કૃષ્ણ યજુર્વેદીય તૈત્તિરીય સંહિતાયા-ન્દ્વિતીયકાણ્ડે તૃતીયઃ પ્રશ્નઃ – ઇષ્ટિવિધાનં
ઓ-ન્નમઃ પરમાત્મને, શ્રી મહાગણપતયે નમઃ,
શ્રી ગુરુભ્યો નમઃ । હ॒રિઃ॒ ઓમ્ ॥
આ॒દિ॒ત્યેભ્યો॒ ભુવ॑દ્વદ્ભ્યશ્ચ॒રુ-ન્નિર્વ॑પે॒-દ્ભૂતિ॑કામ આદિ॒ત્યા વા એ॒ત-મ્ભૂત્યૈ॒ પ્રતિ॑ નુદન્તે॒ યો-ઽલ॒-મ્ભૂત્યૈ॒ સ-ન્ભૂતિ॒-ન્ન પ્રા॒પ્નોત્યા॑દિ॒ત્યાને॒વ ભુવ॑દ્વત॒-સ્સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ ત એ॒વૈન॒-મ્ભૂતિ॑-ઙ્ગમયન્તિ॒ ભવ॑ત્યે॒વા ઽઽદિ॒ત્યેભ્યો॑ ધા॒રય॑દ્વ-દ્ભ્યશ્ચ॒રુ-ન્નિર્વ॑પે॒-દપ॑રુદ્ધો વા-ઽપરુ॒દ્ધ્યમા॑નો વા-ઽઽદિ॒ત્યા વા અ॑પરો॒દ્ધાર॑ આદિ॒ત્યા અ॑વગમયિ॒તાર॑ આદિ॒ત્યાને॒વ ધા॒રય॑દ્વત॒- [ધા॒રય॑દ્વતઃ, સ્વેન॑] 1
-સ્સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ ત એ॒વૈનં॑-વિઁ॒શિ દા᳚દ્ધ્રત્યનપરુ॒દ્ધ્યો ભ॑વ॒ત્યદિ॒તે-ઽનુ॑ મન્ય॒સ્વે-ત્ય॑પરુ॒દ્ધ્યમા॑નો-ઽસ્ય પ॒દમા દ॑દીતે॒યં-વાઁ અદિ॑તિરિ॒યમે॒વાસ્મૈ॑ રા॒જ્યમનુ॑ મન્યતે સ॒ત્યા-ઽઽશીરિત્યા॑હ સ॒ત્યામે॒વા-ઽઽશિષ॑-ઙ્કુરુત ઇ॒હ મન॒ ઇત્યા॑હ પ્ર॒જા એ॒વાસ્મૈ॒ સમ॑નસઃ કરો॒ત્યુપ॒ પ્રેત॑ મરુત- [પ્રેત॑ મરુતઃ, સુ॒દા॒ન॒વ॒ એ॒ના] 2
-સ્સુદાનવ એ॒ના વિ॒શ્પતિ॑ના॒-ઽભ્ય॑મુગ્મ્ રાજા॑ન॒મિત્યા॑હ મારુ॒તી વૈ વિ-ડ્જ્યે॒ષ્ઠો વિ॒શ્પતિ॑-ર્વિ॒શૈવૈનગ્મ્॑ રા॒ષ્ટ્રેણ॒ સમ॑ર્ધયતિ॒ યઃ પ॒રસ્તા᳚-દ્ગ્રામ્યવા॒દી સ્યા-ત્તસ્ય॑ ગૃ॒હા-દ્વ્રી॒હીના હ॑રેચ્છુ॒ક્લાગ્શ્ચ॑ કૃ॒ષ્ણાગ્શ્ચ॒ વિ ચિ॑નુયા॒દ્યે શુ॒ક્લા-સ્સ્યુસ્તમા॑દિ॒ત્ય-ઞ્ચ॒રુ-ન્નિર્વ॑પેદાદિ॒ત્યા વૈ દે॒વત॑યા॒ વિડ્વિશ॑મે॒વા-ઽવ॑ ગચ્છ॒- [ગચ્છતિ, અવ॑ગતા-ઽસ્ય॒] 3
-ત્યવ॑ગતા-ઽસ્ય॒ વિડન॑વગતગ્મ્ રા॒ષ્ટ્ર-મિત્યા॑હુ॒ર્યે કૃ॒ષ્ણા-સ્સ્યુસ્તં-વાઁ॑રુ॒ણ-ઞ્ચ॒રુ-ન્નિર્વ॑પે-દ્વારુ॒ણં-વૈઁ રા॒ષ્ટ્રમુ॒ભે એ॒વ વિશ॑-ઞ્ચ રા॒ષ્ટ્ર-ઞ્ચાવ॑ ગચ્છતિ॒ યદિ॒ નાવ॒ગચ્છે॑દિ॒મ-મ॒હમા॑દિ॒ત્યેભ્યો॑ ભા॒ગ-ન્નિર્વ॑પા॒મ્યા ઽમુષ્મા॑-દ॒મુષ્યૈ॑ વિ॒શો-ઽવ॑ગન્તો॒-રિતિ॒ નિર્વ॑પે-દાદિ॒ત્યા એ॒વૈન॑-મ્ભાગ॒ધેય॑-મ્પ્રે॒ફ્સન્તો॒ વિશ॒મવ॑ [વિશ॒મવ॑, ગ॒મ॒ય॒ન્તિ॒ યદિ॒] 4
ગમયન્તિ॒ યદિ॒ નાવ॒ગચ્છે॒દાશ્વ॑ત્થા-ન્મ॒યૂખા᳚ન્-થ્સ॒પ્ત મ॑દ્ધ્યમે॒ષાયા॒મુપ॑- હન્યાદિ॒દમ॒હ-મા॑દિ॒ત્યા-ન્બ॑ધ્ના॒મ્યા ઽમુષ્મા॑દ॒મુષ્યૈ॑ વિ॒શો-ઽવ॑ગન્તો॒રિત્યા॑દિ॒ત્યા એ॒વૈન॑-મ્બ॒દ્ધવી॑રા॒ વિશ॒મવ॑ ગમયન્તિ॒ યદિ॒ ના-ઽવ॒ગચ્છે॑-દે॒ત-મે॒વા-ઽઽદિ॒ત્ય-ઞ્ચ॒રુ-ન્નિર્વ॑પે-દિ॒દ્ધ્મે-ઽપિ॑ મ॒યૂખા॒ન્-થ્સ-ન્ન॑હ્યે-દનપરુ॒દ્ધ્ય-મે॒વાવ॑ ગચ્છ॒ત્યાશ્વ॑ત્થા ભવન્તિમ॒રુતાં॒-વાઁ એ॒ત -દોજો॒ યદ॑શ્વ॒ત્થ ઓજ॑સૈ॒વ વિશ॒મવ॑ ગચ્છતિ સ॒પ્ત ભ॑વન્તિ સ॒પ્ત ગ॑ણા॒ વૈ મ॒રુતો॑ ગણ॒શ એ॒વ વિશ॒મવ॑ ગચ્છતિ । 5
(ધા॒રય॑દ્વતો – મરુતો – ગચ્છતિ॒ – વિશ॒મવૈ॒ – ત – દ॒ષ્ટાદ॑શ ચ) (અ. 1)
દે॒વા વૈ મૃ॒ત્યો-ર॑બિભયુ॒સ્તે પ્ર॒જાપ॑તિ॒-મુપા॑ધાવ॒-ન્તેભ્ય॑ એ॒તા-મ્પ્રા॑જાપ॒ત્યાગ્મ્ શ॒તકૃ॑ષ્ણલા॒-ન્નિર॑વપ॒-ત્તયૈ॒વૈષ્વ॒મૃત॑-મદધા॒દ્યો મૃ॒ત્યો-ર્બિ॑ભી॒યા-ત્તસ્મા॑ એ॒તા-મ્પ્રા॑જાપ॒ત્યાગ્મ્ શ॒તકૃ॑ષ્ણલા॒-ન્નિર્વ॑પે-ત્પ્ર॒જાપ॑તિ-મે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વા-ઽસ્મિ॒-ન્નાયુ॑-ર્દધાતિ॒ સર્વ॒માયુ॑રેતિ શ॒તકૃ॑ષ્ણલા ભવતિ શ॒તાયુઃ॒ પુરુ॑ષ॒-શ્શ॒તેન્દ્રિ॑ય॒ આયુ॑ષ્યે॒વેન્દ્રિ॒યે [ ] 6
પ્રતિ॑ તિષ્ઠતિ ઘૃ॒તે ભ॑વ॒ત્યાયુ॒ર્વૈ ઘૃ॒ત-મ॒મૃત॒ગ્મ્॒ હિર॑ણ્ય॒-માયુ॑શ્ચૈ॒વાસ્મા॑ અ॒મૃત॑-ઞ્ચ સ॒મીચી॑ દધાતિ ચ॒ત્વારિ॑ ચત્વારિ કૃ॒ષ્ણલા॒ન્યવ॑ દ્યતિ ચતુરવ॒-ત્તસ્યા-ઽઽપ્ત્યા॑ એક॒ધા બ્ર॒હ્મણ॒ ઉપ॑ હરત્યેક॒ધૈવ યજ॑માન॒ આયુ॑ર્દધાત્ય॒- સાવા॑દિ॒ત્યો ન વ્ય॑રોચત॒ તસ્મૈ॑ દે॒વાઃ પ્રાય॑શ્ચિત્તિ-મૈચ્છ॒-ન્તસ્મા॑ એ॒તગ્મ્ સૌ॒ર્ય-ઞ્ચ॒રુ-ન્નિર॑વપ॒-ન્તેનૈ॒વા-ઽસ્મિ॒- [-તેનૈ॒વા-ઽસ્મિન્ન્॑, રુચ॑-મદધુ॒ર્યો] 7
