કૃષ્ણ યજુર્વેદીય તૈત્તિરીય સંહિતાયા-મ્પ્રથમકાણ્ડે ચતુર્થઃ પ્રશ્નઃ – સુત્યાદિને કર્તવ્યા ગ્રહાઃ
ઓ-ન્નમઃ પરમાત્મને, શ્રી મહાગણપતયે નમઃ,
શ્રી ગુરુભ્યો નમઃ । હ॒રિઃ॒ ઓમ્ ॥
આ દ॑દે॒ ગ્રાવા᳚-ઽસ્યદ્ધ્વર॒કૃ-દ્દે॒વેભ્યો॑ ગમ્ભી॒રમિ॒મ- મ॑દ્ધ્વ॒ર-ઙ્કૃ॑દ્ધ્યુત્ત॒મેન॑ પ॒વિનેન્દ્રા॑ય॒ સોમ॒ગ્મ્॒ સુષુ॑ત॒-મ્મધુ॑મન્ત॒-મ્પય॑સ્વન્તં-વૃઁષ્ટિ॒વનિ॒મિન્દ્રા॑ય ત્વા વૃત્ર॒ઘ્ન ઇન્દ્રા॑ય ત્વા વૃત્ર॒તુર॒ ઇન્દ્રા॑ય ત્વા-ઽભિમાતિ॒ઘ્ન ઇન્દ્રા॑ય ત્વા-ઽઽદિ॒ત્યવ॑ત॒ ઇન્દ્રા॑ય ત્વા વિ॒શ્વદે᳚વ્યાવતે શ્વા॒ત્રા-સ્સ્થ॑ વૃત્ર॒તુરો॒ રાધો॑ગૂર્તા અ॒મૃત॑સ્ય॒ પત્ની॒સ્તા દે॑વી-ર્દેવ॒ત્રેમં-યઁ॒જ્ઞ-ન્ધ॒ત્તોપ॑હૂતા॒-સ્સોમ॑સ્ય પિબ॒તોપ॑હૂતો યુ॒ષ્માક॒ગ્મ્॒ [યુ॒ષ્માક᳚મ્, સોમઃ॑ પિબતુ॒ યત્તે॑] 1
સોમઃ॑ પિબતુ॒ યત્તે॑ સોમ દિ॒વિ જ્યોતિ॒ર્ય-ત્પૃ॑થિ॒વ્યાં-યઁદુ॒રાવ॒ન્તરિ॑ક્ષે॒ તેના॒સ્મૈ યજ॑માનાયો॒રુ રા॒યા કૃ॒દ્ધ્યધિ॑ દા॒ત્રે વો॑ચો॒ ધિષ॑ણે વી॒ડૂ સ॒તી વી॑ડયેથા॒-મૂર્જ॑-ન્દધાથા॒મૂર્જ॑-મ્મે ધત્ત॒-મ્મા વાગ્મ્॑ હિગ્મ્સિષ॒-મ્મા મા॑ હિગ્મ્સિષ્ટ॒-મ્પ્રાગપા॒ગુદ॑ગધ॒રાક્તાસ્ત્વા॒ દિશ॒ આ ધા॑વ॒ન્ત્વમ્બ॒ નિ ષ્વ॑ર । યત્તે॑ સો॒મા-ઽદા᳚ભ્ય॒-ન્નામ॒ જાગૃ॑વિ॒ તસ્મૈ॑ તે સોમ॒ સોમા॑ય॒ સ્વાહા᳚ ॥ 2 ॥
(યુ॒ષ્માકગ્ગ્॑ – સ્વર॒ યત્તે॒ -નવ॑ ચ ) (અ. 1)
વા॒ચસ્પત॑યે પવસ્વ વાજિ॒ન્ વૃષા॒ વૃષ્ણો॑ અ॒ગ્મ્॒શુભ્યા॒-ઙ્ગભ॑સ્તિપૂતો દે॒વો દે॒વાના᳚-મ્પ॒વિત્ર॑મસિ॒ યેષા᳚-મ્ભા॒ગો-ઽસિ॒ તેભ્ય॑સ્ત્વા॒ સ્વાઙ્કૃ॑તો-ઽસિ॒ મધુ॑મતી-ર્ન॒ ઇષ॑સ્કૃધિ॒ વિશ્વે᳚ભ્યસ્ત્વેન્દ્રિ॒યેભ્યો॑ દિ॒વ્યેભ્યઃ॒ પાર્થિ॑વેભ્યો॒ મન॑સ્ત્વા ઽષ્ટૂ॒ર્વ॑ન્તરિ॑ક્ષ॒-મન્વિ॑હિ॒ સ્વાહા᳚ ત્વા સુભવ॒-સ્સૂર્યા॑ય દે॒વેભ્ય॑સ્ત્વા મરીચિ॒પેભ્ય॑ એ॒ષ તે॒ યોનિઃ॑ પ્રા॒ણાય॑ ત્વા ॥ 3 ॥
(વા॒ચઃ-સ॒પ્તચ॑ત્વારિગ્મ્શત્) (અ. 2)
ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો ઽસ્ય॒ન્તર્ય॑ચ્છ મઘવ-ન્પા॒હિ સોમ॑મુરુ॒ષ્ય રાય॒-સ્સમિષો॑ યજસ્વા॒-ઽન્તસ્તે॑ દધામિ॒ દ્યાવા॑પૃથિ॒વી અ॒ન્તરુ॒ર્વ॑ન્તરિ॑ક્ષગ્મ્ સ॒જોષા॑ દે॒વૈરવ॑રૈઃ॒ પરૈ᳚શ્ચા-ઽન્તર્યા॒મે મ॑ઘવ-ન્માદયસ્વ॒ સ્વાઙ્કૃ॑તો-ઽસિ॒ મધુ॑મતીર્ન॒ ઇષ॑સ્કૃધિ॒ વિશ્વે᳚ભ્યસ્ત્વેન્દ્રિ॒યેભ્યો॑ દિ॒વ્યેભ્યઃ॒ પાર્થિ॑વેભ્યો॒ મન॑સ્ત્વા-ઽષ્ટૂ॒ર્વ॑ન્તરિ॑ક્ષ॒મન્વિ॑હિ॒ સ્વાહા᳚ ત્વા સુભવ॒-સ્સૂર્યા॑ય દે॒વેભ્ય॑ સ્ત્વા મરીચિ॒પેભ્ય॑ એ॒ષ તે॒ યોનિ॑રપા॒નાય॑ ત્વા ॥ 4 ॥
(દે॒વેભ્યઃ॑-સ॒પ્ત ચ॑) (અ. 3)
આ વા॑યો ભૂષ શુચિપા॒ ઉપ॑ ન-સ્સ॒હસ્ર॑-ન્તે નિ॒યુતો॑ વિશ્વવાર । ઉપો॑ તે॒ અન્ધો॒ મદ્ય॑મયામિ॒ યસ્ય॑ દેવ દધિ॒ષે પૂ᳚ર્વ॒પેય᳚મ્ ॥ ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો-ઽસિ વા॒યવે॒ ત્વેન્દ્ર॑વાયૂ ઇ॒મે સુ॒તાઃ । ઉપ॒ પ્રયો॑ભિ॒રા ગ॑ત॒મિન્દ॑વો વામુ॒શન્તિ॒ હિ ॥ ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો-ઽસીન્દ્રવા॒યુભ્યા᳚-ન્ત્વૈ॒ષ તે॒ યોનિ॑-સ્સ॒જોષા᳚ભ્યા-ન્ત્વા ॥ 5 ॥
(આ વા॑યો॒- ત્રિચ॑ત્વારિગ્મ્શત્) (અ. 4)
