॥ દ્વિતીય મુંડકે પ્રથમઃ ખંડઃ ॥
તદેતત્ સત્યં
યથા સુદીપ્તાત્ પાવકાદ્વિસ્ફુલિંગાઃ
સહસ્રશઃ પ્રભવંતે સરૂપાઃ ।
તથાઽક્ષરાદ્વિવિધાઃ સોમ્ય ભાવાઃ
પ્રજાયંતે તત્ર ચૈવાપિ યંતિ ॥ 1॥
દિવ્યો હ્યમૂર્તઃ પુરુષઃ સ બાહ્યાભ્યંતરો હ્યજઃ ।
અપ્રાણો હ્યમનાઃ શુભ્રો હ્યક્ષરાત્ પરતઃ પરઃ ॥ 2॥
એતસ્માજ્જાયતે પ્રાણો મનઃ સર્વેંદ્રિયાણિ ચ ।
ખં-વાઁયુર્જ્યોતિરાપઃ પૃથિવી વિશ્વસ્ય ધારિણી ॥ 3॥
અગ્નીર્મૂર્ધા ચક્ષુષી ચંદ્રસૂર્યૌ
દિશઃ શ્રોત્રે વાગ્ વિવૃતાશ્ચ વેદાઃ ।
વાયુઃ પ્રાણો હૃદયં-વિઁશ્વમસ્ય પદ્ભ્યાં
પૃથિવી હ્યેષ સર્વભૂતાંતરાત્મા ॥ 4॥
તસ્માદગ્નિઃ સમિધો યસ્ય સૂર્યઃ
સોમાત્ પર્જન્ય ઓષધયઃ પૃથિવ્યામ્ ।
પુમાન્ રેતઃ સિંચતિ યોષિતાયાં
બહ્વીઃ પ્રજાઃ પુરુષાત્ સંપ્રસૂતાઃ ॥ 5॥
તસ્માદૃચઃ સામ યજૂંષિ દીક્ષા
યજ્ઞાશ્ચ સર્વે ક્રતવો દક્ષિણાશ્ચ ।
સંવઁત્સરશ્ચ યજમાનશ્ચ લોકાઃ
સોમો યત્ર પવતે યત્ર સૂર્યઃ ॥ 6॥
તસ્માચ્ચ દેવા બહુધા સંપ્રસૂતાઃ
સાધ્યા મનુષ્યાઃ પશવો વયાંસિ ।
પ્રાણાપાનૌ વ્રીહિયવૌ તપશ્ચ
શ્રદ્ધા સત્યં બ્રહ્મચર્યં-વિઁધિશ્ચ ॥ 7॥
સપ્ત પ્રાણાઃ પ્રભવંતિ તસ્માત્
સપ્તાર્ચિષઃ સમિધઃ સપ્ત હોમાઃ ।
સપ્ત ઇમે લોકા યેષુ ચરંતિ પ્રાણા
ગુહાશયા નિહિતાઃ સપ્ત સપ્ત ॥ 8॥
અતઃ સમુદ્રા ગિરયશ્ચ સર્વેઽસ્માત્
સ્યંદંતે સિંધવઃ સર્વરૂપાઃ ।
અતશ્ચ સર્વા ઓષધયો રસશ્ચ
યેનૈષ ભૂતૈસ્તિષ્ઠતે હ્યંતરાત્મા ॥ 9॥
પુરુષ એવેદં-વિઁશ્વં કર્મ તપો બ્રહ્મ પરામૃતમ્ ।
એતદ્યો વેદ નિહિતં ગુહાયાં
સોઽવિદ્યાગ્રંથિં-વિઁકિરતીહ સોમ્ય ॥ 10॥
॥ ઇતિ મુંડકોપનિષદિ દ્વિતીયમુંડકે પ્રથમઃ ખંડઃ ॥