શ્રી રામ ચરિત માનસ – લંકાકાંડ

શ્રી ગણેશાય નમઃ
શ્રી જાનકીવલ્લભો વિજયતે
શ્રી રામચરિતમાનસ
ષષ્ઠ સોપાન (લંકાકાંડ)

રામં કામારિસેવ્યં ભવભયહરણં કાલમત્તેભસિંહં
યોગીંદ્રં જ્ઞાનગમ્યં ગુણનિધિમજિતં નિર્ગુણં નિર્વિકારમ્।
માયાતીતં સુરેશં ખલવધનિરતં બ્રહ્મવૃંદૈકદેવં
વંદે કંદાવદાતં સરસિજનયનં દેવમુર્વીશરૂપમ્ ॥ 1 ॥

શંખેંદ્વાભમતીવસુંદરતનું શાર્દૂલચર્માંબરં
કાલવ્યાલકરાલભૂષણધરં ગંગાશશાંકપ્રિયમ્।
કાશીશં કલિકલ્મષૌઘશમનં કલ્યાણકલ્પદ્રુમં
નૌમીડ્યં ગિરિજાપતિં ગુણનિધિં કંદર્પહં શંકરમ્ ॥ 2 ॥

યો દદાતિ સતાં શંભુઃ કૈવલ્યમપિ દુર્લભમ્।
ખલાનાં દંડકૃદ્યોઽસૌ શંકરઃ શં તનોતુ મે ॥ 3 ॥

દો. લવ નિમેષ પરમાનુ જુગ બરષ કલપ સર ચંડ।
ભજસિ ન મન તેહિ રામ કો કાલુ જાસુ કોદંડ ॥

સો. સિંધુ બચન સુનિ રામ સચિવ બોલિ પ્રભુ અસ કહેઉ।
અબ બિલંબુ કેહિ કામ કરહુ સેતુ ઉતરૈ કટકુ ॥
સુનહુ ભાનુકુલ કેતુ જામવંત કર જોરિ કહ।
નાથ નામ તવ સેતુ નર ચઢ઼ઇ ભવ સાગર તરિહિમ્ ॥
યહ લઘુ જલધિ તરત કતિ બારા। અસ સુનિ પુનિ કહ પવનકુમારા ॥
પ્રભુ પ્રતાપ બડ઼વાનલ ભારી। સોષેઉ પ્રથમ પયોનિધિ બારી ॥
તબ રિપુ નારી રુદન જલ ધારા। ભરેઉ બહોરિ ભયુ તેહિં ખારા ॥
સુનિ અતિ ઉકુતિ પવનસુત કેરી। હરષે કપિ રઘુપતિ તન હેરી ॥
જામવંત બોલે દૌ ભાઈ। નલ નીલહિ સબ કથા સુનાઈ ॥
રામ પ્રતાપ સુમિરિ મન માહીં। કરહુ સેતુ પ્રયાસ કછુ નાહીમ્ ॥
બોલિ લિએ કપિ નિકર બહોરી। સકલ સુનહુ બિનતી કછુ મોરી ॥
રામ ચરન પંકજ ઉર ધરહૂ। કૌતુક એક ભાલુ કપિ કરહૂ ॥
ધાવહુ મર્કટ બિકટ બરૂથા। આનહુ બિટપ ગિરિન્હ કે જૂથા ॥
સુનિ કપિ ભાલુ ચલે કરિ હૂહા। જય રઘુબીર પ્રતાપ સમૂહા ॥

દો. અતિ ઉતંગ ગિરિ પાદપ લીલહિં લેહિં ઉઠાઇ।
આનિ દેહિં નલ નીલહિ રચહિં તે સેતુ બનાઇ ॥ 1 ॥

સૈલ બિસાલ આનિ કપિ દેહીં। કંદુક ઇવ નલ નીલ તે લેહીમ્ ॥
દેખિ સેતુ અતિ સુંદર રચના। બિહસિ કૃપાનિધિ બોલે બચના ॥
પરમ રમ્ય ઉત્તમ યહ ધરની। મહિમા અમિત જાઇ નહિં બરની ॥
કરિહુઁ ઇહાઁ સંભુ થાપના। મોરે હૃદયઁ પરમ કલપના ॥
સુનિ કપીસ બહુ દૂત પઠાએ। મુનિબર સકલ બોલિ લૈ આએ ॥
લિંગ થાપિ બિધિવત કરિ પૂજા। સિવ સમાન પ્રિય મોહિ ન દૂજા ॥
સિવ દ્રોહી મમ ભગત કહાવા। સો નર સપનેહુઁ મોહિ ન પાવા ॥
સંકર બિમુખ ભગતિ ચહ મોરી। સો નારકી મૂઢ઼ મતિ થોરી ॥

દો. સંકર પ્રિય મમ દ્રોહી સિવ દ્રોહી મમ દાસ।
તે નર કરહિ કલપ ભરિ ધોર નરક મહુઁ બાસ ॥ 2 ॥

જે રામેસ્વર દરસનુ કરિહહિં। તે તનુ તજિ મમ લોક સિધરિહહિમ્ ॥
જો ગંગાજલુ આનિ ચઢ઼આઇહિ। સો સાજુજ્ય મુક્તિ નર પાઇહિ ॥
હોઇ અકામ જો છલ તજિ સેઇહિ। ભગતિ મોરિ તેહિ સંકર દેઇહિ ॥
મમ કૃત સેતુ જો દરસનુ કરિહી। સો બિનુ શ્રમ ભવસાગર તરિહી ॥
રામ બચન સબ કે જિય ભાએ। મુનિબર નિજ નિજ આશ્રમ આએ ॥
ગિરિજા રઘુપતિ કૈ યહ રીતી। સંતત કરહિં પ્રનત પર પ્રીતી ॥
બાઁધા સેતુ નીલ નલ નાગર। રામ કૃપાઁ જસુ ભયુ ઉજાગર ॥
બૂડ઼હિં આનહિ બોરહિં જેઈ। ભે ઉપલ બોહિત સમ તેઈ ॥
મહિમા યહ ન જલધિ કિ બરની। પાહન ગુન ન કપિન્હ કિ કરની ॥
દો0=શ્રી રઘુબીર પ્રતાપ તે સિંધુ તરે પાષાન।

તે મતિમંદ જે રામ તજિ ભજહિં જાઇ પ્રભુ આન ॥ 3 ॥

બાઁધિ સેતુ અતિ સુદૃઢ઼ બનાવા। દેખિ કૃપાનિધિ કે મન ભાવા ॥
ચલી સેન કછુ બરનિ ન જાઈ। ગર્જહિં મર્કટ ભટ સમુદાઈ ॥
સેતુબંધ ઢિગ ચઢ઼ઇ રઘુરાઈ। ચિતવ કૃપાલ સિંધુ બહુતાઈ ॥
દેખન કહુઁ પ્રભુ કરુના કંદા। પ્રગટ ભે સબ જલચર બૃંદા ॥
મકર નક્ર નાના ઝષ બ્યાલા। સત જોજન તન પરમ બિસાલા ॥
ઐસેઉ એક તિન્હહિ જે ખાહીં। એકન્હ કેં ડર તેપિ ડેરાહીમ્ ॥
પ્રભુહિ બિલોકહિં ટરહિં ન ટારે। મન હરષિત સબ ભે સુખારે ॥
તિન્હ કી ઓટ ન દેખિઅ બારી। મગન ભે હરિ રૂપ નિહારી ॥
ચલા કટકુ પ્રભુ આયસુ પાઈ। કો કહિ સક કપિ દલ બિપુલાઈ ॥

દો. સેતુબંધ ભિ ભીર અતિ કપિ નભ પંથ ઉડ઼આહિં।
અપર જલચરન્હિ ઊપર ચઢ઼ઇ ચઢ઼ઇ પારહિ જાહિમ્ ॥ 4 ॥

અસ કૌતુક બિલોકિ દ્વૌ ભાઈ। બિહઁસિ ચલે કૃપાલ રઘુરાઈ ॥
સેન સહિત ઉતરે રઘુબીરા। કહિ ન જાઇ કપિ જૂથપ ભીરા ॥
સિંધુ પાર પ્રભુ ડેરા કીન્હા। સકલ કપિન્હ કહુઁ આયસુ દીન્હા ॥
ખાહુ જાઇ ફલ મૂલ સુહાએ। સુનત ભાલુ કપિ જહઁ તહઁ ધાએ ॥
સબ તરુ ફરે રામ હિત લાગી। રિતુ અરુ કુરિતુ કાલ ગતિ ત્યાગી ॥
ખાહિં મધુર ફલ બટપ હલાવહિં। લંકા સન્મુખ સિખર ચલાવહિમ્ ॥
જહઁ કહુઁ ફિરત નિસાચર પાવહિં। ઘેરિ સકલ બહુ નાચ નચાવહિમ્ ॥
દસનન્હિ કાટિ નાસિકા કાના। કહિ પ્રભુ સુજસુ દેહિં તબ જાના ॥
જિન્હ કર નાસા કાન નિપાતા। તિન્હ રાવનહિ કહી સબ બાતા ॥
સુનત શ્રવન બારિધિ બંધાના। દસ મુખ બોલિ ઉઠા અકુલાના ॥

દો. બાંધ્યો બનનિધિ નીરનિધિ જલધિ સિંધુ બારીસ।
સત્ય તોયનિધિ કંપતિ ઉદધિ પયોધિ નદીસ ॥ 5 ॥

નિજ બિકલતા બિચારિ બહોરી। બિહઁસિ ગયુ ગ્રહ કરિ ભય ભોરી ॥
મંદોદરીં સુન્યો પ્રભુ આયો। કૌતુકહીં પાથોધિ બઁધાયો ॥
કર ગહિ પતિહિ ભવન નિજ આની। બોલી પરમ મનોહર બાની ॥
ચરન નાઇ સિરુ અંચલુ રોપા। સુનહુ બચન પિય પરિહરિ કોપા ॥
નાથ બયરુ કીજે તાહી સોં। બુધિ બલ સકિઅ જીતિ જાહી સોમ્ ॥
તુમ્હહિ રઘુપતિહિ અંતર કૈસા। ખલુ ખદ્યોત દિનકરહિ જૈસા ॥
અતિબલ મધુ કૈટભ જેહિં મારે। મહાબીર દિતિસુત સંઘારે ॥
જેહિં બલિ બાઁધિ સહજભુજ મારા। સોઇ અવતરેઉ હરન મહિ ભારા ॥
તાસુ બિરોધ ન કીજિઅ નાથા। કાલ કરમ જિવ જાકેં હાથા ॥

દો. રામહિ સૌપિ જાનકી નાઇ કમલ પદ માથ।
સુત કહુઁ રાજ સમર્પિ બન જાઇ ભજિઅ રઘુનાથ ॥ 6 ॥

નાથ દીનદયાલ રઘુરાઈ। બાઘુ સનમુખ ગેઁ ન ખાઈ ॥
ચાહિઅ કરન સો સબ કરિ બીતે। તુમ્હ સુર અસુર ચરાચર જીતે ॥
સંત કહહિં અસિ નીતિ દસાનન। ચૌથેંપન જાઇહિ નૃપ કાનન ॥
તાસુ ભજન કીજિઅ તહઁ ભર્તા। જો કર્તા પાલક સંહર્તા ॥
સોઇ રઘુવીર પ્રનત અનુરાગી। ભજહુ નાથ મમતા સબ ત્યાગી ॥
મુનિબર જતનુ કરહિં જેહિ લાગી। ભૂપ રાજુ તજિ હોહિં બિરાગી ॥
સોઇ કોસલધીસ રઘુરાયા। આયુ કરન તોહિ પર દાયા ॥
જૌં પિય માનહુ મોર સિખાવન। સુજસુ હોઇ તિહુઁ પુર અતિ પાવન ॥

દો. અસ કહિ નયન નીર ભરિ ગહિ પદ કંપિત ગાત।
નાથ ભજહુ રઘુનાથહિ અચલ હોઇ અહિવાત ॥ 7 ॥

તબ રાવન મયસુતા ઉઠાઈ। કહૈ લાગ ખલ નિજ પ્રભુતાઈ ॥
સુનુ તૈ પ્રિયા બૃથા ભય માના। જગ જોધા કો મોહિ સમાના ॥
બરુન કુબેર પવન જમ કાલા। ભુજ બલ જિતેઉઁ સકલ દિગપાલા ॥
દેવ દનુજ નર સબ બસ મોરેં। કવન હેતુ ઉપજા ભય તોરેમ્ ॥
નાના બિધિ તેહિ કહેસિ બુઝાઈ। સભાઁ બહોરિ બૈઠ સો જાઈ ॥
મંદોદરીં હૃદયઁ અસ જાના। કાલ બસ્ય ઉપજા અભિમાના ॥
સભાઁ આઇ મંત્રિન્હ તેંહિ બૂઝા। કરબ કવન બિધિ રિપુ સૈં જૂઝા ॥
કહહિં સચિવ સુનુ નિસિચર નાહા। બાર બાર પ્રભુ પૂછહુ કાહા ॥
કહહુ કવન ભય કરિઅ બિચારા। નર કપિ ભાલુ અહાર હમારા ॥

દો. સબ કે બચન શ્રવન સુનિ કહ પ્રહસ્ત કર જોરિ।
નિતિ બિરોધ ન કરિઅ પ્રભુ મત્રિંન્હ મતિ અતિ થોરિ ॥ 8 ॥

કહહિં સચિવ સઠ ઠકુરસોહાતી। નાથ ન પૂર આવ એહિ ભાઁતી ॥
બારિધિ નાઘિ એક કપિ આવા। તાસુ ચરિત મન મહુઁ સબુ ગાવા ॥
છુધા ન રહી તુમ્હહિ તબ કાહૂ। જારત નગરુ કસ ન ધરિ ખાહૂ ॥
સુનત નીક આગેં દુખ પાવા। સચિવન અસ મત પ્રભુહિ સુનાવા ॥
જેહિં બારીસ બઁધાયુ હેલા। ઉતરેઉ સેન સમેત સુબેલા ॥
સો ભનુ મનુજ ખાબ હમ ભાઈ। બચન કહહિં સબ ગાલ ફુલાઈ ॥
તાત બચન મમ સુનુ અતિ આદર। જનિ મન ગુનહુ મોહિ કરિ કાદર ॥
પ્રિય બાની જે સુનહિં જે કહહીં। ઐસે નર નિકાય જગ અહહીમ્ ॥
બચન પરમ હિત સુનત કઠોરે। સુનહિં જે કહહિં તે નર પ્રભુ થોરે ॥
પ્રથમ બસીઠ પઠુ સુનુ નીતી। સીતા દેઇ કરહુ પુનિ પ્રીતી ॥

દો. નારિ પાઇ ફિરિ જાહિં જૌં તૌ ન બઢ઼આઇઅ રારિ।
નાહિં ત સન્મુખ સમર મહિ તાત કરિઅ હઠિ મારિ ॥ 9 ॥

યહ મત જૌં માનહુ પ્રભુ મોરા। ઉભય પ્રકાર સુજસુ જગ તોરા ॥
સુત સન કહ દસકંઠ રિસાઈ। અસિ મતિ સઠ કેહિં તોહિ સિખાઈ ॥
અબહીં તે ઉર સંસય હોઈ। બેનુમૂલ સુત ભયહુ ઘમોઈ ॥
સુનિ પિતુ ગિરા પરુષ અતિ ઘોરા। ચલા ભવન કહિ બચન કઠોરા ॥
હિત મત તોહિ ન લાગત કૈસેં। કાલ બિબસ કહુઁ ભેષજ જૈસેમ્ ॥
સંધ્યા સમય જાનિ દસસીસા। ભવન ચલેઉ નિરખત ભુજ બીસા ॥
લંકા સિખર ઉપર આગારા। અતિ બિચિત્ર તહઁ હોઇ અખારા ॥
બૈઠ જાઇ તેહી મંદિર રાવન। લાગે કિંનર ગુન ગન ગાવન ॥
બાજહિં તાલ પખાઉજ બીના। નૃત્ય કરહિં અપછરા પ્રબીના ॥

દો. સુનાસીર સત સરિસ સો સંતત કરિ બિલાસ।
પરમ પ્રબલ રિપુ સીસ પર તદ્યપિ સોચ ન ત્રાસ ॥ 10 ॥

ઇહાઁ સુબેલ સૈલ રઘુબીરા। ઉતરે સેન સહિત અતિ ભીરા ॥
સિખર એક ઉતંગ અતિ દેખી। પરમ રમ્ય સમ સુભ્ર બિસેષી ॥
તહઁ તરુ કિસલય સુમન સુહાએ। લછિમન રચિ નિજ હાથ ડસાએ ॥
તા પર રૂચિર મૃદુલ મૃગછાલા। તેહીં આસાન આસીન કૃપાલા ॥
પ્રભુ કૃત સીસ કપીસ ઉછંગા। બામ દહિન દિસિ ચાપ નિષંગા ॥
દુહુઁ કર કમલ સુધારત બાના। કહ લંકેસ મંત્ર લગિ કાના ॥
બડ઼ભાગી અંગદ હનુમાના। ચરન કમલ ચાપત બિધિ નાના ॥
પ્રભુ પાછેં લછિમન બીરાસન। કટિ નિષંગ કર બાન સરાસન ॥

દો. એહિ બિધિ કૃપા રૂપ ગુન ધામ રામુ આસીન।
ધન્ય તે નર એહિં ધ્યાન જે રહત સદા લયલીન ॥ 11(ક) ॥

પૂરબ દિસા બિલોકિ પ્રભુ દેખા ઉદિત મંયક।
કહત સબહિ દેખહુ સસિહિ મૃગપતિ સરિસ અસંક ॥ 11(ખ) ॥

પૂરબ દિસિ ગિરિગુહા નિવાસી। પરમ પ્રતાપ તેજ બલ રાસી ॥
મત્ત નાગ તમ કુંભ બિદારી। સસિ કેસરી ગગન બન ચારી ॥
બિથુરે નભ મુકુતાહલ તારા। નિસિ સુંદરી કેર સિંગારા ॥
કહ પ્રભુ સસિ મહુઁ મેચકતાઈ। કહહુ કાહ નિજ નિજ મતિ ભાઈ ॥
કહ સુગ઼ઈવ સુનહુ રઘુરાઈ। સસિ મહુઁ પ્રગટ ભૂમિ કૈ ઝાઁઈ ॥
મારેઉ રાહુ સસિહિ કહ કોઈ। ઉર મહઁ પરી સ્યામતા સોઈ ॥
કૌ કહ જબ બિધિ રતિ મુખ કીન્હા। સાર ભાગ સસિ કર હરિ લીન્હા ॥
છિદ્ર સો પ્રગટ ઇંદુ ઉર માહીં। તેહિ મગ દેખિઅ નભ પરિછાહીમ્ ॥
પ્રભુ કહ ગરલ બંધુ સસિ કેરા। અતિ પ્રિય નિજ ઉર દીન્હ બસેરા ॥
બિષ સંજુત કર નિકર પસારી। જારત બિરહવંત નર નારી ॥

દો. કહ હનુમંત સુનહુ પ્રભુ સસિ તુમ્હારા પ્રિય દાસ।
તવ મૂરતિ બિધુ ઉર બસતિ સોઇ સ્યામતા અભાસ ॥ 12(ક) ॥

નવાન્હપારાયણ ॥ સાતવાઁ વિશ્રામ
પવન તનય કે બચન સુનિ બિહઁસે રામુ સુજાન।
દચ્છિન દિસિ અવલોકિ પ્રભુ બોલે કૃપા નિધાન ॥ 12(ખ) ॥

દેખુ બિભીષન દચ્છિન આસા। ઘન ઘંમડ દામિનિ બિલાસા ॥
મધુર મધુર ગરજિ ઘન ઘોરા। હોઇ બૃષ્ટિ જનિ ઉપલ કઠોરા ॥
કહત બિભીષન સુનહુ કૃપાલા। હોઇ ન તડ઼ઇત ન બારિદ માલા ॥
લંકા સિખર ઉપર આગારા। તહઁ દસકંઘર દેખ અખારા ॥
છત્ર મેઘડંબર સિર ધારી। સોઇ જનુ જલદ ઘટા અતિ કારી ॥
મંદોદરી શ્રવન તાટંકા। સોઇ પ્રભુ જનુ દામિની દમંકા ॥
બાજહિં તાલ મૃદંગ અનૂપા। સોઇ રવ મધુર સુનહુ સુરભૂપા ॥
પ્રભુ મુસુકાન સમુઝિ અભિમાના। ચાપ ચઢ઼આઇ બાન સંધાના ॥

દો. છત્ર મુકુટ તાટંક તબ હતે એકહીં બાન।
સબકેં દેખત મહિ પરે મરમુ ન કોઊ જાન ॥ 13(ક) ॥

અસ કૌતુક કરિ રામ સર પ્રબિસેઉ આઇ નિષંગ।
રાવન સભા સસંક સબ દેખિ મહા રસભંગ ॥ 13(ખ) ॥

કંપ ન ભૂમિ ન મરુત બિસેષા। અસ્ત્ર સસ્ત્ર કછુ નયન ન દેખા ॥
સોચહિં સબ નિજ હૃદય મઝારી। અસગુન ભયુ ભયંકર ભારી ॥
દસમુખ દેખિ સભા ભય પાઈ। બિહસિ બચન કહ જુગુતિ બનાઈ ॥
સિરુ ગિરે સંતત સુભ જાહી। મુકુટ પરે કસ અસગુન તાહી ॥
સયન કરહુ નિજ નિજ ગૃહ જાઈ। ગવને ભવન સકલ સિર નાઈ ॥
મંદોદરી સોચ ઉર બસેઊ। જબ તે શ્રવનપૂર મહિ ખસેઊ ॥
સજલ નયન કહ જુગ કર જોરી। સુનહુ પ્રાનપતિ બિનતી મોરી ॥
કંત રામ બિરોધ પરિહરહૂ। જાનિ મનુજ જનિ હઠ મન ધરહૂ ॥

દો. બિસ્વરુપ રઘુબંસ મનિ કરહુ બચન બિસ્વાસુ।
લોક કલ્પના બેદ કર અંગ અંગ પ્રતિ જાસુ ॥ 14 ॥

પદ પાતાલ સીસ અજ ધામા। અપર લોક અઁગ અઁગ બિશ્રામા ॥
ભૃકુટિ બિલાસ ભયંકર કાલા। નયન દિવાકર કચ ઘન માલા ॥
જાસુ ઘ્રાન અસ્વિનીકુમારા। નિસિ અરુ દિવસ નિમેષ અપારા ॥
શ્રવન દિસા દસ બેદ બખાની। મારુત સ્વાસ નિગમ નિજ બાની ॥
અધર લોભ જમ દસન કરાલા। માયા હાસ બાહુ દિગપાલા ॥
આનન અનલ અંબુપતિ જીહા। ઉતપતિ પાલન પ્રલય સમીહા ॥
રોમ રાજિ અષ્ટાદસ ભારા। અસ્થિ સૈલ સરિતા નસ જારા ॥
ઉદર ઉદધિ અધગો જાતના। જગમય પ્રભુ કા બહુ કલપના ॥

દો. અહંકાર સિવ બુદ્ધિ અજ મન સસિ ચિત્ત મહાન।
મનુજ બાસ સચરાચર રુપ રામ ભગવાન ॥ 15 ક ॥

અસ બિચારિ સુનુ પ્રાનપતિ પ્રભુ સન બયરુ બિહાઇ।
પ્રીતિ કરહુ રઘુબીર પદ મમ અહિવાત ન જાઇ ॥ 15 ખ ॥

બિહઁસા નારિ બચન સુનિ કાના। અહો મોહ મહિમા બલવાના ॥
નારિ સુભાઉ સત્ય સબ કહહીં। અવગુન આઠ સદા ઉર રહહીમ્ ॥
સાહસ અનૃત ચપલતા માયા। ભય અબિબેક અસૌચ અદાયા ॥
રિપુ કર રુપ સકલ તૈં ગાવા। અતિ બિસાલ ભય મોહિ સુનાવા ॥
સો સબ પ્રિયા સહજ બસ મોરેં। સમુઝિ પરા પ્રસાદ અબ તોરેમ્ ॥
જાનિઉઁ પ્રિયા તોરિ ચતુરાઈ। એહિ બિધિ કહહુ મોરિ પ્રભુતાઈ ॥
તવ બતકહી ગૂઢ઼ મૃગલોચનિ। સમુઝત સુખદ સુનત ભય મોચનિ ॥
મંદોદરિ મન મહુઁ અસ ઠયૂ। પિયહિ કાલ બસ મતિભ્રમ ભયૂ ॥

દો. એહિ બિધિ કરત બિનોદ બહુ પ્રાત પ્રગટ દસકંધ।
સહજ અસંક લંકપતિ સભાઁ ગયુ મદ અંધ ॥ 16(ક) ॥

સો. ફૂલહ ફરિ ન બેત જદપિ સુધા બરષહિં જલદ।
મૂરુખ હૃદયઁ ન ચેત જૌં ગુર મિલહિં બિરંચિ સમ ॥ 16(ખ) ॥

ઇહાઁ પ્રાત જાગે રઘુરાઈ। પૂછા મત સબ સચિવ બોલાઈ ॥
કહહુ બેગિ કા કરિઅ ઉપાઈ। જામવંત કહ પદ સિરુ નાઈ ॥
સુનુ સર્બગ્ય સકલ ઉર બાસી। બુધિ બલ તેજ ધર્મ ગુન રાસી ॥
મંત્ર કહુઁ નિજ મતિ અનુસારા। દૂત પઠાઇઅ બાલિકુમારા ॥
નીક મંત્ર સબ કે મન માના। અંગદ સન કહ કૃપાનિધાના ॥
બાલિતનય બુધિ બલ ગુન ધામા। લંકા જાહુ તાત મમ કામા ॥
બહુત બુઝાઇ તુમ્હહિ કા કહૂઁ। પરમ ચતુર મૈં જાનત અહૂઁ ॥
કાજુ હમાર તાસુ હિત હોઈ। રિપુ સન કરેહુ બતકહી સોઈ ॥

