[કૃષ્ણયજુર્વેદં તૈત્તરીય બ્રાહ્મણ 3-4-1-1]
શ્રી ગુરુભ્યો નમઃ । હરિઃ ઓમ્ ।
બ્રહ્મ॑ણે બ્રાહ્મ॒ણમાલ॑ભતે । ક્ષ॒ત્ત્રાય॑ રાજ॒ન્યમ્᳚ । મ॒રુદ્ભ્યો॒ વૈશ્યમ્᳚ । તપ॑સે શૂ॒દ્રમ્ । તમ॑સે॒ તસ્ક॑રમ્ । નાર॑કાય વીર॒હણમ્᳚ । પા॒પ્મને᳚ ક્લી॒બમ્ । આ॒ક્ર॒યાયા॑યો॒ગૂમ્ ।
કામા॑ય પુગ્ગ્શ્ચ॒લૂમ્ । અતિ॑ક્રુષ્ટાય માગ॒ધમ્ ॥ 1 ॥
ગી॒તાય॑ સૂ॒તમ્ । નૃ॒ત્તાય॑ શૈલૂ॒ષમ્ । ધર્મા॑ય સભાચ॒રમ્ । ન॒ર્માય॑ રે॒ભમ્ । નરિ॑ષ્ઠાયૈ ભીમ॒લમ્ । હસા॑ય॒ કારિમ્᳚ । આ॒નં॒દાય॑ સ્ત્રીષ॒ખમ્ । પ્ર॒મુદે॑ કુમારીપુ॒ત્રમ્ । મે॒ધાયૈ॑ રથકા॒રમ્ । ધૈર્યા॑ય॒ તક્ષા॑ણમ્ ॥ 2 ॥
શ્રમા॑ય કૌલા॒લમ્ । મા॒યાયૈ॑ કાર્મા॒રમ્ । રૂ॒પાય॑ મણિકા॒રમ્ । શુભે॑ વ॒પમ્ । શ॒ર॒વ્યા॑યા ઇષુકા॒રમ્ । હે॒ત્યૈ ધ॑ન્વકા॒રમ્ । કર્મ॑ણે જ્યાકા॒રમ્ । દિ॒ષ્ટાય॑ રજ્જુસ॒ર્ગમ્ । મૃ॒ત્યવે॑ મૃગ॒યુમ્ । અંત॑કાય શ્વ॒નિતમ્᳚ ॥ 3 ॥
સં॒ધયે॑ જા॒રમ્ । ગે॒હાયો॑પપ॒તિમ્ । નિર્ઋ॑ત્યૈ પરિવિ॒ત્તમ્ । આર્ત્યૈ॑ પરિવિવિદા॒નમ્ । અરા᳚ધ્યૈ દિધિષૂ॒પતિમ્᳚ । પ॒વિત્રા॑ય ભિ॒ષજમ્᳚ । પ્ર॒જ્ઞાના॑ય નક્ષત્રદ॒ર્શમ્ । નિષ્કૃ॑ત્યૈ પેશસ્કા॒રીમ્ । બલા॑યોપ॒દામ્ । વર્ણા॑યાનૂ॒રુધમ્᳚ ॥ 4 ॥
ન॒દીભ્યઃ॑ પૌંજિ॒ષ્ટમ્ । ઋ॒ક્ષીકા᳚ભ્યો॒ નૈષા॑દમ્ । પુ॒રુ॒ષ॒વ્યા॒ઘ્રાય॑ દુ॒ર્મદમ્᳚ । પ્ર॒યુદ્ભ્ય॒ ઉન્મ॑ત્તમ્ । ગં॒ધ॒ર્વા॒પ્સ॒રાભ્યો॒ વ્રાત્યમ્᳚ । સ॒ર્પ॒દે॒વ॒જ॒નેભ્યોઽપ્ર॑તિપદમ્ । અવે᳚ભ્યઃ કિત॒વમ્ । ઇ॒ર્યતા॑યા॒ અકિ॑તવમ્ । પિ॒શા॒ચેભ્યો॑ બિદલકા॒રમ્ । યા॒તુ॒ધાને᳚ભ્યઃ કંટકકા॒રમ્ ॥ 5 ॥
