કૃષ્ણ યજુર્વેદીય તૈત્તિરીય સંહિતાયાં સપ્તમકાણ્ડે દ્વિતીયઃ પ્રશ્નઃ – ષડ્ રાત્રાદ્યાના-ન્નિરૂપણં
ઓ-ન્નમઃ પરમાત્મને, શ્રી મહાગણપતયે નમઃ,
શ્રી ગુરુભ્યો નમઃ । હ॒રિઃ॒ ઓમ્ ॥
સા॒દ્ધ્યા વૈ દે॒વા-સ્સુ॑વ॒ર્ગકા॑મા એ॒તગ્મ્ ષ॑ડ્-રા॒ત્રમ॑પશ્ય॒-ન્તમા-ઽહ॑ર॒-ન્તેના॑યજન્ત॒ તતો॒ વૈ તે સુ॑વ॒ર્ગં-લોઁ॒કમા॑ય॒ન્॒. ય એ॒વં-વિઁ॒દ્વાગ્મ્સ॑-ષ્ષડ્-રા॒ત્રમાસ॑તે સુવ॒ર્ગમે॒વ લો॒કં-યઁ॑ન્તિ દેવસ॒ત્રં-વૈઁ ષ॑ડ્-રા॒ત્રઃ પ્ર॒ત્યક્ષ॒ગ્ગ્॒ હ્યે॑તાનિ॑ પૃ॒ષ્ઠાનિ॒ ય એ॒વં-વિઁ॒દ્વાગ્મ્સ॑-ષ્ષડ્-રા॒ત્રમાસ॑તે સા॒ક્ષાદે॒વ દે॒વતા॑ અ॒ભ્યારો॑હન્તિ॒ ષડ્-રા॒ત્રો ભ॑વતિ॒ ષ-ડ્વા ઋ॒તવ॒-ષ્ષટ્ પૃ॒ષ્ઠાનિ॑ [ ] 1
પૃ॒ષ્ઠૈરે॒વર્તૂન॒-ન્વારો॑હન્ત્યૃ॒તુભિ॑-સ્સંવઁથ્સ॒ર-ન્તે સં॑વઁથ્સ॒ર એ॒વ પ્રતિ॑ તિષ્ઠન્તિ બૃહ-દ્રથન્ત॒રાભ્યાં᳚-યઁન્તી॒યં-વાઁવ ર॑થન્ત॒રમ॒સૌ બૃ॒હદા॒ભ્યામે॒વ ય॒ન્ત્યથો॑ અ॒નયો॑રે॒વ પ્રતિ॑ તિષ્ઠન્ત્યે॒તે વૈ ય॒જ્ઞસ્યા᳚ઞ્જ॒સાય॑ની સ્રુ॒તી તાભ્યા॑મે॒વ સુ॑વ॒ર્ગં-લોઁ॒કં-યઁ॑ન્તિ ત્રિ॒વૃદ॑ગ્નિષ્ટો॒મો ભ॑વતિ॒ તેજ॑ એ॒વાવ॑ રુન્ધતે પઞ્ચદ॒શો ભ॑વતીન્દ્રિ॒યમે॒વાવ॑ રુન્ધતે સપ્તદ॒શો [સપ્તદ॒શઃ, ભ॒વ॒ત્ય॒ન્નાદ્ય॒સ્યા-ઽવ॑રુદ્ધ્યા॒] 2
ભ॑વત્ય॒ન્નાદ્ય॒સ્યા-ઽવ॑રુદ્ધ્યા॒ અથો॒ પ્રૈવ તેન॑ જાયન્ત એકવિ॒ગ્મ્॒શો ભ॑વતિ॒ પ્રતિ॑ષ્ઠિત્યા॒ અથો॒ રુચ॑મે॒વા-ઽઽત્મ-ન્દ॑ધતે ત્રિણ॒વો ભ॑વતિ॒ વિજિ॑ત્યૈ ત્રયસ્ત્રિ॒ગ્મ્॒શો ભ॑વતિ॒ પ્રતિ॑ષ્ઠિત્યૈ સદોહવિર્ધા॒નિન॑ એ॒તેન॑ ષડ્-રા॒ત્રેણ॑ યજેર॒ન્નાશ્વ॑ત્થી હવિ॒ર્ધાન॒-ઞ્ચા-ઽઽગ્ની᳚દ્ધ્ર-ઞ્ચ ભવત॒સ્તદ્ધિ સુ॑વ॒ર્ગ્ય॑-ઞ્ચ॒ક્રીવ॑તી ભવત-સ્સુવ॒ર્ગસ્ય॑ લો॒કસ્ય॒ સમ॑ષ્ટ્યા ઉ॒લૂખ॑લબુદ્ધ્નો॒ યૂપો॑ ભવતિ॒ પ્રતિ॑ષ્ઠિત્યૈ॒ પ્રાઞ્ચો॑ યાન્તિ॒ પ્રાઙિ॑વ॒ હિ સુ॑વ॒ર્ગો [હિ સુ॑વ॒ર્ગઃ, લો॒ક-સ્સર॑સ્વત્યા] 3