સો. પ્રભુ અગ્યા ધરિ સીસ ચરન બંદિ અંગદ ઉઠેઉ।
સોઇ ગુન સાગર ઈસ રામ કૃપા જા પર કરહુ ॥ 17(ક) ॥

સ્વયં સિદ્ધ સબ કાજ નાથ મોહિ આદરુ દિયુ।
અસ બિચારિ જુબરાજ તન પુલકિત હરષિત હિયુ ॥ 17(ખ) ॥

બંદિ ચરન ઉર ધરિ પ્રભુતાઈ। અંગદ ચલેઉ સબહિ સિરુ નાઈ ॥
પ્રભુ પ્રતાપ ઉર સહજ અસંકા। રન બાઁકુરા બાલિસુત બંકા ॥
પુર પૈઠત રાવન કર બેટા। ખેલત રહા સો હોઇ ગૈ ભૈંટા ॥
બાતહિં બાત કરષ બઢ઼ઇ આઈ। જુગલ અતુલ બલ પુનિ તરુનાઈ ॥
તેહિ અંગદ કહુઁ લાત ઉઠાઈ। ગહિ પદ પટકેઉ ભૂમિ ભવાઁઈ ॥
નિસિચર નિકર દેખિ ભટ ભારી। જહઁ તહઁ ચલે ન સકહિં પુકારી ॥
એક એક સન મરમુ ન કહહીં। સમુઝિ તાસુ બધ ચુપ કરિ રહહીમ્ ॥
ભયુ કોલાહલ નગર મઝારી। આવા કપિ લંકા જેહીં જારી ॥
અબ ધૌં કહા કરિહિ કરતારા। અતિ સભીત સબ કરહિં બિચારા ॥
બિનુ પૂછેં મગુ દેહિં દિખાઈ। જેહિ બિલોક સોઇ જાઇ સુખાઈ ॥

દો. ગયુ સભા દરબાર તબ સુમિરિ રામ પદ કંજ।
સિંહ ઠવનિ ઇત ઉત ચિતવ ધીર બીર બલ પુંજ ॥ 18 ॥

તુરત નિસાચર એક પઠાવા। સમાચાર રાવનહિ જનાવા ॥
સુનત બિહઁસિ બોલા દસસીસા। આનહુ બોલિ કહાઁ કર કીસા ॥
આયસુ પાઇ દૂત બહુ ધાએ। કપિકુંજરહિ બોલિ લૈ આએ ॥
અંગદ દીખ દસાનન બૈંસેં। સહિત પ્રાન કજ્જલગિરિ જૈસેમ્ ॥
ભુજા બિટપ સિર સૃંગ સમાના। રોમાવલી લતા જનુ નાના ॥
મુખ નાસિકા નયન અરુ કાના। ગિરિ કંદરા ખોહ અનુમાના ॥
ગયુ સભાઁ મન નેકુ ન મુરા। બાલિતનય અતિબલ બાઁકુરા ॥
ઉઠે સભાસદ કપિ કહુઁ દેખી। રાવન ઉર ભા ક્રૌધ બિસેષી ॥

દો. જથા મત્ત ગજ જૂથ મહુઁ પંચાનન ચલિ જાઇ।
રામ પ્રતાપ સુમિરિ મન બૈઠ સભાઁ સિરુ નાઇ ॥ 19 ॥

કહ દસકંઠ કવન તૈં બંદર। મૈં રઘુબીર દૂત દસકંધર ॥
મમ જનકહિ તોહિ રહી મિતાઈ। તવ હિત કારન આયુઁ ભાઈ ॥
ઉત્તમ કુલ પુલસ્તિ કર નાતી। સિવ બિરંચિ પૂજેહુ બહુ ભાઁતી ॥
બર પાયહુ કીન્હેહુ સબ કાજા। જીતેહુ લોકપાલ સબ રાજા ॥
નૃપ અભિમાન મોહ બસ કિંબા। હરિ આનિહુ સીતા જગદંબા ॥
અબ સુભ કહા સુનહુ તુમ્હ મોરા। સબ અપરાધ છમિહિ પ્રભુ તોરા ॥
દસન ગહહુ તૃન કંઠ કુઠારી। પરિજન સહિત સંગ નિજ નારી ॥
સાદર જનકસુતા કરિ આગેં। એહિ બિધિ ચલહુ સકલ ભય ત્યાગેમ્ ॥

દો. પ્રનતપાલ રઘુબંસમનિ ત્રાહિ ત્રાહિ અબ મોહિ।
આરત ગિરા સુનત પ્રભુ અભય કરૈગો તોહિ ॥ 20 ॥

રે કપિપોત બોલુ સંભારી। મૂઢ઼ ન જાનેહિ મોહિ સુરારી ॥
કહુ નિજ નામ જનક કર ભાઈ। કેહિ નાતેં માનિઐ મિતાઈ ॥
અંગદ નામ બાલિ કર બેટા। તાસોં કબહુઁ ભી હી ભેટા ॥
અંગદ બચન સુનત સકુચાના। રહા બાલિ બાનર મૈં જાના ॥
અંગદ તહીં બાલિ કર બાલક। ઉપજેહુ બંસ અનલ કુલ ઘાલક ॥
ગર્ભ ન ગયહુ બ્યર્થ તુમ્હ જાયહુ। નિજ મુખ તાપસ દૂત કહાયહુ ॥
અબ કહુ કુસલ બાલિ કહઁ અહી। બિહઁસિ બચન તબ અંગદ કહી ॥
દિન દસ ગેઁ બાલિ પહિં જાઈ। બૂઝેહુ કુસલ સખા ઉર લાઈ ॥
રામ બિરોધ કુસલ જસિ હોઈ। સો સબ તોહિ સુનાઇહિ સોઈ ॥
સુનુ સઠ ભેદ હોઇ મન તાકેં। શ્રીરઘુબીર હૃદય નહિં જાકેમ્ ॥

દો. હમ કુલ ઘાલક સત્ય તુમ્હ કુલ પાલક દસસીસ।
અંધુ બધિર ન અસ કહહિં નયન કાન તવ બીસ ॥ 21।

સિવ બિરંચિ સુર મુનિ સમુદાઈ। ચાહત જાસુ ચરન સેવકાઈ ॥
તાસુ દૂત હોઇ હમ કુલ બોરા। ઐસિહુઁ મતિ ઉર બિહર ન તોરા ॥
સુનિ કઠોર બાની કપિ કેરી। કહત દસાનન નયન તરેરી ॥
ખલ તવ કઠિન બચન સબ સહૂઁ। નીતિ ધર્મ મૈં જાનત અહૂઁ ॥
કહ કપિ ધર્મસીલતા તોરી। હમહુઁ સુની કૃત પર ત્રિય ચોરી ॥
દેખી નયન દૂત રખવારી। બૂડ઼ઇ ન મરહુ ધર્મ બ્રતધારી ॥
કાન નાક બિનુ ભગિનિ નિહારી। છમા કીન્હિ તુમ્હ ધર્મ બિચારી ॥
ધર્મસીલતા તવ જગ જાગી। પાવા દરસુ હમહુઁ બડ઼ભાગી ॥

દો. જનિ જલ્પસિ જડ઼ જંતુ કપિ સઠ બિલોકુ મમ બાહુ।
લોકપાલ બલ બિપુલ સસિ ગ્રસન હેતુ સબ રાહુ ॥ 22(ક) ॥

પુનિ નભ સર મમ કર નિકર કમલન્હિ પર કરિ બાસ।
સોભત ભયુ મરાલ ઇવ સંભુ સહિત કૈલાસ ॥ 22(ખ) ॥

તુમ્હરે કટક માઝ સુનુ અંગદ। મો સન ભિરિહિ કવન જોધા બદ ॥
તવ પ્રભુ નારિ બિરહઁ બલહીના। અનુજ તાસુ દુખ દુખી મલીના ॥
તુમ્હ સુગ્રીવ કૂલદ્રુમ દોઊ। અનુજ હમાર ભીરુ અતિ સોઊ ॥
જામવંત મંત્રી અતિ બૂઢ઼આ। સો કિ હોઇ અબ સમરારૂઢ઼આ ॥
સિલ્પિ કર્મ જાનહિં નલ નીલા। હૈ કપિ એક મહા બલસીલા ॥
આવા પ્રથમ નગરુ જેંહિં જારા। સુનત બચન કહ બાલિકુમારા ॥
સત્ય બચન કહુ નિસિચર નાહા। સાઁચેહુઁ કીસ કીન્હ પુર દાહા ॥
રાવન નગર અલ્પ કપિ દહી। સુનિ અસ બચન સત્ય કો કહી ॥
જો અતિ સુભટ સરાહેહુ રાવન। સો સુગ્રીવ કેર લઘુ ધાવન ॥
ચલિ બહુત સો બીર ન હોઈ। પઠવા ખબરિ લેન હમ સોઈ ॥

દો. સત્ય નગરુ કપિ જારેઉ બિનુ પ્રભુ આયસુ પાઇ।
ફિરિ ન ગયુ સુગ્રીવ પહિં તેહિં ભય રહા લુકાઇ ॥ 23(ક) ॥

સત્ય કહહિ દસકંઠ સબ મોહિ ન સુનિ કછુ કોહ।
કૌ ન હમારેં કટક અસ તો સન લરત જો સોહ ॥ 23(ખ) ॥

પ્રીતિ બિરોધ સમાન સન કરિઅ નીતિ અસિ આહિ।
જૌં મૃગપતિ બધ મેડ઼ઉકન્હિ ભલ કિ કહિ કૌ તાહિ ॥ 23(ગ) ॥

જદ્યપિ લઘુતા રામ કહુઁ તોહિ બધેં બડ઼ દોષ।
તદપિ કઠિન દસકંઠ સુનુ છત્ર જાતિ કર રોષ ॥ 23(ઘ) ॥

બક્ર ઉક્તિ ધનુ બચન સર હૃદય દહેઉ રિપુ કીસ।
પ્રતિઉત્તર સડ઼સિન્હ મનહુઁ કાઢ઼ત ભટ દસસીસ ॥ 23(ઙ) ॥

હઁસિ બોલેઉ દસમૌલિ તબ કપિ કર બડ઼ ગુન એક।
જો પ્રતિપાલિ તાસુ હિત કરિ ઉપાય અનેક ॥ 23(છ) ॥

ધન્ય કીસ જો નિજ પ્રભુ કાજા। જહઁ તહઁ નાચિ પરિહરિ લાજા ॥
નાચિ કૂદિ કરિ લોગ રિઝાઈ। પતિ હિત કરિ ધર્મ નિપુનાઈ ॥
અંગદ સ્વામિભક્ત તવ જાતી। પ્રભુ ગુન કસ ન કહસિ એહિ ભાઁતી ॥
મૈં ગુન ગાહક પરમ સુજાના। તવ કટુ રટનિ કરુઁ નહિં કાના ॥
કહ કપિ તવ ગુન ગાહકતાઈ। સત્ય પવનસુત મોહિ સુનાઈ ॥
બન બિધંસિ સુત બધિ પુર જારા। તદપિ ન તેહિં કછુ કૃત અપકારા ॥
સોઇ બિચારિ તવ પ્રકૃતિ સુહાઈ। દસકંધર મૈં કીન્હિ ઢિઠાઈ ॥
દેખેઉઁ આઇ જો કછુ કપિ ભાષા। તુમ્હરેં લાજ ન રોષ ન માખા ॥
જૌં અસિ મતિ પિતુ ખાએ કીસા। કહિ અસ બચન હઁસા દસસીસા ॥
પિતહિ ખાઇ ખાતેઉઁ પુનિ તોહી। અબહીં સમુઝિ પરા કછુ મોહી ॥
બાલિ બિમલ જસ ભાજન જાની। હતુઁ ન તોહિ અધમ અભિમાની ॥
કહુ રાવન રાવન જગ કેતે। મૈં નિજ શ્રવન સુને સુનુ જેતે ॥
બલિહિ જિતન એક ગયુ પતાલા। રાખેઉ બાઁધિ સિસુન્હ હયસાલા ॥
ખેલહિં બાલક મારહિં જાઈ। દયા લાગિ બલિ દીન્હ છોડ઼આઈ ॥
એક બહોરિ સહસભુજ દેખા। ધાઇ ધરા જિમિ જંતુ બિસેષા ॥
કૌતુક લાગિ ભવન લૈ આવા। સો પુલસ્તિ મુનિ જાઇ છોડ઼આવા ॥

દો. એક કહત મોહિ સકુચ અતિ રહા બાલિ કી કાઁખ।
ઇન્હ મહુઁ રાવન તૈં કવન સત્ય બદહિ તજિ માખ ॥ 24 ॥

સુનુ સઠ સોઇ રાવન બલસીલા। હરગિરિ જાન જાસુ ભુજ લીલા ॥
જાન ઉમાપતિ જાસુ સુરાઈ। પૂજેઉઁ જેહિ સિર સુમન ચઢ઼આઈ ॥
સિર સરોજ નિજ કરન્હિ ઉતારી। પૂજેઉઁ અમિત બાર ત્રિપુરારી ॥
ભુજ બિક્રમ જાનહિં દિગપાલા। સઠ અજહૂઁ જિન્હ કેં ઉર સાલા ॥
જાનહિં દિગ્ગજ ઉર કઠિનાઈ। જબ જબ ભિરુઁ જાઇ બરિઆઈ ॥
જિન્હ કે દસન કરાલ ન ફૂટે। ઉર લાગત મૂલક ઇવ ટૂટે ॥
જાસુ ચલત ડોલતિ ઇમિ ધરની। ચઢ઼ત મત્ત ગજ જિમિ લઘુ તરની ॥
સોઇ રાવન જગ બિદિત પ્રતાપી। સુનેહિ ન શ્રવન અલીક પ્રલાપી ॥

દો. તેહિ રાવન કહઁ લઘુ કહસિ નર કર કરસિ બખાન।
રે કપિ બર્બર ખર્બ ખલ અબ જાના તવ ગ્યાન ॥ 25 ॥

સુનિ અંગદ સકોપ કહ બાની। બોલુ સઁભારિ અધમ અભિમાની ॥
સહસબાહુ ભુજ ગહન અપારા। દહન અનલ સમ જાસુ કુઠારા ॥
જાસુ પરસુ સાગર ખર ધારા। બૂડ઼એ નૃપ અગનિત બહુ બારા ॥
તાસુ ગર્બ જેહિ દેખત ભાગા। સો નર ક્યોં દસસીસ અભાગા ॥
રામ મનુજ કસ રે સઠ બંગા। ધન્વી કામુ નદી પુનિ ગંગા ॥
પસુ સુરધેનુ કલ્પતરુ રૂખા। અન્ન દાન અરુ રસ પીયૂષા ॥
બૈનતેય ખગ અહિ સહસાનન। ચિંતામનિ પુનિ ઉપલ દસાનન ॥
સુનુ મતિમંદ લોક બૈકુંઠા। લાભ કિ રઘુપતિ ભગતિ અકુંઠા ॥

દો. સેન સહિત તબ માન મથિ બન ઉજારિ પુર જારિ ॥
કસ રે સઠ હનુમાન કપિ ગયુ જો તવ સુત મારિ ॥ 26 ॥

સુનુ રાવન પરિહરિ ચતુરાઈ। ભજસિ ન કૃપાસિંધુ રઘુરાઈ ॥
જૌ ખલ ભેસિ રામ કર દ્રોહી। બ્રહ્મ રુદ્ર સક રાખિ ન તોહી ॥
મૂઢ઼ બૃથા જનિ મારસિ ગાલા। રામ બયર અસ હોઇહિ હાલા ॥
તવ સિર નિકર કપિન્હ કે આગેં। પરિહહિં ધરનિ રામ સર લાગેમ્ ॥
તે તવ સિર કંદુક સમ નાના। ખેલહહિં ભાલુ કીસ ચૌગાના ॥
જબહિં સમર કોપહિ રઘુનાયક। છુટિહહિં અતિ કરાલ બહુ સાયક ॥
તબ કિ ચલિહિ અસ ગાલ તુમ્હારા। અસ બિચારિ ભજુ રામ ઉદારા ॥
સુનત બચન રાવન પરજરા। જરત મહાનલ જનુ ઘૃત પરા ॥

દો. કુંભકરન અસ બંધુ મમ સુત પ્રસિદ્ધ સક્રારિ।
મોર પરાક્રમ નહિં સુનેહિ જિતેઉઁ ચરાચર ઝારિ ॥ 27 ॥

સઠ સાખામૃગ જોરિ સહાઈ। બાઁધા સિંધુ ઇહિ પ્રભુતાઈ ॥
નાઘહિં ખગ અનેક બારીસા। સૂર ન હોહિં તે સુનુ સબ કીસા ॥
મમ ભુજ સાગર બલ જલ પૂરા। જહઁ બૂડ઼એ બહુ સુર નર સૂરા ॥
બીસ પયોધિ અગાધ અપારા। કો અસ બીર જો પાઇહિ પારા ॥
દિગપાલન્હ મૈં નીર ભરાવા। ભૂપ સુજસ ખલ મોહિ સુનાવા ॥
જૌં પૈ સમર સુભટ તવ નાથા। પુનિ પુનિ કહસિ જાસુ ગુન ગાથા ॥
તૌ બસીઠ પઠવત કેહિ કાજા। રિપુ સન પ્રીતિ કરત નહિં લાજા ॥
હરગિરિ મથન નિરખુ મમ બાહૂ। પુનિ સઠ કપિ નિજ પ્રભુહિ સરાહૂ ॥

દો. સૂર કવન રાવન સરિસ સ્વકર કાટિ જેહિં સીસ।
હુને અનલ અતિ હરષ બહુ બાર સાખિ ગૌરીસ ॥ 28 ॥

જરત બિલોકેઉઁ જબહિં કપાલા। બિધિ કે લિખે અંક નિજ ભાલા ॥
નર કેં કર આપન બધ બાઁચી। હસેઉઁ જાનિ બિધિ ગિરા અસાઁચી ॥
સૌ મન સમુઝિ ત્રાસ નહિં મોરેં। લિખા બિરંચિ જરઠ મતિ ભોરેમ્ ॥
આન બીર બલ સઠ મમ આગેં। પુનિ પુનિ કહસિ લાજ પતિ ત્યાગે ॥
કહ અંગદ સલજ્જ જગ માહીં। રાવન તોહિ સમાન કૌ નાહીમ્ ॥
લાજવંત તવ સહજ સુભ્AU। નિજ મુખ નિજ ગુન કહસિ ન ક્AU ॥
સિર અરુ સૈલ કથા ચિત રહી। તાતે બાર બીસ તૈં કહી ॥
સો ભુજબલ રાખેઉ ઉર ઘાલી। જીતેહુ સહસબાહુ બલિ બાલી ॥
સુનુ મતિમંદ દેહિ અબ પૂરા। કાટેં સીસ કિ હોઇઅ સૂરા ॥
ઇંદ્રજાલિ કહુ કહિઅ ન બીરા। કાટિ નિજ કર સકલ સરીરા ॥

દો. જરહિં પતંગ મોહ બસ ભાર બહહિં ખર બૃંદ।
તે નહિં સૂર કહાવહિં સમુઝિ દેખુ મતિમંદ ॥ 29 ॥

અબ જનિ બતબઢ઼આવ ખલ કરહી। સુનુ મમ બચન માન પરિહરહી ॥
દસમુખ મૈં ન બસીઠીં આયુઁ। અસ બિચારિ રઘુબીષ પઠાયુઁ ॥
બાર બાર અસ કહિ કૃપાલા। નહિં ગજારિ જસુ બધેં સૃકાલા ॥
મન મહુઁ સમુઝિ બચન પ્રભુ કેરે। સહેઉઁ કઠોર બચન સઠ તેરે ॥
નાહિં ત કરિ મુખ ભંજન તોરા। લૈ જાતેઉઁ સીતહિ બરજોરા ॥
જાનેઉઁ તવ બલ અધમ સુરારી। સૂનેં હરિ આનિહિ પરનારી ॥
તૈં નિસિચર પતિ ગર્બ બહૂતા। મૈં રઘુપતિ સેવક કર દૂતા ॥
જૌં ન રામ અપમાનહિ ડરુઁ। તોહિ દેખત અસ કૌતુક કરૂઁ ॥

દો. તોહિ પટકિ મહિ સેન હતિ ચૌપટ કરિ તવ ગાઉઁ।
તવ જુબતિન્હ સમેત સઠ જનકસુતહિ લૈ જાઉઁ ॥ 30 ॥

જૌ અસ કરૌં તદપિ ન બડ઼આઈ। મુએહિ બધેં નહિં કછુ મનુસાઈ ॥
કૌલ કામબસ કૃપિન બિમૂઢ઼આ। અતિ દરિદ્ર અજસી અતિ બૂઢ઼આ ॥
સદા રોગબસ સંતત ક્રોધી। બિષ્નુ બિમૂખ શ્રુતિ સંત બિરોધી ॥
તનુ પોષક નિંદક અઘ ખાની। જીવન સવ સમ ચૌદહ પ્રાની ॥
અસ બિચારિ ખલ બધુઁ ન તોહી। અબ જનિ રિસ ઉપજાવસિ મોહી ॥
સુનિ સકોપ કહ નિસિચર નાથા। અધર દસન દસિ મીજત હાથા ॥
રે કપિ અધમ મરન અબ ચહસી। છોટે બદન બાત બડ઼ઇ કહસી ॥
કટુ જલ્પસિ જડ઼ કપિ બલ જાકેં। બલ પ્રતાપ બુધિ તેજ ન તાકેમ્ ॥

દો. અગુન અમાન જાનિ તેહિ દીન્હ પિતા બનબાસ।
સો દુખ અરુ જુબતી બિરહ પુનિ નિસિ દિન મમ ત્રાસ ॥ 31(ક) ॥

જિન્હ કે બલ કર ગર્બ તોહિ ઐસે મનુજ અનેક।
ખાહીં નિસાચર દિવસ નિસિ મૂઢ઼ સમુઝુ તજિ ટેક ॥ 31(ખ) ॥

જબ તેહિં કીન્હ રામ કૈ નિંદા। ક્રોધવંત અતિ ભયુ કપિંદા ॥
હરિ હર નિંદા સુનિ જો કાના। હોઇ પાપ ગોઘાત સમાના ॥
કટકટાન કપિકુંજર ભારી। દુહુ ભુજદંડ તમકિ મહિ મારી ॥
ડોલત ધરનિ સભાસદ ખસે। ચલે ભાજિ ભય મારુત ગ્રસે ॥
ગિરત સઁભારિ ઉઠા દસકંધર। ભૂતલ પરે મુકુટ અતિ સુંદર ॥
કછુ તેહિં લૈ નિજ સિરન્હિ સઁવારે। કછુ અંગદ પ્રભુ પાસ પબારે ॥
આવત મુકુટ દેખિ કપિ ભાગે। દિનહીં લૂક પરન બિધિ લાગે ॥
કી રાવન કરિ કોપ ચલાએ। કુલિસ ચારિ આવત અતિ ધાએ ॥
કહ પ્રભુ હઁસિ જનિ હૃદયઁ ડેરાહૂ। લૂક ન અસનિ કેતુ નહિં રાહૂ ॥
એ કિરીટ દસકંધર કેરે। આવત બાલિતનય કે પ્રેરે ॥

દો. તરકિ પવનસુત કર ગહે આનિ ધરે પ્રભુ પાસ।
કૌતુક દેખહિં ભાલુ કપિ દિનકર સરિસ પ્રકાસ ॥ 32(ક) ॥

ઉહાઁ સકોઽપિ દસાનન સબ સન કહત રિસાઇ।
ધરહુ કપિહિ ધરિ મારહુ સુનિ અંગદ મુસુકાઇ ॥ 32(ખ) ॥

એહિ બિધિ બેગિ સૂભટ સબ ધાવહુ। ખાહુ ભાલુ કપિ જહઁ જહઁ પાવહુ ॥
મર્કટહીન કરહુ મહિ જાઈ। જિઅત ધરહુ તાપસ દ્વૌ ભાઈ ॥
પુનિ સકોપ બોલેઉ જુબરાજા। ગાલ બજાવત તોહિ ન લાજા ॥
મરુ ગર કાટિ નિલજ કુલઘાતી। બલ બિલોકિ બિહરતિ નહિં છાતી ॥
રે ત્રિય ચોર કુમારગ ગામી। ખલ મલ રાસિ મંદમતિ કામી ॥
સન્યપાત જલ્પસિ દુર્બાદા। ભેસિ કાલબસ ખલ મનુજાદા ॥
યાકો ફલુ પાવહિગો આગેં। બાનર ભાલુ ચપેટન્હિ લાગેમ્ ॥
રામુ મનુજ બોલત અસિ બાની। ગિરહિં ન તવ રસના અભિમાની ॥
ગિરિહહિં રસના સંસય નાહીં। સિરન્હિ સમેત સમર મહિ માહીમ્ ॥

સો. સો નર ક્યોં દસકંધ બાલિ બધ્યો જેહિં એક સર।
બીસહુઁ લોચન અંધ ધિગ તવ જન્મ કુજાતિ જડ઼ ॥ 33(ક) ॥

તબ સોનિત કી પ્યાસ તૃષિત રામ સાયક નિકર।
તજુઁ તોહિ તેહિ ત્રાસ કટુ જલ્પક નિસિચર અધમ ॥ 33(ખ) ॥

મૈ તવ દસન તોરિબે લાયક। આયસુ મોહિ ન દીન્હ રઘુનાયક ॥
અસિ રિસ હોતિ દસુ મુખ તોરૌં। લંકા ગહિ સમુદ્ર મહઁ બોરૌમ્ ॥
ગૂલરિ ફલ સમાન તવ લંકા। બસહુ મધ્ય તુમ્હ જંતુ અસંકા ॥
મૈં બાનર ફલ ખાત ન બારા। આયસુ દીન્હ ન રામ ઉદારા ॥
જુગતિ સુનત રાવન મુસુકાઈ। મૂઢ઼ સિખિહિ કહઁ બહુત ઝુઠાઈ ॥
બાલિ ન કબહુઁ ગાલ અસ મારા। મિલિ તપસિન્હ તૈં ભેસિ લબારા ॥
સાઁચેહુઁ મૈં લબાર ભુજ બીહા। જૌં ન ઉપારિઉઁ તવ દસ જીહા ॥
સમુઝિ રામ પ્રતાપ કપિ કોપા। સભા માઝ પન કરિ પદ રોપા ॥
જૌં મમ ચરન સકસિ સઠ ટારી। ફિરહિં રામુ સીતા મૈં હારી ॥
સુનહુ સુભટ સબ કહ દસસીસા। પદ ગહિ ધરનિ પછારહુ કીસા ॥
ઇંદ્રજીત આદિક બલવાના। હરષિ ઉઠે જહઁ તહઁ ભટ નાના ॥
ઝપટહિં કરિ બલ બિપુલ ઉપાઈ। પદ ન ટરિ બૈઠહિં સિરુ નાઈ ॥
પુનિ ઉઠિ ઝપટહીં સુર આરાતી। ટરિ ન કીસ ચરન એહિ ભાઁતી ॥
પુરુષ કુજોગી જિમિ ઉરગારી। મોહ બિટપ નહિં સકહિં ઉપારી ॥