ઉ॒થ્સા॒દેભ્યઃ॑ કુ॒બ્જમ્ । પ્ર॒મુદે॑ વામ॒નમ્ । દ્વા॒ર્ભ્યઃ સ્રા॒મમ્ । સ્વપ્ના॑યાં॒ધમ્ । અધ॑ર્માય બધિ॒રમ્ । સં॒જ્ઞાના॑ય સ્મરકા॒રીમ્ । પ્ર॒કા॒મોદ્યા॑યોપ॒સદમ્᳚ । આ॒શિ॒ક્ષાયૈ᳚ પ્ર॒શ્નિનમ્᳚ । ઉ॒પ॒શિ॒ક્ષાયા॑ અભિપ્ર॒શ્નિનમ્᳚ । મ॒ર્યાદા॑યૈ પ્રશ્નવિવા॒કમ્ ॥ 6 ॥
ઋત્યૈ᳚ સ્તે॒નહૃ॑દયમ્ । વૈર॑હત્યાય॒ પિશુ॑નમ્ । વિવિ॑ત્ત્યૈ ક્ષ॒ત્તારમ્᳚ । ઔપ॑દ્રષ્ટાય સંગ્રહી॒તારમ્᳚ । બલા॑યાનુચ॒રમ્ । ભૂ॒મ્ને પ॑રિષ્કં॒દમ્ । પ્રિ॒યાય॑ પ્રિયવા॒દિનમ્᳚ । અરિ॑ષ્ટ્યા અશ્વસા॒દમ્ । મેધા॑ય વાસઃ પલ્પૂ॒લીમ્ । પ્ર॒કા॒માય॑ રજયિ॒ત્રીમ્ ॥ 7 ॥
ભાયૈ॑ દાર્વાહા॒રમ્ । પ્ર॒ભાયા॑ આગ્નેં॒ધમ્ । નાક॑સ્ય પૃ॒ષ્ઠાયા॑ભિષે॒ક્તારમ્᳚ । બ્ર॒ધ્નસ્ય॑ વિ॒ષ્ટપા॑ય પાત્રનિર્ણે॒ગમ્ । દે॒વ॒લો॒કાય॑ પેશિ॒તારમ્᳚ । મ॒નુ॒ષ્ય॒લો॒કાય॑ પ્રકરિ॒તારમ્᳚ । સર્વે᳚ભ્યો લો॒કેભ્ય॑ ઉપસે॒ક્તારમ્᳚ । અવ॑ર્ત્યૈ વ॒ધાયો॑પમંથિ॒તારમ્᳚ । સુ॒વ॒ર્ગાય॑ લો॒કાય॑ ભાગ॒દુઘમ્᳚ । વર્ષિ॑ષ્ઠાય॒ નાકા॑ય પરિવે॒ષ્ટારમ્᳚ ॥ 8 ॥
અર્મે᳚ભ્યો હસ્તિ॒પમ્ । જ॒વાયા᳚શ્વ॒પમ્ । પુષ્ટ્યૈ॑ ગોપા॒લમ્ । તેજ॑સેઽજપા॒લમ્ । વી॒ર્યા॑યાવિપા॒લમ્ । ઇરા॑યૈ કી॒નાશમ્᳚ । કી॒લાલા॑ય સુરાકા॒રમ્ । ભ॒દ્રાય॑ ગૃહ॒પમ્ । શ્રેય॑સે વિત્ત॒ધમ્ । અધ્ય॑ક્ષાયાનુક્ષ॒ત્તારમ્᳚ ॥ 9 ॥