-ન્રુચ॑-મદધુ॒ર્યો બ્ર॑હ્મવર્ચ॒સકા॑મ॒-સ્સ્યા-ત્તસ્મા॑ એ॒તગ્મ્ સૌ॒ર્ય-ઞ્ચ॒રુ-ન્નિર્વ॑પે-દ॒મુ-મે॒વા-ઽઽદિ॒ત્યગ્ગ્ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વાસ્મિ॑-ન્બ્રહ્મવર્ચ॒સ-ન્દ॑ધાતિ બ્રહ્મવર્ચ॒સ્યે॑વ ભ॑વત્યુભ॒યતો॑ રુ॒ક્મૌ ભ॑વત ઉભ॒યત॑ એ॒વાસ્મિ॒-ન્રુચ॑-ન્દધાતિ પ્રયા॒જે પ્ર॑યાજે કૃ॒ષ્ણલ॑-ઞ્જુહોતિ દિ॒ગ્ભ્ય એ॒વાસ્મૈ᳚ બ્રહ્મવર્ચ॒સમવ॑ રુન્ધ આગ્ને॒ય-મ॒ષ્ટાક॑પાલ॒-ન્નિર્વ॑પે-થ્સાવિ॒ત્ર-ન્દ્વાદ॑શકપાલ॒-મ્ભૂમ્યૈ॑ [-ભૂમ્યૈ᳚, ચ॒રું-યઃ ઁકા॒મયે॑ત॒] 8
ચ॒રું-યઃ ઁકા॒મયે॑ત॒ હિર॑ણ્યં-વિઁન્દેય॒ હિર॑ણ્ય॒-મ્મોપ॑ નમે॒દિતિ॒ યદા᳚ગ્ને॒યો ભવ॑ત્યાગ્ને॒યં-વૈઁ હિર॑ણ્યં॒-યઁસ્યૈ॒વ હિર॑ણ્ય॒-ન્તેનૈ॒વૈન॑-દ્વિન્દતે સાવિ॒ત્રો ભ॑વતિ સવિ॒તૃપ્ર॑સૂત એ॒વૈન॑-દ્વિન્દતે॒ ભૂમ્યૈ॑ ચ॒રુર્ભ॑વત્ય॒સ્યામે॒વૈન॑-દ્વિન્દત॒ ઉપૈ॑ન॒ગ્મ્॒ હિર॑ણ્ય-ન્નમતિ॒ વિ વા એ॒ષ ઇ॑ન્દ્રિ॒યેણ॑ વી॒ર્યે॑ણર્ધ્યતે॒ યો હિર॑ણ્યં-વિઁ॒ન્દત॑ એ॒તા- [એ॒તામ્, એ॒વ] 9
-મે॒વ નિર્વ॑પે॒દ્ધિર॑ણ્યં-વિઁ॒ત્ત્વા નેન્દ્રિ॒યેણ॑ વી॒ર્યે॑ણ॒ વ્યૃ॑દ્ધ્યત એ॒તામે॒વ નિર્વ॑પે॒દ્યસ્ય॒ હિર॑ણ્ય॒-ન્નશ્યે॒દ્યદા᳚ગ્ને॒યો ભવ॑ત્યાગ્ને॒યં-વૈઁ હિર॑ણ્યં॒-યઁસ્યૈ॒ વ હિર॑ણ્ય॒-ન્તેનૈ॒વૈન॑-દ્વિન્દતિ સાવિ॒ત્રો ભ॑વતિ સવિ॒તૃ-પ્ર॑સૂત એ॒વૈન॑-દ્વિન્દતિ॒ ભૂમ્યૈ॑ ચ॒રુર્ભ॑વત્ય॒સ્યાં-વાઁ એ॒તન્ન॑શ્યતિ॒ યન્નશ્ય॑ત્ય॒સ્યામે॒વૈન॑-દ્વિન્દ॒તીન્દ્ર॒- [દ્વિન્દ॒તીન્દ્રઃ॑, ત્વષ્ટુ॒-સ્સોમ॑] 10
-સ્ત્વષ્ટુ॒-સ્સોમ॑-મભી॒ષહા॑-ઽ પિબ॒-થ્સ વિષ્વં॒-વ્યાઁ᳚ર્ચ્છ॒-થ્સ ઇ॑ન્દ્રિ॒યેણ॑ સોમપી॒થેન॒ વ્યા᳚ર્ધ્યત॒ સ યદૂ॒ર્ધ્વમુ॒દવ॑મી॒-ત્તે શ્યા॒માકા॑ અભવ॒ન્થ્સ પ્ર॒જાપ॑તિ॒મુપા॑ધાવ॒-ત્તસ્મા॑ એ॒તગ્મ્ સો॑મે॒ન્દ્રગ્ગ્ શ્યા॑મા॒ક-ઞ્ચ॒રુ-ન્નિર॑વપ॒-ત્તેનૈ॒વાસ્મિ॑ન્નિન્દ્રિ॒યગ્મ્ સો॑મપી॒થમ॑દધા॒દ્વિ વા એ॒ષ ઇ॑ન્દ્રિ॒યેણ॑ સોમ॒પીથેન॑ર્ધ્યતે॒ ય-સ્સોમં॒-વઁમિ॑તિ॒ ય-સ્સો॑મવા॒મી સ્યા-ત્તસ્મા॑ [સ્યા-ત્તસ્મૈ᳚, એ॒તગ્મ્] 11
એ॒તગ્મ્ સો॑મે॒ન્દ્રગ્ગ્ શ્યા॑મા॒ક-ઞ્ચ॒રુ-ન્નિર્વ॑પે॒-થ્સોમ॑-ઞ્ચૈ॒વેન્દ્ર॑-ઞ્ચ॒ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ તાવે॒વાસ્મિ॑ન્નિન્દ્રિ॒યગ્મ્ સો॑મપી॒થ-ન્ધ॑ત્તો॒ નેન્દ્રિ॒યેણ॑ સોમપી॒થેન॒ વ્યૃ॑દ્ધ્યતે॒ ય-થ્સૌ॒મ્યો ભવ॑તિ સોમપી॒થમે॒વાવ॑ રુન્ધે॒ યદૈ॒ન્દ્રો ભવ॑તીન્દ્રિ॒યં-વૈઁ સો॑મપી॒થ ઇ॑ન્દ્રિ॒યમે॒વ સો॑મપી॒થમવ॑ રુન્ધે શ્યામા॒કો ભ॑વત્યે॒ષ વાવ સ સોમ॑- [સ સોમઃ॑, સા॒ક્ષાદે॒વ] 12
-સ્સા॒ક્ષાદે॒વ સો॑મપી॒થમવ॑ રુન્ધે॒ ઽગ્નયે॑ દા॒ત્રે પુ॑રો॒ડાશ॑મ॒ષ્ટાક॑પાલ॒-ન્નિર્વ॑પે॒દિન્દ્રા॑ય પ્રદા॒ત્રે પુ॑રો॒ડાશ॒મેકા॑દશકપાલ-મ્પ॒શુકા॑મો॒-ઽગ્નિરે॒વાસ્મૈ॑ પ॒શૂ-ન્પ્ર॑જ॒નય॑તિ વૃ॒દ્ધાનિન્દ્રઃ॒ પ્ર ય॑ચ્છતિ॒ દધિ॒ મધુ॑ ઘૃ॒તમાપો॑ ધા॒ના ભ॑વન્ત્યે॒તદ્વૈ પ॑શૂ॒નાગ્મ્ રૂ॒પગ્મ્ રૂ॒પેણૈ॒વ પ॒શૂનવ॑ રુન્ધે પઞ્ચ-ગૃહી॒ત-મ્ભ॑વતિ॒ પાઙ્ક્તા॒ હિ પ॒શવો॑ બહુ રૂ॒પ-મ્ભ॑વતિ બહુ રૂ॒પા હિ પ॒શવ॒- [પ॒શવઃ॑, સમૃ॑દ્ધ્યૈ] 13
-સ્સમૃ॑દ્ધ્યૈ પ્રાજાપ॒ત્ય-મ્ભ॑વતિ પ્રાજાપ॒ત્યા વૈ પ॒શવઃ॑ પ્ર॒જાપ॑તિરે॒વાસ્મૈ॑ પ॒શૂ-ન્પ્રજ॑નયત્યા॒ત્મા વૈ પુરુ॑ષસ્ય॒ મધુ॒ યન્મદ્ધ્વ॒ગ્નૌ જુ॒હોત્યા॒ત્માન॑મે॒વ ત-દ્યજ॑માનો॒-ઽગ્નૌ પ્રદ॑ધાતિ પ॒ઙ્ક્ત્યૌ॑ યાજ્યાનુવા॒ક્યે॑ ભવતઃ॒ પાઙ્ક્તઃ॒ પુરુ॑ષઃ॒ પાઙ્ક્તાઃ᳚ પ॒શવ॑ આ॒ત્માન॑મે॒વ મૃ॒ત્યોર્નિ॒ષ્ક્રીય॑પ॒શૂનવ॑ રુન્ધે ॥ 14 ॥
(ઇ॒ન્દ્રિ॒યે᳚ – ઽસ્મિ॒ન્ – ભૂમ્યા॑ – એ॒તા – મિન્દ્રઃ॒ – સ્યા-ત્તસ્મૈ॒ – સોમો॑ – બહુ રૂ॒પા હિ પ॒શવ॒ – એક॑ચત્વારિગ્મ્શચ્ચ ) (અ. 2)
દે॒વા વૈ સ॒ત્રમા॑સ॒ત-ર્ધિ॑પરિમિતં॒-યઁશ॑સ્કામા॒સ્તેષા॒ગ્મ્॒ સોમ॒ગ્મ્॒ રાજા॑નં॒-યઁશ॑ આર્ચ્છ॒-થ્સ ગિ॒રિમુદૈ॒-ત્તમ॒ગ્નિરનૂદૈ॒-ત્તાવ॒ગ્નીષોમૌ॒ સમ॑ભવતા॒-ન્તાવિન્દ્રો॑ ય॒જ્ઞવિ॑ભ્ર॒ષ્ટો-ઽનુ॒ પરૈ॒-ત્તાવ॑બ્રવીદ્યા॒જય॑ત॒-મ્મેતિ॒ તસ્મા॑ એ॒તામિષ્ટિ॒-ન્નિર॑વપતામાગ્ને॒ય-મ॒ષ્ટાક॑પાલમૈ॒ન્દ્ર-મેકા॑દશકપાલગ્મ્ સૌ॒મ્ય-ઞ્ચ॒રુ-ન્તયૈ॒વા-ઽસ્મિ॒-ન્તેજ॑ [તયૈ॒વા-ઽસ્મિ॒-ન્તેજઃ॑, ઇ॒ન્દ્રિ॒ય-મ્બ્ર॑હ્મવર્ચ॒સ-] 15