દો. કોટિન્હ મેઘનાદ સમ સુભટ ઉઠે હરષાઇ।
ઝપટહિં ટરૈ ન કપિ ચરન પુનિ બૈઠહિં સિર નાઇ ॥ 34(ક) ॥

ભૂમિ ન છાઁડત કપિ ચરન દેખત રિપુ મદ ભાગ ॥
કોટિ બિઘ્ન તે સંત કર મન જિમિ નીતિ ન ત્યાગ ॥ 34(ખ) ॥

કપિ બલ દેખિ સકલ હિયઁ હારે। ઉઠા આપુ કપિ કેં પરચારે ॥
ગહત ચરન કહ બાલિકુમારા। મમ પદ ગહેં ન તોર ઉબારા ॥
ગહસિ ન રામ ચરન સઠ જાઈ। સુનત ફિરા મન અતિ સકુચાઈ ॥
ભયુ તેજહત શ્રી સબ ગી। મધ્ય દિવસ જિમિ સસિ સોહી ॥
સિંઘાસન બૈઠેઉ સિર નાઈ। માનહુઁ સંપતિ સકલ ગઁવાઈ ॥
જગદાતમા પ્રાનપતિ રામા। તાસુ બિમુખ કિમિ લહ બિશ્રામા ॥
ઉમા રામ કી ભૃકુટિ બિલાસા। હોઇ બિસ્વ પુનિ પાવિ નાસા ॥
તૃન તે કુલિસ કુલિસ તૃન કરી। તાસુ દૂત પન કહુ કિમિ ટરી ॥
પુનિ કપિ કહી નીતિ બિધિ નાના। માન ન તાહિ કાલુ નિઅરાના ॥
રિપુ મદ મથિ પ્રભુ સુજસુ સુનાયો। યહ કહિ ચલ્યો બાલિ નૃપ જાયો ॥
હતૌં ન ખેત ખેલાઇ ખેલાઈ। તોહિ અબહિં કા કરૌં બડ઼આઈ ॥
પ્રથમહિં તાસુ તનય કપિ મારા। સો સુનિ રાવન ભયુ દુખારા ॥
જાતુધાન અંગદ પન દેખી। ભય બ્યાકુલ સબ ભે બિસેષી ॥

દો. રિપુ બલ ધરષિ હરષિ કપિ બાલિતનય બલ પુંજ।
પુલક સરીર નયન જલ ગહે રામ પદ કંજ ॥ 35(ક) ॥

સાઁઝ જાનિ દસકંધર ભવન ગયુ બિલખાઇ।
મંદોદરી રાવનહિ બહુરિ કહા સમુઝાઇ ॥ (ખ) ॥
કંત સમુઝિ મન તજહુ કુમતિહી। સોહ ન સમર તુમ્હહિ રઘુપતિહી ॥
રામાનુજ લઘુ રેખ ખચાઈ। સૌ નહિં નાઘેહુ અસિ મનુસાઈ ॥
પિય તુમ્હ તાહિ જિતબ સંગ્રામા। જાકે દૂત કેર યહ કામા ॥
કૌતુક સિંધુ નાઘી તવ લંકા। આયુ કપિ કેહરી અસંકા ॥
રખવારે હતિ બિપિન ઉજારા। દેખત તોહિ અચ્છ તેહિં મારા ॥
જારિ સકલ પુર કીન્હેસિ છારા। કહાઁ રહા બલ ગર્બ તુમ્હારા ॥
અબ પતિ મૃષા ગાલ જનિ મારહુ। મોર કહા કછુ હૃદયઁ બિચારહુ ॥
પતિ રઘુપતિહિ નૃપતિ જનિ માનહુ। અગ જગ નાથ અતુલ બલ જાનહુ ॥
બાન પ્રતાપ જાન મારીચા। તાસુ કહા નહિં માનેહિ નીચા ॥
જનક સભાઁ અગનિત ભૂપાલા। રહે તુમ્હુ બલ અતુલ બિસાલા ॥
ભંજિ ધનુષ જાનકી બિઆહી। તબ સંગ્રામ જિતેહુ કિન તાહી ॥
સુરપતિ સુત જાનિ બલ થોરા। રાખા જિઅત આઁખિ ગહિ ફોરા ॥
સૂપનખા કૈ ગતિ તુમ્હ દેખી। તદપિ હૃદયઁ નહિં લાજ બિષેષી ॥

દો. બધિ બિરાધ ખર દૂષનહિ લીઁલાઁ હત્યો કબંધ।
બાલિ એક સર મારયો તેહિ જાનહુ દસકંધ ॥ 36 ॥

જેહિં જલનાથ બઁધાયુ હેલા। ઉતરે પ્રભુ દલ સહિત સુબેલા ॥
કારુનીક દિનકર કુલ કેતૂ। દૂત પઠાયુ તવ હિત હેતૂ ॥
સભા માઝ જેહિં તવ બલ મથા। કરિ બરૂથ મહુઁ મૃગપતિ જથા ॥
અંગદ હનુમત અનુચર જાકે। રન બાઁકુરે બીર અતિ બાઁકે ॥
તેહિ કહઁ પિય પુનિ પુનિ નર કહહૂ। મુધા માન મમતા મદ બહહૂ ॥
અહહ કંત કૃત રામ બિરોધા। કાલ બિબસ મન ઉપજ ન બોધા ॥
કાલ દંડ ગહિ કાહુ ન મારા। હરિ ધર્મ બલ બુદ્ધિ બિચારા ॥
નિકટ કાલ જેહિ આવત સાઈં। તેહિ ભ્રમ હોઇ તુમ્હારિહિ નાઈમ્ ॥

દો. દુઇ સુત મરે દહેઉ પુર અજહુઁ પૂર પિય દેહુ।
કૃપાસિંધુ રઘુનાથ ભજિ નાથ બિમલ જસુ લેહુ ॥ 37 ॥

નારિ બચન સુનિ બિસિખ સમાના। સભાઁ ગયુ ઉઠિ હોત બિહાના ॥
બૈઠ જાઇ સિંઘાસન ફૂલી। અતિ અભિમાન ત્રાસ સબ ભૂલી ॥
ઇહાઁ રામ અંગદહિ બોલાવા। આઇ ચરન પંકજ સિરુ નાવા ॥
અતિ આદર સપીપ બૈઠારી। બોલે બિહઁસિ કૃપાલ ખરારી ॥
બાલિતનય કૌતુક અતિ મોહી। તાત સત્ય કહુ પૂછુઁ તોહી ॥ ।
રાવનુ જાતુધાન કુલ ટીકા। ભુજ બલ અતુલ જાસુ જગ લીકા ॥
તાસુ મુકુટ તુમ્હ ચારિ ચલાએ। કહહુ તાત કવની બિધિ પાએ ॥
સુનુ સર્બગ્ય પ્રનત સુખકારી। મુકુટ ન હોહિં ભૂપ ગુન ચારી ॥
સામ દાન અરુ દંડ બિભેદા। નૃપ ઉર બસહિં નાથ કહ બેદા ॥
નીતિ ધર્મ કે ચરન સુહાએ। અસ જિયઁ જાનિ નાથ પહિં આએ ॥

દો. ધર્મહીન પ્રભુ પદ બિમુખ કાલ બિબસ દસસીસ।
તેહિ પરિહરિ ગુન આએ સુનહુ કોસલાધીસ ॥ 38(((ક) ॥

પરમ ચતુરતા શ્રવન સુનિ બિહઁસે રામુ ઉદાર।
સમાચાર પુનિ સબ કહે ગઢ઼ કે બાલિકુમાર ॥ 38(ખ) ॥

રિપુ કે સમાચાર જબ પાએ। રામ સચિવ સબ નિકટ બોલાએ ॥
લંકા બાઁકે ચારિ દુઆરા। કેહિ બિધિ લાગિઅ કરહુ બિચારા ॥
તબ કપીસ રિચ્છેસ બિભીષન। સુમિરિ હૃદયઁ દિનકર કુલ ભૂષન ॥
કરિ બિચાર તિન્હ મંત્ર દૃઢ઼આવા। ચારિ અની કપિ કટકુ બનાવા ॥
જથાજોગ સેનાપતિ કીન્હે। જૂથપ સકલ બોલિ તબ લીન્હે ॥
પ્રભુ પ્રતાપ કહિ સબ સમુઝાએ। સુનિ કપિ સિંઘનાદ કરિ ધાએ ॥
હરષિત રામ ચરન સિર નાવહિં। ગહિ ગિરિ સિખર બીર સબ ધાવહિમ્ ॥
ગર્જહિં તર્જહિં ભાલુ કપીસા। જય રઘુબીર કોસલાધીસા ॥
જાનત પરમ દુર્ગ અતિ લંકા। પ્રભુ પ્રતાપ કપિ ચલે અસંકા ॥
ઘટાટોપ કરિ ચહુઁ દિસિ ઘેરી। મુખહિં નિસાન બજાવહીં ભેરી ॥

દો. જયતિ રામ જય લછિમન જય કપીસ સુગ્રીવ।
ગર્જહિં સિંઘનાદ કપિ ભાલુ મહા બલ સીંવ ॥ 39 ॥

લંકાઁ ભયુ કોલાહલ ભારી। સુના દસાનન અતિ અહઁકારી ॥
દેખહુ બનરન્હ કેરિ ઢિઠાઈ। બિહઁસિ નિસાચર સેન બોલાઈ ॥
આએ કીસ કાલ કે પ્રેરે। છુધાવંત સબ નિસિચર મેરે ॥
અસ કહિ અટ્ટહાસ સઠ કીન્હા। ગૃહ બૈઠે અહાર બિધિ દીન્હા ॥
સુભટ સકલ ચારિહુઁ દિસિ જાહૂ। ધરિ ધરિ ભાલુ કીસ સબ ખાહૂ ॥
ઉમા રાવનહિ અસ અભિમાના। જિમિ ટિટ્ટિભ ખગ સૂત ઉતાના ॥
ચલે નિસાચર આયસુ માગી। ગહિ કર ભિંડિપાલ બર સાઁગી ॥
તોમર મુગ્દર પરસુ પ્રચંડા। સુલ કૃપાન પરિઘ ગિરિખંડા ॥
જિમિ અરુનોપલ નિકર નિહારી। ધાવહિં સઠ ખગ માંસ અહારી ॥
ચોંચ ભંગ દુખ તિન્હહિ ન સૂઝા। તિમિ ધાએ મનુજાદ અબૂઝા ॥

દો. નાનાયુધ સર ચાપ ધર જાતુધાન બલ બીર।
કોટ કઁગૂરન્હિ ચઢ઼ઇ ગે કોટિ કોટિ રનધીર ॥ 40 ॥

કોટ કઁગૂરન્હિ સોહહિં કૈસે। મેરુ કે સૃંગનિ જનુ ઘન બૈસે ॥
બાજહિં ઢોલ નિસાન જુઝ્AU। સુનિ ધુનિ હોઇ ભટન્હિ મન ચ્AU ॥
બાજહિં ભેરિ નફીરિ અપારા। સુનિ કાદર ઉર જાહિં દરારા ॥
દેખિન્હ જાઇ કપિન્હ કે ઠટ્ટા। અતિ બિસાલ તનુ ભાલુ સુભટ્ટા ॥
ધાવહિં ગનહિં ન અવઘટ ઘાટા। પર્બત ફોરિ કરહિં ગહિ બાટા ॥
કટકટાહિં કોટિન્હ ભટ ગર્જહિં। દસન ઓઠ કાટહિં અતિ તર્જહિમ્ ॥
ઉત રાવન ઇત રામ દોહાઈ। જયતિ જયતિ જય પરી લરાઈ ॥
નિસિચર સિખર સમૂહ ઢહાવહિં। કૂદિ ધરહિં કપિ ફેરિ ચલાવહિમ્ ॥

દો. ધરિ કુધર ખંડ પ્રચંડ કર્કટ ભાલુ ગઢ઼ પર ડારહીં।
ઝપટહિં ચરન ગહિ પટકિ મહિ ભજિ ચલત બહુરિ પચારહીમ્ ॥
અતિ તરલ તરુન પ્રતાપ તરપહિં તમકિ ગઢ઼ ચઢ઼ઇ ચઢ઼ઇ ગે।
કપિ ભાલુ ચઢ઼ઇ મંદિરન્હ જહઁ તહઁ રામ જસુ ગાવત ભે ॥

દો. એકુ એકુ નિસિચર ગહિ પુનિ કપિ ચલે પરાઇ।
ઊપર આપુ હેઠ ભટ ગિરહિં ધરનિ પર આઇ ॥ 41 ॥

રામ પ્રતાપ પ્રબલ કપિજૂથા। મર્દહિં નિસિચર સુભટ બરૂથા ॥
ચઢ઼એ દુર્ગ પુનિ જહઁ તહઁ બાનર। જય રઘુબીર પ્રતાપ દિવાકર ॥
ચલે નિસાચર નિકર પરાઈ। પ્રબલ પવન જિમિ ઘન સમુદાઈ ॥
હાહાકાર ભયુ પુર ભારી। રોવહિં બાલક આતુર નારી ॥
સબ મિલિ દેહિં રાવનહિ ગારી। રાજ કરત એહિં મૃત્યુ હઁકારી ॥
નિજ દલ બિચલ સુની તેહિં કાના। ફેરિ સુભટ લંકેસ રિસાના ॥
જો રન બિમુખ સુના મૈં કાના। સો મૈં હતબ કરાલ કૃપાના ॥
સર્બસુ ખાઇ ભોગ કરિ નાના। સમર ભૂમિ ભે બલ્લભ પ્રાના ॥
ઉગ્ર બચન સુનિ સકલ ડેરાને। ચલે ક્રોધ કરિ સુભટ લજાને ॥
સન્મુખ મરન બીર કૈ સોભા। તબ તિન્હ તજા પ્રાન કર લોભા ॥

દો. બહુ આયુધ ધર સુભટ સબ ભિરહિં પચારિ પચારિ।
બ્યાકુલ કિએ ભાલુ કપિ પરિઘ ત્રિસૂલન્હિ મારી ॥ 42 ॥

ભય આતુર કપિ ભાગન લાગે। જદ્યપિ ઉમા જીતિહહિં આગે ॥
કૌ કહ કહઁ અંગદ હનુમંતા। કહઁ નલ નીલ દુબિદ બલવંતા ॥
નિજ દલ બિકલ સુના હનુમાના। પચ્છિમ દ્વાર રહા બલવાના ॥
મેઘનાદ તહઁ કરિ લરાઈ। ટૂટ ન દ્વાર પરમ કઠિનાઈ ॥
પવનતનય મન ભા અતિ ક્રોધા। ગર્જેઉ પ્રબલ કાલ સમ જોધા ॥
કૂદિ લંક ગઢ઼ ઊપર આવા। ગહિ ગિરિ મેઘનાદ કહુઁ ધાવા ॥
ભંજેઉ રથ સારથી નિપાતા। તાહિ હૃદય મહુઁ મારેસિ લાતા ॥
દુસરેં સૂત બિકલ તેહિ જાના। સ્યંદન ઘાલિ તુરત ગૃહ આના ॥

દો. અંગદ સુના પવનસુત ગઢ઼ પર ગયુ અકેલ।
રન બાઁકુરા બાલિસુત તરકિ ચઢ઼એઉ કપિ ખેલ ॥ 43 ॥

જુદ્ધ બિરુદ્ધ ક્રુદ્ધ દ્વૌ બંદર। રામ પ્રતાપ સુમિરિ ઉર અંતર ॥
રાવન ભવન ચઢ઼એ દ્વૌ ધાઈ। કરહિ કોસલાધીસ દોહાઈ ॥
કલસ સહિત ગહિ ભવનુ ઢહાવા। દેખિ નિસાચરપતિ ભય પાવા ॥
નારિ બૃંદ કર પીટહિં છાતી। અબ દુઇ કપિ આએ ઉતપાતી ॥
કપિલીલા કરિ તિન્હહિ ડેરાવહિં। રામચંદ્ર કર સુજસુ સુનાવહિમ્ ॥
પુનિ કર ગહિ કંચન કે ખંભા। કહેન્હિ કરિઅ ઉતપાત અરંભા ॥
ગર્જિ પરે રિપુ કટક મઝારી। લાગે મર્દૈ ભુજ બલ ભારી ॥
કાહુહિ લાત ચપેટન્હિ કેહૂ। ભજહુ ન રામહિ સો ફલ લેહૂ ॥

દો. એક એક સોં મર્દહિં તોરિ ચલાવહિં મુંડ।
રાવન આગેં પરહિં તે જનુ ફૂટહિં દધિ કુંડ ॥ 44 ॥

મહા મહા મુખિઆ જે પાવહિં। તે પદ ગહિ પ્રભુ પાસ ચલાવહિમ્ ॥
કહિ બિભીષનુ તિન્હ કે નામા। દેહિં રામ તિન્હહૂ નિજ ધામા ॥
ખલ મનુજાદ દ્વિજામિષ ભોગી। પાવહિં ગતિ જો જાચત જોગી ॥
ઉમા રામ મૃદુચિત કરુનાકર। બયર ભાવ સુમિરત મોહિ નિસિચર ॥
દેહિં પરમ ગતિ સો જિયઁ જાની। અસ કૃપાલ કો કહહુ ભવાની ॥
અસ પ્રભુ સુનિ ન ભજહિં ભ્રમ ત્યાગી। નર મતિમંદ તે પરમ અભાગી ॥
અંગદ અરુ હનુમંત પ્રબેસા। કીન્હ દુર્ગ અસ કહ અવધેસા ॥
લંકાઁ દ્વૌ કપિ સોહહિં કૈસેં। મથહિ સિંધુ દુઇ મંદર જૈસેમ્ ॥

દો. ભુજ બલ રિપુ દલ દલમલિ દેખિ દિવસ કર અંત।
કૂદે જુગલ બિગત શ્રમ આએ જહઁ ભગવંત ॥ 45 ॥

પ્રભુ પદ કમલ સીસ તિન્હ નાએ। દેખિ સુભટ રઘુપતિ મન ભાએ ॥
રામ કૃપા કરિ જુગલ નિહારે। ભે બિગતશ્રમ પરમ સુખારે ॥
ગે જાનિ અંગદ હનુમાના। ફિરે ભાલુ મર્કટ ભટ નાના ॥
જાતુધાન પ્રદોષ બલ પાઈ। ધાએ કરિ દસસીસ દોહાઈ ॥
નિસિચર અની દેખિ કપિ ફિરે। જહઁ તહઁ કટકટાઇ ભટ ભિરે ॥
દ્વૌ દલ પ્રબલ પચારિ પચારી। લરત સુભટ નહિં માનહિં હારી ॥
મહાબીર નિસિચર સબ કારે। નાના બરન બલીમુખ ભારે ॥
સબલ જુગલ દલ સમબલ જોધા। કૌતુક કરત લરત કરિ ક્રોધા ॥
પ્રાબિટ સરદ પયોદ ઘનેરે। લરત મનહુઁ મારુત કે પ્રેરે ॥
અનિપ અકંપન અરુ અતિકાયા। બિચલત સેન કીન્હિ ઇન્હ માયા ॥
ભયુ નિમિષ મહઁ અતિ અઁધિયારા। બૃષ્ટિ હોઇ રુધિરોપલ છારા ॥

દો. દેખિ નિબિડ઼ તમ દસહુઁ દિસિ કપિદલ ભયુ ખભાર।
એકહિ એક ન દેખી જહઁ તહઁ કરહિં પુકાર ॥ 46 ॥

સકલ મરમુ રઘુનાયક જાના। લિએ બોલિ અંગદ હનુમાના ॥
સમાચાર સબ કહિ સમુઝાએ। સુનત કોઽપિ કપિકુંજર ધાએ ॥
પુનિ કૃપાલ હઁસિ ચાપ ચઢ઼આવા। પાવક સાયક સપદિ ચલાવા ॥
ભયુ પ્રકાસ કતહુઁ તમ નાહીં। ગ્યાન ઉદયઁ જિમિ સંસય જાહીમ્ ॥
ભાલુ બલીમુખ પાઇ પ્રકાસા। ધાએ હરષ બિગત શ્રમ ત્રાસા ॥
હનૂમાન અંગદ રન ગાજે। હાઁક સુનત રજનીચર ભાજે ॥
ભાગત પટ પટકહિં ધરિ ધરની। કરહિં ભાલુ કપિ અદ્ભુત કરની ॥
ગહિ પદ ડારહિં સાગર માહીં। મકર ઉરગ ઝષ ધરિ ધરિ ખાહીમ્ ॥

દો. કછુ મારે કછુ ઘાયલ કછુ ગઢ઼ ચઢ઼એ પરાઇ।
ગર્જહિં ભાલુ બલીમુખ રિપુ દલ બલ બિચલાઇ ॥ 47 ॥

નિસા જાનિ કપિ ચારિઉ અની। આએ જહાઁ કોસલા ધની ॥
રામ કૃપા કરિ ચિતવા સબહી। ભે બિગતશ્રમ બાનર તબહી ॥
ઉહાઁ દસાનન સચિવ હઁકારે। સબ સન કહેસિ સુભટ જે મારે ॥
આધા કટકુ કપિન્હ સંઘારા। કહહુ બેગિ કા કરિઅ બિચારા ॥
માલ્યવંત અતિ જરઠ નિસાચર। રાવન માતુ પિતા મંત્રી બર ॥
બોલા બચન નીતિ અતિ પાવન। સુનહુ તાત કછુ મોર સિખાવન ॥
જબ તે તુમ્હ સીતા હરિ આની। અસગુન હોહિં ન જાહિં બખાની ॥
બેદ પુરાન જાસુ જસુ ગાયો। રામ બિમુખ કાહુઁ ન સુખ પાયો ॥

દો. હિરન્યાચ્છ ભ્રાતા સહિત મધુ કૈટભ બલવાન।
જેહિ મારે સોઇ અવતરેઉ કૃપાસિંધુ ભગવાન ॥ 48(ક) ॥

માસપારાયણ, પચીસવાઁ વિશ્રામ
કાલરૂપ ખલ બન દહન ગુનાગાર ઘનબોધ।
સિવ બિરંચિ જેહિ સેવહિં તાસોં કવન બિરોધ ॥ 48(ખ) ॥

પરિહરિ બયરુ દેહુ બૈદેહી। ભજહુ કૃપાનિધિ પરમ સનેહી ॥
તાકે બચન બાન સમ લાગે। કરિઆ મુહ કરિ જાહિ અભાગે ॥
બૂઢ઼ ભેસિ ન ત મરતેઉઁ તોહી। અબ જનિ નયન દેખાવસિ મોહી ॥
તેહિ અપને મન અસ અનુમાના। બધ્યો ચહત એહિ કૃપાનિધાના ॥
સો ઉઠિ ગયુ કહત દુર્બાદા। તબ સકોપ બોલેઉ ઘનનાદા ॥
કૌતુક પ્રાત દેખિઅહુ મોરા। કરિહુઁ બહુત કહૌં કા થોરા ॥
સુનિ સુત બચન ભરોસા આવા। પ્રીતિ સમેત અંક બૈઠાવા ॥
કરત બિચાર ભયુ ભિનુસારા। લાગે કપિ પુનિ ચહૂઁ દુઆરા ॥
કોઽપિ કપિન્હ દુર્ઘટ ગઢ઼ઉ ઘેરા। નગર કોલાહલુ ભયુ ઘનેરા ॥
બિબિધાયુધ ધર નિસિચર ધાએ। ગઢ઼ તે પર્બત સિખર ઢહાએ ॥

છં. ઢાહે મહીધર સિખર કોટિન્હ બિબિધ બિધિ ગોલા ચલે।
ઘહરાત જિમિ પબિપાત ગર્જત જનુ પ્રલય કે બાદલે ॥
મર્કટ બિકટ ભટ જુટત કટત ન લટત તન જર્જર ભે।
ગહિ સૈલ તેહિ ગઢ઼ પર ચલાવહિં જહઁ સો તહઁ નિસિચર હે ॥

દો. મેઘનાદ સુનિ શ્રવન અસ ગઢ઼ઉ પુનિ છેંકા આઇ।
ઉતર્યો બીર દુર્ગ તેં સન્મુખ ચલ્યો બજાઇ ॥ 49 ॥

કહઁ કોસલાધીસ દ્વૌ ભ્રાતા। ધન્વી સકલ લોક બિખ્યાતા ॥
કહઁ નલ નીલ દુબિદ સુગ્રીવા। અંગદ હનૂમંત બલ સીંવા ॥
કહાઁ બિભીષનુ ભ્રાતાદ્રોહી। આજુ સબહિ હઠિ મારુઁ ઓહી ॥
અસ કહિ કઠિન બાન સંધાને। અતિસય ક્રોધ શ્રવન લગિ તાને ॥
સર સમુહ સો છાડ઼ઐ લાગા। જનુ સપચ્છ ધાવહિં બહુ નાગા ॥
જહઁ તહઁ પરત દેખિઅહિં બાનર। સન્મુખ હોઇ ન સકે તેહિ અવસર ॥
જહઁ તહઁ ભાગિ ચલે કપિ રીછા। બિસરી સબહિ જુદ્ધ કૈ ઈછા ॥
સો કપિ ભાલુ ન રન મહઁ દેખા। કીન્હેસિ જેહિ ન પ્રાન અવસેષા ॥