અ॒યં-વાઁ᳚-મ્મિત્રાવરુણા સુ॒ત-સ્સોમ॑ ઋતાવૃધા । મમેદિ॒હ શ્રુ॑ત॒ગ્મ્॒ હવ᳚મ્ । ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો-ઽસિ મિ॒ત્રાવરુ॑ણાભ્યા-ન્ત્વૈ॒ષ તે॒ યોનિ॑ર્-ઋતા॒યુભ્યા᳚-ન્ત્વા ॥ 6 ॥
(અ॒યં-વાઁં᳚ – વિઁગ્મ્શ॒તિઃ) (અ. 5)
યા વા॒-ઙ્કશા॒ મધુ॑મ॒ત્યશ્વિ॑ના સૂ॒નૃતા॑વતી । તયા॑ ય॒જ્ઞ-મ્મિ॑મિક્ષતમ્ । ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો-ઽસ્ય॒શ્વિભ્યા᳚-ન્ત્વૈ॒ષ તે॒ યોનિ॒ર્માદ્ધ્વી᳚ભ્યા-ન્ત્વા ॥ 7 ॥
(યા વા॑- મ॒ષ્ટાદ॑શ) (અ. 6)
પ્રા॒ત॒ર્યુજૌ॒ વિ મુ॑ચ્યેથા॒-મશ્વિ॑ના॒વેહ ગ॑ચ્છતમ્ । અ॒સ્ય સોમ॑સ્ય પી॒તયે᳚ ॥ ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો-ઽસ્ય॒શ્વિભ્યા᳚-ન્ત્વૈ॒ષ તે॒ યોનિ॑ર॒શ્વિભ્યા᳚-ન્ત્વા ॥ 8 ॥
(પ્રા॒ત॒ર્યુજા॒વે-કા॒ન્નવિગ્મ્॑શ॒તિઃ) (અ. 7)
અ॒યં-વેઁ॒નશ્ચો॑દય॒-ત્પૃશ્ઞિ॑ગર્ભા॒ જ્યોતિ॑ર્જરાયૂ॒ રજ॑સો વિ॒માને᳚ । ઇ॒મમ॒પાગ્મ્ સ॑ઙ્ગ॒મે સૂર્ય॑સ્ય॒ શિશુ॒-ન્ન વિપ્રા॑ મ॒તિભી॑ રિહન્તિ ॥ ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો-ઽસિ॒ શણ્ડા॑ય ત્વૈ॒ષ તે॒ યોનિ॑-ર્વી॒રતા᳚-મ્પાહિ ॥ 9 ॥
(અ॒યં-વેઁ॒નઃ- પઞ્ચ॑વિગ્મ્શતિઃ) (અ. 8)
ત-મ્પ્ર॒ત્નથા॑ પૂ॒ર્વથા॑ વિ॒શ્વથે॒મથા᳚ જ્યે॒ષ્ઠતા॑તિ-મ્બર્હિ॒ષદગ્મ્॑ સુવ॒ર્વિદ॑-મ્પ્રતીચી॒નં-વૃઁ॒જન॑-ન્દોહસે ગિ॒રા-ઽઽશુ-ઞ્જય॑ન્ત॒મનુ॒ યાસુ॒ વર્ધ॑સે । ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો-ઽસિ॒ મર્કા॑ય ત્વૈ॒ષ તે॒ યોનિઃ॑ પ્ર॒જાઃ પા॑હિ ॥ 10 ॥
(ત-મ્પ્ર॒ત્નયા॒-ષટ્વિગ્મ્॑શતિઃ ) (અ. 9)
યે દે॑વા દિ॒વ્યેકા॑દશ॒ સ્થ પૃ॑થિ॒વ્યામદ્ધ્યેકા॑દશ॒ સ્થા-ઽફ્સુ॒ષદો॑ મહિ॒નૈકા॑દશ॒ સ્થ તે દે॑વા ય॒જ્ઞમિ॒મ-ઞ્જુ॑ષદ્ધ્વ-મુપયા॒મગૃ॑હીતો-ઽસ્યાગ્રય॒ણો॑-ઽસિ॒ સ્વા᳚ગ્રયણો॒ જિન્વ॑ ય॒જ્ઞ-ઞ્જિન્વ॑ ય॒જ્ઞપ॑તિમ॒ભિ સવ॑ના પાહિ॒ વિષ્ણુ॒સ્ત્વા-મ્પા॑તુ॒ વિશ॒-ન્ત્વ-મ્પા॑હીન્દ્રિ॒યેણૈ॒ષ તે॒ યોનિ॒-ર્વિશ્વે᳚ભ્યસ્ત્વા દે॒વેભ્યઃ॑ ॥ 11 ॥
યે દે॑વા॒-સ્ત્રિચ॑ત્વારિગ્મ્શત્) (અ. 10)
ત્રિ॒ગ્મ્॒શત્ત્રય॑શ્ચ ગ॒ણિનો॑ રુ॒જન્તો॒ દિવગ્મ્॑ રુ॒દ્રાઃ પૃ॑થિ॒વી-ઞ્ચ॑ સચન્તે । એ॒કા॒દ॒શાસો॑ અફ્સુ॒ષદ॑-સ્સુ॒તગ્મ્ સોમ॑-ઞ્જુષન્તા॒ગ્મ્॒ સવ॑નાય॒ વિશ્વે᳚ ॥ ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો -ઽસ્યાગ્રય॒ણો॑-ઽસિ॒ સ્વા᳚ગ્રયણો॒ જિન્વ॑ ય॒જ્ઞ-ઞ્જિન્વ॑ ય॒જ્ઞપ॑તિમ॒ભિ સવ॑ના પાહિ॒ વિષ્ણુ॒સ્ત્વા-મ્પા॑તુ॒ વિશ॒-ન્ત્વ-મ્પા॑હીન્દ્રિ॒યેણૈ॒ષ તે॒ યોનિ॒-ર્વિશ્વે᳚ભ્યસ્ત્વા દે॒વેભ્યઃ॑ ॥ 12 ॥
(ત્રિ॒ગ્મ્॒શત્ત્રયો॒-દ્વિચ॑ત્વારિગ્મ્શત્) (અ. 11)
ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો॒-ઽસીન્દ્રા॑ય ત્વા બૃ॒હદ્વ॑તે॒ વય॑સ્વત ઉક્થા॒યુવે॒ યત્ત॑ ઇન્દ્ર બૃ॒હદ્વય॒સ્તસ્મૈ᳚ ત્વા॒ વિષ્ણ॑વે ત્વૈ॒ષ તે॒ યોનિ॒રિન્દ્રા॑ય ત્વોક્થા॒યુવે᳚ ॥ 13 ॥
(ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો॒-ઽસીન્દ્રા॑ય॒-દ્વાવિગ્મ્॑શતિઃ) (અ. 12)
મૂ॒ર્ધાન॑-ન્દિ॒વો અ॑ર॒તિ-મ્પૃ॑થિ॒વ્યા વૈ᳚શ્વાન॒રમૃ॒તાય॑ જા॒તમ॒ગ્નિમ્ । ક॒વિગ્મ્ સ॒મ્રાજ॒-મતિ॑થિ॒-ઞ્જના॑નામા॒સન્ના પાત્ર॑-ઞ્જનયન્ત દે॒વાઃ ॥ ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો-ઽસ્ય॒ગ્નયે᳚ ત્વા વૈશ્વાન॒રાય॑ ધ્રુ॒વો॑-ઽસિ ધ્રુ॒વક્ષિ॑તિ-ર્ધ્રુ॒વાણા᳚-ન્ધ્રુ॒વત॒મો-ઽચ્યુ॑તાના-મચ્યુત॒ક્ષિત્ત॑મ એ॒ષ તે॒ યોનિ॑ર॒ગ્નયે᳚ ત્વા વૈશ્વાન॒રાય॑ ॥ 14 ॥
