કૃષ્ણ યજુર્વેદીય તૈત્તિરીય સંહિતાયા-ન્દ્વિતીયકાણ્ડે પ્રથમઃ પ્રશ્નઃ – પશુવિધાનં
ઓ-ન્નમઃ પરમાત્મને, શ્રી મહાગણપતયે નમઃ,
શ્રી ગુરુભ્યો નમઃ । હ॒રિઃ॒ ઓમ્ ॥
વા॒ય॒વ્યગ્ગ્॑ શ્વે॒તમા લ॑ભેત॒ ભૂતિ॑કામો વા॒યુર્વૈ ક્ષેપિ॑ષ્ઠા દે॒વતા॑વા॒યુમે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વૈન॒-મ્ભૂતિ॑-ઙ્ગમયતિ॒ ભવ॑ત્યે॒વા-તિ॑ક્ષિપ્રા દે॒વતેત્યા॑હુ॒-સ્સૈન॑મીશ્વ॒રા પ્ર॒દહ॒ ઇત્યે॒તમે॒વ સન્તં॑-વાઁ॒યવે॑ નિ॒યુત્વ॑ત॒ આ લ॑ભેત નિ॒યુદ્વા અ॑સ્ય॒ ધૃતિ॑ર્ધૃ॒ત એ॒વ ભૂતિ॒મુપૈ॒ત્ય પ્ર॑દાહાય॒ ભવ॑ત્યે॒વ [ ] 1
વા॒યવે॑ નિ॒યુત્વ॑ત॒ આ લ॑ભેત॒ ગ્રામ॑કામો વા॒યુર્વા ઇ॒માઃ પ્ર॒જા ન॑સ્યો॒તા ને॑નીયતે વા॒યુમે॒વ નિ॒યુત્વ॑ન્ત॒ગ્ગ્॒ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વાસ્મૈ᳚ પ્ર॒જા ન॑સ્યો॒તા નિય॑ચ્છતિ ગ્રા॒મ્યે॑વ ભ॑વતિ નિ॒યુત્વ॑તે ભવતિ ધ્રુ॒વા એ॒વાસ્મા॒ અન॑પગાઃ કરોતિ વા॒યવે॑ નિ॒યુત્વ॑ત॒ આ લ॑ભેત પ્ર॒જાકા॑મઃ પ્રા॒ણો વૈ વા॒યુર॑પા॒નો નિ॒યુ-ત્પ્રા॑ણાપા॒નૌ ખલુ॒ વા એ॒તસ્ય॑ પ્ર॒જાયા॒ [પ્ર॒જાયાઃ᳚, અપ॑] 2
અપ॑ ક્રામતો॒ યો-ઽલ॑-મ્પ્ર॒જાયૈ॒ સ-ન્પ્ર॒જા-ન્ન વિ॒ન્દતે॑ વા॒યુમે॒વ નિ॒યુત્વ॑ન્ત॒ગ્ગ્॒ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વાસ્મૈ᳚ પ્રાણાપા॒નાભ્યા᳚-મ્પ્ર॒જા-મ્પ્ર જ॑નયતિ વિ॒ન્દતે᳚ પ્ર॒જાં-વાઁ॒યવે॑ નિ॒યુત્વ॑ત॒ આ લ॑ભેત॒ જ્યોગા॑મયાવી પ્રા॒ણો વૈ વા॒યુર॑પા॒નો નિ॒યુ-ત્પ્રા॑ણાપા॒નૌ ખલુ॒ વા એ॒તસ્મા॒ દપ॑ક્રામતો॒ યસ્ય॒ જ્યોગા॒મય॑તિ વા॒યુમે॒વ નિ॒યુત્વ॑ન્ત॒ગ્ગ્॒ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ – [ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑, ધા॒વ॒તિ॒ સ] 3
ધાવતિ॒ સ એ॒વા-ઽસ્મિ॑-ન્પ્રાણાપા॒નૌ દ॑ધાત્યુ॒ત યદી॒તાસુ॒ર્ભવ॑તિ॒ જીવ॑ત્યે॒વ પ્ર॒જાપ॑તિ॒ર્વા ઇ॒દમેક॑ આસી॒-થ્સો॑-ઽકામયત પ્ર॒જાઃ પ॒શૂન્-થ્સૃ॑જે॒યેતિ॒ સ આ॒ત્મનો॑ વ॒પામુદ॑ક્ખિદ॒-ત્તામ॒ગ્નૌ પ્રાગૃ॑હ્ણા॒-ત્તતો॒-ઽજસ્તૂ॑પ॒ર-સ્સમ॑ભવ॒-ત્તગ્ગ્ સ્વાયૈ॑ દે॒વતા॑યા॒ આ ઽલ॑ભત॒ તતો॒ વૈ સ પ્ર॒જાઃ પ॒શૂન॑સૃજત॒ યઃ પ્ર॒જાકા॑મઃ [ ] 4
પ॒શુકા॑મ॒-સ્સ્યા-થ્સ એ॒ત-મ્પ્રા॑જાપ॒ત્યમ॒જ-ન્તૂ॑પ॒રમા લ॑ભેત પ્ર॒જાપ॑તિમે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વાસ્મૈ᳚ પ્ર॒જા-મ્પ॒શૂ-ન્પ્રજ॑નયતિ॒ યચ્છ્મ॑શ્રુ॒ણસ્ત-ત્પુરુ॑ષાણાગ્મ્ રૂ॒પં-યઁ-ત્તૂ॑પ॒રસ્તદશ્વા॑નાં॒-યઁદ॒ન્યતો॑દ॒-ન્ત-દ્ગવાં॒-યઁદવ્યા॑ ઇવ શ॒ફાસ્તદવી॑નાં॒-યઁદ॒જસ્ત-દ॒જાના॑-મે॒તાવ॑ન્તો॒ વૈ ગ્રા॒મ્યાઃ પ॒શવ॒સ્તા- [પ॒શવ॒સ્તાન્, રૂ॒પેણૈ॒વાવ॑ રુન્ધે] 5
-ન્રૂ॒પેણૈ॒વાવ॑ રુન્ધે સોમાપૌ॒ષ્ણ-ન્ત્રૈ॒તમા લ॑ભેત પ॒શુકા॑મો॒દ્વૌ વા અ॒જાયૈ॒ સ્તનૌ॒ નાનૈ॒વ દ્વાવ॒ભિ જાયે॑તે॒ ઊર્જ॒-મ્પુષ્ટિ॑-ન્તૃ॒તીય॑સ્સોમાપૂ॒ષણા॑વે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ તાવે॒વાસ્મૈ॑ પ॒શૂ-ન્પ્રજ॑નયત॒-સ્સોમો॒ વૈ રે॑તો॒ધાઃ પૂ॒ષા પ॑શૂ॒ના-મ્પ્ર॑જનયિ॒તા સોમ॑ એ॒વાસ્મૈ॒ રેતો॒ દધા॑તિ પૂ॒ષા પ॒શૂ-ન્પ્ર જ॑નય॒ત્યૌદુ॑મ્બરો॒ યૂપો॑ ભવ॒ત્યૂર્ગ્વા ઉ॑દુ॒મ્બર॒ ઊર્ક્પ॒શવ॑ ઊ॒ર્જૈવાસ્મા॒ ઊર્જ॑-મ્પ॒શૂનવ॑ રુન્ધે ॥ 6 ॥
(અપ્ર॑દાહાય॒ ભવ॑ત્યે॒વ – પ્ર॒જાયા॑ – આ॒મય॑તિ વા॒યુમે॒વ નિ॒યુત્વ॑ત॒ગ્ગ્॒ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ – પ્ર॒જાક॑મ॒ – સ્તાન્ – યૂપ॒ – સ્ત્રયો॑દશ ચ ) (અ. 1)
પ્ર॒જાપ॑તિઃ પ્ર॒જા અ॑સૃજત॒ તા અ॑સ્મા-થ્સૃ॒ષ્ટાઃ પરા॑ચીરાય॒-ન્તા વરુ॑ણમગચ્છ॒-ન્તા અન્વૈ॒-ત્તાઃ પુન॑રયાચત॒ તા અ॑સ્મૈ॒ ન પુન॑રદદા॒-થ્સો᳚-ઽબ્રવી॒-દ્વરં॑-વૃઁણી॒ષ્વાથ॑ મે॒ પુન॑ર્દે॒હીતિ॒ તાસાં॒-વઁર॒મા ઽલ॑ભત॒ સ કૃ॒ષ્ણ એક॑શિતિપાદ-ભવ॒દ્યો વરુ॑ણ ગૃહીત॒-સ્સ્યા-થ્સ એ॒તં-વાઁ॑રુ॒ણ-ઙ્કૃ॒ષ્ણ-મેક॑શિતિપાદ॒મા-લ॑ભેત॒ વરુ॑ણ- [વરુ॑ણમ્, એ॒વ સ્વેન॑] 7
-મે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વૈનં॑-વઁરુણપા॒શા-ન્મુ॑ઞ્ચતિ કૃ॒ષ્ણ એક॑શિતિપા-દ્ભવતિ વારુ॒ણો હ્યે॑ષ દે॒વત॑યા॒ સમૃ॑દ્ધ્યૈ॒ સુવ॑ર્ભાનુરાસુ॒ર-સ્સૂર્ય॒-ન્તમ॑સા-ઽવિદ્ધ્ય॒ત તસ્મૈ॑દે॒વાઃ પ્રાય॑શ્ચિત્તિ-મૈચ્છ॒-ન્તસ્ય॒ ય-ત્પ્ર॑થ॒મ-ન્તમો॒-ઽપાઘ્ન॒ન્-થ્સા કૃ॒ષ્ણા-ઽવિ॑રભવ॒-દ્ય-દ્દ્વિ॒તીય॒ગ્મ્॒ સા ફલ્ગુ॑ની॒ યત તૃ॒તીય॒ગ્મ્॒ સા બ॑લ॒ક્ષી યદ॑દ્ધ્ય॒સ્થા-દ॒પાકૃ॑ન્ત॒ન્-થ્સા ઽવિ॑ર્વ॒શા [ ] 8
