શ્રી રામ ચરિત માનસ – ઉત્તરકાંડ

શ્રી ગણેશાય નમઃ
શ્રીજાનકીવલ્લભો વિજયતે
શ્રીરામચરિતમાનસ
સપ્તમ સોપાન (ઉત્તરકાંડ)

કેકીકંઠાભનીલં સુરવરવિલસદ્વિપ્રપાદાબ્જચિહ્નં
શોભાઢ્યં પીતવસ્ત્રં સરસિજનયનં સર્વદા સુપ્રસન્નમ્।
પાણૌ નારાચચાપં કપિનિકરયુતં બંધુના સેવ્યમાનં
નૌમીડ્યં જાનકીશં રઘુવરમનિશં પુષ્પકારૂઢરામમ્ ॥ 1 ॥

કોસલેંદ્રપદકંજમંજુલૌ કોમલાવજમહેશવંદિતૌ।
જાનકીકરસરોજલાલિતૌ ચિંતકસ્ય મનભૃંગસડ્ગિનૌ ॥ 2 ॥

કુંદિંદુદરગૌરસુંદરં અંબિકાપતિમભીષ્ટસિદ્ધિદમ્।
કારુણીકકલકંજલોચનં નૌમિ શંકરમનંગમોચનમ્ ॥ 3 ॥

દો. રહા એક દિન અવધિ કર અતિ આરત પુર લોગ।
જહઁ તહઁ સોચહિં નારિ નર કૃસ તન રામ બિયોગ ॥
સગુન હોહિં સુંદર સકલ મન પ્રસન્ન સબ કેર।
પ્રભુ આગવન જનાવ જનુ નગર રમ્ય ચહુઁ ફેર ॥
કૌસલ્યાદિ માતુ સબ મન અનંદ અસ હોઇ।
આયુ પ્રભુ શ્રી અનુજ જુત કહન ચહત અબ કોઇ ॥
ભરત નયન ભુજ દચ્છિન ફરકત બારહિં બાર।
જાનિ સગુન મન હરષ અતિ લાગે કરન બિચાર ॥
રહેઉ એક દિન અવધિ અધારા। સમુઝત મન દુખ ભયુ અપારા ॥
કારન કવન નાથ નહિં આયુ। જાનિ કુટિલ કિધૌં મોહિ બિસરાયુ ॥
અહહ ધન્ય લછિમન બડ઼ભાગી। રામ પદારબિંદુ અનુરાગી ॥
કપટી કુટિલ મોહિ પ્રભુ ચીન્હા। તાતે નાથ સંગ નહિં લીન્હા ॥
જૌં કરની સમુઝૈ પ્રભુ મોરી। નહિં નિસ્તાર કલપ સત કોરી ॥
જન અવગુન પ્રભુ માન ન ક્AU। દીન બંધુ અતિ મૃદુલ સુભ્AU ॥
મોરિ જિયઁ ભરોસ દૃઢ઼ સોઈ। મિલિહહિં રામ સગુન સુભ હોઈ ॥
બીતેં અવધિ રહહિ જૌં પ્રાના। અધમ કવન જગ મોહિ સમાના ॥

દો. રામ બિરહ સાગર મહઁ ભરત મગન મન હોત।
બિપ્ર રૂપ ધરિ પવન સુત આઇ ગયુ જનુ પોત ॥ 1(ક) ॥

બૈઠિ દેખિ કુસાસન જટા મુકુટ કૃસ ગાત।
રામ રામ રઘુપતિ જપત સ્ત્રવત નયન જલજાત ॥ 1(ખ) ॥

દેખત હનૂમાન અતિ હરષેઉ। પુલક ગાત લોચન જલ બરષેઉ ॥
મન મહઁ બહુત ભાઁતિ સુખ માની। બોલેઉ શ્રવન સુધા સમ બાની ॥
જાસુ બિરહઁ સોચહુ દિન રાતી। રટહુ નિરંતર ગુન ગન પાઁતી ॥
રઘુકુલ તિલક સુજન સુખદાતા। આયુ કુસલ દેવ મુનિ ત્રાતા ॥
રિપુ રન જીતિ સુજસ સુર ગાવત। સીતા સહિત અનુજ પ્રભુ આવત ॥
સુનત બચન બિસરે સબ દૂખા। તૃષાવંત જિમિ પાઇ પિયૂષા ॥
કો તુમ્હ તાત કહાઁ તે આએ। મોહિ પરમ પ્રિય બચન સુનાએ ॥
મારુત સુત મૈં કપિ હનુમાના। નામુ મોર સુનુ કૃપાનિધાના ॥
દીનબંધુ રઘુપતિ કર કિંકર। સુનત ભરત ભેંટેઉ ઉઠિ સાદર ॥
મિલત પ્રેમ નહિં હૃદયઁ સમાતા। નયન સ્ત્રવત જલ પુલકિત ગાતા ॥
કપિ તવ દરસ સકલ દુખ બીતે। મિલે આજુ મોહિ રામ પિરીતે ॥
બાર બાર બૂઝી કુસલાતા। તો કહુઁ દેઉઁ કાહ સુનુ ભ્રાતા ॥
એહિ સંદેસ સરિસ જગ માહીં। કરિ બિચાર દેખેઉઁ કછુ નાહીમ્ ॥
નાહિન તાત ઉરિન મૈં તોહી। અબ પ્રભુ ચરિત સુનાવહુ મોહી ॥
તબ હનુમંત નાઇ પદ માથા। કહે સકલ રઘુપતિ ગુન ગાથા ॥
કહુ કપિ કબહુઁ કૃપાલ ગોસાઈં। સુમિરહિં મોહિ દાસ કી નાઈમ્ ॥

છં. નિજ દાસ જ્યોં રઘુબંસભૂષન કબહુઁ મમ સુમિરન કર્ યો।
સુનિ ભરત બચન બિનીત અતિ કપિ પુલકિત તન ચરનન્હિ પર્ યો ॥
રઘુબીર નિજ મુખ જાસુ ગુન ગન કહત અગ જગ નાથ જો।
કાહે ન હોઇ બિનીત પરમ પુનીત સદગુન સિંધુ સો ॥

દો. રામ પ્રાન પ્રિય નાથ તુમ્હ સત્ય બચન મમ તાત।
પુનિ પુનિ મિલત ભરત સુનિ હરષ ન હૃદયઁ સમાત ॥ 2(ક) ॥

સો. ભરત ચરન સિરુ નાઇ તુરિત ગયુ કપિ રામ પહિં।
કહી કુસલ સબ જાઇ હરષિ ચલેઉ પ્રભુ જાન ચઢ઼ઇ ॥ 2(ખ) ॥

હરષિ ભરત કોસલપુર આએ। સમાચાર સબ ગુરહિ સુનાએ ॥
પુનિ મંદિર મહઁ બાત જનાઈ। આવત નગર કુસલ રઘુરાઈ ॥
સુનત સકલ જનનીં ઉઠિ ધાઈં। કહિ પ્રભુ કુસલ ભરત સમુઝાઈ ॥
સમાચાર પુરબાસિંહ પાએ। નર અરુ નારિ હરષિ સબ ધાએ ॥
દધિ દુર્બા રોચન ફલ ફૂલા। નવ તુલસી દલ મંગલ મૂલા ॥
ભરિ ભરિ હેમ થાર ભામિની। ગાવત ચલિં સિંધુ સિંધુરગામિની ॥
જે જૈસેહિં તૈસેહિં ઉટિ ધાવહિં। બાલ બૃદ્ધ કહઁ સંગ ન લાવહિમ્ ॥
એક એકન્હ કહઁ બૂઝહિં ભાઈ। તુમ્હ દેખે દયાલ રઘુરાઈ ॥
અવધપુરી પ્રભુ આવત જાની। ભી સકલ સોભા કૈ ખાની ॥
બહિ સુહાવન ત્રિબિધ સમીરા। ભિ સરજૂ અતિ નિર્મલ નીરા ॥

દો. હરષિત ગુર પરિજન અનુજ ભૂસુર બૃંદ સમેત।
ચલે ભરત મન પ્રેમ અતિ સન્મુખ કૃપાનિકેત ॥ 3(ક) ॥

બહુતક ચઢ઼ઈ અટારિન્હ નિરખહિં ગગન બિમાન।
દેખિ મધુર સુર હરષિત કરહિં સુમંગલ ગાન ॥ 3(ખ) ॥

રાકા સસિ રઘુપતિ પુર સિંધુ દેખિ હરષાન।
બઢ઼યો કોલાહલ કરત જનુ નારિ તરંગ સમાન ॥ 3(ગ) ॥

ઇહાઁ ભાનુકુલ કમલ દિવાકર। કપિન્હ દેખાવત નગર મનોહર ॥
સુનુ કપીસ અંગદ લંકેસા। પાવન પુરી રુચિર યહ દેસા ॥
જદ્યપિ સબ બૈકુંઠ બખાના। બેદ પુરાન બિદિત જગુ જાના ॥
અવધપુરી સમ પ્રિય નહિં સોઊ। યહ પ્રસંગ જાનિ કૌ કોઊ ॥
જન્મભૂમિ મમ પુરી સુહાવનિ। ઉત્તર દિસિ બહ સરજૂ પાવનિ ॥
જા મજ્જન તે બિનહિં પ્રયાસા। મમ સમીપ નર પાવહિં બાસા ॥
અતિ પ્રિય મોહિ ઇહાઁ કે બાસી। મમ ધામદા પુરી સુખ રાસી ॥
હરષે સબ કપિ સુનિ પ્રભુ બાની। ધન્ય અવધ જો રામ બખાની ॥

દો. આવત દેખિ લોગ સબ કૃપાસિંધુ ભગવાન।
નગર નિકટ પ્રભુ પ્રેરેઉ ઉતરેઉ ભૂમિ બિમાન ॥ 4(ક) ॥

ઉતરિ કહેઉ પ્રભુ પુષ્પકહિ તુમ્હ કુબેર પહિં જાહુ।
પ્રેરિત રામ ચલેઉ સો હરષુ બિરહુ અતિ તાહુ ॥ 4(ખ) ॥

આએ ભરત સંગ સબ લોગા। કૃસ તન શ્રીરઘુબીર બિયોગા ॥
બામદેવ બસિષ્ઠ મુનિનાયક। દેખે પ્રભુ મહિ ધરિ ધનુ સાયક ॥
ધાઇ ધરે ગુર ચરન સરોરુહ। અનુજ સહિત અતિ પુલક તનોરુહ ॥
ભેંટિ કુસલ બૂઝી મુનિરાયા। હમરેં કુસલ તુમ્હારિહિં દાયા ॥
સકલ દ્વિજન્હ મિલિ નાયુ માથા। ધર્મ ધુરંધર રઘુકુલનાથા ॥
ગહે ભરત પુનિ પ્રભુ પદ પંકજ। નમત જિન્હહિ સુર મુનિ સંકર અજ ॥
પરે ભૂમિ નહિં ઉઠત ઉઠાએ। બર કરિ કૃપાસિંધુ ઉર લાએ ॥
સ્યામલ ગાત રોમ ભે ઠાઢ઼એ। નવ રાજીવ નયન જલ બાઢ઼એ ॥

છં. રાજીવ લોચન સ્ત્રવત જલ તન લલિત પુલકાવલિ બની।
અતિ પ્રેમ હૃદયઁ લગાઇ અનુજહિ મિલે પ્રભુ ત્રિભુઅન ધની ॥
પ્રભુ મિલત અનુજહિ સોહ મો પહિં જાતિ નહિં ઉપમા કહી।
જનુ પ્રેમ અરુ સિંગાર તનુ ધરિ મિલે બર સુષમા લહી ॥ 1 ॥

બૂઝત કૃપાનિધિ કુસલ ભરતહિ બચન બેગિ ન આવી।
સુનુ સિવા સો સુખ બચન મન તે ભિન્ન જાન જો પાવી ॥
અબ કુસલ કૌસલનાથ આરત જાનિ જન દરસન દિયો।
બૂડ઼ત બિરહ બારીસ કૃપાનિધાન મોહિ કર ગહિ લિયો ॥ 2 ॥

દો. પુનિ પ્રભુ હરષિ સત્રુહન ભેંટે હૃદયઁ લગાઇ।
લછિમન ભરત મિલે તબ પરમ પ્રેમ દૌ ભાઇ ॥ 5 ॥

ભરતાનુજ લછિમન પુનિ ભેંટે। દુસહ બિરહ સંભવ દુખ મેટે ॥
સીતા ચરન ભરત સિરુ નાવા। અનુજ સમેત પરમ સુખ પાવા ॥
પ્રભુ બિલોકિ હરષે પુરબાસી। જનિત બિયોગ બિપતિ સબ નાસી ॥
પ્રેમાતુર સબ લોગ નિહારી। કૌતુક કીન્હ કૃપાલ ખરારી ॥
અમિત રૂપ પ્રગટે તેહિ કાલા। જથાજોગ મિલે સબહિ કૃપાલા ॥
કૃપાદૃષ્ટિ રઘુબીર બિલોકી। કિએ સકલ નર નારિ બિસોકી ॥
છન મહિં સબહિ મિલે ભગવાના। ઉમા મરમ યહ કાહુઁ ન જાના ॥
એહિ બિધિ સબહિ સુખી કરિ રામા। આગેં ચલે સીલ ગુન ધામા ॥
કૌસલ્યાદિ માતુ સબ ધાઈ। નિરખિ બચ્છ જનુ ધેનુ લવાઈ ॥

છં. જનુ ધેનુ બાલક બચ્છ તજિ ગૃહઁ ચરન બન પરબસ ગીં।
દિન અંત પુર રુખ સ્ત્રવત થન હુંકાર કરિ ધાવત ભી ॥
અતિ પ્રેમ સબ માતુ ભેટીં બચન મૃદુ બહુબિધિ કહે।
ગિ બિષમ બિયોગ ભવ તિન્હ હરષ સુખ અગનિત લહે ॥

દો. ભેટેઉ તનય સુમિત્રાઁ રામ ચરન રતિ જાનિ।
રામહિ મિલત કૈકેઈ હૃદયઁ બહુત સકુચાનિ ॥ 6(ક) ॥

લછિમન સબ માતન્હ મિલિ હરષે આસિષ પાઇ।
કૈકેઇ કહઁ પુનિ પુનિ મિલે મન કર છોભુ ન જાઇ ॥ 6 ॥

સાસુન્હ સબનિ મિલી બૈદેહી। ચરનન્હિ લાગિ હરષુ અતિ તેહી ॥
દેહિં અસીસ બૂઝિ કુસલાતા। હોઇ અચલ તુમ્હાર અહિવાતા ॥
સબ રઘુપતિ મુખ કમલ બિલોકહિં। મંગલ જાનિ નયન જલ રોકહિમ્ ॥
કનક થાર આરતિ ઉતારહિં। બાર બાર પ્રભુ ગાત નિહારહિમ્ ॥
નાના ભાઁતિ નિછાવરિ કરહીં। પરમાનંદ હરષ ઉર ભરહીમ્ ॥
કૌસલ્યા પુનિ પુનિ રઘુબીરહિ। ચિતવતિ કૃપાસિંધુ રનધીરહિ ॥
હૃદયઁ બિચારતિ બારહિં બારા। કવન ભાઁતિ લંકાપતિ મારા ॥
અતિ સુકુમાર જુગલ મેરે બારે। નિસિચર સુભટ મહાબલ ભારે ॥

દો. લછિમન અરુ સીતા સહિત પ્રભુહિ બિલોકતિ માતુ।
પરમાનંદ મગન મન પુનિ પુનિ પુલકિત ગાતુ ॥ 7 ॥

લંકાપતિ કપીસ નલ નીલા। જામવંત અંગદ સુભસીલા ॥
હનુમદાદિ સબ બાનર બીરા। ધરે મનોહર મનુજ સરીરા ॥
ભરત સનેહ સીલ બ્રત નેમા। સાદર સબ બરનહિં અતિ પ્રેમા ॥
દેખિ નગરબાસિંહ કૈ રીતી। સકલ સરાહહિ પ્રભુ પદ પ્રીતી ॥
પુનિ રઘુપતિ સબ સખા બોલાએ। મુનિ પદ લાગહુ સકલ સિખાએ ॥
ગુર બસિષ્ટ કુલપૂજ્ય હમારે। ઇન્હ કી કૃપાઁ દનુજ રન મારે ॥
એ સબ સખા સુનહુ મુનિ મેરે। ભે સમર સાગર કહઁ બેરે ॥
મમ હિત લાગિ જન્મ ઇન્હ હારે। ભરતહુ તે મોહિ અધિક પિઆરે ॥
સુનિ પ્રભુ બચન મગન સબ ભે। નિમિષ નિમિષ ઉપજત સુખ ને ॥

દો. કૌસલ્યા કે ચરનન્હિ પુનિ તિન્હ નાયુ માથ ॥
આસિષ દીન્હે હરષિ તુમ્હ પ્રિય મમ જિમિ રઘુનાથ ॥ 8(ક) ॥

સુમન બૃષ્ટિ નભ સંકુલ ભવન ચલે સુખકંદ।
ચઢ઼ઈ અટારિન્હ દેખહિં નગર નારિ નર બૃંદ ॥ 8(ખ) ॥

કંચન કલસ બિચિત્ર સઁવારે। સબહિં ધરે સજિ નિજ નિજ દ્વારે ॥
બંદનવાર પતાકા કેતૂ। સબન્હિ બનાએ મંગલ હેતૂ ॥
બીથીં સકલ સુગંધ સિંચાઈ। ગજમનિ રચિ બહુ ચૌક પુરાઈ ॥
નાના ભાઁતિ સુમંગલ સાજે। હરષિ નગર નિસાન બહુ બાજે ॥
જહઁ તહઁ નારિ નિછાવર કરહીં। દેહિં અસીસ હરષ ઉર ભરહીમ્ ॥
કંચન થાર આરતી નાના। જુબતી સજેં કરહિં સુભ ગાના ॥
કરહિં આરતી આરતિહર કેં। રઘુકુલ કમલ બિપિન દિનકર કેમ્ ॥
પુર સોભા સંપતિ કલ્યાના। નિગમ સેષ સારદા બખાના ॥
તેઉ યહ ચરિત દેખિ ઠગિ રહહીં। ઉમા તાસુ ગુન નર કિમિ કહહીમ્ ॥

દો. નારિ કુમુદિનીં અવધ સર રઘુપતિ બિરહ દિનેસ।
અસ્ત ભેઁ બિગસત ભીં નિરખિ રામ રાકેસ ॥ 9(ક) ॥

હોહિં સગુન સુભ બિબિધ બિધિ બાજહિં ગગન નિસાન।
પુર નર નારિ સનાથ કરિ ભવન ચલે ભગવાન ॥ 9(ખ) ॥

પ્રભુ જાની કૈકેઈ લજાની। પ્રથમ તાસુ ગૃહ ગે ભવાની ॥
તાહિ પ્રબોધિ બહુત સુખ દીન્હા। પુનિ નિજ ભવન ગવન હરિ કીન્હા ॥
કૃપાસિંધુ જબ મંદિર ગે। પુર નર નારિ સુખી સબ ભે ॥
ગુર બસિષ્ટ દ્વિજ લિએ બુલાઈ। આજુ સુઘરી સુદિન સમુદાઈ ॥
સબ દ્વિજ દેહુ હરષિ અનુસાસન। રામચંદ્ર બૈઠહિં સિંઘાસન ॥
મુનિ બસિષ્ટ કે બચન સુહાએ। સુનત સકલ બિપ્રન્હ અતિ ભાએ ॥
કહહિં બચન મૃદુ બિપ્ર અનેકા। જગ અભિરામ રામ અભિષેકા ॥
અબ મુનિબર બિલંબ નહિં કીજે। મહારાજ કહઁ તિલક કરીજૈ ॥

દો. તબ મુનિ કહેઉ સુમંત્ર સન સુનત ચલેઉ હરષાઇ।
રથ અનેક બહુ બાજિ ગજ તુરત સઁવારે જાઇ ॥ 10(ક) ॥

જહઁ તહઁ ધાવન પઠિ પુનિ મંગલ દ્રબ્ય મગાઇ।
હરષ સમેત બસિષ્ટ પદ પુનિ સિરુ નાયુ આઇ ॥ 10(ખ) ॥

નવાન્હપારાયણ, આઠવાઁ વિશ્રામ
અવધપુરી અતિ રુચિર બનાઈ। દેવન્હ સુમન બૃષ્ટિ ઝરિ લાઈ ॥
રામ કહા સેવકન્હ બુલાઈ। પ્રથમ સખન્હ અન્હવાવહુ જાઈ ॥
સુનત બચન જહઁ તહઁ જન ધાએ। સુગ્રીવાદિ તુરત અન્હવાએ ॥
પુનિ કરુનાનિધિ ભરતુ હઁકારે। નિજ કર રામ જટા નિરુઆરે ॥
અન્હવાએ પ્રભુ તીનિઉ ભાઈ। ભગત બછલ કૃપાલ રઘુરાઈ ॥
ભરત ભાગ્ય પ્રભુ કોમલતાઈ। સેષ કોટિ સત સકહિં ન ગાઈ ॥
પુનિ નિજ જટા રામ બિબરાએ। ગુર અનુસાસન માગિ નહાએ ॥
કરિ મજ્જન પ્રભુ ભૂષન સાજે। અંગ અનંગ દેખિ સત લાજે ॥

દો. સાસુન્હ સાદર જાનકિહિ મજ્જન તુરત કરાઇ।
દિબ્ય બસન બર ભૂષન અઁગ અઁગ સજે બનાઇ ॥ 11(ક) ॥

રામ બામ દિસિ સોભતિ રમા રૂપ ગુન ખાનિ।
દેખિ માતુ સબ હરષીં જન્મ સુફલ નિજ જાનિ ॥ 11(ખ) ॥

સુનુ ખગેસ તેહિ અવસર બ્રહ્મા સિવ મુનિ બૃંદ।
ચઢ઼ઇ બિમાન આએ સબ સુર દેખન સુખકંદ ॥ 11(ગ) ॥

પ્રભુ બિલોકિ મુનિ મન અનુરાગા। તુરત દિબ્ય સિંઘાસન માગા ॥
રબિ સમ તેજ સો બરનિ ન જાઈ। બૈઠે રામ દ્વિજન્હ સિરુ નાઈ ॥
જનકસુતા સમેત રઘુરાઈ। પેખિ પ્રહરષે મુનિ સમુદાઈ ॥
બેદ મંત્ર તબ દ્વિજન્હ ઉચારે। નભ સુર મુનિ જય જયતિ પુકારે ॥
પ્રથમ તિલક બસિષ્ટ મુનિ કીન્હા। પુનિ સબ બિપ્રન્હ આયસુ દીન્હા ॥
સુત બિલોકિ હરષીં મહતારી। બાર બાર આરતી ઉતારી ॥
બિપ્રન્હ દાન બિબિધ બિધિ દીન્હે। જાચક સકલ અજાચક કીન્હે ॥
સિંઘાસન પર ત્રિભુઅન સાઈ। દેખિ સુરન્હ દુંદુભીં બજાઈમ્ ॥

છં. નભ દુંદુભીં બાજહિં બિપુલ ગંધર્બ કિંનર ગાવહીં।
નાચહિં અપછરા બૃંદ પરમાનંદ સુર મુનિ પાવહીમ્ ॥
ભરતાદિ અનુજ બિભીષનાંગદ હનુમદાદિ સમેત તે।
ગહેં છત્ર ચામર બ્યજન ધનુ અસિ ચર્મ સક્તિ બિરાજતે ॥ 1 ॥

શ્રી સહિત દિનકર બંસ બૂષન કામ બહુ છબિ સોહી।
નવ અંબુધર બર ગાત અંબર પીત સુર મન મોહી ॥
મુકુટાંગદાદિ બિચિત્ર ભૂષન અંગ અંગન્હિ પ્રતિ સજે।
અંભોજ નયન બિસાલ ઉર ભુજ ધન્ય નર નિરખંતિ જે ॥ 2 ॥

દો. વહ સોભા સમાજ સુખ કહત ન બનિ ખગેસ।
બરનહિં સારદ સેષ શ્રુતિ સો રસ જાન મહેસ ॥ 12(ક) ॥

ભિન્ન ભિન્ન અસ્તુતિ કરિ ગે સુર નિજ નિજ ધામ।
બંદી બેષ બેદ તબ આએ જહઁ શ્રીરામ ॥ 12(ખ) ॥

પ્રભુ સર્બગ્ય કીન્હ અતિ આદર કૃપાનિધાન।
લખેઉ ન કાહૂઁ મરમ કછુ લગે કરન ગુન ગાન ॥ 12(ગ) ॥

છં. જય સગુન નિર્ગુન રૂપ અનૂપ ભૂપ સિરોમને।
દસકંધરાદિ પ્રચંડ નિસિચર પ્રબલ ખલ ભુજ બલ હને ॥
અવતાર નર સંસાર ભાર બિભંજિ દારુન દુખ દહે।
જય પ્રનતપાલ દયાલ પ્રભુ સંજુક્ત સક્તિ નમામહે ॥ 1 ॥

તવ બિષમ માયા બસ સુરાસુર નાગ નર અગ જગ હરે।
ભવ પંથ ભ્રમત અમિત દિવસ નિસિ કાલ કર્મ ગુનનિ ભરે ॥
જે નાથ કરિ કરુના બિલોકે ત્રિબિધિ દુખ તે નિર્બહે।
ભવ ખેદ છેદન દચ્છ હમ કહુઁ રચ્છ રામ નમામહે ॥ 2 ॥

જે ગ્યાન માન બિમત્ત તવ ભવ હરનિ ભક્તિ ન આદરી।
તે પાઇ સુર દુર્લભ પદાદપિ પરત હમ દેખત હરી ॥
બિસ્વાસ કરિ સબ આસ પરિહરિ દાસ તવ જે હોઇ રહે।
જપિ નામ તવ બિનુ શ્રમ તરહિં ભવ નાથ સો સમરામહે ॥ 3 ॥

જે ચરન સિવ અજ પૂજ્ય રજ સુભ પરસિ મુનિપતિની તરી।
નખ નિર્ગતા મુનિ બંદિતા ત્રેલોક પાવનિ સુરસરી ॥
ધ્વજ કુલિસ અંકુસ કંજ જુત બન ફિરત કંટક કિન લહે।
પદ કંજ દ્વંદ મુકુંદ રામ રમેસ નિત્ય ભજામહે ॥ 4 ॥

અબ્યક્તમૂલમનાદિ તરુ ત્વચ ચારિ નિગમાગમ ભને।
ષટ કંધ સાખા પંચ બીસ અનેક પર્ન સુમન ઘને ॥
ફલ જુગલ બિધિ કટુ મધુર બેલિ અકેલિ જેહિ આશ્રિત રહે।
પલ્લવત ફૂલત નવલ નિત સંસાર બિટપ નમામહે ॥ 5 ॥

જે બ્રહ્મ અજમદ્વૈતમનુભવગમ્ય મનપર ધ્યાવહીં।
તે કહહુઁ જાનહુઁ નાથ હમ તવ સગુન જસ નિત ગાવહીમ્ ॥
કરુનાયતન પ્રભુ સદગુનાકર દેવ યહ બર માગહીં।
મન બચન કર્મ બિકાર તજિ તવ ચરન હમ અનુરાગહીમ્ ॥ 6 ॥

દો. સબ કે દેખત બેદન્હ બિનતી કીન્હિ ઉદાર।
અંતર્ધાન ભે પુનિ ગે બ્રહ્મ આગાર ॥ 13(ક) ॥

બૈનતેય સુનુ સંભુ તબ આએ જહઁ રઘુબીર।
બિનય કરત ગદગદ ગિરા પૂરિત પુલક સરીર ॥ 13(ખ) ॥

છં. જય રામ રમારમનં સમનં। ભવ તાપ ભયાકુલ પાહિ જનમ્ ॥
અવધેસ સુરેસ રમેસ બિભો। સરનાગત માગત પાહિ પ્રભો ॥ 1 ॥

દસસીસ બિનાસન બીસ ભુજા। કૃત દૂરિ મહા મહિ ભૂરિ રુજા ॥
રજનીચર બૃંદ પતંગ રહે। સર પાવક તેજ પ્રચંડ દહે ॥ 2 ॥