(મૂ॒ર્ધાનં॒-પઞ્ચ॑ત્રિગ્મ્શત્) (અ. 13)
મધુ॑શ્ચ॒ માધ॑વશ્ચ શુ॒ક્રશ્ચ॒ શુચિ॑શ્ચ॒ નભ॑શ્ચ નભ॒સ્ય॑શ્ચે॒ષશ્ચો॒ર્જશ્ચ॒ સહ॑શ્ચ સહ॒સ્ય॑શ્ચ॒ તપ॑શ્ચ તપ॒સ્ય॑શ્ચો-પયા॒મગૃ॑હીતો-ઽસિ સ॒ગ્મ્॒સર્પો᳚- ઽસ્યગ્મ્હસ્પ॒ત્યાય॑ ત્વા ॥ 15 ॥
(મધુ॑શ્ચ-ત્રિ॒ગ્મ્॒શત્) (અ. 14)
ઇન્દ્રા᳚ગ્ની॒ આ ગ॑તગ્મ્ સુ॒ત-ઙ્ગી॒ર્ભિ-ર્નભો॒ વરે᳚ણ્યમ્ । અ॒સ્ય પા॑ત-ન્ધિ॒યેષિ॒તા ॥ ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો-ઽસીન્દ્રા॒ગ્નિભ્યા᳚-ન્ત્વૈ॒ષ તે॒ યોનિ॑રિન્દ્રા॒ગ્નિભ્યા᳚-ન્ત્વા ॥ 16 ॥
(ઇન્દ્રા᳚ગ્ની॒ વિગ્મ્શ॒તિઃ) (અ. 15)
ઓમા॑સશ્ચર્ષણીધૃતો॒ વિશ્વે॑ દેવાસ॒ આ ગ॑ત । દા॒શ્વાગ્મ્સો॑ દા॒શુષ॑-સ્સુ॒તમ્ ॥ ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો-ઽસિ॒ વિશ્વે᳚ભ્યસ્ત્વા દે॒વેભ્ય॑ એ॒ષ તે॒ યોનિ॒-ર્વિશ્વે᳚ભ્યસ્ત્વા દે॒વેભ્યઃ॑ ॥ 17 ॥
(ઓમા॑સો વિગ્મ્શ॒તિઃ) (અ. 16)
મ॒રુત્વ॑ન્તં-વૃઁષ॒ભં-વાઁ॑વૃધા॒નમક॑વારિ-ન્દિ॒વ્યગ્મ્ શા॒સમિન્દ્ર᳚મ્ । વિ॒શ્વા॒સાહ॒મવ॑સે॒ નૂત॑નાયો॒ગ્રગ્મ્ સ॑હો॒દામિ॒હ તગ્મ્ હુ॑વેમ ॥ ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો॒-ઽસીન્દ્રા॑ય ત્વા મ॒રુત્વ॑ત એ॒ષ તે॒ યોનિ॒રિન્દ્રા॑ય ત્વા મ॒રુત્વ॑તે ॥ 18 ॥
(મ॒રુત્વ॑ન્ત॒ગ્મ્॒-ષટ્વિગ્મ્॑શતિઃ) (અ. 17)
ઇન્દ્ર॑ મરુત્વ ઇ॒હ પા॑હિ॒ સોમં॒-યઁથા॑ શાર્યા॒તે અપિ॑બ-સ્સુ॒તસ્ય॑ । તવ॒ પ્રણી॑તી॒ તવ॑ શૂર॒ શર્મ॒ન્ના-વિ॑વાસન્તિ ક॒વય॑-સ્સુય॒જ્ઞાઃ ॥ ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો॒-ઽસીન્દ્રા॑ય ત્વા મ॒રુત્વ॑ત એ॒ષ તે॒ યોનિ॒રિન્દ્રા॑ય ત્વા મ॒રુત્વ॑તે ॥ 19 ॥
(ઇન્દ્રૈ॒કા॒ન્ન ત્રિ॒ગ્મ્॒શત્) (અ. 18)
મ॒રુત્વાગ્મ્॑ ઇન્દ્ર વૃષ॒ભો રણા॑ય॒ પિબા॒ સોમ॑મનુષ્વ॒ધ-મ્મદા॑ય । આ સિ॑ઞ્ચસ્વ જ॒ઠરે॒ મદ્ધ્વ॑ ઊ॒ર્મિ-ન્ત્વગ્મ્ રાજા॑-ઽસિ પ્ર॒દિવ॑-સ્સુ॒તાના᳚મ્ ॥ ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો॒-ઽસીન્દ્રા॑ય ત્વા મ॒રુત્વ॑ત એ॒ષ તે॒ યોનિ॒રિન્દ્રા॑ય ત્વા મ॒રુત્વ॑તે ॥ 20 ॥
(મ॒રુત્વા॒નેકા॒ન્નત્રિ॒ગ્મ્॒શત્) (અ. 19)
મ॒હાગ્મ્ ઇન્દ્રો॒ ય ઓજ॑સા પ॒ર્જન્યો॑ વૃષ્ટિ॒માગ્મ્ ઇ॑વ । સ્તોમૈ᳚ર્વ॒થ્સસ્ય॑ વાવૃધે ॥ ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો-ઽસિ મહે॒ન્દ્રાય॑ ત્વૈ॒ષ તે॒ યોનિ॑-ર્મહે॒ન્દ્રાય॑ ત્વા ॥ 21 ॥
(મ॒હાનેકા॒ન્નવિગ્મ્॑શતિઃ) (અ. 20)
મ॒હાગ્મ્ ઇન્દ્રો॑ નૃ॒વદા ચ॑ર્ષણિ॒પ્રા ઉ॒ત દ્વિ॒બર્હા॑ અમિ॒ન-સ્સહો॑ભિઃ । અ॒સ્મ॒દ્રિય॑ગ્વાવૃધે વી॒ર્યા॑યો॒રુઃ પૃ॒થુ-સ્સુકૃ॑તઃ ક॒ર્તૃભિ॑ર્ભૂત્ ॥ ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો-ઽસિ મહે॒ન્દ્રાય॑ ત્વૈ॒ષ તે॒ યોનિ॑-ર્મહે॒ન્દ્રાય॑ ત્વા ॥ 22 ॥
(મ॒હા-ન્નૃ॒વથ્ – ષડ્વિગ્મ્॑શતિઃ) (અ. 21)