લો॒ક-સ્સર॑સ્વત્યા યાન્ત્યે॒ષ વૈ દે॑વ॒યાનઃ॒ પન્થા॒સ્ત-મે॒વા-ન્વારો॑હન્ત્યા॒ક્રોશ॑ન્તો યા॒ન્ત્યવ॑ર્તિ-મે॒વાન્યસ્મિ॑-ન્પ્રતિ॒ષજ્ય॑ પ્રતિ॒ષ્ઠા-ઙ્ગ॑ચ્છન્તિ ય॒દા દશ॑ શ॒ત-ઙ્કુ॒ર્વન્ત્યથૈક॑-મુ॒ત્થાનગ્મ્॑ શ॒તાયુઃ॒ પુરુ॑ષ-શ્શ॒તેન્દ્રિ॑ય॒ આયુ॑ષ્યે॒વેન્દ્રિ॒યે પ્રતિ॑ તિષ્ઠન્તિ ય॒દા શ॒તગ્મ્ સ॒હસ્ર॑-ઙ્કુ॒ર્વન્ત્યથૈક॑-મુ॒ત્થાનગ્મ્॑ સ॒હસ્ર॑સમ્મિતો॒ વા અ॒સૌ લો॒કો॑-ઽમુમે॒વ લો॒કમ॒ભિ જ॑યન્તિ ય॒દૈ -ષા᳚-મ્પ્ર॒મીયે॑ત ય॒દા વા॒ જીયે॑ર॒ન્નથૈક॑-મુ॒ત્થાન॒-ન્તદ્ધિ તી॒ર્થમ્ ॥ 4 ॥
(પૃ॒ષ્ઠાનિ॑-સપ્તદ॒શઃ-સુ॑વ॒ર્ગો-જ॑યન્તિ ય॒દૈ – કા॑દશ ચ) (અ. 1)
કુ॒સુ॒રુ॒બિન્દ॒ ઔદ્દા॑લકિ-રકામયત પશુ॒માન્-થ્સ્યા॒મિતિ॒ સ એ॒તગ્મ્ સ॑પ્તરા॒ત્ર-મા-ઽહ॑ર॒-ત્તેના॑યજત॒ તેન॒ વૈ સ યાવ॑ન્તો ગ્રા॒મ્યાઃ પ॒શવ॒સ્તાનવા॑-રુન્ધ॒ ય એ॒વં-વિઁ॒દ્વાન્-થ્સ॑પ્તરા॒ત્રેણ॒ યજ॑તે॒ યાવ॑ન્ત એ॒વ ગ્રા॒મ્યાઃ પ॒શવ॒સ્તા-ને॒વાવ॑ રુન્ધે સપ્તરા॒ત્રો ભ॑વતિ સ॒પ્ત ગ્રા॒મ્યાઃ પ॒શવ॑-સ્સ॒પ્તા-ઽઽર॒ણ્યા-સ્સ॒પ્ત છન્દાગ્॑-સ્યુ॒ભય॒સ્યા-વ॑રુદ્ધ્યૈ ત્રિ॒વૃ-દ॑ગ્નિષ્ટો॒મો ભ॑વતિ॒ તેજ॑ [તેજઃ॑, એ॒વા-ઽવ॑ રુન્ધે] 5
એ॒વા-ઽવ॑ રુન્ધે પઞ્ચદ॒શો ભ॑વતીન્દ્રિ॒યમે॒વાવ॑ રુન્ધે સપ્તદ॒શો ભ॑વત્ય॒ન્નાદ્ય॒સ્યા વ॑રુદ્ધ્યા॒ અથો॒ પ્રૈવ તેન॑ જાયત એકવિ॒ગ્મ્॒શો ભ॑વતિ॒ પ્રતિ॑ષ્ઠિત્યા॒ અથો॒ રુચ॑મે॒વા-ઽઽત્મ-ન્ધ॑ત્તે ત્રિણ॒વો ભ॑વતિ॒ વિજિ॑ત્યૈ પઞ્ચવિ॒ગ્મ્॒શો᳚-ઽગ્નિષ્ટો॒મો ભ॑વતિ પ્ર॒જાપ॑તે॒-રાપ્ત્યૈ॑ મહાવ્ર॒તવા॑-ન॒ન્નાદ્ય॒સ્યા વ॑રુદ્ધ્યૈ વિશ્વ॒જિ-થ્સર્વ॑પૃષ્ઠો ઽતિરા॒ત્રો ભ॑વતિ॒ સર્વ॑સ્યા॒ભિજિ॑ત્યૈ॒ ય-ત્પ્ર॒ત્યક્ષ॒-મ્પૂર્વે॒ષ્વહ॑સ્સુ પૃ॒ષ્ઠાન્યુ॑પે॒યુઃ પ્ર॒ત્યક્ષં॑- [પ્ર॒ત્યક્ષ᳚મ્, વિ॒શ્વ॒જિતિ॒ યથા॑] 6
-વિઁશ્વ॒જિતિ॒ યથા॑ દુ॒ગ્ધા-મુ॑પ॒સીદ॑ત્યે॒વમુ॑ત્ત॒મ-મહ॑-સ્સ્યા॒ન્નૈક॑રા॒ત્રશ્ચ॒ન સ્યા᳚-દ્બૃહ-દ્રથન્ત॒રે પૂર્વે॒ષ્વહ॒સ્સૂપ॑ યન્તી॒યં-વાઁવ ર॑થન્ત॒રમ॒સૌ બૃ॒હદા॒ભ્યામે॒વ ન ય॒ન્ત્યથો॑ અ॒નયો॑રે॒વ પ્રતિ॑ તિષ્ઠન્તિ॒ ય-ત્પ્ર॒ત્યક્ષં॑-વિઁશ્વ॒જિતિ॑ પૃ॒ષ્ઠાન્યુ॑પ॒યન્તિ॒ યથા॒ પ્રત્તા᳚-ન્દુ॒હે તા॒દૃગે॒વ તત્ ॥ 7 ॥
(તેજ॑ – ઉપે॒યુઃ પ્ર॒ત્યક્ષં॒ – દ્વિચ॑ત્વારિગ્મ્શચ્ચ) (અ. 2)