મહિ મંડલ મંડન ચારુતરં। ધૃત સાયક ચાપ નિષંગ બરમ્ ॥
મદ મોહ મહા મમતા રજની। તમ પુંજ દિવાકર તેજ અની ॥ 3 ॥

મનજાત કિરાત નિપાત કિએ। મૃગ લોગ કુભોગ સરેન હિએ ॥
હતિ નાથ અનાથનિ પાહિ હરે। બિષયા બન પાવઁર ભૂલિ પરે ॥ 4 ॥

બહુ રોગ બિયોગન્હિ લોગ હે। ભવદંઘ્રિ નિરાદર કે ફલ એ ॥
ભવ સિંધુ અગાધ પરે નર તે। પદ પંકજ પ્રેમ ન જે કરતે ॥ 5 ॥

અતિ દીન મલીન દુખી નિતહીં। જિન્હ કે પદ પંકજ પ્રીતિ નહીમ્ ॥
અવલંબ ભવંત કથા જિન્હ કે ॥ પ્રિય સંત અનંત સદા તિન્હ કેમ્ ॥ 6 ॥

નહિં રાગ ન લોભ ન માન મદા ॥ તિન્હ કેં સમ બૈભવ વા બિપદા ॥
એહિ તે તવ સેવક હોત મુદા। મુનિ ત્યાગત જોગ ભરોસ સદા ॥ 7 ॥

કરિ પ્રેમ નિરંતર નેમ લિએઁ। પદ પંકજ સેવત સુદ્ધ હિએઁ ॥
સમ માનિ નિરાદર આદરહી। સબ સંત સુખી બિચરંતિ મહી ॥ 8 ॥

મુનિ માનસ પંકજ ભૃંગ ભજે। રઘુબીર મહા રનધીર અજે ॥
તવ નામ જપામિ નમામિ હરી। ભવ રોગ મહાગદ માન અરી ॥ 9 ॥

ગુન સીલ કૃપા પરમાયતનં। પ્રનમામિ નિરંતર શ્રીરમનમ્ ॥
રઘુનંદ નિકંદય દ્વંદ્વઘનં। મહિપાલ બિલોકય દીન જનમ્ ॥ 10 ॥

દો. બાર બાર બર માગુઁ હરષિ દેહુ શ્રીરંગ।
પદ સરોજ અનપાયની ભગતિ સદા સતસંગ ॥ 14(ક) ॥

બરનિ ઉમાપતિ રામ ગુન હરષિ ગે કૈલાસ।
તબ પ્રભુ કપિન્હ દિવાએ સબ બિધિ સુખપ્રદ બાસ ॥ 14(ખ) ॥

સુનુ ખગપતિ યહ કથા પાવની। ત્રિબિધ તાપ ભવ ભય દાવની ॥
મહારાજ કર સુભ અભિષેકા। સુનત લહહિં નર બિરતિ બિબેકા ॥
જે સકામ નર સુનહિં જે ગાવહિં। સુખ સંપતિ નાના બિધિ પાવહિમ્ ॥
સુર દુર્લભ સુખ કરિ જગ માહીં। અંતકાલ રઘુપતિ પુર જાહીમ્ ॥
સુનહિં બિમુક્ત બિરત અરુ બિષી। લહહિં ભગતિ ગતિ સંપતિ ની ॥
ખગપતિ રામ કથા મૈં બરની। સ્વમતિ બિલાસ ત્રાસ દુખ હરની ॥
બિરતિ બિબેક ભગતિ દૃઢ઼ કરની। મોહ નદી કહઁ સુંદર તરની ॥
નિત નવ મંગલ કૌસલપુરી। હરષિત રહહિં લોગ સબ કુરી ॥
નિત નિ પ્રીતિ રામ પદ પંકજ। સબકેં જિન્હહિ નમત સિવ મુનિ અજ ॥
મંગન બહુ પ્રકાર પહિરાએ। દ્વિજન્હ દાન નાના બિધિ પાએ ॥

દો. બ્રહ્માનંદ મગન કપિ સબ કેં પ્રભુ પદ પ્રીતિ।
જાત ન જાને દિવસ તિન્હ ગે માસ ષટ બીતિ ॥ 15 ॥

બિસરે ગૃહ સપનેહુઁ સુધિ નાહીં। જિમિ પરદ્રોહ સંત મન માહી ॥
તબ રઘુપતિ સબ સખા બોલાએ। આઇ સબન્હિ સાદર સિરુ નાએ ॥
પરમ પ્રીતિ સમીપ બૈઠારે। ભગત સુખદ મૃદુ બચન ઉચારે ॥
તુમ્હ અતિ કીન્હ મોરિ સેવકાઈ। મુખ પર કેહિ બિધિ કરૌં બડ઼આઈ ॥
તાતે મોહિ તુમ્હ અતિ પ્રિય લાગે। મમ હિત લાગિ ભવન સુખ ત્યાગે ॥
અનુજ રાજ સંપતિ બૈદેહી। દેહ ગેહ પરિવાર સનેહી ॥
સબ મમ પ્રિય નહિં તુમ્હહિ સમાના। મૃષા ન કહુઁ મોર યહ બાના ॥
સબ કે પ્રિય સેવક યહ નીતી। મોરેં અધિક દાસ પર પ્રીતી ॥

દો. અબ ગૃહ જાહુ સખા સબ ભજેહુ મોહિ દૃઢ઼ નેમ।
સદા સર્બગત સર્બહિત જાનિ કરેહુ અતિ પ્રેમ ॥ 16 ॥

સુનિ પ્રભુ બચન મગન સબ ભે। કો હમ કહાઁ બિસરિ તન ગે ॥
એકટક રહે જોરિ કર આગે। સકહિં ન કછુ કહિ અતિ અનુરાગે ॥
પરમ પ્રેમ તિન્હ કર પ્રભુ દેખા। કહા બિબિધ બિધિ ગ્યાન બિસેષા ॥
પ્રભુ સન્મુખ કછુ કહન ન પારહિં। પુનિ પુનિ ચરન સરોજ નિહારહિમ્ ॥
તબ પ્રભુ ભૂષન બસન મગાએ। નાના રંગ અનૂપ સુહાએ ॥
સુગ્રીવહિ પ્રથમહિં પહિરાએ। બસન ભરત નિજ હાથ બનાએ ॥
પ્રભુ પ્રેરિત લછિમન પહિરાએ। લંકાપતિ રઘુપતિ મન ભાએ ॥
અંગદ બૈઠ રહા નહિં ડોલા। પ્રીતિ દેખિ પ્રભુ તાહિ ન બોલા ॥

દો. જામવંત નીલાદિ સબ પહિરાએ રઘુનાથ।
હિયઁ ધરિ રામ રૂપ સબ ચલે નાઇ પદ માથ ॥ 17(ક) ॥

તબ અંગદ ઉઠિ નાઇ સિરુ સજલ નયન કર જોરિ।
અતિ બિનીત બોલેઉ બચન મનહુઁ પ્રેમ રસ બોરિ ॥ 17(ખ) ॥

સુનુ સર્બગ્ય કૃપા સુખ સિંધો। દીન દયાકર આરત બંધો ॥
મરતી બેર નાથ મોહિ બાલી। ગયુ તુમ્હારેહિ કોંછેં ઘાલી ॥
અસરન સરન બિરદુ સંભારી। મોહિ જનિ તજહુ ભગત હિતકારી ॥
મોરેં તુમ્હ પ્રભુ ગુર પિતુ માતા। જાઉઁ કહાઁ તજિ પદ જલજાતા ॥
તુમ્હહિ બિચારિ કહહુ નરનાહા। પ્રભુ તજિ ભવન કાજ મમ કાહા ॥
બાલક ગ્યાન બુદ્ધિ બલ હીના। રાખહુ સરન નાથ જન દીના ॥
નીચિ ટહલ ગૃહ કૈ સબ કરિહુઁ। પદ પંકજ બિલોકિ ભવ તરિહુઁ ॥
અસ કહિ ચરન પરેઉ પ્રભુ પાહી। અબ જનિ નાથ કહહુ ગૃહ જાહી ॥

દો. અંગદ બચન બિનીત સુનિ રઘુપતિ કરુના સીંવ।
પ્રભુ ઉઠાઇ ઉર લાયુ સજલ નયન રાજીવ ॥ 18(ક) ॥

નિજ ઉર માલ બસન મનિ બાલિતનય પહિરાઇ।
બિદા કીન્હિ ભગવાન તબ બહુ પ્રકાર સમુઝાઇ ॥ 18(ખ) ॥

ભરત અનુજ સૌમિત્ર સમેતા। પઠવન ચલે ભગત કૃત ચેતા ॥
અંગદ હૃદયઁ પ્રેમ નહિં થોરા। ફિરિ ફિરિ ચિતવ રામ કીં ઓરા ॥
બાર બાર કર દંડ પ્રનામા। મન અસ રહન કહહિં મોહિ રામા ॥
રામ બિલોકનિ બોલનિ ચલની। સુમિરિ સુમિરિ સોચત હઁસિ મિલની ॥
પ્રભુ રુખ દેખિ બિનય બહુ ભાષી। ચલેઉ હૃદયઁ પદ પંકજ રાખી ॥
અતિ આદર સબ કપિ પહુઁચાએ। ભાઇન્હ સહિત ભરત પુનિ આએ ॥
તબ સુગ્રીવ ચરન ગહિ નાના। ભાઁતિ બિનય કીન્હે હનુમાના ॥
દિન દસ કરિ રઘુપતિ પદ સેવા। પુનિ તવ ચરન દેખિહુઁ દેવા ॥
પુન્ય પુંજ તુમ્હ પવનકુમારા। સેવહુ જાઇ કૃપા આગારા ॥
અસ કહિ કપિ સબ ચલે તુરંતા। અંગદ કહિ સુનહુ હનુમંતા ॥

દો. કહેહુ દંડવત પ્રભુ સૈં તુમ્હહિ કહુઁ કર જોરિ।
બાર બાર રઘુનાયકહિ સુરતિ કરાએહુ મોરિ ॥ 19(ક) ॥

અસ કહિ ચલેઉ બાલિસુત ફિરિ આયુ હનુમંત।
તાસુ પ્રીતિ પ્રભુ સન કહિ મગન ભે ભગવંત ॥ !9(ખ) ॥

કુલિસહુ ચાહિ કઠોર અતિ કોમલ કુસુમહુ ચાહિ।
ચિત્ત ખગેસ રામ કર સમુઝિ પરિ કહુ કાહિ ॥ 19(ગ) ॥

પુનિ કૃપાલ લિયો બોલિ નિષાદા। દીન્હે ભૂષન બસન પ્રસાદા ॥
જાહુ ભવન મમ સુમિરન કરેહૂ। મન ક્રમ બચન ધર્મ અનુસરેહૂ ॥
તુમ્હ મમ સખા ભરત સમ ભ્રાતા। સદા રહેહુ પુર આવત જાતા ॥
બચન સુનત ઉપજા સુખ ભારી। પરેઉ ચરન ભરિ લોચન બારી ॥
ચરન નલિન ઉર ધરિ ગૃહ આવા। પ્રભુ સુભાઉ પરિજનન્હિ સુનાવા ॥
રઘુપતિ ચરિત દેખિ પુરબાસી। પુનિ પુનિ કહહિં ધન્ય સુખરાસી ॥
રામ રાજ બૈંઠેં ત્રેલોકા। હરષિત ભે ગે સબ સોકા ॥
બયરુ ન કર કાહૂ સન કોઈ। રામ પ્રતાપ બિષમતા ખોઈ ॥

દો. બરનાશ્રમ નિજ નિજ ધરમ બનિરત બેદ પથ લોગ।
ચલહિં સદા પાવહિં સુખહિ નહિં ભય સોક ન રોગ ॥ 20 ॥

દૈહિક દૈવિક ભૌતિક તાપા। રામ રાજ નહિં કાહુહિ બ્યાપા ॥
સબ નર કરહિં પરસ્પર પ્રીતી। ચલહિં સ્વધર્મ નિરત શ્રુતિ નીતી ॥
ચારિઉ ચરન ધર્મ જગ માહીં। પૂરિ રહા સપનેહુઁ અઘ નાહીમ્ ॥
રામ ભગતિ રત નર અરુ નારી। સકલ પરમ ગતિ કે અધિકારી ॥
અલ્પમૃત્યુ નહિં કવનિઉ પીરા। સબ સુંદર સબ બિરુજ સરીરા ॥
નહિં દરિદ્ર કૌ દુખી ન દીના। નહિં કૌ અબુધ ન લચ્છન હીના ॥
સબ નિર્દંભ ધર્મરત પુની। નર અરુ નારિ ચતુર સબ ગુની ॥
સબ ગુનગ્ય પંડિત સબ ગ્યાની। સબ કૃતગ્ય નહિં કપટ સયાની ॥

દો. રામ રાજ નભગેસ સુનુ સચરાચર જગ માહિમ્ ॥
કાલ કર્મ સુભાવ ગુન કૃત દુખ કાહુહિ નાહિમ્ ॥ 21 ॥

ભૂમિ સપ્ત સાગર મેખલા। એક ભૂપ રઘુપતિ કોસલા ॥
ભુઅન અનેક રોમ પ્રતિ જાસૂ। યહ પ્રભુતા કછુ બહુત ન તાસૂ ॥
સો મહિમા સમુઝત પ્રભુ કેરી। યહ બરનત હીનતા ઘનેરી ॥
સૌ મહિમા ખગેસ જિન્હ જાની। ફિરી એહિં ચરિત તિન્હહુઁ રતિ માની ॥
સૌ જાને કર ફલ યહ લીલા। કહહિં મહા મુનિબર દમસીલા ॥
રામ રાજ કર સુખ સંપદા। બરનિ ન સકિ ફનીસ સારદા ॥
સબ ઉદાર સબ પર ઉપકારી। બિપ્ર ચરન સેવક નર નારી ॥
એકનારિ બ્રત રત સબ ઝારી। તે મન બચ ક્રમ પતિ હિતકારી ॥

દો. દંડ જતિન્હ કર ભેદ જહઁ નર્તક નૃત્ય સમાજ।
જીતહુ મનહિ સુનિઅ અસ રામચંદ્ર કેં રાજ ॥ 22 ॥

ફૂલહિં ફરહિં સદા તરુ કાનન। રહહિ એક સઁગ ગજ પંચાનન ॥
ખગ મૃગ સહજ બયરુ બિસરાઈ। સબન્હિ પરસ્પર પ્રીતિ બઢ઼આઈ ॥
કૂજહિં ખગ મૃગ નાના બૃંદા। અભય ચરહિં બન કરહિં અનંદા ॥
સીતલ સુરભિ પવન બહ મંદા। ગૂંજત અલિ લૈ ચલિ મકરંદા ॥
લતા બિટપ માગેં મધુ ચવહીં। મનભાવતો ધેનુ પય સ્ત્રવહીમ્ ॥
સસિ સંપન્ન સદા રહ ધરની। ત્રેતાઁ ભિ કૃતજુગ કૈ કરની ॥
પ્રગટીં ગિરિન્હ બિબિધ મનિ ખાની। જગદાતમા ભૂપ જગ જાની ॥
સરિતા સકલ બહહિં બર બારી। સીતલ અમલ સ્વાદ સુખકારી ॥
સાગર નિજ મરજાદાઁ રહહીં। ડારહિં રત્ન તટન્હિ નર લહહીમ્ ॥
સરસિજ સંકુલ સકલ તડ઼આગા। અતિ પ્રસન્ન દસ દિસા બિભાગા ॥

દો. બિધુ મહિ પૂર મયૂખન્હિ રબિ તપ જેતનેહિ કાજ।
માગેં બારિદ દેહિં જલ રામચંદ્ર કે રાજ ॥ 23 ॥

કોટિન્હ બાજિમેધ પ્રભુ કીન્હે। દાન અનેક દ્વિજન્હ કહઁ દીન્હે ॥
શ્રુતિ પથ પાલક ધર્મ ધુરંધર। ગુનાતીત અરુ ભોગ પુરંદર ॥
પતિ અનુકૂલ સદા રહ સીતા। સોભા ખાનિ સુસીલ બિનીતા ॥
જાનતિ કૃપાસિંધુ પ્રભુતાઈ। સેવતિ ચરન કમલ મન લાઈ ॥
જદ્યપિ ગૃહઁ સેવક સેવકિની। બિપુલ સદા સેવા બિધિ ગુની ॥
નિજ કર ગૃહ પરિચરજા કરી। રામચંદ્ર આયસુ અનુસરી ॥
જેહિ બિધિ કૃપાસિંધુ સુખ માનિ। સોઇ કર શ્રી સેવા બિધિ જાનિ ॥
કૌસલ્યાદિ સાસુ ગૃહ માહીં। સેવિ સબન્હિ માન મદ નાહીમ્ ॥
ઉમા રમા બ્રહ્માદિ બંદિતા। જગદંબા સંતતમનિંદિતા ॥

દો. જાસુ કૃપા કટાચ્છુ સુર ચાહત ચિતવ ન સોઇ।
રામ પદારબિંદ રતિ કરતિ સુભાવહિ ખોઇ ॥ 24 ॥

સેવહિં સાનકૂલ સબ ભાઈ। રામ ચરન રતિ અતિ અધિકાઈ ॥
પ્રભુ મુખ કમલ બિલોકત રહહીં। કબહુઁ કૃપાલ હમહિ કછુ કહહીમ્ ॥
રામ કરહિં ભ્રાતન્હ પર પ્રીતી। નાના ભાઁતિ સિખાવહિં નીતી ॥
હરષિત રહહિં નગર કે લોગા। કરહિં સકલ સુર દુર્લભ ભોગા ॥
અહનિસિ બિધિહિ મનાવત રહહીં। શ્રીરઘુબીર ચરન રતિ ચહહીમ્ ॥
દુઇ સુત સુંદર સીતાઁ જાએ। લવ કુસ બેદ પુરાનન્હ ગાએ ॥
દૌ બિજી બિની ગુન મંદિર। હરિ પ્રતિબિંબ મનહુઁ અતિ સુંદર ॥
દુઇ દુઇ સુત સબ ભ્રાતન્હ કેરે। ભે રૂપ ગુન સીલ ઘનેરે ॥

દો. ગ્યાન ગિરા ગોતીત અજ માયા મન ગુન પાર।
સોઇ સચ્ચિદાનંદ ઘન કર નર ચરિત ઉદાર ॥ 25 ॥

પ્રાતકાલ સરૂ કરિ મજ્જન। બૈઠહિં સભાઁ સંગ દ્વિજ સજ્જન ॥
બેદ પુરાન બસિષ્ટ બખાનહિં। સુનહિં રામ જદ્યપિ સબ જાનહિમ્ ॥
અનુજન્હ સંજુત ભોજન કરહીં। દેખિ સકલ જનનીં સુખ ભરહીમ્ ॥
ભરત સત્રુહન દોનુ ભાઈ। સહિત પવનસુત ઉપબન જાઈ ॥
બૂઝહિં બૈઠિ રામ ગુન ગાહા। કહ હનુમાન સુમતિ અવગાહા ॥
સુનત બિમલ ગુન અતિ સુખ પાવહિં। બહુરિ બહુરિ કરિ બિનય કહાવહિમ્ ॥
સબ કેં ગૃહ ગૃહ હોહિં પુરાના। રામચરિત પાવન બિધિ નાના ॥
નર અરુ નારિ રામ ગુન ગાનહિં। કરહિં દિવસ નિસિ જાત ન જાનહિમ્ ॥

દો. અવધપુરી બાસિંહ કર સુખ સંપદા સમાજ।
સહસ સેષ નહિં કહિ સકહિં જહઁ નૃપ રામ બિરાજ ॥ 26 ॥

નારદાદિ સનકાદિ મુનીસા। દરસન લાગિ કોસલાધીસા ॥
દિન પ્રતિ સકલ અજોધ્યા આવહિં। દેખિ નગરુ બિરાગુ બિસરાવહિમ્ ॥
જાતરૂપ મનિ રચિત અટારીં। નાના રંગ રુચિર ગચ ઢારીમ્ ॥
પુર ચહુઁ પાસ કોટ અતિ સુંદર। રચે કઁગૂરા રંગ રંગ બર ॥
નવ ગ્રહ નિકર અનીક બનાઈ। જનુ ઘેરી અમરાવતિ આઈ ॥
મહિ બહુ રંગ રચિત ગચ કાઁચા। જો બિલોકિ મુનિબર મન નાચા ॥
ધવલ ધામ ઊપર નભ ચુંબત। કલસ મનહુઁ રબિ સસિ દુતિ નિંદત ॥
બહુ મનિ રચિત ઝરોખા ભ્રાજહિં। ગૃહ ગૃહ પ્રતિ મનિ દીપ બિરાજહિમ્ ॥

છં. મનિ દીપ રાજહિં ભવન ભ્રાજહિં દેહરીં બિદ્રુમ રચી।
મનિ ખંભ ભીતિ બિરંચિ બિરચી કનક મનિ મરકત ખચી ॥
સુંદર મનોહર મંદિરાયત અજિર રુચિર ફટિક રચે।
પ્રતિ દ્વાર દ્વાર કપાટ પુરટ બનાઇ બહુ બજ્રન્હિ ખચે ॥

દો. ચારુ ચિત્રસાલા ગૃહ ગૃહ પ્રતિ લિખે બનાઇ।
રામ ચરિત જે નિરખ મુનિ તે મન લેહિં ચોરાઇ ॥ 27 ॥

સુમન બાટિકા સબહિં લગાઈ। બિબિધ ભાઁતિ કરિ જતન બનાઈ ॥
લતા લલિત બહુ જાતિ સુહાઈ। ફૂલહિં સદા બંસત કિ નાઈ ॥
ગુંજત મધુકર મુખર મનોહર। મારુત ત્રિબિધ સદા બહ સુંદર ॥
નાના ખગ બાલકન્હિ જિઆએ। બોલત મધુર ઉડ઼આત સુહાએ ॥
મોર હંસ સારસ પારાવત। ભવનનિ પર સોભા અતિ પાવત ॥
જહઁ તહઁ દેખહિં નિજ પરિછાહીં। બહુ બિધિ કૂજહિં નૃત્ય કરાહીમ્ ॥
સુક સારિકા પઢ઼આવહિં બાલક। કહહુ રામ રઘુપતિ જનપાલક ॥
રાજ દુઆર સકલ બિધિ ચારૂ। બીથીં ચૌહટ રૂચિર બજારૂ ॥

છં. બાજાર રુચિર ન બનિ બરનત બસ્તુ બિનુ ગથ પાઇએ।
જહઁ ભૂપ રમાનિવાસ તહઁ કી સંપદા કિમિ ગાઇએ ॥
બૈઠે બજાજ સરાફ બનિક અનેક મનહુઁ કુબેર તે।
સબ સુખી સબ સચ્ચરિત સુંદર નારિ નર સિસુ જરઠ જે ॥

દો. ઉત્તર દિસિ સરજૂ બહ નિર્મલ જલ ગંભીર।
બાઁધે ઘાટ મનોહર સ્વલ્પ પંક નહિં તીર ॥ 28 ॥

દૂરિ ફરાક રુચિર સો ઘાટા। જહઁ જલ પિઅહિં બાજિ ગજ ઠાટા ॥
પનિઘટ પરમ મનોહર નાના। તહાઁ ન પુરુષ કરહિં અસ્નાના ॥
રાજઘાટ સબ બિધિ સુંદર બર। મજ્જહિં તહાઁ બરન ચારિઉ નર ॥
તીર તીર દેવન્હ કે મંદિર। ચહુઁ દિસિ તિન્હ કે ઉપબન સુંદર ॥
કહુઁ કહુઁ સરિતા તીર ઉદાસી। બસહિં ગ્યાન રત મુનિ સંન્યાસી ॥
તીર તીર તુલસિકા સુહાઈ। બૃંદ બૃંદ બહુ મુનિન્હ લગાઈ ॥
પુર સોભા કછુ બરનિ ન જાઈ। બાહેર નગર પરમ રુચિરાઈ ॥
દેખત પુરી અખિલ અઘ ભાગા। બન ઉપબન બાપિકા તડ઼આગા ॥

છં. બાપીં તડ઼આગ અનૂપ કૂપ મનોહરાયત સોહહીં।
સોપાન સુંદર નીર નિર્મલ દેખિ સુર મુનિ મોહહીમ્ ॥
બહુ રંગ કંજ અનેક ખગ કૂજહિં મધુપ ગુંજારહીં।
આરામ રમ્ય પિકાદિ ખગ રવ જનુ પથિક હંકારહીમ્ ॥

દો. રમાનાથ જહઁ રાજા સો પુર બરનિ કિ જાઇ।
અનિમાદિક સુખ સંપદા રહીં અવધ સબ છાઇ ॥ 29 ॥

જહઁ તહઁ નર રઘુપતિ ગુન ગાવહિં। બૈઠિ પરસપર ઇહિ સિખાવહિમ્ ॥
ભજહુ પ્રનત પ્રતિપાલક રામહિ। સોભા સીલ રૂપ ગુન ધામહિ ॥
જલજ બિલોચન સ્યામલ ગાતહિ। પલક નયન ઇવ સેવક ત્રાતહિ ॥
ધૃત સર રુચિર ચાપ તૂનીરહિ। સંત કંજ બન રબિ રનધીરહિ ॥
કાલ કરાલ બ્યાલ ખગરાજહિ। નમત રામ અકામ મમતા જહિ ॥
લોભ મોહ મૃગજૂથ કિરાતહિ। મનસિજ કરિ હરિ જન સુખદાતહિ ॥
સંસય સોક નિબિડ઼ તમ ભાનુહિ। દનુજ ગહન ઘન દહન કૃસાનુહિ ॥
જનકસુતા સમેત રઘુબીરહિ। કસ ન ભજહુ ભંજન ભવ ભીરહિ ॥
બહુ બાસના મસક હિમ રાસિહિ। સદા એકરસ અજ અબિનાસિહિ ॥
મુનિ રંજન ભંજન મહિ ભારહિ। તુલસિદાસ કે પ્રભુહિ ઉદારહિ ॥

દો. એહિ બિધિ નગર નારિ નર કરહિં રામ ગુન ગાન।
સાનુકૂલ સબ પર રહહિં સંતત કૃપાનિધાન ॥ 30 ॥

જબ તે રામ પ્રતાપ ખગેસા। ઉદિત ભયુ અતિ પ્રબલ દિનેસા ॥
પૂરિ પ્રકાસ રહેઉ તિહુઁ લોકા। બહુતેન્હ સુખ બહુતન મન સોકા ॥
જિન્હહિ સોક તે કહુઁ બખાની। પ્રથમ અબિદ્યા નિસા નસાની ॥
અઘ ઉલૂક જહઁ તહાઁ લુકાને। કામ ક્રોધ કૈરવ સકુચાને ॥
બિબિધ કર્મ ગુન કાલ સુભ્AU। એ ચકોર સુખ લહહિં ન ક્AU ॥
મત્સર માન મોહ મદ ચોરા। ઇન્હ કર હુનર ન કવનિહુઁ ઓરા ॥
ધરમ તડ઼આગ ગ્યાન બિગ્યાના। એ પંકજ બિકસે બિધિ નાના ॥
સુખ સંતોષ બિરાગ બિબેકા। બિગત સોક એ કોક અનેકા ॥

દો. યહ પ્રતાપ રબિ જાકેં ઉર જબ કરિ પ્રકાસ।
પછિલે બાઢ઼હિં પ્રથમ જે કહે તે પાવહિં નાસ ॥ 31 ॥

ભ્રાતન્હ સહિત રામુ એક બારા। સંગ પરમ પ્રિય પવનકુમારા ॥
સુંદર ઉપબન દેખન ગે। સબ તરુ કુસુમિત પલ્લવ ને ॥
જાનિ સમય સનકાદિક આએ। તેજ પુંજ ગુન સીલ સુહાએ ॥
બ્રહ્માનંદ સદા લયલીના। દેખત બાલક બહુકાલીના ॥
રૂપ ધરેં જનુ ચારિઉ બેદા। સમદરસી મુનિ બિગત બિભેદા ॥
આસા બસન બ્યસન યહ તિન્હહીં। રઘુપતિ ચરિત હોઇ તહઁ સુનહીમ્ ॥
તહાઁ રહે સનકાદિ ભવાની। જહઁ ઘટસંભવ મુનિબર ગ્યાની ॥
રામ કથા મુનિબર બહુ બરની। ગ્યાન જોનિ પાવક જિમિ અરની ॥