ક॒દા ચ॒ન સ્ત॒રીર॑સિ॒ નેન્દ્ર॑ સશ્ચસિ દા॒શુષે᳚ । ઉપો॒પેન્નુ મ॑ઘવ॒-ન્ભૂય॒ ઇન્નુ તે॒ દાન॑-ન્દે॒વસ્ય॑ પૃચ્યતે ॥ ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો-ઽસ્યા-દિ॒ત્યેભ્ય॑સ્ત્વા ॥ ક॒દા ચ॒ન પ્ર યુ॑ચ્છસ્યુ॒ભે નિ પા॑સિ॒ જન્મ॑ની । તુરી॑યાદિત્ય॒ સવ॑ન-ન્ત ઇન્દ્રિ॒યમા ત॑સ્થાવ॒મૃત॑-ન્દિ॒વિ ॥ ય॒જ્ઞો દે॒વાના॒-મ્પ્રત્યે॑તિ સુ॒મ્નમાદિ॑ત્યાસો॒ ભવ॑તા મૃડ॒યન્તઃ॑ । આ વો॒ ઽર્વાચી॑ સુમ॒તિ-ર્વ॑વૃત્યાદ॒ગ્મ્॒હો-શ્ચિ॒દ્યા વ॑રિવો॒વિત્ત॒રા-ઽસ॑ત્ ॥ વિવ॑સ્વ આદિત્યૈ॒ષ તે॑ સોમપી॒થસ્તેન॑ મન્દસ્વ॒ તેન॑ તૃપ્ય તૃ॒પ્યાસ્મ॑ તે વ॒ય-ન્ત॑ર્પયિ॒તારો॒ યા દિ॒વ્યા વૃષ્ટિ॒સ્તયા᳚ ત્વા શ્રીણામિ ॥ 23 ॥
(વઃ॒- સ॒પ્તવિગ્મ્॑શતિશ્ચ) (અ. 22)
વા॒મમ॒દ્ય સ॑વિતર્વા॒મમુ॒ શ્વો દિ॒વેદિ॑વે વા॒મમ॒સ્મભ્યગ્મ્॑ સાવીઃ ॥ વા॒મસ્ય॒ હિ ક્ષય॑સ્ય દેવ॒ ભૂરે॑ર॒યા ધિ॒યા વા॑મ॒ભાજ॑-સ્સ્યામ ॥ ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો-ઽસિ દે॒વાય॑ ત્વા સવિ॒ત્રે ॥ 24 ॥
(વા॒મં-ચતુ॑ર્વિગ્મ્શતિઃ) (અ. 23)
અદ॑બ્ધેભિ-સ્સવિતઃ પા॒યુભિ॒ષ્ટ્વગ્મ્ શિ॒વેભિ॑ર॒દ્ય પરિ॑પાહિ નો॒ ગય᳚મ્ । હિર॑ણ્યજિહ્વ-સ્સુવિ॒તાય॒ નવ્ય॑સે॒ રક્ષા॒ માકિ॑ર્નો અ॒ઘશગ્મ્॑સ ઈશત ॥ ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો-ઽસિ દે॒વાય॑ ત્વા સવિ॒ત્રે ॥ 25 ॥
(અદ॑બ્ધેભિ॒-સ્ત્રિયો॑વિગ્મ્શતિઃ) (અ. 24)
હિર॑ણ્યપાણિમૂ॒તયે॑ સવિ॒તાર॒મુપ॑ હ્વયે । સ ચેત્તા॑ દે॒વતા॑ પ॒દમ્ ॥ ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો-ઽસિ દે॒વાય॑ ત્વા સવિ॒ત્રે ॥ 26 ॥
(હિર॑ણ્યપાણિં॒-ચતુ॑ર્દશ) (અ. 25)
સુ॒શર્મા॑-ઽસિ સુપ્રતિષ્ઠા॒નો બૃ॒હદુ॒ક્ષે નમ॑ એ॒ષ તે॒ યોનિ॒-ર્વિશ્વે᳚ભ્યસ્ત્વા દે॒વેભ્યઃ॑ ॥ 27 ॥
(સુ॒શર્મા॒-દ્વાદ॑શ) (અ. 26)
બૃહ॒સ્પતિ॑સુતસ્ય ત ઇન્દો ઇન્દ્રિ॒યાવ॑તઃ॒ પત્ની॑વન્ત॒-ઙ્ગ્રહ॑-ઙ્ગૃહ્ણા॒મ્યગ્ના(3)ઇ પત્ની॒વા(3) સ્સ॒જૂર્દે॒વેન॒ ત્વષ્ટ્રા॒ સોમ॑-મ્પિબ॒ સ્વાહા᳚ ॥ 28 ॥
(બૃહ॒સ્પતિ॑સુતસ્ય॒-પઞ્ચ॑દશ) (અ. 27)
હરિ॑રસિ હારિયોજ॒નો હર્યો᳚-સ્સ્થા॒તા વજ્ર॑સ્ય ભ॒ર્તા પૃશ્ઞેઃ᳚ પ્રે॒તા તસ્ય॑ તે દેવ સોમે॒ષ્ટય॑જુષ-સ્સ્તુ॒તસ્તો॑મસ્ય શ॒સ્તોક્થ॑સ્ય॒ હરિ॑વન્ત॒-ઙ્ગ્રહ॑-ઙ્ગૃહ્ણામિ હ॒રી-સ્સ્થ॒ હર્યો᳚ર્ધા॒ના-સ્સ॒હસો॑મા॒ ઇન્દ્રા॑ય॒ સ્વાહા᳚ ॥ 29 ॥
(હરિ॑રસિ॒-ષડ્વિગ્મ્॑શતિઃ) (અ. 28)
અગ્ન॒ આયૂગ્મ્॑ષિ પવસ॒ આ સુ॒વોર્જ॒મિષ॑-ઞ્ચ નઃ । આ॒રે બા॑ધસ્વ દુ॒ચ્છુના᳚મ્ ॥ ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો-ઽસ્ય॒ગ્નયે᳚ ત્વા॒ તેજ॑સ્વત એ॒ષ તે॒ યોનિ॑ર॒ગ્નયે᳚ ત્વા॒ તેજ॑સ્વતે ॥ 30 ॥
(અગ્ન॒ આયૂગ્મ્॑ષિ॒-ત્રયો॑વિગ્મ્શતિઃ) (અ. 29)
ઉ॒ત્તિષ્ઠ॒ન્નોજ॑સા સ॒હ પી॒ત્વા શિપ્રે॑ અવેપયઃ । સોમ॑મિન્દ્ર ચ॒મૂ સુ॒તમ્ ॥ ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો॒-ઽસીન્દ્રા॑ય॒ ત્વૌજ॑સ્વત એ॒ષ તે॒ યોનિ॒રિન્દ્રા॑ય॒ ત્વૌજ॑સ્વતે ॥ 31 ॥
(ઉ॒ત્તિષ્ઠ॒ન્નેક॑વિગ્મ્શતિઃ) (અ. 30)
ત॒રણિ॑-ર્વિ॒શ્વદ॑ર્શતો જ્યોતિ॒ષ્કૃદ॑સિ સૂર્ય । વિશ્વ॒મા ભા॑સિ રોચ॒નમ્ ॥ ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો-ઽસિ॒ સૂર્યા॑ય ત્વા॒ ભ્રાજ॑સ્વત એ॒ષ તે॒ યોનિ॒-સ્સૂર્યા॑ય ત્વા॒ ભ્રાજ॑સ્વતે ॥ 32 ॥
(ત॒રણિ॑-ર્વિગ્મ્શ॒તિઃ) (અ. 31)