દો. દસ દસ સર સબ મારેસિ પરે ભૂમિ કપિ બીર।
સિંહનાદ કરિ ગર્જા મેઘનાદ બલ ધીર ॥ 50 ॥

દેખિ પવનસુત કટક બિહાલા। ક્રોધવંત જનુ ધાયુ કાલા ॥
મહાસૈલ એક તુરત ઉપારા। અતિ રિસ મેઘનાદ પર ડારા ॥
આવત દેખિ ગયુ નભ સોઈ। રથ સારથી તુરગ સબ ખોઈ ॥
બાર બાર પચાર હનુમાના। નિકટ ન આવ મરમુ સો જાના ॥
રઘુપતિ નિકટ ગયુ ઘનનાદા। નાના ભાઁતિ કરેસિ દુર્બાદા ॥
અસ્ત્ર સસ્ત્ર આયુધ સબ ડારે। કૌતુકહીં પ્રભુ કાટિ નિવારે ॥
દેખિ પ્રતાપ મૂઢ઼ ખિસિઆના। કરૈ લાગ માયા બિધિ નાના ॥
જિમિ કૌ કરૈ ગરુડ઼ સૈં ખેલા। ડરપાવૈ ગહિ સ્વલ્પ સપેલા ॥

દો. જાસુ પ્રબલ માયા બલ સિવ બિરંચિ બડ઼ છોટ।
તાહિ દિખાવિ નિસિચર નિજ માયા મતિ ખોટ ॥ 51 ॥

નભ ચઢ઼ઇ બરષ બિપુલ અંગારા। મહિ તે પ્રગટ હોહિં જલધારા ॥
નાના ભાઁતિ પિસાચ પિસાચી। મારુ કાટુ ધુનિ બોલહિં નાચી ॥
બિષ્ટા પૂય રુધિર કચ હાડ઼આ। બરષિ કબહુઁ ઉપલ બહુ છાડ઼આ ॥
બરષિ ધૂરિ કીન્હેસિ અઁધિઆરા। સૂઝ ન આપન હાથ પસારા ॥
કપિ અકુલાને માયા દેખેં। સબ કર મરન બના એહિ લેખેમ્ ॥
કૌતુક દેખિ રામ મુસુકાને। ભે સભીત સકલ કપિ જાને ॥
એક બાન કાટી સબ માયા। જિમિ દિનકર હર તિમિર નિકાયા ॥
કૃપાદૃષ્ટિ કપિ ભાલુ બિલોકે। ભે પ્રબલ રન રહહિં ન રોકે ॥

દો. આયસુ માગિ રામ પહિં અંગદાદિ કપિ સાથ।
લછિમન ચલે ક્રુદ્ધ હોઇ બાન સરાસન હાથ ॥ 52 ॥

છતજ નયન ઉર બાહુ બિસાલા। હિમગિરિ નિભ તનુ કછુ એક લાલા ॥
ઇહાઁ દસાનન સુભટ પઠાએ। નાના અસ્ત્ર સસ્ત્ર ગહિ ધાએ ॥
ભૂધર નખ બિટપાયુધ ધારી। ધાએ કપિ જય રામ પુકારી ॥
ભિરે સકલ જોરિહિ સન જોરી। ઇત ઉત જય ઇચ્છા નહિં થોરી ॥
મુઠિકન્હ લાતન્હ દાતન્હ કાટહિં। કપિ જયસીલ મારિ પુનિ ડાટહિમ્ ॥
મારુ મારુ ધરુ ધરુ ધરુ મારૂ। સીસ તોરિ ગહિ ભુજા ઉપારૂ ॥
અસિ રવ પૂરિ રહી નવ ખંડા। ધાવહિં જહઁ તહઁ રુંડ પ્રચંડા ॥
દેખહિં કૌતુક નભ સુર બૃંદા। કબહુઁક બિસમય કબહુઁ અનંદા ॥

દો. રુધિર ગાડ઼ ભરિ ભરિ જમ્યો ઊપર ધૂરિ ઉડ઼આઇ।
જનુ અઁગાર રાસિન્હ પર મૃતક ધૂમ રહ્યો છાઇ ॥ 53 ॥

ઘાયલ બીર બિરાજહિં કૈસે। કુસુમિત કિંસુક કે તરુ જૈસે ॥
લછિમન મેઘનાદ દ્વૌ જોધા। ભિરહિં પરસપર કરિ અતિ ક્રોધા ॥
એકહિ એક સકિ નહિં જીતી। નિસિચર છલ બલ કરિ અનીતી ॥
ક્રોધવંત તબ ભયુ અનંતા। ભંજેઉ રથ સારથી તુરંતા ॥
નાના બિધિ પ્રહાર કર સેષા। રાચ્છસ ભયુ પ્રાન અવસેષા ॥
રાવન સુત નિજ મન અનુમાના। સંકઠ ભયુ હરિહિ મમ પ્રાના ॥
બીરઘાતિની છાડ઼ઇસિ સાઁગી। તેજ પુંજ લછિમન ઉર લાગી ॥
મુરુછા ભી સક્તિ કે લાગેં। તબ ચલિ ગયુ નિકટ ભય ત્યાગેમ્ ॥

દો. મેઘનાદ સમ કોટિ સત જોધા રહે ઉઠાઇ।
જગદાધાર સેષ કિમિ ઉઠૈ ચલે ખિસિઆઇ ॥ 54 ॥

સુનુ ગિરિજા ક્રોધાનલ જાસૂ। જારિ ભુવન ચારિદસ આસૂ ॥
સક સંગ્રામ જીતિ કો તાહી। સેવહિં સુર નર અગ જગ જાહી ॥
યહ કૌતૂહલ જાનિ સોઈ। જા પર કૃપા રામ કૈ હોઈ ॥
સંધ્યા ભિ ફિરિ દ્વૌ બાહની। લગે સઁભારન નિજ નિજ અની ॥
બ્યાપક બ્રહ્મ અજિત ભુવનેસ્વર। લછિમન કહાઁ બૂઝ કરુનાકર ॥
તબ લગિ લૈ આયુ હનુમાના। અનુજ દેખિ પ્રભુ અતિ દુખ માના ॥
જામવંત કહ બૈદ સુષેના। લંકાઁ રહિ કો પઠી લેના ॥
ધરિ લઘુ રૂપ ગયુ હનુમંતા। આનેઉ ભવન સમેત તુરંતા ॥

દો. રામ પદારબિંદ સિર નાયુ આઇ સુષેન।
કહા નામ ગિરિ ઔષધી જાહુ પવનસુત લેન ॥ 55 ॥

રામ ચરન સરસિજ ઉર રાખી। ચલા પ્રભંજન સુત બલ ભાષી ॥
ઉહાઁ દૂત એક મરમુ જનાવા। રાવન કાલનેમિ ગૃહ આવા ॥
દસમુખ કહા મરમુ તેહિં સુના। પુનિ પુનિ કાલનેમિ સિરુ ધુના ॥
દેખત તુમ્હહિ નગરુ જેહિં જારા। તાસુ પંથ કો રોકન પારા ॥
ભજિ રઘુપતિ કરુ હિત આપના। છાઁડ઼હુ નાથ મૃષા જલ્પના ॥
નીલ કંજ તનુ સુંદર સ્યામા। હૃદયઁ રાખુ લોચનાભિરામા ॥
મૈં તૈં મોર મૂઢ઼તા ત્યાગૂ। મહા મોહ નિસિ સૂતત જાગૂ ॥
કાલ બ્યાલ કર ભચ્છક જોઈ। સપનેહુઁ સમર કિ જીતિઅ સોઈ ॥

દો. સુનિ દસકંઠ રિસાન અતિ તેહિં મન કીન્હ બિચાર।
રામ દૂત કર મરૌં બરુ યહ ખલ રત મલ ભાર ॥ 56 ॥

અસ કહિ ચલા રચિસિ મગ માયા। સર મંદિર બર બાગ બનાયા ॥
મારુતસુત દેખા સુભ આશ્રમ। મુનિહિ બૂઝિ જલ પિયૌં જાઇ શ્રમ ॥
રાચ્છસ કપટ બેષ તહઁ સોહા। માયાપતિ દૂતહિ ચહ મોહા ॥
જાઇ પવનસુત નાયુ માથા। લાગ સો કહૈ રામ ગુન ગાથા ॥
હોત મહા રન રાવન રામહિં। જિતહહિં રામ ન સંસય યા મહિમ્ ॥
ઇહાઁ ભેઁ મૈં દેખેઉઁ ભાઈ। ગ્યાન દૃષ્ટિ બલ મોહિ અધિકાઈ ॥
માગા જલ તેહિં દીન્હ કમંડલ। કહ કપિ નહિં અઘાઉઁ થોરેં જલ ॥
સર મજ્જન કરિ આતુર આવહુ। દિચ્છા દેઉઁ ગ્યાન જેહિં પાવહુ ॥

દો. સર પૈઠત કપિ પદ ગહા મકરીં તબ અકુલાન।
મારી સો ધરિ દિવ્ય તનુ ચલી ગગન ચઢ઼ઇ જાન ॥ 57 ॥

કપિ તવ દરસ ભિઉઁ નિષ્પાપા। મિટા તાત મુનિબર કર સાપા ॥
મુનિ ન હોઇ યહ નિસિચર ઘોરા। માનહુ સત્ય બચન કપિ મોરા ॥
અસ કહિ ગી અપછરા જબહીં। નિસિચર નિકટ ગયુ કપિ તબહીમ્ ॥
કહ કપિ મુનિ ગુરદછિના લેહૂ। પાછેં હમહિ મંત્ર તુમ્હ દેહૂ ॥
સિર લંગૂર લપેટિ પછારા। નિજ તનુ પ્રગટેસિ મરતી બારા ॥
રામ રામ કહિ છાડ઼એસિ પ્રાના। સુનિ મન હરષિ ચલેઉ હનુમાના ॥
દેખા સૈલ ન ઔષધ ચીન્હા। સહસા કપિ ઉપારિ ગિરિ લીન્હા ॥
ગહિ ગિરિ નિસિ નભ ધાવત ભયૂ। અવધપુરી ઉપર કપિ ગયૂ ॥

દો. દેખા ભરત બિસાલ અતિ નિસિચર મન અનુમાનિ।
બિનુ ફર સાયક મારેઉ ચાપ શ્રવન લગિ તાનિ ॥ 58 ॥

પરેઉ મુરુછિ મહિ લાગત સાયક। સુમિરત રામ રામ રઘુનાયક ॥
સુનિ પ્રિય બચન ભરત તબ ધાએ। કપિ સમીપ અતિ આતુર આએ ॥
બિકલ બિલોકિ કીસ ઉર લાવા। જાગત નહિં બહુ ભાઁતિ જગાવા ॥
મુખ મલીન મન ભે દુખારી। કહત બચન ભરિ લોચન બારી ॥
જેહિં બિધિ રામ બિમુખ મોહિ કીન્હા। તેહિં પુનિ યહ દારુન દુખ દીન્હા ॥
જૌં મોરેં મન બચ અરુ કાયા। પ્રીતિ રામ પદ કમલ અમાયા ॥
તૌ કપિ હૌ બિગત શ્રમ સૂલા। જૌં મો પર રઘુપતિ અનુકૂલા ॥
સુનત બચન ઉઠિ બૈઠ કપીસા। કહિ જય જયતિ કોસલાધીસા ॥

સો. લીન્હ કપિહિ ઉર લાઇ પુલકિત તનુ લોચન સજલ।
પ્રીતિ ન હૃદયઁ સમાઇ સુમિરિ રામ રઘુકુલ તિલક ॥ 59 ॥

તાત કુસલ કહુ સુખનિધાન કી। સહિત અનુજ અરુ માતુ જાનકી ॥
કપિ સબ ચરિત સમાસ બખાને। ભે દુખી મન મહુઁ પછિતાને ॥
અહહ દૈવ મૈં કત જગ જાયુઁ। પ્રભુ કે એકહુ કાજ ન આયુઁ ॥
જાનિ કુઅવસરુ મન ધરિ ધીરા। પુનિ કપિ સન બોલે બલબીરા ॥
તાત ગહરુ હોઇહિ તોહિ જાતા। કાજુ નસાઇહિ હોત પ્રભાતા ॥
ચઢ઼ઉ મમ સાયક સૈલ સમેતા। પઠવૌં તોહિ જહઁ કૃપાનિકેતા ॥
સુનિ કપિ મન ઉપજા અભિમાના। મોરેં ભાર ચલિહિ કિમિ બાના ॥
રામ પ્રભાવ બિચારિ બહોરી। બંદિ ચરન કહ કપિ કર જોરી ॥

દો. તવ પ્રતાપ ઉર રાખિ પ્રભુ જેહુઁ નાથ તુરંત।
અસ કહિ આયસુ પાઇ પદ બંદિ ચલેઉ હનુમંત ॥ 60(ક) ॥

ભરત બાહુ બલ સીલ ગુન પ્રભુ પદ પ્રીતિ અપાર।
મન મહુઁ જાત સરાહત પુનિ પુનિ પવનકુમાર ॥ 60(ખ) ॥

ઉહાઁ રામ લછિમનહિં નિહારી। બોલે બચન મનુજ અનુસારી ॥
અર્ધ રાતિ ગિ કપિ નહિં આયુ। રામ ઉઠાઇ અનુજ ઉર લાયુ ॥
સકહુ ન દુખિત દેખિ મોહિ ક્AU। બંધુ સદા તવ મૃદુલ સુભ્AU ॥
મમ હિત લાગિ તજેહુ પિતુ માતા। સહેહુ બિપિન હિમ આતપ બાતા ॥
સો અનુરાગ કહાઁ અબ ભાઈ। ઉઠહુ ન સુનિ મમ બચ બિકલાઈ ॥
જૌં જનતેઉઁ બન બંધુ બિછોહૂ। પિતા બચન મનતેઉઁ નહિં ઓહૂ ॥
સુત બિત નારિ ભવન પરિવારા। હોહિં જાહિં જગ બારહિં બારા ॥
અસ બિચારિ જિયઁ જાગહુ તાતા। મિલિ ન જગત સહોદર ભ્રાતા ॥
જથા પંખ બિનુ ખગ અતિ દીના। મનિ બિનુ ફનિ કરિબર કર હીના ॥
અસ મમ જિવન બંધુ બિનુ તોહી। જૌં જડ઼ દૈવ જિઆવૈ મોહી ॥
જૈહુઁ અવધ કવન મુહુ લાઈ। નારિ હેતુ પ્રિય ભાઇ ગઁવાઈ ॥
બરુ અપજસ સહતેઉઁ જગ માહીં। નારિ હાનિ બિસેષ છતિ નાહીમ્ ॥
અબ અપલોકુ સોકુ સુત તોરા। સહિહિ નિઠુર કઠોર ઉર મોરા ॥
નિજ જનની કે એક કુમારા। તાત તાસુ તુમ્હ પ્રાન અધારા ॥
સૌંપેસિ મોહિ તુમ્હહિ ગહિ પાની। સબ બિધિ સુખદ પરમ હિત જાની ॥
ઉતરુ કાહ દૈહુઁ તેહિ જાઈ। ઉઠિ કિન મોહિ સિખાવહુ ભાઈ ॥
બહુ બિધિ સિચત સોચ બિમોચન। સ્ત્રવત સલિલ રાજિવ દલ લોચન ॥
ઉમા એક અખંડ રઘુરાઈ। નર ગતિ ભગત કૃપાલ દેખાઈ ॥

સો. પ્રભુ પ્રલાપ સુનિ કાન બિકલ ભે બાનર નિકર।
આઇ ગયુ હનુમાન જિમિ કરુના મહઁ બીર રસ ॥ 61 ॥

હરષિ રામ ભેંટેઉ હનુમાના। અતિ કૃતગ્ય પ્રભુ પરમ સુજાના ॥
તુરત બૈદ તબ કીન્હ ઉપાઈ। ઉઠિ બૈઠે લછિમન હરષાઈ ॥
હૃદયઁ લાઇ પ્રભુ ભેંટેઉ ભ્રાતા। હરષે સકલ ભાલુ કપિ બ્રાતા ॥
કપિ પુનિ બૈદ તહાઁ પહુઁચાવા। જેહિ બિધિ તબહિં તાહિ લિ આવા ॥
યહ બૃત્તાંત દસાનન સુનેઊ। અતિ બિષાદ પુનિ પુનિ સિર ધુનેઊ ॥
બ્યાકુલ કુંભકરન પહિં આવા। બિબિધ જતન કરિ તાહિ જગાવા ॥
જાગા નિસિચર દેખિઅ કૈસા। માનહુઁ કાલુ દેહ ધરિ બૈસા ॥
કુંભકરન બૂઝા કહુ ભાઈ। કાહે તવ મુખ રહે સુખાઈ ॥
કથા કહી સબ તેહિં અભિમાની। જેહિ પ્રકાર સીતા હરિ આની ॥
તાત કપિન્હ સબ નિસિચર મારે। મહામહા જોધા સંઘારે ॥
દુર્મુખ સુરરિપુ મનુજ અહારી। ભટ અતિકાય અકંપન ભારી ॥
અપર મહોદર આદિક બીરા। પરે સમર મહિ સબ રનધીરા ॥

દો. સુનિ દસકંધર બચન તબ કુંભકરન બિલખાન।
જગદંબા હરિ આનિ અબ સઠ ચાહત કલ્યાન ॥ 62 ॥

ભલ ન કીન્હ તૈં નિસિચર નાહા। અબ મોહિ આઇ જગાએહિ કાહા ॥
અજહૂઁ તાત ત્યાગિ અભિમાના। ભજહુ રામ હોઇહિ કલ્યાના ॥
હૈં દસસીસ મનુજ રઘુનાયક। જાકે હનૂમાન સે પાયક ॥
અહહ બંધુ તૈં કીન્હિ ખોટાઈ। પ્રથમહિં મોહિ ન સુનાએહિ આઈ ॥
કીન્હેહુ પ્રભૂ બિરોધ તેહિ દેવક। સિવ બિરંચિ સુર જાકે સેવક ॥
નારદ મુનિ મોહિ ગ્યાન જો કહા। કહતેઉઁ તોહિ સમય નિરબહા ॥
અબ ભરિ અંક ભેંટુ મોહિ ભાઈ। લોચન સૂફલ કરૌ મૈં જાઈ ॥
સ્યામ ગાત સરસીરુહ લોચન। દેખૌં જાઇ તાપ ત્રય મોચન ॥

દો. રામ રૂપ ગુન સુમિરત મગન ભયુ છન એક।
રાવન માગેઉ કોટિ ઘટ મદ અરુ મહિષ અનેક ॥ 63 ॥

મહિષ ખાઇ કરિ મદિરા પાના। ગર્જા બજ્રાઘાત સમાના ॥
કુંભકરન દુર્મદ રન રંગા। ચલા દુર્ગ તજિ સેન ન સંગા ॥
દેખિ બિભીષનુ આગેં આયુ। પરેઉ ચરન નિજ નામ સુનાયુ ॥
અનુજ ઉઠાઇ હૃદયઁ તેહિ લાયો। રઘુપતિ ભક્ત જાનિ મન ભાયો ॥
તાત લાત રાવન મોહિ મારા। કહત પરમ હિત મંત્ર બિચારા ॥
તેહિં ગલાનિ રઘુપતિ પહિં આયુઁ। દેખિ દીન પ્રભુ કે મન ભાયુઁ ॥
સુનુ સુત ભયુ કાલબસ રાવન। સો કિ માન અબ પરમ સિખાવન ॥
ધન્ય ધન્ય તૈં ધન્ય બિભીષન। ભયહુ તાત નિસિચર કુલ ભૂષન ॥
બંધુ બંસ તૈં કીન્હ ઉજાગર। ભજેહુ રામ સોભા સુખ સાગર ॥

દો. બચન કર્મ મન કપટ તજિ ભજેહુ રામ રનધીર।
જાહુ ન નિજ પર સૂઝ મોહિ ભયુઁ કાલબસ બીર। 64 ॥

બંધુ બચન સુનિ ચલા બિભીષન। આયુ જહઁ ત્રૈલોક બિભૂષન ॥
નાથ ભૂધરાકાર સરીરા। કુંભકરન આવત રનધીરા ॥
એતના કપિન્હ સુના જબ કાના। કિલકિલાઇ ધાએ બલવાના ॥
લિએ ઉઠાઇ બિટપ અરુ ભૂધર। કટકટાઇ ડારહિં તા ઊપર ॥
કોટિ કોટિ ગિરિ સિખર પ્રહારા। કરહિં ભાલુ કપિ એક એક બારા ॥
મુર્ યો ન મન તનુ ટર્ યો ન ટાર્ યો। જિમિ ગજ અર્ક ફલનિ કો માર્યો ॥
તબ મારુતસુત મુઠિકા હન્યો। પર્ યો ધરનિ બ્યાકુલ સિર ધુન્યો ॥
પુનિ ઉઠિ તેહિં મારેઉ હનુમંતા। ઘુર્મિત ભૂતલ પરેઉ તુરંતા ॥
પુનિ નલ નીલહિ અવનિ પછારેસિ। જહઁ તહઁ પટકિ પટકિ ભટ ડારેસિ ॥
ચલી બલીમુખ સેન પરાઈ। અતિ ભય ત્રસિત ન કૌ સમુહાઈ ॥

દો. અંગદાદિ કપિ મુરુછિત કરિ સમેત સુગ્રીવ।
કાઁખ દાબિ કપિરાજ કહુઁ ચલા અમિત બલ સીંવ ॥ 65 ॥

ઉમા કરત રઘુપતિ નરલીલા। ખેલત ગરુડ઼ જિમિ અહિગન મીલા ॥
ભૃકુટિ ભંગ જો કાલહિ ખાઈ। તાહિ કિ સોહિ ઐસિ લરાઈ ॥
જગ પાવનિ કીરતિ બિસ્તરિહહિં। ગાઇ ગાઇ ભવનિધિ નર તરિહહિમ્ ॥
મુરુછા ગિ મારુતસુત જાગા। સુગ્રીવહિ તબ ખોજન લાગા ॥
સુગ્રીવહુ કૈ મુરુછા બીતી। નિબુક ગયુ તેહિ મૃતક પ્રતીતી ॥
કાટેસિ દસન નાસિકા કાના। ગરજિ અકાસ ચલુ તેહિં જાના ॥
ગહેઉ ચરન ગહિ ભૂમિ પછારા। અતિ લાઘવઁ ઉઠિ પુનિ તેહિ મારા ॥
પુનિ આયસુ પ્રભુ પહિં બલવાના। જયતિ જયતિ જય કૃપાનિધાના ॥
નાક કાન કાટે જિયઁ જાની। ફિરા ક્રોધ કરિ ભિ મન ગ્લાની ॥
સહજ ભીમ પુનિ બિનુ શ્રુતિ નાસા। દેખત કપિ દલ ઉપજી ત્રાસા ॥

દો. જય જય જય રઘુબંસ મનિ ધાએ કપિ દૈ હૂહ।
એકહિ બાર તાસુ પર છાડ઼એન્હિ ગિરિ તરુ જૂહ ॥ 66 ॥

કુંભકરન રન રંગ બિરુદ્ધા। સન્મુખ ચલા કાલ જનુ ક્રુદ્ધા ॥
કોટિ કોટિ કપિ ધરિ ધરિ ખાઈ। જનુ ટીડ઼ઈ ગિરિ ગુહાઁ સમાઈ ॥
કોટિન્હ ગહિ સરીર સન મર્દા। કોટિન્હ મીજિ મિલવ મહિ ગર્દા ॥
મુખ નાસા શ્રવનન્હિ કીં બાટા। નિસરિ પરાહિં ભાલુ કપિ ઠાટા ॥
રન મદ મત્ત નિસાચર દર્પા। બિસ્વ ગ્રસિહિ જનુ એહિ બિધિ અર્પા ॥
મુરે સુભટ સબ ફિરહિં ન ફેરે। સૂઝ ન નયન સુનહિં નહિં ટેરે ॥
કુંભકરન કપિ ફૌજ બિડારી। સુનિ ધાઈ રજનીચર ધારી ॥
દેખિ રામ બિકલ કટકાઈ। રિપુ અનીક નાના બિધિ આઈ ॥

દો. સુનુ સુગ્રીવ બિભીષન અનુજ સઁભારેહુ સૈન।
મૈં દેખુઁ ખલ બલ દલહિ બોલે રાજિવનૈન ॥ 67 ॥

કર સારંગ સાજિ કટિ ભાથા। અરિ દલ દલન ચલે રઘુનાથા ॥
પ્રથમ કીન્હ પ્રભુ ધનુષ ટઁકોરા। રિપુ દલ બધિર ભયુ સુનિ સોરા ॥
સત્યસંધ છાઁડ઼એ સર લચ્છા। કાલસર્પ જનુ ચલે સપચ્છા ॥
જહઁ તહઁ ચલે બિપુલ નારાચા। લગે કટન ભટ બિકટ પિસાચા ॥
કટહિં ચરન ઉર સિર ભુજદંડા। બહુતક બીર હોહિં સત ખંડા ॥
ઘુર્મિ ઘુર્મિ ઘાયલ મહિ પરહીં। ઉઠિ સંભારિ સુભટ પુનિ લરહીમ્ ॥
લાગત બાન જલદ જિમિ ગાજહીં। બહુતક દેખી કઠિન સર ભાજહિમ્ ॥
રુંડ પ્રચંડ મુંડ બિનુ ધાવહિં। ધરુ ધરુ મારૂ મારુ ધુનિ ગાવહિમ્ ॥

દો. છન મહુઁ પ્રભુ કે સાયકન્હિ કાટે બિકટ પિસાચ।
પુનિ રઘુબીર નિષંગ મહુઁ પ્રબિસે સબ નારાચ ॥ 68 ॥

