॥ શ્રી ॥
અથ શ્રીમદષ્ટાવક્રગીતા પ્રારભ્યતે ॥
જનક ઉવાચ ॥
કથં જ્ઞાનમવાપ્નોતિ કથં મુક્તિર્ભવિષ્યતિ ।
વૈરાગ્યં ચ કથં પ્રાપ્તમેતદ્ બ્રૂહિ મમ પ્રભો ॥ 1-1॥
અષ્ટાવક્ર ઉવાચ ॥
મુક્તિમિચ્છસિ ચેત્તાત વિષયાન્ વિષવત્ત્યજ ।
ક્ષમાર્જવદયાતોષસત્યં પીયૂષવદ્ ભજ ॥ 1-2॥
ન પૃથ્વી ન જલં નાગ્નિર્ન વાયુર્દ્યૌર્ન વા ભવાન્ ।
એષાં સાક્ષિણમાત્માનં ચિદ્રૂપં વિદ્ધિ મુક્તયે ॥ 1-3॥
યદિ દેહં પૃથક્ કૃત્ય ચિતિ વિશ્રામ્ય તિષ્ઠસિ ।
અધુનૈવ સુખી શાંતો બંધમુક્તો ભવિષ્યસિ ॥ 1-4॥
ન ત્વં વિપ્રાદિકો વર્ણો નાશ્રમી નાક્ષગોચરઃ ।
અસંગોઽસિ નિરાકારો વિશ્વસાક્ષી સુખી ભવ ॥ 1-5॥
ધર્માધર્મૌ સુખં દુઃખં માનસાનિ ન તે વિભો ।
ન કર્તાસિ ન ભોક્તાસિ મુક્ત એવાસિ સર્વદા ॥ 1-6॥
એકો દ્રષ્ટાસિ સર્વસ્ય મુક્તપ્રાયોઽસિ સર્વદા ।
અયમેવ હિ તે બંધો દ્રષ્ટારં પશ્યસીતરમ્ ॥ 1-7॥
અહં કર્તેત્યહંમાનમહાકૃષ્ણાહિદંશિતઃ ।
નાહં કર્તેતિ વિશ્વાસામૃતં પીત્વા સુખં ચર ॥ 1-8॥
એકો વિશુદ્ધબોધોઽહમિતિ નિશ્ચયવહ્નિના ।
પ્રજ્વાલ્યાજ્ઞાનગહનં વીતશોકઃ સુખી ભવ ॥ 1-9॥
યત્ર વિશ્વમિદં ભાતિ કલ્પિતં રજ્જુસર્પવત્ ।
આનંદપરમાનંદઃ સ બોધસ્ત્વં સુખં ભવ ॥ 1-10॥
મુક્તાભિમાની મુક્તો હિ બદ્ધો બદ્ધાભિમાન્યપિ ।
કિંવદંતીહ સત્યેયં યા મતિઃ સા ગતિર્ભવેત્ ॥ 1-11॥
આત્મા સાક્ષી વિભુઃ પૂર્ણ એકો મુક્તશ્ચિદક્રિયઃ ।
અસંગો નિઃસ્પૃહઃ શાંતો ભ્રમાત્સંસારવાનિવ ॥ 1-12॥
કૂટસ્થં બોધમદ્વૈતમાત્માનં પરિભાવય ।
આભાસોઽહં ભ્રમં મુક્ત્વા ભાવં બાહ્યમથાંતરમ્ ॥ 1-13॥
દેહાભિમાનપાશેન ચિરં બદ્ધોઽસિ પુત્રક ।
બોધોઽહં જ્ઞાનખડ્ગેન તન્નિકૃત્ય સુખી ભવ ॥ 1-14॥
નિઃસંગો નિષ્ક્રિયોઽસિ ત્વં સ્વપ્રકાશો નિરંજનઃ ।
અયમેવ હિ તે બંધઃ સમાધિમનુતિષ્ઠસિ ॥ 1-15॥
ત્વયા વ્યાપ્તમિદં વિશ્વં ત્વયિ પ્રોતં યથાર્થતઃ ।
શુદ્ધબુદ્ધસ્વરૂપસ્ત્વં મા ગમઃ ક્ષુદ્રચિત્તતામ્ ॥ 1-16॥
નિરપેક્ષો નિર્વિકારો નિર્ભરઃ શીતલાશયઃ ।
અગાધબુદ્ધિરક્ષુબ્ધો ભવ ચિન્માત્રવાસનઃ ॥ 1-17॥
સાકારમનૃતં વિદ્ધિ નિરાકારં તુ નિશ્ચલમ્ ।
એતત્તત્ત્વોપદેશેન ન પુનર્ભવસંભવઃ ॥ 1-18॥
યથૈવાદર્શમધ્યસ્થે રૂપેઽંતઃ પરિતસ્તુ સઃ ।
તથૈવાઽસ્મિન્ શરીરેઽંતઃ પરિતઃ પરમેશ્વરઃ ॥ 1-19॥
એકં સર્વગતં વ્યોમ બહિરંતર્યથા ઘટે ।
નિત્યં નિરંતરં બ્રહ્મ સર્વભૂતગણે તથા ॥ 1-20॥