દો. દેખિ રામ મુનિ આવત હરષિ દંડવત કીન્હ।
સ્વાગત પૂઁછિ પીત પટ પ્રભુ બૈઠન કહઁ દીન્હ ॥ 32 ॥

કીન્હ દંડવત તીનિઉઁ ભાઈ। સહિત પવનસુત સુખ અધિકાઈ ॥
મુનિ રઘુપતિ છબિ અતુલ બિલોકી। ભે મગન મન સકે ન રોકી ॥
સ્યામલ ગાત સરોરુહ લોચન। સુંદરતા મંદિર ભવ મોચન ॥
એકટક રહે નિમેષ ન લાવહિં। પ્રભુ કર જોરેં સીસ નવાવહિમ્ ॥
તિન્હ કૈ દસા દેખિ રઘુબીરા। સ્ત્રવત નયન જલ પુલક સરીરા ॥
કર ગહિ પ્રભુ મુનિબર બૈઠારે। પરમ મનોહર બચન ઉચારે ॥
આજુ ધન્ય મૈં સુનહુ મુનીસા। તુમ્હરેં દરસ જાહિં અઘ ખીસા ॥
બડ઼એ ભાગ પાઇબ સતસંગા। બિનહિં પ્રયાસ હોહિં ભવ ભંગા ॥

દો. સંત સંગ અપબર્ગ કર કામી ભવ કર પંથ।
કહહિ સંત કબિ કોબિદ શ્રુતિ પુરાન સદગ્રંથ ॥ 33 ॥

સુનિ પ્રભુ બચન હરષિ મુનિ ચારી। પુલકિત તન અસ્તુતિ અનુસારી ॥
જય ભગવંત અનંત અનામય। અનઘ અનેક એક કરુનામય ॥
જય નિર્ગુન જય જય ગુન સાગર। સુખ મંદિર સુંદર અતિ નાગર ॥
જય ઇંદિરા રમન જય ભૂધર। અનુપમ અજ અનાદિ સોભાકર ॥
ગ્યાન નિધાન અમાન માનપ્રદ। પાવન સુજસ પુરાન બેદ બદ ॥
તગ્ય કૃતગ્ય અગ્યતા ભંજન। નામ અનેક અનામ નિરંજન ॥
સર્બ સર્બગત સર્બ ઉરાલય। બસસિ સદા હમ કહુઁ પરિપાલય ॥
દ્વંદ બિપતિ ભવ ફંદ બિભંજય। હ્રદિ બસિ રામ કામ મદ ગંજય ॥

દો. પરમાનંદ કૃપાયતન મન પરિપૂરન કામ।
પ્રેમ ભગતિ અનપાયની દેહુ હમહિ શ્રીરામ ॥ 34 ॥

દેહુ ભગતિ રઘુપતિ અતિ પાવનિ। ત્રિબિધ તાપ ભવ દાપ નસાવનિ ॥
પ્રનત કામ સુરધેનુ કલપતરુ। હોઇ પ્રસન્ન દીજૈ પ્રભુ યહ બરુ ॥
ભવ બારિધિ કુંભજ રઘુનાયક। સેવત સુલભ સકલ સુખ દાયક ॥
મન સંભવ દારુન દુખ દારય। દીનબંધુ સમતા બિસ્તારય ॥
આસ ત્રાસ ઇરિષાદિ નિવારક। બિનય બિબેક બિરતિ બિસ્તારક ॥
ભૂપ મૌલિ મન મંડન ધરની। દેહિ ભગતિ સંસૃતિ સરિ તરની ॥
મુનિ મન માનસ હંસ નિરંતર। ચરન કમલ બંદિત અજ સંકર ॥
રઘુકુલ કેતુ સેતુ શ્રુતિ રચ્છક। કાલ કરમ સુભાઉ ગુન ભચ્છક ॥
તારન તરન હરન સબ દૂષન। તુલસિદાસ પ્રભુ ત્રિભુવન ભૂષન ॥

દો. બાર બાર અસ્તુતિ કરિ પ્રેમ સહિત સિરુ નાઇ।
બ્રહ્મ ભવન સનકાદિ ગે અતિ અભીષ્ટ બર પાઇ ॥ 35 ॥

સનકાદિક બિધિ લોક સિધાએ। ભ્રાતન્હ રામ ચરન સિરુ નાએ ॥
પૂછત પ્રભુહિ સકલ સકુચાહીં। ચિતવહિં સબ મારુતસુત પાહીમ્ ॥
સુનિ ચહહિં પ્રભુ મુખ કૈ બાની। જો સુનિ હોઇ સકલ ભ્રમ હાની ॥
અંતરજામી પ્રભુ સભ જાના। બૂઝત કહહુ કાહ હનુમાના ॥
જોરિ પાનિ કહ તબ હનુમંતા। સુનહુ દીનદયાલ ભગવંતા ॥
નાથ ભરત કછુ પૂઁછન ચહહીં। પ્રસ્ન કરત મન સકુચત અહહીમ્ ॥
તુમ્હ જાનહુ કપિ મોર સુભ્AU। ભરતહિ મોહિ કછુ અંતર ક્AU ॥
સુનિ પ્રભુ બચન ભરત ગહે ચરના। સુનહુ નાથ પ્રનતારતિ હરના ॥

દો. નાથ ન મોહિ સંદેહ કછુ સપનેહુઁ સોક ન મોહ।
કેવલ કૃપા તુમ્હારિહિ કૃપાનંદ સંદોહ ॥ 36 ॥

કરુઁ કૃપાનિધિ એક ઢિઠાઈ। મૈં સેવક તુમ્હ જન સુખદાઈ ॥
સંતન્હ કૈ મહિમા રઘુરાઈ। બહુ બિધિ બેદ પુરાનન્હ ગાઈ ॥
શ્રીમુખ તુમ્હ પુનિ કીન્હિ બડ઼આઈ। તિન્હ પર પ્રભુહિ પ્રીતિ અધિકાઈ ॥
સુના ચહુઁ પ્રભુ તિન્હ કર લચ્છન। કૃપાસિંધુ ગુન ગ્યાન બિચચ્છન ॥
સંત અસંત ભેદ બિલગાઈ। પ્રનતપાલ મોહિ કહહુ બુઝાઈ ॥
સંતન્હ કે લચ્છન સુનુ ભ્રાતા। અગનિત શ્રુતિ પુરાન બિખ્યાતા ॥
સંત અસંતન્હિ કૈ અસિ કરની। જિમિ કુઠાર ચંદન આચરની ॥
કાટિ પરસુ મલય સુનુ ભાઈ। નિજ ગુન દેઇ સુગંધ બસાઈ ॥

દો. તાતે સુર સીસન્હ ચઢ઼ત જગ બલ્લભ શ્રીખંડ।
અનલ દાહિ પીટત ઘનહિં પરસુ બદન યહ દંડ ॥ 37 ॥

બિષય અલંપટ સીલ ગુનાકર। પર દુખ દુખ સુખ સુખ દેખે પર ॥
સમ અભૂતરિપુ બિમદ બિરાગી। લોભામરષ હરષ ભય ત્યાગી ॥
કોમલચિત દીનન્હ પર દાયા। મન બચ ક્રમ મમ ભગતિ અમાયા ॥
સબહિ માનપ્રદ આપુ અમાની। ભરત પ્રાન સમ મમ તે પ્રાની ॥
બિગત કામ મમ નામ પરાયન। સાંતિ બિરતિ બિનતી મુદિતાયન ॥
સીતલતા સરલતા મયત્રી। દ્વિજ પદ પ્રીતિ ધર્મ જનયત્રી ॥
એ સબ લચ્છન બસહિં જાસુ ઉર। જાનેહુ તાત સંત સંતત ફુર ॥
સમ દમ નિયમ નીતિ નહિં ડોલહિં। પરુષ બચન કબહૂઁ નહિં બોલહિમ્ ॥

દો. નિંદા અસ્તુતિ ઉભય સમ મમતા મમ પદ કંજ।
તે સજ્જન મમ પ્રાનપ્રિય ગુન મંદિર સુખ પુંજ ॥ 38 ॥

સનહુ અસંતન્હ કેર સુભ્AU। ભૂલેહુઁ સંગતિ કરિઅ ન ક્AU ॥
તિન્હ કર સંગ સદા દુખદાઈ। જિમિ કલપહિ ઘાલિ હરહાઈ ॥
ખલન્હ હૃદયઁ અતિ તાપ બિસેષી। જરહિં સદા પર સંપતિ દેખી ॥
જહઁ કહુઁ નિંદા સુનહિં પરાઈ। હરષહિં મનહુઁ પરી નિધિ પાઈ ॥
કામ ક્રોધ મદ લોભ પરાયન। નિર્દય કપટી કુટિલ મલાયન ॥
બયરુ અકારન સબ કાહૂ સોં। જો કર હિત અનહિત તાહૂ સોમ્ ॥
ઝૂઠિ લેના ઝૂઠિ દેના। ઝૂઠિ ભોજન ઝૂઠ ચબેના ॥
બોલહિં મધુર બચન જિમિ મોરા। ખાઇ મહા અતિ હૃદય કઠોરા ॥

દો. પર દ્રોહી પર દાર રત પર ધન પર અપબાદ।
તે નર પાઁવર પાપમય દેહ ધરેં મનુજાદ ॥ 39 ॥

લોભિ ઓઢ઼ન લોભિ ડાસન। સિસ્ત્રોદર પર જમપુર ત્રાસ ન ॥
કાહૂ કી જૌં સુનહિં બડ઼આઈ। સ્વાસ લેહિં જનુ જૂડ઼ઈ આઈ ॥
જબ કાહૂ કૈ દેખહિં બિપતી। સુખી ભે માનહુઁ જગ નૃપતી ॥
સ્વારથ રત પરિવાર બિરોધી। લંપટ કામ લોભ અતિ ક્રોધી ॥
માતુ પિતા ગુર બિપ્ર ન માનહિં। આપુ ગે અરુ ઘાલહિં આનહિમ્ ॥
કરહિં મોહ બસ દ્રોહ પરાવા। સંત સંગ હરિ કથા ન ભાવા ॥
અવગુન સિંધુ મંદમતિ કામી। બેદ બિદૂષક પરધન સ્વામી ॥
બિપ્ર દ્રોહ પર દ્રોહ બિસેષા। દંભ કપટ જિયઁ ધરેં સુબેષા ॥

દો. ઐસે અધમ મનુજ ખલ કૃતજુગ ત્રેતા નાહિં।
દ્વાપર કછુક બૃંદ બહુ હોઇહહિં કલિજુગ માહિમ્ ॥ 40 ॥

પર હિત સરિસ ધર્મ નહિં ભાઈ। પર પીડ઼આ સમ નહિં અધમાઈ ॥
નિર્નય સકલ પુરાન બેદ કર। કહેઉઁ તાત જાનહિં કોબિદ નર ॥
નર સરીર ધરિ જે પર પીરા। કરહિં તે સહહિં મહા ભવ ભીરા ॥
કરહિં મોહ બસ નર અઘ નાના। સ્વારથ રત પરલોક નસાના ॥
કાલરૂપ તિન્હ કહઁ મૈં ભ્રાતા। સુભ અરુ અસુભ કર્મ ફલ દાતા ॥
અસ બિચારિ જે પરમ સયાને। ભજહિં મોહિ સંસૃત દુખ જાને ॥
ત્યાગહિં કર્મ સુભાસુભ દાયક। ભજહિં મોહિ સુર નર મુનિ નાયક ॥
સંત અસંતન્હ કે ગુન ભાષે। તે ન પરહિં ભવ જિન્હ લખિ રાખે ॥

દો. સુનહુ તાત માયા કૃત ગુન અરુ દોષ અનેક।
ગુન યહ ઉભય ન દેખિઅહિં દેખિઅ સો અબિબેક ॥ 41 ॥

શ્રીમુખ બચન સુનત સબ ભાઈ। હરષે પ્રેમ ન હૃદયઁ સમાઈ ॥
કરહિં બિનય અતિ બારહિં બારા। હનૂમાન હિયઁ હરષ અપારા ॥
પુનિ રઘુપતિ નિજ મંદિર ગે। એહિ બિધિ ચરિત કરત નિત ને ॥
બાર બાર નારદ મુનિ આવહિં। ચરિત પુનીત રામ કે ગાવહિમ્ ॥
નિત નવ ચરન દેખિ મુનિ જાહીં। બ્રહ્મલોક સબ કથા કહાહીમ્ ॥
સુનિ બિરંચિ અતિસય સુખ માનહિં। પુનિ પુનિ તાત કરહુ ગુન ગાનહિમ્ ॥
સનકાદિક નારદહિ સરાહહિં। જદ્યપિ બ્રહ્મ નિરત મુનિ આહહિમ્ ॥
સુનિ ગુન ગાન સમાધિ બિસારી ॥ સાદર સુનહિં પરમ અધિકારી ॥

દો. જીવનમુક્ત બ્રહ્મપર ચરિત સુનહિં તજિ ધ્યાન।
જે હરિ કથાઁ ન કરહિં રતિ તિન્હ કે હિય પાષાન ॥ 42 ॥

એક બાર રઘુનાથ બોલાએ। ગુર દ્વિજ પુરબાસી સબ આએ ॥
બૈઠે ગુર મુનિ અરુ દ્વિજ સજ્જન। બોલે બચન ભગત ભવ ભંજન ॥
સનહુ સકલ પુરજન મમ બાની। કહુઁ ન કછુ મમતા ઉર આની ॥
નહિં અનીતિ નહિં કછુ પ્રભુતાઈ। સુનહુ કરહુ જો તુમ્હહિ સોહાઈ ॥
સોઇ સેવક પ્રિયતમ મમ સોઈ। મમ અનુસાસન માનૈ જોઈ ॥
જૌં અનીતિ કછુ ભાષૌં ભાઈ। તૌં મોહિ બરજહુ ભય બિસરાઈ ॥
બડ઼એં ભાગ માનુષ તનુ પાવા। સુર દુર્લભ સબ ગ્રંથિન્હ ગાવા ॥
સાધન ધામ મોચ્છ કર દ્વારા। પાઇ ન જેહિં પરલોક સઁવારા ॥

દો. સો પરત્ર દુખ પાવિ સિર ધુનિ ધુનિ પછિતાઇ।
કાલહિ કર્મહિ ઈસ્વરહિ મિથ્યા દોષ લગાઇ ॥ 43 ॥

એહિ તન કર ફલ બિષય ન ભાઈ। સ્વર્ગુ સ્વલ્પ અંત દુખદાઈ ॥
નર તનુ પાઇ બિષયઁ મન દેહીં। પલટિ સુધા તે સઠ બિષ લેહીમ્ ॥
તાહિ કબહુઁ ભલ કહિ ન કોઈ। ગુંજા ગ્રહિ પરસ મનિ ખોઈ ॥
આકર ચારિ લચ્છ ચૌરાસી। જોનિ ભ્રમત યહ જિવ અબિનાસી ॥
ફિરત સદા માયા કર પ્રેરા। કાલ કર્મ સુભાવ ગુન ઘેરા ॥
કબહુઁક કરિ કરુના નર દેહી। દેત ઈસ બિનુ હેતુ સનેહી ॥
નર તનુ ભવ બારિધિ કહુઁ બેરો। સન્મુખ મરુત અનુગ્રહ મેરો ॥
કરનધાર સદગુર દૃઢ઼ નાવા। દુર્લભ સાજ સુલભ કરિ પાવા ॥

દો. જો ન તરૈ ભવ સાગર નર સમાજ અસ પાઇ।
સો કૃત નિંદક મંદમતિ આત્માહન ગતિ જાઇ ॥ 44 ॥

જૌં પરલોક ઇહાઁ સુખ ચહહૂ। સુનિ મમ બચન હ્રૃદયઁ દૃઢ઼ ગહહૂ ॥
સુલભ સુખદ મારગ યહ ભાઈ। ભગતિ મોરિ પુરાન શ્રુતિ ગાઈ ॥
ગ્યાન અગમ પ્રત્યૂહ અનેકા। સાધન કઠિન ન મન કહુઁ ટેકા ॥
કરત કષ્ટ બહુ પાવિ કોઊ। ભક્તિ હીન મોહિ પ્રિય નહિં સોઊ ॥
ભક્તિ સુતંત્ર સકલ સુખ ખાની। બિનુ સતસંગ ન પાવહિં પ્રાની ॥
પુન્ય પુંજ બિનુ મિલહિં ન સંતા। સતસંગતિ સંસૃતિ કર અંતા ॥
પુન્ય એક જગ મહુઁ નહિં દૂજા। મન ક્રમ બચન બિપ્ર પદ પૂજા ॥

સાનુકૂલ તેહિ પર મુનિ દેવા। જો તજિ કપટુ કરિ દ્વિજ સેવા ॥

દો. ઔરુ એક ગુપુત મત સબહિ કહુઁ કર જોરિ।
સંકર ભજન બિના નર ભગતિ ન પાવિ મોરિ ॥ 45 ॥

કહહુ ભગતિ પથ કવન પ્રયાસા। જોગ ન મખ જપ તપ ઉપવાસા ॥
સરલ સુભાવ ન મન કુટિલાઈ। જથા લાભ સંતોષ સદાઈ ॥
મોર દાસ કહાઇ નર આસા। કરિ તૌ કહહુ કહા બિસ્વાસા ॥
બહુત કહુઁ કા કથા બઢ઼આઈ। એહિ આચરન બસ્ય મૈં ભાઈ ॥
બૈર ન બિગ્રહ આસ ન ત્રાસા। સુખમય તાહિ સદા સબ આસા ॥
અનારંભ અનિકેત અમાની। અનઘ અરોષ દચ્છ બિગ્યાની ॥
પ્રીતિ સદા સજ્જન સંસર્ગા। તૃન સમ બિષય સ્વર્ગ અપબર્ગા ॥
ભગતિ પચ્છ હઠ નહિં સઠતાઈ। દુષ્ટ તર્ક સબ દૂરિ બહાઈ ॥

દો. મમ ગુન ગ્રામ નામ રત ગત મમતા મદ મોહ।
તા કર સુખ સોઇ જાનિ પરાનંદ સંદોહ ॥ 46 ॥

સુનત સુધાસમ બચન રામ કે। ગહે સબનિ પદ કૃપાધામ કે ॥
જનનિ જનક ગુર બંધુ હમારે। કૃપા નિધાન પ્રાન તે પ્યારે ॥
તનુ ધનુ ધામ રામ હિતકારી। સબ બિધિ તુમ્હ પ્રનતારતિ હારી ॥
અસિ સિખ તુમ્હ બિનુ દેઇ ન કોઊ। માતુ પિતા સ્વારથ રત ઓઊ ॥
હેતુ રહિત જગ જુગ ઉપકારી। તુમ્હ તુમ્હાર સેવક અસુરારી ॥
સ્વારથ મીત સકલ જગ માહીં। સપનેહુઁ પ્રભુ પરમારથ નાહીમ્ ॥
સબકે બચન પ્રેમ રસ સાને। સુનિ રઘુનાથ હૃદયઁ હરષાને ॥
નિજ નિજ ગૃહ ગે આયસુ પાઈ। બરનત પ્રભુ બતકહી સુહાઈ ॥

દો. -ઉમા અવધબાસી નર નારિ કૃતારથ રૂપ।
બ્રહ્મ સચ્ચિદાનંદ ઘન રઘુનાયક જહઁ ભૂપ ॥ 47 ॥

એક બાર બસિષ્ટ મુનિ આએ। જહાઁ રામ સુખધામ સુહાએ ॥
અતિ આદર રઘુનાયક કીન્હા। પદ પખારિ પાદોદક લીન્હા ॥
રામ સુનહુ મુનિ કહ કર જોરી। કૃપાસિંધુ બિનતી કછુ મોરી ॥
દેખિ દેખિ આચરન તુમ્હારા। હોત મોહ મમ હૃદયઁ અપારા ॥
મહિમા અમિત બેદ નહિં જાના। મૈં કેહિ ભાઁતિ કહુઁ ભગવાના ॥
ઉપરોહિત્ય કર્મ અતિ મંદા। બેદ પુરાન સુમૃતિ કર નિંદા ॥
જબ ન લેઉઁ મૈં તબ બિધિ મોહી। કહા લાભ આગેં સુત તોહી ॥
પરમાતમા બ્રહ્મ નર રૂપા। હોઇહિ રઘુકુલ ભૂષન ભૂપા ॥

દો. -તબ મૈં હૃદયઁ બિચારા જોગ જગ્ય બ્રત દાન।
જા કહુઁ કરિઅ સો પૈહુઁ ધર્મ ન એહિ સમ આન ॥ 48 ॥

જપ તપ નિયમ જોગ નિજ ધર્મા। શ્રુતિ સંભવ નાના સુભ કર્મા ॥
ગ્યાન દયા દમ તીરથ મજ્જન। જહઁ લગિ ધર્મ કહત શ્રુતિ સજ્જન ॥
આગમ નિગમ પુરાન અનેકા। પઢ઼એ સુને કર ફલ પ્રભુ એકા ॥
તબ પદ પંકજ પ્રીતિ નિરંતર। સબ સાધન કર યહ ફલ સુંદર ॥
છૂટિ મલ કિ મલહિ કે ધોએઁ। ઘૃત કિ પાવ કોઇ બારિ બિલોએઁ ॥
પ્રેમ ભગતિ જલ બિનુ રઘુરાઈ। અભિઅંતર મલ કબહુઁ ન જાઈ ॥
સોઇ સર્બગ્ય તગ્ય સોઇ પંડિત। સોઇ ગુન ગૃહ બિગ્યાન અખંડિત ॥
દચ્છ સકલ લચ્છન જુત સોઈ। જાકેં પદ સરોજ રતિ હોઈ ॥

દો. નાથ એક બર માગુઁ રામ કૃપા કરિ દેહુ।
જન્મ જન્મ પ્રભુ પદ કમલ કબહુઁ ઘટૈ જનિ નેહુ ॥ 49 ॥

અસ કહિ મુનિ બસિષ્ટ ગૃહ આએ। કૃપાસિંધુ કે મન અતિ ભાએ ॥
હનૂમાન ભરતાદિક ભ્રાતા। સંગ લિએ સેવક સુખદાતા ॥
પુનિ કૃપાલ પુર બાહેર ગે। ગજ રથ તુરગ મગાવત ભે ॥
દેખિ કૃપા કરિ સકલ સરાહે। દિએ ઉચિત જિન્હ જિન્હ તેઇ ચાહે ॥
હરન સકલ શ્રમ પ્રભુ શ્રમ પાઈ। ગે જહાઁ સીતલ અવઁરાઈ ॥
ભરત દીન્હ નિજ બસન ડસાઈ। બૈઠે પ્રભુ સેવહિં સબ ભાઈ ॥
મારુતસુત તબ મારૂત કરી। પુલક બપુષ લોચન જલ ભરી ॥
હનૂમાન સમ નહિં બડ઼ભાગી। નહિં કૌ રામ ચરન અનુરાગી ॥
ગિરિજા જાસુ પ્રીતિ સેવકાઈ। બાર બાર પ્રભુ નિજ મુખ ગાઈ ॥

દો. તેહિં અવસર મુનિ નારદ આએ કરતલ બીન।
ગાવન લગે રામ કલ કીરતિ સદા નબીન ॥ 50 ॥

મામવલોકય પંકજ લોચન। કૃપા બિલોકનિ સોચ બિમોચન ॥
નીલ તામરસ સ્યામ કામ અરિ। હૃદય કંજ મકરંદ મધુપ હરિ ॥
જાતુધાન બરૂથ બલ ભંજન। મુનિ સજ્જન રંજન અઘ ગંજન ॥
ભૂસુર સસિ નવ બૃંદ બલાહક। અસરન સરન દીન જન ગાહક ॥
ભુજ બલ બિપુલ ભાર મહિ ખંડિત। ખર દૂષન બિરાધ બધ પંડિત ॥
રાવનારિ સુખરૂપ ભૂપબર। જય દસરથ કુલ કુમુદ સુધાકર ॥
સુજસ પુરાન બિદિત નિગમાગમ। ગાવત સુર મુનિ સંત સમાગમ ॥
કારુનીક બ્યલીક મદ ખંડન। સબ બિધિ કુસલ કોસલા મંડન ॥
કલિ મલ મથન નામ મમતાહન। તુલસીદાસ પ્રભુ પાહિ પ્રનત જન ॥

દો. પ્રેમ સહિત મુનિ નારદ બરનિ રામ ગુન ગ્રામ।
સોભાસિંધુ હૃદયઁ ધરિ ગે જહાઁ બિધિ ધામ ॥ 51 ॥

ગિરિજા સુનહુ બિસદ યહ કથા। મૈં સબ કહી મોરિ મતિ જથા ॥
રામ ચરિત સત કોટિ અપારા। શ્રુતિ સારદા ન બરનૈ પારા ॥
રામ અનંત અનંત ગુનાની। જન્મ કર્મ અનંત નામાની ॥
જલ સીકર મહિ રજ ગનિ જાહીં। રઘુપતિ ચરિત ન બરનિ સિરાહીમ્ ॥
બિમલ કથા હરિ પદ દાયની। ભગતિ હોઇ સુનિ અનપાયની ॥
ઉમા કહિઉઁ સબ કથા સુહાઈ। જો ભુસુંડિ ખગપતિહિ સુનાઈ ॥
કછુક રામ ગુન કહેઉઁ બખાની। અબ કા કહૌં સો કહહુ ભવાની ॥
સુનિ સુભ કથા ઉમા હરષાની। બોલી અતિ બિનીત મૃદુ બાની ॥
ધન્ય ધન્ય મૈં ધન્ય પુરારી। સુનેઉઁ રામ ગુન ભવ ભય હારી ॥

દો. તુમ્હરી કૃપાઁ કૃપાયતન અબ કૃતકૃત્ય ન મોહ।
જાનેઉઁ રામ પ્રતાપ પ્રભુ ચિદાનંદ સંદોહ ॥ 52(ક) ॥

નાથ તવાનન સસિ સ્રવત કથા સુધા રઘુબીર।
શ્રવન પુટન્હિ મન પાન કરિ નહિં અઘાત મતિધીર ॥ 52(ખ) ॥

રામ ચરિત જે સુનત અઘાહીં। રસ બિસેષ જાના તિન્હ નાહીમ્ ॥
જીવનમુક્ત મહામુનિ જેઊ। હરિ ગુન સુનહીં નિરંતર તેઊ ॥
ભવ સાગર ચહ પાર જો પાવા। રામ કથા તા કહઁ દૃઢ઼ નાવા ॥
બિષિન્હ કહઁ પુનિ હરિ ગુન ગ્રામા। શ્રવન સુખદ અરુ મન અભિરામા ॥
શ્રવનવંત અસ કો જગ માહીં। જાહિ ન રઘુપતિ ચરિત સોહાહીમ્ ॥
તે જડ઼ જીવ નિજાત્મક ઘાતી। જિન્હહિ ન રઘુપતિ કથા સોહાતી ॥
હરિચરિત્ર માનસ તુમ્હ ગાવા। સુનિ મૈં નાથ અમિતિ સુખ પાવા ॥
તુમ્હ જો કહી યહ કથા સુહાઈ। કાગભસુંડિ ગરુડ઼ પ્રતિ ગાઈ ॥

દો. બિરતિ ગ્યાન બિગ્યાન દૃઢ઼ રામ ચરન અતિ નેહ।
બાયસ તન રઘુપતિ ભગતિ મોહિ પરમ સંદેહ ॥ 53 ॥

નર સહસ્ર મહઁ સુનહુ પુરારી। કૌ એક હોઇ ધર્મ બ્રતધારી ॥
ધર્મસીલ કોટિક મહઁ કોઈ। બિષય બિમુખ બિરાગ રત હોઈ ॥
કોટિ બિરક્ત મધ્ય શ્રુતિ કહી। સમ્યક ગ્યાન સકૃત કૌ લહી ॥
ગ્યાનવંત કોટિક મહઁ કોઊ। જીવનમુક્ત સકૃત જગ સોઊ ॥
તિન્હ સહસ્ર મહુઁ સબ સુખ ખાની। દુર્લભ બ્રહ્મલીન બિગ્યાની ॥
ધર્મસીલ બિરક્ત અરુ ગ્યાની। જીવનમુક્ત બ્રહ્મપર પ્રાની ॥
સબ તે સો દુર્લભ સુરરાયા। રામ ભગતિ રત ગત મદ માયા ॥
સો હરિભગતિ કાગ કિમિ પાઈ। બિસ્વનાથ મોહિ કહહુ બુઝાઈ ॥