ઇન્દ્રિ॒ય-મ્બ્ર॑હ્મવર્ચ॒સ-મ॑ધત્તાં॒-યોઁ ય॒જ્ઞવિ॑ભ્રષ્ટ॒-સ્સ્યા-ત્તસ્મા॑ એ॒તામિષ્ટિ॒-ન્નિર્વ॑પેદાગ્ને॒ય-મ॒ષ્ટાક॑પાલમૈ॒ન્દ્ર-મેકા॑દશકપાલગ્મ્ સૌ॒મ્ય-ઞ્ચ॒રું-યઁદા᳚ગ્ને॒યો ભવ॑તિ॒ તેજ॑ એ॒વાસ્મિ॒-ન્તેન॑ દધાતિ॒ યદૈ॒ન્દ્રો ભવ॑તીન્દ્રિ॒યમે॒વાસ્મિ॒-ન્તેન॑ દધાતિ॒ ય-થ્સૌ॒મ્યો બ્ર॑હ્મવર્ચ॒સ-ન્તેના᳚ ઽઽગ્ને॒યસ્ય॑ ચ સૌ॒મ્યસ્ય॑ ચૈ॒ન્દ્રે સ॒માશ્લે॑ષયે॒-ત્તેજ॑શ્ચૈ॒વાસ્મિ॑-ન્બ્રહ્મવર્ચ॒સ-ઞ્ચ॑ સ॒મીચી॑ [સ॒મીચી᳚, દ॒ધા॒ત્ય॒ગ્ની॒ષો॒મીય॒-] 16
દધાત્યગ્નીષો॒મીય॒-મેકા॑દશકપાલ॒-ન્નિર્વ॑પે॒દ્ય-ઙ્કામો॒ નોપ॒નમે॑દાગ્ને॒યો વૈ બ્રા᳚હ્મ॒ણ-સ્સ સોમ॑-મ્પિબતિ॒ સ્વામે॒વ દે॒વતા॒ગ્॒ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સૈવૈન॒-ઙ્કામે॑ન॒ સમ॑ર્ધય॒ત્યુપૈ॑ન॒-ઙ્કામો॑ નમત્યગ્નીષો॒મીય॑-મ॒ષ્ટાક॑પાલ॒-ન્નિર્વ॑પે-દ્બ્રહ્મવર્ચ॒સકા॑મો॒-ઽગ્નીષોમા॑ વે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ તાવે॒વાસ્મિ॑-ન્બ્રહ્મવર્ચ॒સ-ન્ધ॑ત્તો બ્રહ્મવર્ચ॒સ્યે॑વ [બ્રહ્મવર્ચ॒સ્યે॑વ, ભ॒વ॒તિ॒ યદ॒ષ્ટાક॑પાલ॒-] 17
ભ॑વતિ॒ યદ॒ષ્ટાક॑પાલ॒-સ્તેના᳚-ઽઽગ્ને॒યો યચ્છ્યા॑મા॒કસ્તેન॑ સૌ॒મ્ય-સ્સમૃ॑દ્ધ્યૈ॒ સોમા॑ય વા॒જિને᳚ શ્યામા॒ક-ઞ્ચ॒રુ-ન્નિર્વ॑પે॒દ્યઃ ક્લૈબ્યા᳚દ્બિભી॒યા-દ્રેતો॒ હિ વા એ॒તસ્મા॒-દ્વાજિ॑નમપ॒ક્રામ॒ત્યથૈ॒ષ ક્લૈબ્યા᳚દ્બિભાય॒ સોમ॑મે॒વ વા॒જિન॒ગ્ગ્॒ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વાસ્મિ॒-ન્રેતો॒ વાજિ॑ન-ન્દધાતિ॒ ન ક્લી॒બો ભ॑વતિબ્રાહ્મણસ્પ॒ત્ય-મેકા॑દશકપાલ॒-ન્નિર્વ॑પે॒-દ્ગ્રામ॑કામો॒ [-નિર્વ॑પે॒-દ્ગ્રામ॑કામઃ, બ્રહ્મ॑ણ॒સ્પતિ॑મે॒વ] 18
બ્રહ્મ॑ણ॒સ્પતિ॑મે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વાસ્મૈ॑ સજા॒તા-ન્પ્ર ય॑ચ્છતિ ગ્રા॒મ્યે॑વ ભ॑વતિ ગ॒ણવ॑તી યાજ્યાનુવા॒ક્યે॑ ભવત-સ્સજા॒તૈરે॒વૈન॑-ઙ્ગ॒ણવ॑ન્ત-ઙ્કરોત્યે॒તામે॒વ નિર્વ॑પે॒દ્યઃ કા॒મયે॑ત॒ બ્રહ્મ॒ન્ વિશં॒-વિઁ ના॑શયેય॒મિતિ॑ મારુ॒તી યા᳚જ્યાનુવા॒ક્યે॑ કુર્યા॒-દ્બ્રહ્મ॑ન્ને॒વ વિશં॒-વિઁ ના॑શયતિ ॥ 19
(તેજઃ॑ – સ॒મીચી᳚ – બ્રહ્મવર્ચ॒સ્યે॑વ – ગ્રામ॑કામ॒ – સ્ત્રિચ॑ત્વારિગ્મ્શચ્ચ ) (અ. 3)
અ॒ર્ય॒મ્ણે ચ॒રુ-ન્નિર્વ॑પ-થ્સુવ॒ર્ગકા॑મો॒-ઽસૌ વા આ॑દિ॒ત્યો᳚-ઽર્ય॒મા-ઽર્ય॒મણ॑મે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વૈનગ્મ્॑ સુવ॒ર્ગં-લોઁ॒ક-ઙ્ગ॑મયત્યર્ય॒મ્ણે ચ॒રુ-ન્નિર્વ॑પે॒દ્યઃ કા॒મયે॑ત॒ દાન॑કામા મે પ્ર॒જા-સ્સ્યુ॒રિત્ય॒સૌ વા આ॑દિ॒ત્યો᳚-ઽર્ય॒મા યઃ ખલુ॒ વૈ દદા॑તિ॒ સો᳚-ઽર્ય॒મા-ઽર્ય॒મણ॑મે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વા- [સ એ॒વ, અ॒સ્મૈ॒ દાન॑કામાઃ] 20
-ઽસ્મૈ॒ દાન॑કામાઃ પ્ર॒જાઃ ક॑રોતિ॒ દાન॑કામા અસ્મૈ પ્ર॒જા ભ॑વન્ત્યર્ય॒મ્ણે ચ॒રુ-ન્નિર્વ॑પે॒દ્યઃ કા॒મયે॑ત સ્વ॒સ્તિ જ॒નતા॑મિયા॒મિત્ય॒સૌ વા આ॑દિ॒ત્યો᳚-ઽર્ય॒મા- ઽર્ય॒મણ॑મે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વૈન॒-ન્ત-દ્ગ॑મયતિ॒ યત્ર॒ જિગ॑મિષ॒તીન્દ્રો॒ વૈ દે॒વાના॑માનુજાવ॒ર આ॑સી॒-થ્સ પ્ર॒જાપ॑તિ॒ -મુપા॑ધાવ॒-ત્તસ્મા॑ એ॒તમૈ॒ન્દ્રમા॑નુષૂ॒ક-મેકા॑દશકપાલ॒-ન્નિ- [-મેકા॑દશકપાલ॒-ન્નિઃ, અ॒વ॒પ॒-ત્તેનૈ॒વૈન॒મગ્રં॑-] 21
-ર॑વપ॒-ત્તેનૈ॒વૈન॒-મગ્ર॑-ન્દે॒વતા॑ના॒-મ્પર્ય॑ણય-દ્બુ॒દ્ધ્નવ॑તી॒ અગ્ર॑વતી યાજ્યાનુવા॒ક્યે॑ અકરો-દ્બુ॒દ્ધ્ના-દે॒વૈન॒મગ્ર॒-મ્પર્ય॑ણય॒દ્યો રા॑જ॒ન્ય॑ આનુજાવ॒ર-સ્સ્યા-ત્તસ્મા॑ એ॒તમૈ॒ન્દ્ર-મા॑નુષૂ॒ક-મેકા॑દશકપાલ॒-ન્નિર્વ॑પે॒-દિન્દ્ર॑મે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વૈન॒-મગ્રગ્મ્॑ સમા॒નાના॒-મ્પરિ॑ણયતિ બુ॒દ્ધ્નવ॑તી॒ અગ્ર॑વતી યાજ્યાનુવા॒ક્યે॑ ભવતો બુ॒દ્ધ્ના-દે॒વૈન॒-મગ્ર॒મ્- [બુ॒દ્ધ્ના-દે॒વૈન॒-મગ્ર᳚મ્, પરિ॑] 22