બૃહ॒સ્પતિ॑-રકામયત બ્રહ્મવર્ચ॒સી સ્યા॒મિતિ॒ સ એ॒ત-મ॑ષ્ટરા॒ત્ર-મ॑પશ્ય॒-ત્તમા-ઽહ॑ર॒-ત્તેના॑યજત॒ તતો॒ વૈ સ બ્ર॑હ્મવર્ચ॒સ્ય॑ભવ॒દ્ય એ॒વં-વિઁ॒દ્વા-ન॑ષ્ટરા॒ત્રેણ॒ યજ॑તે બ્રહ્મવર્ચ॒સ્યે॑વ ભ॑વત્યષ્ટરા॒ત્રો ભ॑વત્ય॒ષ્ટાક્ષ॑રા ગાય॒ત્રી ગા॑ય॒ત્રી બ્ર॑હ્મવર્ચ॒સ-ઙ્ગા॑યત્રિ॒યૈવ બ્ર॑હ્મવર્ચ॒સમવ॑ રુન્ધે-ઽષ્ટરા॒ત્રો ભ॑વતિ॒ ચત॑સ્રો॒ વૈ દિશ॒શ્ચત॑સ્રો ઽવાન્તરદિ॒શા દિ॒ગ્ભ્ય એ॒વ બ્ર॑હ્મવર્ચ॒સમવ॑ રુન્ધે [ ] 8
ત્રિ॒વૃ-દ॑ગ્નિષ્ટો॒મો ભ॑વતિ॒ તેજ॑ એ॒વાવ॑ રુન્ધે પઞ્ચદ॒શો ભ॑વતીન્દ્રિ॒યમે॒વાવ॑ રુન્ધે સપ્તદ॒શો ભ॑વત્ય॒ન્નાદ્ય॒સ્યા-વ॑રુદ્ધ્યા॒ અથો॒ પ્રૈવ તેન॑ જાયત એકવિ॒ગ્મ્॒શો ભ॑વતિ॒ પ્રતિ॑ષ્ઠિત્યા॒ અથો॒ રુચ॑મે॒વા-ઽઽત્મ-ન્ધ॑ત્તે ત્રિણ॒વો ભ॑વતિ॒ વિજિ॑ત્યૈ ત્રયસ્ત્રિ॒ગ્મ્॒શો ભ॑વતિ॒ પ્રતિ॑ષ્ઠિત્યૈ પઞ્ચવિ॒ગ્મ્॒શો᳚-ઽગ્નિષ્ટો॒મો ભ॑વતિ પ્ર॒જાપ॑તે॒રાપ્ત્યૈ॑ મહાવ્ર॒તવા॑-ન॒ન્નાદ્ય॒સ્યા વ॑રુદ્ધ્યૈ વિશ્વ॒જિ-થ્સર્વ॑પૃષ્ઠો-ઽતિરા॒ત્રો ભ॑વતિ॒ સર્વ॑સ્યા॒ભિજિ॑ત્યૈ ॥ 9 ॥
(દિ॒ગ્ભ્ય એ॒વ બ્ર॑હ્મવર્ચ॒સમવ॑ રુન્ધે॒ – ઽભિજિ॑ત્યૈ) (અ. 3)
પ્ર॒જાપ॑તિઃ પ્ર॒જા અ॑સૃજત॒ તા-સ્સૃ॒ષ્ટાઃ, ક્ષુધ॒-ન્ન્યા॑ય॒ન્થ્સ એ॒ત-ન્ન॑વરા॒ત્ર-મ॑પશ્ય॒-ત્તમા-ઽહ॑ર॒-ત્તેના॑યજત॒ તતો॒ વૈ પ્ર॒જાભ્યો॑-ઽકલ્પત॒ યર્હિ॑ પ્ર॒જાઃ, ક્ષુધ॑-ન્નિ॒ગચ્છે॑યુ॒-સ્તર્હિ॑ નવરા॒ત્રેણ॑ યજેતે॒મે હિ વા એ॒તાસાં᳚-લોઁ॒કા અકૢ॑પ્તા॒ અથૈ॒તાઃ, ક્ષુધ॒-ન્નિ ગ॑ચ્છન્તી॒મા-ને॒વા-ઽઽભ્યો॑ લો॒કાન્ ક॑લ્પયતિ॒ તાન્ કલ્પ॑માના-ન્પ્ર॒જાભ્યો-ઽનુ॑ કલ્પતે॒ કલ્પ॑ન્તે- [કલ્પ॑ન્તે, અ॒સ્મા॒ ઇ॒મે લો॒કા] 10
-ઽસ્મા ઇ॒મે લો॒કા ઊર્જ॑-મ્પ્ર॒જાસુ॑ દધાતિ ત્રિરા॒ત્રેણૈ॒વેમં-લોઁ॒ક-ઙ્ક॑લ્પયતિ ત્રિરા॒ત્રેણા॒ન્તરિ॑ક્ષ-ન્ત્રિરા॒ત્રેણા॒મું-લોઁ॒કં-યઁથા॑ ગુ॒ણે ગ॒ણ-મ॒ન્વસ્ય॑ત્યે॒વમે॒વ તલ્લો॒કે લો॒કમન્વ॑સ્યતિ॒ ધૃત્યા॒ અશિ॑થિલમ્ભાવાય॒ જ્યોતિ॒ર્ગૌરાયુ॒રિતિ॑ જ્ઞા॒તા-સ્સ્તોમા॑ ભવન્તી॒યં-વાઁવ જ્યોતિ॑ર॒ન્તરિ॑ક્ષ॒-ઙ્ગૌર॒સા-વાયુ॑રે॒ષ્વે॑વ લો॒કેષુ॒ પ્રતિ॑ તિષ્ઠન્તિ॒ જ્ઞાત્ર॑-મ્પ્ર॒જાના᳚- [જ્ઞાત્ર॑-મ્પ્ર॒જાના᳚મ્, ગ॒ચ્છ॒તિ॒ ન॒વ॒રા॒ત્રો] 11
-ઙ્ગચ્છતિ નવરા॒ત્રો ભ॑વત્યભિપૂ॒-ર્વમે॒વા-ઽસ્મિ॒-ન્તેજો॑ દધાતિ॒ યો જ્યોગા॑મયાવી॒ સ્યા-થ્સ ન॑વરા॒ત્રેણ॑ યજેત પ્રા॒ણા હિ વા એ॒તસ્યા ધૃ॑તા॒ અથૈ॒તસ્ય॒ જ્યોગા॑મયતિ પ્રા॒ણાને॒વાસ્મિ॑-ન્દાધારો॒ત યદી॒તાસુ॒ર્ભવ॑તિ॒ જીવ॑ત્યે॒વ ॥ 12 ॥