દો. રામ પરાયન ગ્યાન રત ગુનાગાર મતિ ધીર।
નાથ કહહુ કેહિ કારન પાયુ કાક સરીર ॥ 54 ॥

યહ પ્રભુ ચરિત પવિત્ર સુહાવા। કહહુ કૃપાલ કાગ કહઁ પાવા ॥
તુમ્હ કેહિ ભાઁતિ સુના મદનારી। કહહુ મોહિ અતિ કૌતુક ભારી ॥
ગરુડ઼ મહાગ્યાની ગુન રાસી। હરિ સેવક અતિ નિકટ નિવાસી ॥
તેહિં કેહિ હેતુ કાગ સન જાઈ। સુની કથા મુનિ નિકર બિહાઈ ॥
કહહુ કવન બિધિ ભા સંબાદા। દૌ હરિભગત કાગ ઉરગાદા ॥
ગૌરિ ગિરા સુનિ સરલ સુહાઈ। બોલે સિવ સાદર સુખ પાઈ ॥
ધન્ય સતી પાવન મતિ તોરી। રઘુપતિ ચરન પ્રીતિ નહિં થોરી ॥
સુનહુ પરમ પુનીત ઇતિહાસા। જો સુનિ સકલ લોક ભ્રમ નાસા ॥
ઉપજિ રામ ચરન બિસ્વાસા। ભવ નિધિ તર નર બિનહિં પ્રયાસા ॥

દો. ઐસિઅ પ્રસ્ન બિહંગપતિ કીન્હ કાગ સન જાઇ।
સો સબ સાદર કહિહુઁ સુનહુ ઉમા મન લાઇ ॥ 55 ॥

મૈં જિમિ કથા સુની ભવ મોચનિ। સો પ્રસંગ સુનુ સુમુખિ સુલોચનિ ॥
પ્રથમ દચ્છ ગૃહ તવ અવતારા। સતી નામ તબ રહા તુમ્હારા ॥
દચ્છ જગ્ય તબ ભા અપમાના। તુમ્હ અતિ ક્રોધ તજે તબ પ્રાના ॥
મમ અનુચરન્હ કીન્હ મખ ભંગા। જાનહુ તુમ્હ સો સકલ પ્રસંગા ॥
તબ અતિ સોચ ભયુ મન મોરેં। દુખી ભયુઁ બિયોગ પ્રિય તોરેમ્ ॥
સુંદર બન ગિરિ સરિત તડ઼આગા। કૌતુક દેખત ફિરુઁ બેરાગા ॥
ગિરિ સુમેર ઉત્તર દિસિ દૂરી। નીલ સૈલ એક સુંદર ભૂરી ॥
તાસુ કનકમય સિખર સુહાએ। ચારિ ચારુ મોરે મન ભાએ ॥
તિન્હ પર એક એક બિટપ બિસાલા। બટ પીપર પાકરી રસાલા ॥
સૈલોપરિ સર સુંદર સોહા। મનિ સોપાન દેખિ મન મોહા ॥

દો. -સીતલ અમલ મધુર જલ જલજ બિપુલ બહુરંગ।
કૂજત કલ રવ હંસ ગન ગુંજત મજુંલ ભૃંગ ॥ 56 ॥

તેહિં ગિરિ રુચિર બસિ ખગ સોઈ। તાસુ નાસ કલ્પાંત ન હોઈ ॥
માયા કૃત ગુન દોષ અનેકા। મોહ મનોજ આદિ અબિબેકા ॥
રહે બ્યાપિ સમસ્ત જગ માહીં। તેહિ ગિરિ નિકટ કબહુઁ નહિં જાહીમ્ ॥
તહઁ બસિ હરિહિ ભજિ જિમિ કાગા। સો સુનુ ઉમા સહિત અનુરાગા ॥
પીપર તરુ તર ધ્યાન સો ધરી। જાપ જગ્ય પાકરિ તર કરી ॥
આઁબ છાહઁ કર માનસ પૂજા। તજિ હરિ ભજનુ કાજુ નહિં દૂજા ॥
બર તર કહ હરિ કથા પ્રસંગા। આવહિં સુનહિં અનેક બિહંગા ॥
રામ ચરિત બિચીત્ર બિધિ નાના। પ્રેમ સહિત કર સાદર ગાના ॥
સુનહિં સકલ મતિ બિમલ મરાલા। બસહિં નિરંતર જે તેહિં તાલા ॥
જબ મૈં જાઇ સો કૌતુક દેખા। ઉર ઉપજા આનંદ બિસેષા ॥

દો. તબ કછુ કાલ મરાલ તનુ ધરિ તહઁ કીન્હ નિવાસ।
સાદર સુનિ રઘુપતિ ગુન પુનિ આયુઁ કૈલાસ ॥ 57 ॥

ગિરિજા કહેઉઁ સો સબ ઇતિહાસા। મૈં જેહિ સમય ગયુઁ ખગ પાસા ॥
અબ સો કથા સુનહુ જેહી હેતૂ। ગયુ કાગ પહિં ખગ કુલ કેતૂ ॥
જબ રઘુનાથ કીન્હિ રન ક્રીડ઼આ। સમુઝત ચરિત હોતિ મોહિ બ્રીડ઼આ ॥
ઇંદ્રજીત કર આપુ બઁધાયો। તબ નારદ મુનિ ગરુડ઼ પઠાયો ॥
બંધન કાટિ ગયો ઉરગાદા। ઉપજા હૃદયઁ પ્રચંડ બિષાદા ॥
પ્રભુ બંધન સમુઝત બહુ ભાઁતી। કરત બિચાર ઉરગ આરાતી ॥
બ્યાપક બ્રહ્મ બિરજ બાગીસા। માયા મોહ પાર પરમીસા ॥
સો અવતાર સુનેઉઁ જગ માહીં। દેખેઉઁ સો પ્રભાવ કછુ નાહીમ્ ॥

દો. -ભવ બંધન તે છૂટહિં નર જપિ જા કર નામ।
ખર્ચ નિસાચર બાઁધેઉ નાગપાસ સોઇ રામ ॥ 58 ॥

નાના ભાઁતિ મનહિ સમુઝાવા। પ્રગટ ન ગ્યાન હૃદયઁ ભ્રમ છાવા ॥
ખેદ ખિન્ન મન તર્ક બઢ઼આઈ। ભયુ મોહબસ તુમ્હરિહિં નાઈ ॥
બ્યાકુલ ગયુ દેવરિષિ પાહીં। કહેસિ જો સંસય નિજ મન માહીમ્ ॥
સુનિ નારદહિ લાગિ અતિ દાયા। સુનુ ખગ પ્રબલ રામ કૈ માયા ॥
જો ગ્યાનિન્હ કર ચિત અપહરી। બરિઆઈ બિમોહ મન કરી ॥
જેહિં બહુ બાર નચાવા મોહી। સોઇ બ્યાપી બિહંગપતિ તોહી ॥
મહામોહ ઉપજા ઉર તોરેં। મિટિહિ ન બેગિ કહેં ખગ મોરેમ્ ॥
ચતુરાનન પહિં જાહુ ખગેસા। સોઇ કરેહુ જેહિ હોઇ નિદેસા ॥

દો. અસ કહિ ચલે દેવરિષિ કરત રામ ગુન ગાન।
હરિ માયા બલ બરનત પુનિ પુનિ પરમ સુજાન ॥ 59 ॥

તબ ખગપતિ બિરંચિ પહિં ગયૂ। નિજ સંદેહ સુનાવત ભયૂ ॥
સુનિ બિરંચિ રામહિ સિરુ નાવા। સમુઝિ પ્રતાપ પ્રેમ અતિ છાવા ॥
મન મહુઁ કરિ બિચાર બિધાતા। માયા બસ કબિ કોબિદ ગ્યાતા ॥
હરિ માયા કર અમિતિ પ્રભાવા। બિપુલ બાર જેહિં મોહિ નચાવા ॥
અગ જગમય જગ મમ ઉપરાજા। નહિં આચરજ મોહ ખગરાજા ॥
તબ બોલે બિધિ ગિરા સુહાઈ। જાન મહેસ રામ પ્રભુતાઈ ॥
બૈનતેય સંકર પહિં જાહૂ। તાત અનત પૂછહુ જનિ કાહૂ ॥
તહઁ હોઇહિ તવ સંસય હાની। ચલેઉ બિહંગ સુનત બિધિ બાની ॥

દો. પરમાતુર બિહંગપતિ આયુ તબ મો પાસ।
જાત રહેઉઁ કુબેર ગૃહ રહિહુ ઉમા કૈલાસ ॥ 60 ॥

તેહિં મમ પદ સાદર સિરુ નાવા। પુનિ આપન સંદેહ સુનાવા ॥
સુનિ તા કરિ બિનતી મૃદુ બાની। પરેમ સહિત મૈં કહેઉઁ ભવાની ॥
મિલેહુ ગરુડ઼ મારગ મહઁ મોહી। કવન ભાઁતિ સમુઝાવૌં તોહી ॥
તબહિ હોઇ સબ સંસય ભંગા। જબ બહુ કાલ કરિઅ સતસંગા ॥
સુનિઅ તહાઁ હરિ કથા સુહાઈ। નાના ભાઁતિ મુનિન્હ જો ગાઈ ॥
જેહિ મહુઁ આદિ મધ્ય અવસાના। પ્રભુ પ્રતિપાદ્ય રામ ભગવાના ॥
નિત હરિ કથા હોત જહઁ ભાઈ। પઠવુઁ તહાઁ સુનહિ તુમ્હ જાઈ ॥
જાઇહિ સુનત સકલ સંદેહા। રામ ચરન હોઇહિ અતિ નેહા ॥

દો. બિનુ સતસંગ ન હરિ કથા તેહિ બિનુ મોહ ન ભાગ।
મોહ ગેઁ બિનુ રામ પદ હોઇ ન દૃઢ઼ અનુરાગ ॥ 61 ॥

મિલહિં ન રઘુપતિ બિનુ અનુરાગા। કિએઁ જોગ તપ ગ્યાન બિરાગા ॥
ઉત્તર દિસિ સુંદર ગિરિ નીલા। તહઁ રહ કાકભુસુંડિ સુસીલા ॥
રામ ભગતિ પથ પરમ પ્રબીના। ગ્યાની ગુન ગૃહ બહુ કાલીના ॥
રામ કથા સો કહિ નિરંતર। સાદર સુનહિં બિબિધ બિહંગબર ॥
જાઇ સુનહુ તહઁ હરિ ગુન ભૂરી। હોઇહિ મોહ જનિત દુખ દૂરી ॥
મૈં જબ તેહિ સબ કહા બુઝાઈ। ચલેઉ હરષિ મમ પદ સિરુ નાઈ ॥
તાતે ઉમા ન મૈં સમુઝાવા। રઘુપતિ કૃપાઁ મરમુ મૈં પાવા ॥
હોઇહિ કીન્હ કબહુઁ અભિમાના। સો ખૌવૈ ચહ કૃપાનિધાના ॥
કછુ તેહિ તે પુનિ મૈં નહિં રાખા। સમુઝિ ખગ ખગહી કૈ ભાષા ॥
પ્રભુ માયા બલવંત ભવાની। જાહિ ન મોહ કવન અસ ગ્યાની ॥

દો. ગ્યાનિ ભગત સિરોમનિ ત્રિભુવનપતિ કર જાન।
તાહિ મોહ માયા નર પાવઁર કરહિં ગુમાન ॥ 62(ક) ॥

માસપારાયણ, અટ્ઠાઈસવાઁ વિશ્રામ
સિવ બિરંચિ કહુઁ મોહિ કો હૈ બપુરા આન।
અસ જિયઁ જાનિ ભજહિં મુનિ માયા પતિ ભગવાન ॥ 62(ખ) ॥

ગયુ ગરુડ઼ જહઁ બસિ ભુસુંડા। મતિ અકુંઠ હરિ ભગતિ અખંડા ॥
દેખિ સૈલ પ્રસન્ન મન ભયૂ। માયા મોહ સોચ સબ ગયૂ ॥
કરિ તડ઼આગ મજ્જન જલપાના। બટ તર ગયુ હૃદયઁ હરષાના ॥
બૃદ્ધ બૃદ્ધ બિહંગ તહઁ આએ। સુનૈ રામ કે ચરિત સુહાએ ॥
કથા અરંભ કરૈ સોઇ ચાહા। તેહી સમય ગયુ ખગનાહા ॥
આવત દેખિ સકલ ખગરાજા। હરષેઉ બાયસ સહિત સમાજા ॥
અતિ આદર ખગપતિ કર કીન્હા। સ્વાગત પૂછિ સુઆસન દીન્હા ॥
કરિ પૂજા સમેત અનુરાગા। મધુર બચન તબ બોલેઉ કાગા ॥

દો. નાથ કૃતારથ ભયુઁ મૈં તવ દરસન ખગરાજ।
આયસુ દેહુ સો કરૌં અબ પ્રભુ આયહુ કેહિ કાજ ॥ 63(ક) ॥

સદા કૃતારથ રૂપ તુમ્હ કહ મૃદુ બચન ખગેસ।
જેહિ કૈ અસ્તુતિ સાદર નિજ મુખ કીન્હિ મહેસ ॥ 63(ખ) ॥

સુનહુ તાત જેહિ કારન આયુઁ। સો સબ ભયુ દરસ તવ પાયુઁ ॥
દેખિ પરમ પાવન તવ આશ્રમ। ગયુ મોહ સંસય નાના ભ્રમ ॥
અબ શ્રીરામ કથા અતિ પાવનિ। સદા સુખદ દુખ પુંજ નસાવનિ ॥
સાદર તાત સુનાવહુ મોહી। બાર બાર બિનવુઁ પ્રભુ તોહી ॥
સુનત ગરુડ઼ કૈ ગિરા બિનીતા। સરલ સુપ્રેમ સુખદ સુપુનીતા ॥
ભયુ તાસુ મન પરમ ઉછાહા। લાગ કહૈ રઘુપતિ ગુન ગાહા ॥
પ્રથમહિં અતિ અનુરાગ ભવાની। રામચરિત સર કહેસિ બખાની ॥
પુનિ નારદ કર મોહ અપારા। કહેસિ બહુરિ રાવન અવતારા ॥
પ્રભુ અવતાર કથા પુનિ ગાઈ। તબ સિસુ ચરિત કહેસિ મન લાઈ ॥

દો. બાલચરિત કહિં બિબિધ બિધિ મન મહઁ પરમ ઉછાહ।
રિષિ આગવન કહેસિ પુનિ શ્રી રઘુબીર બિબાહ ॥ 64 ॥

બહુરિ રામ અભિષેક પ્રસંગા। પુનિ નૃપ બચન રાજ રસ ભંગા ॥
પુરબાસિંહ કર બિરહ બિષાદા। કહેસિ રામ લછિમન સંબાદા ॥
બિપિન ગવન કેવટ અનુરાગા। સુરસરિ ઉતરિ નિવાસ પ્રયાગા ॥
બાલમીક પ્રભુ મિલન બખાના। ચિત્રકૂટ જિમિ બસે ભગવાના ॥
સચિવાગવન નગર નૃપ મરના। ભરતાગવન પ્રેમ બહુ બરના ॥
કરિ નૃપ ક્રિયા સંગ પુરબાસી। ભરત ગે જહઁ પ્રભુ સુખ રાસી ॥
પુનિ રઘુપતિ બહુ બિધિ સમુઝાએ। લૈ પાદુકા અવધપુર આએ ॥
ભરત રહનિ સુરપતિ સુત કરની। પ્રભુ અરુ અત્રિ ભેંટ પુનિ બરની ॥

દો. કહિ બિરાધ બધ જેહિ બિધિ દેહ તજી સરભંગ ॥
બરનિ સુતીછન પ્રીતિ પુનિ પ્રભુ અગસ્તિ સતસંગ ॥ 65 ॥

કહિ દંડક બન પાવનતાઈ। ગીધ મિત્રી પુનિ તેહિં ગાઈ ॥
પુનિ પ્રભુ પંચવટીં કૃત બાસા। ભંજી સકલ મુનિન્હ કી ત્રાસા ॥
પુનિ લછિમન ઉપદેસ અનૂપા। સૂપનખા જિમિ કીન્હિ કુરૂપા ॥
ખર દૂષન બધ બહુરિ બખાના। જિમિ સબ મરમુ દસાનન જાના ॥
દસકંધર મારીચ બતકહીં। જેહિ બિધિ ભી સો સબ તેહિં કહી ॥
પુનિ માયા સીતા કર હરના। શ્રીરઘુબીર બિરહ કછુ બરના ॥
પુનિ પ્રભુ ગીધ ક્રિયા જિમિ કીન્હી। બધિ કબંધ સબરિહિ ગતિ દીન્હી ॥
બહુરિ બિરહ બરનત રઘુબીરા। જેહિ બિધિ ગે સરોબર તીરા ॥

દો. પ્રભુ નારદ સંબાદ કહિ મારુતિ મિલન પ્રસંગ।
પુનિ સુગ્રીવ મિતાઈ બાલિ પ્રાન કર ભંગ ॥ 66((ક) ॥

કપિહિ તિલક કરિ પ્રભુ કૃત સૈલ પ્રબરષન બાસ।
બરનન બર્ષા સરદ અરુ રામ રોષ કપિ ત્રાસ ॥ 66(ખ) ॥

જેહિ બિધિ કપિપતિ કીસ પઠાએ। સીતા ખોજ સકલ દિસિ ધાએ ॥
બિબર પ્રબેસ કીન્હ જેહિ ભાઁતી। કપિન્હ બહોરિ મિલા સંપાતી ॥
સુનિ સબ કથા સમીરકુમારા। નાઘત ભયુ પયોધિ અપારા ॥
લંકાઁ કપિ પ્રબેસ જિમિ કીન્હા। પુનિ સીતહિ ધીરજુ જિમિ દીન્હા ॥
બન ઉજારિ રાવનહિ પ્રબોધી। પુર દહિ નાઘેઉ બહુરિ પયોધી ॥
આએ કપિ સબ જહઁ રઘુરાઈ। બૈદેહી કિ કુસલ સુનાઈ ॥
સેન સમેતિ જથા રઘુબીરા। ઉતરે જાઇ બારિનિધિ તીરા ॥
મિલા બિભીષન જેહિ બિધિ આઈ। સાગર નિગ્રહ કથા સુનાઈ ॥

દો. સેતુ બાઁધિ કપિ સેન જિમિ ઉતરી સાગર પાર।
ગયુ બસીઠી બીરબર જેહિ બિધિ બાલિકુમાર ॥ 67(ક) ॥

નિસિચર કીસ લરાઈ બરનિસિ બિબિધ પ્રકાર।
કુંભકરન ઘનનાદ કર બલ પૌરુષ સંઘાર ॥ 67(ખ) ॥

નિસિચર નિકર મરન બિધિ નાના। રઘુપતિ રાવન સમર બખાના ॥
રાવન બધ મંદોદરિ સોકા। રાજ બિભીષણ દેવ અસોકા ॥
સીતા રઘુપતિ મિલન બહોરી। સુરન્હ કીન્હ અસ્તુતિ કર જોરી ॥
પુનિ પુષ્પક ચઢ઼ઇ કપિન્હ સમેતા। અવધ ચલે પ્રભુ કૃપા નિકેતા ॥
જેહિ બિધિ રામ નગર નિજ આએ। બાયસ બિસદ ચરિત સબ ગાએ ॥
કહેસિ બહોરિ રામ અભિષૈકા। પુર બરનત નૃપનીતિ અનેકા ॥
કથા સમસ્ત ભુસુંડ બખાની। જો મૈં તુમ્હ સન કહી ભવાની ॥
સુનિ સબ રામ કથા ખગનાહા। કહત બચન મન પરમ ઉછાહા ॥

સો. ગયુ મોર સંદેહ સુનેઉઁ સકલ રઘુપતિ ચરિત।
ભયુ રામ પદ નેહ તવ પ્રસાદ બાયસ તિલક ॥ 68(ક) ॥

મોહિ ભયુ અતિ મોહ પ્રભુ બંધન રન મહુઁ નિરખિ।
ચિદાનંદ સંદોહ રામ બિકલ કારન કવન। 68(ખ) ॥

દેખિ ચરિત અતિ નર અનુસારી। ભયુ હૃદયઁ મમ સંસય ભારી ॥
સોઇ ભ્રમ અબ હિત કરિ મૈં માના। કીન્હ અનુગ્રહ કૃપાનિધાના ॥
જો અતિ આતપ બ્યાકુલ હોઈ। તરુ છાયા સુખ જાનિ સોઈ ॥
જૌં નહિં હોત મોહ અતિ મોહી। મિલતેઉઁ તાત કવન બિધિ તોહી ॥
સુનતેઉઁ કિમિ હરિ કથા સુહાઈ। અતિ બિચિત્ર બહુ બિધિ તુમ્હ ગાઈ ॥
નિગમાગમ પુરાન મત એહા। કહહિં સિદ્ધ મુનિ નહિં સંદેહા ॥
સંત બિસુદ્ધ મિલહિં પરિ તેહી। ચિતવહિં રામ કૃપા કરિ જેહી ॥
રામ કૃપાઁ તવ દરસન ભયૂ। તવ પ્રસાદ સબ સંસય ગયૂ ॥

દો. સુનિ બિહંગપતિ બાની સહિત બિનય અનુરાગ।
પુલક ગાત લોચન સજલ મન હરષેઉ અતિ કાગ ॥ 69(ક) ॥

શ્રોતા સુમતિ સુસીલ સુચિ કથા રસિક હરિ દાસ।
પાઇ ઉમા અતિ ગોપ્યમપિ સજ્જન કરહિં પ્રકાસ ॥ 69(ખ) ॥

બોલેઉ કાકભસુંડ બહોરી। નભગ નાથ પર પ્રીતિ ન થોરી ॥
સબ બિધિ નાથ પૂજ્ય તુમ્હ મેરે। કૃપાપાત્ર રઘુનાયક કેરે ॥
તુમ્હહિ ન સંસય મોહ ન માયા। મો પર નાથ કીન્હ તુમ્હ દાયા ॥
પઠિ મોહ મિસ ખગપતિ તોહી। રઘુપતિ દીન્હિ બડ઼આઈ મોહી ॥
તુમ્હ નિજ મોહ કહી ખગ સાઈં। સો નહિં કછુ આચરજ ગોસાઈમ્ ॥
નારદ ભવ બિરંચિ સનકાદી। જે મુનિનાયક આતમબાદી ॥
મોહ ન અંધ કીન્હ કેહિ કેહી। કો જગ કામ નચાવ ન જેહી ॥
તૃસ્નાઁ કેહિ ન કીન્હ બૌરાહા। કેહિ કર હૃદય ક્રોધ નહિં દાહા ॥

દો. ગ્યાની તાપસ સૂર કબિ કોબિદ ગુન આગાર।
કેહિ કૈ લૌભ બિડંબના કીન્હિ ન એહિં સંસાર ॥ 70(ક) ॥

શ્રી મદ બક્ર ન કીન્હ કેહિ પ્રભુતા બધિર ન કાહિ।
મૃગલોચનિ કે નૈન સર કો અસ લાગ ન જાહિ ॥ 70(ખ) ॥

ગુન કૃત સન્યપાત નહિં કેહી। કૌ ન માન મદ તજેઉ નિબેહી ॥
જોબન જ્વર કેહિ નહિં બલકાવા। મમતા કેહિ કર જસ ન નસાવા ॥
મચ્છર કાહિ કલંક ન લાવા। કાહિ ન સોક સમીર ડોલાવા ॥
ચિંતા સાઁપિનિ કો નહિં ખાયા। કો જગ જાહિ ન બ્યાપી માયા ॥
કીટ મનોરથ દારુ સરીરા। જેહિ ન લાગ ઘુન કો અસ ધીરા ॥
સુત બિત લોક ઈષના તીની। કેહિ કે મતિ ઇન્હ કૃત ન મલીની ॥
યહ સબ માયા કર પરિવારા। પ્રબલ અમિતિ કો બરનૈ પારા ॥
સિવ ચતુરાનન જાહિ ડેરાહીં। અપર જીવ કેહિ લેખે માહીમ્ ॥

દો. બ્યાપિ રહેઉ સંસાર મહુઁ માયા કટક પ્રચંડ ॥
સેનાપતિ કામાદિ ભટ દંભ કપટ પાષંડ ॥ 71(ક) ॥

સો દાસી રઘુબીર કૈ સમુઝેં મિથ્યા સોપિ।
છૂટ ન રામ કૃપા બિનુ નાથ કહુઁ પદ રોઽપિ ॥ 71(ખ) ॥

જો માયા સબ જગહિ નચાવા। જાસુ ચરિત લખિ કાહુઁ ન પાવા ॥
સોઇ પ્રભુ ભ્રૂ બિલાસ ખગરાજા। નાચ નટી ઇવ સહિત સમાજા ॥
સોઇ સચ્ચિદાનંદ ઘન રામા। અજ બિગ્યાન રૂપો બલ ધામા ॥
બ્યાપક બ્યાપ્ય અખંડ અનંતા। અખિલ અમોઘસક્તિ ભગવંતા ॥
અગુન અદભ્ર ગિરા ગોતીતા। સબદરસી અનવદ્ય અજીતા ॥
નિર્મમ નિરાકાર નિરમોહા। નિત્ય નિરંજન સુખ સંદોહા ॥
પ્રકૃતિ પાર પ્રભુ સબ ઉર બાસી। બ્રહ્મ નિરીહ બિરજ અબિનાસી ॥
ઇહાઁ મોહ કર કારન નાહીં। રબિ સન્મુખ તમ કબહુઁ કિ જાહીમ્ ॥

દો. ભગત હેતુ ભગવાન પ્રભુ રામ ધરેઉ તનુ ભૂપ।
કિએ ચરિત પાવન પરમ પ્રાકૃત નર અનુરૂપ ॥ 72(ક) ॥

જથા અનેક બેષ ધરિ નૃત્ય કરિ નટ કોઇ।
સોઇ સોઇ ભાવ દેખાવિ આપુન હોઇ ન સોઇ ॥ 72(ખ) ॥

અસિ રઘુપતિ લીલા ઉરગારી। દનુજ બિમોહનિ જન સુખકારી ॥
જે મતિ મલિન બિષયબસ કામી। પ્રભુ મોહ ધરહિં ઇમિ સ્વામી ॥
નયન દોષ જા કહઁ જબ હોઈ। પીત બરન સસિ કહુઁ કહ સોઈ ॥
જબ જેહિ દિસિ ભ્રમ હોઇ ખગેસા। સો કહ પચ્છિમ ઉયુ દિનેસા ॥
નૌકારૂઢ઼ ચલત જગ દેખા। અચલ મોહ બસ આપુહિ લેખા ॥
બાલક ભ્રમહિં ન ભ્રમહિં ગૃહાદીં। કહહિં પરસ્પર મિથ્યાબાદી ॥
હરિ બિષિક અસ મોહ બિહંગા। સપનેહુઁ નહિં અગ્યાન પ્રસંગા ॥
માયાબસ મતિમંદ અભાગી। હૃદયઁ જમનિકા બહુબિધિ લાગી ॥
તે સઠ હઠ બસ સંસય કરહીં। નિજ અગ્યાન રામ પર ધરહીમ્ ॥

દો. કામ ક્રોધ મદ લોભ રત ગૃહાસક્ત દુખરૂપ।
તે કિમિ જાનહિં રઘુપતિહિ મૂઢ઼ પરે તમ કૂપ ॥ 73(ક) ॥

નિર્ગુન રૂપ સુલભ અતિ સગુન જાન નહિં કોઇ।
સુગમ અગમ નાના ચરિત સુનિ મુનિ મન ભ્રમ હોઇ ॥ 73(ખ) ॥