મ॒ન્યવે॑ઽયસ્તા॒પમ્ । ક્રોધા॑ય નિસ॒રમ્ । શોકા॑યાભિસ॒રમ્ । ઉ॒ત્કૂ॒લ॒વિ॒કૂ॒લાભ્યાં᳚ ત્રિ॒સ્થિનમ્᳚ । યોગા॑ય યો॒ક્તારમ્᳚ । ક્ષેમા॑ય વિમો॒ક્તારમ્᳚ । વપુ॑ષે માનસ્કૃ॒તમ્ । શીલા॑યાંજનીકા॒રમ્ । નિર્ઋ॑ત્યૈ કોશકા॒રીમ્ । ય॒માયા॒સૂમ્ ॥ 10 ॥
ય॒મ્યૈ॑ યમ॒સૂમ્ । અથ॑ર્વ॒ભ્યોઽવ॑તોકામ્ । સં॒વઁ॒થ્સ॒રાય॑ પર્યા॒રિણી᳚મ્ । પ॒રિ॒વ॒થ્સ॒રાયાવિ॑જાતામ્ । ઇ॒દા॒વ॒થ્સ॒રાયા॑પ॒સ્કદ્વ॑રીમ્ । ઇ॒દ્વ॒ત્સ॒રાયા॒તીત્વ॑રીમ્ । વ॒થ્સ॒રાય॒ વિજ॑ર્જરામ્ । સં॒વઁ॒થ્સ॒રાય॒ પલિ॑ક્નીમ્ । વના॑ય વન॒પમ્ । અ॒ન્યતો॑ઽરણ્યાય દાવ॒પમ્ ॥ 11 ॥
સરો᳚ભ્યો ધૈવ॒રમ્ । વેશં॑તાભ્યો॒ દાશમ્᳚ । ઉ॒પ॒સ્થાવ॑રીભ્યો॒ બૈંદમ્᳚ । ન॒ડ્વ॒લાભ્યઃ॑ શૌષ્ક॒લમ્ । પા॒ર્યા॑ય કૈવ॒ર્તમ્ । અ॒વા॒ર્યા॑ય માર્ગા॒રમ્ । તી॒ર્થેભ્ય॑ આં॒દમ્ । વિષ॑મેભ્યો મૈના॒લમ્ । સ્વને᳚ભ્યઃ॒ પર્ણ॑કમ્ । ગુહા᳚ભ્યઃ॒ કિરા॑તમ્ । સાનુ॑ભ્યો॒ જંભ॑કમ્ । પર્વ॑તેભ્યઃ॒ કિંપૂ॑રુષમ્ ॥ 12 ॥
પ્ર॒તિ॒શ્રુત્કા॑યા ઋતુ॒લમ્ । ઘોષા॑ય ભ॒ષમ્ । અંતા॑ય બહુવા॒દિનમ્᳚ । અ॒નં॒તાય॒ મૂકમ્᳚ । મહ॑સે વીણાવા॒દમ્ । ક્રોશા॑ય તૂણવ॒ધ્મમ્ । આ॒ક્રં॒દાય॑ દુંદુભ્યાઘા॒તમ્ । અ॒વ॒ર॒સ્પ॒રાય॑ શંખ॒ધ્મમ્ । ઋ॒ભુભ્યો॑ઽજિનસંધા॒યમ્ । સા॒ધ્યેભ્ય॑શ્ચર્મ॒મ્ણમ્ ॥ 13 ॥
બી॒ભ॒થ્સાયૈ॑ પૌલ્ક॒સમ્ । ભૂત્યૈ॑ જાગર॒ણમ્ । અભૂ᳚ત્યૈ સ્વપ॒નમ્ । તુ॒લાયૈ॑ વાણિ॒જમ્ । વર્ણા॑ય હિરણ્યકા॒રમ્ । વિશ્વે᳚ભ્યો દે॒વેભ્યઃ॑ સિધ્મ॒લમ્ । પ॒શ્ચા॒દ્દો॒ષાય॑ ગ્લા॒વમ્ । ઋત્યૈ॑ જનવા॒દિનમ્᳚ । વ્યૃ॑દ્ધ્યા અપગ॒લ્ભમ્ । સ॒ગ્મ્॒શ॒રાય॑ પ્ર॒ચ્છિદમ્᳚ ॥ 14 ॥