સમ॑ભવ॒-ત્તે દે॒વા અ॑બ્રુવ-ન્દેવપ॒શુર્વા અ॒યગ્મ્ સમ॑ભૂ॒-ત્કસ્મા॑ ઇ॒મમા લ॑ફ્સ્યામહ॒ ઇત્યથ॒ વૈ તર્હ્યલ્પા॑ પૃથિ॒વ્યાસી॒-દજા॑તા॒ ઓષ॑ધય॒સ્તામવિં॑-વઁ॒શામા॑દિ॒ત્યેભ્યઃ॒ કામા॒યા-ઽલ॑ભન્ત॒ તતો॒ વા અપ્ર॑થત પૃથિ॒વ્ય-જા॑ય॒ન્તૌષ॑ધયો॒ યઃ કા॒મયે॑ત॒ પ્રથે॑ય પ॒શુભિઃ॒ પ્ર પ્ર॒જયા॑ જાયે॒યેતિ॒ સ એ॒તામવિં॑-વઁ॒શામા॑દિ॒ત્યેભ્યઃ॒ કામા॒યા- [કામા॑ય, આલ॑ભેતા ઽઽદિ॒ત્યાને॒વ] 9
-ઽઽલ॑ભેતા ઽઽદિ॒ત્યાને॒વ કામ॒ગ્ગ્॒ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ ત એ॒વૈન॑-મ્પ્ર॒થય॑ન્તિ પ॒શુભિઃ॒ પ્ર પ્ર॒જયા॑ જનયન્ત્ય॒-સાવા॑દિ॒ત્યો ન વ્ય॑રોચત॒ તસ્મૈ॑ દે॒વાઃ પ્રાય॑શ્ચિત્તિમૈચ્છ॒-ન્તસ્મા॑ એ॒તા મ॒લ્॒હા આલ॑ભન્તા-ઽઽગ્ને॒યી-ઙ્કૃ॑ષ્ણગ્રી॒વીગ્મ્ સગ્મ્॑હિ॒તામૈ॒ન્દ્રીગ્ શ્વે॒તા-મ્બા॑ર્હસ્પ॒ત્યા-ન્તાભિ॑રે॒વાસ્મિ॒-ન્રુચ॑મદધુ॒ર્યો બ્ર॑હ્મવર્ચ॒સ-કા॑મ॒-સ્સ્યા-ત્તસ્મા॑ એ॒તા મ॒લ્॒હા આ લ॑ભેતા- [આ લ॑ભેત, આ॒ગ્ને॒યી-ઙ્કૃ॑ષ્ણગ્રી॒વીગ્મ્] 10
(શિખણ્ડિ પઞ્ચતિ)
-ઽઽગ્ને॒યી-ઙ્કૃ॑ષ્ણગ્રી॒વીગ્મ્ સગ્મ્॑હિ॒તામૈ॒ન્દ્રીગ્ શ્વે॒તા-મ્બા॑ર્હસ્પ॒ત્યામે॒તા એ॒વ દે॒વતા॒-સ્સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ તા એ॒વાસ્મિ॑-ન્બ્રહ્મવર્ચ॒સ-ન્દ॑ધતિ બ્રહ્મવર્ચ॒સ્યે॑વ ભ॑વતિ વ॒સન્તા᳚ પ્રા॒તરા᳚ગ્ને॒યી-ઙ્કૃ॑ષ્ણ ગ્રી॒વીમા લ॑ભેત ગ્રી॒ષ્મે મ॒દ્ધ્યન્દિ॑ને સગ્મ્હિ॒તામૈ॒ન્દ્રીગ્મ્ શ॒રદ્ય॑પરા॒હ્ણે શ્વે॒તા-મ્બા॑ર્હસ્પ॒ત્યા-ન્ત્રીણિ॒ વા આ॑દિ॒ત્યસ્ય॒ તેજાગ્મ્॑સિ વ॒સન્તા᳚ પ્રા॒તર્ગ્રી॒ષ્મે મ॒દ્ધ્યન્દિ॑ને શ॒રદ્ય॑પરા॒હ્ણે યાવ॑ન્ત્યે॒વ તેજાગ્મ્॑સિ॒ તાન્યે॒વા- [તાન્યે॒વ, અવ॑ રુન્ધે] 11
-ઽવ॑ રુન્ધે સંવઁથ્સ॒ર-મ્પ॒ર્યાલ॑ભ્યન્તે સંવઁથ્સ॒રો વૈ બ્ર॑હ્મવર્ચ॒સસ્ય॑ પ્રદા॒તા સં॑વઁથ્સ॒ર એ॒વાસ્મૈ᳚ બ્રહ્મવર્ચ॒સ-મ્પ્ર ય॑ચ્છતિ બ્રહ્મવર્ચ॒સ્યે॑વ ભ॑વતિ ગ॒ર્ભિણ॑યો ભવન્તીન્દ્રિ॒યં-વૈઁ ગર્ભ॑ ઇન્દ્રિ॒યમે॒વાસ્મિ॑-ન્દધતિ સારસ્વ॒તી-મ્મે॒ષીમા લ॑ભેત॒ ય ઈ᳚શ્વ॒રો વા॒ચો વદિ॑તો॒-સ્સન્ વાચ॒-ન્ન વદે॒-દ્વાગ્વૈ સર॑સ્વતી॒ સર॑સ્વતીમે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સૈવાસ્મિ॒- [સૈવાસ્મિન્ન્॑, વાચ॑-ન્દધાતિ] 12
-ન્વાચ॑-ન્દધાતિ પ્રવદિ॒તા વા॒ચો ભ॑વ॒ત્યપ॑ન્નદતી ભવતિ॒ તસ્મા᳚-ન્મનુ॒ષ્યા᳚-સ્સર્વાં॒-વાઁચં॑-વઁદન્ત્યાગ્ને॒ય-ઙ્કૃ॒ષ્ણગ્રી॑વ॒મા લ॑ભેત સૌ॒મ્ય-મ્બ॒ભ્રુ-ઞ્જ્યોગા॑મયાવ્ય॒ગ્નિં-વાઁ એ॒તસ્ય॒ શરી॑ર-ઙ્ગચ્છતિ॒ સોમ॒ગ્મ્॒ રસો॒ યસ્ય॒ જ્યોગા॒મય॑ત્ય॒ગ્નેરે॒વાસ્ય॒ શરી॑ર-ન્નિષ્ક્રી॒ણાતિ॒ સોમા॒-દ્રસ॑મુ॒ત યદી॒તાસુ॒ર્ભવ॑તિ॒ જીવ॑ત્યે॒વ સૌ॒મ્ય-મ્બ॒ભ્રુમા લ॑ભેતા-ઽઽગ્ને॒ય-ઙ્કૃ॒ષ્ણગ્રી॑વ-મ્પ્ર॒જાકા॑મ॒-સ્સોમો॒ [સોમઃ॑, વૈ રે॑તો॒ધા] 13
વૈ રે॑તો॒ધા અ॒ગ્નિઃ પ્ર॒જાના᳚-મ્પ્રજનયિ॒તા સોમ॑ એ॒વાસ્મૈ॒ રેતો॒ દધા᳚ત્ય॒ગ્નિઃ પ્ર॒જા-મ્પ્રજ॑નયતિ વિ॒ન્દતે᳚ પ્ર॒જામા᳚ગ્ને॒ય-ઙ્કૃ॒ષ્ણગ્રી॑વ॒મા લ॑ભેત સૌ॒મ્ય-મ્બ॒ભ્રું-યોઁ બ્રા᳚હ્મ॒ણો વિ॒દ્યામ॒નૂચ્ય॒ ન વિ॒રોચે॑ત॒ યદા᳚ગ્ને॒યો ભવ॑તિ॒ તેજ॑ એ॒વાસ્મિ॒-ન્તેન॑ દધાતિ॒ ય-થ્સૌ॒મ્યો બ્ર॑હ્મવર્ચ॒સ-ન્તેન॑ કૃ॒ષ્ણગ્રી॑વ આગ્ને॒યો ભ॑વતિ॒ તમ॑ એ॒વાસ્મા॒દપ॑ હન્તિ શ્વે॒તો ભ॑વતિ॒ [ભ॑વતિ, રુચ॑મે॒વાસ્મિ॑-ન્દધાતિ] 14
રુચ॑મે॒વાસ્મિ॑-ન્દધાતિ બ॒ભ્રુ-સ્સૌ॒મ્યો ભ॑વતિ બ્રહ્મવર્ચ॒સમે॒વાસ્મિ॒-ન્ત્વિષિ॑-ન્દધાત્યા-ગ્ને॒ય-ઙ્કૃ॒ષ્ણગ્રી॑વ॒મા લ॑ભેત સૌ॒મ્ય-મ્બ॒ભ્રુમા᳚ગ્ને॒ય-ઙ્કૃ॒ષ્ણગ્રી॑વ-મ્પુરો॒ધાયા॒ગ્॒ સ્પર્ધ॑માન આગ્ને॒યો વૈ બ્રા᳚હ્મ॒ણ-સ્સૌ॒મ્યો રા॑જ॒ન્યો॑-ઽભિત॑-સ્સૌ॒મ્યમા᳚ગ્ને॒યૌ ભ॑વત॒-સ્તેજ॑સૈ॒વ બ્રહ્મ॑ણોભ॒યતો॑ રા॒ષ્ટ્ર-મ્પરિ॑ ગૃહ્ણાત્યેક॒ધા સ॒મા વૃ॑ઙ્ક્તે પુ॒ર એ॑ન-ન્દધતે ॥ 15 ॥
(લ॒ભે॒ત॒ વરુ॑ણં – વઁ॒શૈ – તામવિં॑-વઁ॒શામા॑દિ॒ત્યેભ્યઃ॒ કામા॑ય – મ॒લ્હા આ લ॑ભેત॒ – તાન્યે॒વ – સૈવાસ્મિ॒ન્થ્ – સોમઃ॑ – સ્વે॒તો ભ॑વતિ॒ – ત્રિચ॑ત્વારિગ્મ્શચ્ચ ) (અ. 2)
દે॒વા॒સુ॒રા એ॒ષુ લો॒કેષ્વ॑સ્પર્ધન્ત॒ સ એ॒તં-વિઁષ્ણુ॑-ર્વામ॒નમ॑પશ્ય॒-ત્તગ્ગ્ સ્વાયૈ॑ દે॒વતા॑યા॒ આ-ઽલ॑ભત॒ તતો॒ વૈ સ ઇ॒માં-લોઁ॒કાન॒ભ્ય॑જયદ્- વૈષ્ણ॒વં-વાઁ॑મ॒નમા લ॑ભેત॒ સ્પર્ધ॑માનો॒ વિષ્ણુ॑રે॒વ ભૂ॒ત્વેમા-લ્લોઁ॒કાન॒ભિ જ॑યતિ॒ વિષ॑મ॒ આ લ॑ભેત॒ વિષ॑મા ઇવ॒ હીમે લો॒કા-સ્સમૃ॑દ્ધ્યા॒ ઇન્દ્રા॑ય મન્યુ॒મતે॒ મન॑સ્વતે લ॒લામ॑-મ્પ્રાશૃ॒ઙ્ગમા લ॑ભેત સઙ્ગ્રા॒મે [ ] 16