(કલ્પ॑ન્તે-પ્ર॒જનાં॒ – ત્રય॑સ્ત્રિગ્મ્શચ્ચ) (અ. 4)
પ્ર॒જાપ॑તિ-રકામયત॒ પ્ર જા॑યે॒યેતિ॒ સ એ॒ત-ન્દશ॑હોતારમપશ્ય॒-ત્તમ॑જુહો॒-ત્તેન॑ દશરા॒ત્રમ॑સૃજત॒ તેન॑ દશરા॒ત્રેણ॒ પ્રા જા॑યત દશરા॒ત્રાય॑ દીક્ષિ॒ષ્યમા॑ણો॒ દશ॑હોતાર-ઞ્જુહુયા॒-દ્દશ॑હોત્રૈ॒વ દ॑શરા॒ત્રગ્મ્ સૃ॑જતે॒ તેન॑ દશરા॒ત્રેણ॒ પ્ર જા॑યતે વૈરા॒જો વા એ॒ષ ય॒જ્ઞો યદ્દ॑શરા॒ત્રો ય એ॒વં-વિઁ॒દ્વાન્-દ॑શરા॒ત્રેણ॒ યજ॑તે વિ॒રાજ॑મે॒વ ગ॑ચ્છતિ પ્રાજાપ॒ત્યો વા એ॒ષ ય॒જ્ઞો ય-દ્દ॑શરા॒ત્રો [ય-દ્દ॑શરા॒ત્રઃ, ય એ॒વં-વિઁ॒દ્વાન્-દ॑શરા॒ત્રેણ॒] 13
ય એ॒વં-વિઁ॒દ્વાન્-દ॑શરા॒ત્રેણ॒ યજ॑તે॒ પ્રૈવ જા॑યત॒ ઇન્દ્રો॒ વૈ સ॒દૃ-ન્દે॒વતા॑ભિરાસી॒-થ્સ ન વ્યા॒વૃત॑મગચ્છ॒-થ્સ પ્ર॒જાપ॑તિ॒-મુપા॑ધાવ॒-ત્તસ્મા॑ એ॒ત-ન્દ॑શરા॒ત્ર-મ્પ્રાય॑ચ્છ॒-ત્તમા-ઽહ॑ર॒-ત્તેના॑યજત॒ તતો॒ વૈ સો᳚-ઽન્યાભિ॑-ર્દે॒વતા॑ભિ-ર્વ્યા॒વૃત॑મગચ્છ॒દ્ય એ॒વં-વિઁ॒દ્વા-ન્દ॑શરા॒ત્રેણ॒ યજ॑તે વ્યા॒વૃત॑મે॒વ પા॒પ્મના॒ ભ્રાતૃ॑વ્યેણ ગચ્છતિ ત્રિક॒કુદ્વા [ત્રિક॒કુદ્વૈ, એ॒ષ ય॒જ્ઞો ય-દ્દ॑શરા॒ત્રઃ] 14
એ॒ષ ય॒જ્ઞો ય-દ્દ॑શરા॒ત્રઃ ક॒કુ-ત્પ॑ઞ્ચદ॒શઃ ક॒કુદે॑કવિ॒ગ્મ્॒શઃ ક॒કુ-ત્ત્ર॑યસ્ત્રિ॒ગ્મ્॒શો ય એ॒વં-વિઁ॒દ્વા-ન્દ॑શરા॒ત્રેણ॒ યજ॑તે ત્રિક॒કુદે॒વ સ॑મા॒નાના᳚-મ્ભવતિ॒ યજ॑માનઃ પઞ્ચદ॒શો યજ॑માન એકવિ॒ગ્મ્॒શો યજ॑માન-સ્ત્રયસ્ત્રિ॒ગ્મ્॒શઃ પુર॒ ઇત॑રા અભિચ॒ર્યમા॑ણો દશરા॒ત્રેણ॑ યજેત દેવપુ॒રા એ॒વ પર્યૂ॑હતે॒ તસ્ય॒ ન કુત॑શ્ચ॒નોપા᳚વ્યા॒ધો ભ॑વતિ॒ નૈન॑મભિ॒ચરન્᳚-થ્સ્તૃણુતે દેવાસુ॒રા-સ્સંયઁ॑ત્તા આસ॒-ન્તે દે॒વા એ॒તા [એ॒તાઃ, દે॒વ॒પુ॒રા અ॑પશ્ય॒ન્॒] 15
દે॑વપુ॒રા અ॑પશ્ય॒ન્॒ ય-દ્દ॑શરા॒ત્રસ્તાઃ પર્યૌ॑હન્ત॒ તેષા॒-ન્ન કુત॑શ્ચ॒નોપા᳚વ્યા॒ધો॑ ઽભવ॒-ત્તતો॑ દે॒વા અભ॑વ॒-ન્પરા-ઽસુ॑રા॒ યો ભ્રાતૃ॑વ્યવા॒ન્-થ્સ્યા-થ્સ દ॑શરા॒ત્રેણ॑ યજેત દેવપુ॒રા એ॒વ પર્યૂ॑હતે॒ તસ્ય॒ ન કુત॑શ્ચ॒નોપા᳚વ્યા॒ધો ભ॑વતિ॒ ભવ॑ત્યા॒ત્મના॒ પરા᳚-ઽસ્ય॒ ભ્રાતૃ॑વ્યો ભવતિ॒ સ્તોમ॒-સ્સ્તોમ॒સ્યોપ॑સ્તિર્ભવતિ॒ ભ્રાતૃ॑વ્યમે॒વોપ॑સ્તિ-ઙ્કુરુતે જા॒મિ વા [જા॒મિ વૈ, એ॒ત-ત્કુ॑ર્વન્તિ॒] 16