સુનુ ખગેસ રઘુપતિ પ્રભુતાઈ। કહુઁ જથામતિ કથા સુહાઈ ॥
જેહિ બિધિ મોહ ભયુ પ્રભુ મોહી। સૌ સબ કથા સુનાવુઁ તોહી ॥
રામ કૃપા ભાજન તુમ્હ તાતા। હરિ ગુન પ્રીતિ મોહિ સુખદાતા ॥
તાતે નહિં કછુ તુમ્હહિં દુરાવુઁ। પરમ રહસ્ય મનોહર ગાવુઁ ॥
સુનહુ રામ કર સહજ સુભ્AU। જન અભિમાન ન રાખહિં ક્AU ॥
સંસૃત મૂલ સૂલપ્રદ નાના। સકલ સોક દાયક અભિમાના ॥
તાતે કરહિં કૃપાનિધિ દૂરી। સેવક પર મમતા અતિ ભૂરી ॥
જિમિ સિસુ તન બ્રન હોઇ ગોસાઈ। માતુ ચિરાવ કઠિન કી નાઈમ્ ॥

દો. જદપિ પ્રથમ દુખ પાવિ રોવિ બાલ અધીર।
બ્યાધિ નાસ હિત જનની ગનતિ ન સો સિસુ પીર ॥ 74(ક) ॥

તિમિ રઘુપતિ નિજ દાસકર હરહિં માન હિત લાગિ।
તુલસિદાસ ઐસે પ્રભુહિ કસ ન ભજહુ ભ્રમ ત્યાગિ ॥ 74(ખ) ॥

રામ કૃપા આપનિ જડ઼તાઈ। કહુઁ ખગેસ સુનહુ મન લાઈ ॥
જબ જબ રામ મનુજ તનુ ધરહીં। ભક્ત હેતુ લીલ બહુ કરહીમ્ ॥
તબ તબ અવધપુરી મૈં જ઼AUઁ। બાલચરિત બિલોકિ હરષ્AUઁ ॥
જન્મ મહોત્સવ દેખુઁ જાઈ। બરષ પાઁચ તહઁ રહુઁ લોભાઈ ॥
ઇષ્ટદેવ મમ બાલક રામા। સોભા બપુષ કોટિ સત કામા ॥
નિજ પ્રભુ બદન નિહારિ નિહારી। લોચન સુફલ કરુઁ ઉરગારી ॥
લઘુ બાયસ બપુ ધરિ હરિ સંગા। દેખુઁ બાલચરિત બહુરંગા ॥

દો. લરિકાઈં જહઁ જહઁ ફિરહિં તહઁ તહઁ સંગ ઉડ઼આઉઁ।
જૂઠનિ પરિ અજિર મહઁ સો ઉઠાઇ કરિ ખાઉઁ ॥ 75(ક) ॥

એક બાર અતિસય સબ ચરિત કિએ રઘુબીર।
સુમિરત પ્રભુ લીલા સોઇ પુલકિત ભયુ સરીર ॥ 75(ખ) ॥

કહિ ભસુંડ સુનહુ ખગનાયક। રામચરિત સેવક સુખદાયક ॥
નૃપમંદિર સુંદર સબ ભાઁતી। ખચિત કનક મનિ નાના જાતી ॥
બરનિ ન જાઇ રુચિર અઁગનાઈ। જહઁ ખેલહિં નિત ચારિઉ ભાઈ ॥
બાલબિનોદ કરત રઘુરાઈ। બિચરત અજિર જનનિ સુખદાઈ ॥
મરકત મૃદુલ કલેવર સ્યામા। અંગ અંગ પ્રતિ છબિ બહુ કામા ॥
નવ રાજીવ અરુન મૃદુ ચરના। પદજ રુચિર નખ સસિ દુતિ હરના ॥
લલિત અંક કુલિસાદિક ચારી। નૂપુર ચારૂ મધુર રવકારી ॥
ચારુ પુરટ મનિ રચિત બનાઈ। કટિ કિંકિન કલ મુખર સુહાઈ ॥

દો. રેખા ત્રય સુંદર ઉદર નાભી રુચિર ગઁભીર।
ઉર આયત ભ્રાજત બિબિધ બાલ બિભૂષન ચીર ॥ 76 ॥

અરુન પાનિ નખ કરજ મનોહર। બાહુ બિસાલ બિભૂષન સુંદર ॥
કંધ બાલ કેહરિ દર ગ્રીવા। ચારુ ચિબુક આનન છબિ સીંવા ॥
કલબલ બચન અધર અરુનારે। દુઇ દુઇ દસન બિસદ બર બારે ॥
લલિત કપોલ મનોહર નાસા। સકલ સુખદ સસિ કર સમ હાસા ॥
નીલ કંજ લોચન ભવ મોચન। ભ્રાજત ભાલ તિલક ગોરોચન ॥
બિકટ ભૃકુટિ સમ શ્રવન સુહાએ। કુંચિત કચ મેચક છબિ છાએ ॥
પીત ઝીનિ ઝગુલી તન સોહી। કિલકનિ ચિતવનિ ભાવતિ મોહી ॥
રૂપ રાસિ નૃપ અજિર બિહારી। નાચહિં નિજ પ્રતિબિંબ નિહારી ॥
મોહિ સન કરહીં બિબિધ બિધિ ક્રીડ઼આ। બરનત મોહિ હોતિ અતિ બ્રીડ઼આ ॥
કિલકત મોહિ ધરન જબ ધાવહિં। ચલુઁ ભાગિ તબ પૂપ દેખાવહિમ્ ॥

દો. આવત નિકટ હઁસહિં પ્રભુ ભાજત રુદન કરાહિં।
જાઉઁ સમીપ ગહન પદ ફિરિ ફિરિ ચિતિ પરાહિમ્ ॥ 77(ક) ॥

પ્રાકૃત સિસુ ઇવ લીલા દેખિ ભયુ મોહિ મોહ।
કવન ચરિત્ર કરત પ્રભુ ચિદાનંદ સંદોહ ॥ 77(ખ) ॥

એતના મન આનત ખગરાયા। રઘુપતિ પ્રેરિત બ્યાપી માયા ॥
સો માયા ન દુખદ મોહિ કાહીં। આન જીવ ઇવ સંસૃત નાહીમ્ ॥
નાથ ઇહાઁ કછુ કારન આના। સુનહુ સો સાવધાન હરિજાના ॥
ગ્યાન અખંડ એક સીતાબર। માયા બસ્ય જીવ સચરાચર ॥
જૌં સબ કેં રહ ગ્યાન એકરસ। ઈસ્વર જીવહિ ભેદ કહહુ કસ ॥
માયા બસ્ય જીવ અભિમાની। ઈસ બસ્ય માયા ગુનખાની ॥
પરબસ જીવ સ્વબસ ભગવંતા। જીવ અનેક એક શ્રીકંતા ॥
મુધા ભેદ જદ્યપિ કૃત માયા। બિનુ હરિ જાઇ ન કોટિ ઉપાયા ॥

દો. રામચંદ્ર કે ભજન બિનુ જો ચહ પદ નિર્બાન।
ગ્યાનવંત અપિ સો નર પસુ બિનુ પૂઁછ બિષાન ॥ 78(ક) ॥

રાકાપતિ ષોડ઼સ ઉઅહિં તારાગન સમુદાઇ ॥
સકલ ગિરિન્હ દવ લાઇઅ બિનુ રબિ રાતિ ન જાઇ ॥ 78(ખ) ॥

ઐસેહિં હરિ બિનુ ભજન ખગેસા। મિટિ ન જીવન્હ કેર કલેસા ॥
હરિ સેવકહિ ન બ્યાપ અબિદ્યા। પ્રભુ પ્રેરિત બ્યાપિ તેહિ બિદ્યા ॥
તાતે નાસ ન હોઇ દાસ કર। ભેદ ભગતિ ભાઢ઼ઇ બિહંગબર ॥
ભ્રમ તે ચકિત રામ મોહિ દેખા। બિહઁસે સો સુનુ ચરિત બિસેષા ॥
તેહિ કૌતુક કર મરમુ ન કાહૂઁ। જાના અનુજ ન માતુ પિતાહૂઁ ॥
જાનુ પાનિ ધાએ મોહિ ધરના। સ્યામલ ગાત અરુન કર ચરના ॥
તબ મૈં ભાગિ ચલેઉઁ ઉરગામી। રામ ગહન કહઁ ભુજા પસારી ॥
જિમિ જિમિ દૂરિ ઉડ઼આઉઁ અકાસા। તહઁ ભુજ હરિ દેખુઁ નિજ પાસા ॥

દો. બ્રહ્મલોક લગિ ગયુઁ મૈં ચિતયુઁ પાછ ઉડ઼આત।
જુગ અંગુલ કર બીચ સબ રામ ભુજહિ મોહિ તાત ॥ 79(ક) ॥

સપ્તાબરન ભેદ કરિ જહાઁ લગેં ગતિ મોરિ।
ગયુઁ તહાઁ પ્રભુ ભુજ નિરખિ બ્યાકુલ ભયુઁ બહોરિ ॥ 79(ખ) ॥

મૂદેઉઁ નયન ત્રસિત જબ ભયુઁ। પુનિ ચિતવત કોસલપુર ગયૂઁ ॥
મોહિ બિલોકિ રામ મુસુકાહીં। બિહઁસત તુરત ગયુઁ મુખ માહીમ્ ॥
ઉદર માઝ સુનુ અંડજ રાયા। દેખેઉઁ બહુ બ્રહ્માંડ નિકાયા ॥
અતિ બિચિત્ર તહઁ લોક અનેકા। રચના અધિક એક તે એકા ॥
કોટિન્હ ચતુરાનન ગૌરીસા। અગનિત ઉડગન રબિ રજનીસા ॥
અગનિત લોકપાલ જમ કાલા। અગનિત ભૂધર ભૂમિ બિસાલા ॥
સાગર સરિ સર બિપિન અપારા। નાના ભાઁતિ સૃષ્ટિ બિસ્તારા ॥
સુર મુનિ સિદ્ધ નાગ નર કિંનર। ચારિ પ્રકાર જીવ સચરાચર ॥

દો. જો નહિં દેખા નહિં સુના જો મનહૂઁ ન સમાઇ।
સો સબ અદ્ભુત દેખેઉઁ બરનિ કવનિ બિધિ જાઇ ॥ 80(ક) ॥

એક એક બ્રહ્માંડ મહુઁ રહુઁ બરષ સત એક।
એહિ બિધિ દેખત ફિરુઁ મૈં અંડ કટાહ અનેક ॥ 80(ખ) ॥

એહિ બિધિ દેખત ફિરુઁ મૈં અંડ કટાહ અનેક ॥ 80(ખ) ॥

લોક લોક પ્રતિ ભિન્ન બિધાતા। ભિન્ન બિષ્નુ સિવ મનુ દિસિત્રાતા ॥
નર ગંધર્બ ભૂત બેતાલા। કિંનર નિસિચર પસુ ખગ બ્યાલા ॥
દેવ દનુજ ગન નાના જાતી। સકલ જીવ તહઁ આનહિ ભાઁતી ॥
મહિ સરિ સાગર સર ગિરિ નાના। સબ પ્રપંચ તહઁ આનિ આના ॥
અંડકોસ પ્રતિ પ્રતિ નિજ રુપા। દેખેઉઁ જિનસ અનેક અનૂપા ॥
અવધપુરી પ્રતિ ભુવન નિનારી। સરજૂ ભિન્ન ભિન્ન નર નારી ॥
દસરથ કૌસલ્યા સુનુ તાતા। બિબિધ રૂપ ભરતાદિક ભ્રાતા ॥
પ્રતિ બ્રહ્માંડ રામ અવતારા। દેખુઁ બાલબિનોદ અપારા ॥

દો. ભિન્ન ભિન્ન મૈ દીખ સબુ અતિ બિચિત્ર હરિજાન।
અગનિત ભુવન ફિરેઉઁ પ્રભુ રામ ન દેખેઉઁ આન ॥ 81(ક) ॥

સોઇ સિસુપન સોઇ સોભા સોઇ કૃપાલ રઘુબીર।
ભુવન ભુવન દેખત ફિરુઁ પ્રેરિત મોહ સમીર ॥ 81(ખ)

ભ્રમત મોહિ બ્રહ્માંડ અનેકા। બીતે મનહુઁ કલ્પ સત એકા ॥
ફિરત ફિરત નિજ આશ્રમ આયુઁ। તહઁ પુનિ રહિ કછુ કાલ ગવાઁયુઁ ॥
નિજ પ્રભુ જન્મ અવધ સુનિ પાયુઁ। નિર્ભર પ્રેમ હરષિ ઉઠિ ધાયુઁ ॥
દેખુઁ જન્મ મહોત્સવ જાઈ। જેહિ બિધિ પ્રથમ કહા મૈં ગાઈ ॥
રામ ઉદર દેખેઉઁ જગ નાના। દેખત બનિ ન જાઇ બખાના ॥
તહઁ પુનિ દેખેઉઁ રામ સુજાના। માયા પતિ કૃપાલ ભગવાના ॥
કરુઁ બિચાર બહોરિ બહોરી। મોહ કલિલ બ્યાપિત મતિ મોરી ॥
ઉભય ઘરી મહઁ મૈં સબ દેખા। ભયુઁ ભ્રમિત મન મોહ બિસેષા ॥

દો. દેખિ કૃપાલ બિકલ મોહિ બિહઁસે તબ રઘુબીર।
બિહઁસતહીં મુખ બાહેર આયુઁ સુનુ મતિધીર ॥ 82(ક) ॥

સોઇ લરિકાઈ મો સન કરન લગે પુનિ રામ।
કોટિ ભાઁતિ સમુઝાવુઁ મનુ ન લહિ બિશ્રામ ॥ 82(ખ) ॥

દેખિ ચરિત યહ સો પ્રભુતાઈ। સમુઝત દેહ દસા બિસરાઈ ॥
ધરનિ પરેઉઁ મુખ આવ ન બાતા। ત્રાહિ ત્રાહિ આરત જન ત્રાતા ॥
પ્રેમાકુલ પ્રભુ મોહિ બિલોકી। નિજ માયા પ્રભુતા તબ રોકી ॥
કર સરોજ પ્રભુ મમ સિર ધરેઊ। દીનદયાલ સકલ દુખ હરેઊ ॥
કીન્હ રામ મોહિ બિગત બિમોહા। સેવક સુખદ કૃપા સંદોહા ॥
પ્રભુતા પ્રથમ બિચારિ બિચારી। મન મહઁ હોઇ હરષ અતિ ભારી ॥
ભગત બછલતા પ્રભુ કૈ દેખી। ઉપજી મમ ઉર પ્રીતિ બિસેષી ॥
સજલ નયન પુલકિત કર જોરી। કીન્હિઉઁ બહુ બિધિ બિનય બહોરી ॥

દો. સુનિ સપ્રેમ મમ બાની દેખિ દીન નિજ દાસ।
બચન સુખદ ગંભીર મૃદુ બોલે રમાનિવાસ ॥ 83(ક) ॥

કાકભસુંડિ માગુ બર અતિ પ્રસન્ન મોહિ જાનિ।
અનિમાદિક સિધિ અપર રિધિ મોચ્છ સકલ સુખ ખાનિ ॥ 83(ખ) ॥

ગ્યાન બિબેક બિરતિ બિગ્યાના। મુનિ દુર્લભ ગુન જે જગ નાના ॥
આજુ દેઉઁ સબ સંસય નાહીં। માગુ જો તોહિ ભાવ મન માહીમ્ ॥
સુનિ પ્રભુ બચન અધિક અનુરાગેઉઁ। મન અનુમાન કરન તબ લાગેઊઁ ॥
પ્રભુ કહ દેન સકલ સુખ સહી। ભગતિ આપની દેન ન કહી ॥
ભગતિ હીન ગુન સબ સુખ ઐસે। લવન બિના બહુ બિંજન જૈસે ॥
ભજન હીન સુખ કવને કાજા। અસ બિચારિ બોલેઉઁ ખગરાજા ॥
જૌં પ્રભુ હોઇ પ્રસન્ન બર દેહૂ। મો પર કરહુ કૃપા અરુ નેહૂ ॥
મન ભાવત બર માગુઁ સ્વામી। તુમ્હ ઉદાર ઉર અંતરજામી ॥

દો. અબિરલ ભગતિ બિસુધ્દ તવ શ્રુતિ પુરાન જો ગાવ।
જેહિ ખોજત જોગીસ મુનિ પ્રભુ પ્રસાદ કૌ પાવ ॥ 84(ક) ॥

ભગત કલ્પતરુ પ્રનત હિત કૃપા સિંધુ સુખ ધામ।
સોઇ નિજ ભગતિ મોહિ પ્રભુ દેહુ દયા કરિ રામ ॥ 84(ખ) ॥

એવમસ્તુ કહિ રઘુકુલનાયક। બોલે બચન પરમ સુખદાયક ॥
સુનુ બાયસ તૈં સહજ સયાના। કાહે ન માગસિ અસ બરદાના ॥

સબ સુખ ખાનિ ભગતિ તૈં માગી। નહિં જગ કૌ તોહિ સમ બડ઼ભાગી ॥
જો મુનિ કોટિ જતન નહિં લહહીં। જે જપ જોગ અનલ તન દહહીમ્ ॥
રીઝેઉઁ દેખિ તોરિ ચતુરાઈ। માગેહુ ભગતિ મોહિ અતિ ભાઈ ॥
સુનુ બિહંગ પ્રસાદ અબ મોરેં। સબ સુભ ગુન બસિહહિં ઉર તોરેમ્ ॥
ભગતિ ગ્યાન બિગ્યાન બિરાગા। જોગ ચરિત્ર રહસ્ય બિભાગા ॥
જાનબ તૈં સબહી કર ભેદા। મમ પ્રસાદ નહિં સાધન ખેદા ॥

દોંંઆયા સંભવ ભ્રમ સબ અબ ન બ્યાપિહહિં તોહિ।
જાનેસુ બ્રહ્મ અનાદિ અજ અગુન ગુનાકર મોહિ ॥ 85(ક) ॥

મોહિ ભગત પ્રિય સંતત અસ બિચારિ સુનુ કાગ।
કાયઁ બચન મન મમ પદ કરેસુ અચલ અનુરાગ ॥ 85(ખ) ॥

અબ સુનુ પરમ બિમલ મમ બાની। સત્ય સુગમ નિગમાદિ બખાની ॥
નિજ સિદ્ધાંત સુનાવુઁ તોહી। સુનુ મન ધરુ સબ તજિ ભજુ મોહી ॥
મમ માયા સંભવ સંસારા। જીવ ચરાચર બિબિધિ પ્રકારા ॥
સબ મમ પ્રિય સબ મમ ઉપજાએ। સબ તે અધિક મનુજ મોહિ ભાએ ॥
તિન્હ મહઁ દ્વિજ દ્વિજ મહઁ શ્રુતિધારી। તિન્હ મહુઁ નિગમ ધરમ અનુસારી ॥
તિન્હ મહઁ પ્રિય બિરક્ત પુનિ ગ્યાની। ગ્યાનિહુ તે અતિ પ્રિય બિગ્યાની ॥
તિન્હ તે પુનિ મોહિ પ્રિય નિજ દાસા। જેહિ ગતિ મોરિ ન દૂસરિ આસા ॥
પુનિ પુનિ સત્ય કહુઁ તોહિ પાહીં। મોહિ સેવક સમ પ્રિય કૌ નાહીમ્ ॥
ભગતિ હીન બિરંચિ કિન હોઈ। સબ જીવહુ સમ પ્રિય મોહિ સોઈ ॥
ભગતિવંત અતિ નીચુ પ્રાની। મોહિ પ્રાનપ્રિય અસિ મમ બાની ॥

દો. સુચિ સુસીલ સેવક સુમતિ પ્રિય કહુ કાહિ ન લાગ।
શ્રુતિ પુરાન કહ નીતિ અસિ સાવધાન સુનુ કાગ ॥ 86 ॥

એક પિતા કે બિપુલ કુમારા। હોહિં પૃથક ગુન સીલ અચારા ॥
કૌ પંડિંત કૌ તાપસ ગ્યાતા। કૌ ધનવંત સૂર કૌ દાતા ॥
કૌ સર્બગ્ય ધર્મરત કોઈ। સબ પર પિતહિ પ્રીતિ સમ હોઈ ॥
કૌ પિતુ ભગત બચન મન કર્મા। સપનેહુઁ જાન ન દૂસર ધર્મા ॥
સો સુત પ્રિય પિતુ પ્રાન સમાના। જદ્યપિ સો સબ ભાઁતિ અયાના ॥
એહિ બિધિ જીવ ચરાચર જેતે। ત્રિજગ દેવ નર અસુર સમેતે ॥
અખિલ બિસ્વ યહ મોર ઉપાયા। સબ પર મોહિ બરાબરિ દાયા ॥
તિન્હ મહઁ જો પરિહરિ મદ માયા। ભજૈ મોહિ મન બચ અરૂ કાયા ॥

દો. પુરૂષ નપુંસક નારિ વા જીવ ચરાચર કોઇ।
સર્બ ભાવ ભજ કપટ તજિ મોહિ પરમ પ્રિય સોઇ ॥ 87(ક) ॥

સો. સત્ય કહુઁ ખગ તોહિ સુચિ સેવક મમ પ્રાનપ્રિય।
અસ બિચારિ ભજુ મોહિ પરિહરિ આસ ભરોસ સબ ॥ 87(ખ) ॥

કબહૂઁ કાલ ન બ્યાપિહિ તોહી। સુમિરેસુ ભજેસુ નિરંતર મોહી ॥
પ્રભુ બચનામૃત સુનિ ન અઘ્AUઁ। તનુ પુલકિત મન અતિ હરષ્AUઁ ॥
સો સુખ જાનિ મન અરુ કાના। નહિં રસના પહિં જાઇ બખાના ॥
પ્રભુ સોભા સુખ જાનહિં નયના। કહિ કિમિ સકહિં તિન્હહિ નહિં બયના ॥
બહુ બિધિ મોહિ પ્રબોધિ સુખ દેઈ। લગે કરન સિસુ કૌતુક તેઈ ॥
સજલ નયન કછુ મુખ કરિ રૂખા। ચિતિ માતુ લાગી અતિ ભૂખા ॥
દેખિ માતુ આતુર ઉઠિ ધાઈ। કહિ મૃદુ બચન લિએ ઉર લાઈ ॥
ગોદ રાખિ કરાવ પય પાના। રઘુપતિ ચરિત લલિત કર ગાના ॥

સો. જેહિ સુખ લાગિ પુરારિ અસુભ બેષ કૃત સિવ સુખદ।
અવધપુરી નર નારિ તેહિ સુખ મહુઁ સંતત મગન ॥ 88(ક) ॥

સોઇ સુખ લવલેસ જિન્હ બારક સપનેહુઁ લહેઉ।
તે નહિં ગનહિં ખગેસ બ્રહ્મસુખહિ સજ્જન સુમતિ ॥ 88(ખ) ॥

મૈં પુનિ અવધ રહેઉઁ કછુ કાલા। દેખેઉઁ બાલબિનોદ રસાલા ॥
રામ પ્રસાદ ભગતિ બર પાયુઁ। પ્રભુ પદ બંદિ નિજાશ્રમ આયુઁ ॥
તબ તે મોહિ ન બ્યાપી માયા। જબ તે રઘુનાયક અપનાયા ॥
યહ સબ ગુપ્ત ચરિત મૈં ગાવા। હરિ માયાઁ જિમિ મોહિ નચાવા ॥
નિજ અનુભવ અબ કહુઁ ખગેસા। બિનુ હરિ ભજન ન જાહિ કલેસા ॥
રામ કૃપા બિનુ સુનુ ખગરાઈ। જાનિ ન જાઇ રામ પ્રભુતાઈ ॥
જાનેં બિનુ ન હોઇ પરતીતી। બિનુ પરતીતિ હોઇ નહિં પ્રીતી ॥
પ્રીતિ બિના નહિં ભગતિ દિઢ઼આઈ। જિમિ ખગપતિ જલ કૈ ચિકનાઈ ॥

સો. બિનુ ગુર હોઇ કિ ગ્યાન ગ્યાન કિ હોઇ બિરાગ બિનુ।
ગાવહિં બેદ પુરાન સુખ કિ લહિઅ હરિ ભગતિ બિનુ ॥ 89(ક) ॥

કૌ બિશ્રામ કિ પાવ તાત સહજ સંતોષ બિનુ।
ચલૈ કિ જલ બિનુ નાવ કોટિ જતન પચિ પચિ મરિઅ ॥ 89(ખ) ॥

બિનુ સંતોષ ન કામ નસાહીં। કામ અછત સુખ સપનેહુઁ નાહીમ્ ॥
રામ ભજન બિનુ મિટહિં કિ કામા। થલ બિહીન તરુ કબહુઁ કિ જામા ॥
બિનુ બિગ્યાન કિ સમતા આવિ। કૌ અવકાસ કિ નભ બિનુ પાવિ ॥
શ્રદ્ધા બિના ધર્મ નહિં હોઈ। બિનુ મહિ ગંધ કિ પાવિ કોઈ ॥
બિનુ તપ તેજ કિ કર બિસ્તારા। જલ બિનુ રસ કિ હોઇ સંસારા ॥
સીલ કિ મિલ બિનુ બુધ સેવકાઈ। જિમિ બિનુ તેજ ન રૂપ ગોસાઈ ॥
નિજ સુખ બિનુ મન હોઇ કિ થીરા। પરસ કિ હોઇ બિહીન સમીરા ॥
કવનિઉ સિદ્ધિ કિ બિનુ બિસ્વાસા। બિનુ હરિ ભજન ન ભવ ભય નાસા ॥

દો. બિનુ બિસ્વાસ ભગતિ નહિં તેહિ બિનુ દ્રવહિં ન રામુ।
રામ કૃપા બિનુ સપનેહુઁ જીવ ન લહ બિશ્રામુ ॥ 90(ક) ॥

સો. અસ બિચારિ મતિધીર તજિ કુતર્ક સંસય સકલ।
ભજહુ રામ રઘુબીર કરુનાકર સુંદર સુખદ ॥ 90(ખ) ॥

નિજ મતિ સરિસ નાથ મૈં ગાઈ। પ્રભુ પ્રતાપ મહિમા ખગરાઈ ॥
કહેઉઁ ન કછુ કરિ જુગુતિ બિસેષી। યહ સબ મૈં નિજ નયનન્હિ દેખી ॥
મહિમા નામ રૂપ ગુન ગાથા। સકલ અમિત અનંત રઘુનાથા ॥
નિજ નિજ મતિ મુનિ હરિ ગુન ગાવહિં। નિગમ સેષ સિવ પાર ન પાવહિમ્ ॥
તુમ્હહિ આદિ ખગ મસક પ્રજંતા। નભ ઉડ઼આહિં નહિં પાવહિં અંતા ॥
તિમિ રઘુપતિ મહિમા અવગાહા। તાત કબહુઁ કૌ પાવ કિ થાહા ॥
રામુ કામ સત કોટિ સુભગ તન। દુર્ગા કોટિ અમિત અરિ મર્દન ॥
સક્ર કોટિ સત સરિસ બિલાસા। નભ સત કોટિ અમિત અવકાસા ॥

દો. મરુત કોટિ સત બિપુલ બલ રબિ સત કોટિ પ્રકાસ।
સસિ સત કોટિ સુસીતલ સમન સકલ ભવ ત્રાસ ॥ 91(ક) ॥

કાલ કોટિ સત સરિસ અતિ દુસ્તર દુર્ગ દુરંત।
ધૂમકેતુ સત કોટિ સમ દુરાધરષ ભગવંત ॥ 91(ખ) ॥

પ્રભુ અગાધ સત કોટિ પતાલા। સમન કોટિ સત સરિસ કરાલા ॥
તીરથ અમિત કોટિ સમ પાવન। નામ અખિલ અઘ પૂગ નસાવન ॥
હિમગિરિ કોટિ અચલ રઘુબીરા। સિંધુ કોટિ સત સમ ગંભીરા ॥
કામધેનુ સત કોટિ સમાના। સકલ કામ દાયક ભગવાના ॥
સારદ કોટિ અમિત ચતુરાઈ। બિધિ સત કોટિ સૃષ્ટિ નિપુનાઈ ॥
બિષ્નુ કોટિ સમ પાલન કર્તા। રુદ્ર કોટિ સત સમ સંહર્તા ॥
ધનદ કોટિ સત સમ ધનવાના। માયા કોટિ પ્રપંચ નિધાના ॥
ભાર ધરન સત કોટિ અહીસા। નિરવધિ નિરુપમ પ્રભુ જગદીસા ॥