સંયઁ॑ત્ત ઇન્દ્રિ॒યેણ॒ વૈ મ॒ન્યુના॒ મન॑સા સઙ્ગ્રા॒મ-ઞ્જ॑ય॒તીન્દ્ર॑મે॒વ મ॑ન્યુ॒મન્ત॒-મ્મન॑સ્વન્ત॒ગ્ગ્॒ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વાસ્મિ॑ન્નિન્દ્રિ॒ય-મ્મ॒ન્યુ-મ્મનો॑ દધાતિ॒ જય॑તિ॒ તગ્મ્ સ॑ગ્રા॒મ્મમિન્દ્રા॑ય મ॒રુત્વ॑તે પૃશ્ઞિસ॒ક્થમા લ॑ભેત॒ ગ્રામ॑કામ॒ ઇન્દ્ર॑મે॒વ મ॒રુત્વ॑ન્ત॒ગ્ગ્॒ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વાસ્મૈ॑ સ જા॒તા-ન્પ્રય॑ચ્છતિ ગ્રા॒મ્યે॑વ ભ॑વતિ॒ યદૃ॑ષ॒ભસ્તેનૈ॒- [યદૃ॑ષ॒ભસ્તેન॑, ઐ॒ન્દ્રો ય-ત્પૃશ્ઞિ॒સ્તેન॑] 17
-ન્દ્રો ય-ત્પૃશ્ઞિ॒સ્તેન॑ મારુ॒ત-સ્સમૃ॑દ્ધ્યૈ પ॒શ્ચા-ત્પૃ॑શ્ઞિસ॒ક્થો ભ॑વતિ પશ્ચાદન્વ-વસા॒યિની॑મે॒વાસ્મૈ॒ વિશ॑-ઙ્કરોતિ સૌ॒મ્ય-મ્બ॒ભ્રુમા લ॑ભે॒તાન્ન॑કામ-સ્સૌ॒મ્યં-વાઁ અન્ન॒ગ્મ્॒ સોમ॑મે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વાસ્મા॒ અન્ન॒-મ્પ્રય॑॑ચ્છત્યન્ના॒દ એ॒વ ભ॑વતિ બ॒ભ્રુર્ભ॑વત્યે॒તદ્વા અન્ન॑સ્ય રૂ॒પગ્મ્ સમૃ॑દ્ધ્યૈ સૌ॒મ્ય-મ્બ॒ભ્રુમા લ॑ભેત॒ યમલગ્મ્॑ [યમલ᳚મ્, રા॒જ્યાય॒] 18
રા॒જ્યાય॒ સન્તગ્મ્॑ રા॒જ્ય-ન્નોપ॒નમે᳚-થ્સૌ॒મ્યં-વૈઁ રા॒જ્યગ્મ્ સોમ॑મે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વાસ્મૈ॑ રા॒જ્ય-મ્પ્રય॑ચ્છ॒ત્યુપૈ॑નગ્મ્ રા॒જ્ય-ન્ન॑મતિ બ॒ભ્રુર્ભ॑વત્યે॒ત-દ્વૈ સોમ॑સ્ય રૂ॒પગ્મ્ સમૃ॑દ્ધ્યા॒ ઇન્દ્રા॑ય વૃત્ર॒તુરે॑ લ॒લામ॑-મ્પ્રાશૃ॒ઙ્ગમા લ॑ભેત ગ॒તશ્રીઃ᳚ પ્રતિ॒ષ્ઠાકા॑મઃ પા॒પ્માન॑મે॒વ વૃ॒ત્ર-ન્તી॒ર્ત્વા પ્ર॑તિ॒ષ્ઠા-ઙ્ગ॑ચ્છ॒તીન્દ્રા॑યાભિમાતિ॒ઘ્ને લ॒લામ॑-મ્પ્રાશૃ॒ઙ્ગમા [લ॒લામ॑-મ્પ્રાશૃ॒ઙ્ગમા, લ॒ભે॒ત॒ યઃ પા॒પ્મના॑] 19
લ॑ભેત॒ યઃ પા॒પ્મના॑ ગૃહી॒ત-સ્સ્યા-ત્પા॒પ્મા વા અ॒ભિમા॑તિ॒રિન્દ્ર॑મે॒વા- ભિ॑માતિ॒હન॒ગ્ગ્॒ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વાસ્મા᳚-ત્પા॒પ્માન॑મ॒ભિમા॑તિ॒-મ્પ્રણુ॑દત॒ ઇન્દ્રા॑ય વ॒જ્રિણે॑ લ॒લામ॑-મ્પ્રાશૃ॒ઙ્ગમા લ॑ભેત॒ યમલગ્મ્॑ રા॒જ્યાય॒ સન્તગ્મ્॑ રા॒જ્ય-ન્નોપ॒નમે॒દિન્દ્ર॑મે॒વ વ॒જ્રિણ॒ગ્ગ્॒ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વાસ્મૈ॒ વજ્ર॒-મ્પ્ર ય॑ચ્છતિ॒ સ એ॑નં॒ વઁજ્રો॒ ભૂત્યા॑ ઇન્ધ॒ ઉપૈ॑નગ્મ્ રા॒જ્ય-ન્ન॑મતિ લ॒લામઃ॑ પ્રાશૃ॒ઙ્ગો ભ॑વત્યે॒તદ્વૈ વજ્ર॑સ્ય રૂ॒પગ્મ્ સમૃ॑દ્ધ્યૈ ॥ 20
(સ॒ગ્રા॒મ્મે – તેના – લ॑ – મભિમાતિ॒ઘ્ને લ॒લામ॑-મ્પ્રાશૃ॒ઙ્ગમૈ – નં॒ – પઞ્ચ॑દશ ચ ) (અ. 3)
અ॒સાવા॑દિ॒ત્યો ન વ્ય॑રોચત॒ તસ્મૈ॑ દે॒વાઃ પ્રાય॑શ્ચિત્તિમૈચ્છ॒-ન્તસ્મા॑ એ॒તા-ન્દશ॑ર્ષભા॒મા-ઽલ॑ભન્ત॒ તયૈ॒વાસ્મિ॒-ન્રુચ॑મદધુ॒ર્યો બ્ર॑હ્મવર્ચ॒સકા॑મ॒-સ્સ્યા-ત્તસ્મા॑ એ॒તા-ન્દશ॑ર્ષભા॒મા લ॑ભેતા॒-મુમે॒વા-ઽઽદિ॒ત્યગ્ગ્ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વાસ્મિ॑-ન્બ્રહ્મવર્ચ॒સ-ન્દ॑ધાતિ બ્રહ્મવર્ચ॒સ્યે॑વ ભ॑વતિ વ॒સન્તા᳚ પ્રા॒તસ્ત્રી-લ્લઁ॒લામા॒ના લ॑ભેત ગ્રી॒ષ્મે મ॒દ્ધ્યન્દિ॑ને॒ – [મ॒દ્ધ્યન્દિ॑ને, ત્રીઞ્છિ॑તિ પૃ॒ષ્ઠાઞ્છ॒રદ્ય॑પરા॒હ્ણે] 21
ત્રીઞ્છિ॑તિ પૃ॒ષ્ઠાઞ્છ॒રદ્ય॑પરા॒હ્ણે ત્રીઞ્છિ॑તિ॒વારા॒-ન્ત્રીણિ॒ વા આ॑દિ॒ત્યસ્ય॒ તેજાગ્મ્॑સિ વ॒સન્તા᳚ પ્રા॒તર્ગ્રી॒ષ્મે મ॒દ્ધ્યન્દિ॑ને શ॒રદ્ય॑પરા॒હ્ણે યાવ॑ન્ત્યે॒વ તેજાગ્મ્॑સિ॒ તાન્યે॒વાવ॑ રુન્ધે॒ ત્રય॑સ્ત્રય॒ આ લ॑ભ્યન્તે-ઽભિ પૂ॒ર્વમે॒વાસ્મિ॒-ન્તેજો॑ દધાતિ સંવઁથ્સ॒ર-મ્પ॒ર્યાલ॑ભ્યન્તે સંવઁથ્સ॒રો વૈ બ્ર॑હ્મવર્ચ॒સસ્ય॑ પ્રદા॒તા સં॑વઁથ્સ॒ર એ॒વાસ્મૈ᳚ બ્રહ્મવર્ચ॒સ-મ્પ્ર ય॑ચ્છતિ બ્રહ્મવર્ચ॒સ્યે॑વ ભ॑વતિ સંવઁથ્સ॒રસ્ય॑ પ॒રસ્તા᳚-ત્પ્રાજાપ॒ત્ય-ઙ્કદ્રુ॒- [ પ્રાજાપ॒ત્ય-ઙ્કદ્રુ᳚મ્, આ લ॑ભેત] 22
-મા લ॑ભેત પ્ર॒જાપ॑તિ॒-સ્સર્વા॑ દે॒વતા॑ દે॒વતા᳚સ્વે॒વ પ્રતિ॑તિષ્ઠતિ॒ યદિ॑ બિભી॒યા-દ્દુ॒શ્ચર્મા॑ ભવિષ્યા॒મીતિ॑ સોમાપૌ॒ષ્ણગ્ગ્ શ્યા॒મમા લ॑ભેત સૌ॒મ્યો વૈ દે॒વત॑યા॒ પુરુ॑ષઃ પૌ॒ષ્ણાઃ પ॒શવ॒-સ્સ્વયૈ॒વાસ્મૈ॑ દે॒વત॑યા પ॒શુભિ॒સ્ત્વચ॑-ઙ્કરોતિ॒ ન દુ॒શ્ચર્મા॑ ભવતિ દે॒વાશ્ચ॒ વૈ ય॒મશ્ચા॒સ્મિ-લ્લોઁ॒કે᳚-ઽસ્પર્ધન્ત॒ સ ય॒મો દે॒વાના॑મિન્દ્રિ॒યં-વીઁ॒ર્ય॑મયુવત॒ તદ્ય॒મસ્ય॑ [તદ્ય॒મસ્ય॑, ય॒મ॒ત્વ-ન્તે] 23
યમ॒ત્વ-ન્તે દે॒વા અ॑મન્યન્ત ય॒મો વા ઇ॒દમ॑ભૂ॒-દ્ય-દ્વ॒યગ્ગ્ સ્મ ઇતિ॒ તે પ્ર॒જાપ॑તિ॒મુપા॑ધાવ॒ન્-થ્સ એ॒તૌ પ્ર॒જાપ॑તિરા॒ત્મન॑ ઉક્ષવ॒શૌ નિર॑મિમીત॒ તે દે॒વા વૈ᳚ષ્ણાવરુ॒ણીં-વઁ॒શામા-ઽલ॑ભન્તૈ॒ન્દ્રમુ॒ક્ષાણ॒ન્તં-વઁરુ॑ણેનૈ॒વ ગ્રા॑હયિ॒ત્વા વિષ્ણુ॑ના ય॒જ્ઞેન॒ પ્રાણુ॑દન્તૈ॒ન્દ્રેણૈ॒-વાસ્યે᳚ન્દ્રિ॒યમ॑-વૃઞ્જત॒ યો ભ્રાતૃ॑વ્યવા॒ન્-થ્સ્યા-થ્સ સ્પર્ધ॑માનો વૈષ્ણાવરુ॒ણીં- [વૈષ્ણાવરુ॒ણીમ્, વ॒શામા] 24