કુંભકરન મન દીખ બિચારી। હતિ ધન માઝ નિસાચર ધારી ॥
ભા અતિ ક્રુદ્ધ મહાબલ બીરા। કિયો મૃગનાયક નાદ ગઁભીરા ॥
કોઽપિ મહીધર લેઇ ઉપારી। ડારિ જહઁ મર્કટ ભટ ભારી ॥
આવત દેખિ સૈલ પ્રભૂ ભારે। સરન્હિ કાટિ રજ સમ કરિ ડારે ॥ ।
પુનિ ધનુ તાનિ કોઽપિ રઘુનાયક। છાઁડ઼એ અતિ કરાલ બહુ સાયક ॥
તનુ મહુઁ પ્રબિસિ નિસરિ સર જાહીં। જિમિ દામિનિ ઘન માઝ સમાહીમ્ ॥
સોનિત સ્ત્રવત સોહ તન કારે। જનુ કજ્જલ ગિરિ ગેરુ પનારે ॥
બિકલ બિલોકિ ભાલુ કપિ ધાએ। બિહઁસા જબહિં નિકટ કપિ આએ ॥

દો. મહાનાદ કરિ ગર્જા કોટિ કોટિ ગહિ કીસ।
મહિ પટકિ ગજરાજ ઇવ સપથ કરિ દસસીસ ॥ 69 ॥

ભાગે ભાલુ બલીમુખ જૂથા। બૃકુ બિલોકિ જિમિ મેષ બરૂથા ॥
ચલે ભાગિ કપિ ભાલુ ભવાની। બિકલ પુકારત આરત બાની ॥
યહ નિસિચર દુકાલ સમ અહી। કપિકુલ દેસ પરન અબ ચહી ॥
કૃપા બારિધર રામ ખરારી। પાહિ પાહિ પ્રનતારતિ હારી ॥
સકરુન બચન સુનત ભગવાના। ચલે સુધારિ સરાસન બાના ॥
રામ સેન નિજ પાછૈં ઘાલી। ચલે સકોપ મહા બલસાલી ॥
ખૈંચિ ધનુષ સર સત સંધાને। છૂટે તીર સરીર સમાને ॥
લાગત સર ધાવા રિસ ભરા। કુધર ડગમગત ડોલતિ ધરા ॥
લીન્હ એક તેહિં સૈલ ઉપાટી। રઘુકુલ તિલક ભુજા સોઇ કાટી ॥
ધાવા બામ બાહુ ગિરિ ધારી। પ્રભુ સૌ ભુજા કાટિ મહિ પારી ॥
કાટેં ભુજા સોહ ખલ કૈસા। પચ્છહીન મંદર ગિરિ જૈસા ॥
ઉગ્ર બિલોકનિ પ્રભુહિ બિલોકા। ગ્રસન ચહત માનહુઁ ત્રેલોકા ॥

દો. કરિ ચિક્કાર ઘોર અતિ ધાવા બદનુ પસારિ।
ગગન સિદ્ધ સુર ત્રાસિત હા હા હેતિ પુકારિ ॥ 70 ॥

સભય દેવ કરુનાનિધિ જાન્યો। શ્રવન પ્રજંત સરાસનુ તાન્યો ॥
બિસિખ નિકર નિસિચર મુખ ભરેઊ। તદપિ મહાબલ ભૂમિ ન પરેઊ ॥
સરન્હિ ભરા મુખ સન્મુખ ધાવા। કાલ ત્રોન સજીવ જનુ આવા ॥
તબ પ્રભુ કોઽપિ તીબ્ર સર લીન્હા। ધર તે ભિન્ન તાસુ સિર કીન્હા ॥
સો સિર પરેઉ દસાનન આગેં। બિકલ ભયુ જિમિ ફનિ મનિ ત્યાગેમ્ ॥
ધરનિ ધસિ ધર ધાવ પ્રચંડા। તબ પ્રભુ કાટિ કીન્હ દુઇ ખંડા ॥
પરે ભૂમિ જિમિ નભ તેં ભૂધર। હેઠ દાબિ કપિ ભાલુ નિસાચર ॥
તાસુ તેજ પ્રભુ બદન સમાના। સુર મુનિ સબહિં અચંભવ માના ॥
સુર દુંદુભીં બજાવહિં હરષહિં। અસ્તુતિ કરહિં સુમન બહુ બરષહિમ્ ॥
કરિ બિનતી સુર સકલ સિધાએ। તેહી સમય દેવરિષિ આએ ॥
ગગનોપરિ હરિ ગુન ગન ગાએ। રુચિર બીરરસ પ્રભુ મન ભાએ ॥
બેગિ હતહુ ખલ કહિ મુનિ ગે। રામ સમર મહિ સોભત ભે ॥

છં. સંગ્રામ ભૂમિ બિરાજ રઘુપતિ અતુલ બલ કોસલ ધની।
શ્રમ બિંદુ મુખ રાજીવ લોચન અરુન તન સોનિત કની ॥
ભુજ જુગલ ફેરત સર સરાસન ભાલુ કપિ ચહુ દિસિ બને।
કહ દાસ તુલસી કહિ ન સક છબિ સેષ જેહિ આનન ઘને ॥

દો. નિસિચર અધમ મલાકર તાહિ દીન્હ નિજ ધામ।
ગિરિજા તે નર મંદમતિ જે ન ભજહિં શ્રીરામ ॥ 71 ॥

દિન કેં અંત ફિરીં દૌ અની। સમર ભી સુભટન્હ શ્રમ ઘની ॥
રામ કૃપાઁ કપિ દલ બલ બાઢ઼આ। જિમિ તૃન પાઇ લાગ અતિ ડાઢ઼આ ॥
છીજહિં નિસિચર દિનુ અરુ રાતી। નિજ મુખ કહેં સુકૃત જેહિ ભાઁતી ॥
બહુ બિલાપ દસકંધર કરી। બંધુ સીસ પુનિ પુનિ ઉર ધરી ॥
રોવહિં નારિ હૃદય હતિ પાની। તાસુ તેજ બલ બિપુલ બખાની ॥
મેઘનાદ તેહિ અવસર આયુ। કહિ બહુ કથા પિતા સમુઝાયુ ॥
દેખેહુ કાલિ મોરિ મનુસાઈ। અબહિં બહુત કા કરૌં બડ઼આઈ ॥
ઇષ્ટદેવ સૈં બલ રથ પાયુઁ। સો બલ તાત ન તોહિ દેખાયુઁ ॥
એહિ બિધિ જલ્પત ભયુ બિહાના। ચહુઁ દુઆર લાગે કપિ નાના ॥
ઇત કપિ ભાલુ કાલ સમ બીરા। ઉત રજનીચર અતિ રનધીરા ॥
લરહિં સુભટ નિજ નિજ જય હેતૂ। બરનિ ન જાઇ સમર ખગકેતૂ ॥

દો. મેઘનાદ માયામય રથ ચઢ઼ઇ ગયુ અકાસ ॥
ગર્જેઉ અટ્ટહાસ કરિ ભિ કપિ કટકહિ ત્રાસ ॥ 72 ॥

સક્તિ સૂલ તરવારિ કૃપાના। અસ્ત્ર સસ્ત્ર કુલિસાયુધ નાના ॥
ડારહ પરસુ પરિઘ પાષાના। લાગેઉ બૃષ્ટિ કરૈ બહુ બાના ॥
દસ દિસિ રહે બાન નભ છાઈ। માનહુઁ મઘા મેઘ ઝરિ લાઈ ॥
ધરુ ધરુ મારુ સુનિઅ ધુનિ કાના। જો મારિ તેહિ કૌ ન જાના ॥
ગહિ ગિરિ તરુ અકાસ કપિ ધાવહિં। દેખહિ તેહિ ન દુખિત ફિરિ આવહિમ્ ॥
અવઘટ ઘાટ બાટ ગિરિ કંદર। માયા બલ કીન્હેસિ સર પંજર ॥
જાહિં કહાઁ બ્યાકુલ ભે બંદર। સુરપતિ બંદિ પરે જનુ મંદર ॥
મારુતસુત અંગદ નલ નીલા। કીન્હેસિ બિકલ સકલ બલસીલા ॥
પુનિ લછિમન સુગ્રીવ બિભીષન। સરન્હિ મારિ કીન્હેસિ જર્જર તન ॥
પુનિ રઘુપતિ સૈં જૂઝે લાગા। સર છાઁડ઼ઇ હોઇ લાગહિં નાગા ॥
બ્યાલ પાસ બસ ભે ખરારી। સ્વબસ અનંત એક અબિકારી ॥
નટ ઇવ કપટ ચરિત કર નાના। સદા સ્વતંત્ર એક ભગવાના ॥
રન સોભા લગિ પ્રભુહિં બઁધાયો। નાગપાસ દેવન્હ ભય પાયો ॥

દો. ગિરિજા જાસુ નામ જપિ મુનિ કાટહિં ભવ પાસ।
સો કિ બંધ તર આવિ બ્યાપક બિસ્વ નિવાસ ॥ 73 ॥

ચરિત રામ કે સગુન ભવાની। તર્કિ ન જાહિં બુદ્ધિ બલ બાની ॥
અસ બિચારિ જે તગ્ય બિરાગી। રામહિ ભજહિં તર્ક સબ ત્યાગી ॥
બ્યાકુલ કટકુ કીન્હ ઘનનાદા। પુનિ ભા પ્રગટ કહિ દુર્બાદા ॥
જામવંત કહ ખલ રહુ ઠાઢ઼આ। સુનિ કરિ તાહિ ક્રોધ અતિ બાઢ઼આ ॥
બૂઢ઼ જાનિ સઠ છાઁડ઼એઉઁ તોહી। લાગેસિ અધમ પચારૈ મોહી ॥
અસ કહિ તરલ ત્રિસૂલ ચલાયો। જામવંત કર ગહિ સોઇ ધાયો ॥
મારિસિ મેઘનાદ કૈ છાતી। પરા ભૂમિ ઘુર્મિત સુરઘાતી ॥
પુનિ રિસાન ગહિ ચરન ફિરાયૌ। મહિ પછારિ નિજ બલ દેખરાયો ॥
બર પ્રસાદ સો મરિ ન મારા। તબ ગહિ પદ લંકા પર ડારા ॥
ઇહાઁ દેવરિષિ ગરુડ઼ પઠાયો। રામ સમીપ સપદિ સો આયો ॥

દો. ખગપતિ સબ ધરિ ખાએ માયા નાગ બરૂથ।
માયા બિગત ભે સબ હરષે બાનર જૂથ। 74(ક) ॥

ગહિ ગિરિ પાદપ ઉપલ નખ ધાએ કીસ રિસાઇ।
ચલે તમીચર બિકલતર ગઢ઼ પર ચઢ઼એ પરાઇ ॥ 74(ખ) ॥

મેઘનાદ કે મુરછા જાગી। પિતહિ બિલોકિ લાજ અતિ લાગી ॥
તુરત ગયુ ગિરિબર કંદરા। કરૌં અજય મખ અસ મન ધરા ॥
ઇહાઁ બિભીષન મંત્ર બિચારા। સુનહુ નાથ બલ અતુલ ઉદારા ॥
મેઘનાદ મખ કરિ અપાવન। ખલ માયાવી દેવ સતાવન ॥
જૌં પ્રભુ સિદ્ધ હોઇ સો પાઇહિ। નાથ બેગિ પુનિ જીતિ ન જાઇહિ ॥
સુનિ રઘુપતિ અતિસય સુખ માના। બોલે અંગદાદિ કપિ નાના ॥
લછિમન સંગ જાહુ સબ ભાઈ। કરહુ બિધંસ જગ્ય કર જાઈ ॥
તુમ્હ લછિમન મારેહુ રન ઓહી। દેખિ સભય સુર દુખ અતિ મોહી ॥
મારેહુ તેહિ બલ બુદ્ધિ ઉપાઈ। જેહિં છીજૈ નિસિચર સુનુ ભાઈ ॥
જામવંત સુગ્રીવ બિભીષન। સેન સમેત રહેહુ તીનિઉ જન ॥
જબ રઘુબીર દીન્હિ અનુસાસન। કટિ નિષંગ કસિ સાજિ સરાસન ॥
પ્રભુ પ્રતાપ ઉર ધરિ રનધીરા। બોલે ઘન ઇવ ગિરા ગઁભીરા ॥
જૌં તેહિ આજુ બધેં બિનુ આવૌં। તૌ રઘુપતિ સેવક ન કહાવૌમ્ ॥
જૌં સત સંકર કરહિં સહાઈ। તદપિ હતુઁ રઘુબીર દોહાઈ ॥

દો. રઘુપતિ ચરન નાઇ સિરુ ચલેઉ તુરંત અનંત।
અંગદ નીલ મયંદ નલ સંગ સુભટ હનુમંત ॥ 75 ॥

જાઇ કપિન્હ સો દેખા બૈસા। આહુતિ દેત રુધિર અરુ ભૈંસા ॥
કીન્હ કપિન્હ સબ જગ્ય બિધંસા। જબ ન ઉઠિ તબ કરહિં પ્રસંસા ॥
તદપિ ન ઉઠિ ધરેન્હિ કચ જાઈ। લાતન્હિ હતિ હતિ ચલે પરાઈ ॥
લૈ ત્રિસુલ ધાવા કપિ ભાગે। આએ જહઁ રામાનુજ આગે ॥
આવા પરમ ક્રોધ કર મારા। ગર્જ ઘોર રવ બારહિં બારા ॥
કોઽપિ મરુતસુત અંગદ ધાએ। હતિ ત્રિસૂલ ઉર ધરનિ ગિરાએ ॥
પ્રભુ કહઁ છાઁડ઼એસિ સૂલ પ્રચંડા। સર હતિ કૃત અનંત જુગ ખંડા ॥
ઉઠિ બહોરિ મારુતિ જુબરાજા। હતહિં કોઽપિ તેહિ ઘાઉ ન બાજા ॥
ફિરે બીર રિપુ મરિ ન મારા। તબ ધાવા કરિ ઘોર ચિકારા ॥
આવત દેખિ ક્રુદ્ધ જનુ કાલા। લછિમન છાડ઼એ બિસિખ કરાલા ॥
દેખેસિ આવત પબિ સમ બાના। તુરત ભયુ ખલ અંતરધાના ॥
બિબિધ બેષ ધરિ કરિ લરાઈ। કબહુઁક પ્રગટ કબહુઁ દુરિ જાઈ ॥
દેખિ અજય રિપુ ડરપે કીસા। પરમ ક્રુદ્ધ તબ ભયુ અહીસા ॥
લછિમન મન અસ મંત્ર દૃઢ઼આવા। એહિ પાપિહિ મૈં બહુત ખેલાવા ॥
સુમિરિ કોસલાધીસ પ્રતાપા। સર સંધાન કીન્હ કરિ દાપા ॥
છાડ઼આ બાન માઝ ઉર લાગા। મરતી બાર કપટુ સબ ત્યાગા ॥

દો. રામાનુજ કહઁ રામુ કહઁ અસ કહિ છાઁડ઼એસિ પ્રાન।
ધન્ય ધન્ય તવ જનની કહ અંગદ હનુમાન ॥ 76 ॥

બિનુ પ્રયાસ હનુમાન ઉઠાયો। લંકા દ્વાર રાખિ પુનિ આયો ॥
તાસુ મરન સુનિ સુર ગંધર્બા। ચઢ઼ઇ બિમાન આએ નભ સર્બા ॥
બરષિ સુમન દુંદુભીં બજાવહિં। શ્રીરઘુનાથ બિમલ જસુ ગાવહિમ્ ॥
જય અનંત જય જગદાધારા। તુમ્હ પ્રભુ સબ દેવન્હિ નિસ્તારા ॥
અસ્તુતિ કરિ સુર સિદ્ધ સિધાએ। લછિમન કૃપાસિંધુ પહિં આએ ॥
સુત બધ સુના દસાનન જબહીં। મુરુછિત ભયુ પરેઉ મહિ તબહીમ્ ॥
મંદોદરી રુદન કર ભારી। ઉર તાડ઼ન બહુ ભાઁતિ પુકારી ॥
નગર લોગ સબ બ્યાકુલ સોચા। સકલ કહહિં દસકંધર પોચા ॥

દો. તબ દસકંઠ બિબિધ બિધિ સમુઝાઈં સબ નારિ।
નસ્વર રૂપ જગત સબ દેખહુ હૃદયઁ બિચારિ ॥ 77 ॥

તિન્હહિ ગ્યાન ઉપદેસા રાવન। આપુન મંદ કથા સુભ પાવન ॥
પર ઉપદેસ કુસલ બહુતેરે। જે આચરહિં તે નર ન ઘનેરે ॥
નિસા સિરાનિ ભયુ ભિનુસારા। લગે ભાલુ કપિ ચારિહુઁ દ્વારા ॥
સુભટ બોલાઇ દસાનન બોલા। રન સન્મુખ જા કર મન ડોલા ॥
સો અબહીં બરુ જાઉ પરાઈ। સંજુગ બિમુખ ભેઁ ન ભલાઈ ॥
નિજ ભુજ બલ મૈં બયરુ બઢ઼આવા। દેહુઁ ઉતરુ જો રિપુ ચઢ઼ઇ આવા ॥
અસ કહિ મરુત બેગ રથ સાજા। બાજે સકલ જુઝ્AU બાજા ॥
ચલે બીર સબ અતુલિત બલી। જનુ કજ્જલ કૈ આઁધી ચલી ॥
અસગુન અમિત હોહિં તેહિ કાલા। ગનિ ન ભુજબલ ગર્બ બિસાલા ॥

છં. અતિ ગર્બ ગનિ ન સગુન અસગુન સ્ત્રવહિં આયુધ હાથ તે।
ભટ ગિરત રથ તે બાજિ ગજ ચિક્કરત ભાજહિં સાથ તે ॥
ગોમાય ગીધ કરાલ ખર રવ સ્વાન બોલહિં અતિ ઘને।
જનુ કાલદૂત ઉલૂક બોલહિં બચન પરમ ભયાવને ॥

દો. તાહિ કિ સંપતિ સગુન સુભ સપનેહુઁ મન બિશ્રામ।
ભૂત દ્રોહ રત મોહબસ રામ બિમુખ રતિ કામ ॥ 78 ॥

ચલેઉ નિસાચર કટકુ અપારા। ચતુરંગિની અની બહુ ધારા ॥
બિબિધ ભાઁતિ બાહન રથ જાના। બિપુલ બરન પતાક ધ્વજ નાના ॥
ચલે મત્ત ગજ જૂથ ઘનેરે। પ્રાબિટ જલદ મરુત જનુ પ્રેરે ॥
બરન બરદ બિરદૈત નિકાયા। સમર સૂર જાનહિં બહુ માયા ॥
અતિ બિચિત્ર બાહિની બિરાજી। બીર બસંત સેન જનુ સાજી ॥
ચલત કટક દિગસિધુંર ડગહીં। છુભિત પયોધિ કુધર ડગમગહીમ્ ॥
ઉઠી રેનુ રબિ ગયુ છપાઈ। મરુત થકિત બસુધા અકુલાઈ ॥
પનવ નિસાન ઘોર રવ બાજહિં। પ્રલય સમય કે ઘન જનુ ગાજહિમ્ ॥
ભેરિ નફીરિ બાજ સહનાઈ। મારૂ રાગ સુભટ સુખદાઈ ॥
કેહરિ નાદ બીર સબ કરહીં। નિજ નિજ બલ પૌરુષ ઉચ્ચરહીમ્ ॥
કહિ દસાનન સુનહુ સુભટ્ટા। મર્દહુ ભાલુ કપિન્હ કે ઠટ્ટા ॥
હૌં મારિહુઁ ભૂપ દ્વૌ ભાઈ। અસ કહિ સન્મુખ ફૌજ રેંગાઈ ॥
યહ સુધિ સકલ કપિન્હ જબ પાઈ। ધાએ કરિ રઘુબીર દોહાઈ ॥

છં. ધાએ બિસાલ કરાલ મર્કટ ભાલુ કાલ સમાન તે।
માનહુઁ સપચ્છ ઉડ઼આહિં ભૂધર બૃંદ નાના બાન તે ॥
નખ દસન સૈલ મહાદ્રુમાયુધ સબલ સંક ન માનહીં।
જય રામ રાવન મત્ત ગજ મૃગરાજ સુજસુ બખાનહીમ્ ॥

દો. દુહુ દિસિ જય જયકાર કરિ નિજ નિજ જોરી જાનિ।
ભિરે બીર ઇત રામહિ ઉત રાવનહિ બખાનિ ॥ 79 ॥

રાવનુ રથી બિરથ રઘુબીરા। દેખિ બિભીષન ભયુ અધીરા ॥
અધિક પ્રીતિ મન ભા સંદેહા। બંદિ ચરન કહ સહિત સનેહા ॥
નાથ ન રથ નહિં તન પદ ત્રાના। કેહિ બિધિ જિતબ બીર બલવાના ॥
સુનહુ સખા કહ કૃપાનિધાના। જેહિં જય હોઇ સો સ્યંદન આના ॥
સૌરજ ધીરજ તેહિ રથ ચાકા। સત્ય સીલ દૃઢ઼ ધ્વજા પતાકા ॥
બલ બિબેક દમ પરહિત ઘોરે। છમા કૃપા સમતા રજુ જોરે ॥
ઈસ ભજનુ સારથી સુજાના। બિરતિ ચર્મ સંતોષ કૃપાના ॥
દાન પરસુ બુધિ સક્તિ પ્રચંડ઼આ। બર બિગ્યાન કઠિન કોદંડા ॥
અમલ અચલ મન ત્રોન સમાના। સમ જમ નિયમ સિલીમુખ નાના ॥
કવચ અભેદ બિપ્ર ગુર પૂજા। એહિ સમ બિજય ઉપાય ન દૂજા ॥
સખા ધર્મમય અસ રથ જાકેં। જીતન કહઁ ન કતહુઁ રિપુ તાકેમ્ ॥

દો. મહા અજય સંસાર રિપુ જીતિ સકિ સો બીર।
જાકેં અસ રથ હોઇ દૃઢ઼ સુનહુ સખા મતિધીર ॥ 80(ક) ॥

સુનિ પ્રભુ બચન બિભીષન હરષિ ગહે પદ કંજ।
એહિ મિસ મોહિ ઉપદેસેહુ રામ કૃપા સુખ પુંજ ॥ 80(ખ) ॥

ઉત પચાર દસકંધર ઇત અંગદ હનુમાન।
લરત નિસાચર ભાલુ કપિ કરિ નિજ નિજ પ્રભુ આન ॥ 80(ગ) ॥

સુર બ્રહ્માદિ સિદ્ધ મુનિ નાના। દેખત રન નભ ચઢ઼એ બિમાના ॥
હમહૂ ઉમા રહે તેહિ સંગા। દેખત રામ ચરિત રન રંગા ॥
સુભટ સમર રસ દુહુ દિસિ માતે। કપિ જયસીલ રામ બલ તાતે ॥
એક એક સન ભિરહિં પચારહિં। એકન્હ એક મર્દિ મહિ પારહિમ્ ॥
મારહિં કાટહિં ધરહિં પછારહિં। સીસ તોરિ સીસન્હ સન મારહિમ્ ॥
ઉદર બિદારહિં ભુજા ઉપારહિં। ગહિ પદ અવનિ પટકિ ભટ ડારહિમ્ ॥
નિસિચર ભટ મહિ ગાડ઼હિ ભાલૂ। ઊપર ઢારિ દેહિં બહુ બાલૂ ॥
બીર બલિમુખ જુદ્ધ બિરુદ્ધે। દેખિઅત બિપુલ કાલ જનુ ક્રુદ્ધે ॥

છં. ક્રુદ્ધે કૃતાંત સમાન કપિ તન સ્ત્રવત સોનિત રાજહીં।
મર્દહિં નિસાચર કટક ભટ બલવંત ઘન જિમિ ગાજહીમ્ ॥
મારહિં ચપેટન્હિ ડાટિ દાતન્હ કાટિ લાતન્હ મીજહીં।
ચિક્કરહિં મર્કટ ભાલુ છલ બલ કરહિં જેહિં ખલ છીજહીમ્ ॥
ધરિ ગાલ ફારહિં ઉર બિદારહિં ગલ અઁતાવરિ મેલહીં।
પ્રહલાદપતિ જનુ બિબિધ તનુ ધરિ સમર અંગન ખેલહીમ્ ॥
ધરુ મારુ કાટુ પછારુ ઘોર ગિરા ગગન મહિ ભરિ રહી।
જય રામ જો તૃન તે કુલિસ કર કુલિસ તે કર તૃન સહી ॥

દો. નિજ દલ બિચલત દેખેસિ બીસ ભુજાઁ દસ ચાપ।
રથ ચઢ઼ઇ ચલેઉ દસાનન ફિરહુ ફિરહુ કરિ દાપ ॥ 81 ॥

ધાયુ પરમ ક્રુદ્ધ દસકંધર। સન્મુખ ચલે હૂહ દૈ બંદર ॥
ગહિ કર પાદપ ઉપલ પહારા। ડારેન્હિ તા પર એકહિં બારા ॥
લાગહિં સૈલ બજ્ર તન તાસૂ। ખંડ ખંડ હોઇ ફૂટહિં આસૂ ॥
ચલા ન અચલ રહા રથ રોપી। રન દુર્મદ રાવન અતિ કોપી ॥
ઇત ઉત ઝપટિ દપટિ કપિ જોધા। મર્દૈ લાગ ભયુ અતિ ક્રોધા ॥
ચલે પરાઇ ભાલુ કપિ નાના। ત્રાહિ ત્રાહિ અંગદ હનુમાના ॥
પાહિ પાહિ રઘુબીર ગોસાઈ। યહ ખલ ખાઇ કાલ કી નાઈ ॥
તેહિ દેખે કપિ સકલ પરાને। દસહુઁ ચાપ સાયક સંધાને ॥

છં. સંધાનિ ધનુ સર નિકર છાડ઼એસિ ઉરગ જિમિ ઉડ઼ઇ લાગહીં।
રહે પૂરિ સર ધરની ગગન દિસિ બિદસિ કહઁ કપિ ભાગહીમ્ ॥
ભયો અતિ કોલાહલ બિકલ કપિ દલ ભાલુ બોલહિં આતુરે।
રઘુબીર કરુના સિંધુ આરત બંધુ જન રચ્છક હરે ॥

દો. નિજ દલ બિકલ દેખિ કટિ કસિ નિષંગ ધનુ હાથ।
લછિમન ચલે ક્રુદ્ધ હોઇ નાઇ રામ પદ માથ ॥ 82 ॥