આ પ્યા॑યસ્વ મદિન્તમ॒ સોમ॒ વિશ્વા॑ભિ-રૂ॒તિભિઃ॑ । ભવા॑ ન-સ્સ॒પ્રથ॑સ્તમઃ ॥ 33 ॥
(આ પ્યા॑યસ્વ॒-નવ॑) (અ. 32)
ઈ॒યુષ્ટે યે પૂર્વ॑તરા॒મપ॑શ્યન્ વ્યુ॒ચ્છન્તી॑મુ॒ષસ॒-મ્મર્ત્યા॑સઃ । અ॒સ્માભિ॑રૂ॒ નુ પ્ર॑તિ॒ચક્ષ્યા॑-ઽભૂ॒દો તે ય॑ન્તિ॒ યે અ॑પ॒રીષુ॒ પશ્યાન્॑ ॥ 34 ॥
(ઈ॒યુ-રેકા॒ન્નવિગ્મ્॑શતિઃ) (અ. 33)
જ્યોતિ॑ષ્મતી-ન્ત્વા સાદયામિ જ્યોતિ॒ષ્કૃત॑-ન્ત્વા સાદયામિ જ્યોતિ॒ર્વિદ॑-ન્ત્વા સાદયામિ॒ ભાસ્વ॑તી-ન્ત્વા સાદયામિ॒ જ્વલ॑ન્તી-ન્ત્વા સાદયામિ મલ્મલા॒ભવ॑ન્તી-ન્ત્વા સાદયામિ॒ દીપ્ય॑માના-ન્ત્વા સાદયામિ॒ રોચ॑માના-ન્ત્વા સાદયા॒મ્યજ॑સ્રા-ન્ત્વા સાદયામિ બૃ॒હજ્જ્યો॑તિષ-ન્ત્વા સાદયામિ બો॒ધય॑ન્તી-ન્ત્વા સાદયામિ॒ જાગ્ર॑તી-ન્ત્વા સાદયામિ ॥ 35 ॥
(જ્યોતિ॑ષ્મતી॒ગ્મ્॒-ષટ્ત્રિગ્મ્॑શત્) (અ. 34)
પ્ર॒યા॒સાય॒ સ્વાહા॑ ઽઽયા॒સાય॒ સ્વાહા॑ વિયા॒સાય॒ સ્વાહા॑ સંયાઁ॒સાય॒ સ્વાહો᳚દ્યા॒સાય॒ સ્વાહા॑-ઽવયા॒સાય॒ સ્વાહા॑ શુ॒ચે સ્વાહા॒ શોકા॑ય॒ સ્વાહા॑ તપ્ય॒ત્વૈ સ્વાહા॒ તપ॑તે॒ સ્વાહા᳚ બ્રહ્મહ॒ત્યાયૈ॒ સ્વાહા॒ સર્વ॑સ્મૈ॒ સ્વાહા᳚ ॥ 36 ॥
(પ્ર॒યા॒સાય॒-ચતુ॑ર્વિગ્મ્શતિઃ ) (અ. 35)
ચિ॒ત્તગ્મ્ સ॑ન્તા॒નેન॑ ભ॒વં-યઁ॒ક્ના રુ॒દ્ર-ન્તનિ॑મ્ના પશુ॒પતિગ્ગ્॑ સ્થૂલહૃદ॒યેના॒ગ્નિગ્મ્ હૃદ॑યેન રુ॒દ્રં-લોઁહિ॑તેન શ॒ર્વ-મ્મત॑સ્નાભ્યા-મ્મહાદે॒વ-મ॒ન્તઃપા᳚ર્શ્વેનૌષિષ્ઠ॒હનગ્મ્॑ શિઙ્ગીનિકો॒શ્યા᳚ભ્યામ્ ॥ 37 ॥
(ચિ॒ત્ત-મ॒ષ્ટાદ॑શ) (અ. 36)
આ તિ॑ષ્ઠ વૃત્રહ॒-ન્રથં॑-યુઁ॒ક્તા તે॒ બ્રહ્મ॑ણા॒ હરી᳚ । અ॒ર્વા॒ચીન॒ગ્મ્॒ સુ તે॒ મનો॒ ગ્રાવા॑ કૃણોતુ વ॒ગ્નુના᳚ ॥ ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો॒-ઽસીન્દ્રા॑ય ત્વા ષોડ॒શિન॑ એ॒ષ તે॒ યોનિ॒રિન્દ્રા॑ય ત્વા ષોડ॒શિને᳚ ॥ 38 ॥
(આ તિ॑ષ્ટ॒-ષટ્વિગ્મ્॑શતિઃ) (અ. 37)
ઇન્દ્ર॒મિદ્ધરી॑ વહ॒તો-ઽપ્ર॑તિધૃષ્ટશવસ॒-મૃષી॑ણા-ઞ્ચ સ્તુ॒તીરુપ॑ ય॒જ્ઞ-ઞ્ચ॒ માનુ॑ષાણામ્ ॥ ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો॒-ઽસીન્દ્રા॑ય ત્વા ષોડ॒શિન॑ એ॒ષ તે॒ યોનિ॒રિન્દ્રા॑ય ત્વા ષોડ॒શિને᳚ ॥ 39 ॥
(ઇન્દ્ર॒મિત્-ત્રયો॑વિગ્મ્શતિઃ) (અ. 38)
અસા॑વિ॒ સોમ॑ ઇન્દ્ર તે॒ શવિ॑ષ્ઠ ધૃષ્ણ॒વા ગ॑હિ । આ ત્વા॑ પૃણક્ત્વિન્દ્રિ॒યગ્મ્ રજ॒-સ્સૂર્ય॒-ન્ન ર॒શ્મિભિઃ॑ ॥ ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો॒-ઽસીન્દ્રા॑ય ત્વા ષોડ॒શિન॑ એ॒ષ તે॒ યોનિ॒રિન્દ્રા॑ય ત્વા ષોડ॒શિને᳚ ॥ 40 ॥
(અસા॑વિ-સ॒પ્તવિગ્મ્॑શતિઃ) (અ. 39)
સર્વ॑સ્ય પ્રતિ॒શીવ॑રી॒ ભૂમિ॑સ્ત્વો॒પસ્થ॒ આ-ઽધિ॑ત । સ્યો॒ના-ઽસ્મૈ॑ સુ॒ષદા॑ ભવ॒ યચ્છા᳚-ઽસ્મૈ શર્મ॑ સ॒પ્રથાઃ᳚ ॥ ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો॒-ઽસીન્દ્રા॑ય ત્વા ષોડ॒શિન॑ એ॒ષ તે॒ યોનિ॒રિન્દ્રા॑ય ત્વા ષોડ॒શિને᳚ ॥ 41 ॥
(સર્વ॑સ્ય॒ ષડ્વિગ્મ્॑શતિઃ) (અ. 40)
મ॒હાગ્મ્ ઇન્દ્રો॒ વજ્ર॑બાહુ-ષ્ષોડ॒શી શર્મ॑ યચ્છતુ । સ્વ॒સ્તિ નો॑ મ॒ઘવા॑ કરોતુ॒ હન્તુ॑ પા॒પ્માનં॒-યોઁ᳚-ઽસ્મા-ન્દ્વેષ્ટિ॑ ॥ ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો॒-ઽસીન્દ્રા॑ય ત્વા ષોડ॒શિન॑ એ॒ષ તે॒ યોનિ॒રિન્દ્રા॑ય ત્વા ષોડ॒શિને᳚ ॥ 42 ॥