-વઁ॒શામા લ॑ભેતૈ॒ન્દ્રમુ॒ક્ષાણં॒-વઁરુ॑ણેનૈ॒વ ભ્રાતૃ॑વ્ય-ઙ્ગ્રાહયિ॒ત્વા વિષ્ણુ॑ના ય॒જ્ઞેન॒ પ્રણુ॑દત ઐ॒ન્દ્રેણૈ॒વાસ્યે᳚ન્દ્રિ॒યં-વૃઁ॑ઙ્ક્તે॒ ભવ॑ત્યા॒ત્મના॒ પરા᳚સ્ય॒ ભ્રાતૃ॑વ્યો ભવ॒તીન્દ્રો॑ વૃ॒ત્રમ॑હ॒-ન્તં-વૃઁ॒ત્રો હ॒ત-ષ્ષો॑ડ॒શભિ॑-ર્ભો॒ગૈર॑સિના॒-ત્તસ્ય॑ વૃ॒ત્રસ્ય॑ શીર્ષ॒તો ગાવ॒ ઉદા॑ય॒-ન્તા વૈ॑દે॒હ્યો॑-ઽભવ॒-ન્તાસા॑મૃષ॒ભો જ॒ઘને-ઽનૂદૈ॒-ત્તમિન્દ્રો॑- [જ॒ઘને-ઽનૂદૈ॒-ત્તમિન્દ્રઃ॑, અ॒ચા॒ય॒થ્સો॑-ઽમન્યત॒] 25
-ઽચાય॒થ્સો॑-ઽમન્યત॒ યો વા ઇ॒મમા॒લભે॑ત॒ મુચ્યે॑તા॒સ્મા-ત્પા॒પ્મન॒ ઇતિ॒ સ આ᳚ગ્ને॒ય-ઙ્કૃ॒ષ્ણગ્રી॑વ॒મા લ॑ભતૈ॒ન્દ્રમૃ॑ષ॒ભ-ન્તસ્યા॒ગ્નિરે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ સૃત-ષ્ષોડશ॒ધા વૃ॒ત્રસ્ય॑ ભો॒ગાનપ્ય॑દહદૈ॒ન્દ્રેણે᳚ન્દ્રિ॒ય- મા॒ત્મન્ન॑ધત્ત॒ યઃ પા॒પ્મના॑ ગૃહી॒ત-સ્સ્યા-થ્સ આ᳚ગ્ને॒ય-ઙ્કૃ॒ષ્ણગ્રી॑વ॒મા લ॑ભેતૈ॒ન્દ્રમૃ॑ષ॒ભ-મ॒ગ્નિરે॒વાસ્ય॒ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑સૃતઃ [ ] 26
પા॒પ્માન॒મપિ॑ દહત્યૈ॒ન્દ્રેણે᳚ન્દ્રિ॒યમા॒ત્મ-ન્ધ॑ત્તે॒ મુચ્ય॑તે પા॒પ્મનો॒ ભવ॑ત્યે॒વ દ્યા॑વાપૃથિ॒વ્યા᳚-ન્ધે॒નુમા લ॑ભેત॒ જ્યોગ॑પરુદ્ધો॒ ઽનયો॒ર્॒હિ વા એ॒ષો-ઽપ્ર॑તિષ્ઠિ॒તો-ઽથૈ॒ષ જ્યોગપ॑રુદ્ધો॒ દ્યાવા॑પૃથિ॒વી એ॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ તે એ॒વૈન॑-મ્પ્રતિ॒ષ્ઠા-ઙ્ગ॑મયતઃ॒ પ્રત્યે॒વ તિ॑ષ્ઠતિ પર્યા॒રિણી॑ ભવતિ પર્યા॒રીવ॒ હ્યે॑તસ્ય॑ રા॒ષ્ટ્રં-યોઁ જ્યોગ॑પરુદ્ધ॒-સ્સમૃ॑દ્ધ્યૈ વાય॒વ્યં॑- [વાય॒વ્ય᳚મ્, વ॒થ્સમા] 27
-વઁ॒થ્સમા લ॑ભેત વા॒યુર્વા અ॒નયો᳚ર્વ॒થ્સ ઇ॒મે વા એ॒તસ્મૈ॑ લો॒કા અપ॑શુષ્કા॒ વિડપ॑શુ॒ષ્કા-ઽથૈ॒ષ જ્યોગપ॑રુદ્ધો વા॒યુમે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વાસ્મા॑ ઇ॒માં-લોઁ॒કાન્. વિશ॒-મ્પ્રદા॑પયતિ॒ પ્રાસ્મા॑ ઇ॒મે લો॒કા-સ્સ્નુ॑વન્તિભુઞ્જ॒ત્યે॑નં॒-વિઁડુપ॑તિષ્ઠતે ॥ 28 ॥
(મ॒ધ્યન્દિ॑ને॒ – કદ્રું॑ – યઁ॒મસ્ય॒ – સ્પર્ધ॑માનો વૈષ્ણાવરુ॒ણીં -તમિન્દ્રો᳚ – ઽસ્ય॒ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑સૃતો – વાય॒વ્યં॑ – દ્વિચ॑ત્વારિગ્મ્શચ્ચ) (અ. 4)
ઇન્દ્રો॑ વ॒લસ્ય॒ બિલ॒મપૌ᳚ર્ણો॒-થ્સ ય ઉ॑ત્ત॒મઃ પ॒શુરાસી॒-ત્ત-મ્પૃ॒ષ્ઠ-મ્પ્રતિ॑ સ॒ગૃંહ્યોદ॑ક્ખિદ॒-ત્તગ્મ્ સ॒હસ્ર॑-મ્પ॒શવો-ઽનૂદા॑ય॒ન્-થ્સ ઉ॑ન્ન॒તો॑-ઽભવ॒દ્યઃ પ॒શુકા॑મ॒-સ્સ્યા-થ્સ એ॒તમૈ॒ન્દ્રમુ॑ન્ન॒તમા લ॑ભે॒તેન્દ્ર॑મે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વાસ્મૈ॑ પ॒શૂ-ન્પ્રય॑ચ્છતિ પશુ॒માને॒વ ભ॑વત્યુન્ન॒તો [ભ॑વત્યુન્ન॒તઃ, ભ॒વ॒તિ॒ સા॒હ॒સ્રી] 29
ભ॑વતિ સાહ॒સ્રી વા એ॒ષા લ॒ક્ષ્મી યદુ॑ન્ન॒તો લ॒ક્ષ્મિયૈ॒ વ પ॒શૂનવ॑ રુન્ધે ય॒દા સ॒હસ્ર॑-મ્પ॒શૂ-ન્પ્રા᳚પ્નુ॒યાદથ॑ વૈષ્ણ॒વં-વાઁ॑ મ॒નમા લ॑ભેતૈ॒તસ્મિ॒ન્. વૈ ત-થ્સ॒હસ્ર॒મદ્ધ્ય॑તિષ્ઠ॒-ત્તસ્મા॑દે॒ષ વા॑મ॒ન-સ્સમી॑ષિતઃ પ॒શુભ્ય॑ એ॒વ પ્રજા॑તેભ્યઃ પ્રતિ॒ષ્ઠા-ન્દ॑ધાતિ॒ કો॑-ઽર્હતિ સ॒હસ્ર॑-મ્પ॒શૂ-ન્પ્રાપ્તુ॒મિત્યા॑હુ-રહોરા॒ત્રાણ્યે॒વ સ॒હસ્રગ્મ્॑ સ॒મ્પાદ્યા-ઽઽલ॑ભેત પ॒શવો॒ [પ॒શવઃ॑, વા અ॑હોરા॒ત્રાણિ॑] 30
વા અ॑હોરા॒ત્રાણિ॑ પ॒શૂને॒વ પ્રજા॑તા-ન્પ્રતિ॒ષ્ઠા-ઙ્ગ॑મય॒-ત્યોષ॑ધીભ્યો વે॒હત॒મા લ॑ભેત પ્ર॒જાકા॑મ॒ ઓષ॑ધયો॒ વા એ॒ત-મ્પ્ર॒જાયૈ॒ પરિ॑બાધન્તે॒ યો-ઽલ॑-મ્પ્ર॒જાયૈ॒ સ-ન્પ્ર॒જા-ન્ન વિ॒ન્દત॒ ઓષ॑ધયઃ॒ ખલુ॒ વા એ॒તસ્યૈ॒ સૂતુ॒મપિ॑ ઘ્નન્તિ॒ યા વે॒હ-દ્ભવ॒ત્યોષ॑ધીરે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ તા એ॒વાસ્મૈ॒ સ્વાદ્યોનેઃ᳚ પ્ર॒જા-મ્પ્ર જ॑નયન્તિ વિ॒ન્દતે᳚ [ ] 31
પ્ર॒જામાપો॒ વા ઓષ॑ધ॒યો-ઽસ॒-ત્પુરુ॑ષ॒ આપ॑ એ॒વાસ્મા॒ અસ॑ત॒-સ્સદ્દ॑દતિ॒ તસ્મા॑દાહુ॒ર્યશ્ચૈ॒વં-વેઁદ॒ યશ્ચ॒ નાપ॒સ્ત્વાવાસ॑ત॒-સ્સદ્દ॑દ॒તી-ત્યૈ॒ન્દ્રીગ્મ્ સૂ॒તવ॑શા॒મા લ॑ભેત॒ ભૂતિ॑કા॒મો-ઽજા॑તો॒ વા એ॒ષ યો-ઽલ॒-મ્ભૂત્યૈ॒ સ-ન્ભૂતિ॒-ન્ન પ્રા॒પ્નોતીન્દ્ર॒-ઙ્ખલુ॒ વા એ॒ષા સૂ॒ત્વા વ॒શા-ઽભ॑વ॒- [વ॒શા-ઽભ॑વત્, ઇન્દ્ર॑મે॒વ] 32
-દિન્દ્ર॑મે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વૈન॒-મ્ભૂતિ॑-ઙ્ગમયતિ॒ ભવ॑ત્યે॒વ યગ્મ્ સૂ॒ત્વા વ॒શા સ્યા-ત્તમૈ॒ન્દ્રમે॒વા-ઽઽ લ॑ભેતૈ॒તદ્વાવ તદિ॑ન્દ્રિ॒યગ્મ્ સા॒ક્ષાદે॒વેન્દ્રિ॒યમવ॑ રુન્ધ ઐન્દ્રા॒ગ્ન-મ્પુ॑નરુ-થ્સૃ॒ષ્ટમા લ॑ભેત॒ ય આ તૃ॒તીયા॒-ત્પુરુ॑ષા॒-થ્સોમ॒-ન્ન પિબે॒-દ્વિચ્છિ॑ન્નો॒ વા એ॒તસ્ય॑ સોમપી॒થો યો બ્રા᳚હ્મ॒ણ-સ્સન્ના [ ] 33