રે ખલ કા મારસિ કપિ ભાલૂ। મોહિ બિલોકુ તોર મૈં કાલૂ ॥
ખોજત રહેઉઁ તોહિ સુતઘાતી। આજુ નિપાતિ જુડ઼આવુઁ છાતી ॥
અસ કહિ છાડ઼એસિ બાન પ્રચંડા। લછિમન કિએ સકલ સત ખંડા ॥
કોટિન્હ આયુધ રાવન ડારે। તિલ પ્રવાન કરિ કાટિ નિવારે ॥
પુનિ નિજ બાનન્હ કીન્હ પ્રહારા। સ્યંદનુ ભંજિ સારથી મારા ॥
સત સત સર મારે દસ ભાલા। ગિરિ સૃંગન્હ જનુ પ્રબિસહિં બ્યાલા ॥
પુનિ સત સર મારા ઉર માહીં। પરેઉ ધરનિ તલ સુધિ કછુ નાહીમ્ ॥
ઉઠા પ્રબલ પુનિ મુરુછા જાગી। છાડ઼ઇસિ બ્રહ્મ દીન્હિ જો સાઁગી ॥

છં. સો બ્રહ્મ દત્ત પ્રચંડ સક્તિ અનંત ઉર લાગી સહી।
પર્યો બીર બિકલ ઉઠાવ દસમુખ અતુલ બલ મહિમા રહી ॥
બ્રહ્માંડ ભવન બિરાજ જાકેં એક સિર જિમિ રજ કની।
તેહિ ચહ ઉઠાવન મૂઢ઼ રાવન જાન નહિં ત્રિભુઅન ધની ॥

દો. દેખિ પવનસુત ધાયુ બોલત બચન કઠોર।
આવત કપિહિ હન્યો તેહિં મુષ્ટિ પ્રહાર પ્રઘોર ॥ 83 ॥

જાનુ ટેકિ કપિ ભૂમિ ન ગિરા। ઉઠા સઁભારિ બહુત રિસ ભરા ॥
મુઠિકા એક તાહિ કપિ મારા। પરેઉ સૈલ જનુ બજ્ર પ્રહારા ॥
મુરુછા ગૈ બહોરિ સો જાગા। કપિ બલ બિપુલ સરાહન લાગા ॥
ધિગ ધિગ મમ પૌરુષ ધિગ મોહી। જૌં તૈં જિઅત રહેસિ સુરદ્રોહી ॥
અસ કહિ લછિમન કહુઁ કપિ લ્યાયો। દેખિ દસાનન બિસમય પાયો ॥
કહ રઘુબીર સમુઝુ જિયઁ ભ્રાતા। તુમ્હ કૃતાંત ભચ્છક સુર ત્રાતા ॥
સુનત બચન ઉઠિ બૈઠ કૃપાલા। ગી ગગન સો સકતિ કરાલા ॥
પુનિ કોદંડ બાન ગહિ ધાએ। રિપુ સન્મુખ અતિ આતુર આએ ॥

છં. આતુર બહોરિ બિભંજિ સ્યંદન સૂત હતિ બ્યાકુલ કિયો।
ગિર્ યો ધરનિ દસકંધર બિકલતર બાન સત બેધ્યો હિયો ॥
સારથી દૂસર ઘાલિ રથ તેહિ તુરત લંકા લૈ ગયો।
રઘુબીર બંધુ પ્રતાપ પુંજ બહોરિ પ્રભુ ચરનન્હિ નયો ॥

દો. ઉહાઁ દસાનન જાગિ કરિ કરૈ લાગ કછુ જગ્ય।
રામ બિરોધ બિજય ચહ સઠ હઠ બસ અતિ અગ્ય ॥ 84 ॥

ઇહાઁ બિભીષન સબ સુધિ પાઈ। સપદિ જાઇ રઘુપતિહિ સુનાઈ ॥
નાથ કરિ રાવન એક જાગા। સિદ્ધ ભેઁ નહિં મરિહિ અભાગા ॥
પઠવહુ નાથ બેગિ ભટ બંદર। કરહિં બિધંસ આવ દસકંધર ॥
પ્રાત હોત પ્રભુ સુભટ પઠાએ। હનુમદાદિ અંગદ સબ ધાએ ॥
કૌતુક કૂદિ ચઢ઼એ કપિ લંકા। પૈઠે રાવન ભવન અસંકા ॥
જગ્ય કરત જબહીં સો દેખા। સકલ કપિન્હ ભા ક્રોધ બિસેષા ॥
રન તે નિલજ ભાજિ ગૃહ આવા। ઇહાઁ આઇ બક ધ્યાન લગાવા ॥
અસ કહિ અંગદ મારા લાતા। ચિતવ ન સઠ સ્વારથ મન રાતા ॥

છં. નહિં ચિતવ જબ કરિ કોપ કપિ ગહિ દસન લાતન્હ મારહીં।
ધરિ કેસ નારિ નિકારિ બાહેર તેઽતિદીન પુકારહીમ્ ॥
તબ ઉઠેઉ ક્રુદ્ધ કૃતાંત સમ ગહિ ચરન બાનર ડારી।
એહિ બીચ કપિન્હ બિધંસ કૃત મખ દેખિ મન મહુઁ હારી ॥

દો. જગ્ય બિધંસિ કુસલ કપિ આએ રઘુપતિ પાસ।
ચલેઉ નિસાચર ક્રુર્દ્ધ હોઇ ત્યાગિ જિવન કૈ આસ ॥ 85 ॥

ચલત હોહિં અતિ અસુભ ભયંકર। બૈઠહિં ગીધ ઉડ઼આઇ સિરન્હ પર ॥
ભયુ કાલબસ કાહુ ન માના। કહેસિ બજાવહુ જુદ્ધ નિસાના ॥
ચલી તમીચર અની અપારા। બહુ ગજ રથ પદાતિ અસવારા ॥
પ્રભુ સન્મુખ ધાએ ખલ કૈંસેં। સલભ સમૂહ અનલ કહઁ જૈંસેમ્ ॥
ઇહાઁ દેવતન્હ અસ્તુતિ કીન્હી। દારુન બિપતિ હમહિ એહિં દીન્હી ॥
અબ જનિ રામ ખેલાવહુ એહી। અતિસય દુખિત હોતિ બૈદેહી ॥
દેવ બચન સુનિ પ્રભુ મુસકાના। ઉઠિ રઘુબીર સુધારે બાના।
જટા જૂટ દૃઢ઼ બાઁધૈ માથે। સોહહિં સુમન બીચ બિચ ગાથે ॥
અરુન નયન બારિદ તનુ સ્યામા। અખિલ લોક લોચનાભિરામા ॥
કટિતટ પરિકર કસ્યો નિષંગા। કર કોદંડ કઠિન સારંગા ॥

છં. સારંગ કર સુંદર નિષંગ સિલીમુખાકર કટિ કસ્યો।
ભુજદંડ પીન મનોહરાયત ઉર ધરાસુર પદ લસ્યો ॥
કહ દાસ તુલસી જબહિં પ્રભુ સર ચાપ કર ફેરન લગે।
બ્રહ્માંડ દિગ્ગજ કમઠ અહિ મહિ સિંધુ ભૂધર ડગમગે ॥

દો. સોભા દેખિ હરષિ સુર બરષહિં સુમન અપાર।
જય જય જય કરુનાનિધિ છબિ બલ ગુન આગાર ॥ 86 ॥

એહીં બીચ નિસાચર અની। કસમસાત આઈ અતિ ઘની।
દેખિ ચલે સન્મુખ કપિ ભટ્ટા। પ્રલયકાલ કે જનુ ઘન ઘટ્ટા ॥
બહુ કૃપાન તરવારિ ચમંકહિં। જનુ દહઁ દિસિ દામિનીં દમંકહિમ્ ॥
ગજ રથ તુરગ ચિકાર કઠોરા। ગર્જહિં મનહુઁ બલાહક ઘોરા ॥
કપિ લંગૂર બિપુલ નભ છાએ। મનહુઁ ઇંદ્રધનુ ઉએ સુહાએ ॥
ઉઠિ ધૂરિ માનહુઁ જલધારા। બાન બુંદ ભૈ બૃષ્ટિ અપારા ॥
દુહુઁ દિસિ પર્બત કરહિં પ્રહારા। બજ્રપાત જનુ બારહિં બારા ॥
રઘુપતિ કોઽપિ બાન ઝરિ લાઈ। ઘાયલ ભૈ નિસિચર સમુદાઈ ॥
લાગત બાન બીર ચિક્કરહીં। ઘુર્મિ ઘુર્મિ જહઁ તહઁ મહિ પરહીમ્ ॥
સ્ત્રવહિં સૈલ જનુ નિર્ઝર ભારી। સોનિત સરિ કાદર ભયકારી ॥

છં. કાદર ભયંકર રુધિર સરિતા ચલી પરમ અપાવની।
દૌ કૂલ દલ રથ રેત ચક્ર અબર્ત બહતિ ભયાવની ॥
જલ જંતુગજ પદચર તુરગ ખર બિબિધ બાહન કો ગને।
સર સક્તિ તોમર સર્પ ચાપ તરંગ ચર્મ કમઠ ઘને ॥

દો. બીર પરહિં જનુ તીર તરુ મજ્જા બહુ બહ ફેન।
કાદર દેખિ ડરહિં તહઁ સુભટન્હ કે મન ચેન ॥ 87 ॥

મજ્જહિ ભૂત પિસાચ બેતાલા। પ્રમથ મહા ઝોટિંગ કરાલા ॥
કાક કંક લૈ ભુજા ઉડ઼આહીં। એક તે છીનિ એક લૈ ખાહીમ્ ॥
એક કહહિં ઐસિઉ સૌંઘાઈ। સઠહુ તુમ્હાર દરિદ્ર ન જાઈ ॥
કહઁરત ભટ ઘાયલ તટ ગિરે। જહઁ તહઁ મનહુઁ અર્ધજલ પરે ॥
ખૈંચહિં ગીધ આઁત તટ ભે। જનુ બંસી ખેલત ચિત દે ॥
બહુ ભટ બહહિં ચઢ઼એ ખગ જાહીં। જનુ નાવરિ ખેલહિં સરિ માહીમ્ ॥
જોગિનિ ભરિ ભરિ ખપ્પર સંચહિં। ભૂત પિસાચ બધૂ નભ નંચહિમ્ ॥
ભટ કપાલ કરતાલ બજાવહિં। ચામુંડા નાના બિધિ ગાવહિમ્ ॥
જંબુક નિકર કટક્કટ કટ્ટહિં। ખાહિં હુઆહિં અઘાહિં દપટ્ટહિમ્ ॥
કોટિન્હ રુંડ મુંડ બિનુ ડોલ્લહિં। સીસ પરે મહિ જય જય બોલ્લહિમ્ ॥

છં. બોલ્લહિં જો જય જય મુંડ રુંડ પ્રચંડ સિર બિનુ ધાવહીં।
ખપ્પરિન્હ ખગ્ગ અલુજ્ઝિ જુજ્ઝહિં સુભટ ભટન્હ ઢહાવહીમ્ ॥
બાનર નિસાચર નિકર મર્દહિં રામ બલ દર્પિત ભે।
સંગ્રામ અંગન સુભટ સોવહિં રામ સર નિકરન્હિ હે ॥

દો. રાવન હૃદયઁ બિચારા ભા નિસિચર સંઘાર।
મૈં અકેલ કપિ ભાલુ બહુ માયા કરૌં અપાર ॥ 88 ॥

દેવન્હ પ્રભુહિ પયાદેં દેખા। ઉપજા ઉર અતિ છોભ બિસેષા ॥
સુરપતિ નિજ રથ તુરત પઠાવા। હરષ સહિત માતલિ લૈ આવા ॥
તેજ પુંજ રથ દિબ્ય અનૂપા। હરષિ ચઢ઼એ કોસલપુર ભૂપા ॥
ચંચલ તુરગ મનોહર ચારી। અજર અમર મન સમ ગતિકારી ॥
રથારૂઢ઼ રઘુનાથહિ દેખી। ધાએ કપિ બલુ પાઇ બિસેષી ॥
સહી ન જાઇ કપિન્હ કૈ મારી। તબ રાવન માયા બિસ્તારી ॥
સો માયા રઘુબીરહિ બાઁચી। લછિમન કપિન્હ સો માની સાઁચી ॥
દેખી કપિન્હ નિસાચર અની। અનુજ સહિત બહુ કોસલધની ॥

છં. બહુ રામ લછિમન દેખિ મર્કટ ભાલુ મન અતિ અપડરે।
જનુ ચિત્ર લિખિત સમેત લછિમન જહઁ સો તહઁ ચિતવહિં ખરે ॥
નિજ સેન ચકિત બિલોકિ હઁસિ સર ચાપ સજિ કોસલ ધની।
માયા હરી હરિ નિમિષ મહુઁ હરષી સકલ મર્કટ અની ॥

દો. બહુરિ રામ સબ તન ચિતિ બોલે બચન ગઁભીર।
દ્વંદજુદ્ધ દેખહુ સકલ શ્રમિત ભે અતિ બીર ॥ 89 ॥

અસ કહિ રથ રઘુનાથ ચલાવા। બિપ્ર ચરન પંકજ સિરુ નાવા ॥
તબ લંકેસ ક્રોધ ઉર છાવા। ગર્જત તર્જત સન્મુખ ધાવા ॥
જીતેહુ જે ભટ સંજુગ માહીં। સુનુ તાપસ મૈં તિન્હ સમ નાહીમ્ ॥
રાવન નામ જગત જસ જાના। લોકપ જાકેં બંદીખાના ॥
ખર દૂષન બિરાધ તુમ્હ મારા। બધેહુ બ્યાધ ઇવ બાલિ બિચારા ॥
નિસિચર નિકર સુભટ સંઘારેહુ। કુંભકરન ઘનનાદહિ મારેહુ ॥
આજુ બયરુ સબુ લેઉઁ નિબાહી। જૌં રન ભૂપ ભાજિ નહિં જાહીમ્ ॥
આજુ કરુઁ ખલુ કાલ હવાલે। પરેહુ કઠિન રાવન કે પાલે ॥
સુનિ દુર્બચન કાલબસ જાના। બિહઁસિ બચન કહ કૃપાનિધાના ॥
સત્ય સત્ય સબ તવ પ્રભુતાઈ। જલ્પસિ જનિ દેખાઉ મનુસાઈ ॥

છં. જનિ જલ્પના કરિ સુજસુ નાસહિ નીતિ સુનહિ કરહિ છમા।
સંસાર મહઁ પૂરુષ ત્રિબિધ પાટલ રસાલ પનસ સમા ॥
એક સુમનપ્રદ એક સુમન ફલ એક ફલિ કેવલ લાગહીં।
એક કહહિં કહહિં કરહિં અપર એક કરહિં કહત ન બાગહીમ્ ॥

દો. રામ બચન સુનિ બિહઁસા મોહિ સિખાવત ગ્યાન।
બયરુ કરત નહિં તબ ડરે અબ લાગે પ્રિય પ્રાન ॥ 90 ॥

કહિ દુર્બચન ક્રુદ્ધ દસકંધર। કુલિસ સમાન લાગ છાઁડ઼ઐ સર ॥
નાનાકાર સિલીમુખ ધાએ। દિસિ અરુ બિદિસ ગગન મહિ છાએ ॥
પાવક સર છાઁડ઼એઉ રઘુબીરા। છન મહુઁ જરે નિસાચર તીરા ॥
છાડ઼ઇસિ તીબ્ર સક્તિ ખિસિઆઈ। બાન સંગ પ્રભુ ફેરિ ચલાઈ ॥
કોટિક ચક્ર ત્રિસૂલ પબારૈ। બિનુ પ્રયાસ પ્રભુ કાટિ નિવારૈ ॥
નિફલ હોહિં રાવન સર કૈસેં। ખલ કે સકલ મનોરથ જૈસેમ્ ॥
તબ સત બાન સારથી મારેસિ। પરેઉ ભૂમિ જય રામ પુકારેસિ ॥
રામ કૃપા કરિ સૂત ઉઠાવા। તબ પ્રભુ પરમ ક્રોધ કહુઁ પાવા ॥

છં. ભે ક્રુદ્ધ જુદ્ધ બિરુદ્ધ રઘુપતિ ત્રોન સાયક કસમસે।
કોદંડ ધુનિ અતિ ચંડ સુનિ મનુજાદ સબ મારુત ગ્રસે ॥
મઁદોદરી ઉર કંપ કંપતિ કમઠ ભૂ ભૂધર ત્રસે।
ચિક્કરહિં દિગ્ગજ દસન ગહિ મહિ દેખિ કૌતુક સુર હઁસે ॥

દો. તાનેઉ ચાપ શ્રવન લગિ છાઁડ઼એ બિસિખ કરાલ।
રામ મારગન ગન ચલે લહલહાત જનુ બ્યાલ ॥ 91 ॥

ચલે બાન સપચ્છ જનુ ઉરગા। પ્રથમહિં હતેઉ સારથી તુરગા ॥
રથ બિભંજિ હતિ કેતુ પતાકા। ગર્જા અતિ અંતર બલ થાકા ॥
તુરત આન રથ ચઢ઼ઇ ખિસિઆના। અસ્ત્ર સસ્ત્ર છાઁડ઼એસિ બિધિ નાના ॥
બિફલ હોહિં સબ ઉદ્યમ તાકે। જિમિ પરદ્રોહ નિરત મનસા કે ॥
તબ રાવન દસ સૂલ ચલાવા। બાજિ ચારિ મહિ મારિ ગિરાવા ॥
તુરગ ઉઠાઇ કોઽપિ રઘુનાયક। ખૈંચિ સરાસન છાઁડ઼એ સાયક ॥
રાવન સિર સરોજ બનચારી। ચલિ રઘુબીર સિલીમુખ ધારી ॥
દસ દસ બાન ભાલ દસ મારે। નિસરિ ગે ચલે રુધિર પનારે ॥
સ્ત્રવત રુધિર ધાયુ બલવાના। પ્રભુ પુનિ કૃત ધનુ સર સંધાના ॥
તીસ તીર રઘુબીર પબારે। ભુજન્હિ સમેત સીસ મહિ પારે ॥
કાટતહીં પુનિ ભે નબીને। રામ બહોરિ ભુજા સિર છીને ॥
પ્રભુ બહુ બાર બાહુ સિર હે। કટત ઝટિતિ પુનિ નૂતન ભે ॥
પુનિ પુનિ પ્રભુ કાટત ભુજ સીસા। અતિ કૌતુકી કોસલાધીસા ॥
રહે છાઇ નભ સિર અરુ બાહૂ। માનહુઁ અમિત કેતુ અરુ રાહૂ ॥

છં. જનુ રાહુ કેતુ અનેક નભ પથ સ્ત્રવત સોનિત ધાવહીં।
રઘુબીર તીર પ્રચંડ લાગહિં ભૂમિ ગિરન ન પાવહીમ્ ॥
એક એક સર સિર નિકર છેદે નભ ઉડ઼ત ઇમિ સોહહીં।
જનુ કોઽપિ દિનકર કર નિકર જહઁ તહઁ બિધુંતુદ પોહહીમ્ ॥

દો. જિમિ જિમિ પ્રભુ હર તાસુ સિર તિમિ તિમિ હોહિં અપાર।
સેવત બિષય બિબર્ધ જિમિ નિત નિત નૂતન માર ॥ 92 ॥

દસમુખ દેખિ સિરન્હ કૈ બાઢ઼ઈ। બિસરા મરન ભી રિસ ગાઢ઼ઈ ॥
ગર્જેઉ મૂઢ઼ મહા અભિમાની। ધાયુ દસહુ સરાસન તાની ॥
સમર ભૂમિ દસકંધર કોપ્યો। બરષિ બાન રઘુપતિ રથ તોપ્યો ॥
દંડ એક રથ દેખિ ન પરેઊ। જનુ નિહાર મહુઁ દિનકર દુરેઊ ॥
હાહાકાર સુરન્હ જબ કીન્હા। તબ પ્રભુ કોઽપિ કારમુક લીન્હા ॥
સર નિવારિ રિપુ કે સિર કાટે। તે દિસિ બિદિસ ગગન મહિ પાટે ॥
કાટે સિર નભ મારગ ધાવહિં। જય જય ધુનિ કરિ ભય ઉપજાવહિમ્ ॥
કહઁ લછિમન સુગ્રીવ કપીસા। કહઁ રઘુબીર કોસલાધીસા ॥

છં. કહઁ રામુ કહિ સિર નિકર ધાએ દેખિ મર્કટ ભજિ ચલે।
સંધાનિ ધનુ રઘુબંસમનિ હઁસિ સરન્હિ સિર બેધે ભલે ॥
સિર માલિકા કર કાલિકા ગહિ બૃંદ બૃંદન્હિ બહુ મિલીં।
કરિ રુધિર સરિ મજ્જનુ મનહુઁ સંગ્રામ બટ પૂજન ચલીમ્ ॥

દો. પુનિ દસકંઠ ક્રુદ્ધ હોઇ છાઁડ઼ઈ સક્તિ પ્રચંડ।
ચલી બિભીષન સન્મુખ મનહુઁ કાલ કર દંડ ॥ 93 ॥

આવત દેખિ સક્તિ અતિ ઘોરા। પ્રનતારતિ ભંજન પન મોરા ॥
તુરત બિભીષન પાછેં મેલા। સન્મુખ રામ સહેઉ સોઇ સેલા ॥
લાગિ સક્તિ મુરુછા કછુ ભી। પ્રભુ કૃત ખેલ સુરન્હ બિકલી ॥
દેખિ બિભીષન પ્રભુ શ્રમ પાયો। ગહિ કર ગદા ક્રુદ્ધ હોઇ ધાયો ॥
રે કુભાગ્ય સઠ મંદ કુબુદ્ધે। તૈં સુર નર મુનિ નાગ બિરુદ્ધે ॥
સાદર સિવ કહુઁ સીસ ચઢ઼આએ। એક એક કે કોટિન્હ પાએ ॥
તેહિ કારન ખલ અબ લગિ બાઁચ્યો। અબ તવ કાલુ સીસ પર નાચ્યો ॥
રામ બિમુખ સઠ ચહસિ સંપદા। અસ કહિ હનેસિ માઝ ઉર ગદા ॥

છં. ઉર માઝ ગદા પ્રહાર ઘોર કઠોર લાગત મહિ પર્ યો।
દસ બદન સોનિત સ્ત્રવત પુનિ સંભારિ ધાયો રિસ ભર્ યો ॥
દ્વૌ ભિરે અતિબલ મલ્લજુદ્ધ બિરુદ્ધ એકુ એકહિ હનૈ।
રઘુબીર બલ દર્પિત બિભીષનુ ઘાલિ નહિં તા કહુઁ ગનૈ ॥

દો. ઉમા બિભીષનુ રાવનહિ સન્મુખ ચિતવ કિ કાઉ।
સો અબ ભિરત કાલ જ્યોં શ્રીરઘુબીર પ્રભાઉ ॥ 94 ॥

દેખા શ્રમિત બિભીષનુ ભારી। ધાયુ હનૂમાન ગિરિ ધારી ॥
રથ તુરંગ સારથી નિપાતા। હૃદય માઝ તેહિ મારેસિ લાતા ॥
ઠાઢ઼ રહા અતિ કંપિત ગાતા। ગયુ બિભીષનુ જહઁ જનત્રાતા ॥
પુનિ રાવન કપિ હતેઉ પચારી। ચલેઉ ગગન કપિ પૂઁછ પસારી ॥
ગહિસિ પૂઁછ કપિ સહિત ઉડ઼આના। પુનિ ફિરિ ભિરેઉ પ્રબલ હનુમાના ॥
લરત અકાસ જુગલ સમ જોધા। એકહિ એકુ હનત કરિ ક્રોધા ॥
સોહહિં નભ છલ બલ બહુ કરહીં। કજ્જલ ગિરિ સુમેરુ જનુ લરહીમ્ ॥
બુધિ બલ નિસિચર પરિ ન પાર્ યો। તબ મારુત સુત પ્રભુ સંભાર્ યો ॥

છં. સંભારિ શ્રીરઘુબીર ધીર પચારિ કપિ રાવનુ હન્યો।
મહિ પરત પુનિ ઉઠિ લરત દેવન્હ જુગલ કહુઁ જય જય ભન્યો ॥
હનુમંત સંકટ દેખિ મર્કટ ભાલુ ક્રોધાતુર ચલે।
રન મત્ત રાવન સકલ સુભટ પ્રચંડ ભુજ બલ દલમલે ॥

દો. તબ રઘુબીર પચારે ધાએ કીસ પ્રચંડ।
કપિ બલ પ્રબલ દેખિ તેહિં કીન્હ પ્રગટ પાષંડ ॥ 95 ॥

અંતરધાન ભયુ છન એકા। પુનિ પ્રગટે ખલ રૂપ અનેકા ॥
રઘુપતિ કટક ભાલુ કપિ જેતે। જહઁ તહઁ પ્રગટ દસાનન તેતે ॥
દેખે કપિન્હ અમિત દસસીસા। જહઁ તહઁ ભજે ભાલુ અરુ કીસા ॥
ભાગે બાનર ધરહિં ન ધીરા। ત્રાહિ ત્રાહિ લછિમન રઘુબીરા ॥
દહઁ દિસિ ધાવહિં કોટિન્હ રાવન। ગર્જહિં ઘોર કઠોર ભયાવન ॥
ડરે સકલ સુર ચલે પરાઈ। જય કૈ આસ તજહુ અબ ભાઈ ॥
સબ સુર જિતે એક દસકંધર। અબ બહુ ભે તકહુ ગિરિ કંદર ॥
રહે બિરંચિ સંભુ મુનિ ગ્યાની। જિન્હ જિન્હ પ્રભુ મહિમા કછુ જાની ॥

છં. જાના પ્રતાપ તે રહે નિર્ભય કપિન્હ રિપુ માને ફુરે।
ચલે બિચલિ મર્કટ ભાલુ સકલ કૃપાલ પાહિ ભયાતુરે ॥
હનુમંત અંગદ નીલ નલ અતિબલ લરત રન બાઁકુરે।
મર્દહિં દસાનન કોટિ કોટિન્હ કપટ ભૂ ભટ અંકુરે ॥

