ઓં શ્રી પરમાત્મને નમઃ
અથ પંચમોઽધ્યાયઃ
કર્મસન્ન્યાસયોગઃ
અર્જુન ઉવાચ
સન્ન્યાસં કર્મણાં કૃષ્ણ પુનર્યોગં ચ શંસસિ ।
યચ્છ્રેય એતયોરેકં તન્મે બ્રૂહિ સુનિશ્ચિતમ્ ॥1॥
શ્રી ભગવાનુવાચ
સન્ન્યાસઃ કર્મયોગશ્ચ નિશ્શ્રેયસકરાવુભૌ ।
તયોસ્તુ કર્મસન્ન્યાસાત્ કર્મયોગો વિશિષ્યતે ॥2॥
જ્ઞેયઃ સ નિત્યસન્ન્યાસી યો ન દ્વેષ્ટિ ન કાંક્ષતિ ।
નિર્દ્વંદ્વો હિ મહાબાહો સુખં બંધાત્પ્રમુચ્યતે ॥3॥
સાંખ્યયોગૌ પૃથગ્બાલાઃ પ્રવદંતિ ન પંડિતાઃ ।
એકમપ્યાસ્થિતઃ સમ્યક્ ઉભયોર્વિંદતે ફલમ્ ॥4॥
યત્સાંખ્યૈઃ પ્રાપ્યતે સ્થાનં તદ્યોગૈરપિ ગમ્યતે ।
એકં સાંખ્યં ચ યોગં ચ યઃ પશ્યતિ સ પશ્યતિ ॥5॥
સન્ન્યાસસ્તુ મહાબાહો દુઃખમાપ્તુમયોગતઃ ।
યોગયુક્તો મુનિર્બ્રહ્મ નચિરેણાધિગચ્છતિ ॥6॥
યોગયુક્તો વિશુદ્ધાત્મા વિજિતાત્મા જિતેંદ્રિયઃ ।
સર્વભૂતાત્મભૂતાત્મા કુર્વન્નપિ ન લિપ્યતે ॥7॥
નૈવ કિંચિત્કરોમીતિ યુક્તો મન્યેત તત્ત્વવિત્ ।
પશ્યન્શૃણ્વન્સ્પૃશંજિઘ્રન્ અશ્નન્ગચ્છન્સ્વપન્શ્વસન્ ॥8॥
પ્રલપન્વિસૃજન્ગૃહ્ણન્ ઉન્મિષન્નિમિષન્નપિ ।
ઇંદ્રિયાણીંદ્રિયાર્થેષુ વર્તંત ઇતિ ધારયન્ ॥9॥
બ્રહ્મણ્યાધાય કર્માણિ સંગં ત્યક્ત્વા કરોતિ યઃ ।
લિપ્યતે ન સ પાપેન પદ્મપત્રમિવાંભસા ॥10॥
કાયેન મનસા બુદ્ધ્યા કેવલૈરિંદ્રિયૈરપિ ।
યોગિનઃ કર્મ કુર્વંતિ સંગં ત્યક્ત્વાત્મશુદ્ધયે ॥11॥
યુક્તઃ કર્મફલં ત્યક્ત્વા શાંતિમાપ્નોતિ નૈષ્ઠિકીમ્ ।
અયુક્તઃ કામકારેણ ફલે સક્તો નિબધ્યતે ॥12॥
સર્વકર્માણિ મનસા સન્ન્યસ્યાસ્તે સુખં વશી ।
નવદ્વારે પુરે દેહી નૈવ કુર્વન્ન કારયન્ ॥13॥
ન કર્તૃત્વં ન કર્માણિ લોકસ્ય સૃજતિ પ્રભુઃ ।
ન કર્મફલસંયોગં સ્વભાવસ્તુ પ્રવર્તતે ॥14॥
નાદત્તે કસ્યચિત્પાપં ન ચૈવ સુકૃતં વિભુઃ ।