તૃ॒તીયા॒-ત્પુરુ॑ષા॒-થ્સોમ॒-ન્ન પિબ॑તીન્દ્રા॒ગ્ની એ॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ તાવે॒વાસ્મૈ॑ સોમપી॒થ-મ્પ્રય॑ચ્છત॒ ઉપૈ॑નગ્મ્ સોમપી॒થો ન॑મતિ॒ યદૈ॒ન્દ્રો ભવ॑તીન્દ્રિ॒યં-વૈઁ સો॑મપી॒થ ઇ॑ન્દ્રિ॒યમે॒વ સો॑મપી॒થમવ॑ રુન્ધે॒ યદા᳚ગ્ને॒યો ભવ॑ત્યાગ્ને॒યો વૈ બ્રા᳚હ્મ॒ણ-સ્સ્વામે॒વ દે॒વતા॒મનુ॒ સન્ત॑નોતિ પુનરુથ્સૃ॒ષ્ટો ભ॑વતિ પુનરુથ્સૃ॒ષ્ટ ઇ॑વ॒ હ્યે॑તસ્ય॑ [હ્યે॑તસ્ય॑, સો॒મ॒પી॒થ-સ્સમૃ॑દ્ધ્યૈ] 34
સોમપી॒થ-સ્સમૃ॑દ્ધ્યૈ બ્રાહ્મણસ્પ॒ત્ય-ન્તૂ॑પ॒રમા લ॑ભેતા-ભિ॒ચર॒-ન્બ્રહ્મ॑ણ॒સ્પતિ॑મે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ તસ્મા॑ એ॒વૈન॒મા વૃ॑શ્ચતિ તા॒જગાર્તિ॒-માર્ચ્છ॑તિ તૂપ॒રો ભ॑વતિ ક્ષુ॒રપ॑વિ॒ર્વા એ॒ષા લ॒ક્ષ્મી ય-ત્તૂ॑પ॒ર-સ્સમૃ॑દ્ધ્યૈ॒ સ્ફ્યો યૂપો॑ ભવતિ॒ વજ્રો॒ વૈ સ્ફ્યો વજ્ર॑મે॒વાસ્મૈ॒ પ્રહ॑રતિ શર॒મય॑-મ્બ॒ર્॒હિ-શ્શૃ॒ણાત્યે॒વૈનં॒-વૈઁભી॑દક ઇ॒દ્ધ્મો ભિ॒નત્ત્યે॒વૈન᳚મ્ ॥ 35 ॥
(ભ॒વ॒ત્યુ॒ન્ન॒તઃ – પ॒શવો॑ – જનયન્તિ વિ॒ન્દતે॑ – ઽભવ॒થ્ – સન્નૈ – તસ્યે॒ – ધ્મ – સ્ત્રીણિ॑ ચ) (અ. 5)
બા॒ર્॒હ॒સ્પ॒ત્યગ્મ્ શિ॑તિપૃ॒ષ્ઠમા લ॑ભેત॒ ગ્રામ॑કામો॒ યઃ કા॒મયે॑ત પૃ॒ષ્ઠગ્મ્ સ॑મા॒નાનાગ્॑ સ્યા॒મિતિ॒ બૃહ॒સ્પતિ॑મે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વૈન॑-મ્પૃ॒ષ્ઠગ્મ્ સ॑મા॒નાના᳚-ઙ્કરોતિ ગ્રા॒મ્યે॑વ ભ॑વતિ શિતિપૃ॒ષ્ઠો ભ॑વતિ બાર્હસ્પ॒ત્યો હ્યે॑ષ દે॒વત॑યા॒ સમૃ॑દ્ધ્યૈ પૌ॒ષ્ણગ્ગ્ શ્યા॒મમા લ॑ભે॒તાન્ન॑કા॒મો-ઽન્નં॒-વૈઁ પૂ॒ષા પૂ॒ષણ॑મે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વાસ્મા॒ [એ॒વાસ્મૈ᳚, અન્ન॒-મ્પ્ર] 36
અન્ન॒-મ્પ્ર ય॑ચ્છત્યન્ના॒દ એ॒વ ભ॑વતિ શ્યા॒મો ભ॑વત્યે॒તદ્વા અન્ન॑સ્ય રૂ॒પગ્મ્ સમૃ॑દ્ધ્યૈ મારુ॒ત-મ્પૃશ્ઞિ॒મા લ॑ભે॒તા-ઽન્ન॑-કા॒મો-ઽન્નં॒-વૈઁ મ॒રુતો॑મ॒રુત॑ એ॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ ત એ॒વાસ્મા॒ અન્ન॒-મ્પ્રય॑ચ્છન્ત્યન્ના॒દએ॒વ ભ॑વતિ॒ પૃશ્ઞિ॑ ર્ભવત્યે॒તદ્વા અન્ન॑સ્ય રૂ॒પગ્મ્ સમૃ॑દ્ધ્યા ઐ॒ન્દ્રમ॑રુ॒ણમા લ॑ભેતેન્દ્રિ॒યકા॑મ॒ ઇન્દ્ર॑મે॒વ [ ] 37
સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વાસ્મિ॑ન્નિન્દ્રિ॒ય-ન્દ॑ધાતીન્દ્રિયા॒વ્યે॑વ ભ॑વત્યરુ॒ણો ભ્રૂમા᳚-ન્ભવત્યે॒તદ્વા ઇન્દ્ર॑સ્ય રૂ॒પગ્મ્ સમૃ॑દ્ધ્યૈ સાવિ॒ત્રમુ॑પદ્ધ્વ॒સ્તમા લ॑ભેત સ॒નિકા॑મ-સ્સવિ॒તા વૈ પ્ર॑સ॒વાના॑મીશે સવિ॒તાર॑મે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વાસ્મૈ॑ સ॒નિ-મ્પ્રસુ॑વતિ॒ દાન॑કામા અસ્મૈ પ્ર॒જા ભ॑વન્ત્યુપદ્ધ્વ॒સ્તો ભ॑વતિ સાવિ॒ત્રો હ્યે॑ષ [સાવિ॒ત્રો હ્યે॑ષઃ, દે॒વત॑યા॒ સમૃ॑દ્ધ્યૈ] 38
દે॒વત॑યા॒ સમૃ॑દ્ધ્યૈ વૈશ્વદે॒વ-મ્બ॑હુરૂ॒પમા લ॑ભે॒તા-ઽન્ન॑કામોવૈશ્વદે॒વં-વાઁ અન્નં॒-વિઁશ્વા॑ને॒વ દે॒વાન્-થ્સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ત એ॒વાસ્મા॒ અન્ન॒-મ્પ્રય॑ચ્છન્ત્યન્ના॒દ એ॒વ ભ॑વતિ બહુરૂ॒પો ભ॑વતિબહુરૂ॒પગ્ગ્ હ્યન્ન॒ગ્મ્॒ સમૃ॑દ્ધ્યૈ વૈશ્વદે॒વ-મ્બ॑હુરૂ॒પમા લ॑ભેત॒ ગ્રામ॑કામો વૈશ્વદે॒વા વૈ સ॑જા॒તા વિશ્વા॑ને॒વ દે॒વાન્-થ્સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ ત એ॒વા-ઽસ્મૈ॑ [એ॒વા-ઽસ્મૈ᳚, સ॒જા॒તા-ન્પ્ર ય॑ચ્છન્તિ] 39
સજા॒તા-ન્પ્ર ય॑ચ્છન્તિ ગ્રા॒મ્યે॑વ ભ॑વતિ બહુરૂ॒પો ભ॑વતિ બહુદેવ॒ત્યો᳚(1॒) હ્યે॑ષ સમૃ॑દ્ધ્યૈ પ્રાજાપ॒ત્ય-ન્તૂ॑પ॒રમા લ॑ભેત॒ યસ્યાના᳚જ્ઞાતમિવ॒ જ્યોગા॒મયે᳚-ત્પ્રાજાપ॒ત્યો વૈ પુરુ॑ષઃ પ્ર॒જાપ॑તિઃ॒ ખલુ॒ વૈ તસ્ય॑ વેદ॒ યસ્યાના᳚જ્ઞાતમિવ॒ જ્યોગા॒મય॑તિ પ્ર॒જાપ॑તિમે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વૈન॒-ન્તસ્મા॒-થ્સ્રામા᳚-ન્મુઞ્ચતિ તૂપ॒રો ભ॑વતિ પ્રાજાપ॒ત્યો હ્યે॑ -ષ દે॒વત॑યા॒ સમૃ॑દ્ધ્યૈ ॥ 40 ॥
(અ॒સ્મા॒ – ઇન્દ્ર॑મે॒વૈ – ષ – સ॑જા॒તા વિશ્વા॑ને॒વ દે॒વાન્-થ્સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ ત એ॒વાસ્મૈ᳚ – પ્રાજાપ॒ત્યો હિ – ત્રીણિ॑ ચ) (અ. 11)
વ॒ષ॒ટ્કા॒રો વૈ ગા॑યત્રિ॒યૈ શિરો᳚-ઽચ્છિન॒-ત્તસ્યૈ॒ રસઃ॒ પરા॑પત॒-ત્ત-મ્બૃહ॒સ્પતિ॒ રુપા॑-ઽગૃહ્ણા॒થ્સા શિ॑તિપૃ॒ષ્ઠા વ॒શા-ઽભ॑વ॒દ્યો દ્વિ॒તીયઃ॑ પ॒રા-ઽપ॑ત॒-ત્ત-મ્મિ॒ત્રાવરુ॑ણા॒-વુપા॑ગૃહ્ણીતા॒ગ્મ્॒ સા દ્વિ॑રૂ॒પા વ॒શા-ઽભ॑વ॒-દ્યસ્તૃ॒તીયઃ॑ પ॒રાપ॑ત॒-ત્તં-વિઁશ્વે॑ દે॒વા ઉપા॑ગૃહ્ણ॒ન્-થ્સા બ॑હુરૂ॒પા વ॒શા ભ॑વ॒દ્ય-શ્ચ॑તુ॒ર્થઃ પ॒રાપ॑ત॒-થ્સ પૃ॑થિ॒વી-મ્પ્રા-ઽવિ॑શ॒-ત્ત-મ્બૃહ॒સ્પતિ॑ર॒- [બૃહ॒સ્પતિ॑ર॒ભિ, અ॒ગૃ॒હ્ણા॒-દસ્ત્વે॒વા-ઽયં-] 41