(મ॒હાન્-ષડ્વિગ્મ્॑શતિઃ) (અ. 41)
સ॒જોષા॑ ઇન્દ્ર॒ સગ॑ણો મ॒રુદ્ભિ॒-સ્સોમ॑-મ્પિબ વૃત્રહઞ્છૂર વિ॒દ્વાન્ । જ॒હિ શત્રૂ॒ગ્મ્॒ રપ॒ મૃધો॑ નુદ॒સ્વા-ઽથાભ॑ય-ઙ્કૃણુહિ વિ॒શ્વતો॑ નઃ ॥ ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો॒-ઽસીન્દ્રા॑ય ત્વા ષોડ॒શિન॑ એ॒ષ તે॒ યોનિ॒રિન્દ્રા॑ય ત્વા ષોડ॒શિને᳚ ॥ 43 ॥
(સ॒જોષાઃ᳚-ત્રિ॒ગ્મ્॒શત્) (અ. 42)
ઉદુ॒ ત્ય-ઞ્જા॒તવે॑દસ-ન્દે॒વં-વઁ॑હન્તિ કે॒તવઃ॑ । દૃ॒શે વિશ્વા॑ય॒ સૂર્ય᳚મ્ ॥ ચિ॒ત્ર-ન્દે॒વાના॒-મુદ॑ગા॒દની॑ક॒-ઞ્ચક્ષુ॑-ર્મિ॒ત્રસ્ય॒ વરુ॑ણસ્યા॒-ઽગ્નેઃ । આ-ઽપ્રા॒ દ્યાવા॑પૃથિ॒વી અ॒ન્તરિ॑ક્ષ॒ગ્મ્॒ સૂર્ય॑ આ॒ત્મા જગ॑તસ્ત॒સ્થુષ॑શ્ચ ॥ અગ્ને॒ નય॑ સુ॒પથા॑ રા॒યે અ॒સ્માન્. વિશ્વા॑નિ દેવ વ॒યુના॑નિ વિ॒દ્વાન્ । યુ॒યો॒દ્ધ્ય॑સ્મ-જ્જુ॑હુરા॒ણ મેનો॒ ભૂયિ॑ષ્ઠા-ન્તે॒ નમ॑ઉક્તિં-વિઁધેમ ॥ દિવ॑-ઙ્ગચ્છ॒ સુવઃ॑ પત રૂ॒પેણ॑ [રૂ॒પેણ॑, વો॒ રૂ॒પમ॒ભ્યૈમિ॒ વય॑સા॒ વયઃ॑ ।] ॥ 44 ॥
વો રૂ॒પમ॒ભ્યૈમિ॒ વય॑સા॒ વયઃ॑ । તુ॒થો વો॑ વિ॒શ્વવે॑દા॒ વિ ભ॑જતુ॒ વર્ષિ॑ષ્ઠે॒ અધિ॒ નાકે᳚ ॥ એ॒તત્તે॑ અગ્ને॒ રાધ॒ ઐતિ॒ સોમ॑ચ્યુત॒-ન્તન્મિ॒ત્રસ્ય॑ પ॒થા ન॑ય॒ર્તસ્ય॑ પ॒થા પ્રેત॑ ચ॒ન્દ્રદ॑ક્ષિણા ય॒જ્ઞસ્ય॑ પ॒થા સુ॑વિ॒તા નય॑ન્તી-ર્બ્રાહ્મ॒ણમ॒દ્ય રા᳚દ્ધ્યાસ॒મૃષિ॑માર્ષે॒ય-મ્પિ॑તૃ॒મન્ત॑-મ્પૈતૃમ॒ત્યગ્મ્ સુ॒ધાતુ॑દક્ષિણં॒-વિઁ સુવઃ॒ પશ્ય॒ વ્ય॑ન્તરિ॑ક્ષં॒-યઁત॑સ્વ સદ॒સ્યૈ॑ ર॒સ્મદ્દા᳚ત્રા દેવ॒ત્રા ગ॑ચ્છત॒ મધુ॑મતીઃ પ્રદા॒તાર॒મા વિ॑શ॒તા-ઽન॑વહાયા॒-ઽસ્મા-ન્દે॑વ॒યાને॑ન પ॒થેત॑ સુ॒કૃતાં᳚-લોઁ॒કે સી॑દત॒ તન્ન॑-સ્સગ્ગ્સ્કૃ॒તમ્ ॥ 45 ॥
(રૂ॒પેણ॑-સદ॒સ્યૈ॑-ર॒ષ્ટાદ॑શ ચ) (અ. 43)
ધા॒તા રા॒તિ-સ્સ॑વિ॒તેદ-ઞ્જુ॑ષન્તા-મ્પ્ર॒જાપ॑તિ-ર્નિધિ॒પતિ॑ર્નો અ॒ગ્નિઃ । ત્વષ્ટા॒ વિષ્ણુઃ॑ પ્ર॒જયા॑ સગ્મ્રરા॒ણો યજ॑માનાય॒ દ્રવિ॑ણ-ન્દધાતુ ॥ સમિ॑ન્દ્ર ણો॒ મન॑સા નેષિ॒ ગોભિ॒-સ્સગ્મ્ સૂ॒રિભિ॑ર્મઘવ॒ન્-થ્સગ્ગ્ સ્વ॒સ્ત્યા । સ-મ્બ્રહ્મ॑ણા દે॒વકૃ॑તં॒-યઁદસ્તિ॒ સ-ન્દે॒વાનાગ્મ્॑ સુમ॒ત્યા ય॒જ્ઞિયા॑નામ્ ॥ સં-વઁર્ચ॑સા॒ પય॑સા॒ સ-ન્ત॒નૂભિ॒-રગ॑ન્મહિ॒ મન॑સા॒ સગ્મ્ શિ॒વેન॑ ॥ ત્વષ્ટા॑ નો॒ અત્ર॒ વરિ॑વઃ કૃણો॒- [વરિ॑વઃ કૃણોતુ, અનુ॑ માર્ષ્ટુ] 46
ત્વનુ॑ માર્ષ્ટુ ત॒નુવો॒ યદ્વિલિ॑ષ્ટમ્ ॥ યદ॒દ્ય ત્વા᳚ પ્રય॒તિ ય॒જ્ઞે અ॒સ્મિન્નગ્ને॒ હોતા॑ર॒મવૃ॑ણીમહી॒હ । ઋધ॑ગયા॒ડૃધ॑ગુ॒તા-ઽશ॑મિષ્ઠાઃ પ્રજા॒નન્. ય॒જ્ઞમુપ॑ યાહિ વિ॒દ્વાન્ ॥ સ્વ॒ગા વો॑ દેવા॒-સ્સદ॑નમકર્મ॒ ય આ॑જ॒ગ્મ સવ॑ને॒દ-ઞ્જુ॑ષા॒ણાઃ । જ॒ક્ષિ॒વાગ્મ્સઃ॑ પપિ॒વાગ્મ્સ॑શ્ચ॒ વિશ્વે॒-ઽસ્મે ધ॑ત્ત વસવો॒ વસૂ॑નિ ॥ યાના-ઽવ॑હ ઉશ॒તો દે॑વ દે॒વા-ન્તા- [દે॒વા-ન્તાન્, પ્રેર॑ય॒ સ્વે અ॑ગ્ને સ॒ધસ્થે᳚ ।] 47
ન્પ્રેર॑ય॒ સ્વે અ॑ગ્ને સ॒ધસ્થે᳚ । વહ॑માના॒ ભર॑માણા હ॒વીગ્મ્ષિ॒ વસુ॑-ઙ્ઘ॒ર્મ-ન્દિવ॒મા તિ॑ષ્ઠ॒તાનુ॑ । યજ્ઞ॑ ય॒જ્ઞ-ઙ્ગ॑ચ્છ ય॒જ્ઞપ॑તિ-ઙ્ગચ્છ॒ સ્વાં-યોઁનિ॑-ઙ્ગચ્છ॒ સ્વાહૈ॒ષ તે॑ ય॒જ્ઞો ય॑જ્ઞપતે સ॒હસૂ᳚ક્તવાક-સ્સુ॒વીર॒-સ્સ્વાહા॒ દેવા॑ ગાતુવિદો ગા॒તું-વિઁ॒ત્ત્વા ગા॒તુમિ॑ત॒ મન॑સસ્પત ઇ॒મ-ન્નો॑ દેવ દે॒વેષુ॑ ય॒જ્ઞગ્ગ્ સ્વાહા॑ વા॒ચિ સ્વાહા॒ વાતે॑ ધાઃ ॥ 48 ॥