અજ્ઞાનેનાવૃતં જ્ઞાનં તેન મુહ્યંતિ જંતવઃ ॥15॥
જ્ઞાનેન તુ તદજ્ઞાનં યેષાં નાશિતમાત્મનઃ ।
તેષામાદિત્યવજ્જ્ઞાનં પ્રકાશયતિ તત્પરમ્ ॥16॥
તદ્બુદ્ધયસ્તદાત્માનઃ તન્નિષ્ઠાસ્તત્પરાયણાઃ ।
ગચ્છંત્યપુનરાવૃત્તિં જ્ઞાનનિર્ધૂતકલ્મષાઃ ॥17॥
વિદ્યાવિનયસંપન્ને બ્રાહ્મણે ગવિ હસ્તિનિ ।
શુનિ ચૈવ શ્વપાકે ચ પંડિતાઃ સમદર્શિનઃ ॥18॥
ઇહૈવ તૈર્જિતઃ સર્ગઃ યેષાં સામ્યે સ્થિતં મનઃ ।
નિર્દોષં હિ સમં બ્રહ્મ તસ્માત્ બ્રહ્મણિ તે સ્થિતાઃ ॥19॥
ન પ્રહૃષ્યેત્પ્રિયં પ્રાપ્ય નોદ્વિજેત્પ્રાપ્ય ચાપ્રિયમ્ ।
સ્થિરબુદ્ધિરસમ્મૂઢઃ બ્રહ્મવિત્ બ્રહ્મણિ સ્થિતઃ ॥20॥
બાહ્યસ્પર્શેષ્વસક્તાત્મા વિંદત્યાત્મનિ યત્સુખમ્ ।
સ બ્રહ્મયોગયુક્તાત્મા સુખમક્ષયમશ્નુતે ॥21॥
યે હિ સંસ્પર્શજા ભોગાઃ દુઃખયોનય એવ તે ।
આદ્યંતવંતઃ કૌંતેય ન તેષુ રમતે બુધઃ ॥22॥
શક્નોતીહૈવ યઃ સોઢું પ્રાક્શરીરવિમોક્ષણાત્ ।
કામક્રોધોદ્ભવં વેગં સ યુક્તઃ સ સુખી નરઃ ॥23॥
યોઽંતઃસુખોઽંતરારામઃ તથાંતર્જ્યોતિરેવ યઃ ।
સ યોગી બ્રહ્મનિર્વાણં બ્રહ્મભૂતોઽધિગચ્છતિ ॥24॥
લભંતે બ્રહ્મનિર્વાણમ્ ઋષયઃ ક્ષીણકલ્મષાઃ ।
છિન્નદ્વૈધા યતાત્માનઃ સર્વભૂતહિતે રતાઃ ॥25॥
કામક્રોધવિયુક્તાનાં યતીનાં યતચેતસામ્ ।
અભિતો બ્રહ્મનિર્વાણં વર્તતે વિદિતાત્મનામ્ ॥26॥
સ્પર્શાન્કૃત્વા બહિર્બાહ્યાન્ ચક્ષુશ્ચૈવાંતરે ભ્રુવોઃ
પ્રાણાપાનૌ સમૌ કૃત્વા નાસાભ્યંતરચારિણૌ ॥27॥
યતેંદ્રિયમનોબુદ્ધિઃ મુનિર્મોક્ષપરાયણઃ ।
વિગતેચ્છાભયક્રોધઃ યઃ સદા મુક્ત એવ સઃ ॥28॥
ભોક્તારં યજ્ઞતપસાં સર્વલોકમહેશ્વરમ્ ।
સુહૃદં સર્વભૂતાનાં જ્ઞાત્વા માં શાંતિમૃચ્છતિ ॥29॥
॥ ઓં તત્સદિતિ શ્રીમદ્ભગવદ્ગીતાસુ ઉપનિષત્સુ બ્રહ્મવિદ્યાયાં
યોગશાસ્ત્રે શ્રીકૃષ્ણાર્જુનસંવાદે કર્મસન્ન્યાસયોગો નામ પંચમોઽધ્યાયઃ ॥