-ભ્ય॑ગૃહ્ણા॒-દસ્ત્વે॒વા-ઽય-મ્ભોગા॒યેતિ॒ સ ઉ॑ક્ષવ॒શ-સ્સમ॑ભવ॒-દ્યલ્લોહિ॑ત-મ્પ॒રાપ॑ત॒-ત્ત-દ્રુ॒દ્ર ઉપા॑-ઽગૃહ્ણા॒-થ્સા રૌ॒દ્રી રોહિ॑ણી વ॒શા-ઽભ॑વ-દ્બાર્હસ્પ॒ત્યાગ્મ્ શિ॑તિપૃ॒ષ્ઠામા લ॑ભેત બ્રહ્મવર્ચ॒સકા॑મો॒ બૃહ॒સ્પતિ॑મે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વાસ્મિ॑-ન્બ્રહ્મવર્ચ॒સ-ન્દ॑ધાતિ બ્રહ્મવર્ચ॒સ્યે॑વ ભ॑વતિ॒ છન્દ॑સાં॒-વાઁ એ॒ષ રસો॒ યદ્વ॒શા રસ॑ ઇવ॒ ખલુ॒ [ખલુ॑, વૈ] 42
વૈ બ્ર॑હ્મવર્ચ॒સ-ઞ્છન્દ॑સામે॒વ રસે॑ન॒ રસ॑-મ્બ્રહ્મવર્ચ॒સમવ॑ રુન્ધે મૈત્રાવરુ॒ણી-ન્દ્વિ॑રૂ॒પામા લ॑ભેત॒ વૃષ્ટિ॑કામો મૈ॒ત્રં-વાઁ અહ॑ર્વારુ॒ણી રાત્રિ॑રહોરા॒ત્રાભ્યા॒-ઙ્ખલુ॒ વૈ પ॒ર્જન્યો॑ વર્ષતિ મિ॒ત્રાવરુ॑ણાવે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ તાવે॒વાસ્મા॑ અહોરા॒ત્રાભ્યા᳚-મ્પ॒ર્જન્યં॑-વઁર્ષયત॒-શ્છન્દ॑સાં॒-વાઁ એ॒ષ રસો॒ યદ્વ॒શા રસ॑ ઇવ॒ ખલુ॒ વૈ વૃષ્ટિ॒-શ્છન્દ॑સામે॒વ રસે॑ન॒ [રસે॑ન, રસં॒-વૃઁષ્ટિ॒મવ॑ રુન્ધે] 43
રસં॒-વૃઁષ્ટિ॒મવ॑ રુન્ધે મૈત્રાવરુ॒ણી-ન્દ્વિ॑રૂ॒પામા લ॑ભેત પ્ર॒જાકા॑મો મૈ॒ત્રં-વાઁ અહ॑ર્વારુ॒ણી રાત્રિ॑રહોરા॒ત્રાભ્યા॒-ઙ્ખલુ॒ વૈ પ્ર॒જાઃ પ્રજા॑યન્તે મિ॒ત્રાવરુ॑ણાવે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ તાવે॒વાસ્મા॑ અહોરા॒ત્રાભ્યા᳚-મ્પ્ર॒જા-મ્પ્રજ॑નયત॒-શ્છન્દ॑સાં॒-વાઁ એ॒ષ રસો॒ યદ્વ॒શા રસ॑ ઇવ॒ ખલુ॒ વૈ પ્ર॒જા છન્દ॑સામે॒વ રસે॑ન॒ રસ॑-મ્પ્ર॒જામવ॑- [રસ॑-મ્પ્ર॒જામવ॑, રુ॒ન્ધે॒ વૈ॒શ્વ॒દે॒વીમ્-] 44
-રુન્ધે વૈશ્વદે॒વી-મ્બ॑હુરૂ॒પામા લ॑ભે॒તાન્ન॑કામો વૈશ્વદે॒વં-વાઁ અન્નં॒-વિઁશ્વા॑ને॒વ દે॒વાન્-થ્સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ ત એ॒વાસ્મા॒ અન્નં॒ પ્રય॑ચ્છન્ત્યન્ના॒દ એ॒વ ભ॑વતિ॒ છન્દ॑સાં॒-વાઁ એ॒ષ રસો॒ યદ્વ॒શા રસ॑ ઇવ॒ ખલુ॒ વા અન્ન॒-ઞ્છન્દ॑સામે॒વ રસે॑ન॒ રસ॒મન્ન॒મવ॑ રુન્ધે વૈશ્વદે॒વી-મ્બ॑હુરૂ॒પામા લ॑ભેત॒ ગ્રામ॑કામો વૈશ્વદે॒વા વૈ [વૈ, સ॒જા॒તા વિશ્વા॑ને॒વ] 45
સ॑જા॒તા વિશ્વા॑ને॒વ દે॒વાન્-થ્સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ ત એ॒વાસ્મૈ॑ સજા॒તા-ન્પ્ર ય॑ચ્છન્તિ ગ્રા॒મ્યે॑વ ભ॑વતિ॒ છન્દ॑સાં॒-વાઁ એ॒ષ રસો॒ યદ્વ॒શા રસ॑ ઇવ॒ ખલુ॒ વૈ સ॑જા॒તા-શ્છન્દ॑સામે॒વ રસે॑ન॒ રસગ્મ્॑ સજા॒તાનવ॑ રુન્ધે બાર્હસ્પ॒ત્ય- મુ॑ક્ષવ॒શમા લ॑ભેત બ્રહ્મવર્ચ॒સકા॑મો॒ બૃહ॒સ્પતિ॑મે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વા-ઽસ્મિ॑-ન્બ્રહ્મવર્ચ॒સં- [એ॒વા-ઽસ્મિ॑-ન્બ્રહ્મવર્ચ॒સમ્, દ॒ધા॒તિ॒ બ્ર॒હ્મ॒વ॒ર્ચ॒સ્યે॑વ] 46
-દ॑ધાતિ બ્રહ્મવર્ચ॒સ્યે॑વ ભ॑વતિ॒ વશં॒-વાઁ એ॒ષ ચ॑રતિ॒ યદુ॒ક્ષાવશ॑ ઇવ॒ ખલુ॒ વૈ બ્ર॑હ્મવર્ચ॒સં-વઁશે॑નૈ॒વ વશ॑-મ્બ્રહ્મવર્ચ॒સમવ॑ રુન્ધેરૌ॒દ્રીગ્મ્રોહિ॑ણી॒મા લ॑ભેતાભિ॒ચર॑-ન્રુ॒દ્રમે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ તસ્મા॑ એ॒વૈન॒મા વૃ॑શ્ચતિ તા॒જગાર્તિ॒માર્ચ્છ॑તિ॒ રોહિ॑ણી ભવતિ રૌ॒દ્રી હ્યે॑ષા દે॒વત॑યા॒ સમૃ॑દ્ધ્યૈ॒ સ્ફ્યો યૂપો॑ ભવતિ॒ વજ્રો॒ વૈ સ્ફ્યો વજ્ર॑મે॒વાસ્મૈ॒ પ્ર હ॑રતિ શર॒મય॑-મ્બ॒ર્॒હિ-શ્શૃ॒ણાત્યે॒વૈનં॒-વૈઁભી॑દક ઇ॒દ્ધ્મો ભિ॒નત્ત્યે॒વૈન᳚મ્ ॥ 47 ॥
(અ॒ભિ – ખલુ॒ – વૃષ્ટિ॒-શ્છન્દ॑સામે॒વ રસે॑ન – પ્ર॒જામવ॑ – વૈશ્વદે॒વા વૈ – બ્ર॑હ્મવર્ચ॒સં – યૂઁપ॒ – એકા॒ન્નવિગ્મ્॑શ॒તિશ્ચ॑) (અ. 7)
અ॒સાવા॑દિ॒ત્યો ન વ્ય॑રોચત॒ તસ્મૈ॑ દે॒વાઃ પ્રાય॑શ્ચિત્તિમૈચ્છ॒-ન્તસ્મા॑ એ॒તાગ્મ્ સૌ॒રીગ્ શ્વે॒તાં-વઁ॒શામા-ઽલ॑ભન્ત॒ તયૈ॒વાસ્મિ॒-ન્રુચ॑મદધુ॒ર્યો બ્ર॑હ્મવર્ચ॒સકા॑મ॒-સ્સ્યા-ત્તસ્મા॑ એ॒તાગ્મ્ સૌ॒રીગ્ શ્વે॒તાં-વઁ॒શામા લ॑ભેતા॒મુમે॒વા ઽઽદિ॒ત્યગ્ગ્ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વાસ્મિ॑-ન્બ્રહ્મવર્ચ॒સ-ન્દ॑ધાતિ બ્રહ્મવર્ચ॒સ્યે॑વ ભ॑વતિ બૈ॒લ્॒વો યૂપો॑ ભવત્ય॒સૌ [ ] 48
વા આ॑દિ॒ત્યો યતો-ઽજા॑યત॒ તતો॑ બિ॒લ્વ॑ ઉદ॑તિષ્ઠ॒-થ્સયો᳚ન્યે॒વ બ્ર॑હ્મવર્ચ॒સમવ॑ રુન્ધે બ્રાહ્મણસ્પ॒ત્યા-મ્બ॑ભ્રુક॒ર્ણીમા લ॑ભેતા-ભિ॒ચર॑ન્-વારુ॒ણ-ન્દશ॑કપાલ-મ્પુ॒રસ્તા॒-ન્નિર્વ॑પે॒-દ્વરુ॑ણેનૈ॒વ ભ્રાતૃ॑વ્ય-ઙ્ગ્રાહયિ॒ત્વા બ્રહ્મ॑ણા સ્તૃણુતે બભ્રુક॒ર્ણી ભ॑વત્યે॒તદ્વૈ બ્રહ્મ॑ણો રૂ॒પગ્મ્ સમૃ॑દ્ધ્યૈ॒ સ્ફ્યો યૂપો॑ ભવતિ॒ વજ્રો॒ વૈ સ્ફ્યો વજ્ર॑મે॒વાસ્મૈ॒ પ્ર હ॑રતિ શર॒મય॑-મ્બ॒ર્॒હિ-શ્શૃ॒ણા- [-બ॒ર્॒હિ-શ્શૃ॒ણાતિ॑, એ॒વૈનં॒-વૈઁભી॑દક] 49
