અથ નવમોઽધ્યાયઃ ।
બ્રાહ્મણઃ ઉવાચ ।
પરિગ્રહઃ હિ દુઃખાય યત્ યત્ પ્રિયતમં નૃણામ્ ।
અનંતં સુખં આપ્નોતિ તત્ વિદ્વાન્ યઃ તુ અકિંચનઃ ॥ 1॥
સામિષં કુરરં જઘ્નુઃ બલિનઃ યે નિરામિષાઃ ।
તત્ આમિષં પરિત્યજ્ય સઃ સુખં સમવિંદત ॥ 2॥
ન મે માનાવમાનૌ સ્તઃ ન ચિંતા ગેહપુત્રિણામ્ ।
આત્મક્રીડઃ આત્મરતિઃ વિચરામિ ઇહ બાલવત્ ॥ 3॥
દ્વૌ એવ ચિંતયા મુક્તૌ પરમ આનંદઃ આપ્લુતૌ ।
યઃ વિમુગ્ધઃ જડઃ બાલઃ યઃ ગુણેભ્યઃ પરં ગતઃ ॥ 4॥
ક્વચિત્ કુમારી તુ આત્માનં વૃણાનાન્ ગૃહં આગતાન્ ।
સ્વયં તાન્ અર્હયામાસ ક્વાપિ યાતેષુ બંધુષુ ॥ 5॥
તેષં અભ્યવહારાર્થં શાલીન્ રહસિ પાર્થિવ ।
અવઘ્નંત્યાઃ પ્રકોષ્ઠસ્થાઃ ચક્રુઃ શંખાઃ સ્વનં મહત્ ॥
6॥
સા તત્ જુગુપ્સિતં મત્વા મહતી વ્રીડિતા તતઃ ।
બભંજ એકૈકશઃ શંખાન્ દ્વૌ દ્વૌ પાણ્યોઃ અશેષયત્ ॥
7॥
ઉભયોઃ અપિ અભૂત્ ઘોષઃ હિ અવઘ્નંત્યાઃ સ્મ શંખયોઃ ।
તત્ર અપિ એકં નિરભિદત્ એકસ્માન્ ન અભવત્ ધ્વનિઃ ॥ 8॥
અન્વશિક્ષં ઇમં તસ્યાઃ ઉપદેશં અરિંદમ ।
લોકાન્ અનુચરન્ એતાન્ લોકતત્ત્વવિવિત્સયા ॥ 9॥
વાસે બહૂનાં કલહઃ ભવેત્ વાર્તા દ્વયોઃ અપિ ।
એકઃ એવ ચરેત્ તસ્માત્ કુમાર્યાઃ ઇવ કંકણઃ ॥ 10॥
મનઃ એકત્ર સંયુજ્યાત્ જિતશ્વાસઃ જિત આસનઃ ।
વૈરાગ્યાભ્યાસયોગેન ધ્રિયમાણં અતંદ્રિતઃ ॥ 11॥
યસ્મિન્ મનઃ લબ્ધપદં યત્ એતત્
શનૈઃ શનૈઃ મુંચતિ કર્મરેણૂન્ ।
સત્ત્વેન વૃદ્ધેન રજઃ તમઃ ચ
વિધૂય નિર્વાણં ઉપૈતિ અનિંધનમ્ ॥ 12॥
તત્ એવં આત્મનિ અવરુદ્ધચિત્તઃ
ન વેદ કિંચિત્ બહિઃ અંતરં વા ।
યથા ઇષુકારઃ નૃપતિં વ્રજંતમ્
ઇષૌ ગતાત્મા ન દદર્શ પાર્શ્વે ॥ 13॥
એકચાર્યનિકેતઃ સ્યાત્ અપ્રમત્તઃ ગુહાશયઃ ।
અલક્ષ્યમાણઃ આચારૈઃ મુનિઃ એકઃ અલ્પભાષણઃ ॥ 14॥
ગૃહારંભઃ અતિદુઃખાય વિફલઃ ચ અધ્રુવાત્મનઃ ।
સર્પઃ પરકૃતં વેશ્મ પ્રવિશ્ય સુખં એધતે ॥ 15॥
એકો નારાયણો દેવઃ પૂર્વસૃષ્ટં સ્વમાયયા ।
સંહૃત્ય કાલકલયા કલ્પાંત ઇદમીશ્વરઃ ॥ 16॥
એક એવાદ્વિતીયોઽભૂદાત્માધારોઽખિલાશ્રયઃ ।
કાલેનાત્માનુભાવેન સામ્યં નીતાસુ શક્તિષુ ।
સત્ત્વાદિષ્વાદિપુએરુષઃ પ્રધાનપુરુષેશ્વરઃ ॥ 17॥
પરાવરાણાં પરમ આસ્તે કૈવલ્યસંજ્ઞિતઃ ।
કેવલાનુભવાનંદસંદોહો નિરુપાધિકઃ ॥ 18॥
કેવલાત્માનુભાવેન સ્વમાયાં ત્રિગુણાત્મિકામ્ ।