એ॒ત-ત્કુ॑ર્વન્તિ॒ યજ્જ્યાયાગ્મ્॑સ॒ગ્ગ્॒ સ્તોમ॑મુ॒પેત્ય॒ કની॑યાગ્મ્સમુપ॒યન્તિ॒ યદ॑ગ્નિષ્ટો-મસા॒માન્ય॒વસ્તા᳚ચ્ચ પ॒રસ્તા᳚ચ્ચ॒ ભવ॒ન્ત્યજા॑મિત્વાય ત્રિ॒વૃદ॑ગ્નિષ્ટો॒મો᳚ ઽગ્નિ॒ષ્ટુદા᳚ગ્ને॒યીષુ॑ ભવતિ॒ તેજ॑ એ॒વાવ॑ રુન્ધે પઞ્ચદ॒શ ઉ॒ક્થ્ય॑ ઐ॒ન્દ્રીષ્વિ॑ન્દ્રિ॒યમે॒વાવ॑ રુન્ધે ત્રિ॒વૃદ॑ગ્નિષ્ટો॒મો વૈ᳚શ્વદે॒વીષુ॒ પુષ્ટિ॑મે॒વાવ॑ રુન્ધે સપ્તદ॒શો᳚-ઽગ્નિષ્ટો॒મઃ પ્રા॑જાપ॒ત્યાસુ॑ તીવ્રસો॒મો᳚ ઽન્નાદ્ય॒સ્યા-વ॑રુદ્ધ્યા॒ અથો॒ પ્રૈવ તેન॑ જાયત [તેન॑ જાયતે, એ॒ક॒વિ॒ગ્મ્॒શ ઉ॒ક્થ્ય॑-સ્સૌ॒રીષુ॒] 17
એકવિ॒ગ્મ્॒શ ઉ॒ક્થ્ય॑-સ્સૌ॒રીષુ॒ પ્રતિ॑ષ્ઠિત્યા॒ અથો॒ રુચ॑મે॒વા-ઽઽત્મ-ન્ધ॑ત્તે સપ્તદ॒શો᳚-ઽગ્નિષ્ટો॒મઃ પ્રા॑જાપ॒ત્યાસૂ॑પહ॒વ્ય॑ ઉપહ॒વમે॒વ ગ॑ચ્છતિ ત્રિણ॒વાવ॑ગ્નિષ્ટો॒માવ॒ભિત॑ ઐ॒ન્દ્રીષુ॒ વિજિ॑ત્યૈ ત્રયસ્ત્રિ॒ગ્મ્॒શ ઉ॒ક્થ્યો॑ વૈશ્વદે॒વીષુ॒ પ્રતિ॑ષ્ઠિત્યૈ વિશ્વ॒જિ-થ્સર્વ॑પૃષ્ઠો-ઽતિરા॒ત્રો ભ॑વતિ॒ સર્વ॑સ્યા॒ભિજિ॑ત્યૈ ॥ 18 ॥
(પ્ર॒જા॒પ॒ત્યો વા એ॒ષ ય॒જ્ઞો ય-દ્દ॑શરા॒ત્ર – સ્ત્રિ॑ક॒કુદ્ધા – એ॒તા – વૈ – જા॑યત॒ – એક॑ત્રિગ્મ્શચ્ચ) (અ. 5)
ઋ॒તવો॒ વૈ પ્ર॒જાકા॑માઃ પ્ર॒જા-ન્ના-ઽવિ॑ન્દન્ત॒ તે॑-ઽકામયન્ત પ્ર॒જાગ્મ્ સૃ॑જેમહિ પ્ર॒જામવ॑ રુન્ધીમહિ પ્ર॒જાં-વિઁ॑ન્દેમહિ પ્ર॒જાવ॑ન્ત-સ્સ્યા॒મેતિ॒ ત એ॒તમે॑કાદશરા॒ત્રમ॑પશ્ય॒-ન્તમા-ઽહ॑ર॒-ન્તેના॑યજન્ત॒ તતો॒ વૈ તે પ્ર॒જામ॑સૃજન્ત પ્ર॒જામવા॑રુન્ધત પ્ર॒જામ॑વિન્દન્ત પ્ર॒જાવ॑ન્તો-ઽભવ॒ન્ત ઋ॒તવો॑-ઽભવ॒-ન્તદા᳚ર્ત॒વાના॑-માર્તવ॒ત્વ-મૃ॑તૂ॒નાં-વાઁ એ॒તે પુ॒ત્રા-સ્તસ્મા॑- [પુ॒ત્રા-સ્તસ્મા᳚ત્, આ॒ર્ત॒વા ઉ॑ચ્યન્તે॒] 19
-દાર્ત॒વા ઉ॑ચ્યન્તે॒ ય એ॒વં-વિઁ॒દ્વાગ્મ્સ॑ એકાદશરા॒ત્રમાસ॑તે પ્ર॒જામે॒વ સૃ॑જન્તે પ્ર॒જામવ॑ રુન્ધતે પ્ર॒જાં-વિઁ॑ન્દન્તે પ્ર॒જાવ॑ન્તો ભવન્તિ॒ જ્યોતિ॑રતિરા॒ત્રો ભ॑વતિ॒ જ્યોતિ॑રે॒વ પુ॒રસ્તા᳚-દ્દધતે સુવ॒ર્ગસ્ય॑ લો॒કસ્યા-નુ॑ખ્યાત્યૈ॒ પૃષ્ઠ્ય॑-ષ્ષડ॒હો ભ॑વતિ॒ ષ-ડ્વા ઋ॒તવ॒-ષ્ષટ્ પૃ॒ષ્ઠાનિ॑ પૃ॒ષ્ઠૈરે॒વર્તૂન॒-ન્વારો॑હન્ત્યૃ॒તુભિ॑-સ્સંવઁથ્સ॒ર-ન્તે સં॑વઁથ્સ॒ર એ॒વ પ્રતિ॑ તિષ્ઠન્તિ ચતુર્વિ॒ગ્મ્॒શો ભ॑વતિ॒ ચતુ॑ર્વિગ્મ્શત્યક્ષરા ગાય॒ત્રી [ગાય॒ત્રી, ગા॒ય॒ત્ર-મ્બ્ર॑હ્મવર્ચ॒સ-] 20