દો. સુર બાનર દેખે બિકલ હઁસ્યો કોસલાધીસ।
સજિ સારંગ એક સર હતે સકલ દસસીસ ॥ 96 ॥

પ્રભુ છન મહુઁ માયા સબ કાટી। જિમિ રબિ ઉએઁ જાહિં તમ ફાટી ॥
રાવનુ એકુ દેખિ સુર હરષે। ફિરે સુમન બહુ પ્રભુ પર બરષે ॥
ભુજ ઉઠાઇ રઘુપતિ કપિ ફેરે। ફિરે એક એકન્હ તબ ટેરે ॥
પ્રભુ બલુ પાઇ ભાલુ કપિ ધાએ। તરલ તમકિ સંજુગ મહિ આએ ॥
અસ્તુતિ કરત દેવતન્હિ દેખેં। ભયુઁ એક મૈં ઇન્હ કે લેખેમ્ ॥
સઠહુ સદા તુમ્હ મોર મરાયલ। અસ કહિ કોઽપિ ગગન પર ધાયલ ॥
હાહાકાર કરત સુર ભાગે। ખલહુ જાહુ કહઁ મોરેં આગે ॥
દેખિ બિકલ સુર અંગદ ધાયો। કૂદિ ચરન ગહિ ભૂમિ ગિરાયો ॥

છં. ગહિ ભૂમિ પાર્ યો લાત માર્ યો બાલિસુત પ્રભુ પહિં ગયો।
સંભારિ ઉઠિ દસકંઠ ઘોર કઠોર રવ ગર્જત ભયો ॥
કરિ દાપ ચાપ ચઢ઼આઇ દસ સંધાનિ સર બહુ બરષી।
કિએ સકલ ભટ ઘાયલ ભયાકુલ દેખિ નિજ બલ હરષી ॥

દો. તબ રઘુપતિ રાવન કે સીસ ભુજા સર ચાપ।
કાટે બહુત બઢ઼એ પુનિ જિમિ તીરથ કર પાપ। 97 ॥

સિર ભુજ બાઢ઼ઇ દેખિ રિપુ કેરી। ભાલુ કપિન્હ રિસ ભી ઘનેરી ॥
મરત ન મૂઢ઼ કટેઉ ભુજ સીસા। ધાએ કોઽપિ ભાલુ ભટ કીસા ॥
બાલિતનય મારુતિ નલ નીલા। બાનરરાજ દુબિદ બલસીલા ॥
બિટપ મહીધર કરહિં પ્રહારા। સોઇ ગિરિ તરુ ગહિ કપિન્હ સો મારા ॥
એક નખન્હિ રિપુ બપુષ બિદારી। ભાગિ ચલહિં એક લાતન્હ મારી ॥
તબ નલ નીલ સિરન્હિ ચઢ઼ઇ ગયૂ। નખન્હિ લિલાર બિદારત ભયૂ ॥
રુધિર દેખિ બિષાદ ઉર ભારી। તિન્હહિ ધરન કહુઁ ભુજા પસારી ॥
ગહે ન જાહિં કરન્હિ પર ફિરહીં। જનુ જુગ મધુપ કમલ બન ચરહીમ્ ॥
કોઽપિ કૂદિ દ્વૌ ધરેસિ બહોરી। મહિ પટકત ભજે ભુજા મરોરી ॥
પુનિ સકોપ દસ ધનુ કર લીન્હે। સરન્હિ મારિ ઘાયલ કપિ કીન્હે ॥
હનુમદાદિ મુરુછિત કરિ બંદર। પાઇ પ્રદોષ હરષ દસકંધર ॥
મુરુછિત દેખિ સકલ કપિ બીરા। જામવંત ધાયુ રનધીરા ॥
સંગ ભાલુ ભૂધર તરુ ધારી। મારન લગે પચારિ પચારી ॥
ભયુ ક્રુદ્ધ રાવન બલવાના। ગહિ પદ મહિ પટકિ ભટ નાના ॥
દેખિ ભાલુપતિ નિજ દલ ઘાતા। કોઽપિ માઝ ઉર મારેસિ લાતા ॥

છં. ઉર લાત ઘાત પ્રચંડ લાગત બિકલ રથ તે મહિ પરા।
ગહિ ભાલુ બીસહુઁ કર મનહુઁ કમલન્હિ બસે નિસિ મધુકરા ॥
મુરુછિત બિલોકિ બહોરિ પદ હતિ ભાલુપતિ પ્રભુ પહિં ગયૌ।
નિસિ જાનિ સ્યંદન ઘાલિ તેહિ તબ સૂત જતનુ કરત ભયો ॥

દો. મુરુછા બિગત ભાલુ કપિ સબ આએ પ્રભુ પાસ।
નિસિચર સકલ રાવનહિ ઘેરિ રહે અતિ ત્રાસ ॥ 98 ॥

માસપારાયણ, છબ્બીસવાઁ વિશ્રામ
તેહી નિસિ સીતા પહિં જાઈ। ત્રિજટા કહિ સબ કથા સુનાઈ ॥
સિર ભુજ બાઢ઼ઇ સુનત રિપુ કેરી। સીતા ઉર ભિ ત્રાસ ઘનેરી ॥
મુખ મલીન ઉપજી મન ચિંતા। ત્રિજટા સન બોલી તબ સીતા ॥
હોઇહિ કહા કહસિ કિન માતા। કેહિ બિધિ મરિહિ બિસ્વ દુખદાતા ॥
રઘુપતિ સર સિર કટેહુઁ ન મરી। બિધિ બિપરીત ચરિત સબ કરી ॥
મોર અભાગ્ય જિઆવત ઓહી। જેહિં હૌ હરિ પદ કમલ બિછોહી ॥
જેહિં કૃત કપટ કનક મૃગ ઝૂઠા। અજહુઁ સો દૈવ મોહિ પર રૂઠા ॥
જેહિં બિધિ મોહિ દુખ દુસહ સહાએ। લછિમન કહુઁ કટુ બચન કહાએ ॥
રઘુપતિ બિરહ સબિષ સર ભારી। તકિ તકિ માર બાર બહુ મારી ॥
ઐસેહુઁ દુખ જો રાખ મમ પ્રાના। સોઇ બિધિ તાહિ જિઆવ ન આના ॥
બહુ બિધિ કર બિલાપ જાનકી। કરિ કરિ સુરતિ કૃપાનિધાન કી ॥
કહ ત્રિજટા સુનુ રાજકુમારી। ઉર સર લાગત મરિ સુરારી ॥
પ્રભુ તાતે ઉર હતિ ન તેહી। એહિ કે હૃદયઁ બસતિ બૈદેહી ॥

છં. એહિ કે હૃદયઁ બસ જાનકી જાનકી ઉર મમ બાસ હૈ।
મમ ઉદર ભુઅન અનેક લાગત બાન સબ કર નાસ હૈ ॥
સુનિ બચન હરષ બિષાદ મન અતિ દેખિ પુનિ ત્રિજટાઁ કહા।
અબ મરિહિ રિપુ એહિ બિધિ સુનહિ સુંદરિ તજહિ સંસય મહા ॥

દો. કાટત સિર હોઇહિ બિકલ છુટિ જાઇહિ તવ ધ્યાન।
તબ રાવનહિ હૃદય મહુઁ મરિહહિં રામુ સુજાન ॥ 99 ॥

અસ કહિ બહુત ભાઁતિ સમુઝાઈ। પુનિ ત્રિજટા નિજ ભવન સિધાઈ ॥
રામ સુભાઉ સુમિરિ બૈદેહી। ઉપજી બિરહ બિથા અતિ તેહી ॥
નિસિહિ સસિહિ નિંદતિ બહુ ભાઁતી। જુગ સમ ભી સિરાતિ ન રાતી ॥
કરતિ બિલાપ મનહિં મન ભારી। રામ બિરહઁ જાનકી દુખારી ॥
જબ અતિ ભયુ બિરહ ઉર દાહૂ। ફરકેઉ બામ નયન અરુ બાહૂ ॥
સગુન બિચારિ ધરી મન ધીરા। અબ મિલિહહિં કૃપાલ રઘુબીરા ॥
ઇહાઁ અર્ધનિસિ રાવનુ જાગા। નિજ સારથિ સન ખીઝન લાગા ॥
સઠ રનભૂમિ છડ઼આઇસિ મોહી। ધિગ ધિગ અધમ મંદમતિ તોહી ॥
તેહિં પદ ગહિ બહુ બિધિ સમુઝાવા। ભૌરુ ભેઁ રથ ચઢ઼ઇ પુનિ ધાવા ॥
સુનિ આગવનુ દસાનન કેરા। કપિ દલ ખરભર ભયુ ઘનેરા ॥
જહઁ તહઁ ભૂધર બિટપ ઉપારી। ધાએ કટકટાઇ ભટ ભારી ॥

છં. ધાએ જો મર્કટ બિકટ ભાલુ કરાલ કર ભૂધર ધરા।
અતિ કોપ કરહિં પ્રહાર મારત ભજિ ચલે રજનીચરા ॥
બિચલાઇ દલ બલવંત કીસન્હ ઘેરિ પુનિ રાવનુ લિયો।
ચહુઁ દિસિ ચપેટન્હિ મારિ નખન્હિ બિદારિ તનુ બ્યાકુલ કિયો ॥

દો. દેખિ મહા મર્કટ પ્રબલ રાવન કીન્હ બિચાર।
અંતરહિત હોઇ નિમિષ મહુઁ કૃત માયા બિસ્તાર ॥ 100 ॥

છં. જબ કીન્હ તેહિં પાષંડ। ભે પ્રગટ જંતુ પ્રચંડ ॥
બેતાલ ભૂત પિસાચ। કર ધરેં ધનુ નારાચ ॥ 1 ॥

જોગિનિ ગહેં કરબાલ। એક હાથ મનુજ કપાલ ॥
કરિ સદ્ય સોનિત પાન। નાચહિં કરહિં બહુ ગાન ॥ 2 ॥

ધરુ મારુ બોલહિં ઘોર। રહિ પૂરિ ધુનિ ચહુઁ ઓર ॥
મુખ બાઇ ધાવહિં ખાન। તબ લગે કીસ પરાન ॥ 3 ॥

જહઁ જાહિં મર્કટ ભાગિ। તહઁ બરત દેખહિં આગિ ॥
ભે બિકલ બાનર ભાલુ। પુનિ લાગ બરષૈ બાલુ ॥ 4 ॥

જહઁ તહઁ થકિત કરિ કીસ। ગર્જેઉ બહુરિ દસસીસ ॥
લછિમન કપીસ સમેત। ભે સકલ બીર અચેત ॥ 5 ॥

હા રામ હા રઘુનાથ। કહિ સુભટ મીજહિં હાથ ॥
એહિ બિધિ સકલ બલ તોરિ। તેહિં કીન્હ કપટ બહોરિ ॥ 6 ॥

પ્રગટેસિ બિપુલ હનુમાન। ધાએ ગહે પાષાન ॥
તિન્હ રામુ ઘેરે જાઇ। ચહુઁ દિસિ બરૂથ બનાઇ ॥ 7 ॥

મારહુ ધરહુ જનિ જાઇ। કટકટહિં પૂઁછ ઉઠાઇ ॥
દહઁ દિસિ લઁગૂર બિરાજ। તેહિં મધ્ય કોસલરાજ ॥ 8 ॥

છં. તેહિં મધ્ય કોસલરાજ સુંદર સ્યામ તન સોભા લહી।
જનુ ઇંદ્રધનુષ અનેક કી બર બારિ તુંગ તમાલહી ॥
પ્રભુ દેખિ હરષ બિષાદ ઉર સુર બદત જય જય જય કરી।
રઘુબીર એકહિ તીર કોઽપિ નિમેષ મહુઁ માયા હરી ॥ 1 ॥

માયા બિગત કપિ ભાલુ હરષે બિટપ ગિરિ ગહિ સબ ફિરે।
સર નિકર છાડ઼એ રામ રાવન બાહુ સિર પુનિ મહિ ગિરે ॥
શ્રીરામ રાવન સમર ચરિત અનેક કલ્પ જો ગાવહીં।
સત સેષ સારદ નિગમ કબિ તેઉ તદપિ પાર ન પાવહીમ્ ॥ 2 ॥

દો. તાકે ગુન ગન કછુ કહે જડ઼મતિ તુલસીદાસ।
જિમિ નિજ બલ અનુરૂપ તે માછી ઉડ઼ઇ અકાસ ॥ 101(ક) ॥

કાટે સિર ભુજ બાર બહુ મરત ન ભટ લંકેસ।
પ્રભુ ક્રીડ઼ત સુર સિદ્ધ મુનિ બ્યાકુલ દેખિ કલેસ ॥ 101(ખ) ॥

કાટત બઢ઼હિં સીસ સમુદાઈ। જિમિ પ્રતિ લાભ લોભ અધિકાઈ ॥
મરિ ન રિપુ શ્રમ ભયુ બિસેષા। રામ બિભીષન તન તબ દેખા ॥
ઉમા કાલ મર જાકીં ઈછા। સો પ્રભુ જન કર પ્રીતિ પરીછા ॥
સુનુ સરબગ્ય ચરાચર નાયક। પ્રનતપાલ સુર મુનિ સુખદાયક ॥
નાભિકુંડ પિયૂષ બસ યાકેં। નાથ જિઅત રાવનુ બલ તાકેમ્ ॥
સુનત બિભીષન બચન કૃપાલા। હરષિ ગહે કર બાન કરાલા ॥
અસુભ હોન લાગે તબ નાના। રોવહિં ખર સૃકાલ બહુ સ્વાના ॥
બોલહિ ખગ જગ આરતિ હેતૂ। પ્રગટ ભે નભ જહઁ તહઁ કેતૂ ॥
દસ દિસિ દાહ હોન અતિ લાગા। ભયુ પરબ બિનુ રબિ ઉપરાગા ॥
મંદોદરિ ઉર કંપતિ ભારી। પ્રતિમા સ્ત્રવહિં નયન મગ બારી ॥

છં. પ્રતિમા રુદહિં પબિપાત નભ અતિ બાત બહ ડોલતિ મહી।
બરષહિં બલાહક રુધિર કચ રજ અસુભ અતિ સક કો કહી ॥
ઉતપાત અમિત બિલોકિ નભ સુર બિકલ બોલહિ જય જે।
સુર સભય જાનિ કૃપાલ રઘુપતિ ચાપ સર જોરત ભે ॥

દો. ખૈચિ સરાસન શ્રવન લગિ છાડ઼એ સર એકતીસ।
રઘુનાયક સાયક ચલે માનહુઁ કાલ ફનીસ ॥ 102 ॥

સાયક એક નાભિ સર સોષા। અપર લગે ભુજ સિર કરિ રોષા ॥
લૈ સિર બાહુ ચલે નારાચા। સિર ભુજ હીન રુંડ મહિ નાચા ॥
ધરનિ ધસિ ધર ધાવ પ્રચંડા। તબ સર હતિ પ્રભુ કૃત દુઇ ખંડા ॥
ગર્જેઉ મરત ઘોર રવ ભારી। કહાઁ રામુ રન હતૌં પચારી ॥
ડોલી ભૂમિ ગિરત દસકંધર। છુભિત સિંધુ સરિ દિગ્ગજ ભૂધર ॥
ધરનિ પરેઉ દ્વૌ ખંડ બઢ઼આઈ। ચાપિ ભાલુ મર્કટ સમુદાઈ ॥
મંદોદરિ આગેં ભુજ સીસા। ધરિ સર ચલે જહાઁ જગદીસા ॥
પ્રબિસે સબ નિષંગ મહુ જાઈ। દેખિ સુરન્હ દુંદુભીં બજાઈ ॥
તાસુ તેજ સમાન પ્રભુ આનન। હરષે દેખિ સંભુ ચતુરાનન ॥
જય જય ધુનિ પૂરી બ્રહ્મંડા। જય રઘુબીર પ્રબલ ભુજદંડા ॥
બરષહિ સુમન દેવ મુનિ બૃંદા। જય કૃપાલ જય જયતિ મુકુંદા ॥

છં. જય કૃપા કંદ મુકંદ દ્વંદ હરન સરન સુખપ્રદ પ્રભો।
ખલ દલ બિદારન પરમ કારન કારુનીક સદા બિભો ॥
સુર સુમન બરષહિં હરષ સંકુલ બાજ દુંદુભિ ગહગહી।
સંગ્રામ અંગન રામ અંગ અનંગ બહુ સોભા લહી ॥
સિર જટા મુકુટ પ્રસૂન બિચ બિચ અતિ મનોહર રાજહીં।
જનુ નીલગિરિ પર તડ઼ઇત પટલ સમેત ઉડ઼ઉગન ભ્રાજહીમ્ ॥
ભુજદંડ સર કોદંડ ફેરત રુધિર કન તન અતિ બને।
જનુ રાયમુનીં તમાલ પર બૈઠીં બિપુલ સુખ આપને ॥

દો. કૃપાદૃષ્ટિ કરિ પ્રભુ અભય કિએ સુર બૃંદ।
ભાલુ કીસ સબ હરષે જય સુખ ધામ મુકંદ ॥ 103 ॥

પતિ સિર દેખત મંદોદરી। મુરુછિત બિકલ ધરનિ ખસિ પરી ॥
જુબતિ બૃંદ રોવત ઉઠિ ધાઈં। તેહિ ઉઠાઇ રાવન પહિં આઈ ॥
પતિ ગતિ દેખિ તે કરહિં પુકારા। છૂટે કચ નહિં બપુષ સઁભારા ॥
ઉર તાડ઼ના કરહિં બિધિ નાના। રોવત કરહિં પ્રતાપ બખાના ॥
તવ બલ નાથ ડોલ નિત ધરની। તેજ હીન પાવક સસિ તરની ॥
સેષ કમઠ સહિ સકહિં ન ભારા। સો તનુ ભૂમિ પરેઉ ભરિ છારા ॥
બરુન કુબેર સુરેસ સમીરા। રન સન્મુખ ધરિ કાહુઁ ન ધીરા ॥
ભુજબલ જિતેહુ કાલ જમ સાઈં। આજુ પરેહુ અનાથ કી નાઈમ્ ॥
જગત બિદિત તુમ્હારી પ્રભુતાઈ। સુત પરિજન બલ બરનિ ન જાઈ ॥
રામ બિમુખ અસ હાલ તુમ્હારા। રહા ન કૌ કુલ રોવનિહારા ॥
તવ બસ બિધિ પ્રપંચ સબ નાથા। સભય દિસિપ નિત નાવહિં માથા ॥
અબ તવ સિર ભુજ જંબુક ખાહીં। રામ બિમુખ યહ અનુચિત નાહીમ્ ॥
કાલ બિબસ પતિ કહા ન માના। અગ જગ નાથુ મનુજ કરિ જાના ॥

છં. જાન્યો મનુજ કરિ દનુજ કાનન દહન પાવક હરિ સ્વયં।
જેહિ નમત સિવ બ્રહ્માદિ સુર પિય ભજેહુ નહિં કરુનામયમ્ ॥
આજન્મ તે પરદ્રોહ રત પાપૌઘમય તવ તનુ અયં।
તુમ્હહૂ દિયો નિજ ધામ રામ નમામિ બ્રહ્મ નિરામયમ્ ॥

દો. અહહ નાથ રઘુનાથ સમ કૃપાસિંધુ નહિં આન।
જોગિ બૃંદ દુર્લભ ગતિ તોહિ દીન્હિ ભગવાન ॥ 104 ॥

મંદોદરી બચન સુનિ કાના। સુર મુનિ સિદ્ધ સબન્હિ સુખ માના ॥
અજ મહેસ નારદ સનકાદી। જે મુનિબર પરમારથબાદી ॥
ભરિ લોચન રઘુપતિહિ નિહારી। પ્રેમ મગન સબ ભે સુખારી ॥
રુદન કરત દેખીં સબ નારી। ગયુ બિભીષનુ મન દુખ ભારી ॥
બંધુ દસા બિલોકિ દુખ કીન્હા। તબ પ્રભુ અનુજહિ આયસુ દીન્હા ॥
લછિમન તેહિ બહુ બિધિ સમુઝાયો। બહુરિ બિભીષન પ્રભુ પહિં આયો ॥
કૃપાદૃષ્ટિ પ્રભુ તાહિ બિલોકા। કરહુ ક્રિયા પરિહરિ સબ સોકા ॥
કીન્હિ ક્રિયા પ્રભુ આયસુ માની। બિધિવત દેસ કાલ જિયઁ જાની ॥

દો. મંદોદરી આદિ સબ દેઇ તિલાંજલિ તાહિ।
ભવન ગી રઘુપતિ ગુન ગન બરનત મન માહિ ॥ 105 ॥

આઇ બિભીષન પુનિ સિરુ નાયો। કૃપાસિંધુ તબ અનુજ બોલાયો ॥
તુમ્હ કપીસ અંગદ નલ નીલા। જામવંત મારુતિ નયસીલા ॥
સબ મિલિ જાહુ બિભીષન સાથા। સારેહુ તિલક કહેઉ રઘુનાથા ॥
પિતા બચન મૈં નગર ન આવુઁ। આપુ સરિસ કપિ અનુજ પઠાવુઁ ॥
તુરત ચલે કપિ સુનિ પ્રભુ બચના। કીન્હી જાઇ તિલક કી રચના ॥
સાદર સિંહાસન બૈઠારી। તિલક સારિ અસ્તુતિ અનુસારી ॥
જોરિ પાનિ સબહીં સિર નાએ। સહિત બિભીષન પ્રભુ પહિં આએ ॥
તબ રઘુબીર બોલિ કપિ લીન્હે। કહિ પ્રિય બચન સુખી સબ કીન્હે ॥

છં. કિએ સુખી કહિ બાની સુધા સમ બલ તુમ્હારેં રિપુ હયો।
પાયો બિભીષન રાજ તિહુઁ પુર જસુ તુમ્હારો નિત નયો ॥
મોહિ સહિત સુભ કીરતિ તુમ્હારી પરમ પ્રીતિ જો ગાઇહૈં।
સંસાર સિંધુ અપાર પાર પ્રયાસ બિનુ નર પાઇહૈમ્ ॥

દો. પ્રભુ કે બચન શ્રવન સુનિ નહિં અઘાહિં કપિ પુંજ।
બાર બાર સિર નાવહિં ગહહિં સકલ પદ કંજ ॥ 106 ॥

પુનિ પ્રભુ બોલિ લિયુ હનુમાના। લંકા જાહુ કહેઉ ભગવાના ॥
સમાચાર જાનકિહિ સુનાવહુ। તાસુ કુસલ લૈ તુમ્હ ચલિ આવહુ ॥
તબ હનુમંત નગર મહુઁ આએ। સુનિ નિસિચરી નિસાચર ધાએ ॥
બહુ પ્રકાર તિન્હ પૂજા કીન્હી। જનકસુતા દેખાઇ પુનિ દીન્હી ॥
દૂરહિ તે પ્રનામ કપિ કીન્હા। રઘુપતિ દૂત જાનકીં ચીન્હા ॥
કહહુ તાત પ્રભુ કૃપાનિકેતા। કુસલ અનુજ કપિ સેન સમેતા ॥
સબ બિધિ કુસલ કોસલાધીસા। માતુ સમર જીત્યો દસસીસા ॥
અબિચલ રાજુ બિભીષન પાયો। સુનિ કપિ બચન હરષ ઉર છાયો ॥

છં. અતિ હરષ મન તન પુલક લોચન સજલ કહ પુનિ પુનિ રમા।
કા દેઉઁ તોહિ ત્રેલોક મહુઁ કપિ કિમપિ નહિં બાની સમા ॥
સુનુ માતુ મૈં પાયો અખિલ જગ રાજુ આજુ ન સંસયં।
રન જીતિ રિપુદલ બંધુ જુત પસ્યામિ રામમનામયમ્ ॥

દો. સુનુ સુત સદગુન સકલ તવ હૃદયઁ બસહુઁ હનુમંત।
સાનુકૂલ કોસલપતિ રહહુઁ સમેત અનંત ॥ 107 ॥

અબ સોઇ જતન કરહુ તુમ્હ તાતા। દેખૌં નયન સ્યામ મૃદુ ગાતા ॥
તબ હનુમાન રામ પહિં જાઈ। જનકસુતા કૈ કુસલ સુનાઈ ॥
સુનિ સંદેસુ ભાનુકુલભૂષન। બોલિ લિએ જુબરાજ બિભીષન ॥
મારુતસુત કે સંગ સિધાવહુ। સાદર જનકસુતહિ લૈ આવહુ ॥
તુરતહિં સકલ ગે જહઁ સીતા। સેવહિં સબ નિસિચરીં બિનીતા ॥
બેગિ બિભીષન તિન્હહિ સિખાયો। તિન્હ બહુ બિધિ મજ્જન કરવાયો ॥
બહુ પ્રકાર ભૂષન પહિરાએ। સિબિકા રુચિર સાજિ પુનિ લ્યાએ ॥
તા પર હરષિ ચઢ઼ઈ બૈદેહી। સુમિરિ રામ સુખધામ સનેહી ॥
બેતપાનિ રચ્છક ચહુઁ પાસા। ચલે સકલ મન પરમ હુલાસા ॥
દેખન ભાલુ કીસ સબ આએ। રચ્છક કોઽપિ નિવારન ધાએ ॥
કહ રઘુબીર કહા મમ માનહુ। સીતહિ સખા પયાદેં આનહુ ॥
દેખહુઁ કપિ જનની કી નાઈં। બિહસિ કહા રઘુનાથ ગોસાઈ ॥
સુનિ પ્રભુ બચન ભાલુ કપિ હરષે। નભ તે સુરન્હ સુમન બહુ બરષે ॥
સીતા પ્રથમ અનલ મહુઁ રાખી। પ્રગટ કીન્હિ ચહ અંતર સાખી ॥

દો. તેહિ કારન કરુનાનિધિ કહે કછુક દુર્બાદ।
સુનત જાતુધાનીં સબ લાગીં કરૈ બિષાદ ॥ 108 ॥