-ત્યે॒વૈનં॒-વૈઁભી॑દક ઇ॒દ્ધ્મો ભિ॒નત્ત્યે॒વૈનં॑-વૈઁષ્ણ॒વં-વાઁ॑મ॒નમા લ॑ભેત॒ યં-યઁ॒જ્ઞો નોપ॒નમે॒-દ્વિષ્ણુ॒ર્વૈ ય॒જ્ઞો વિષ્ણુ॑મે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વાસ્મૈ॑ ય॒જ્ઞ-મ્પ્ર ય॑ચ્છ॒ત્યુપૈ॑નં-યઁ॒જ્ઞો ન॑મતિ વામ॒નો ભ॑વતિ વૈષ્ણ॒વો હ્યે॑ષ દે॒વત॑યા॒ સમૃ॑દ્ધ્યૈ ત્વા॒ષ્ટ્રં-વઁ॑ડ॒બ મા લ॑ભેત પ॒શુકા॑મ॒સ્ત્વષ્ટા॒ વૈ પ॑શૂ॒ના-મ્મિ॑થુ॒નાનાં᳚- [વૈ પ॑શૂ॒ના-મ્મિ॑થુ॒નાના᳚મ્, પ્ર॒જ॒ન॒યિ॒તા] 50
પ્રજનયિ॒તા ત્વષ્ટા॑રમે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વાસ્મૈ॑ પ॒શૂ-ન્મિ॑થુ॒ના-ન્પ્ર જ॑નયતિ પ્ર॒જા હિ વા એ॒તસ્મિ॑-ન્પ॒શવઃ॒ પ્રવિ॑ષ્ટા॒ અથૈ॒ષ પુમા॒ન્થ્સન્ વ॑ડ॒બ-સ્સા॒ક્ષાદે॒વ પ્ર॒જા-મ્પ॒શૂનવ॑ રુન્ધે મૈ॒ત્રગ્ગ્ શ્વે॒તમા લ॑ભેત સઙ્ગ્રા॒મે સંયઁ॑ત્તે સમ॒યકા॑મો મિ॒ત્રમે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વૈન॑-મ્મિ॒ત્રેણ॒ સ-ન્ન॑યતિ – [અ-ન્ન॑યતિ, વિ॒શા॒લો ભ॑વતિ॒] 51
વિશા॒લો ભ॑વતિ॒ વ્યવ॑સાયયત્યે॒વૈન॑-મ્પ્રાજાપ॒ત્ય-ઙ્કૃ॒ષ્ણમા લ॑ભેત॒ વૃષ્ટિ॑કામઃ પ્ર॒જાપ॑તિ॒ર્વૈ વૃષ્ટ્યા॑ ઈશે પ્ર॒જાપ॑તિમે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વાસ્મૈ॑ પ॒ર્જન્યં॑-વઁર્ષયતિ કૃ॒ષ્ણો ભ॑વત્યે॒તદ્વૈ વૃષ્ટ્યૈ॑ રૂ॒પગ્મ્ રૂ॒પેણૈ॒વ વૃષ્ટિ॒મવ॑ રુન્ધે શ॒બલો॑ ભવતિ વિ॒દ્યુત॑મે॒વાસ્મૈ॑ જનયિ॒ત્વા વ॑ર્ષયત્યવાશૃ॒ઙ્ગો ભ॑વતિ॒ વૃષ્ટિ॑મે॒વાસ્મૈ॒ નિ ય॑ચ્છતિ ॥ 52 ॥
(અ॒સૌ – શૃ॒ણાતિ॑ – મિથુ॒નાનાં᳚ – નયતિ – યચ્છતિ) (અ. 8)
વરુ॑ણગ્મ્ સુષુવા॒ણમ॒ન્નાદ્ય॒-ન્નોપા॑નમ॒-થ્સ એ॒તાં-વાઁ॑રુ॒ણી-ઙ્કૃ॒ષ્ણાં-વઁ॒શામ॑પશ્ય॒-ત્તાગ્ સ્વાયૈ॑ દે॒વતા॑યા॒ આલ॑ભત॒ તતો॒ વૈ તમ॒ન્ના-દ્ય॒મુપા॑-ઽનમ॒-દ્યમલ॑-મ॒ન્નાદ્યા॑ય॒ સન્ત॑મ॒ન્નાદ્ય॒-ન્નોપ॒નમે॒-થ્સ એ॒તાં વાઁ॑રુ॒ણી-ઙ્કૃ॒ષ્ણાં-વઁ॒શામા લ॑ભેત॒ વરુ॑ણમે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વાસ્મા॒ અન્ન॒-મ્પ્ર ય॑ચ્છત્યન્ના॒દ [અન્ન॒-મ્પ્ર ય॑ચ્છત્યન્ના॒દઃ, એ॒વ ભ॑વતિ] 53
એ॒વ ભ॑વતિ કૃ॒ષ્ણા ભ॑વતિ વારુ॒ણી હ્યે॑ષા દે॒વત॑યા॒ સમૃ॑દ્ધ્યૈ મૈ॒ત્રગ્ગ્ શ્વે॒તમા લ॑ભેત વારુ॒ણ-ઙ્કૃ॒ષ્ણમ॒પા-ઞ્ચૌષ॑ધીના-ઞ્ચ સ॒ધાંવઁન્ન॑કામો મૈ॒ત્રીર્વા ઓષ॑ધયો વારુ॒ણીરાપો॒-ઽપા-ઞ્ચ॒ ખલુ॒ વા ઓષ॑ધીના-ઞ્ચ॒ રસ॒મુપ॑ જીવામો મિ॒ત્રાવરુ॑ણાવે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ તાવે॒વાસ્મા॒ અન્ન॒-મ્પ્રય॑ચ્છતો-ઽન્ના॒દ એ॒વ ભ॑વ- [એ॒વ ભ॑વતિ, અ॒પા-ઞ્ચૌષ॑ધીના-ઞ્ચ] 54
(શિખણ્ડિ પ્રચતિઃ)
-ત્ય॒પા-ઞ્ચૌષ॑ધીના-ઞ્ચ સ॒ધાંવાઁ લ॑ભત ઉ॒ભય॒સ્યા-વ॑રુદ્ધ્યૈ॒વિશા॑ખો॒ યૂપો॑ ભવતિ॒ દ્વે હ્યે॑તે દે॒વતે॒ સમૃ॑દ્ધ્યૈ મૈ॒ત્રગ્ગ્ શ્વે॒તમા લ॑ભેત વારુ॒ણ-ઙ્કૃ॒ષ્ણ-ઞ્જ્યોગા॑મયાવી॒-ય-ન્મૈ॒ત્રો ભવ॑તિ મિ॒ત્રેણૈ॒વા-ઽસ્મૈ॒ વરુ॑ણગ્મ્ શમયતિ॒ ય-દ્વા॑રુ॒ણ-સ્સા॒ક્ષાદે॒વૈનં॑-વઁરુણપા॒શા-ન્મુ॑ઞ્ચત્યુ॒ત યદી॒તાસુ॒ર્ભવ॑તિ॒ જીવ॑ત્યે॒વ દે॒વા વૈ પુષ્ટિ॒-ન્ના-ઽવિ॑ન્દ॒ન્- [ના-ઽવિ॑ન્દન્ન્, તા-મ્મિ॑થુ॒ને॑] 55
-તા-મ્મિ॑થુ॒ને॑ ઽપશ્ય॒-ન્તસ્યા॒-ન્ન સમ॑રાધય॒ન્તા-વ॒શ્વિના॑-વબ્રૂતા-મા॒વયો॒ર્વા એ॒ષા મૈતસ્યાં᳚ વઁદદ્ધ્વ॒મિતિ॒ સાશ્વિનો॑રે॒વાભ॑વ॒દ્યઃ પુષ્ટિ॑કામ॒-સ્સ્યા-થ્સ એ॒તામા᳚શ્વિ॒નીં-યઁ॒મીં-વઁ॒શામા લ॑ભેતા॒-ઽશ્વિના॑વે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ તાવે॒વાસ્મિ॒-ન્પુષ્ટિ॑-ન્ધત્તઃ॒ પુષ્ય॑તિ પ્ર॒જયા॑ પ॒શુભિઃ॑ ॥ 56 ॥
(અ॒ન્ના॒દો᳚ – ઽન્ના॒દ એ॒વ ભ॑વત્ય – વિન્દ॒ન્ – પઞ્ચ॑ચત્વારિગ્મ્શચ્ચ) (અ. 9)
આ॒શ્વિ॒ન-ન્ધૂ॒મ્રલ॑લામ॒ મા લ॑ભેત॒ યો દુર્બ્રા᳚હ્મણ॒-સ્સોમ॒-મ્પિપા॑સે-દ॒શ્વિનૌ॒ વૈ દે॒વાના॒-મસો॑મપાવાસ્તા॒-ન્તૌ પ॒શ્ચા સો॑મપી॒થ-મ્પ્રાપ્નુ॑તા-મ॒શ્વિના॑-વે॒તસ્ય॑ દે॒વતા॒ યો દુર્બ્રા᳚હ્મણ॒-સ્સોમ॒-મ્પિપા॑સત્ય॒શ્વિના॑વે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒-તા-વે॒વા-ઽસ્મૈ॑ સોમપી॒થ-મ્પ્ર ય॑ચ્છત॒ ઉપૈ॑નગ્મ્ સોમપી॒થો ન॑મતિ॒ ય-દ્ધૂ॒મ્રો ભવ॑તિ ધૂમ્રિ॒માણ॑-મે॒વા-ઽસ્મા॒-દપ॑ હન્તિ લ॒લામો॑ [લ॒લામઃ॑, ભ॒વ॒તિ મુ॒ખ॒ત] 57
ભવતિ મુખ॒ત એ॒વાસ્મિ॒-ન્તેજો॑ દધાતિ વાય॒વ્ય॑-ઙ્ગોમૃ॒ગમા લ॑ભેત॒ યમજ॑ઘ્નિવાગ્મ્ સમભિ॒શગ્મ્ સે॑યુ॒રપૂ॑તા॒ વા એ॒તં-વાઁગૃ॑ચ્છતિ॒ યમજ॑ઘ્નિવાગ્મ્ સમભિ॒શગ્મ્ સ॑ન્તિ॒ નૈષ ગ્રા॒મ્યઃ પ॒શુર્નાર॒ણ્યો ય-દ્ગો॑મૃ॒ગો નેવૈ॒ષ ગ્રામે॒ નાર॑ણ્યે॒ યમજ॑ઘ્નિવાગ્મ્ સમભિ॒શગ્મ્ સ॑ન્તિ વા॒યુર્વૈ દે॒વાના᳚-મ્પ॒વિત્રં॑-વાઁ॒યુમે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વૈ- [સ એ॒વ, એ॒ન॒-મ્પ॒વ॒ય॒તિ॒ પરા॑ચી॒] 58
