મુહૂર્તમપિ જીવેચ્ચ નરઃ શુક્લેન કર્મણા ।
ન કલ્પમપિ કષ્ટેન લોકદ્વયવિરોધિના ॥ 01 ॥
ગતે શોકો ન કર્તવ્યો ભવિષ્યં નૈવ ચિંતયેત્ ।
વર્તમાનેન કાલેન વર્તયંતિ વિચક્ષણાઃ ॥ 02 ॥
સ્વભાવેન હિ તુષ્યંતિ દેવાઃ સત્પુરુષાઃ પિતા ।
જ્ઞાતયઃ સ્નાનપાનાભ્યાં વાક્યદાનેન પંડિતાઃ ॥ 03 ॥
આયુઃ કર્મ ચ વિત્તં ચ વિદ્યા નિધનમેવ ચ ।
પંચૈતાનિ હિ સૃજ્યંતે ગર્ભસ્થસ્યૈવ દેહિનઃ ॥ 04 (4.1) ॥
અહો બત વિચિત્રાણિ ચરિતાનિ મહાત્મનામ્ ।
લક્ષ્મીં તૃણાય મન્યંતે તદ્ભારેણ નમંતિ ચ ॥ 05 ॥
યસ્ય સ્નેહો ભયં તસ્ય સ્નેહો દુઃખસ્ય ભાજનમ્ ।
સ્નેહમૂલાનિ દુઃખાનિ તાનિ ત્યક્ત્વા વસેત્ સુખમ્ ॥ 06 ॥
અનાગતવિધાતા ચ પ્રત્યુત્પન્નમતિસ્તથા ।
દ્વાવેતૌ સુખમેધેતે યદ્ભવિષ્યો વિનશ્યતિ ॥ 07 ॥
રાજ્ઞિ ધર્મિણિ ધર્મિષ્ઠાઃ પાપે પાપાઃ સમે સમાઃ ।
રાજાનમનુવર્તંતે યથા રાજા તથા પ્રજાઃ ॥ 08 ॥
જીવંતં મૃતવન્મન્યે દેહિનં ધર્મવર્જિતમ્ ।
મૃતો ધર્મેણ સંયુક્તો દીર્ઘજીવી ન સંશયઃ ॥ 09 ॥
ધર્માર્થકામમોક્ષાણાં યસ્યૈકોઽપિ ન વિદ્યતે ।
અજાગલસ્તનસ્યેવ તસ્ય જન્મ નિરર્થકમ્ ॥ 10 ॥
દહ્યમાનાઃ સુતીવ્રેણ નીચાઃ પરયશોઽગ્નિના ।
અશક્તાસ્તત્પદં ગંતું તતો નિંડાં પ્રકુર્વતે ॥ 11 ॥
બંધાય વિષયાસંગો મુક્ત્યૈ નિર્વિષયં મનઃ ।
મન એવ મનુષ્યાણાં કારણં બંધમોક્ષયોઃ ॥ 12 ॥
દેહાભિમાને ગલિતં જ્ઞાનેન પરમાત્મનિ ।
યત્ર યત્ર મનો યાતિ તત્ર તત્ર સમાધયઃ ॥ 13 ॥
ઈપ્સિતં મનસઃ સર્વં કસ્ય સંપદ્યતે સુખમ્ ।
દૈવાયત્તં યતઃ સર્વં તસ્માત્સંતોષમાશ્રયેત્ ॥ 14 ॥
યથા ધેનુસહસ્રેષુ વત્સો ગચ્છતિ માતરમ્ ।
તથા યચ્ચ કૃતં કર્મ કર્તારમનુગચ્છતિ ॥ 15 ॥
અનવસ્થિતકાર્યસ્ય ન જને ન વને સુખમ્ ।
જનો દહતિ સંસર્ગાદ્વનં સંગવિવર્જનાત્ ॥ 16 ॥
ખનિત્વા હિ ખનિત્રેણ ભૂતલે વારિ વિંદતિ ।
તથા ગુરુગતાં વિદ્યાં શુશ્રૂષુરધિગચ્છતિ ॥ 17 ॥
કર્માયત્તં ફલં પુંસાં બુદ્ધિઃ કર્માનુસારિણી ।
તથાપિ સુધિયશ્ચાર્યા સુવિચાર્યૈવ કુર્વતે ॥ 18 ॥
એકાક્ષરપ્રદાતારં યો ગુરું નાભિવંદતે ।
શ્વાનયોનિશતં ગત્વા ચાંડાલેષ્વભિજાયતે ॥ 19 ॥
યુગાંતે પ્રચલેન્મેરુઃ કલ્પાંતે સપ્ત સાગરાઃ ।
સાધવઃ પ્રતિપન્નાર્થાન્ન ચલંતિ કદાચન ॥ 20 ॥
પૃથિવ્યાં ત્રીણિ રત્નાનિ જલમન્નં સુભાષિતમ્ ।
મૂઢૈઃ પાષાણખંડેષુ રત્નસંજ્ઞા વિધીયતે ॥ 21 ॥