છં. નિરુપમ ન ઉપમા આન રામ સમાન રામુ નિગમ કહૈ।
જિમિ કોટિ સત ખદ્યોત સમ રબિ કહત અતિ લઘુતા લહૈ ॥
એહિ ભાઁતિ નિજ નિજ મતિ બિલાસ મુનિસ હરિહિ બખાનહીં।
પ્રભુ ભાવ ગાહક અતિ કૃપાલ સપ્રેમ સુનિ સુખ માનહીમ્ ॥

દો. રામુ અમિત ગુન સાગર થાહ કિ પાવિ કોઇ।
સંતન્હ સન જસ કિછુ સુનેઉઁ તુમ્હહિ સુનાયુઁ સોઇ ॥ 92(ક) ॥

સો. ભાવ બસ્ય ભગવાન સુખ નિધાન કરુના ભવન।
તજિ મમતા મદ માન ભજિઅ સદા સીતા રવન ॥ 92(ખ) ॥

સુનિ ભુસુંડિ કે બચન સુહાએ। હરષિત ખગપતિ પંખ ફુલાએ ॥
નયન નીર મન અતિ હરષાના। શ્રીરઘુપતિ પ્રતાપ ઉર આના ॥
પાછિલ મોહ સમુઝિ પછિતાના। બ્રહ્મ અનાદિ મનુજ કરિ માના ॥
પુનિ પુનિ કાગ ચરન સિરુ નાવા। જાનિ રામ સમ પ્રેમ બઢ઼આવા ॥
ગુર બિનુ ભવ નિધિ તરિ ન કોઈ। જૌં બિરંચિ સંકર સમ હોઈ ॥
સંસય સર્પ ગ્રસેઉ મોહિ તાતા। દુખદ લહરિ કુતર્ક બહુ બ્રાતા ॥
તવ સરૂપ ગારુડ઼ઇ રઘુનાયક। મોહિ જિઆયુ જન સુખદાયક ॥
તવ પ્રસાદ મમ મોહ નસાના। રામ રહસ્ય અનૂપમ જાના ॥

દો. તાહિ પ્રસંસિ બિબિધ બિધિ સીસ નાઇ કર જોરિ।
બચન બિનીત સપ્રેમ મૃદુ બોલેઉ ગરુડ઼ બહોરિ ॥ 93(ક) ॥

પ્રભુ અપને અબિબેક તે બૂઝુઁ સ્વામી તોહિ।
કૃપાસિંધુ સાદર કહહુ જાનિ દાસ નિજ મોહિ ॥ 93(ખ) ॥

તુમ્હ સર્બગ્ય તન્ય તમ પારા। સુમતિ સુસીલ સરલ આચારા ॥
ગ્યાન બિરતિ બિગ્યાન નિવાસા। રઘુનાયક કે તુમ્હ પ્રિય દાસા ॥
કારન કવન દેહ યહ પાઈ। તાત સકલ મોહિ કહહુ બુઝાઈ ॥
રામ ચરિત સર સુંદર સ્વામી। પાયહુ કહાઁ કહહુ નભગામી ॥
નાથ સુના મૈં અસ સિવ પાહીં। મહા પ્રલયહુઁ નાસ તવ નાહીમ્ ॥
મુધા બચન નહિં ઈસ્વર કહી। સૌ મોરેં મન સંસય અહી ॥
અગ જગ જીવ નાગ નર દેવા। નાથ સકલ જગુ કાલ કલેવા ॥
અંડ કટાહ અમિત લય કારી। કાલુ સદા દુરતિક્રમ ભારી ॥

સો. તુમ્હહિ ન બ્યાપત કાલ અતિ કરાલ કારન કવન।
મોહિ સો કહહુ કૃપાલ ગ્યાન પ્રભાવ કિ જોગ બલ ॥ 94(ક) ॥

દો. પ્રભુ તવ આશ્રમ આએઁ મોર મોહ ભ્રમ ભાગ।
કારન કવન સો નાથ સબ કહહુ સહિત અનુરાગ ॥ 94(ખ) ॥

ગરુડ઼ ગિરા સુનિ હરષેઉ કાગા। બોલેઉ ઉમા પરમ અનુરાગા ॥
ધન્ય ધન્ય તવ મતિ ઉરગારી। પ્રસ્ન તુમ્હારિ મોહિ અતિ પ્યારી ॥
સુનિ તવ પ્રસ્ન સપ્રેમ સુહાઈ। બહુત જનમ કૈ સુધિ મોહિ આઈ ॥
સબ નિજ કથા કહુઁ મૈં ગાઈ। તાત સુનહુ સાદર મન લાઈ ॥
જપ તપ મખ સમ દમ બ્રત દાના। બિરતિ બિબેક જોગ બિગ્યાના ॥
સબ કર ફલ રઘુપતિ પદ પ્રેમા। તેહિ બિનુ કૌ ન પાવિ છેમા ॥
એહિ તન રામ ભગતિ મૈં પાઈ। તાતે મોહિ મમતા અધિકાઈ ॥
જેહિ તેં કછુ નિજ સ્વારથ હોઈ। તેહિ પર મમતા કર સબ કોઈ ॥

સો. પન્નગારિ અસિ નીતિ શ્રુતિ સંમત સજ્જન કહહિં।
અતિ નીચહુ સન પ્રીતિ કરિઅ જાનિ નિજ પરમ હિત ॥ 95(ક) ॥

પાટ કીટ તેં હોઇ તેહિ તેં પાટંબર રુચિર।
કૃમિ પાલિ સબુ કોઇ પરમ અપાવન પ્રાન સમ ॥ 95(ખ) ॥

સ્વારથ સાઁચ જીવ કહુઁ એહા। મન ક્રમ બચન રામ પદ નેહા ॥
સોઇ પાવન સોઇ સુભગ સરીરા। જો તનુ પાઇ ભજિઅ રઘુબીરા ॥
રામ બિમુખ લહિ બિધિ સમ દેહી। કબિ કોબિદ ન પ્રસંસહિં તેહી ॥
રામ ભગતિ એહિં તન ઉર જામી। તાતે મોહિ પરમ પ્રિય સ્વામી ॥
તજુઁ ન તન નિજ ઇચ્છા મરના। તન બિનુ બેદ ભજન નહિં બરના ॥
પ્રથમ મોહઁ મોહિ બહુત બિગોવા। રામ બિમુખ સુખ કબહુઁ ન સોવા ॥
નાના જનમ કર્મ પુનિ નાના। કિએ જોગ જપ તપ મખ દાના ॥
કવન જોનિ જનમેઉઁ જહઁ નાહીં। મૈં ખગેસ ભ્રમિ ભ્રમિ જગ માહીમ્ ॥
દેખેઉઁ કરિ સબ કરમ ગોસાઈ। સુખી ન ભયુઁ અબહિં કી નાઈ ॥
સુધિ મોહિ નાથ જન્મ બહુ કેરી। સિવ પ્રસાદ મતિ મોહઁ ન ઘેરી ॥

દો. પ્રથમ જન્મ કે ચરિત અબ કહુઁ સુનહુ બિહગેસ।
સુનિ પ્રભુ પદ રતિ ઉપજિ જાતેં મિટહિં કલેસ ॥ 96(ક) ॥

પૂરુબ કલ્પ એક પ્રભુ જુગ કલિજુગ મલ મૂલ ॥
નર અરુ નારિ અધર્મ રત સકલ નિગમ પ્રતિકૂલ ॥ 96(ખ) ॥

તેહિ કલિજુગ કોસલપુર જાઈ। જન્મત ભયુઁ સૂદ્ર તનુ પાઈ ॥
સિવ સેવક મન ક્રમ અરુ બાની। આન દેવ નિંદક અભિમાની ॥
ધન મદ મત્ત પરમ બાચાલા। ઉગ્રબુદ્ધિ ઉર દંભ બિસાલા ॥
જદપિ રહેઉઁ રઘુપતિ રજધાની। તદપિ ન કછુ મહિમા તબ જાની ॥
અબ જાના મૈં અવધ પ્રભાવા। નિગમાગમ પુરાન અસ ગાવા ॥
કવનેહુઁ જન્મ અવધ બસ જોઈ। રામ પરાયન સો પરિ હોઈ ॥
અવધ પ્રભાવ જાન તબ પ્રાની। જબ ઉર બસહિં રામુ ધનુપાની ॥
સો કલિકાલ કઠિન ઉરગારી। પાપ પરાયન સબ નર નારી ॥

દો. કલિમલ ગ્રસે ધર્મ સબ લુપ્ત ભે સદગ્રંથ।
દંભિન્હ નિજ મતિ કલ્પિ કરિ પ્રગટ કિએ બહુ પંથ ॥ 97(ક) ॥

ભે લોગ સબ મોહબસ લોભ ગ્રસે સુભ કર્મ।
સુનુ હરિજાન ગ્યાન નિધિ કહુઁ કછુક કલિધર્મ ॥ 97(ખ) ॥

બરન ધર્મ નહિં આશ્રમ ચારી। શ્રુતિ બિરોધ રત સબ નર નારી ॥
દ્વિજ શ્રુતિ બેચક ભૂપ પ્રજાસન। કૌ નહિં માન નિગમ અનુસાસન ॥
મારગ સોઇ જા કહુઁ જોઇ ભાવા। પંડિત સોઇ જો ગાલ બજાવા ॥
મિથ્યારંભ દંભ રત જોઈ। તા કહુઁ સંત કહિ સબ કોઈ ॥
સોઇ સયાન જો પરધન હારી। જો કર દંભ સો બડ઼ આચારી ॥
જૌ કહ ઝૂઁઠ મસખરી જાના। કલિજુગ સોઇ ગુનવંત બખાના ॥
નિરાચાર જો શ્રુતિ પથ ત્યાગી। કલિજુગ સોઇ ગ્યાની સો બિરાગી ॥
જાકેં નખ અરુ જટા બિસાલા। સોઇ તાપસ પ્રસિદ્ધ કલિકાલા ॥

દો. અસુભ બેષ ભૂષન ધરેં ભચ્છાભચ્છ જે ખાહિં।
તેઇ જોગી તેઇ સિદ્ધ નર પૂજ્ય તે કલિજુગ માહિમ્ ॥ 98(ક) ॥

સો. જે અપકારી ચાર તિન્હ કર ગૌરવ માન્ય તેઇ।
મન ક્રમ બચન લબાર તેઇ બકતા કલિકાલ મહુઁ ॥ 98(ખ) ॥

નારિ બિબસ નર સકલ ગોસાઈ। નાચહિં નટ મર્કટ કી નાઈ ॥
સૂદ્ર દ્વિજન્હ ઉપદેસહિં ગ્યાના। મેલિ જનેઊ લેહિં કુદાના ॥
સબ નર કામ લોભ રત ક્રોધી। દેવ બિપ્ર શ્રુતિ સંત બિરોધી ॥
ગુન મંદિર સુંદર પતિ ત્યાગી। ભજહિં નારિ પર પુરુષ અભાગી ॥
સૌભાગિનીં બિભૂષન હીના। બિધવન્હ કે સિંગાર નબીના ॥
ગુર સિષ બધિર અંધ કા લેખા। એક ન સુનિ એક નહિં દેખા ॥
હરિ સિષ્ય ધન સોક ન હરી। સો ગુર ઘોર નરક મહુઁ પરી ॥
માતુ પિતા બાલકન્હિ બોલાબહિં। ઉદર ભરૈ સોઇ ધર્મ સિખાવહિમ્ ॥

દો. બ્રહ્મ ગ્યાન બિનુ નારિ નર કહહિં ન દૂસરિ બાત।
કૌડ઼ઈ લાગિ લોભ બસ કરહિં બિપ્ર ગુર ઘાત ॥ 99(ક) ॥

બાદહિં સૂદ્ર દ્વિજન્હ સન હમ તુમ્હ તે કછુ ઘાટિ।
જાનિ બ્રહ્મ સો બિપ્રબર આઁખિ દેખાવહિં ડાટિ ॥ 99(ખ) ॥

પર ત્રિય લંપટ કપટ સયાને। મોહ દ્રોહ મમતા લપટાને ॥
તેઇ અભેદબાદી ગ્યાની નર। દેખા મેં ચરિત્ર કલિજુગ કર ॥
આપુ ગે અરુ તિન્હહૂ ઘાલહિં। જે કહુઁ સત મારગ પ્રતિપાલહિમ્ ॥
કલ્પ કલ્પ ભરિ એક એક નરકા। પરહિં જે દૂષહિં શ્રુતિ કરિ તરકા ॥
જે બરનાધમ તેલિ કુમ્હારા। સ્વપચ કિરાત કોલ કલવારા ॥
નારિ મુઈ ગૃહ સંપતિ નાસી। મૂડ઼ મુડ઼આઇ હોહિં સન્યાસી ॥
તે બિપ્રન્હ સન આપુ પુજાવહિં। ઉભય લોક નિજ હાથ નસાવહિમ્ ॥
બિપ્ર નિરચ્છર લોલુપ કામી। નિરાચાર સઠ બૃષલી સ્વામી ॥
સૂદ્ર કરહિં જપ તપ બ્રત નાના। બૈઠિ બરાસન કહહિં પુરાના ॥
સબ નર કલ્પિત કરહિં અચારા। જાઇ ન બરનિ અનીતિ અપારા ॥

દો. ભે બરન સંકર કલિ ભિન્નસેતુ સબ લોગ।
કરહિં પાપ પાવહિં દુખ ભય રુજ સોક બિયોગ ॥ 100(ક) ॥

શ્રુતિ સંમત હરિ ભક્તિ પથ સંજુત બિરતિ બિબેક।
તેહિ ન ચલહિં નર મોહ બસ કલ્પહિં પંથ અનેક ॥ 100(ખ) ॥

છં. બહુ દામ સઁવારહિં ધામ જતી। બિષયા હરિ લીન્હિ ન રહિ બિરતી ॥
તપસી ધનવંત દરિદ્ર ગૃહી। કલિ કૌતુક તાત ન જાત કહી ॥
કુલવંતિ નિકારહિં નારિ સતી। ગૃહ આનિહિં ચેરી નિબેરિ ગતી ॥
સુત માનહિં માતુ પિતા તબ લૌં। અબલાનન દીખ નહીં જબ લૌમ્ ॥
સસુરારિ પિઆરિ લગી જબ તેં। રિપરૂપ કુટુંબ ભે તબ તેમ્ ॥
નૃપ પાપ પરાયન ધર્મ નહીં। કરિ દંડ બિડંબ પ્રજા નિતહીમ્ ॥
ધનવંત કુલીન મલીન અપી। દ્વિજ ચિન્હ જનેઉ ઉઘાર તપી ॥
નહિં માન પુરાન ન બેદહિ જો। હરિ સેવક સંત સહી કલિ સો।
કબિ બૃંદ ઉદાર દુની ન સુની। ગુન દૂષક બ્રાત ન કોઽપિ ગુની ॥
કલિ બારહિં બાર દુકાલ પરૈ। બિનુ અન્ન દુખી સબ લોગ મરૈ ॥

દો. સુનુ ખગેસ કલિ કપટ હઠ દંભ દ્વેષ પાષંડ।
માન મોહ મારાદિ મદ બ્યાપિ રહે બ્રહ્મંડ ॥ 101(ક) ॥

તામસ ધર્મ કરહિં નર જપ તપ બ્રત મખ દાન।
દેવ ન બરષહિં ધરનીં બે ન જામહિં ધાન ॥ 101(ખ) ॥

છં. અબલા કચ ભૂષન ભૂરિ છુધા। ધનહીન દુખી મમતા બહુધા ॥
સુખ ચાહહિં મૂઢ઼ ન ધર્મ રતા। મતિ થોરિ કઠોરિ ન કોમલતા ॥ 1 ॥

નર પીડ઼ઇત રોગ ન ભોગ કહીં। અભિમાન બિરોધ અકારનહીમ્ ॥
લઘુ જીવન સંબતુ પંચ દસા। કલપાંત ન નાસ ગુમાનુ અસા ॥ 2 ॥

કલિકાલ બિહાલ કિએ મનુજા। નહિં માનત ક્વૌ અનુજા તનુજા।
નહિં તોષ બિચાર ન સીતલતા। સબ જાતિ કુજાતિ ભે મગતા ॥ 3 ॥

ઇરિષા પરુષાચ્છર લોલુપતા। ભરિ પૂરિ રહી સમતા બિગતા ॥
સબ લોગ બિયોગ બિસોક હુએ। બરનાશ્રમ ધર્મ અચાર ગે ॥ 4 ॥

દમ દાન દયા નહિં જાનપની। જડ઼તા પરબંચનતાતિ ઘની ॥
તનુ પોષક નારિ નરા સગરે। પરનિંદક જે જગ મો બગરે ॥ 5 ॥

દો. સુનુ બ્યાલારિ કાલ કલિ મલ અવગુન આગાર।
ગુનુઁ બહુત કલિજુગ કર બિનુ પ્રયાસ નિસ્તાર ॥ 102(ક) ॥

કૃતજુગ ત્રેતા દ્વાપર પૂજા મખ અરુ જોગ।
જો ગતિ હોઇ સો કલિ હરિ નામ તે પાવહિં લોગ ॥ 102(ખ) ॥

કૃતજુગ સબ જોગી બિગ્યાની। કરિ હરિ ધ્યાન તરહિં ભવ પ્રાની ॥
ત્રેતાઁ બિબિધ જગ્ય નર કરહીં। પ્રભુહિ સમર્પિ કર્મ ભવ તરહીમ્ ॥
દ્વાપર કરિ રઘુપતિ પદ પૂજા। નર ભવ તરહિં ઉપાય ન દૂજા ॥
કલિજુગ કેવલ હરિ ગુન ગાહા। ગાવત નર પાવહિં ભવ થાહા ॥
કલિજુગ જોગ ન જગ્ય ન ગ્યાના। એક અધાર રામ ગુન ગાના ॥
સબ ભરોસ તજિ જો ભજ રામહિ। પ્રેમ સમેત ગાવ ગુન ગ્રામહિ ॥
સોઇ ભવ તર કછુ સંસય નાહીં। નામ પ્રતાપ પ્રગટ કલિ માહીમ્ ॥
કલિ કર એક પુનીત પ્રતાપા। માનસ પુન્ય હોહિં નહિં પાપા ॥

દો. કલિજુગ સમ જુગ આન નહિં જૌં નર કર બિસ્વાસ।
ગાઇ રામ ગુન ગન બિમલઁ ભવ તર બિનહિં પ્રયાસ ॥ 103(ક) ॥

પ્રગટ ચારિ પદ ધર્મ કે કલિલ મહુઁ એક પ્રધાન।
જેન કેન બિધિ દીન્હેં દાન કરિ કલ્યાન ॥ 103(ખ) ॥

નિત જુગ ધર્મ હોહિં સબ કેરે। હૃદયઁ રામ માયા કે પ્રેરે ॥
સુદ્ધ સત્વ સમતા બિગ્યાના। કૃત પ્રભાવ પ્રસન્ન મન જાના ॥
સત્વ બહુત રજ કછુ રતિ કર્મા। સબ બિધિ સુખ ત્રેતા કર ધર્મા ॥
બહુ રજ સ્વલ્પ સત્વ કછુ તામસ। દ્વાપર ધર્મ હરષ ભય માનસ ॥
તામસ બહુત રજોગુન થોરા। કલિ પ્રભાવ બિરોધ ચહુઁ ઓરા ॥
બુધ જુગ ધર્મ જાનિ મન માહીં। તજિ અધર્મ રતિ ધર્મ કરાહીમ્ ॥
કાલ ધર્મ નહિં બ્યાપહિં તાહી। રઘુપતિ ચરન પ્રીતિ અતિ જાહી ॥
નટ કૃત બિકટ કપટ ખગરાયા। નટ સેવકહિ ન બ્યાપિ માયા ॥

દો. હરિ માયા કૃત દોષ ગુન બિનુ હરિ ભજન ન જાહિં।
ભજિઅ રામ તજિ કામ સબ અસ બિચારિ મન માહિમ્ ॥ 104(ક) ॥

તેહિ કલિકાલ બરષ બહુ બસેઉઁ અવધ બિહગેસ।
પરેઉ દુકાલ બિપતિ બસ તબ મૈં ગયુઁ બિદેસ ॥ 104(ખ) ॥

ગયુઁ ઉજેની સુનુ ઉરગારી। દીન મલીન દરિદ્ર દુખારી ॥
ગેઁ કાલ કછુ સંપતિ પાઈ। તહઁ પુનિ કરુઁ સંભુ સેવકાઈ ॥
બિપ્ર એક બૈદિક સિવ પૂજા। કરિ સદા તેહિ કાજુ ન દૂજા ॥
પરમ સાધુ પરમારથ બિંદક। સંભુ ઉપાસક નહિં હરિ નિંદક ॥
તેહિ સેવુઁ મૈં કપટ સમેતા। દ્વિજ દયાલ અતિ નીતિ નિકેતા ॥
બાહિજ નમ્ર દેખિ મોહિ સાઈં। બિપ્ર પઢ઼આવ પુત્ર કી નાઈમ્ ॥
સંભુ મંત્ર મોહિ દ્વિજબર દીન્હા। સુભ ઉપદેસ બિબિધ બિધિ કીન્હા ॥
જપુઁ મંત્ર સિવ મંદિર જાઈ। હૃદયઁ દંભ અહમિતિ અધિકાઈ ॥

દો. મૈં ખલ મલ સંકુલ મતિ નીચ જાતિ બસ મોહ।
હરિ જન દ્વિજ દેખેં જરુઁ કરુઁ બિષ્નુ કર દ્રોહ ॥ 105(ક) ॥

સો. ગુર નિત મોહિ પ્રબોધ દુખિત દેખિ આચરન મમ।
મોહિ ઉપજિ અતિ ક્રોધ દંભિહિ નીતિ કિ ભાવી ॥ 105(ખ) ॥

એક બાર ગુર લીન્હ બોલાઈ। મોહિ નીતિ બહુ ભાઁતિ સિખાઈ ॥
સિવ સેવા કર ફલ સુત સોઈ। અબિરલ ભગતિ રામ પદ હોઈ ॥
રામહિ ભજહિં તાત સિવ ધાતા। નર પાવઁર કૈ કેતિક બાતા ॥
જાસુ ચરન અજ સિવ અનુરાગી। તાતુ દ્રોહઁ સુખ ચહસિ અભાગી ॥
હર કહુઁ હરિ સેવક ગુર કહેઊ। સુનિ ખગનાથ હૃદય મમ દહેઊ ॥
અધમ જાતિ મૈં બિદ્યા પાએઁ। ભયુઁ જથા અહિ દૂધ પિઆએઁ ॥
માની કુટિલ કુભાગ્ય કુજાતી। ગુર કર દ્રોહ કરુઁ દિનુ રાતી ॥
અતિ દયાલ ગુર સ્વલ્પ ન ક્રોધા। પુનિ પુનિ મોહિ સિખાવ સુબોધા ॥
જેહિ તે નીચ બડ઼આઈ પાવા। સો પ્રથમહિં હતિ તાહિ નસાવા ॥
ધૂમ અનલ સંભવ સુનુ ભાઈ। તેહિ બુઝાવ ઘન પદવી પાઈ ॥
રજ મગ પરી નિરાદર રહી। સબ કર પદ પ્રહાર નિત સહી ॥
મરુત ઉડ઼આવ પ્રથમ તેહિ ભરી। પુનિ નૃપ નયન કિરીટન્હિ પરી ॥
સુનુ ખગપતિ અસ સમુઝિ પ્રસંગા। બુધ નહિં કરહિં અધમ કર સંગા ॥
કબિ કોબિદ ગાવહિં અસિ નીતી। ખલ સન કલહ ન ભલ નહિં પ્રીતી ॥
ઉદાસીન નિત રહિઅ ગોસાઈં। ખલ પરિહરિઅ સ્વાન કી નાઈમ્ ॥
મૈં ખલ હૃદયઁ કપટ કુટિલાઈ। ગુર હિત કહિ ન મોહિ સોહાઈ ॥

દો. એક બાર હર મંદિર જપત રહેઉઁ સિવ નામ।
ગુર આયુ અભિમાન તેં ઉઠિ નહિં કીન્હ પ્રનામ ॥ 106(ક) ॥

સો દયાલ નહિં કહેઉ કછુ ઉર ન રોષ લવલેસ।
અતિ અઘ ગુર અપમાનતા સહિ નહિં સકે મહેસ ॥ 106(ખ) ॥

મંદિર માઝ ભી નભ બાની। રે હતભાગ્ય અગ્ય અભિમાની ॥
જદ્યપિ તવ ગુર કેં નહિં ક્રોધા। અતિ કૃપાલ ચિત સમ્યક બોધા ॥
તદપિ સાપ સઠ દૈહુઁ તોહી। નીતિ બિરોધ સોહાઇ ન મોહી ॥
જૌં નહિં દંડ કરૌં ખલ તોરા। ભ્રષ્ટ હોઇ શ્રુતિમારગ મોરા ॥
જે સઠ ગુર સન ઇરિષા કરહીં। રૌરવ નરક કોટિ જુગ પરહીમ્ ॥
ત્રિજગ જોનિ પુનિ ધરહિં સરીરા। અયુત જન્મ ભરિ પાવહિં પીરા ॥
બૈઠ રહેસિ અજગર ઇવ પાપી। સર્પ હોહિ ખલ મલ મતિ બ્યાપી ॥
મહા બિટપ કોટર મહુઁ જાઈ ॥ રહુ અધમાધમ અધગતિ પાઈ ॥

દો. હાહાકાર કીન્હ ગુર દારુન સુનિ સિવ સાપ ॥
કંપિત મોહિ બિલોકિ અતિ ઉર ઉપજા પરિતાપ ॥ 107(ક) ॥

કરિ દંડવત સપ્રેમ દ્વિજ સિવ સન્મુખ કર જોરિ।
બિનય કરત ગદગદ સ્વર સમુઝિ ઘોર ગતિ મોરિ ॥ 107(ખ) ॥

નમામીશમીશાન નિર્વાણરૂપં। વિંભું બ્યાપકં બ્રહ્મ વેદસ્વરૂપં।
નિજં નિર્ગુણં નિર્વિકલ્પં નિરીંહ। ચિદાકાશમાકાશવાસં ભજેઽહમ્ ॥
નિરાકારમોંકારમૂલં તુરીયં। ગિરા ગ્યાન ગોતીતમીશં ગિરીશમ્ ॥
કરાલં મહાકાલ કાલં કૃપાલં। ગુણાગાર સંસારપારં નતોઽહમ્ ॥
તુષારાદ્રિ સંકાશ ગૌરં ગભીરં। મનોભૂત કોટિ પ્રભા શ્રી શરીરમ્ ॥
સ્ફુરન્મૌલિ કલ્લોલિની ચારુ ગંગા। લસદ્ભાલબાલેંદુ કંઠે ભુજંગા ॥
ચલત્કુંડલં ભ્રૂ સુનેત્રં વિશાલં। પ્રસન્નાનનં નીલકંઠં દયાલમ્ ॥
મૃગાધીશચર્માંબરં મુંડમાલં। પ્રિયં શંકરં સર્વનાથં ભજામિ ॥
પ્રચંડં પ્રકૃષ્ટં પ્રગલ્ભં પરેશં। અખંડં અજં ભાનુકોટિપ્રકાશમ્ ॥
ત્રયઃશૂલ નિર્મૂલનં શૂલપાણિં। ભજેઽહં ભવાનીપતિં ભાવગમ્યમ્ ॥
કલાતીત કલ્યાણ કલ્પાંતકારી। સદા સજ્જનાંદદાતા પુરારી ॥
ચિદાનંદસંદોહ મોહાપહારી। પ્રસીદ પ્રસીદ પ્રભો મન્મથારી ॥
ન યાવદ્ ઉમાનાથ પાદારવિંદં। ભજંતીહ લોકે પરે વા નરાણામ્ ॥
ન તાવત્સુખં શાંતિ સંતાપનાશં। પ્રસીદ પ્રભો સર્વભૂતાધિવાસમ્ ॥
ન જાનામિ યોગં જપં નૈવ પૂજાં। નતોઽહં સદા સર્વદા શંભુ તુભ્યમ્ ॥
જરા જન્મ દુઃખૌઘ તાતપ્યમાનં। પ્રભો પાહિ આપન્નમામીશ શંભો ॥
શ્લોક-રુદ્રાષ્ટકમિદં પ્રોક્તં વિપ્રેણ હરતોષયે।
યે પઠંતિ નરા ભક્ત્યા તેષાં શંભુઃ પ્રસીદતિ ॥ 9 ॥