-પરિ॑ ણયત્યાનુષૂ॒કો ભ॑વત્યે॒ષા હ્યે॑તસ્ય॑ દે॒વતા॒ ય આ॑નુજાવ॒ર-સ્સમૃ॑દ્ધ્યૈ॒ યો બ્રા᳚હ્મ॒ણ આ॑નુજાવ॒ર-સ્સ્યા-ત્તસ્મા॑ એ॒ત-મ્બા॑ર્હસ્પ॒ત્ય-મા॑નુષૂ॒ક-ઞ્ચ॒રુ-ન્નિર્વ॑પે॒-દ્બૃહ॒સ્પતિ॑-મે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વૈન॒મગ્રગ્મ્॑ સમા॒નાના॒-મ્પરિ॑ણયતિ બુ॒દ્ધ્નવ॑તી॒ અગ્ર॑વતી યાજ્યાનુવા॒ક્યે॑ ભવતો બુ॒દ્ધ્ના-દે॒વૈન॒-મગ્ર॒-મ્પરિ॑ ણયત્યાનુષૂ॒કો ભ॑વત્યે॒ષા હ્યે॑તસ્ય॑ દે॒વતા॒ ય આ॑નુજાવ॒ર-સ્સમૃ॑દ્ધ્યૈ ॥ 23 ॥
(એ॒વ – નિર – ગ્ર॑-મે॒તસ્ય॑ – ચ॒ત્વારિ॑ ચ) (અ. 4)
પ્ર॒જાપ॑તે॒-સ્ત્રય॑સ્ત્રિગ્મ્શ-દ્દુહિ॒તર॑ આસ॒-ન્તા-સ્સોમા॑ય॒ રાજ્ઞે॑-ઽદદા॒-ત્તાસાગ્મ્॑ રોહિ॒ણીમુપૈ॒-ત્તા ઈર્ષ્ય॑ન્તીઃ॒ પુન॑રગચ્છ॒-ન્તા અન્વૈ॒-ત્તાઃ પુન॑રયાચત॒ તા અ॑સ્મૈ॒ ન પુન॑રદદા॒-થ્સો᳚-ઽબ્રવી-દૃ॒ત-મ॑મીષ્વ॒ યથા॑ સમાવ॒ચ્છ ઉ॑પૈ॒ષ્યામ્યથ॑ તે॒ પુન॑-ર્દાસ્યા॒મીતિ॒ સ ઋ॒તમા॑મી॒-ત્તા અ॑સ્મૈ॒ પુન॑રદદા॒-ત્તાસાગ્મ્॑ રોહિ॒ણીમે॒વોપ॒- [રોહિ॒ણીમે॒વોપ॑, ઐ॒ત્તં-યઁક્ષ્મ॑] 24
-ત્તં-યઁક્ષ્મ॑ આર્ચ્છ॒-દ્રાજા॑નં॒-યઁક્ષ્મ॑ આર॒દિતિ॒ તદ્રા॑જય॒ક્ષ્મસ્ય॒ જન્મ॒ ય-ત્પાપી॑યા॒નભ॑વ॒-ત્ત-ત્પા॑પય॒ક્ષ્મસ્ય॒ યજ્જા॒યાભ્યો-ઽવિ॑ન્દ॒-ત્તજ્જા॒યેન્ય॑સ્ય॒ય એ॒વમે॒તેષાં॒-યઁક્ષ્મા॑ણા॒-ઞ્જન્મ॒ વેદ॒ નૈન॑મે॒તે યક્ષ્મા॑ વિન્દન્તિ॒સ એ॒તા એ॒વ ન॑મ॒સ્ય-ન્નુપા॑-ઽધાવ॒-ત્તા અ॑બ્રુવ॒ન્. વરં॑-વૃઁણામહૈ સમાવ॒ચ્છ એ॒વ ન॒ ઉપા॑ય॒ ઇતિ॒ તસ્મા॑ એ॒ત- [તસ્મા॑ એ॒તમ્, આ॑દિ॒ત્ય-ઞ્ચ॒રું] 25
-મા॑દિ॒ત્ય-ઞ્ચ॒રુ-ન્નિર॑વપ॒-ન્તેનૈ॒વૈન॑-મ્પા॒પા-થ્સ્રામા॑દમુઞ્ચ॒ન્. યઃ પા॑પય॒ક્ષ્મગૃ॑હીત॒-સ્સ્યા-ત્તસ્મા॑ એ॒તમા॑દિ॒ત્ય-ઞ્ચ॒રુ-ન્નિર્વ॑પેદાદિ॒ત્યાને॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ ત એ॒વૈન॑-મ્પા॒પા-થ્સ્રામા᳚ન્મુઞ્ચન્ત્ય-માવા॒સ્યા॑યા॒-ન્નિર્વ॑પે-દ॒મુમે॒વૈન-॑મા॒પ્યાય॑માન॒-મન્વા પ્યા॑યયતિ॒ નવો॑નવો ભવતિ॒ જાય॑માન॒ ઇતિ॑ પુરો-ઽનુવા॒ક્યા॑ ભવ॒ત્યાયુ॑રે॒વાસ્મિ॒-ન્તયા॑ દધાતિ॒ યમા॑દિ॒ત્યા અ॒ગ્મ્॒શુમા᳚પ્યા॒યય॒ન્તીતિ॑ યા॒જ્યૈવૈન॑મે॒તયા᳚ પ્યાયયતિ ॥ 26 ॥
(એ॒વોપૈ॒ -ત- મ॑સ્મિ॒ન્ – ત્રયો॑દશચ) (અ. 5)
પ્ર॒જાપ॑તિ ર્દે॒વેભ્યો॒-ઽન્નાદ્યં॒-વ્યાઁદિ॑શ॒-થ્સો᳚-ઽબ્રવી॒દ્યદિ॒મા-લ્લોઁ॒કા-ન॒ભ્ય॑તિ॒રિચ્યા॑તૈ॒ તન્મમા॑સ॒દિતિ॒ તદિ॒મા-લ્લોઁ॒કા-ન॒ભ્યત્ય॑રિચ્ય॒તેન્દ્ર॒ગ્મ્॒ રાજા॑ન॒-મિન્દ્ર॑-મધિરા॒જ-મિન્દ્રગ્ગ્॑ સ્વ॒રાજા॑ન॒-ન્તતો॒ વૈ સ ઇ॒મા-લ્લોઁ॒કાગ્ સ્ત્રે॒ધા-ઽદુ॑હ॒-ત્ત-ત્ત્રિ॒ધાતો᳚-સ્ત્રિધાતુ॒ત્વં-યઁ-ઙ્કા॒મયે॑તાન્ના॒દ-સ્સ્યા॒દિતિ॒ તસ્મા॑ એ॒ત-ન્ત્રિ॒ધાતુ॒-ન્નિર્વ॑પે॒દિન્દ્રા॑ય॒ રાજ્ઞે॑ પુરો॒ડાશ॒- [પુરો॒ડાશ᳚મ્, એકા॑દશકપાલ॒-] 27
-મેકા॑દશકપાલ॒-મિન્દ્રા॑યા-ધિરા॒જાયેન્દ્રા॑ય સ્વ॒રાજ્ઞે॒-ઽયં-વાઁ ઇન્દ્રો॒ રાજા॒-ઽયમિન્દ્રો॑-ઽધિરા॒જો॑-ઽસાવિન્દ્ર॑-સ્સ્વ॒રાડિ॒માને॒વ લો॒કાન્-થ્સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ ત એ॒વાસ્મા॒ અન્ન॒-મ્પ્રય॑ચ્છન્ત્યન્ના॒દ એ॒વ ભ॑વતિ॒ યથા॑ વ॒થ્સેન॒ પ્રત્તા॒-ઙ્ગા-ન્દુ॒હ એ॒વમે॒વેમા-લ્લોઁ॒કા-ન્પ્રત્તા॒ન્ કામ॑મ॒ન્નાદ્ય॑-ન્દુહ ઉત્તા॒નેષુ॑ ક॒પાલે॒ષ્વધિ॑ શ્રય॒ત્યયા॑તયામત્વાય॒ ત્રયઃ॑ પુરો॒ડાશા॑ ભવન્તિ॒ ત્રય॑ ઇ॒મે લો॒કા એ॒ષાં-લોઁ॒કાના॒માપ્ત્યા॒ ઉત્ત॑રઉત્તરો॒ જ્યાયા᳚-ન્ભવત્યે॒વમિ॑વ॒ હીમે લો॒કા-સ્સમૃ॑દ્ધ્યૈ॒ સર્વે॑ષામભિ-ગ॒મય॒ન્નવ॑ દ્ય॒ત્યછ॑મ્બટ્કારં-વ્યઁ॒ત્યાસ॒મન્વા॒હાનિ॑ર્દાહાય ॥ 28 ॥
(પુ॒રો॒ડાશં॒ – ત્રયઃ॒ – ષડ્વિગ્મ્॑શતિશ્ચ) (અ. 6)
દે॒વા॒સુ॒રા-સ્સંયઁ॑ત્તા આસ॒-ન્તા-ન્દે॒વાનસુ॑રા અજય॒-ન્તે દે॒વાઃ પ॑રાજિગ્યા॒ના અસુ॑રાણાં॒-વૈઁશ્ય॒મુપા॑-ઽઽય॒-ન્તેભ્ય॑ ઇન્દ્રિ॒યં-વીઁ॒ર્ય॑મપા᳚ક્રામ॒-ત્તદિન્દ્રો॑-ઽચાય॒-ત્તદન્વપા᳚ક્રામ॒-ત્તદ॑વ॒રુધ॒-ન્નાશ॑ક્નો॒-ત્તદ॑સ્માદભ્ય॒ર્ધો॑ ઽચર॒-થ્સ પ્ર॒જાપ॑તિ॒મુપા॑ધાવ॒-ત્તમે॒તયા॒ સર્વ॑પૃષ્ઠયા-ઽયાજય॒-ત્તયૈ॒વા-ઽસ્મિ॑-ન્નિન્દ્રિ॒યં-વીઁ॒ર્ય॑-મદધા॒દ્ય ઇ॑ન્દ્રિ॒યકા॑મો [ઇ॑ન્દ્રિ॒યકા॑મઃ, વી॒ર્ય॑કામ॒-સ્સ્યાત્-] 29