ગા॑ય॒ત્ર-મ્બ્ર॑હ્મવર્ચ॒સ-ઙ્ગા॑યત્રિ॒યામે॒વ બ્ર॑હ્મવર્ચ॒સે પ્રતિ॑ તિષ્ઠન્તિ ચતુશ્ચત્વારિ॒ગ્મ્॒શો ભ॑વતિ॒ ચતુ॑શ્ચત્વારિગ્મ્શદક્ષરા ત્રિ॒ષ્ટુગિ॑ન્દ્રિ॒ય-ન્ત્રિ॒ષ્ટુ-પ્ત્રિ॒ષ્ટુભ્યે॒વેન્દ્રિ॒યે પ્રતિ॑ તિષ્ઠન્ત્યષ્ટાચત્વારિ॒ગ્મ્॒શો ભ॑વત્ય॒ષ્ટાચ॑ત્વારિગ્મ્શદક્ષરા॒ જગ॑તી॒ જાગ॑તાઃ પ॒શવો॒ જગ॑ત્યામે॒વ પ॒શુષુ॒ પ્રતિ॑ તિષ્ઠન્ત્યે-કાદશરા॒ત્રો ભ॑વતિ॒ પઞ્ચ॒ વા ઋ॒તવ॑ આર્ત॒વાઃ પઞ્ચ॒ર્તુષ્વે॒વા-ઽઽર્ત॒વેષુ॑ સંવઁથ્સ॒રે પ્ર॑તિ॒ષ્ઠાય॑ પ્ર॒જામવ॑ રુન્ધતે ઽતિરા॒ત્રાવ॒ભિતો॑ ભવતઃ પ્ર॒જાયૈ॒ પરિ॑ગૃહીત્યૈ ॥ 21 ॥
(તસ્મા᳚-દ્- ગાય॒ત્ર્યે – કા॒ન્નપ॑ઞ્ચા॒શચ્ચ॑) (અ. 6)
ઐ॒ન્દ્ર॒વા॒ય॒વાગ્રા᳚-ન્ગૃહ્ણીયા॒દ્યઃ કા॒મયે॑ત યથા પૂ॒ર્વ-મ્પ્ર॒જાઃ ક॑લ્પેર॒ન્નિતિ॑ ય॒જ્ઞસ્ય॒ વૈ કૢપ્તિ॒મનુ॑ પ્ર॒જાઃ ક॑લ્પન્તે ય॒જ્ઞસ્યા-ઽકૢ॑પ્તિ॒મનુ॒ ન ક॑લ્પન્તે યથા પૂ॒ર્વમે॒વ પ્ર॒જાઃ ક॑લ્પયતિ॒ ન જ્યાયાગ્મ્॑સ॒-ઙ્કની॑યા॒નતિ॑ ક્રામત્યૈન્દ્રવાય॒વાગ્રા᳚-ન્ગૃહ્ણીયાદામયા॒વિનઃ॑ પ્રા॒ણેન॒ વા એ॒ષ વ્યૃ॑દ્ધ્યતે॒ યસ્યા॒-ઽઽમય॑તિ પ્રા॒ણ ઐ᳚ન્દ્રવાય॒વઃ પ્રા॒ણેનૈ॒વૈન॒ગ્મ્॒ સમ॑ર્ધયતિ મૈત્રાવરુ॒ણાગ્રા᳚-ન્ગૃહ્ણીર॒ન્॒ યેષા᳚-ન્દીક્ષિ॒તાના᳚-મ્પ્ર॒મીયે॑ત [પ્ર॒મીયે॑ત, પ્રા॒ણા॒પા॒નાભ્યાં॒-વાઁ એ॒તે] 22
પ્રાણાપા॒નાભ્યાં॒-વાઁ એ॒તે વ્યૃ॑દ્ધ્યન્તે॒ યેષા᳚-ન્દીક્ષિ॒તાના᳚-મ્પ્ર॒મીય॑તે પ્રાણાપા॒નૌ મિ॒ત્રાવરુ॑ણૌ પ્રાણાપા॒નાવે॒વ મુ॑ખ॒તઃ પરિ॑ હરન્ત આશ્વિ॒નાગ્રા᳚-ન્ગૃહ્ણીતા ઽઽનુજાવ॒રો᳚-ઽશ્વિનૌ॒ વૈ દે॒વાના॑માનુજાવ॒રૌ પ॒શ્ચેવાગ્ર॒-મ્પર્યૈ॑તા-મ॒શ્વિના॑વે॒તસ્ય॑ દે॒વતા॒ ય આ॑નુજાવ॒ર-સ્તાવે॒વૈન॒મગ્ર॒-મ્પરિ॑ ણયત-શ્શુ॒ક્રાગ્રા᳚-ન્ગૃહ્ણીત ગ॒તશ્રીઃ᳚ પ્રતિ॒ષ્ઠાકા॑મો॒-ઽસૌ વા આ॑દિ॒ત્ય-શ્શુ॒ક્ર એ॒ષો-ઽન્તો-ઽન્તં॑ મનુ॒ષ્ય॑- [એ॒ષો-ઽન્તો-ઽન્તં॑ મનુ॒ષ્યઃ॑, શ્રિ॒યૈ ગ॒ત્વા નિ] 23