હસા॑ય પુગ્ગ્શ્ચ॒લૂમાલ॑ભતે । વી॒ણા॒વા॒દં ગણ॑કં ગી॒તાય॑ । યાદ॑સે શાબુ॒લ્યામ્ । ન॒ર્માય॑ ભદ્રવ॒તીમ્ । તૂ॒ષ્ણ॒વ॒ધ્મં ગ્રા॑મ॒ણ્યં॑ પાણિસંઘા॒તં નૃ॒ત્તાય॑ । મોદા॑યાનુ॒ક્રોશ॑કમ્ । આ॒નં॒દાય॑ તલ॒વમ્ ॥ 15 ॥
અ॒ક્ષ॒રા॒જાય॑ કિત॒વમ્ । કૃ॒તાય॑ સભા॒વિનમ્᳚ । ત્રેતા॑યા આદિનવદ॒ર્શમ્ । દ્વા॒પ॒રાય॑ બહિઃ॒ સદમ્᳚ । કલ॑યે સભાસ્થા॒ણુમ્ । દુ॒ષ્કૃ॒તાય॑ ચ॒રકા॑ચાર્યમ્ । અધ્વ॑ને બ્રહ્મચા॒રિણમ્᳚ । પિ॒શા॒ચેભ્યઃ॑ સૈલ॒ગમ્ । પિ॒પા॒સાયૈ॑ ગોવ્ય॒ચ્છમ્ । નિર્ઋ॑ત્યૈ ગોઘા॒તમ્ । ક્ષુ॒ધે ગો॑વિક॒ર્તમ્ । ક્ષુ॒ત્તૃ॒ષ્ણાભ્યાં॒ તમ્ । યો ગાં-વિઁ॒કૃંતં॑તં મા॒ગ્મ્॒સં ભિક્ષ॑માણ ઉપ॒તિષ્ઠ॑તે ॥ 16 ॥
ભૂમ્યૈ॑ પીઠસ॒ર્પિણ॒માલ॑ભતે । અ॒ગ્નયેઽગ્મ્॑સ॒લમ્ । વા॒યવે॑ ચાંડા॒લમ્ । અં॒તરિ॑ક્ષાય વગ્મ્શન॒ર્તિનમ્᳚ । દિ॒વે ખ॑લ॒તિમ્ । સૂર્યા॑ય હર્ય॒ક્ષમ્ । ચં॒દ્રમ॑સે મિર્મિ॒રમ્ । નક્ષ॑ત્રેભ્યઃ કિ॒લાસમ્᳚ । અહ્ને॑ શુ॒ક્લં પિં॑ગ॒લમ્ । રાત્રિ॑યૈ કૃ॒ષ્ણં પિં॑ગા॒ક્ષમ્ ॥ 17 ॥
વા॒ચે પુરુ॑ષ॒માલ॑ભતે । પ્રા॒ણમ॑પા॒નં-વ્યાઁ॒નમુ॑દા॒નગ્મ્ સ॑મા॒નં તાન્વા॒યવે᳚ । સૂર્યા॑ય॒ ચક્ષુ॒રાલ॑ભતે । મન॑શ્ચં॒દ્રમ॑સે । દિ॒ગ્ભ્યઃ શ્રોત્રમ્᳚ । પ્ર॒જાપ॑તયે॒ પુરુ॑ષમ્ ॥ 18 ॥
અથૈ॒તાનરૂ॑પેભ્ય॒ આલ॑ભતે । અતિ॑હ્રસ્વ॒મતિ॑દીર્ઘમ્ । અતિ॑કૃશ॒મત્યગ્મ્॑સલમ્ । અતિ॑શુક્લ॒મતિ॑કૃષ્ણમ્ । અતિ॑શ્લક્ષ્ણ॒મતિ॑લોમશમ્ । અતિ॑કિરિટ॒મતિ॑દંતુરમ્ । અતિ॑મિર્મિર॒મતિ॑મેમિષમ્ । આ॒શાયૈ॑ જા॒મિમ્ । પ્ર॒તી॒ક્ષાયૈ॑ કુમા॒રીમ્ ॥ 19 ॥