વી॒ર્ય॑કામ॒-સ્સ્યા-ત્તમે॒તયા॒ સર્વ॑પૃષ્ઠયા યાજયેદે॒તા એ॒વ દે॒વતા॒-સ્સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ તા એ॒વાસ્મિ॑-ન્નિન્દ્રિ॒યં-વીઁ॒ર્ય॑-ન્દધતિ॒યદિન્દ્રા॑ય॒ રાથ॑ન્તરાય નિ॒ર્વપ॑તિ॒ યદે॒વાગ્ને-સ્તેજ॒સ્તદે॒વાવ॑ રુન્ધે॒યદિન્દ્રા॑ય॒ બાર્હ॑તાય॒ યદે॒વેન્દ્ર॑સ્ય॒ તેજ॒સ્તદે॒વાવ॑ રુન્ધે॒ યદિન્દ્રા॑ય વૈરૂ॒પાય॒ યદે॒વ સ॑વિ॒તુ-સ્તેજ॒સ્ત- [સ॑વિ॒તુ-સ્તેજ॒સ્તત્, એ॒વાવ॑ રુન્ધે॒] 30
-દે॒વાવ॑ રુન્ધે॒ યદિન્દ્રા॑ય વૈરા॒જાય॒ યદે॒વ ધા॒તુ-સ્તેજ॒સ્ત-દે॒વાવ॑ રુન્ધે॒ યદિન્દ્રા॑ય શાક્વ॒રાય॒ યદે॒વ મ॒રુતા॒-ન્તેજ॒સ્ત-દે॒વાવ॑ રુન્ધે॒ યદિન્દ્રા॑ય રૈવ॒તાય॒ યદે॒વ બૃહ॒સ્પતે॒-સ્તેજ॒સ્ત-દે॒વા-ઽવ॑ રુન્ધ એ॒તાવ॑ન્તિ॒ વૈ તેજાગ્મ્॑સિ॒ તાન્યે॒વાવ॑ રુન્ધ ઉત્તા॒નેષુ॑ ક॒પાલે॒ષ્વધિ॑ શ્રય॒ત્યયા॑તયામત્વાય॒ દ્વાદ॑શકપાલઃ પુરો॒ડાશો॑ [પુરો॒ડાશઃ॑, ભ॒વ॒તિ॒ વૈ॒શ્વ॒દે॒વ॒ત્વાય॑] 31
ભવતિ વૈશ્વદેવ॒ત્વાય॑ સમ॒ન્ત-મ્પ॒ર્યવ॑દ્યતિ સમ॒ન્ત-મે॒વેન્દ્રિ॒યં-વીઁ॒ર્યં॑-યઁજ॑માને દધાતિ વ્ય॒ત્યાસ॒-મન્વા॒હાનિ॑ર્દાહા॒યાશ્વ॑ ઋષ॒ભો વૃ॒ષ્ણિર્બ॒સ્ત-સ્સા-દક્ષિ॑ણા-વૃષ॒ત્વાયૈ॒તયૈ॒વ ય॑જેતા-ઽભિશ॒સ્યમા॑ન એ॒તાશ્ચેદ્વા અ॑સ્યદે॒વતા॒ અન્ન॑-મ॒દન્ત્ય॒દન્ત્યુ॑-વે॒વા-ઽસ્ય॑ મનુ॒ષ્યાઃ᳚ ॥ 32 ॥
(ઇ॒ન્દ્રિ॒ય॒કા॑મઃ-સવિ॒તુસ્તેજ॒સ્તત્ – પુ॑રો॒ડાશો॒ -ઽષ્ટાત્રિગ્મ્॑શચ્ચ) (અ. 7)
રજ॑નો॒ વૈ કૌ॑ણે॒યઃ ક્ર॑તુ॒જિત॒-ઞ્જાન॑કિ-ઞ્ચક્ષુ॒ર્વન્ય॑મયા॒-ત્તસ્મા॑ એ॒તામિષ્ટિ॒-ન્નિર॑વપ-દ॒ગ્નયે॒ ભ્રાજ॑સ્વતે પુરો॒ડાશ॑-મ॒ષ્ટાક॑પાલગ્મ્ સૌ॒ર્ય-ઞ્ચ॒રુમ॒ગ્નયે॒ ભ્રાજ॑સ્વતે પુરો॒ડાશ॑-મ॒ષ્ટાક॑પાલ॒-ન્તયૈ॒વાસ્મિ॒ન્ ચક્ષુ॑રદધા॒-દ્ય-શ્ચક્ષુ॑કામ॒-સ્સ્યા-ત્તસ્મા॑ એ॒તામિષ્ટિ॒-ન્નિર્વ॑પે-દ॒ગ્નયે॒ ભ્રાજ॑સ્વતે પુરો॒ડાશ॑મ॒ષ્ટાક॑પાલગ્મ્ સૌ॒ર્ય-ઞ્ચ॒રુમ॒ગ્નયે॒ ભ્રાજ॑સ્વતે પુરો॒ડાશ॑-મ॒ષ્ટાક॑પાલમ॒ગ્ને ર્વૈ ચક્ષુ॑ષા મનુ॒ષ્યા॑ વિ- [ચક્ષુ॑ષા મનુ॒ષ્યા॑ વિ, પ॒શ્ય॒ન્તિ॒ સૂર્ય॑સ્ય] 33
પ॑શ્યન્તિ॒ સૂર્ય॑સ્ય દે॒વા અ॒ગ્નિ-ઞ્ચૈ॒વ સૂર્ય॑-ઞ્ચ॒ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ તાવે॒વાસ્મિ॒ન્ ચક્ષુ॑-ર્ધત્ત॒-શ્ચક્ષુ॑ષ્મા-ને॒વ ભ॑વતિ॒ યદા᳚ગ્ને॒યૌ ભવ॑ત॒-શ્ચક્ષુ॑ષી એ॒વાસ્મિ॒-ન્ત-ત્પ્રતિ॑ દધાતિ॒ ય-થ્સૌ॒ર્યો નાસિ॑કા॒-ન્તેના॒ભિત॑-સ્સૌ॒ર્યમા᳚ગ્ને॒યૌ ભ॑વત॒-સ્તસ્મા॑-દ॒ભિતો॒ નાસિ॑કા॒-ઞ્ચક્ષુ॑ષી॒ તસ્મા॒-ન્નાસિ॑કયા॒ ચક્ષુ॑ષી॒ વિધૃ॑તે સમા॒ની યા᳚જ્યાનુવા॒ક્યે॑ ભવત-સ્સમા॒નગ્મ્ હિ ચક્ષુ॒-સ્સમૃ॑દ્ધ્યા॒ ઉદુ॒ત્ય-ઞ્જા॒તવે॑દસગ્મ્ સ॒પ્ત ત્વા॑ હ॒રિતો॒ રથે॑ ચિ॒ત્ર-ન્દે॒વાના॒મુદ॑ગા॒દની॑ક॒મિતિ॒ પિણ્ડા॒-ન્પ્રય॑ચ્છતિ॒ ચક્ષુ॑-રે॒વાસ્મૈ॒ પ્રય॑ચ્છતિ॒ યદે॒વ તસ્ય॒ તત્ ॥ 34 ॥
(વિ – હ્ય॑ – ષ્ટાવિગ્મ્॑શતિશ્ચ) (અ. 8)
ધ્રુ॒વો॑-ઽસિ ધ્રુ॒વો॑-ઽહગ્મ્ સ॑જા॒તેષુ॑ ભૂયાસ॒-ન્ધીર॒શ્ચેત્તા॑ વસુ॒વિ-દ્ધ્રુ॒વો॑-ઽસિ ધ્રુ॒વો॑-ઽહગ્મ્ સ॑જા॒તેષુ॑ ભૂયાસ-મુ॒ગ્રશ્ચેત્તા॑ વસુ॒વિ-દ્ધ્રુ॒વો॑-ઽસિ ધ્રુ॒વો॑-ઽહગ્મ્ સ॑જા॒તેષુ॑ ભૂયાસ-મભિ॒ભૂશ્ચેત્તા॑ વસુ॒વિ-દામ॑ન-મ॒સ્યામ॑નસ્ય દેવા॒ યે સ॑જા॒તાઃ કુ॑મા॒રા-સ્સમ॑નસ॒સ્તાન॒હ-ઙ્કા॑મયે હૃ॒દા તે મા-ઙ્કા॑મયન્તાગ્મ્ હૃ॒દા તા-ન્મ॒ આમ॑નસઃ કૃધિ॒ સ્વાહા ઽઽમ॑નમ॒- [સ્વાહા ઽઽમ॑નમ॒સિ, આમ॑નસ્ય] 35
-સ્યામ॑નસ્ય દેવા॒ યા-સ્સ્ત્રિય॒-સ્સમ॑નસ॒સ્તા અ॒હ-ઙ્કા॑મયે હૃ॒દા તા મા-ઙ્કા॑મયન્તાગ્મ્ હૃ॒દા તા મ॒ આમ॑નસઃ કૃધિ॒ સ્વાહા॑ વૈશ્વદે॒વીગ્મ્-સા᳚ઙ્ગ્રહ॒ણી-ન્નિર્વ॑પે॒દ્ગ્રામ॑કામો વૈશ્વદે॒વા વૈ સ॑જા॒તા વિશ્વા॑ને॒વ દે॒વાન્થ્સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ ત એ॒વાસ્મૈ॑ સજા॒તા-ન્પ્ર ય॑ચ્છન્તિ ગ્રા॒મ્યે॑વ ભ॑વતિ સાઙ્ગ્રહ॒ણી ભ॑વતિ મનો॒ગ્રહ॑ણં॒-વૈઁસ॒ગ્રંહ॑ણ॒-મ્મન॑ એ॒વ સ॑જા॒તાનાં᳚- [એ॒વ સ॑જા॒તાના᳚મ્, ગૃ॒હ્ણા॒તિ॒ ધ્રુ॒વો॑-ઽસિ] 36
-ગૃહ્ણાતિ ધ્રુ॒વો॑-ઽસિ ધ્રુ॒વો॑-ઽહગ્મ્ સ॑જા॒તેષુ॑ ભૂયાસ॒મિતિ॑ પરિ॒ધી-ન્પરિ॑ દધાત્યા॒શિષ॑મે॒વૈતામા શા॒સ્તે-ઽથો॑ એ॒તદે॒વ સર્વગ્મ્॑ સજા॒તેષ્વધિ॑ ભવતિ॒ યસ્યૈ॒વં-વિઁ॒દુષ॑ એ॒તે પ॑રિ॒ધયઃ॑ પરિધી॒યન્ત॒ આમ॑ નમ॒સ્યામ॑નસ્ય દેવા॒ ઇતિ॑ તિ॒સ્ર આહુ॑તી ર્જુહોત્યે॒તાવ॑ન્તો॒ વૈ સ॑જા॒તા યે મ॒હાન્તો॒ યે ક્ષુ॑લ્લ॒કા યા-સ્સ્ત્રિય॒સ્તાને॒વાવ॑ રુન્ધે॒ ત એ॑ન॒મવ॑રુદ્ધા॒ ઉપ॑ તિષ્ઠન્તે ॥ 37 ॥