-શ્શ્રિ॒યૈ ગ॒ત્વા નિ વ॑ર્ત॒તે ઽન્તા॑દે॒વા-ઽન્ત॒મા ર॑ભતે॒ ન તતઃ॒ પાપી॑યા-ન્ભવતિ મન્થ્ય॑ગ્રા-ન્ગૃહ્ણીતા-ભિ॒ચર॑-ન્નાર્તપા॒ત્રં-વાઁ એ॒ત-દ્ય-ન્મ॑ન્થિપા॒ત્ર-મ્મૃ॒ત્યુનૈ॒વૈન॑-ઙ્ગ્રાહયતિ તા॒જગાર્તિ॒માર્ચ્છ॑ત્યા-ગ્રય॒ણાગ્રા᳚-ન્ગૃહ્ણીત॒ યસ્ય॑ પિ॒તા પિ॑તામ॒હઃ પુણ્ય॒-સ્સ્યાદથ॒ તન્ન પ્રા᳚પ્નુ॒યા-દ્વા॒ચા વા એ॒ષ ઇ॑ન્દ્રિ॒યેણ॒ વ્યૃ॑દ્ધ્યતે॒ યસ્ય॑ પિ॒તા પિ॑તામ॒હઃ પુણ્યો॒ [પુણ્યઃ॑, ભવ॒ત્યથ॒ તન્ન] 24
ભવ॒ત્યથ॒ તન્ન પ્રા॒પ્નોત્યુર॑ ઇવૈ॒ત-દ્ય॒જ્ઞસ્ય॒ વાગિ॑વ॒ યદા᳚ગ્રય॒ણો વા॒ચૈવૈન॑મિન્દ્રિ॒યેણ॒ સમ॑ર્ધયતિ॒ ન તતઃ॒ પાપી॑યા-ન્ભવત્યુ॒ક્થ્યા᳚ગ્રા-ન્ગૃહ્ણીતાભિચ॒ર્યમા॑ણ॒-સ્સર્વે॑ષાં॒-વાઁ એ॒ત-ત્પાત્રા॑ણામિન્દ્રિ॒યં-યઁદુ॑ક્થ્યપા॒ત્રગ્મ્ સર્વે॑ણૈ॒વૈન॑મિન્દ્રિ॒યેણાતિ॒ પ્રયુ॑ઙ્ક્તે॒ સર॑સ્વત્ય॒ભિ નો॑ નેષિ॒ વસ્ય॒ ઇતિ॑ પુરો॒રુચ॑-ઙ્કુર્યા॒-દ્વાગ્વૈ [ ] 25
સર॑સ્વતી વા॒ચૈવૈન॒મતિ॒ પ્રયુ॑ઙ્ક્તે॒ મા ત્વ-ત્ક્ષેત્રા॒ણ્યર॑ણાનિ ગ॒ન્મેત્યા॑હ મૃ॒ત્યોર્વૈ ક્ષેત્રા॒ણ્યર॑ણાનિ॒ તેનૈ॒વ મૃ॒ત્યોઃ, ક્ષેત્રા॑ણિ॒ ન ગ॑ચ્છતિ પૂ॒ર્ણા-ન્ગ્રહા᳚-ન્ગૃહ્ણીયાદામયા॒વિનઃ॑ પ્રા॒ણાન્ વા એ॒તસ્ય॒ શુગૃ॑ચ્છતિ॒ યસ્યા॒ ઽઽમય॑તિ પ્રા॒ણા ગ્રહાઃ᳚ પ્રા॒ણાને॒વાસ્ય॑ શુ॒ચો મુ॑ઞ્ચત્યુ॒ત યદી॒તાસુ॒ર્ભવ॑તિ॒ જીવ॑ત્યે॒વ પૂ॒ર્ણા-ન્ગ્રહા᳚-ન્ગૃહ્ણીયા॒-દ્યર્હિ॑ પ॒ર્જન્યો॒ ન વર્ષે᳚-ત્પ્રા॒ણાન્ વા એ॒તર્હિ॑ પ્ર॒જાના॒ગ્મ્॒ શુગૃ॑ચ્છતિ॒ યર્હિ॑ પ॒ર્જન્યો॒ ન વર્ષ॑તિ પ્રા॒ણા ગ્રહાઃ᳚ પ્રા॒ણાને॒વ પ્ર॒જાનાગ્મ્॑ શુ॒ચો મુ॑ઞ્ચતિ તા॒જ-ક્પ્ર વ॑ર્ષતિ ॥ 26 ॥
(પ્ર॒મીયે॑ત – મનુ॒ષ્ય॑ – ઋદ્ધ્યતે॒ યસ્ય॑ પિ॒તા પિ॑તામ॒હઃ પુણ્યો॒-વાગ્વા-એ॒વ પૂ॒ર્ણા-ન્ગ્રહા॒ન્-પઞ્ચ॑વિગ્મ્શતિશ્ચ) (અ. 7)
ગા॒ય॒ત્રો વા ઐ᳚ન્દ્રવાય॒વો ગા॑ય॒ત્ર-મ્પ્રા॑ય॒ણીય॒-મહ॒સ્તસ્મા᳚-ત્પ્રાય॒ણીયે-ઽહ॑ન્નૈન્દ્રવાય॒વો ગૃ॑હ્યતે॒ સ્વ એ॒વૈન॑મા॒યત॑ને ગૃહ્ણાતિ॒ ત્રૈષ્ટુ॑ભો॒ વૈ શુ॒ક્રસ્ત્રૈષ્ટુ॑ભ-ન્દ્વિ॒તીય॒-મહ॒સ્તસ્મા᳚-દ્દ્વિ॒તીયે-ઽહ॑ઞ્છુ॒ક્રો ગૃ॑હ્યતે॒ સ્વ એ॒વૈન॑મા॒યત॑ને ગૃહ્ણાતિ॒ જાગ॑તો॒ વા આ᳚ગ્રય॒ણો જાગ॑ત-ન્તૃ॒તીય॒-મહ॒સ્તસ્મા᳚-ત્તૃ॒તીયે-ઽહ॑ન્નાગ્રય॒ણો ગૃ॑હ્યતે॒ સ્વ એ॒વૈન॑મા॒યત॑ને ગૃહ્ણાત્યે॒તદ્વૈ [ ] 27
