda̍kṣi̠ṇā vi̠śvaka̠rmēti̍ dakṣiṇa̠tō mana̍ ē̠vaitābhi̍rdādhārā̠ya-mpa̠śchā-dvi̠śvavya̍chā̠ iti̍ pa̠śchā-chchakṣu̍rē̠vaitābhi̍-rdādhārē̠da-mu̍tta̠rā-thsuva̠rityu̍ttara̠ta-śśrōtra̍mē̠vaitābhi̍-rdādhārē̠yamu̠pari̍ ma̠tirityu̠pari̍ṣṭā̠-dvācha̍mē̠vaitābhi̍-rdādhāra̠ daśa̍da̠śōpa̍ dadhāti savīrya̠tvāyā̎kṣṇa̠yō [savīrya̠tvāyā̎kṣṇa̠yā, upa̍ dadhāti̠] 57
-pa̍ dadhāti̠ tasmā̍dakṣṇa̠yā pa̠śavō-‘ṅgā̍ni̠ praha̍ranti̠ prati̍ṣṭhityai̠ yāḥ prāchī̠stābhi̠-rvasi̍ṣṭha ārdhnō̠dyā da̍kṣi̠ṇā tābhi̍rbha̠radvā̍jō̠ yāḥ pra̠tīchī̠stābhi̍ rvi̠śvāmi̍trō̠ yā udī̍chī̠stābhi̍-rja̠mada̍gni̠ryā ū̠rdhvāstābhi̍-rvi̠śvaka̍rmā̠ ya ē̠vamē̠tāsā̠mṛddhi̠ṃ vēda̠rdhnōtyē̠va ya ā̍sāmē̠va-mba̠ndhutā̠ṃ vēda̠ bandhu̍mā-nbhavati̠ ya ā̍sāmē̠va-ṅkLipti̠ṃ vēda̠ kalpa̍tē- [kalpa̍tē, a̠smai̠ ya ā̍sāmē̠va-] 58
-‘smai̠ ya ā̍sāmē̠va-mā̠yata̍na̠ṃ vēdā̠-”yata̍navā-nbhavati̠ ya ā̍sāmē̠va-mpra̍ti̠ṣṭhāṃ vēda̠ pratyē̠va ti̍ṣṭhati prāṇa̠bhṛta̍ upa̠dhāya̍ sa̠ṃyata̠ upa̍ dadhāti prā̠ṇānē̠vā ‘smi̍-ndhi̠tvā sa̠ṃyadbhi̠-ssaṃya̍chChati̠ ta-thsa̠ṃyatāgṃ̍ saṃya̠ttvamathō̎ prā̠ṇa ē̠vāpā̠na-nda̍dhāti̠ tasmā̎-tprāṇāpā̠nau sa-ñcha̍ratō̠ viṣū̍chī̠rupa̍ dadhāti̠ tasmā̠-dviṣva̍ñchau prāṇāpā̠nau yadvā a̠gnērasa̍ṃyata̠- [a̠gnērasa̍ṃyatam, asu̍vargyamasya̠] 59
-masu̍vargyamasya̠ ta-thsu̍va̠rgyō̎-‘gnirya-thsa̠ṃyata̍ upa̠ dadhā̍ti̠ samē̠vaina̍ṃ yachChati uva̠rgya̍mē̠vāka̠ -stryavi̠rvaya̍ḥ kṛ̠tamayā̍nā̠mityā̍ha̠ vayō̍bhirē̠vāyā̠nava̍ ru̠ndhē ‘yai̠rvayāgṃ̍si sa̠rvatō̍ vāyu̠matī̎rbhavanti̠ tasmā̍da̠yagṃ sa̠rvata̍ḥ pavatē ॥ 60 ॥
(pa̠śchā – dē̠tāḥ – pu̠rō̎ – ‘kṣṇa̠yā – kalpa̠tē – ‘sa̍ṃ yata̠ṃ – pañcha̍trigṃśachcha) (a. 10)