(સ્વાહા ઽઽમ॑નમસિ – સજા॒તાનાગ્મ્॑ – રુન્ધે॒ – પઞ્ચ॑ ચ ) (અ. 9)
યન્નવ॒-મૈત્ત-ન્નવ॑નીત-મભવ॒દ્ય-દસ॑ર્પ॒-ત્ત-થ્સ॒ર્પિર॑ભવ॒-દ્યદદ્ધિ॑યત॒ ત-દ્ઘૃ॒તમ॑ભવદ॒શ્વિનોઃ᳚ પ્રા॒ણો॑-ઽસિ॒ તસ્ય॑ તે દત્તાં॒-યઁયોઃ᳚ પ્રા॒ણો-ઽસિ॒ સ્વાહેન્દ્ર॑સ્ય પ્રા॒ણો॑-ઽસિ॒ તસ્ય॑ તે દદાતુ॒ યસ્ય॑ પ્રા॒ણો-ઽસિ॒ સ્વાહા॑ મિ॒ત્રાવરુ॑ણયોઃ પ્રા॒ણો॑-ઽસિ॒ તસ્ય॑ તે દત્તાં॒-યઁયોઃ᳚ પ્રા॒ણો-ઽસિ॒ સ્વાહા॒ વિશ્વે॑ષા-ન્દે॒વાના᳚-મ્પ્રા॒ણો॑-ઽસિ॒ [વિશ્વે॑ષા-ન્દે॒વાના᳚-મ્પ્રા॒ણો॑-ઽસિ॒, તસ્ય॑ તે] 38
તસ્ય॑ તે દદતુ॒ યેષા᳚-મ્પ્રા॒ણો-ઽસિ॒ સ્વાહા॑ ઘૃ॒તસ્ય॒ ધારા॑મ॒મૃત॑સ્ય॒ પન્થા॒મિન્દ્રે॑ણ દ॒ત્તા-મ્પ્રય॑તા-મ્મ॒રુદ્ભિઃ॑ । ત-ત્ત્વા॒ વિષ્ણુઃ॒ પર્ય॑પશ્ય॒-ત્ત-ત્ત્વેડા॒ ગવ્યૈર॑યત્ ॥ પા॒વ॒મા॒નેન॑ ત્વા॒ સ્તોમે॑ન ગાય॒ત્રસ્ય॑ વર્ત॒ન્યોપા॒ગ્મ્॒શો ર્વી॒ર્યે॑ણ દે॒વસ્ત્વા॑ સવિ॒તો-થ્સૃ॑જતુ જી॒વાત॑વે જીવન॒સ્યાયૈ॑ બૃહ-દ્રથન્ત॒રયો᳚સ્ત્વા॒ સ્તોમે॑ન ત્રિ॒ષ્ટુભો॑ વર્ત॒ન્યા શુ॒ક્રસ્ય॑ વી॒ર્યે॑ણ દે॒વસ્ત્વા॑ સવિ॒તો- [સવિ॒તોત્, સૃ॒જ॒તુ॒ જી॒વાત॑વે] 39
-થ્સૃ॑જતુ જી॒વાત॑વે જીવન॒સ્યાયા॑ અ॒ગ્નેસ્ત્વા॒ માત્ર॑યા॒ જગ॑ત્યૈ વર્ત॒ન્યા-ઽઽગ્ર॑ય॒ણસ્ય॑ વી॒ર્યે॑ણ દે॒વસ્ત્વા॑ સવિ॒તો-થ્સૃ॑જતુ જી॒વાત॑વે જીવન॒સ્યાયા॑ ઇ॒મમ॑ગ્ન॒ આયુ॑ષે॒ વર્ચ॑સે કૃધિ પ્રિ॒યગ્મ્ રેતો॑ વરુણ સોમ રાજન્ન્ । મા॒ તેવા᳚સ્મા અદિતે॒ શર્મ॑ યચ્છ॒ વિશ્વે॑ દેવા॒ જર॑દષ્ટિ॒ર્યથા-ઽસ॑ત્ ॥ અ॒ગ્નિરાયુ॑ષ્મા॒ન્-થ્સ વન॒સ્પતિ॑ભિ॒-રાયુ॑ષ્મા॒-ન્તેન॒ ત્વા-ઽઽયુ॒ષા-ઽઽયુ॑ષ્મન્ત-ઙ્કરોમિ॒ સોમ॒ આયુ॑ષ્મા॒ન્-થ્સ ઓષ॑ધીભિ ર્ય॒જ્ઞ આયુ॑ષ્મા॒ન્-થ્સ દક્ષિ॑ણાભિ॒ ર્બ્રહ્મા-ઽઽયુ॑ષ્મ॒-ત્ત-દ્બ્રા᳚હ્મ॒ણૈરાયુ॑ષ્મ-દ્દે॒વા આયુ॑ષ્મન્ત॒સ્તે॑-ઽમૃતે॑ન પિ॒તર॒ આયુ॑ષ્મન્ત॒સ્તે સ્વ॒ધયા-ઽઽયુ॑ષ્મન્ત॒સ્તેન॒ ત્વા ઽઽયુ॒ષા-ઽઽ યુ॑ષ્મન્ત-ઙ્કરોમિ ॥ 40 ॥
(વિશ્વે॑ષા-ન્દે॒વાના᳚-મ્પ્રા॒ણો॑-ઽસિ – ત્રિ॒ષ્ટુભો॑ વર્ત॒ન્યા શુ॒ક્રસ્ય॑ વી॒ર્યે॑ણ દે॒વસ્ત્વા॑ સવિ॒તોથ્ – સોમ॒ આયુ॑ષ્મા॒ન્ – પઞ્ચ॑વિગ્મ્શતિશ્ચ) (અ. 10)
અ॒ગ્નિં-વાઁ એ॒તસ્ય॒ શરી॑ર-ઙ્ગચ્છતિ॒ સોમ॒ગ્મ્॒ રસો॒ વરુ॑ણ એનં-વઁરુણપા॒શેન॑ ગૃહ્ણાતિ॒ સર॑સ્વતીં॒-વાઁગ॒ગ્નાવિષ્ણૂ॑ આ॒ત્મા યસ્ય॒ જ્યોગા॒મય॑તિ॒ યો જ્યોગા॑મયાવી॒ સ્યાદ્યો વા॑ કા॒મયે॑ત॒ સર્વ॒માયુ॑રિયા॒મિતિ॒ તસ્મા॑ એ॒તામિષ્ટિ॒-ન્નિર્વ॑પેદાગ્ને॒ય -મ॒ષ્ટાક॑પાલગ્મ્ સૌ॒મ્ય-ઞ્ચ॒રું-વાઁ॑રુ॒ણ-ન્દશ॑કપાલગ્મ્ સારસ્વ॒ત-ઞ્ચ॒રુમા᳚ગ્નાવૈષ્ણ॒વ-મેકા॑દશકપાલ-મ॒ગ્નેરે॒વાસ્ય॒ શરી॑ર-ન્નિષ્ક્રી॒ણાતિ॒ સોમા॒દ્રસં॑- [સોમા॒દ્રસ᳚મ્, વા॒રુ॒ણેનૈ॒વૈનં॑-] 41
-વાઁરુ॒ણેનૈ॒વૈનં॑-વઁરુણપા॒શા-ન્મુ॑ઞ્ચતિ સારસ્વ॒તેન॒ વાચ॑-ન્દધાત્ય॒ગ્નિ-સ્સર્વા॑ દે॒વતા॒ વિષ્ણુ॑ર્ય॒જ્ઞો દે॒વતા॑ભિશ્ચૈ॒વૈનં॑-યઁ॒જ્ઞેન॑ ચ ભિષજ્યત્યુ॒ત યદી॒તાસુ॒ ર્ભવ॑તિ॒ જીવ॑ત્યે॒વ યન્નવ॒-મૈત્ત-ન્નવ॑નીત-મભવ॒-દિત્યાજ્ય॒- મવે᳚ક્ષતે-રૂ॒પમે॒વાસ્યૈ॒-તન્મ॑હિ॒માનં॒-વ્યાઁચ॑ષ્ટે॒-ઽશ્વિનોઃ᳚ પ્રા॒ણો॑-ઽસીત્યા॑હા॒શ્વિનૌ॒ વૈ દે॒વાનાં᳚- [દે॒વાના᳚મ્, ભિ॒ષજૌ॒] 42
-ભિ॒ષજૌ॒ તાભ્યા॑મે॒વાસ્મૈ॑ ભેષ॒જ-ઙ્ક॑રો॒તીન્દ્ર॑સ્ય પ્રા॒ણો॑ ઽસીત્યા॑હેન્દ્રિ॒ય- મે॒વાસ્મિ॑ન્ને॒તેન॑ દધાતિ મિ॒ત્રાવરુ॑ણયોઃ પ્રા॒ણો॑-ઽસીત્યા॑હ પ્રાણાપા॒નાવે॒- વાસ્મિ॑ન્ને॒તેન॑ દધાતિ॒ વિશ્વે॑ષા-ન્દે॒વાના᳚-મ્પ્રા॒ણો॑-ઽસીત્યા॑હ વી॒ર્ય॑મે॒વાસ્મિ॑ન્ને॒તેન॑ દધાતિ ઘૃ॒તસ્ય॒ ધારા॑મ॒મૃત॑સ્ય॒ પન્થા॒મિત્યા॑હ યથાય॒જુરે॒વૈત-ત્પા॑વમા॒નેન॑ ત્વા॒ સ્તોમે॒ને- [સ્તોમે॒નેતિ, આ॒હ॒ પ્રા॒ણમે॒વાસ્મિ॑-] 43