(કૃ॒ણો॒તુ॒-તાન॒-ષ્ટાચ॑ત્વારિગ્મ્શચ્ચ ) (અ. 44)
ઉ॒રુગ્મ્ હિ રાજા॒ વરુ॑ણશ્ચ॒કાર॒ સૂર્યા॑ય॒ પન્થા॒-મન્વે॑ત॒વા ઉ॑ । અ॒પદે॒ પાદા॒ પ્રતિ॑ધાતવે-ઽકરુ॒તા-ઽપ॑વ॒ક્તા હૃ॑દયા॒વિધ॑શ્ચિત્ ॥ શ॒ત-ન્તે॑ રાજ-ન્ભિ॒ષજ॑-સ્સ॒હસ્ર॑મુ॒ર્વી ગ॑મ્ભી॒રા સુ॑મ॒તિષ્ટે॑ અસ્તુ । બાધ॑સ્વ॒ દ્વેષો॒ નિર્-ઋ॑તિ-મ્પરા॒ચૈઃ કૃ॒ત-ઞ્ચિ॒દેનઃ॒ પ્ર મુ॑મુગ્દ્ધ્ય॒સ્મત્ ॥ અ॒ભિષ્ઠિ॑તો॒ વરુ॑ણસ્ય॒ પાશો॒-ઽગ્નેરની॑કમ॒પ આ વિ॑વેશ । અપા᳚ન્નપા-ત્પ્રતિ॒રક્ષ॑ન્નસુ॒ર્ય॑-ન્દમે॑દમે [ ] 49
સ॒મિધં॑-યઁક્ષ્યગ્ને ॥ પ્રતિ॑ તે જિ॒હ્વા ઘૃ॒તમુચ્ચ॑રણ્યે-થ્સમુ॒દ્રે તે॒ હૃદ॑યમ॒ફ્સ્વ॑ન્તઃ । સ-ન્ત્વા॑ વિશ॒ન્ત્વોષ॑ધી-રુ॒તા-ઽઽપો॑ ય॒જ્ઞસ્ય॑ ત્વા યજ્ઞપતે હ॒વિર્ભિઃ॑ ॥ સૂ॒ક્ત॒વા॒કે ન॑મોવા॒કે વિ॑ધે॒મા-ઽવ॑ભૃથ નિચઙ્કુણ નિચે॒રુર॑સિ નિચઙ્કુ॒ણા-ઽવ॑ દે॒વૈ-ર્દે॒વકૃ॑ત॒મેનો॑-ઽયા॒ડવ॒ મર્ત્યૈ॒-ર્મર્ત્ય॑કૃતમુ॒રોરા નો॑ દેવ રિ॒ષસ્પા॑હિ સુમિ॒ત્રા ન॒ આપ॒ ઓષ॑ધય- [ઓષ॑ધયઃ, સ॒ન્તુ॒ દુ॒ર્મિ॒ત્રાસ્તસ્મૈ॑] 50
સ્સન્તુ દુર્મિ॒ત્રાસ્તસ્મૈ॑ ભૂયાસુ॒-ર્યો᳚-ઽસ્મા-ન્દ્વેષ્ટિ॒ ય-ઞ્ચ॑ વ॒ય-ન્દ્વિ॒ષ્મો દેવી॑રાપ એ॒ષ વો॒ ગર્ભ॒સ્તં-વઁ॒-સ્સુપ્રી॑ત॒ગ્મ્॒ સુભૃ॑ત-મકર્મ દે॒વેષુ॑ ન-સ્સુ॒કૃતો᳚ બ્રૂતા॒-ત્પ્રતિ॑યુતો॒ વરુ॑ણસ્ય॒ પાશઃ॒ પ્રત્ય॑સ્તો॒ વરુ॑ણસ્ય॒ પાશ॒ એધો᳚-ઽસ્યેધિષી॒મહિ॑ સ॒મિદ॑સિ॒ તેજો॑-ઽસિ તેજો॒ મયિ॑ ધેહ્ય॒પો અન્વ॑ચારિષ॒ગ્મ્॒ રસે॑ન॒ સમ॑સૃક્ષ્મહિ । પય॑સ્વાગ્મ્ અગ્ન॒ આ ઽગ॑મ॒-ન્ત-મ્મા॒ સગ્મ્ સૃ॑જ॒ વર્ચ॑સા ॥ 51 ॥
(દમે॑દમ॒-ઓષ॑ધય॒- આ-ષટ્ચ॑) (અ. 45)
યસ્ત્વા॑ હૃ॒દા કી॒રિણા॒ મન્ય॑મા॒નો ઽમ॑ર્ત્ય॒-મ્મર્ત્યો॒ જોહ॑વીમિ । જાત॑વેદો॒ યશો॑ અ॒સ્માસુ॑ ધેહિ પ્ર॒જાભિ॑રગ્ને અમૃત॒ત્વમ॑શ્યામ્ ॥ યસ્મૈ॒ ત્વગ્મ્ સુ॒કૃતે॑ જાતવેદ॒ ઉ લો॒કમ॑ગ્ને કૃ॒ણવ॑-સ્સ્યો॒નમ્ । અ॒શ્વિન॒ગ્મ્॒ સ પુ॒ત્રિણં॑-વીઁ॒રવ॑ન્ત॒-ઙ્ગોમ॑ન્તગ્મ્ ર॒યિ-ન્ન॑શતે સ્વ॒સ્તિ ॥ ત્વે સુ પુ॑ત્ર શવ॒સો-ઽવૃ॑ત્ર॒ન્ કામ॑કાતયઃ । ન ત્વામિ॒ન્દ્રાતિ॑ રિચ્યતે ॥ ઉ॒ક્થૌ॑ક્થે॒ સોમ॒ ઇન્દ્ર॑-મ્મમાદ ની॒થેની॑થે મ॒ઘવા॑નગ્મ્ [મ॒ઘવા॑નગ્મ્, સુ॒તાસઃ॑ ।] 52
સુ॒તાસઃ॑ । યદીગ્મ્॑ સ॒બાધઃ॑ પિ॒તર॒-ન્ન પુ॒ત્રા-સ્સ॑મા॒નદ॑ક્ષા॒ અવ॑સે॒ હવ॑ન્તે ॥ અગ્ને॒ રસે॑ન॒ તેજ॑સા॒ જાત॑વેદો॒ વિ રો॑ચસે । ર॒ક્ષો॒હા-ઽમી॑વ॒ચાત॑નઃ ॥ અ॒પો અન્વ॑ચારિષ॒ગ્મ્॒ રસે॑ન॒ સમ॑સૃક્ષ્મહિ । પય॑સ્વાગ્મ્ અગ્ન॒ આ-ઽગ॑મ॒-ન્ત-મ્મા॒ સગ્મ્ સૃ॑જ॒ વર્ચ॑સા ॥વસુ॒-ર્વસુ॑પતિ॒ર્॒ હિક॒મસ્ય॑ગ્ને વિ॒ભાવ॑સુઃ । સ્યામ॑ તે સુમ॒તાવપિ॑ ॥ ત્વામ॑ગ્ને॒ વસુ॑પતિં॒-વઁસૂ॑નામ॒ભિ પ્ર મ॑ન્દે [પ્ર મ॑ન્દે, અ॒દ્ધ્વ॒રેષુ॑ રાજન્ન્ ।] 53
અદ્ધ્વ॒રેષુ॑ રાજન્ન્ । ત્વયા॒ વાજં॑-વાઁજ॒યન્તો॑ જયેમા॒-ઽભિષ્યા॑મ પૃથ્સુ॒તી-ર્મર્ત્યા॑નામ્ । ત્વામ॑ગ્ને વાજ॒સાત॑મં॒-વિઁપ્રા॑ વર્ધન્તિ॒ સુષ્ટુ॑તમ્ । સ નો॑ રાસ્વ સુ॒વીર્ય᳚મ્ ॥ અ॒ય-ન્નો॑ અ॒ગ્નિર્વરિ॑વઃ કૃણોત્વ॒ય-મ્મૃધઃ॑ પુ॒ર એ॑તુ પ્રભિ॒ન્દન્ન્ ॥ અ॒યગ્મ્ શત્રૂ᳚ઞ્જયતુ॒ જર્હૃ॑ષાણો॒-ઽયં-વાઁજ॑-ઞ્જયતુ॒ વાજ॑સાતૌ ॥ અ॒ગ્નિના॒-ઽગ્નિ-સ્સમિ॑દ્ધ્યતે ક॒વિ-ર્ગૃ॒હપ॑તિ॒-ર્યુવા᳚ । હ॒વ્ય॒વાડ્-જુ॒હ્વા᳚સ્યઃ ॥ ત્વગ્ગ્ હ્ય॑ગ્ને અ॒ગ્નિના॒ વિપ્રો॒ વિપ્રે॑ણ॒ સન્થ્સ॒તા । સખા॒ સખ્યા॑ સમિ॒દ્ધ્યસે᳚ ॥ ઉદ॑ગ્ને॒ શુચ॑ય॒સ્તવ॒, વિ જ્યોતિ॑ષા ॥ 54 ॥