દો. -સુનિ બિનતી સર્બગ્ય સિવ દેખિ બ્રિપ્ર અનુરાગુ।
પુનિ મંદિર નભબાની ભિ દ્વિજબર બર માગુ ॥ 108(ક) ॥

જૌં પ્રસન્ન પ્રભુ મો પર નાથ દીન પર નેહુ।
નિજ પદ ભગતિ દેઇ પ્રભુ પુનિ દૂસર બર દેહુ ॥ 108(ખ) ॥

તવ માયા બસ જીવ જડ઼ સંતત ફિરિ ભુલાન।
તેહિ પર ક્રોધ ન કરિઅ પ્રભુ કૃપા સિંધુ ભગવાન ॥ 108(ગ) ॥

સંકર દીનદયાલ અબ એહિ પર હોહુ કૃપાલ।
સાપ અનુગ્રહ હોઇ જેહિં નાથ થોરેહીં કાલ ॥ 108(ઘ) ॥

એહિ કર હોઇ પરમ કલ્યાના। સોઇ કરહુ અબ કૃપાનિધાના ॥
બિપ્રગિરા સુનિ પરહિત સાની। એવમસ્તુ ઇતિ ભિ નભબાની ॥
જદપિ કીન્હ એહિં દારુન પાપા। મૈં પુનિ દીન્હ કોપ કરિ સાપા ॥
તદપિ તુમ્હાર સાધુતા દેખી। કરિહુઁ એહિ પર કૃપા બિસેષી ॥
છમાસીલ જે પર ઉપકારી। તે દ્વિજ મોહિ પ્રિય જથા ખરારી ॥
મોર શ્રાપ દ્વિજ બ્યર્થ ન જાઇહિ। જન્મ સહસ અવસ્ય યહ પાઇહિ ॥
જનમત મરત દુસહ દુખ હોઈ। અહિ સ્વલ્પુ નહિં બ્યાપિહિ સોઈ ॥
કવનેઉઁ જન્મ મિટિહિ નહિં ગ્યાના। સુનહિ સૂદ્ર મમ બચન પ્રવાના ॥
રઘુપતિ પુરીં જન્મ તબ ભયૂ। પુનિ તૈં મમ સેવાઁ મન દયૂ ॥
પુરી પ્રભાવ અનુગ્રહ મોરેં। રામ ભગતિ ઉપજિહિ ઉર તોરેમ્ ॥
સુનુ મમ બચન સત્ય અબ ભાઈ। હરિતોષન બ્રત દ્વિજ સેવકાઈ ॥
અબ જનિ કરહિ બિપ્ર અપમાના। જાનેહુ સંત અનંત સમાના ॥
ઇંદ્ર કુલિસ મમ સૂલ બિસાલા। કાલદંડ હરિ ચક્ર કરાલા ॥
જો ઇન્હ કર મારા નહિં મરી। બિપ્રદ્રોહ પાવક સો જરી ॥
અસ બિબેક રાખેહુ મન માહીં। તુમ્હ કહઁ જગ દુર્લભ કછુ નાહીમ્ ॥
ઔરુ એક આસિષા મોરી। અપ્રતિહત ગતિ હોઇહિ તોરી ॥

દો. સુનિ સિવ બચન હરષિ ગુર એવમસ્તુ ઇતિ ભાષિ।
મોહિ પ્રબોધિ ગયુ ગૃહ સંભુ ચરન ઉર રાખિ ॥ 109(ક) ॥

પ્રેરિત કાલ બિધિ ગિરિ જાઇ ભયુઁ મૈં બ્યાલ।
પુનિ પ્રયાસ બિનુ સો તનુ જજેઉઁ ગેઁ કછુ કાલ ॥ 109(ખ) ॥

જોઇ તનુ ધરુઁ તજુઁ પુનિ અનાયાસ હરિજાન।
જિમિ નૂતન પટ પહિરિ નર પરિહરિ પુરાન ॥ 109(ગ) ॥

સિવઁ રાખી શ્રુતિ નીતિ અરુ મૈં નહિં પાવા ક્લેસ।
એહિ બિધિ ધરેઉઁ બિબિધ તનુ ગ્યાન ન ગયુ ખગેસ ॥ 109(ઘ) ॥

ત્રિજગ દેવ નર જોઇ તનુ ધરુઁ। તહઁ તહઁ રામ ભજન અનુસરૂઁ ॥
એક સૂલ મોહિ બિસર ન ક્AU। ગુર કર કોમલ સીલ સુભ્AU ॥
ચરમ દેહ દ્વિજ કૈ મૈં પાઈ। સુર દુર્લભ પુરાન શ્રુતિ ગાઈ ॥
ખેલુઁ તહૂઁ બાલકન્હ મીલા। કરુઁ સકલ રઘુનાયક લીલા ॥
પ્રૌઢ઼ ભેઁ મોહિ પિતા પઢ઼આવા। સમઝુઁ સુનુઁ ગુનુઁ નહિં ભાવા ॥
મન તે સકલ બાસના ભાગી। કેવલ રામ ચરન લય લાગી ॥
કહુ ખગેસ અસ કવન અભાગી। ખરી સેવ સુરધેનુહિ ત્યાગી ॥
પ્રેમ મગન મોહિ કછુ ન સોહાઈ। હારેઉ પિતા પઢ઼આઇ પઢ઼આઈ ॥
ભે કાલબસ જબ પિતુ માતા। મૈં બન ગયુઁ ભજન જનત્રાતા ॥
જહઁ જહઁ બિપિન મુનીસ્વર પાવુઁ। આશ્રમ જાઇ જાઇ સિરુ નાવુઁ ॥
બૂઝત તિન્હહિ રામ ગુન ગાહા। કહહિં સુનુઁ હરષિત ખગનાહા ॥
સુનત ફિરુઁ હરિ ગુન અનુબાદા। અબ્યાહત ગતિ સંભુ પ્રસાદા ॥
છૂટી ત્રિબિધ ઈષના ગાઢ઼ઈ। એક લાલસા ઉર અતિ બાઢ઼ઈ ॥
રામ ચરન બારિજ જબ દેખૌં। તબ નિજ જન્મ સફલ કરિ લેખૌમ્ ॥
જેહિ પૂઁછુઁ સોઇ મુનિ અસ કહી। ઈસ્વર સર્બ ભૂતમય અહી ॥
નિર્ગુન મત નહિં મોહિ સોહાઈ। સગુન બ્રહ્મ રતિ ઉર અધિકાઈ ॥

દો. ગુર કે બચન સુરતિ કરિ રામ ચરન મનુ લાગ।
રઘુપતિ જસ ગાવત ફિરુઁ છન છન નવ અનુરાગ ॥ 110(ક) ॥

મેરુ સિખર બટ છાયાઁ મુનિ લોમસ આસીન।
દેખિ ચરન સિરુ નાયુઁ બચન કહેઉઁ અતિ દીન ॥ 110(ખ) ॥

સુનિ મમ બચન બિનીત મૃદુ મુનિ કૃપાલ ખગરાજ।
મોહિ સાદર પૂઁછત ભે દ્વિજ આયહુ કેહિ કાજ ॥ 110(ગ) ॥

તબ મૈં કહા કૃપાનિધિ તુમ્હ સર્બગ્ય સુજાન।
સગુન બ્રહ્મ અવરાધન મોહિ કહહુ ભગવાન ॥ 110(ઘ) ॥

તબ મુનિષ રઘુપતિ ગુન ગાથા। કહે કછુક સાદર ખગનાથા ॥
બ્રહ્મગ્યાન રત મુનિ બિગ્યાનિ। મોહિ પરમ અધિકારી જાની ॥
લાગે કરન બ્રહ્મ ઉપદેસા। અજ અદ્વેત અગુન હૃદયેસા ॥
અકલ અનીહ અનામ અરુપા। અનુભવ ગમ્ય અખંડ અનૂપા ॥
મન ગોતીત અમલ અબિનાસી। નિર્બિકાર નિરવધિ સુખ રાસી ॥
સો તૈં તાહિ તોહિ નહિં ભેદા। બારિ બીચિ ઇવ ગાવહિ બેદા ॥
બિબિધ ભાઁતિ મોહિ મુનિ સમુઝાવા। નિર્ગુન મત મમ હૃદયઁ ન આવા ॥
પુનિ મૈં કહેઉઁ નાઇ પદ સીસા। સગુન ઉપાસન કહહુ મુનીસા ॥
રામ ભગતિ જલ મમ મન મીના। કિમિ બિલગાઇ મુનીસ પ્રબીના ॥
સોઇ ઉપદેસ કહહુ કરિ દાયા। નિજ નયનન્હિ દેખૌં રઘુરાયા ॥
ભરિ લોચન બિલોકિ અવધેસા। તબ સુનિહુઁ નિર્ગુન ઉપદેસા ॥
મુનિ પુનિ કહિ હરિકથા અનૂપા। ખંડિ સગુન મત અગુન નિરૂપા ॥
તબ મૈં નિર્ગુન મત કર દૂરી। સગુન નિરૂપુઁ કરિ હઠ ભૂરી ॥
ઉત્તર પ્રતિઉત્તર મૈં કીન્હા। મુનિ તન ભે ક્રોધ કે ચીન્હા ॥
સુનુ પ્રભુ બહુત અવગ્યા કિએઁ। ઉપજ ક્રોધ ગ્યાનિન્હ કે હિએઁ ॥
અતિ સંઘરષન જૌં કર કોઈ। અનલ પ્રગટ ચંદન તે હોઈ ॥

દો. -બારંબાર સકોપ મુનિ કરિ નિરુપન ગ્યાન।
મૈં અપનેં મન બૈઠ તબ કરુઁ બિબિધ અનુમાન ॥ 111(ક) ॥

ક્રોધ કિ દ્વેતબુદ્ધિ બિનુ દ્વૈત કિ બિનુ અગ્યાન।
માયાબસ પરિછિન્ન જડ઼ જીવ કિ ઈસ સમાન ॥ 111(ખ) ॥

કબહુઁ કિ દુખ સબ કર હિત તાકેં। તેહિ કિ દરિદ્ર પરસ મનિ જાકેમ્ ॥
પરદ્રોહી કી હોહિં નિસંકા। કામી પુનિ કિ રહહિં અકલંકા ॥
બંસ કિ રહ દ્વિજ અનહિત કીન્હેં। કર્મ કિ હોહિં સ્વરૂપહિ ચીન્હેમ્ ॥
કાહૂ સુમતિ કિ ખલ સઁગ જામી। સુભ ગતિ પાવ કિ પરત્રિય ગામી ॥
ભવ કિ પરહિં પરમાત્મા બિંદક। સુખી કિ હોહિં કબહુઁ હરિનિંદક ॥
રાજુ કિ રહિ નીતિ બિનુ જાનેં। અઘ કિ રહહિં હરિચરિત બખાનેમ્ ॥
પાવન જસ કિ પુન્ય બિનુ હોઈ। બિનુ અઘ અજસ કિ પાવિ કોઈ ॥
લાભુ કિ કિછુ હરિ ભગતિ સમાના। જેહિ ગાવહિં શ્રુતિ સંત પુરાના ॥
હાનિ કિ જગ એહિ સમ કિછુ ભાઈ। ભજિઅ ન રામહિ નર તનુ પાઈ ॥
અઘ કિ પિસુનતા સમ કછુ આના। ધર્મ કિ દયા સરિસ હરિજાના ॥
એહિ બિધિ અમિતિ જુગુતિ મન ગુનૂઁ। મુનિ ઉપદેસ ન સાદર સુનૂઁ ॥
પુનિ પુનિ સગુન પચ્છ મૈં રોપા। તબ મુનિ બોલેઉ બચન સકોપા ॥
મૂઢ઼ પરમ સિખ દેઉઁ ન માનસિ। ઉત્તર પ્રતિઉત્તર બહુ આનસિ ॥
સત્ય બચન બિસ્વાસ ન કરહી। બાયસ ઇવ સબહી તે ડરહી ॥
સઠ સ્વપચ્છ તબ હૃદયઁ બિસાલા। સપદિ હોહિ પચ્છી ચંડાલા ॥
લીન્હ શ્રાપ મૈં સીસ ચઢ઼આઈ। નહિં કછુ ભય ન દીનતા આઈ ॥

દો. તુરત ભયુઁ મૈં કાગ તબ પુનિ મુનિ પદ સિરુ નાઇ।
સુમિરિ રામ રઘુબંસ મનિ હરષિત ચલેઉઁ ઉડ઼આઇ ॥ 112(ક) ॥

ઉમા જે રામ ચરન રત બિગત કામ મદ ક્રોધ ॥
નિજ પ્રભુમય દેખહિં જગત કેહિ સન કરહિં બિરોધ ॥ 112(ખ) ॥

સુનુ ખગેસ નહિં કછુ રિષિ દૂષન। ઉર પ્રેરક રઘુબંસ બિભૂષન ॥
કૃપાસિંધુ મુનિ મતિ કરિ ભોરી। લીન્હિ પ્રેમ પરિચ્છા મોરી ॥
મન બચ ક્રમ મોહિ નિજ જન જાના। મુનિ મતિ પુનિ ફેરી ભગવાના ॥
રિષિ મમ મહત સીલતા દેખી। રામ ચરન બિસ્વાસ બિસેષી ॥
અતિ બિસમય પુનિ પુનિ પછિતાઈ। સાદર મુનિ મોહિ લીન્હ બોલાઈ ॥
મમ પરિતોષ બિબિધ બિધિ કીન્હા। હરષિત રામમંત્ર તબ દીન્હા ॥
બાલકરૂપ રામ કર ધ્યાના। કહેઉ મોહિ મુનિ કૃપાનિધાના ॥
સુંદર સુખદ મિહિ અતિ ભાવા। સો પ્રથમહિં મૈં તુમ્હહિ સુનાવા ॥
મુનિ મોહિ કછુક કાલ તહઁ રાખા। રામચરિતમાનસ તબ ભાષા ॥
સાદર મોહિ યહ કથા સુનાઈ। પુનિ બોલે મુનિ ગિરા સુહાઈ ॥
રામચરિત સર ગુપ્ત સુહાવા। સંભુ પ્રસાદ તાત મૈં પાવા ॥
તોહિ નિજ ભગત રામ કર જાની। તાતે મૈં સબ કહેઉઁ બખાની ॥
રામ ભગતિ જિન્હ કેં ઉર નાહીં। કબહુઁ ન તાત કહિઅ તિન્હ પાહીમ્ ॥
મુનિ મોહિ બિબિધ ભાઁતિ સમુઝાવા। મૈં સપ્રેમ મુનિ પદ સિરુ નાવા ॥
નિજ કર કમલ પરસિ મમ સીસા। હરષિત આસિષ દીન્હ મુનીસા ॥
રામ ભગતિ અબિરલ ઉર તોરેં। બસિહિ સદા પ્રસાદ અબ મોરેમ્ ॥

દો. -સદા રામ પ્રિય હોહુ તુમ્હ સુભ ગુન ભવન અમાન।
કામરૂપ ઇચ્ધામરન ગ્યાન બિરાગ નિધાન ॥ 113(ક) ॥

જેંહિં આશ્રમ તુમ્હ બસબ પુનિ સુમિરત શ્રીભગવંત।
બ્યાપિહિ તહઁ ન અબિદ્યા જોજન એક પ્રજંત ॥ 113(ખ) ॥

કાલ કર્મ ગુન દોષ સુભ્AU। કછુ દુખ તુમ્હહિ ન બ્યાપિહિ ક્AU ॥
રામ રહસ્ય લલિત બિધિ નાના। ગુપ્ત પ્રગટ ઇતિહાસ પુરાના ॥
બિનુ શ્રમ તુમ્હ જાનબ સબ સોઊ। નિત નવ નેહ રામ પદ હોઊ ॥
જો ઇચ્છા કરિહહુ મન માહીં। હરિ પ્રસાદ કછુ દુર્લભ નાહીમ્ ॥
સુનિ મુનિ આસિષ સુનુ મતિધીરા। બ્રહ્મગિરા ભિ ગગન ગઁભીરા ॥
એવમસ્તુ તવ બચ મુનિ ગ્યાની। યહ મમ ભગત કર્મ મન બાની ॥
સુનિ નભગિરા હરષ મોહિ ભયૂ। પ્રેમ મગન સબ સંસય ગયૂ ॥
કરિ બિનતી મુનિ આયસુ પાઈ। પદ સરોજ પુનિ પુનિ સિરુ નાઈ ॥
હરષ સહિત એહિં આશ્રમ આયુઁ। પ્રભુ પ્રસાદ દુર્લભ બર પાયુઁ ॥
ઇહાઁ બસત મોહિ સુનુ ખગ ઈસા। બીતે કલપ સાત અરુ બીસા ॥
કરુઁ સદા રઘુપતિ ગુન ગાના। સાદર સુનહિં બિહંગ સુજાના ॥
જબ જબ અવધપુરીં રઘુબીરા। ધરહિં ભગત હિત મનુજ સરીરા ॥
તબ તબ જાઇ રામ પુર રહૂઁ। સિસુલીલા બિલોકિ સુખ લહૂઁ ॥
પુનિ ઉર રાખિ રામ સિસુરૂપા। નિજ આશ્રમ આવુઁ ખગભૂપા ॥
કથા સકલ મૈં તુમ્હહિ સુનાઈ। કાગ દેહ જેહિં કારન પાઈ ॥
કહિઉઁ તાત સબ પ્રસ્ન તુમ્હારી। રામ ભગતિ મહિમા અતિ ભારી ॥

દો. તાતે યહ તન મોહિ પ્રિય ભયુ રામ પદ નેહ।
નિજ પ્રભુ દરસન પાયુઁ ગે સકલ સંદેહ ॥ 114(ક) ॥

માસપારાયણ, ઉંતીસવાઁ વિશ્રામ
ભગતિ પચ્છ હઠ કરિ રહેઉઁ દીન્હિ મહારિષિ સાપ।
મુનિ દુર્લભ બર પાયુઁ દેખહુ ભજન પ્રતાપ ॥ 114(ખ) ॥

જે અસિ ભગતિ જાનિ પરિહરહીં। કેવલ ગ્યાન હેતુ શ્રમ કરહીમ્ ॥
તે જડ઼ કામધેનુ ગૃહઁ ત્યાગી। ખોજત આકુ ફિરહિં પય લાગી ॥
સુનુ ખગેસ હરિ ભગતિ બિહાઈ। જે સુખ ચાહહિં આન ઉપાઈ ॥
તે સઠ મહાસિંધુ બિનુ તરની। પૈરિ પાર ચાહહિં જડ઼ કરની ॥
સુનિ ભસુંડિ કે બચન ભવાની। બોલેઉ ગરુડ઼ હરષિ મૃદુ બાની ॥
તવ પ્રસાદ પ્રભુ મમ ઉર માહીં। સંસય સોક મોહ ભ્રમ નાહીમ્ ॥
સુનેઉઁ પુનીત રામ ગુન ગ્રામા। તુમ્હરી કૃપાઁ લહેઉઁ બિશ્રામા ॥
એક બાત પ્રભુ પૂઁછુઁ તોહી। કહહુ બુઝાઇ કૃપાનિધિ મોહી ॥
કહહિં સંત મુનિ બેદ પુરાના। નહિં કછુ દુર્લભ ગ્યાન સમાના ॥
સોઇ મુનિ તુમ્હ સન કહેઉ ગોસાઈં। નહિં આદરેહુ ભગતિ કી નાઈમ્ ॥
ગ્યાનહિ ભગતિહિ અંતર કેતા। સકલ કહહુ પ્રભુ કૃપા નિકેતા ॥
સુનિ ઉરગારિ બચન સુખ માના। સાદર બોલેઉ કાગ સુજાના ॥
ભગતિહિ ગ્યાનહિ નહિં કછુ ભેદા। ઉભય હરહિં ભવ સંભવ ખેદા ॥
નાથ મુનીસ કહહિં કછુ અંતર। સાવધાન સૌ સુનુ બિહંગબર ॥
ગ્યાન બિરાગ જોગ બિગ્યાના। એ સબ પુરુષ સુનહુ હરિજાના ॥
પુરુષ પ્રતાપ પ્રબલ સબ ભાઁતી। અબલા અબલ સહજ જડ઼ જાતી ॥

દો. -પુરુષ ત્યાગિ સક નારિહિ જો બિરક્ત મતિ ધીર ॥
ન તુ કામી બિષયાબસ બિમુખ જો પદ રઘુબીર ॥ 115(ક) ॥

સો. સૌ મુનિ ગ્યાનનિધાન મૃગનયની બિધુ મુખ નિરખિ।
બિબસ હોઇ હરિજાન નારિ બિષ્નુ માયા પ્રગટ ॥ 115(ખ) ॥

ઇહાઁ ન પચ્છપાત કછુ રાખુઁ। બેદ પુરાન સંત મત ભાષુઁ ॥
મોહ ન નારિ નારિ કેં રૂપા। પન્નગારિ યહ રીતિ અનૂપા ॥
માયા ભગતિ સુનહુ તુમ્હ દોઊ। નારિ બર્ગ જાનિ સબ કોઊ ॥
પુનિ રઘુબીરહિ ભગતિ પિઆરી। માયા ખલુ નર્તકી બિચારી ॥
ભગતિહિ સાનુકૂલ રઘુરાયા। તાતે તેહિ ડરપતિ અતિ માયા ॥
રામ ભગતિ નિરુપમ નિરુપાધી। બસિ જાસુ ઉર સદા અબાધી ॥
તેહિ બિલોકિ માયા સકુચાઈ। કરિ ન સકિ કછુ નિજ પ્રભુતાઈ ॥
અસ બિચારિ જે મુનિ બિગ્યાની। જાચહીં ભગતિ સકલ સુખ ખાની ॥

દો. યહ રહસ્ય રઘુનાથ કર બેગિ ન જાનિ કોઇ।
જો જાનિ રઘુપતિ કૃપાઁ સપનેહુઁ મોહ ન હોઇ ॥ 116(ક) ॥

ઔરુ ગ્યાન ભગતિ કર ભેદ સુનહુ સુપ્રબીન।
જો સુનિ હોઇ રામ પદ પ્રીતિ સદા અબિછીન ॥ 116(ખ) ॥

સુનહુ તાત યહ અકથ કહાની। સમુઝત બનિ ન જાઇ બખાની ॥
ઈસ્વર અંસ જીવ અબિનાસી। ચેતન અમલ સહજ સુખ રાસી ॥
સો માયાબસ ભયુ ગોસાઈં। બઁધ્યો કીર મરકટ કી નાઈ ॥
જડ઼ ચેતનહિ ગ્રંથિ પરિ ગી। જદપિ મૃષા છૂટત કઠિની ॥
તબ તે જીવ ભયુ સંસારી। છૂટ ન ગ્રંથિ ન હોઇ સુખારી ॥
શ્રુતિ પુરાન બહુ કહેઉ ઉપાઈ। છૂટ ન અધિક અધિક અરુઝાઈ ॥
જીવ હૃદયઁ તમ મોહ બિસેષી। ગ્રંથિ છૂટ કિમિ પરિ ન દેખી ॥
અસ સંજોગ ઈસ જબ કરી। તબહુઁ કદાચિત સો નિરુઅરી ॥
સાત્ત્વિક શ્રદ્ધા ધેનુ સુહાઈ। જૌં હરિ કૃપાઁ હૃદયઁ બસ આઈ ॥
જપ તપ બ્રત જમ નિયમ અપારા। જે શ્રુતિ કહ સુભ ધર્મ અચારા ॥
તેઇ તૃન હરિત ચરૈ જબ ગાઈ। ભાવ બચ્છ સિસુ પાઇ પેન્હાઈ ॥
નોઇ નિબૃત્તિ પાત્ર બિસ્વાસા। નિર્મલ મન અહીર નિજ દાસા ॥
પરમ ધર્મમય પય દુહિ ભાઈ। અવટૈ અનલ અકામ બિહાઈ ॥
તોષ મરુત તબ છમાઁ જુડ઼આવૈ। ધૃતિ સમ જાવનુ દેઇ જમાવૈ ॥
મુદિતાઁ મથૈં બિચાર મથાની। દમ અધાર રજુ સત્ય સુબાની ॥
તબ મથિ કાઢ઼ઇ લેઇ નવનીતા। બિમલ બિરાગ સુભગ સુપુનીતા ॥

દો. જોગ અગિનિ કરિ પ્રગટ તબ કર્મ સુભાસુભ લાઇ।
બુદ્ધિ સિરાવૈં ગ્યાન ઘૃત મમતા મલ જરિ જાઇ ॥ 117(ક) ॥

તબ બિગ્યાનરૂપિનિ બુદ્ધિ બિસદ ઘૃત પાઇ।
ચિત્ત દિઆ ભરિ ધરૈ દૃઢ઼ સમતા દિઅટિ બનાઇ ॥ 117(ખ) ॥

તીનિ અવસ્થા તીનિ ગુન તેહિ કપાસ તેં કાઢ઼ઇ।
તૂલ તુરીય સઁવારિ પુનિ બાતી કરૈ સુગાઢ઼ઇ ॥ 117(ગ) ॥

સો. એહિ બિધિ લેસૈ દીપ તેજ રાસિ બિગ્યાનમય ॥
જાતહિં જાસુ સમીપ જરહિં મદાદિક સલભ સબ ॥ 117(ઘ) ॥

સોહમસ્મિ ઇતિ બૃત્તિ અખંડા। દીપ સિખા સોઇ પરમ પ્રચંડા ॥
આતમ અનુભવ સુખ સુપ્રકાસા। તબ ભવ મૂલ ભેદ ભ્રમ નાસા ॥
પ્રબલ અબિદ્યા કર પરિવારા। મોહ આદિ તમ મિટિ અપારા ॥
તબ સોઇ બુદ્ધિ પાઇ ઉઁજિઆરા। ઉર ગૃહઁ બૈઠિ ગ્રંથિ નિરુઆરા ॥
છોરન ગ્રંથિ પાવ જૌં સોઈ। તબ યહ જીવ કૃતારથ હોઈ ॥
છોરત ગ્રંથિ જાનિ ખગરાયા। બિઘ્ન અનેક કરિ તબ માયા ॥
રિદ્ધિ સિદ્ધિ પ્રેરિ બહુ ભાઈ। બુદ્ધહિ લોભ દિખાવહિં આઈ ॥
કલ બલ છલ કરિ જાહિં સમીપા। અંચલ બાત બુઝાવહિં દીપા ॥
હોઇ બુદ્ધિ જૌં પરમ સયાની। તિન્હ તન ચિતવ ન અનહિત જાની ॥
જૌં તેહિ બિઘ્ન બુદ્ધિ નહિં બાધી। તૌ બહોરિ સુર કરહિં ઉપાધી ॥
ઇંદ્રીં દ્વાર ઝરોખા નાના। તહઁ તહઁ સુર બૈઠે કરિ થાના ॥
આવત દેખહિં બિષય બયારી। તે હઠિ દેહી કપાટ ઉઘારી ॥
જબ સો પ્રભંજન ઉર ગૃહઁ જાઈ। તબહિં દીપ બિગ્યાન બુઝાઈ ॥
ગ્રંથિ ન છૂટિ મિટા સો પ્રકાસા। બુદ્ધિ બિકલ ભિ બિષય બતાસા ॥
ઇંદ્રિન્હ સુરન્હ ન ગ્યાન સોહાઈ। બિષય ભોગ પર પ્રીતિ સદાઈ ॥
બિષય સમીર બુદ્ધિ કૃત ભોરી। તેહિ બિધિ દીપ કો બાર બહોરી ॥

દો. તબ ફિરિ જીવ બિબિધ બિધિ પાવિ સંસૃતિ ક્લેસ।
હરિ માયા અતિ દુસ્તર તરિ ન જાઇ બિહગેસ ॥ 118(ક) ॥

કહત કઠિન સમુઝત કઠિન સાધન કઠિન બિબેક।
હોઇ ઘુનાચ્છર ન્યાય જૌં પુનિ પ્રત્યૂહ અનેક ॥ 118(ખ) ॥