સંક્ષોભયન્સૃજત્યાદૌ તયા સૂત્રમરિંદમ ॥ 19॥
તામાહુસ્ત્રિગુણવ્યક્તિં સૃજંતીં વિશ્વતોમુખમ્ ।
યસ્મિન્પ્રોતમિદં વિશ્વં યેન સંસરતે પુમાન્ ॥ 20॥
યથા ઊર્ણનાભિઃ હૃદયાત્ ઊર્ણાં સંતત્ય વક્ત્રતઃ ।
તયા વિહૃત્ય ભૂયસ્તાં ગ્રસતિ એવં મહેશ્વરઃ ॥ 21॥
યત્ર યત્ર મનઃ દેહી ધારયેત્ સકલં ધિયા ।
સ્નેહાત્ દ્વેષાત્ ભયાત્ વા અપિ યાતિ તત્ તત્ સરૂપતામ્ ॥ 22॥
કીટઃ પેશસ્કૃતં ધ્યાયન્ કુડ્યાં તેન પ્રવેશિતઃ ।
યાતિ તત્ સ્સત્મતાં રાજન્ પૂર્વરૂપં અસંત્યજન્ ॥ 23॥
એવં ગુરુભ્યઃ એતેભ્યઃ એષ મે શિક્ષિતા મતિઃ ।
સ્વાત્મા ઉપશિક્ષિતાં બુદ્ધિં શ્રુણુ મે વદતઃ પ્રભો ॥ 24॥
દેહઃ ગુરુઃ મમ વિરક્તિવિવેકહેતુઃ
બિભ્રત્ સ્મ સત્ત્વનિધનં સતત અર્ત્યુત્ અર્કમ્ ।
તત્ત્વાનિ અનેન વિમૃશામિ યથા તથા અપિ
પારક્યં ઇતિ અવસિતઃ વિચરામિ અસંગઃ ॥ 25॥
જાયાત્મજાર્થપશુભૃત્યગૃહાપ્તવર્ગાન્
પુષ્ણાતિ યત્ પ્રિયચિકીર્ષયા વિતન્વન્ ॥
સ્વાંતે સકૃચ્છ્રં અવરુદ્ધધનઃ સઃ દેહઃ
સૃષ્ટ્વા અસ્ય બીજં અવસીદતિ વૃક્ષધર્મા ॥ 26॥
જિહ્વા એકતઃ અમું અવકર્ષતિ કર્હિ તર્ષા
શિશ્નઃ અન્યતઃ ત્વક્ ઉદરં શ્રવણં કુતશ્ચિત્ ।
ગ્રાણઃ અન્યતઃ ચપલદૃક્ ક્વ ચ કર્મશક્તિઃ
બહ્વ્યઃ સપત્ન્યઃ ઇવ ગેહપતિં લુનંતિ ॥ 27॥
સૃષ્ટ્વા પુરાણિ વિવિધાનિ અજયા આત્મશક્ત્યા
વૃક્ષાન્ સરીસૃપપશૂન્ખગદંશમત્સ્યાન્ ।
તૈઃ તૈઃ અતુષ્ટહૃદયઃ પુરુષં વિધાય
બ્રહ્માવલોકધિષણં મુદમાપ દેવઃ ॥ 28॥
લબ્ધ્વા સુદુર્લભં ઇદં બહુસંભવાંતે
માનુષ્યમર્થદમનિત્યમપીહ ધીરઃ ।
તૂર્ણં યતેત ન પતેત્ અનુમૃત્યુઃ યાવત્
નિઃશ્રેયસાય વિષયઃ ખલુ સર્વતઃ સ્યાત્ ॥ 29॥
એવં સંજાતવૈરાગ્યઃ વિજ્ઞાનલોક આત્મનિ ।
વિચરામિ મહીં એતાં મુક્તસંગઃ અનહંકૃતિઃ ॥ 30॥
ન હિ એકસ્માત્ ગુરોઃ જ્ઞાનં સુસ્થિરં સ્યાત્ સુપુષ્કલમ્ ।
બ્રહ્મ એતત્ અદ્વિતીયં વૈ ગીયતે બહુધા ઋષિભિઃ ॥ 31॥
શ્રીભગવાનુવાચ ।
ઇત્યુક્ત્વા સ યદું વિપ્રસ્તમામંત્રય ગભીરધીઃ ।
વંદિતો।આભ્યર્થિતો રાજ્ઞા યયૌ પ્રીતો યથાગતમ્ ॥ 32॥
અવધૂતવચઃ શ્રુત્વા પૂર્વેષાં નઃ સ પૂર્વજઃ ।
સર્વસંગવિનિર્મુક્તઃ સમચિત્તો બભૂવ હ ॥ 33॥
(ઇતિ અવધૂતગીતમ્ ।)
ઇતિ શ્રીમદ્ભાગવતે મહાપુરાણે પારમહંસ્યાં
સંહિતાયામેકાદશસ્કંધે ભગવદુદ્ધવસંવાદે
નવમોઽધ્યાયઃ ॥