(મ॒ઘવા॑નં-મન્દે॒-હ્ય॑ગ્ને॒-ચતુ॑ર્દશ ચ) (અ. 46)
(આ દ॑દે-વા॒ચસ્પત॑ય-ઉપયા॒મગૃ॑હીતો॒-ઽસ્યા વા॑યો -અ॒યં-વાઁં॒ – યાઁ વાં᳚-પ્રાત॒ર્યુજા॑-વ॒યન્-તં -યેઁ દે॑વા-સ્ત્રિ॒ગ્મ્॒શ-દુ॑પયા॒મગૃ॑હીતો-ઽસિ-મૂ॒ર્ધાનં॒-મધુ॒શ્ચે-ન્દ્રા᳚ગ્ની॒; ઓમા॑સો-મ॒રુત્વ॑ન્ત॒-મિન્દ્ર॑ મરુત્વો-મ॒રુત્વા᳚ન્- મ॒હા-ન્મ॒હાન્નુ॒વત્-ક॒દા-વા॒મ-મદ॑બ્ધેભિ॒ર્॒ હિર॑ણ્યપાણિગ્મ્-સુ॒શર્મા॒-બૃહ॒સ્પતિ॑ સુતસ્ય॒ – હરિ॑ર॒સ્ય-ગ્ન॑-ઉ॒ત્તિષ્ઠ॑ન્-ત॒રણિ॒- રાપ્યા॑યસ્વે॒-યુષ્ટે યે-જ્યોતિ॑ષ્મતીં-પ્રયા॒સાય॑-ચિ॒ત્ત-માતિ॒ષ્ઠે-ન્દ્ર॒-મસા॑વિ॒-સર્વ॑સ્ય-મ॒હાન્-થ્સ॒જોષા॒-ઉદુ॒ત્યં-ધા॒તો-રુગ્મ્ હિ-ય-સ્ત્વા॒ ષટ્ચ॑ત્વારિગ્મ્શત્ ।)
(વા॒ચ પ્રા॒ણાય॑ ત્વા । ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો-ઽસ્યપા॒નાય॑ ત્વા । આ વા॑યો વા॒યવે॑ સ॒જોષા᳚ભ્યા-ન્ત્વા । અ॒યમૃ॑તા॒યુભ્યા᳚-ન્ત્વા । યા વા॑મ॒શ્વિભ્યા॒-મ્માદ્ધ્વી᳚ભ્યા-ન્ત્વા । પ્રા॒ત॒ર્યુજા॑વ॒શ્વિભ્યા॑મ॒શ્વિભ્યા᳚-ન્ત્વા । અ॒યગ્મ્ શણ્ડા॑ય વી॒રતા᳚-મ્પાહિ । ત-મ્મર્કા॑ય પ્ર॒જાઃ પા॑હિ । યે દે॑વા સ્ત્રિ॒ગ્મ્॒શદા᳚ગ્રય॒ણો॑-ઽસિ॒ વિશ્વે᳚ભ્યસ્ત્વા દે॒વેભ્યઃ॑ । ઉ॒પ॒યા॒મગૃ॑હીતો॒-ઽસીન્દ્રા॑ય ત્વોક્થા॒યુવે᳚ । મૂ॒ર્ધાન॑મ॒ગ્નયે᳚ ત્વા વૈશ્વાન॒રાય॑ । મધુ॑શ્ચ સ॒ગ્મ્॒ સર્પો॑-ઽસિ । ઇન્દ્રા᳚ગ્ની ઇન્દ્રા॒ગ્નિભ્યા᳚-ન્ત્વા । ઓમા॑સો॒ વિશ્વે᳚ભ્યસ્ત્વા દે॒વેભ્યઃ॑ । મ॒રુત્વ॑-ન્ત॒ન્ત્રીણીન્દ્રા॑ય ત્વા મ॒રુત્વ॑તે । મ॒હાન્દ્વે મ॑હે॒ન્દ્રાય॑ ત્વા । ક॒દા ચ॒ના-ઽઽદિ॒ત્યેભ્ય॑સ્ત્વા । ક॒દા ચ॒ન સ્ત॒રી-ર્વિવ॑સ્વ આદિત્ય । ઇન્દ્ર॒ગ્મ્॒ શુચિ॑ર॒પઃ । વા॒મન્ત્રીણી॑ દે॒વાય॑ ત્વા સવિ॒ત્રે । સુ॒શર્મા॑-ઽસિ॒ વિશ્વે᳚ભ્યસ્ત્વા દે॒વેભ્યઃ॑ । બૃહ॒સ્પતિ॑-સુતસ્ય॒ ત્વષ્ટ્રા॒ સોમ॑-મ્પિબ॒ સ્વાહા᳚ । હરિ॑રસિ સ॒હસો॑મા॒ ઇન્દ્રા॑ય॒ સ્વાહા᳚ । અગ્ન॒ આયૂગ્॑ષ્ય॒ગ્નયે᳚ ત્વા॒ તેજ॑સ્વતે । ઉ॒ત્તિષ્ઠ॒ન્નિન્દ્રા॑ય॒ ત્વૌજ॑સ્વતે । ત॒રણિ॒-સ્સૂર્યા॑ય ત્વા॒ ભ્રાજ॑સ્વતે । આ તિ॑ષ્ઠાદ્યા॒ષ્ષટિન્દ્રા॑ય ત્વા ષોડ॒શિને᳚ । ઉદુ॒ ત્ય-ઞ્ચિ॒ત્રમ્ । અગ્ને॒ નય॒ દિવ॑-ઙ્ગચ્છ । ઉ॒રૂમાયુ॑ષ્ટે॒ યદ્દે॑વા મુમુગ્ધિ । અગ્ના॑વિષ્ણૂ સુક્રતૂ મુમુક્તમ્ । પરા॒ વૈ પ॒ઙ્ક્ત્યઃ॑ । દે॒વા વૈ યે દે॒વાઃ પ॒ઙ્ક્ત્યો᳚ । પરા॒ વૈ સ વાચ᳚મ્ । ભૂમિ॒ર્વ્ય॑તૃષ્યન્ન્ । પ્ર॒જાપ॑તિ॒-ર્વ્ય॑ક્ષુદ્ધ્યન્ન્ । ભૂમિ॑રાદિ॒યા વૈ । અ॒ગ્નિ॒હો॒ત્રમા॑દિ॒ત્યો વૈ । ભૂમિ॒-ર્લેક॒-સ્સલે॑ક-સ્સુ॒લેકઃ॑ । વિષ્ણો॒રુદુ॑ત્ત॒મમ્ । અન્ન॑પતે॒ પુન॑સ્વા-ઽઽદિ॒ત્યાઃ । ઉ॒રુગ્મ્ સગ્મ્ સૃ॑જ॒ વર્ચ॑સા । યસ્ત્વા॒ સુષ્ટુ॑તમ્ । ત્વમ॑ગ્ને યુ॒ક્ષ્વા હિ સુ॑ષ્ટિ॒તિમ્ । ત્વમ॑ગ્ને॒ વિચ॑ર્ષણે । યત્વા॒ વિ રો॑ચસે ।)
(આ દ॑દે॒-યે દે॑વા-મ॒હા-નુ॒ત્તિષ્ઠ॒ન્-થ્સર્વ॑સ્ય-સન્તુ દુર્મિ॒ત્રા-શ્ચતુ॑ષ્પઞ્ચા॒શત્ ।)
(આ દ॑દે॒, વિ જ્યોતિ॑ષા)
॥ હરિઃ॑ ઓમ્ ॥
॥ કૃષ્ણ યજુર્વેદીય તૈત્તિરીય સંહિતાયા-મ્પ્રથમકાણ્ડે ચતુર્થઃ પ્રશ્ન-સ્સમાપ્તઃ ॥