ગ્યાન પંથ કૃપાન કૈ ધારા। પરત ખગેસ હોઇ નહિં બારા ॥
જો નિર્બિઘ્ન પંથ નિર્બહી। સો કૈવલ્ય પરમ પદ લહી ॥
અતિ દુર્લભ કૈવલ્ય પરમ પદ। સંત પુરાન નિગમ આગમ બદ ॥
રામ ભજત સોઇ મુકુતિ ગોસાઈ। અનિચ્છિત આવિ બરિઆઈ ॥
જિમિ થલ બિનુ જલ રહિ ન સકાઈ। કોટિ ભાઁતિ કૌ કરૈ ઉપાઈ ॥
તથા મોચ્છ સુખ સુનુ ખગરાઈ। રહિ ન સકિ હરિ ભગતિ બિહાઈ ॥
અસ બિચારિ હરિ ભગત સયાને। મુક્તિ નિરાદર ભગતિ લુભાને ॥
ભગતિ કરત બિનુ જતન પ્રયાસા। સંસૃતિ મૂલ અબિદ્યા નાસા ॥
ભોજન કરિઅ તૃપિતિ હિત લાગી। જિમિ સો અસન પચવૈ જઠરાગી ॥
અસિ હરિભગતિ સુગમ સુખદાઈ। કો અસ મૂઢ઼ ન જાહિ સોહાઈ ॥

દો. સેવક સેબ્ય ભાવ બિનુ ભવ ન તરિઅ ઉરગારિ ॥
ભજહુ રામ પદ પંકજ અસ સિદ્ધાંત બિચારિ ॥ 119(ક) ॥

જો ચેતન કહઁ જ઼ડ઼ કરિ જ઼ડ઼હિ કરિ ચૈતન્ય।
અસ સમર્થ રઘુનાયકહિં ભજહિં જીવ તે ધન્ય ॥ 119(ખ) ॥

કહેઉઁ ગ્યાન સિદ્ધાંત બુઝાઈ। સુનહુ ભગતિ મનિ કૈ પ્રભુતાઈ ॥
રામ ભગતિ ચિંતામનિ સુંદર। બસિ ગરુડ઼ જાકે ઉર અંતર ॥
પરમ પ્રકાસ રૂપ દિન રાતી। નહિં કછુ ચહિઅ દિઆ ઘૃત બાતી ॥
મોહ દરિદ્ર નિકટ નહિં આવા। લોભ બાત નહિં તાહિ બુઝાવા ॥
પ્રબલ અબિદ્યા તમ મિટિ જાઈ। હારહિં સકલ સલભ સમુદાઈ ॥
ખલ કામાદિ નિકટ નહિં જાહીં। બસિ ભગતિ જાકે ઉર માહીમ્ ॥
ગરલ સુધાસમ અરિ હિત હોઈ। તેહિ મનિ બિનુ સુખ પાવ ન કોઈ ॥
બ્યાપહિં માનસ રોગ ન ભારી। જિન્હ કે બસ સબ જીવ દુખારી ॥
રામ ભગતિ મનિ ઉર બસ જાકેં। દુખ લવલેસ ન સપનેહુઁ તાકેમ્ ॥
ચતુર સિરોમનિ તેઇ જગ માહીં। જે મનિ લાગિ સુજતન કરાહીમ્ ॥
સો મનિ જદપિ પ્રગટ જગ અહી। રામ કૃપા બિનુ નહિં કૌ લહી ॥
સુગમ ઉપાય પાઇબે કેરે। નર હતભાગ્ય દેહિં ભટમેરે ॥
પાવન પર્બત બેદ પુરાના। રામ કથા રુચિરાકર નાના ॥
મર્મી સજ્જન સુમતિ કુદારી। ગ્યાન બિરાગ નયન ઉરગારી ॥
ભાવ સહિત ખોજિ જો પ્રાની। પાવ ભગતિ મનિ સબ સુખ ખાની ॥
મોરેં મન પ્રભુ અસ બિસ્વાસા। રામ તે અધિક રામ કર દાસા ॥
રામ સિંધુ ઘન સજ્જન ધીરા। ચંદન તરુ હરિ સંત સમીરા ॥
સબ કર ફલ હરિ ભગતિ સુહાઈ। સો બિનુ સંત ન કાહૂઁ પાઈ ॥
અસ બિચારિ જોઇ કર સતસંગા। રામ ભગતિ તેહિ સુલભ બિહંગા ॥

દો. બ્રહ્મ પયોનિધિ મંદર ગ્યાન સંત સુર આહિં।
કથા સુધા મથિ કાઢ઼હિં ભગતિ મધુરતા જાહિમ્ ॥ 120(ક) ॥

બિરતિ ચર્મ અસિ ગ્યાન મદ લોભ મોહ રિપુ મારિ।
જય પાઇઅ સો હરિ ભગતિ દેખુ ખગેસ બિચારિ ॥ 120(ખ) ॥

પુનિ સપ્રેમ બોલેઉ ખગર્AU। જૌં કૃપાલ મોહિ ઊપર ભ્AU ॥
નાથ મોહિ નિજ સેવક જાની। સપ્ત પ્રસ્ન કહહુ બખાની ॥
પ્રથમહિં કહહુ નાથ મતિધીરા। સબ તે દુર્લભ કવન સરીરા ॥
બડ઼ દુખ કવન કવન સુખ ભારી। સૌ સંછેપહિં કહહુ બિચારી ॥
સંત અસંત મરમ તુમ્હ જાનહુ। તિન્હ કર સહજ સુભાવ બખાનહુ ॥
કવન પુન્ય શ્રુતિ બિદિત બિસાલા। કહહુ કવન અઘ પરમ કરાલા ॥
માનસ રોગ કહહુ સમુઝાઈ। તુમ્હ સર્બગ્ય કૃપા અધિકાઈ ॥
તાત સુનહુ સાદર અતિ પ્રીતી। મૈં સંછેપ કહુઁ યહ નીતી ॥
નર તન સમ નહિં કવનિઉ દેહી। જીવ ચરાચર જાચત તેહી ॥
નરક સ્વર્ગ અપબર્ગ નિસેની। ગ્યાન બિરાગ ભગતિ સુભ દેની ॥
સો તનુ ધરિ હરિ ભજહિં ન જે નર। હોહિં બિષય રત મંદ મંદ તર ॥
કાઁચ કિરિચ બદલેં તે લેહી। કર તે ડારિ પરસ મનિ દેહીમ્ ॥
નહિં દરિદ્ર સમ દુખ જગ માહીં। સંત મિલન સમ સુખ જગ નાહીમ્ ॥
પર ઉપકાર બચન મન કાયા। સંત સહજ સુભાઉ ખગરાયા ॥
સંત સહહિં દુખ પરહિત લાગી। પરદુખ હેતુ અસંત અભાગી ॥
ભૂર્જ તરૂ સમ સંત કૃપાલા। પરહિત નિતિ સહ બિપતિ બિસાલા ॥
સન ઇવ ખલ પર બંધન કરી। ખાલ કઢ઼આઇ બિપતિ સહિ મરી ॥
ખલ બિનુ સ્વારથ પર અપકારી। અહિ મૂષક ઇવ સુનુ ઉરગારી ॥
પર સંપદા બિનાસિ નસાહીં। જિમિ સસિ હતિ હિમ ઉપલ બિલાહીમ્ ॥
દુષ્ટ ઉદય જગ આરતિ હેતૂ। જથા પ્રસિદ્ધ અધમ ગ્રહ કેતૂ ॥
સંત ઉદય સંતત સુખકારી। બિસ્વ સુખદ જિમિ ઇંદુ તમારી ॥
પરમ ધર્મ શ્રુતિ બિદિત અહિંસા। પર નિંદા સમ અઘ ન ગરીસા ॥
હર ગુર નિંદક દાદુર હોઈ। જન્મ સહસ્ર પાવ તન સોઈ ॥
દ્વિજ નિંદક બહુ નરક ભોગકરિ। જગ જનમિ બાયસ સરીર ધરિ ॥
સુર શ્રુતિ નિંદક જે અભિમાની। રૌરવ નરક પરહિં તે પ્રાની ॥
હોહિં ઉલૂક સંત નિંદા રત। મોહ નિસા પ્રિય ગ્યાન ભાનુ ગત ॥
સબ કે નિંદા જે જડ઼ કરહીં। તે ચમગાદુર હોઇ અવતરહીમ્ ॥
સુનહુ તાત અબ માનસ રોગા। જિન્હ તે દુખ પાવહિં સબ લોગા ॥
મોહ સકલ બ્યાધિન્હ કર મૂલા। તિન્હ તે પુનિ ઉપજહિં બહુ સૂલા ॥
કામ બાત કફ લોભ અપારા। ક્રોધ પિત્ત નિત છાતી જારા ॥
પ્રીતિ કરહિં જૌં તીનિઉ ભાઈ। ઉપજિ સન્યપાત દુખદાઈ ॥
બિષય મનોરથ દુર્ગમ નાના। તે સબ સૂલ નામ કો જાના ॥
મમતા દાદુ કંડુ ઇરષાઈ। હરષ બિષાદ ગરહ બહુતાઈ ॥
પર સુખ દેખિ જરનિ સોઇ છી। કુષ્ટ દુષ્ટતા મન કુટિલી ॥
અહંકાર અતિ દુખદ ડમરુઆ। દંભ કપટ મદ માન નેહરુઆ ॥
તૃસ્ના ઉદરબૃદ્ધિ અતિ ભારી। ત્રિબિધ ઈષના તરુન તિજારી ॥
જુગ બિધિ જ્વર મત્સર અબિબેકા। કહઁ લાગિ કહૌં કુરોગ અનેકા ॥

દો. એક બ્યાધિ બસ નર મરહિં એ અસાધિ બહુ બ્યાધિ।
પીડ઼હિં સંતત જીવ કહુઁ સો કિમિ લહૈ સમાધિ ॥ 121(ક) ॥

નેમ ધર્મ આચાર તપ ગ્યાન જગ્ય જપ દાન।
ભેષજ પુનિ કોટિન્હ નહિં રોગ જાહિં હરિજાન ॥ 121(ખ) ॥

એહિ બિધિ સકલ જીવ જગ રોગી। સોક હરષ ભય પ્રીતિ બિયોગી ॥
માનક રોગ કછુક મૈં ગાએ। હહિં સબ કેં લખિ બિરલેન્હ પાએ ॥
જાને તે છીજહિં કછુ પાપી। નાસ ન પાવહિં જન પરિતાપી ॥
બિષય કુપથ્ય પાઇ અંકુરે। મુનિહુ હૃદયઁ કા નર બાપુરે ॥
રામ કૃપાઁ નાસહિ સબ રોગા। જૌં એહિ ભાઁતિ બનૈ સંયોગા ॥
સદગુર બૈદ બચન બિસ્વાસા। સંજમ યહ ન બિષય કૈ આસા ॥
રઘુપતિ ભગતિ સજીવન મૂરી। અનૂપાન શ્રદ્ધા મતિ પૂરી ॥
એહિ બિધિ ભલેહિં સો રોગ નસાહીં। નાહિં ત જતન કોટિ નહિં જાહીમ્ ॥
જાનિઅ તબ મન બિરુજ ગોસાઁઈ। જબ ઉર બલ બિરાગ અધિકાઈ ॥
સુમતિ છુધા બાઢ઼ઇ નિત ની। બિષય આસ દુર્બલતા ગી ॥
બિમલ ગ્યાન જલ જબ સો નહાઈ। તબ રહ રામ ભગતિ ઉર છાઈ ॥
સિવ અજ સુક સનકાદિક નારદ। જે મુનિ બ્રહ્મ બિચાર બિસારદ ॥
સબ કર મત ખગનાયક એહા। કરિઅ રામ પદ પંકજ નેહા ॥
શ્રુતિ પુરાન સબ ગ્રંથ કહાહીં। રઘુપતિ ભગતિ બિના સુખ નાહીમ્ ॥
કમઠ પીઠ જામહિં બરુ બારા। બંધ્યા સુત બરુ કાહુહિ મારા ॥
ફૂલહિં નભ બરુ બહુબિધિ ફૂલા। જીવ ન લહ સુખ હરિ પ્રતિકૂલા ॥
તૃષા જાઇ બરુ મૃગજલ પાના। બરુ જામહિં સસ સીસ બિષાના ॥
અંધકારુ બરુ રબિહિ નસાવૈ। રામ બિમુખ ન જીવ સુખ પાવૈ ॥
હિમ તે અનલ પ્રગટ બરુ હોઈ। બિમુખ રામ સુખ પાવ ન કોઈ ॥
દો0=બારિ મથેં ઘૃત હોઇ બરુ સિકતા તે બરુ તેલ।

બિનુ હરિ ભજન ન ભવ તરિઅ યહ સિદ્ધાંત અપેલ ॥ 122(ક) ॥

મસકહિ કરિ બિંરંચિ પ્રભુ અજહિ મસક તે હીન।
અસ બિચારિ તજિ સંસય રામહિ ભજહિં પ્રબીન ॥ 122(ખ) ॥

શ્લોક- વિનિચ્શ્રિતં વદામિ તે ન અન્યથા વચાંસિ મે।
હરિં નરા ભજંતિ યેઽતિદુસ્તરં તરંતિ તે ॥ 122(ગ) ॥

કહેઉઁ નાથ હરિ ચરિત અનૂપા। બ્યાસ સમાસ સ્વમતિ અનુરુપા ॥
શ્રુતિ સિદ્ધાંત ઇહિ ઉરગારી। રામ ભજિઅ સબ કાજ બિસારી ॥
પ્રભુ રઘુપતિ તજિ સેઇઅ કાહી। મોહિ સે સઠ પર મમતા જાહી ॥
તુમ્હ બિગ્યાનરૂપ નહિં મોહા। નાથ કીન્હિ મો પર અતિ છોહા ॥
પૂછિહુઁ રામ કથા અતિ પાવનિ। સુક સનકાદિ સંભુ મન ભાવનિ ॥
સત સંગતિ દુર્લભ સંસારા। નિમિષ દંડ ભરિ એકુ બારા ॥
દેખુ ગરુડ઼ નિજ હૃદયઁ બિચારી। મૈં રઘુબીર ભજન અધિકારી ॥
સકુનાધમ સબ ભાઁતિ અપાવન। પ્રભુ મોહિ કીન્હ બિદિત જગ પાવન ॥

દો. આજુ ધન્ય મૈં ધન્ય અતિ જદ્યપિ સબ બિધિ હીન।
નિજ જન જાનિ રામ મોહિ સંત સમાગમ દીન ॥ 123(ક) ॥

નાથ જથામતિ ભાષેઉઁ રાખેઉઁ નહિં કછુ ગોઇ।
ચરિત સિંધુ રઘુનાયક થાહ કિ પાવિ કોઇ ॥ 123 ॥

સુમિરિ રામ કે ગુન ગન નાના। પુનિ પુનિ હરષ ભુસુંડિ સુજાના ॥
મહિમા નિગમ નેતિ કરિ ગાઈ। અતુલિત બલ પ્રતાપ પ્રભુતાઈ ॥
સિવ અજ પૂજ્ય ચરન રઘુરાઈ। મો પર કૃપા પરમ મૃદુલાઈ ॥
અસ સુભાઉ કહુઁ સુનુઁ ન દેખુઁ। કેહિ ખગેસ રઘુપતિ સમ લેખુઁ ॥
સાધક સિદ્ધ બિમુક્ત ઉદાસી। કબિ કોબિદ કૃતગ્ય સંન્યાસી ॥
જોગી સૂર સુતાપસ ગ્યાની। ધર્મ નિરત પંડિત બિગ્યાની ॥
તરહિં ન બિનુ સીઁ મમ સ્વામી। રામ નમામિ નમામિ નમામી ॥
સરન ગેઁ મો સે અઘ રાસી। હોહિં સુદ્ધ નમામિ અબિનાસી ॥

દો. જાસુ નામ ભવ ભેષજ હરન ઘોર ત્રય સૂલ।
સો કૃપાલુ મોહિ તો પર સદા રહુ અનુકૂલ ॥ 124(ક) ॥

સુનિ ભુસુંડિ કે બચન સુભ દેખિ રામ પદ નેહ।
બોલેઉ પ્રેમ સહિત ગિરા ગરુડ઼ બિગત સંદેહ ॥ 124(ખ) ॥

મૈ કૃત્કૃત્ય ભયુઁ તવ બાની। સુનિ રઘુબીર ભગતિ રસ સાની ॥
રામ ચરન નૂતન રતિ ભી। માયા જનિત બિપતિ સબ ગી ॥
મોહ જલધિ બોહિત તુમ્હ ભે। મો કહઁ નાથ બિબિધ સુખ દે ॥
મો પહિં હોઇ ન પ્રતિ ઉપકારા। બંદુઁ તવ પદ બારહિં બારા ॥
પૂરન કામ રામ અનુરાગી। તુમ્હ સમ તાત ન કૌ બડ઼ભાગી ॥
સંત બિટપ સરિતા ગિરિ ધરની। પર હિત હેતુ સબન્હ કૈ કરની ॥
સંત હૃદય નવનીત સમાના। કહા કબિન્હ પરિ કહૈ ન જાના ॥
નિજ પરિતાપ દ્રવિ નવનીતા। પર દુખ દ્રવહિં સંત સુપુનીતા ॥
જીવન જન્મ સુફલ મમ ભયૂ। તવ પ્રસાદ સંસય સબ ગયૂ ॥
જાનેહુ સદા મોહિ નિજ કિંકર। પુનિ પુનિ ઉમા કહિ બિહંગબર ॥

દો. તાસુ ચરન સિરુ નાઇ કરિ પ્રેમ સહિત મતિધીર।
ગયુ ગરુડ઼ બૈકુંઠ તબ હૃદયઁ રાખિ રઘુબીર ॥ 125(ક) ॥

ગિરિજા સંત સમાગમ સમ ન લાભ કછુ આન।
બિનુ હરિ કૃપા ન હોઇ સો ગાવહિં બેદ પુરાન ॥ 125(ખ) ॥

કહેઉઁ પરમ પુનીત ઇતિહાસા। સુનત શ્રવન છૂટહિં ભવ પાસા ॥
પ્રનત કલ્પતરુ કરુના પુંજા। ઉપજિ પ્રીતિ રામ પદ કંજા ॥
મન ક્રમ બચન જનિત અઘ જાઈ। સુનહિં જે કથા શ્રવન મન લાઈ ॥
તીર્થાટન સાધન સમુદાઈ। જોગ બિરાગ ગ્યાન નિપુનાઈ ॥
નાના કર્મ ધર્મ બ્રત દાના। સંજમ દમ જપ તપ મખ નાના ॥
ભૂત દયા દ્વિજ ગુર સેવકાઈ। બિદ્યા બિનય બિબેક બડ઼આઈ ॥
જહઁ લગિ સાધન બેદ બખાની। સબ કર ફલ હરિ ભગતિ ભવાની ॥
સો રઘુનાથ ભગતિ શ્રુતિ ગાઈ। રામ કૃપાઁ કાહૂઁ એક પાઈ ॥

દો. મુનિ દુર્લભ હરિ ભગતિ નર પાવહિં બિનહિં પ્રયાસ।
જે યહ કથા નિરંતર સુનહિં માનિ બિસ્વાસ ॥ 126 ॥

સોઇ સર્બગ્ય ગુની સોઇ ગ્યાતા। સોઇ મહિ મંડિત પંડિત દાતા ॥
ધર્મ પરાયન સોઇ કુલ ત્રાતા। રામ ચરન જા કર મન રાતા ॥
નીતિ નિપુન સોઇ પરમ સયાના। શ્રુતિ સિદ્ધાંત નીક તેહિં જાના ॥
સોઇ કબિ કોબિદ સોઇ રનધીરા। જો છલ છાડ઼ઇ ભજિ રઘુબીરા ॥
ધન્ય દેસ સો જહઁ સુરસરી। ધન્ય નારિ પતિબ્રત અનુસરી ॥
ધન્ય સો ભૂપુ નીતિ જો કરી। ધન્ય સો દ્વિજ નિજ ધર્મ ન ટરી ॥
સો ધન ધન્ય પ્રથમ ગતિ જાકી। ધન્ય પુન્ય રત મતિ સોઇ પાકી ॥
ધન્ય ઘરી સોઇ જબ સતસંગા। ધન્ય જન્મ દ્વિજ ભગતિ અભંગા ॥

દો. સો કુલ ધન્ય ઉમા સુનુ જગત પૂજ્ય સુપુનીત।
શ્રીરઘુબીર પરાયન જેહિં નર ઉપજ બિનીત ॥ 127 ॥

મતિ અનુરૂપ કથા મૈં ભાષી। જદ્યપિ પ્રથમ ગુપ્ત કરિ રાખી ॥
તવ મન પ્રીતિ દેખિ અધિકાઈ। તબ મૈં રઘુપતિ કથા સુનાઈ ॥
યહ ન કહિઅ સઠહી હઠસીલહિ। જો મન લાઇ ન સુન હરિ લીલહિ ॥
કહિઅ ન લોભિહિ ક્રોધહિ કામિહિ। જો ન ભજિ સચરાચર સ્વામિહિ ॥
દ્વિજ દ્રોહિહિ ન સુનાઇઅ કબહૂઁ। સુરપતિ સરિસ હોઇ નૃપ જબહૂઁ ॥
રામ કથા કે તેઇ અધિકારી। જિન્હ કેં સતસંગતિ અતિ પ્યારી ॥
ગુર પદ પ્રીતિ નીતિ રત જેઈ। દ્વિજ સેવક અધિકારી તેઈ ॥
તા કહઁ યહ બિસેષ સુખદાઈ। જાહિ પ્રાનપ્રિય શ્રીરઘુરાઈ ॥

દો. રામ ચરન રતિ જો ચહ અથવા પદ નિર્બાન।
ભાવ સહિત સો યહ કથા કરુ શ્રવન પુટ પાન ॥ 128 ॥

રામ કથા ગિરિજા મૈં બરની। કલિ મલ સમનિ મનોમલ હરની ॥
સંસૃતિ રોગ સજીવન મૂરી। રામ કથા ગાવહિં શ્રુતિ સૂરી ॥
એહિ મહઁ રુચિર સપ્ત સોપાના। રઘુપતિ ભગતિ કેર પંથાના ॥
અતિ હરિ કૃપા જાહિ પર હોઈ। પાઉઁ દેઇ એહિં મારગ સોઈ ॥
મન કામના સિદ્ધિ નર પાવા। જે યહ કથા કપટ તજિ ગાવા ॥
કહહિં સુનહિં અનુમોદન કરહીં। તે ગોપદ ઇવ ભવનિધિ તરહીમ્ ॥
સુનિ સબ કથા હૃદયઁ અતિ ભાઈ। ગિરિજા બોલી ગિરા સુહાઈ ॥
નાથ કૃપાઁ મમ ગત સંદેહા। રામ ચરન ઉપજેઉ નવ નેહા ॥

દો. મૈં કૃતકૃત્ય ભિઉઁ અબ તવ પ્રસાદ બિસ્વેસ।
ઉપજી રામ ભગતિ દૃઢ઼ બીતે સકલ કલેસ ॥ 129 ॥

યહ સુભ સંભુ ઉમા સંબાદા। સુખ સંપાદન સમન બિષાદા ॥
ભવ ભંજન ગંજન સંદેહા। જન રંજન સજ્જન પ્રિય એહા ॥
રામ ઉપાસક જે જગ માહીં। એહિ સમ પ્રિય તિન્હ કે કછુ નાહીમ્ ॥
રઘુપતિ કૃપાઁ જથામતિ ગાવા। મૈં યહ પાવન ચરિત સુહાવા ॥
એહિં કલિકાલ ન સાધન દૂજા। જોગ જગ્ય જપ તપ બ્રત પૂજા ॥
રામહિ સુમિરિઅ ગાઇઅ રામહિ। સંતત સુનિઅ રામ ગુન ગ્રામહિ ॥
જાસુ પતિત પાવન બડ઼ બાના। ગાવહિં કબિ શ્રુતિ સંત પુરાના ॥
તાહિ ભજહિ મન તજિ કુટિલાઈ। રામ ભજેં ગતિ કેહિં નહિં પાઈ ॥

છં. પાઈ ન કેહિં ગતિ પતિત પાવન રામ ભજિ સુનુ સઠ મના।
ગનિકા અજામિલ બ્યાધ ગીધ ગજાદિ ખલ તારે ઘના ॥
આભીર જમન કિરાત ખસ સ્વપચાદિ અતિ અઘરૂપ જે।
કહિ નામ બારક તેપિ પાવન હોહિં રામ નમામિ તે ॥ 1 ॥

રઘુબંસ ભૂષન ચરિત યહ નર કહહિં સુનહિં જે ગાવહીં।
કલિ મલ મનોમલ ધોઇ બિનુ શ્રમ રામ ધામ સિધાવહીમ્ ॥
સત પંચ ચૌપાઈં મનોહર જાનિ જો નર ઉર ધરૈ।
દારુન અબિદ્યા પંચ જનિત બિકાર શ્રીરઘુબર હરૈ ॥ 2 ॥

સુંદર સુજાન કૃપા નિધાન અનાથ પર કર પ્રીતિ જો।
સો એક રામ અકામ હિત નિર્બાનપ્રદ સમ આન કો ॥
જાકી કૃપા લવલેસ તે મતિમંદ તુલસીદાસહૂઁ।
પાયો પરમ બિશ્રામુ રામ સમાન પ્રભુ નાહીં કહૂઁ ॥ 3 ॥

દો. મો સમ દીન ન દીન હિત તુમ્હ સમાન રઘુબીર।
અસ બિચારિ રઘુબંસ મનિ હરહુ બિષમ ભવ ભીર ॥ 130(ક) ॥

કામિહિ નારિ પિઆરિ જિમિ લોભહિ પ્રિય જિમિ દામ।
તિમિ રઘુનાથ નિરંતર પ્રિય લાગહુ મોહિ રામ ॥ 130(ખ) ॥

શ્લોક-યત્પૂર્વ પ્રભુણા કૃતં સુકવિના શ્રીશંભુના દુર્ગમં
શ્રીમદ્રામપદાબ્જભક્તિમનિશં પ્રાપ્ત્યૈ તુ રામાયણમ્।
મત્વા તદ્રઘુનાથમનિરતં સ્વાંતસ્તમઃશાંતયે
ભાષાબદ્ધમિદં ચકાર તુલસીદાસસ્તથા માનસમ્ ॥ 1 ॥

પુણ્યં પાપહરં સદા શિવકરં વિજ્ઞાનભક્તિપ્રદં
માયામોહમલાપહં સુવિમલં પ્રેમાંબુપૂરં શુભમ્।
શ્રીમદ્રામચરિત્રમાનસમિદં ભક્ત્યાવગાહંતિ યે
તે સંસારપતંગઘોરકિરણૈર્દહ્યંતિ નો માનવાઃ ॥ 2 ॥

માસપારાયણ, તીસવાઁ વિશ્રામ
નવાન્હપારાયણ, નવાઁ વિશ્રામ
———
ઇતિ શ્રીમદ્રામચરિતમાનસે સકલકલિકલુષવિધ્વંસને
સપ્તમઃ સોપાનઃ સમાપ્તઃ।
(ઉત્તરકાંડ સમાપ્ત)
——–
આરતિ શ્રીરામાયનજી કી। કીરતિ કલિત લલિત સિય પી કી ॥
ગાવત બ્રહ્માદિક મુનિ નારદ। બાલમીક બિગ્યાન બિસારદ।
સુક સનકાદિ સેષ અરુ સારદ। બરનિ પવનસુત કીરતિ નીકી ॥ 1 ॥

ગાવત બેદ પુરાન અષ્ટદસ। છો સાસ્ત્ર સબ ગ્રંથન કો રસ।
મુનિ જન ધન સંતન કો સરબસ। સાર અંસ સંમત સબહી કી ॥ 2 ॥

ગાવત સંતત સંભુ ભવાની। અરુ ઘટસંભવ મુનિ બિગ્યાની।
બ્યાસ આદિ કબિબર્જ બખાની। કાગભુસુંડિ ગરુડ કે હી કી ॥ 3 ॥

કલિમલ હરનિ બિષય રસ ફીકી। સુભગ સિંગાર મુક્તિ જુબતી કી।
દલન રોગ ભવ મૂરિ અમી કી। તાત માત સબ બિધિ તુલસી કી ॥ 4 ॥