-ત્યા॑હ પ્રા॒ણમે॒વાસ્મિ॑-ન્ને॒તેન॑ દધાતિ બૃહ-દ્રથન્ત॒રયો᳚સ્ત્વા॒ સ્તોમે॒નેત્યા॒હૌજ॑ એ॒વાસ્મિ॑ન્ને॒તેન॑ દધાત્ય॒ગ્નેસ્ત્વા॒ માત્ર॒યેત્યા॑હા॒-ઽઽત્માન॑-મે॒વાસ્મિ॑ન્ને॒તેન॑ દધાત્યૃ॒ત્વિજઃ॒ પર્યા॑હુ॒ર્યાવ॑ન્ત એ॒વર્ત્વિજ॒સ્ત એ॑ન-મ્ભિષજ્યન્તિ બ્ર॒હ્મણો॒ હસ્ત॑મન્વા॒રભ્ય॒ પર્યા॑હુરેક॒ધૈવ યજ॑માન॒ આયુ॑ર્દધતિ॒ યદે॒વ તસ્ય॒ તદ્ધિર॑ણ્યા- [તદ્ધિર॑ણ્યાત્, ઘૃ॒ત-ન્નિષ્પિ॑બ॒ત્યાયુ॒ર્વૈ] 44
-દ્ઘૃ॒ત-ન્નિષ્પિ॑બ॒ત્યાયુ॒ર્વૈ ઘૃ॒તમ॒મૃત॒ગ્મ્॒ હિર॑ણ્યમ॒મૃતા॑દે॒વા ઽઽયુ॒ર્નિષ્પિ॑બતિ શ॒તમા॑ન-મ્ભવતિ શ॒તાયુઃ॒ પુરુ॑ષ-શ્શ॒તેન્દ્રિ॑ય॒ આયુ॑ષ્યે॒વેન્દ્રિ॒યે પ્રતિ॑તિષ્ઠ॒ત્યથો॒ ખલુ॒ યાવ॑તી॒-સ્સમા॑ એ॒ષ્ય-ન્મન્યે॑ત॒ તાવ॑ન્માનગ્ગ્ સ્યા॒-થ્સમૃ॑દ્ધ્યા ઇ॒મમ॑ગ્ન॒ આયુ॑ષે॒ વર્ચ॑સે કૃ॒ધીત્યા॒હા ઽઽયુ॑રે॒વાસ્મિ॒ન્. વર્ચો॑ દધાતિ॒ વિશ્વે॑ દેવા॒ જર॑દષ્ટિ॒ર્યથા ઽસ॒દિત્યા॑ -હ॒ જર॑દષ્ટિમે॒વૈન॑-ઙ્કરોત્ય॒ગ્નિ-રાયુ॑ષ્મા॒નિતિ॒ હસ્ત॑-ઙ્ગૃહ્ણાત્યે॒તે વૈ દે॒વા આયુ॑ષ્મન્ત॒સ્ત એ॒વાસ્મિ॒ન્નાયુ॑ર્દધતિ॒ સર્વ॒માયુ॑રેતિ ॥ 45 ॥
(રસં॑-દે॒વાના॒ગ્॒-સ્તોમે॒નેતિ॒-હિર॑ણ્યા॒-દસ॒દિતિ॒-દ્વાવિગ્મ્॑શતિશ્ચ) (અ. 11)
પ્ર॒જાપ॑તિ॒ ર્વરુ॑ણા॒યાશ્વ॑મનય॒-થ્સ સ્વા-ન્દે॒વતા॑માર્ચ્છ॒-થ્સ પર્ય॑દીર્યત॒ સ એ॒તં-વાઁ॑રુ॒ણ-ઞ્ચતુ॑ષ્-કપાલમપશ્ય॒-ત્ત-ન્નિર॑વપ॒-ત્તતો॒ વૈ સ વ॑રુણ- પા॒શાદ॑મુચ્યત॒ વરુ॑ણો॒ વા એ॒ત-ઙ્ગૃ॑હ્ણાતિ॒ યો-ઽશ્વ॑-મ્પ્રતિગૃ॒હ્ણાતિ॒ યાવ॒તો-ઽશ્વા᳚-ન્પ્રતિગૃહ્ણી॒યા-ત્તાવ॑તો વારુ॒ણાન્ ચતુ॑ષ્કપાલા॒-ન્નિર્વ॑પે॒-દ્વરુ॑ણમે॒વ સ્વેન॑ ભાગ॒ધેયે॒નોપ॑ ધાવતિ॒ સ એ॒વૈનં॑-વઁરુણપા॒શાન્ -મુ॑ઞ્ચતિ॒ [વરુણપા॒શાન્ -મુ॑ઞ્ચતિ, ચતુ॑ષ્કપાલા] 46
ચતુ॑ષ્કપાલા ભવન્તિ॒ ચતુ॑ષ્પા॒દ્ધ્યશ્વ॒-સ્સમૃ॑દ્ધ્યા॒ એક॒મતિ॑રિક્ત॒-ન્નિર્વ॑પે॒-દ્યમે॒વ પ્ર॑તિગ્રા॒હી ભવ॑તિ॒ યં-વાઁ॒ નાદ્ધ્યેતિ॒ તસ્મા॑દે॒વ વ॑રુણપા॒શા-ન્મુ॑ચ્યતે॒ યદ્યપ॑ર-મ્પ્રતિગ્રા॒હી સ્યા-થ્સૌ॒ર્યમેક॑કપાલ॒મનુ॒ નિર્વ॑પેદ॒મુમે॒વા ઽઽદિ॒ત્યમુ॑ચ્ચા॒ર-ઙ્કુ॑રુતે॒ ઽપો॑-ઽવભૃ॒થમવૈ᳚ત્ય॒ફ્સુ વૈ વરુ॑ણ-સ્સા॒ક્ષાદે॒વ વરુ॑ણ॒મવ॑ યજતે ઽપોન॒પ્ત્રીય॑-ઞ્ચ॒રુ-મ્પુન॒રેત્ય॒ નિર્વ॑પેદ॒ફ્સુ યો॑નિ॒ર્વા અશ્વ॒-સ્સ્વામે॒વૈનં॒-યોઁનિ॑-ઙ્ગમયતિ॒ સ એ॑નગ્મ્ શા॒ન્ત ઉપ॑ તિષ્ઠતે ॥ 47 ॥
(મુ॒ઞ્ચ॒તિ॒ – ચ॒રુગ્મ્ – સ॒પ્તદ॑શ ચ) (અ. 12)
યા વા॑મિન્દ્રાવરુણા યત॒વ્યા॑ ત॒નૂસ્તયે॒મમગ્મ્ હ॑સો મુઞ્ચતં॒-યાઁ વા॑મિન્દ્રા વરુણા સહ॒સ્યા॑ રક્ષ॒સ્યા॑ તેજ॒સ્યા॑ ત॒નૂસ્તયે॒ મમગ્મ્ હ॑સો મુઞ્ચતં॒-યોઁ વા॑મિન્દ્રા વરુણા વ॒ગ્નૌ સ્રામ॒સ્તં-વાઁ॑ મે॒ તેના વ॑યજે॒યો વા॑મિન્દ્રા વરુણા દ્વિ॒પાથ્સુ॑ પ॒શુષુ॒ ચતુ॑ષ્પાથ્સુ ગો॒ષ્ઠે ગૃ॒હેષ્વ॒ફ્સ્વોષ॑ધીષુ॒ વન॒સ્પતિ॑ષુ॒ સ્રામ॒સ્તં-વાઁ॑ મે॒ તેનાવ॑ યજ॒ ઇન્દ્રો॒ વા એ॒તસ્યે᳚- [એ॒તસ્ય॑, ઇ॒ન્દ્રિ॒યેણાપ॑ ક્રામતિ॒] 48
-ન્દ્રિ॒યેણાપ॑ ક્રામતિ॒ વરુ॑ણ એનં-વઁરુણપા॒શેન॑ ગૃહ્ણાતિ॒ યઃ પા॒પ્મના॑ ગૃહી॒તો ભવ॑તિ॒ યઃ પા॒પ્મના॑ ગૃહી॒ત-સ્સ્યા-ત્તસ્મા॑ એ॒તામૈ᳚ન્દ્રાવરુ॒ણી-મ્પ॑ય॒સ્યા᳚-ન્નિર્વ॑પે॒દિન્દ્ર॑ એ॒વાસ્મિ॑-ન્નિન્દ્રિ॒ય-ન્દ॑ધાતિ॒ વરુ॑ણ એનં વઁરુણપા॒શા-ન્મુ॑ઞ્ચતિ પય॒સ્યા॑ ભવતિ॒ પયો॒ હિ વા એ॒તસ્મા॑-દપ॒ક્રામ॒ત્યથૈ॒ષ પા॒પ્મના॑ ગૃહી॒તો ય-ત્પ॑ય॒સ્યા॑ ભવ॑તિ॒ પય॑ એ॒વાસ્મિ॒-ન્તયા॑ દધાતિ પય॒સ્યા॑યા- [પય॒સ્યા॑યામ્, પુરો॒ડાશ॒મવ॑] 49
-મ્પુરો॒ડાશ॒મવ॑ દધાત્યાત્મ॒ન્વન્ત॑-મે॒વૈન॑-ઙ્કરો॒ત્યથો॑ આ॒યત॑નવન્ત-મે॒વ ચ॑તુ॒ર્ધા વ્યૂ॑હતિ દિ॒ક્ષ્વે॑વ પ્રતિ॑તિષ્ઠતિ॒ પુન॒-સ્સમૂ॑હતિ દિ॒ગ્ભ્ય એ॒વાસ્મૈ॑ ભેષ॒જ-ઙ્ક॑રોતિ સ॒મૂહ્યાવ॑ દ્યતિ॒ યથા-ઽઽવિ॑દ્ધ-ન્નિષ્કૃ॒ન્તતિ॑ તા॒દૃગે॒વ તદ્યો વા॑મિન્દ્રા-વરુણાવ॒ગ્નૌ સ્રામ॒સ્તં-વાઁ॑મે॒તેનાવ॑ યજ॒ ઇત્યા॑હ॒ દુરિ॑ષ્ટ્યા એ॒વૈન॑-મ્પાતિ॒ યો વા॑ મિન્દ્રા વરુણા દ્વિ॒પાથ્સુ॑ પ॒શુષુ॒ સ્રામ॒સ્તં-વાઁ॑ મે॒ તેનાવ॑ યજ॒ ઇત્યા॑હૈ॒તાવ॑તી॒ર્વા આપ॒ ઓષ॑ધયો॒ વન॒સ્પત॑યઃ પ્ર॒જાઃ પ॒શવ॑ ઉપજીવ॒નીયા॒સ્તા એ॒વાસ્મૈ॑ વરુણપા॒શા-ન્મુ॑ઞ્ચતિ ॥ 50 ॥
(એ॒તસ્ય॑ – પય॒સ્યા॑યાં – પાતિ॒ – ષડ્વિગ્મ્॑શતિશ્ચ ) (અ. 13)
