અષ્ટાવક્ર ઉવાચ ॥
યથાતથોપદેશેન કૃતાર્થઃ સત્ત્વબુદ્ધિમાન્ ।
આજીવમપિ જિજ્ઞાસુઃ પરસ્તત્ર વિમુહ્યતિ ॥ 15-1॥
મોક્ષો વિષયવૈરસ્યં બંધો વૈષયિકો રસઃ ।
એતાવદેવ વિજ્ઞાનં યથેચ્છસિ તથા કુરુ ॥ 15-2॥
વાગ્મિપ્રાજ્ઞામહોદ્યોગં જનં મૂકજડાલસમ્ ।
કરોતિ તત્ત્વબોધોઽયમતસ્ત્યક્તો બુભુક્ષભિઃ ॥ 15-3॥
ન ત્વં દેહો ન તે દેહો ભોક્તા કર્તા ન વા ભવાન્ ।
ચિદ્રૂપોઽસિ સદા સાક્ષી નિરપેક્ષઃ સુખં ચર ॥ 15-4॥
રાગદ્વેષૌ મનોધર્મૌ ન મનસ્તે કદાચન ।
નિર્વિકલ્પોઽસિ બોધાત્મા નિર્વિકારઃ સુખં ચર ॥ 15-5॥
સર્વભૂતેષુ ચાત્માનં સર્વભૂતાનિ ચાત્મનિ ।
વિજ્ઞાય નિરહંકારો નિર્મમસ્ત્વં સુખી ભવ ॥ 15-6॥
વિશ્વં સ્ફુરતિ યત્રેદં તરંગા ઇવ સાગરે ।
તત્ત્વમેવ ન સંદેહશ્ચિન્મૂર્તે વિજ્વરો ભવ ॥ 15-7॥
શ્રદ્ધસ્વ તાત શ્રદ્ધસ્વ નાત્ર મોહં કુરુષ્વ ભોઃ ।
જ્ઞાનસ્વરૂપો ભગવાનાત્મા ત્વં પ્રકૃતેઃ પરઃ ॥ 15-8॥
ગુણૈઃ સંવેષ્ટિતો દેહસ્તિષ્ઠત્યાયાતિ યાતિ ચ ।
આત્મા ન ગંતા નાગંતા કિમેનમનુશોચસિ ॥ 15-9॥
દેહસ્તિષ્ઠતુ કલ્પાંતં ગચ્છત્વદ્યૈવ વા પુનઃ ।
ક્વ વૃદ્ધિઃ ક્વ ચ વા હાનિસ્તવ ચિન્માત્રરૂપિણઃ ॥ 15-10॥
ત્વય્યનંતમહાંભોધૌ વિશ્વવીચિઃ સ્વભાવતઃ ।
ઉદેતુ વાસ્તમાયાતુ ન તે વૃદ્ધિર્ન વા ક્ષતિઃ ॥ 15-11॥
તાત ચિન્માત્રરૂપોઽસિ ન તે ભિન્નમિદં જગત્ ।
અતઃ કસ્ય કથં કુત્ર હેયોપાદેયકલ્પના ॥ 15-12॥
એકસ્મિન્નવ્યયે શાંતે ચિદાકાશેઽમલે ત્વયિ ।
કુતો જન્મ કુતો કર્મ કુતોઽહંકાર એવ ચ ॥ 15-13॥
યત્ત્વં પશ્યસિ તત્રૈકસ્ત્વમેવ પ્રતિભાસસે ।
કિં પૃથક્ ભાસતે સ્વર્ણાત્ કટકાંગદનૂપુરમ્ ॥ 15-14॥
અયં સોઽહમયં નાહં વિભાગમિતિ સંત્યજ ।
સર્વમાત્મેતિ નિશ્ચિત્ય નિઃસંકલ્પઃ સુખી ભવ ॥ 15-15॥
તવૈવાજ્ઞાનતો વિશ્વં ત્વમેકઃ પરમાર્થતઃ ।
ત્વત્તોઽન્યો નાસ્તિ સંસારી નાસંસારી ચ કશ્ચન ॥ 15-16॥
ભ્રાંતિમાત્રમિદં વિશ્વં ન કિંચિદિતિ નિશ્ચયી ।
નિર્વાસનઃ સ્ફૂર્તિમાત્રો ન કિંચિદિવ શામ્યતિ ॥ 15-17॥
એક એવ ભવાંભોધાવાસીદસ્તિ ભવિષ્યતિ ।
ન તે બંધોઽસ્તિ મોક્ષો વા કૃતકૃત્યઃ સુખં ચર ॥ 15-18॥
મા સંકલ્પવિકલ્પાભ્યાં ચિત્તં ક્ષોભય ચિન્મય ।
ઉપશામ્ય સુખં તિષ્ઠ સ્વાત્મન્યાનંદવિગ્રહે ॥ 15-19॥
ત્યજૈવ ધ્યાનં સર્વત્ર મા કિંચિદ્ હૃદિ ધારય ।
આત્મા ત્વં મુક્ત એવાસિ કિં વિમૃશ્ય કરિષ્યસિ ॥ 15-20॥