પ્રભુ કે બચન સીસ ધરિ સીતા। બોલી મન ક્રમ બચન પુનીતા ॥
લછિમન હોહુ ધરમ કે નેગી। પાવક પ્રગટ કરહુ તુમ્હ બેગી ॥
સુનિ લછિમન સીતા કૈ બાની। બિરહ બિબેક ધરમ નિતિ સાની ॥
લોચન સજલ જોરિ કર દોઊ। પ્રભુ સન કછુ કહિ સકત ન ઓઊ ॥
દેખિ રામ રુખ લછિમન ધાએ। પાવક પ્રગટિ કાઠ બહુ લાએ ॥
પાવક પ્રબલ દેખિ બૈદેહી। હૃદયઁ હરષ નહિં ભય કછુ તેહી ॥
જૌં મન બચ ક્રમ મમ ઉર માહીં। તજિ રઘુબીર આન ગતિ નાહીમ્ ॥
તૌ કૃસાનુ સબ કૈ ગતિ જાના। મો કહુઁ હૌ શ્રીખંડ સમાના ॥

છં. શ્રીખંડ સમ પાવક પ્રબેસ કિયો સુમિરિ પ્રભુ મૈથિલી।
જય કોસલેસ મહેસ બંદિત ચરન રતિ અતિ નિર્મલી ॥
પ્રતિબિંબ અરુ લૌકિક કલંક પ્રચંડ પાવક મહુઁ જરે।
પ્રભુ ચરિત કાહુઁ ન લખે નભ સુર સિદ્ધ મુનિ દેખહિં ખરે ॥ 1 ॥

ધરિ રૂપ પાવક પાનિ ગહિ શ્રી સત્ય શ્રુતિ જગ બિદિત જો।
જિમિ છીરસાગર ઇંદિરા રામહિ સમર્પી આનિ સો ॥
સો રામ બામ બિભાગ રાજતિ રુચિર અતિ સોભા ભલી।
નવ નીલ નીરજ નિકટ માનહુઁ કનક પંકજ કી કલી ॥ 2 ॥

દો. બરષહિં સુમન હરષિ સુન બાજહિં ગગન નિસાન।
ગાવહિં કિંનર સુરબધૂ નાચહિં ચઢ઼ઈં બિમાન ॥ 109(ક) ॥

જનકસુતા સમેત પ્રભુ સોભા અમિત અપાર।
દેખિ ભાલુ કપિ હરષે જય રઘુપતિ સુખ સાર ॥ 109(ખ) ॥

તબ રઘુપતિ અનુસાસન પાઈ। માતલિ ચલેઉ ચરન સિરુ નાઈ ॥
આએ દેવ સદા સ્વારથી। બચન કહહિં જનુ પરમારથી ॥
દીન બંધુ દયાલ રઘુરાયા। દેવ કીન્હિ દેવન્હ પર દાયા ॥
બિસ્વ દ્રોહ રત યહ ખલ કામી। નિજ અઘ ગયુ કુમારગગામી ॥
તુમ્હ સમરૂપ બ્રહ્મ અબિનાસી। સદા એકરસ સહજ ઉદાસી ॥
અકલ અગુન અજ અનઘ અનામય। અજિત અમોઘસક્તિ કરુનામય ॥
મીન કમઠ સૂકર નરહરી। બામન પરસુરામ બપુ ધરી ॥
જબ જબ નાથ સુરન્હ દુખુ પાયો। નાના તનુ ધરિ તુમ્હિઁ નસાયો ॥
યહ ખલ મલિન સદા સુરદ્રોહી। કામ લોભ મદ રત અતિ કોહી ॥
અધમ સિરોમનિ તવ પદ પાવા। યહ હમરે મન બિસમય આવા ॥
હમ દેવતા પરમ અધિકારી। સ્વારથ રત પ્રભુ ભગતિ બિસારી ॥
ભવ પ્રબાહઁ સંતત હમ પરે। અબ પ્રભુ પાહિ સરન અનુસરે ॥

દો. કરિ બિનતી સુર સિદ્ધ સબ રહે જહઁ તહઁ કર જોરિ।
અતિ સપ્રેમ તન પુલકિ બિધિ અસ્તુતિ કરત બહોરિ ॥ 110 ॥

છં. જય રામ સદા સુખધામ હરે। રઘુનાયક સાયક ચાપ ધરે ॥
ભવ બારન દારન સિંહ પ્રભો। ગુન સાગર નાગર નાથ બિભો ॥
તન કામ અનેક અનૂપ છબી। ગુન ગાવત સિદ્ધ મુનીંદ્ર કબી ॥
જસુ પાવન રાવન નાગ મહા। ખગનાથ જથા કરિ કોપ ગહા ॥
જન રંજન ભંજન સોક ભયં। ગતક્રોધ સદા પ્રભુ બોધમયમ્ ॥
અવતાર ઉદાર અપાર ગુનં। મહિ ભાર બિભંજન ગ્યાનઘનમ્ ॥
અજ બ્યાપકમેકમનાદિ સદા। કરુનાકર રામ નમામિ મુદા ॥
રઘુબંસ બિભૂષન દૂષન હા। કૃત ભૂપ બિભીષન દીન રહા ॥
ગુન ગ્યાન નિધાન અમાન અજં। નિત રામ નમામિ બિભું બિરજમ્ ॥
ભુજદંડ પ્રચંડ પ્રતાપ બલં। ખલ બૃંદ નિકંદ મહા કુસલમ્ ॥
બિનુ કારન દીન દયાલ હિતં। છબિ ધામ નમામિ રમા સહિતમ્ ॥
ભવ તારન કારન કાજ પરં। મન સંભવ દારુન દોષ હરમ્ ॥
સર ચાપ મનોહર ત્રોન ધરં। જરજારુન લોચન ભૂપબરમ્ ॥
સુખ મંદિર સુંદર શ્રીરમનં। મદ માર મુધા મમતા સમનમ્ ॥
અનવદ્ય અખંડ ન ગોચર ગો। સબરૂપ સદા સબ હોઇ ન ગો ॥
ઇતિ બેદ બદંતિ ન દંતકથા। રબિ આતપ ભિન્નમભિન્ન જથા ॥
કૃતકૃત્ય બિભો સબ બાનર એ। નિરખંતિ તવાનન સાદર એ ॥
ધિગ જીવન દેવ સરીર હરે। તવ ભક્તિ બિના ભવ ભૂલિ પરે ॥
અબ દીન દયાલ દયા કરિઐ। મતિ મોરિ બિભેદકરી હરિઐ ॥
જેહિ તે બિપરીત ક્રિયા કરિઐ। દુખ સો સુખ માનિ સુખી ચરિઐ ॥
ખલ ખંડન મંડન રમ્ય છમા। પદ પંકજ સેવિત સંભુ ઉમા ॥
નૃપ નાયક દે બરદાનમિદં। ચરનાંબુજ પ્રેમ સદા સુભદમ્ ॥

દો. બિનય કીન્હિ ચતુરાનન પ્રેમ પુલક અતિ ગાત।
સોભાસિંધુ બિલોકત લોચન નહીં અઘાત ॥ 111 ॥

તેહિ અવસર દસરથ તહઁ આએ। તનય બિલોકિ નયન જલ છાએ ॥
અનુજ સહિત પ્રભુ બંદન કીન્હા। આસિરબાદ પિતાઁ તબ દીન્હા ॥
તાત સકલ તવ પુન્ય પ્રભ્AU। જીત્યોં અજય નિસાચર ર્AU ॥
સુનિ સુત બચન પ્રીતિ અતિ બાઢ઼ઈ। નયન સલિલ રોમાવલિ ઠાઢ઼ઈ ॥
રઘુપતિ પ્રથમ પ્રેમ અનુમાના। ચિતિ પિતહિ દીન્હેઉ દૃઢ઼ ગ્યાના ॥
તાતે ઉમા મોચ્છ નહિં પાયો। દસરથ ભેદ ભગતિ મન લાયો ॥
સગુનોપાસક મોચ્છ ન લેહીં। તિન્હ કહુઁ રામ ભગતિ નિજ દેહીમ્ ॥
બાર બાર કરિ પ્રભુહિ પ્રનામા। દસરથ હરષિ ગે સુરધામા ॥

દો. અનુજ જાનકી સહિત પ્રભુ કુસલ કોસલાધીસ।
સોભા દેખિ હરષિ મન અસ્તુતિ કર સુર ઈસ ॥ 112 ॥

છં. જય રામ સોભા ધામ। દાયક પ્રનત બિશ્રામ ॥
ધૃત ત્રોન બર સર ચાપ। ભુજદંડ પ્રબલ પ્રતાપ ॥ 1 ॥

જય દૂષનારિ ખરારિ। મર્દન નિસાચર ધારિ ॥
યહ દુષ્ટ મારેઉ નાથ। ભે દેવ સકલ સનાથ ॥ 2 ॥

જય હરન ધરની ભાર। મહિમા ઉદાર અપાર ॥
જય રાવનારિ કૃપાલ। કિએ જાતુધાન બિહાલ ॥ 3 ॥

લંકેસ અતિ બલ ગર્બ। કિએ બસ્ય સુર ગંધર્બ ॥
મુનિ સિદ્ધ નર ખગ નાગ। હઠિ પંથ સબ કેં લાગ ॥ 4 ॥

પરદ્રોહ રત અતિ દુષ્ટ। પાયો સો ફલુ પાપિષ્ટ ॥
અબ સુનહુ દીન દયાલ। રાજીવ નયન બિસાલ ॥ 5 ॥

મોહિ રહા અતિ અભિમાન। નહિં કૌ મોહિ સમાન ॥
અબ દેખિ પ્રભુ પદ કંજ। ગત માન પ્રદ દુખ પુંજ ॥ 6 ॥

કૌ બ્રહ્મ નિર્ગુન ધ્યાવ। અબ્યક્ત જેહિ શ્રુતિ ગાવ ॥
મોહિ ભાવ કોસલ ભૂપ। શ્રીરામ સગુન સરૂપ ॥ 7 ॥

બૈદેહિ અનુજ સમેત। મમ હૃદયઁ કરહુ નિકેત ॥
મોહિ જાનિએ નિજ દાસ। દે ભક્તિ રમાનિવાસ ॥ 8 ॥

દે ભક્તિ રમાનિવાસ ત્રાસ હરન સરન સુખદાયકં।
સુખ ધામ રામ નમામિ કામ અનેક છબિ રઘુનાયકમ્ ॥
સુર બૃંદ રંજન દ્વંદ ભંજન મનુજ તનુ અતુલિતબલં।
બ્રહ્માદિ સંકર સેબ્ય રામ નમામિ કરુના કોમલમ્ ॥

દો. અબ કરિ કૃપા બિલોકિ મોહિ આયસુ દેહુ કૃપાલ।
કાહ કરૌં સુનિ પ્રિય બચન બોલે દીનદયાલ ॥ 113 ॥

સુનુ સુરપતિ કપિ ભાલુ હમારે। પરે ભૂમિ નિસચરન્હિ જે મારે ॥
મમ હિત લાગિ તજે ઇન્હ પ્રાના। સકલ જિઆઉ સુરેસ સુજાના ॥
સુનુ ખગેસ પ્રભુ કૈ યહ બાની। અતિ અગાધ જાનહિં મુનિ ગ્યાની ॥
પ્રભુ સક ત્રિભુઅન મારિ જિઆઈ। કેવલ સક્રહિ દીન્હિ બડ઼આઈ ॥
સુધા બરષિ કપિ ભાલુ જિઆએ। હરષિ ઉઠે સબ પ્રભુ પહિં આએ ॥
સુધાબૃષ્ટિ ભૈ દુહુ દલ ઊપર। જિએ ભાલુ કપિ નહિં રજનીચર ॥
રામાકાર ભે તિન્હ કે મન। મુક્ત ભે છૂટે ભવ બંધન ॥
સુર અંસિક સબ કપિ અરુ રીછા। જિએ સકલ રઘુપતિ કીં ઈછા ॥
રામ સરિસ કો દીન હિતકારી। કીન્હે મુકુત નિસાચર ઝારી ॥
ખલ મલ ધામ કામ રત રાવન। ગતિ પાઈ જો મુનિબર પાવ ન ॥

દો. સુમન બરષિ સબ સુર ચલે ચઢ઼ઇ ચઢ઼ઇ રુચિર બિમાન।
દેખિ સુઅવસરુ પ્રભુ પહિં આયુ સંભુ સુજાન ॥ 114(ક) ॥

પરમ પ્રીતિ કર જોરિ જુગ નલિન નયન ભરિ બારિ।
પુલકિત તન ગદગદ ગિરાઁ બિનય કરત ત્રિપુરારિ ॥ 114(ખ) ॥

છં. મામભિરક્ષય રઘુકુલ નાયક। ધૃત બર ચાપ રુચિર કર સાયક ॥
મોહ મહા ઘન પટલ પ્રભંજન। સંસય બિપિન અનલ સુર રંજન ॥ 1 ॥

અગુન સગુન ગુન મંદિર સુંદર। ભ્રમ તમ પ્રબલ પ્રતાપ દિવાકર ॥
કામ ક્રોધ મદ ગજ પંચાનન। બસહુ નિરંતર જન મન કાનન ॥ 2 ॥

બિષય મનોરથ પુંજ કંજ બન। પ્રબલ તુષાર ઉદાર પાર મન ॥
ભવ બારિધિ મંદર પરમં દર। બારય તારય સંસૃતિ દુસ્તર ॥ 3 ॥

સ્યામ ગાત રાજીવ બિલોચન। દીન બંધુ પ્રનતારતિ મોચન ॥
અનુજ જાનકી સહિત નિરંતર। બસહુ રામ નૃપ મમ ઉર અંતર ॥ 4 ॥

મુનિ રંજન મહિ મંડલ મંડન। તુલસિદાસ પ્રભુ ત્રાસ બિખંડન ॥ 5 ॥

દો. નાથ જબહિં કોસલપુરીં હોઇહિ તિલક તુમ્હાર।
કૃપાસિંધુ મૈં આઉબ દેખન ચરિત ઉદાર ॥ 115 ॥

કરિ બિનતી જબ સંભુ સિધાએ। તબ પ્રભુ નિકટ બિભીષનુ આએ ॥
નાઇ ચરન સિરુ કહ મૃદુ બાની। બિનય સુનહુ પ્રભુ સારઁગપાની ॥
સકુલ સદલ પ્રભુ રાવન માર્ યો। પાવન જસ ત્રિભુવન બિસ્તાર્ યો ॥
દીન મલીન હીન મતિ જાતી। મો પર કૃપા કીન્હિ બહુ ભાઁતી ॥
અબ જન ગૃહ પુનીત પ્રભુ કીજે। મજ્જનુ કરિઅ સમર શ્રમ છીજે ॥
દેખિ કોસ મંદિર સંપદા। દેહુ કૃપાલ કપિન્હ કહુઁ મુદા ॥
સબ બિધિ નાથ મોહિ અપનાઇઅ। પુનિ મોહિ સહિત અવધપુર જાઇઅ ॥
સુનત બચન મૃદુ દીનદયાલા। સજલ ભે દ્વૌ નયન બિસાલા ॥

દો. તોર કોસ ગૃહ મોર સબ સત્ય બચન સુનુ ભ્રાત।
ભરત દસા સુમિરત મોહિ નિમિષ કલ્પ સમ જાત ॥ 116(ક) ॥

તાપસ બેષ ગાત કૃસ જપત નિરંતર મોહિ।
દેખૌં બેગિ સો જતનુ કરુ સખા નિહોરુઁ તોહિ ॥ 116(ખ) ॥

બીતેં અવધિ જાઉઁ જૌં જિઅત ન પાવુઁ બીર।
સુમિરત અનુજ પ્રીતિ પ્રભુ પુનિ પુનિ પુલક સરીર ॥ 116(ગ) ॥

કરેહુ કલ્પ ભરિ રાજુ તુમ્હ મોહિ સુમિરેહુ મન માહિં।
પુનિ મમ ધામ પાઇહહુ જહાઁ સંત સબ જાહિમ્ ॥ 116(ઘ) ॥

સુનત બિભીષન બચન રામ કે। હરષિ ગહે પદ કૃપાધામ કે ॥
બાનર ભાલુ સકલ હરષાને। ગહિ પ્રભુ પદ ગુન બિમલ બખાને ॥
બહુરિ બિભીષન ભવન સિધાયો। મનિ ગન બસન બિમાન ભરાયો ॥
લૈ પુષ્પક પ્રભુ આગેં રાખા। હઁસિ કરિ કૃપાસિંધુ તબ ભાષા ॥
ચઢ઼ઇ બિમાન સુનુ સખા બિભીષન। ગગન જાઇ બરષહુ પટ ભૂષન ॥
નભ પર જાઇ બિભીષન તબહી। બરષિ દિએ મનિ અંબર સબહી ॥
જોઇ જોઇ મન ભાવિ સોઇ લેહીં। મનિ મુખ મેલિ ડારિ કપિ દેહીમ્ ॥
હઁસે રામુ શ્રી અનુજ સમેતા। પરમ કૌતુકી કૃપા નિકેતા ॥

દો. મુનિ જેહિ ધ્યાન ન પાવહિં નેતિ નેતિ કહ બેદ।
કૃપાસિંધુ સોઇ કપિન્હ સન કરત અનેક બિનોદ ॥ 117(ક) ॥

ઉમા જોગ જપ દાન તપ નાના મખ બ્રત નેમ।
રામ કૃપા નહિ કરહિં તસિ જસિ નિષ્કેવલ પ્રેમ ॥ 117(ખ) ॥

ભાલુ કપિન્હ પટ ભૂષન પાએ। પહિરિ પહિરિ રઘુપતિ પહિં આએ ॥
નાના જિનસ દેખિ સબ કીસા। પુનિ પુનિ હઁસત કોસલાધીસા ॥
ચિતિ સબન્હિ પર કીન્હિ દાયા। બોલે મૃદુલ બચન રઘુરાયા ॥
તુમ્હરેં બલ મૈં રાવનુ માર્ યો। તિલક બિભીષન કહઁ પુનિ સાર્ યો ॥
નિજ નિજ ગૃહ અબ તુમ્હ સબ જાહૂ। સુમિરેહુ મોહિ ડરપહુ જનિ કાહૂ ॥
સુનત બચન પ્રેમાકુલ બાનર। જોરિ પાનિ બોલે સબ સાદર ॥
પ્રભુ જોઇ કહહુ તુમ્હહિ સબ સોહા। હમરે હોત બચન સુનિ મોહા ॥
દીન જાનિ કપિ કિએ સનાથા। તુમ્હ ત્રેલોક ઈસ રઘુનાથા ॥
સુનિ પ્રભુ બચન લાજ હમ મરહીં। મસક કહૂઁ ખગપતિ હિત કરહીમ્ ॥
દેખિ રામ રુખ બાનર રીછા। પ્રેમ મગન નહિં ગૃહ કૈ ઈછા ॥

દો. પ્રભુ પ્રેરિત કપિ ભાલુ સબ રામ રૂપ ઉર રાખિ।
હરષ બિષાદ સહિત ચલે બિનય બિબિધ બિધિ ભાષિ ॥ 118(ક) ॥

કપિપતિ નીલ રીછપતિ અંગદ નલ હનુમાન।
સહિત બિભીષન અપર જે જૂથપ કપિ બલવાન ॥ 118(ખ) ॥

દો. કહિ ન સકહિં કછુ પ્રેમ બસ ભરિ ભરિ લોચન બારિ।
સન્મુખ ચિતવહિં રામ તન નયન નિમેષ નિવારિ ॥ 118(ગ) ॥

ઽ
અતિસય પ્રીતિ દેખ રઘુરાઈ। લિન્હે સકલ બિમાન ચઢ઼આઈ ॥
મન મહુઁ બિપ્ર ચરન સિરુ નાયો। ઉત્તર દિસિહિ બિમાન ચલાયો ॥
ચલત બિમાન કોલાહલ હોઈ। જય રઘુબીર કહિ સબુ કોઈ ॥
સિંહાસન અતિ ઉચ્ચ મનોહર। શ્રી સમેત પ્રભુ બૈઠૈ તા પર ॥
રાજત રામુ સહિત ભામિની। મેરુ સૃંગ જનુ ઘન દામિની ॥
રુચિર બિમાનુ ચલેઉ અતિ આતુર। કીન્હી સુમન બૃષ્ટિ હરષે સુર ॥
પરમ સુખદ ચલિ ત્રિબિધ બયારી। સાગર સર સરિ નિર્મલ બારી ॥
સગુન હોહિં સુંદર ચહુઁ પાસા। મન પ્રસન્ન નિર્મલ નભ આસા ॥
કહ રઘુબીર દેખુ રન સીતા। લછિમન ઇહાઁ હત્યો ઇઁદ્રજીતા ॥
હનૂમાન અંગદ કે મારે। રન મહિ પરે નિસાચર ભારે ॥
કુંભકરન રાવન દ્વૌ ભાઈ। ઇહાઁ હતે સુર મુનિ દુખદાઈ ॥

દો. ઇહાઁ સેતુ બાઁધ્યો અરુ થાપેઉઁ સિવ સુખ ધામ।
સીતા સહિત કૃપાનિધિ સંભુહિ કીન્હ પ્રનામ ॥ 119(ક) ॥

જહઁ જહઁ કૃપાસિંધુ બન કીન્હ બાસ બિશ્રામ।
સકલ દેખાએ જાનકિહિ કહે સબન્હિ કે નામ ॥ 119(ખ) ॥

તુરત બિમાન તહાઁ ચલિ આવા। દંડક બન જહઁ પરમ સુહાવા ॥
કુંભજાદિ મુનિનાયક નાના। ગે રામુ સબ કેં અસ્થાના ॥
સકલ રિષિન્હ સન પાઇ અસીસા। ચિત્રકૂટ આએ જગદીસા ॥
તહઁ કરિ મુનિન્હ કેર સંતોષા। ચલા બિમાનુ તહાઁ તે ચોખા ॥
બહુરિ રામ જાનકિહિ દેખાઈ। જમુના કલિ મલ હરનિ સુહાઈ ॥
પુનિ દેખી સુરસરી પુનીતા। રામ કહા પ્રનામ કરુ સીતા ॥
તીરથપતિ પુનિ દેખુ પ્રયાગા। નિરખત જન્મ કોટિ અઘ ભાગા ॥
દેખુ પરમ પાવનિ પુનિ બેની। હરનિ સોક હરિ લોક નિસેની ॥
પુનિ દેખુ અવધપુરી અતિ પાવનિ। ત્રિબિધ તાપ ભવ રોગ નસાવનિ ॥ ।

દો. સીતા સહિત અવધ કહુઁ કીન્હ કૃપાલ પ્રનામ।
સજલ નયન તન પુલકિત પુનિ પુનિ હરષિત રામ ॥ 120(ક) ॥

પુનિ પ્રભુ આઇ ત્રિબેનીં હરષિત મજ્જનુ કીન્હ।
કપિન્હ સહિત બિપ્રન્હ કહુઁ દાન બિબિધ બિધિ દીન્હ ॥ 120(ખ) ॥

પ્રભુ હનુમંતહિ કહા બુઝાઈ। ધરિ બટુ રૂપ અવધપુર જાઈ ॥
ભરતહિ કુસલ હમારિ સુનાએહુ। સમાચાર લૈ તુમ્હ ચલિ આએહુ ॥
તુરત પવનસુત ગવનત ભયુ। તબ પ્રભુ ભરદ્વાજ પહિં ગયૂ ॥
નાના બિધિ મુનિ પૂજા કીન્હી। અસ્તુતી કરિ પુનિ આસિષ દીન્હી ॥
મુનિ પદ બંદિ જુગલ કર જોરી। ચઢ઼ઇ બિમાન પ્રભુ ચલે બહોરી ॥
ઇહાઁ નિષાદ સુના પ્રભુ આએ। નાવ નાવ કહઁ લોગ બોલાએ ॥
સુરસરિ નાઘિ જાન તબ આયો। ઉતરેઉ તટ પ્રભુ આયસુ પાયો ॥
તબ સીતાઁ પૂજી સુરસરી। બહુ પ્રકાર પુનિ ચરનન્હિ પરી ॥
દીન્હિ અસીસ હરષિ મન ગંગા। સુંદરિ તવ અહિવાત અભંગા ॥
સુનત ગુહા ધાયુ પ્રેમાકુલ। આયુ નિકટ પરમ સુખ સંકુલ ॥
પ્રભુહિ સહિત બિલોકિ બૈદેહી। પરેઉ અવનિ તન સુધિ નહિં તેહી ॥
પ્રીતિ પરમ બિલોકિ રઘુરાઈ। હરષિ ઉઠાઇ લિયો ઉર લાઈ ॥

છં. લિયો હૃદયઁ લાઇ કૃપા નિધાન સુજાન રાયઁ રમાપતી।
બૈઠારિ પરમ સમીપ બૂઝી કુસલ સો કર બીનતી।
અબ કુસલ પદ પંકજ બિલોકિ બિરંચિ સંકર સેબ્ય જે।
સુખ ધામ પૂરનકામ રામ નમામિ રામ નમામિ તે ॥ 1 ॥

સબ ભાઁતિ અધમ નિષાદ સો હરિ ભરત જ્યોં ઉર લાઇયો।
મતિમંદ તુલસીદાસ સો પ્રભુ મોહ બસ બિસરાઇયો ॥
યહ રાવનારિ ચરિત્ર પાવન રામ પદ રતિપ્રદ સદા।
કામાદિહર બિગ્યાનકર સુર સિદ્ધ મુનિ ગાવહિં મુદા ॥ 2 ॥

દો. સમર બિજય રઘુબીર કે ચરિત જે સુનહિં સુજાન।
બિજય બિબેક બિભૂતિ નિત તિન્હહિ દેહિં ભગવાન ॥ 121(ક) ॥

યહ કલિકાલ મલાયતન મન કરિ દેખુ બિચાર।
શ્રીરઘુનાથ નામ તજિ નાહિન આન અધાર ॥ 121(ખ) ॥

માસપારાયણ, સત્તાઈસવાઁ વિશ્રામ
ઇતિ શ્રીમદ્રામચરિતમાનસે સકલકલિકલુષવિધ્વંસને
ષષ્ઠઃ સોપાનઃ સમાપ્તઃ।
(લંકાકાંડ સમાપ્ત)