સ પ્ર॑ત્ન॒વન્નિ કાવ્યેન્દ્રં॑-વોઁ વિ॒શ્વત॒-સ્પરીન્દ્ર॒-ન્નરઃ॑ ॥ ત્વ-ન્ન॑-સ્સોમ વિ॒શ્વતો॒ રક્ષા॑ રાજન્નઘાય॒તઃ । ન રિ॑ષ્યે॒-ત્ત્વાવ॑ત॒-સ્સખાઃ᳚ ॥ યા તે॒ ધામા॑નિ દિ॒વિ યા પૃ॑થિ॒વ્યાં-યાઁ પર્વ॑તે॒ષ્વોષ॑ધીષ્વ॒ફ્સુ ॥ તેભિ॑ર્નો॒ વિશ્વૈ᳚-સ્સુ॒મના॒ અહે॑ડ॒-ન્રાજન્᳚-થ્સોમ॒ પ્રતિ॑ હ॒વ્યા ગૃ॑ભાય ॥ અગ્ની॑ષોમા॒ સવે॑દસા॒ સહૂ॑તી વનત॒-ઙ્ગિરઃ॑ । સ-ન્દે॑વ॒ત્રા બ॑ભૂવથુઃ ॥ યુ॒વ- [યુ॒વમ્, એ॒તાનિ॑ દિ॒વિ રો॑ચ॒નાન્ય॒ગ્નિશ્ચ॑] 51
-મે॒તાનિ॑ દિ॒વિ રો॑ચ॒નાન્ય॒ગ્નિશ્ચ॑ સોમ॒ સક્ર॑તૂ અધત્તમ્ ॥ યુ॒વગ્મ્ સિન્ધૂગ્મ્॑ ર॒ભિશ॑સ્તેરવ॒દ્યા-દગ્ની॑ષોમા॒-વમુ॑ઞ્ચત-ઙ્ગૃભી॒તાન્ ॥ અગ્ની॑ષોમાવિ॒મગ્મ્ સુ મે॑ શૃણુ॒તં-વૃઁ॑ષણા॒ હવ᳚મ્ । પ્રતિ॑ સૂ॒ક્તાનિ॑ હર્યત॒-મ્ભવ॑ત-ન્દા॒શુષે॒ મયઃ॑ ॥ આ-ઽન્ય-ન્દિ॒વો મા॑ત॒રિશ્વા॑ જભા॒રા-ઽમ॑થ્નાદ॒ન્ય-મ્પરિ॑ શ્યે॒નો અદ્રેઃ᳚ । અગ્ની॑ષોમા॒ બ્રહ્મ॑ણા વાવૃધા॒નોરું-યઁ॒જ્ઞાય॑ ચક્રથુરુ લો॒કમ્ ॥ અગ્ની॑ષોમા હ॒વિષઃ॒ પ્રસ્થિ॑તસ્ય વી॒તગ્મ્ [વી॒તમ્, હર્ય॑તં-વૃઁષણા જુ॒ષેથા᳚મ્ ।] 52
હર્ય॑તં-વૃઁષણા જુ॒ષેથા᳚મ્ । સુ॒શર્મા॑ણા॒ સ્વવ॑સા॒ હિ ભૂ॒તમથા॑ ધત્તં॒-યઁજ॑માનાય॒ શં-યોઃ ઁ॥ આપ્યા॑યસ્વ॒, સ-ન્તે᳚ ॥ ગ॒ણાના᳚-ન્ત્વા ગ॒ણપ॑તિગ્મ્ હવામહે ક॒વિ-ઙ્ક॑વી॒ના-મુ॑પ॒મશ્ર॑વસ્તમમ્ । જ્યે॒ષ્ઠ॒રાજ॒-મ્બ્રહ્મ॑ણા-મ્બ્રહ્મણસ્પત॒ આ ન॑-શ્શૃ॒ણ્વન્નૂ॒તિભિ॑-સ્સીદ॒ સાદ॑નમ્ । સ ઇજ્જને॑ન॒ સ વિ॒શા સ જન્મ॑ના॒ સ પુ॒ત્રૈર્વાજ॑-મ્ભરતે॒ ધના॒ નૃભિઃ॑ । દે॒વાનાં॒-યઃ ઁપિ॒તર॑-મા॒વિવા॑સતિ [ ] 53
શ્ર॒દ્ધામ॑ના હ॒વિષા॒ બ્રહ્મ॑ણ॒સ્પતિ᳚મ્ ॥ સ સુ॒ષ્ટુભા॒ સ ઋક્વ॑તા ગ॒ણેન॑ વ॒લગ્મ્ રુ॑રોજ ફલિ॒ગગ્મ્ રવે॑ણ । બૃહ॒સ્પતિ॑-રુ॒સ્ત્રિયા॑ હવ્ય॒સૂદઃ॒ કનિ॑ક્રદ॒દ્- વાવ॑શતી॒રુદા॑જત્ ॥ મરુ॑તો॒ યદ્ધ॑ વો દિ॒વો, યા વ॒-શ્શર્મ॑ ॥ અ॒ર્ય॒મા ઽઽયા॑તિ વૃષ॒ભસ્તુવિ॑ષ્મા-ન્દા॒તા વસૂ॑ના-મ્પુરુહૂ॒તો અર્હન્ન્॑ । સ॒હ॒સ્રા॒ક્ષો ગો᳚ત્ર॒ભિ-દ્વજ્ર॑બાહુર॒સ્માસુ॑ દે॒વો દ્રવિ॑ણ-ન્દધાતુ ॥ યે તે᳚-ઽર્યમ-ન્બ॒હવો॑ દેવ॒યાનાઃ॒ પન્થા॑નો [પન્થા॑નઃ, રા॒જ॒-ન્દિ॒વ આ॒ચર॑ન્તિ ।] 54
રાજ-ન્દિ॒વ આ॒ચર॑ન્તિ । તેભિ॑ર્નો દેવ॒ મહિ॒ શર્મ॑ યચ્છ॒ શ-ન્ન॑ એધિ દ્વિ॒પદે॒ શ-ઞ્ચતુ॑ષ્પદે ॥ બુ॒દ્ધ્નાદગ્ર॒-મઙ્ગિ॑રોભિ-ર્ગૃણા॒નો વિ પર્વ॑તસ્ય દૃગ્મ્હિ॒તાન્યૈ॑રત્ । રુ॒જ-દ્રોધાગ્મ્॑સિ-કૃ॒ત્રિમા᳚ણ્યેષા॒ગ્મ્॒-સોમ॑સ્ય॒ તા-મદ॒ ઇન્દ્ર॑-શ્ચકાર ॥ બુ॒દ્ધ્ના-દગ્રે॑ણ॒ વિ મિ॑માય॒ માનૈ॒-ર્વજ્રે॑ણ॒ ખાન્ય॑તૃણ-ન્ન॒દીના᳚મ્ । વૃથા॑ ઽસૃજ-ત્પ॒થિભિ॑ ર્દીર્ઘયા॒થૈ-સ્સોમ॑સ્ય॒ તા મદ॒ ઇન્દ્ર॑શ્ચકાર । ॥ 55 ॥
પ્ર યો જ॒જ્ઞે વિ॒દ્વાગ્મ્ અ॒સ્ય બન્ધું॒-વિઁશ્વા॑નિ દે॒વો જનિ॑મા વિવક્તિ । બ્રહ્મ॒ બ્રહ્મ॑ણ॒ ઉજ્જ॑ભાર॒ મદ્ધ્યા᳚ન્ની॒ચાદુ॒ચ્ચા સ્વ॒ધયા॒-ઽભિ પ્રત॑સ્થૌ ॥ મ॒હા-ન્મ॒હી અ॑સ્તભાય॒દ્વિ જા॒તો દ્યાગ્મ્ સદ્મ॒ પાર્થિ॑વ-ઞ્ચ॒ રજઃ॑ । સ બુ॒દ્ધ્નાદા᳚ષ્ટ જ॒નુષા॒-ઽભ્યગ્ર॒-મ્બૃહ॒સ્પતિ॑ ર્દે॒વતા॒યસ્ય॑ સ॒મ્રાટ્ ॥ બુ॒દ્ધ્નાદ્યો અગ્ર॑મ॒ભ્યર્ત્યોજ॑સા॒ બૃહ॒સ્પતિ॒મા વિ॑વાસન્તિ દે॒વાઃ । ભિ॒નદ્વ॒લં-વિઁ પુરો॑ દર્દરીતિ॒ કનિ॑ક્રદ॒-થ્સુવ॑ર॒પો જિ॑ગાય ॥ 56 ॥
(યુ॒વં – વીઁ॒તમા॒ – વિવા॑સતિ॒ – પન્થા॑નો – દીર્ઘયા॒થૈ-સ્સોમ॑સ્ય॒ તા મદ॒ ઇન્દ્ર॑શ્ચકાર – દે॒વા – નવ॑ ચ) (અ. 14)
(આ॒દિ॒ત્યેભ્યો॑ – દે॒વા વૈ મૃ॒ત્યો – ર્દે॒વા વૈ – સ॒ત્રમ॑ – ર્ય॒મ્ણે -પ્ર॒જાપ॑તે॒સ્ત્રય॑સ્ત્રિગ્મ્શત્ – પ્ર॒જાપ॑તિ ર્દે॒વેભ્યો॒-ઽન્નાદ્યં॑ -દેવાસુ॒રાસ્તાન્ – રજ॑નો – ધ્રુ॒વો॑-ઽસિ॒ – યન્નવ॑ – મ॒ગ્નિં-વૈઁ – પ્ર॒જાપ॑તિ॒ ર્વરુ॑ણાય॒ – યા વા॑મિન્દ્રા વરુણા॒ – સ પ્ર॑ત્ન॒વ -ચ્ચતુ॑ર્દશ)
(આ॒દિ॒ત્યેભ્ય॒ – સ્ત્વષ્ટુ॑ – રસ્મૈ॒ દાન॑કામા – એ॒વાવ॑ રુન્ધે॒ – ઽગ્નિં-વૈઁ – સ પ્ર॑ત્ન॒વથ્ – ષટ્પ॑ઞ્ચા॒શત્ )
(આ॒દિ॒ત્યેભ્યઃ॒ – સુવ॑ર॒પો જિ॑ગાય )
॥ હરિઃ॑ ઓમ્ ॥
॥ કૃષ્ણ યજુર્વેદીય તૈત્તિરીય સંહિતાયા-ન્દ્વિતીયકાણ્ડે તૃતીયઃ પ્રશ્ન-સ્સમાપ્તઃ ॥