gā̠ya̠trī tri̠ṣṭu-bjaga̍tyanu̠ṣṭu-kpa̠ṅktyā̍ sa̠ha । bṛ̠ha̠tyu̍ṣṇihā̍ ka̠ku-thsū̠chībhi̍-śśimyantu tvā ॥ dvi̠padā̠ yā chatu̍ṣpadā tri̠padā̠ yācha̠ ṣaṭpa̍dā । saCha̍ndā̠ yā cha̠ vichCha̍ndā-ssū̠chībhi̍-śśimyantu tvā ॥ ma̠hānā̎mnī rē̠vata̍yō̠ viśvā̠ āśā̎ḥ pra̠sūva̍rīḥ । mēghyā̍ vi̠dyutō̠ vācha̍-ssū̠chībhi̍-śśimyantu tvā ॥ ra̠ja̠tā hari̍ṇī̠-ssīsā̠ yujō̍ yujyantē̠ karma̍bhiḥ । aśva̍sya vā̠jina̍stva̠chi sū̠chībhi̍-śśimyantu tvā ॥ nārī̎- [nārī̎ḥ, tē̠ patna̍yō̠ lōma̠] 61
-stē̠ patna̍yō̠ lōma̠ vichi̍nvantu manī̠ṣayā̎ । dē̠vānā̠-mpatnī̠rdiśa̍-ssū̠chībhi̍-śśimyantu tvā ॥ ku̠vida̠ṅga yava̍mantō̠ yava̍-ñchi̠dyathā̠ dāntya̍nupū̠rvaṃ vi̠yūya̍ । i̠hēhai̍ṣā-ṅkṛṇuta̠ bhōja̍nāni̠ yē ba̠r̠hiṣō̠ namō̍vṛkti̠-nnaja̠gmuḥ ॥ 62 ॥
(nārī̎ – stri̠gṃ̠śachcha̍) (a. 11)
kastvā̎ chChyati̠ kastvā̠ vi śā̎sti̠ kastē̠ gātrā̍ṇi śimyati । ka u̍ tē śami̠tā ka̠viḥ ॥ ṛ̠tava̍sta ṛtu̠dhā paru̍-śśami̠tārō̠ viśā̍satu । sa̠ṃva̠thsa̠rasya̠ dhāya̍sā̠ śimī̍bhi-śśimyantu tvā ॥ daivyā̍ addhva̠ryava̍stvā̠ chChyantu̠ vi cha̍ śāsatu । gātrā̍ṇi parva̠śastē̠ śimā̎ḥ kṛṇvantu̠ śimya̍ntaḥ ॥ a̠rdha̠mā̠sāḥ parūgṃ̍ṣi tē̠ māsā̎-śChyantu̠ śimya̍ntaḥ । a̠hō̠rā̠trāṇi̍ ma̠rutō̠ vili̍ṣṭagṃ [ma̠rutō̠ vili̍ṣṭam, sū̠da̠ya̠ntu̠ tē̠ ।] 63
sūdayantu tē ॥ pṛ̠thi̠vī tē̠ ‘ntari̍kṣēṇa vā̠yuśChi̠dra-mbhi̍ṣajyatu । dyaustē̠ nakṣa̍trai-ssa̠ha rū̠pa-ṅkṛ̍ṇōtu sādhu̠yā ॥ śa-ntē̠ parē̎bhyō̠ gātrē̎bhya̠-śśama̠stvava̍rēbhyaḥ । śama̠sthabhyō̍ ma̠jjabhya̠-śśamu̍ tē ta̠nuvē̍ bhuvat ॥ 64 ॥
(vili̍ṣṭaṃ – tri̠gṃ̠śachcha̍) (a. 12)
(viṣṇu̍mukhā̠ – anna̍patē̠ – yāva̍tī̠ – vi vai – pu̍ruṣamā̠trēṇā – ‘gnē̠ tava̠ śravō̠ vayō̠ – brahma̍ jajñā̠nagg – sva̍yamātṛ̠ṇṇā – mē̠ṣāṃ vai – pa̠śu – rgā̍ya̠trī – kastvā̠ – dvāda̍śa )
(viṣṇu̍mukhā̠ – apa̍chitimā̠n̠ – vi vā ē̠tā – vagnē̠ tava̍ – svayamātṛ̠ṇṇāṃ – ~ṃvi̍ṣū̠chīnā̍ni – gāya̠trī – chatu̍ṣṣaṣṭiḥ)
(viṣṇu̍mukhā, sta̠nuvē̍ bhuvat)
॥ hari̍ḥ ōm ॥
॥ kṛṣṇa yajurvēdīya taittirīya saṃhitāyā-mpañchamakāṇḍē dvitīyaḥ praśna-ssamāptaḥ ॥