-ન॑-મ્પવયતિ॒ પરા॑ચી॒ વા એ॒તસ્મૈ᳚ વ્યુ॒ચ્છન્તી॒ વ્યુ॑ચ્છતિ॒ તમઃ॑ પા॒પ્માન॒-મ્પ્રવિ॑શતિ॒ યસ્યા᳚-ઽઽશ્વિ॒ને શ॒સ્યમા॑ને॒ સૂર્યો॒ ના-ઽઽવિર્ભવ॑તિ સૌ॒ર્ય-મ્બ॑હુરૂ॒પમા લ॑ભેતા॒-ઽમુ-મે॒વા-ઽઽદિ॒ત્યગ્ગ્ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વાસ્મા॒-ત્તમઃ॑ પા॒પ્માન॒મપ॑ હન્તિ પ્ર॒તીચ્ય॑સ્મૈ વ્યુ॒ચ્છન્તી॒ વ્યુ॑ચ્છ॒ત્યપ॒ તમઃ॑ પા॒પ્માનગ્મ્॑ હતે ॥ 59 ॥
(લ॒લામઃ॒ – સ એ॒વ – ષટ્ચ॑ત્વારિગ્મ્શચ્ચ) (અ. 10)
ઇન્દ્રં॑-વોઁ વિ॒શ્વત॒સ્પરી, ન્દ્ર॒-ન્નરો॒, મરુ॑તો॒ યદ્ધ॑ વો દિ॒વો, યા વ॒-શ્શર્મ॑ ॥ ભરે॒ષ્વિન્દ્રગ્મ્॑ સુ॒હવગ્મ્॑ હવામહે ઽગ્મ્હો॒મુચગ્મ્॑ સુ॒કૃત॒-ન્દૈવ્ય॒-ઞ્જન᳚મ્ । અ॒ગ્નિ-મ્મિ॒ત્રં-વઁરુ॑ણગ્મ્ સા॒તયે॒ ભગ॒-ન્દ્યાવા॑પૃથિ॒વી મ॒રુત॑-સ્સ્વ॒સ્તયે᳚ ॥ મ॒મત્તુ॑ નઃ॒ પરિ॑જ્મા વસ॒ર્॒હા મ॒મત્તુ॒ વાતો॑ અ॒પાં-વૃઁષ॑ણ્વાન્ન્ । શિ॒શી॒તમિ॑ન્દ્રાપર્વતા યુ॒વ-ન્ન॒સ્તન્નો॒ વિશ્વે॑ વરિવસ્યન્તુ દે॒વાઃ ॥ પ્રિ॒યા વો॒ નામ॑ – [પ્રિ॒યા વો॒ નામ॑, હુ॒વે॒ તુ॒રાણા᳚મ્ ।] 60
હુવે તુ॒રાણા᳚મ્ । આ ય-ત્તૃ॒પન્મ॑રુતો વાવશા॒નાઃ ॥ શ્રિ॒યસે॒ ક-મ્ભા॒નુભિ॒-સ્સ-મ્મિ॑મિક્ષિરે॒ તે ર॒શ્મિભિ॒સ્ત ઋક્વ॑ભિ-સ્સુખા॒દયઃ॑ । તે વાશી॑મન્ત ઇ॒ષ્મિણો॒ અભી॑રવો વિ॒દ્રે પ્રિ॒યસ્ય॒ મારુ॑તસ્ય॒ ધામ્નઃ॑ ॥ અ॒ગ્નિઃ પ્ર॑થ॒મો વસુ॑ભિર્નો અવ્યા॒-થ્સોમો॑ રુ॒દ્રેભિ॑ર॒ભિ ર॑ક્ષત॒ ત્મના᳚ । ઇન્દ્રો॑ મ॒રુદ્ભિ॑ર્-ઋતુ॒ધા કૃ॑ણોત્વાદિ॒ત્યૈર્નો॒ વરુ॑ણ॒-સ્સગ્મ્ શિ॑શાતુ ॥ સ-ન્નો॑ દે॒વો વસુ॑ભિર॒ગ્નિ-સ્સગ્મ્ [વસુ॑ભિર॒ગ્નિ-સ્સમ્, સોમ॑સ્ત॒નૂભી॑ રુ॒દ્રિયા॑ભિઃ ।] 61
સોમ॑સ્ત॒નૂભી॑ રુ॒દ્રિયા॑ભિઃ । સમિન્દ્રો॑ મ॒રુદ્ભિ॑ ર્ય॒જ્ઞિયૈ॒-સ્સમા॑દિ॒ત્યૈર્નો॒ વરુ॑ણો અજિજ્ઞિપત્ ॥ યથા॑-ઽઽદિ॒ત્યા વસુ॑ભિ-સ્સમ્બભૂ॒વુ-ર્મ॒રુદ્ભી॑ રુ॒દ્રા-સ્સ॒મજા॑નતા॒ભિ । એ॒વા ત્રિ॑ણામ॒ન્ન-હૃ॑ણીયમાના॒ વિશ્વે॑ દે॒વા-સ્સમ॑નસો ભવન્તુ ॥ કુત્રા॑ ચિ॒દ્યસ્ય॒ સમૃ॑તૌ ર॒ણ્વા નરો॑ નૃ॒ષદ॑ને । અર્હ॑ન્તશ્ચિ॒-દ્યમિ॑ન્ધ॒તે સ॑જ॒ન્નય॑ન્તિ જ॒ન્તવઃ॑ ॥ સં-યઁદિ॒ષો વના॑મહે॒ સગ્મ્ હ॒વ્યા માનુ॑ષાણામ્ । ઉ॒ત દ્યુ॒મ્નસ્ય॒ શવ॑સ [શવ॑સઃ, ઋ॒તસ્ય॑ ર॒શ્મિમા દ॑દે ।] 62
ઋ॒તસ્ય॑ ર॒શ્મિમા દ॑દે ॥ ય॒જ્ઞો દે॒વાના॒-મ્પ્રત્યે॑તિ સુ॒મ્નમાદિ॑ત્યાસો॒ ભવ॑તા મૃડ॒યન્તઃ॑ । આ વો॒-ઽર્વાચી॑ સુમ॒તિર્વ॑વૃત્યાદ॒ગ્મ્॒ હોશ્ચિ॒દ્યા વ॑રિવો॒વિત્ત॒રા-ઽસ॑ત્ ॥ શુચિ॑ર॒પ-સ્સૂ॒યવ॑સા અદ॑બ્ધ॒ ઉપ॑ ક્ષેતિ વૃ॒દ્ધવ॑યા-સ્સુ॒વીરઃ॑ । નકિ॒ષ્ટં(2) ઘ્ન॒ન્ત્યન્તિ॑તો॒ ન દૂ॒રાદ્ય આ॑દિ॒ત્યાના॒-મ્ભવ॑તિ॒ પ્રણી॑તૌ ॥ ધા॒રય॑ન્ત આદિ॒ત્યાસો॒ જગ॒થ્સ્થા દે॒વા વિશ્વ॑સ્ય॒ ભુવ॑નસ્ય ગો॒પાઃ । દી॒ર્ઘાધિ॑યો॒ રક્ષ॑માણા [રક્ષ॑માણાઃ, અ॒સુ॒ર્ય॑મૃ॒તાવા॑ન॒-] 63
અસુ॒ર્ય॑મૃ॒તાવા॑ન॒-શ્ચય॑માના ઋ॒ણાનિ॑ ॥ તિ॒સ્રો ભૂમી᳚ર્ધારય॒-ન્ત્રીગ્મ્ રુ॒ત દ્યૂ-ન્ત્રીણિ॑ વ્ર॒તા વિ॒દથે॑ અ॒ન્તરે॑ષામ્ । ઋ॒તેના॑-ઽઽદિત્યા॒ મહિ॑ વો મહિ॒ત્વ-ન્તદ॑ર્યમન્ વરુણ મિત્ર॒ ચારુ॑ ॥ ત્યાન્નુ ક્ષ॒ત્રિયા॒ગ્મ્॒ અવ॑ આદિ॒ત્યાન્. યા॑ચિષામહે । સુ॒મૃ॒ડી॒કાગ્મ્ અ॒ભિષ્ટ॑યે ॥ ન દ॑ક્ષિ॒ણા વિચિ॑કિતે॒ ન સ॒વ્યા ન પ્રા॒ચીન॑માદિત્યા॒ નોત પ॒શ્ચા । પા॒ક્યા॑ ચિદ્વસવો ધી॒ર્યા॑ ચિ- [ધી॒ર્યા॑ ચિત્, યુ॒ષ્માની॑તો॒] 64
-દ્યુ॒ષ્માની॑તો॒ અભ॑ય॒-ઞ્જ્યોતિ॑રશ્યામ્ ॥ આ॒દિ॒ત્યાના॒મવ॑સા॒ નૂત॑નેન સક્ષી॒મહિ॒ શર્મ॑ણા॒ શન્ત॑મેન । અ॒ના॒ગા॒સ્ત્વે અ॑દિતિ॒ત્વે તુ॒રાસ॑ ઇ॒મં-યઁ॒જ્ઞ-ન્દ॑ધતુ॒ શ્રોષ॑માણાઃ ॥ ઇ॒મ-મ્મે॑ વરુણ શ્રુધી॒ હવ॑મ॒દ્યા ચ॑ મૃડય । ત્વામ॑વ॒સ્યુરા ચ॑કે ॥ તત્ત્વા॑ યામિ॒ બ્રહ્મ॑ણા॒ વન્દ॑માન॒-સ્તદા શા᳚સ્તે॒ યજ॑માનો હ॒વિર્ભિઃ॑ । અહે॑ડમાનો વરુણે॒હ બો॒દ્ધ્યુરુ॑શગ્મ્સ॒ મા ન॒ આયુઃ॒ પ્રમો॑ષીઃ ॥ 65 ॥
(નામા॒ – ઽગ્નિ-સ્સગ્મ્ – શવ॑સો॒ – રક્ષ॑માણા – ધી॒ર્યા॑-ઞ્ચિ॒દે – કા॒ન્ન પ॑ઞ્ચા॒શચ્ચ॑) (અ. 11)
(વા॒ય॒વ્યં॑ – પ્રા॒જપ॑તિ॒સ્તા વરુ॑ણં – દેવાસુ॒રા એ॒ષ્વ॑ – સાવા॑દિ॒ત્યો દશ॑ર્ષભા॒-મિન્દ્રો॑ વ॒લસ્ય॑ – બાર્હસ્પ॒ત્યં – વઁ॑ષટ્કા॒રો॑ – ઽસૌસૌ॒રીં॒ – વઁ॑રુણ -માશ્વિ॒ન – મિન્દ્રં॑-વોઁ॒ નર॒ – એકાદ॑શ)
(વા॒ય॒વ્ય॑ – માગ્ને॒યી-ઙ્કૃ॑ષ્ણગ્રી॒વી – મ॒સાવા॑દિ॒ત્યો – વા અ॑હોરા॒ત્રાણિ॑ – વષટ્કા॒રઃ – પ્ર॑જનયિ॒તા – હુ॑વે તુ॒રાણાં॒ – પઞ્ચ॑ષષ્ટિઃ )
(વા॒ય॒વ્ય॑મ્, પ્રમો॑ષીઃ)
॥ હરિઃ॑ ઓમ્ ॥
॥ કૃષ્ણ યજુર્વેદીય તૈત્તિરીય સંહિતાયા-ન્દ્વિતીયકાણ્ડે પ્રથમઃ પ્રશ્ન-સ્સમાપ્તઃ ॥