दातृत्वं प्रियवक्तृत्वं धीरत्वमुचितज्ञता ।अभ्यासेन न लभ्यन्ते चत्वारः सहजा गुणाः ॥ 01 ॥ आत्मवर्गं परित्यज्य परवर्गं समाश्रयेत् ।स्वयमेव लयं याति यथा राजान्यधर्मतः ॥ 02 ॥ हस्ती स्थूलतनुः स चाङ्कुशवशः किं हस्तिमात्रोऽङ्कुशोदीपे…
Read moreधनहीनो न हीनश्च धनिकः स सुनिश्चयः ।विद्यारत्नेन हीनो यः स हीनः सर्ववस्तुषु ॥ 01 ॥ दृष्टिपूतं न्यसेत्पादं वस्त्रपूतं पिबेज्जलम् ।शास्त्रपूतं वदेद्वाक्यः मनःपूतं समाचरेत् ॥ 02 ॥ सुखार्थी चेत्त्यजेद्विद्यां विद्यार्थी चेत्त्यजेत्सुखम्…
Read moreमुक्तिमिच्छसि चेत्तात विषयान्विषवत्त्यज ।क्षमार्जवदयाशौचं सत्यं पीयूषवत्पिब ॥ 01 ॥ परस्परस्य मर्माणि ये भाषन्ते नराधमाः ।त एव विलयं यान्ति वल्मीकोदरसर्पवत् ॥ 02 ॥ गन्धः सुवर्णे फलमिक्षुदण्डेनाकरि पुष्पं खलु चन्दनस्य ।विद्वान्धनाढ्यश्च नृपश्चिरायुःधातुः…
Read moreअधमा धनमिच्छन्ति धनमानौ च मध्यमाः ।उत्तमा मानमिच्छन्ति मानो हि महतां धनम् ॥ 01 ॥ इक्षुरापः पयो मूलं ताम्बूलं फलमौषधम् ।भक्षयित्वापि कर्तव्याः स्नानदानादिकाः क्रियाः ॥ 02 ॥ दीपो भक्षयते ध्वान्तं कज्जलं…
Read moreअर्थनाशं मनस्तापं गृहे दुश्चरितानि च ।वञ्चनं चापमानं च मतिमान्न प्रकाशयेत् ॥ 01 ॥ धनधान्यप्रयोगेषु विद्यासङ्ग्रहणे तथा ।आहारे व्यवहारे च त्यक्तलज्जः सुखी भवेत् ॥ 02 ॥ सन्तोषामृततृप्तानां यत्सुखं शान्तिरेव च ।न…
Read moreश्रुत्वा धर्मं विजानाति श्रुत्वा त्यजति दुर्मतिम् ।श्रुत्वा ज्ञानमवाप्नोति श्रुत्वा मोक्षमवाप्नुयात् ॥ 01 ॥ पक्षिणः काकश्चण्डालः पशूनां चैव कुक्कुरः ।मुनीनां पापश्चण्डालः सर्वचाण्डालनिन्दकः ॥ 02 ॥ भस्मना शुद्ध्यते कास्यं ताम्रमम्लेन शुद्ध्यति ।रजसा…
Read moreगुरुरग्निर्द्विजातीनां वर्णानां ब्राह्मणो गुरुः ।पतिरेव गुरुः स्त्रीणां सर्वस्याभ्यागतो गुरुः ॥ 01 ॥ यथा चतुर्भिः कनकं परीक्ष्यतेनिघर्षणच्छेदनतापताडनैः ।तथा चतुर्भिः पुरुषः परीक्ष्यतेत्यागेन शीलेन गुणेन कर्मणा ॥ 02 ॥ तावद्भयेषु भेतव्यं यावद्भयमनागतम् ।आगतं…
Read moreआयुः कर्म च वित्तं च विद्या निधनमेव च ।पञ्चैतानि हि सृज्यन्ते गर्भस्थस्यैव देहिनः ॥ 01 ॥ साधुभ्यस्ते निवर्तन्ते पुत्रमित्राणि बान्धवाः ।ये च तैः सह गन्तारस्तद्धर्मात्सुकृतं कुलम् ॥ 02 ॥ दर्शनध्यानसंस्पर्शैर्मत्सी…
Read moreकस्य दोषः कुले नास्ति व्याधिना को न पीडितः ।व्यसनं केन न प्राप्तं कस्य सौख्यं निरन्तरम् ॥ 01 ॥ आचारः कुलमाख्याति देशमाख्याति भाषणम् ।सम्भ्रमः स्नेहमाख्याति वपुराख्याति भोजनम् ॥ 02 ॥ सुकुले…
Read moreअनृतं साहसं माया मूर्खत्वमतिलोभिता ।अशौचत्वं निर्दयत्वं स्त्रीणां दोषाः स्वभावजाः ॥ 01 ॥ भोज्यं भोजनशक्तिश्च रतिशक्तिर्वराङ्गना ।विभवो दानशक्तिश्च नाल्पस्य तपसः फलम् ॥ 02 ॥ यस्य पुत्रो वशीभूतो भार्या छन्दानुगामिनी ।विभवे यश्च…
Read more