ધનહીનો ન હીનશ્ચ ધનિકઃ સ સુનિશ્ચયઃ ।
વિદ્યારત્નેન હીનો યઃ સ હીનઃ સર્વવસ્તુષુ ॥ 01 ॥
દૃષ્ટિપૂતં ન્યસેત્પાદં વસ્ત્રપૂતં પિબેજ્જલમ્ ।
શાસ્ત્રપૂતં વદેદ્વાક્યઃ મનઃપૂતં સમાચરેત્ ॥ 02 ॥
સુખાર્થી ચેત્ત્યજેદ્વિદ્યાં વિદ્યાર્થી ચેત્ત્યજેત્સુખમ્ ।
સુખાર્થિનઃ કુતો વિદ્યા સુખં વિદ્યાર્થિનઃ કુતઃ ॥ 03 ॥
કવયઃ કિં ન પશ્યંતિ કિં ન ભક્ષંતિ વાયસાઃ ।
મદ્યપાઃ કિં ન જલ્પંતિ કિં ન કુર્વંતિ યોષિતઃ ॥ 04 ॥
રંકં કરોતિ રાજાનં રાજાનં રંકમેવ ચ ।
ધનિનં નિર્ધનં ચૈવ નિર્ધનં ધનિનં વિધિઃ ॥ 05 ॥
લુબ્ધાનાં યાચકઃ શત્રુર્મૂર્ખાનાં બોધકો રિપુઃ ।
જારસ્ત્રીણાં પતિઃ શત્રુશ્ચૌરાણાં ચંદ્રમા રિપુઃ ॥ 06 ॥
યેષાં ન વિદ્યા ન તપો ન દાનં
જ્ઞાનં ન શીલાં ન ગુણો ન ધર્મઃ ।
તે મર્ત્યલોકે ભુવિ ભારભૂતા
મનુષ્યરૂપેણ મૃગાશ્ચરંતિ ॥ 07 ॥
અંતઃસારવિહીનાનામુપદેશો ન જાયતે ।
મલયાચલસંસર્ગાન્ન વેણુશ્ચંદનાયતે ॥ 08 ॥
યસ્ય નાસ્તિ સ્વયં પ્રજ્ઞા શાસ્ત્રં તસ્ય કરોતિ કિમ્ ।
લોચનાભ્યાં વિહીનસ્ય દર્પણઃ કિં કરિષ્યતિ ॥ 09 ॥
દુર્જનં સજ્જનં કર્તુમુપાયો નહિ ભૂતલે ।
અપાનં શાતધા ધૌતં ન શ્રેષ્ઠમિંદ્રિયં ભવેત્ ॥ 10 ॥
આપ્તદ્વેષાદ્ભવેન્મૃત્યુઃ પરદ્વેષાદ્ધનક્ષયઃ ।
રાજદ્વેષાદ્ભવેન્નાશો બ્રહ્મદ્વેષાત્કુલક્ષયઃ ॥ 11 ॥
વરં વનં વ્યાઘ્રગજેંદ્રસેવિતં
દ્રુમાલયં પત્રફલાંબુસેવનમ્ ।
તૃણેષુ શય્યા શતજીર્ણવલ્કલં
ન બંધુમધ્યે ધનહીનજીવનમ્ ॥ 12 ॥
વિપ્રો વૃક્ષસ્તસ્ય મૂલં ચ સંધ્યા
વેદઃ શાખા ધર્મકર્માણિ પત્રમ્ ।
તસ્માન્મૂલં યત્નતો રક્ષણીયં
છિન્ને મૂલે નૈવ શાખા ન પત્રમ્ ॥ 13 ॥
માતા ચ કમલા દેવી પિતા દેવો જનાર્દનઃ ।
બાંધવા વિષ્ણુભક્તાશ્ચ સ્વદેશો ભુવનત્રયમ્ ॥ 14 ॥
એકવૃક્ષસમારૂઢા નાનાવર્ણા વિહંગમાઃ ।
પ્રભાતે દિક્ષુ દશસુ યાંતિ કા તત્ર વેદના ॥ 15 ॥
બુદ્ધિર્યસ્ય બલં તસ્ય નિર્બુદ્ધેશ્ચ કુતો બલમ્ ।
વને સિંહો યદોન્મત્તઃ મશકેન નિપાતિતઃ ॥ 16 ॥
કા ચિંતા મમ જીવને યદિ હરિર્વિશ્વંભરો ગીયતે
નો ચેદર્ભકજીવનાય જનનીસ્તન્યં કથં નિર્મમે ।
ઇત્યાલોચ્ય મુહુર્મુહુર્યદુપતે લક્ષ્મીપતે કેવલં
ત્વત્પાદાંબુજસેવનેન સતતં કાલો મયા નીયતે ॥ 17 ॥
ગીર્વાણવાણીષુ વિશિષ્ટબુદ્ધિ-
સ્તથાપિ ભાષાંતરલોલુપોઽહમ્ ।
યથા સુધાયામમરેષુ સત્યાં
સ્વર્ગાંગનાનામધરાસવે રુચિઃ ॥ 18 ॥
અન્નાદ્દશગુણં પિષ્ટં પિષ્ટાદ્દશગુણં પયઃ ।
પયસોઽષ્ટગુણં માંસાં માંસાદ્દશગુણં ઘૃતમ્ ॥ 19 ॥
શોકેન રોગા વર્ધંતે પયસા વર્ધતે તનુઃ ।
ઘૃતેન વર્ધતે વીર્યં માંસાન્માંસં પ્રવર્ધતે ॥ 20 ॥