ય॒જ્ઞમા॑પ॒-દ્યચ્છન્દાગ્॑સ્યા॒પ્નોતિ॒ યદા᳚ગ્રય॒ણ-શ્શ્વો ગૃ॒હ્યતે॒ યત્રૈ॒વ ય॒જ્ઞમદૃ॑શ॒-ન્તત॑ એ॒વૈન॒-મ્પુનઃ॒ પ્રયુ॑ઙ્ક્તે॒ જગ॑ન્મુખો॒ વૈ દ્વિ॒તીય॑સ્ત્રિરા॒ત્રો જાગ॑ત આગ્રય॒ણો યચ્ચ॑તુ॒ર્થે-ઽહ॑ન્નાગ્રય॒ણો ગૃ॒હ્યતે॒ સ્વ એ॒વૈન॑-મા॒યત॑ને ગૃહ્ણા॒ત્યથો॒ સ્વમે॒વ છન્દો-ઽનુ॑ પ॒ર્યાવ॑ર્તન્તે॒ રાથ॑ન્તરો॒ વા ઐ᳚ન્દ્રવાય॒વો રાથ॑ન્તર-મ્પઞ્ચ॒મ-મહ॒-સ્તસ્મા᳚-ત્પઞ્ચ॒મે-ઽહ॑- [-સ્તસ્મા᳚-ત્પઞ્ચ॒મે-ઽહન્ન્॑, ઐ॒ન્દ્ર॒વા॒ય॒વો ગૃ॑હ્યતે॒] 28
-ન્નૈન્દ્રવાય॒વો ગૃ॑હ્યતે॒ સ્વ એ॒વૈન॑-મા॒યત॑ને ગૃહ્ણાતિ॒ બાર્હ॑તો॒ વૈ શુ॒ક્રો બાર્હ॑તગ્મ્ ષ॒ષ્ઠ-મહ॒-સ્તસ્મા᳚-થ્ષ॒ષ્ઠે-ઽહ॑ઞ્છુ॒ક્રો ગૃ॑હ્યતે॒ સ્વ એ॒વૈન॑-મા॒યત॑ને ગૃહ્ણાત્યે॒તદ્વૈ દ્વિ॒તીયં॑-યઁ॒જ્ઞમા॑પ॒-દ્યચ્છન્દાગ્॑સ્યા॒પ્નોતિ॒ યચ્છુ॒ક્ર-શ્શ્વો ગૃ॒હ્યતે॒ યત્રૈ॒વ ય॒જ્ઞ-મદૃ॑શ॒-ન્તત॑ એ॒વૈન॒-મ્પુનઃ॒ પ્રયુ॑ઙ્ક્તે ત્રિ॒ષ્ટુઙ્મુ॑ખો॒ વૈ તૃ॒તીય॑-સ્ત્રિરા॒ત્ર-સ્ત્રૈષ્ટુ॑ભ- [-સ્ત્રૈષ્ટુ॑ભઃ, શુ॒ક્રો] 29
-શ્શુ॒ક્રો ય-થ્સ॑પ્ત॒મે-ઽહ॑ઞ્છુ॒ક્રો ગૃ॒હ્યતે॒ સ્વ એ॒વૈન॑મા॒યત॑ને ગૃહ્ણા॒ત્યથો॒ સ્વમે॒વ છન્દો-ઽનુ॑ પ॒ર્યાવ॑ર્તન્તે॒ વાગ્વા આ᳚ગ્રય॒ણો વાગ॑ષ્ટ॒મમહ॒-સ્તસ્મા॑દષ્ટ॒મે-ઽહ॑ન્નાગ્રય॒ણો ગૃ॑હ્યતે॒ સ્વ એ॒વૈન॑મા॒યત॑ને ગૃહ્ણાતિ પ્રા॒ણો વા ઐ᳚ન્દ્રવાય॒વઃ પ્રા॒ણો ન॑વ॒મ-મહ॒સ્તસ્મા᳚ન્નવ॒મે ઽહ॑ન્નૈન્દ્રવાય॒વો ગૃ॑હ્યતે॒ સ્વ એ॒વૈન॑મા॒યત॑ને ગૃહ્ણાત્યે॒ત- [ગૃહ્ણાત્યે॒તત્, વૈ તૃ॒તીયં॑-] 30
-દ્વૈ તૃ॒તીયં॑-યઁ॒જ્ઞમા॑પ॒-દ્યચ્છન્દાગ્॑સ્યા॒પ્નોતિ॒ યદૈ᳚ન્દ્રવાય॒વ-શ્શ્વો ગૃ॒હ્યતે॒ યત્રૈ॒વ ય॒જ્ઞમદૃ॑શ॒-ન્તત॑ એ॒વૈન॒-મ્પુનઃ॒ પ્રયુ॒ઙ્ક્તે ઽથો॒ સ્વમે॒વ છન્દો-ઽનુ॑ પ॒ર્યાવ॑ર્તન્તે પ॒થો વા એ॒તે-ઽદ્ધ્યપ॑થેન યન્તિ॒ યે᳚-ઽન્યેનૈ᳚ન્દ્રવાય॒વા-ત્પ્ર॑તિ॒પદ્ય॒ન્તે-ઽન્તઃ॒ ખલુ॒ વા એ॒ષ ય॒જ્ઞસ્ય॒ ય-દ્દ॑શ॒મ-મહ॑ર્દશ॒મે ઽહ॑ન્નૈન્દ્રવાય॒વો ગૃ॑હ્યતે ય॒જ્ઞસ્યૈ॒- [ય॒જ્ઞસ્ય॑, એ॒વાન્ત॑-ઙ્ગ॒ત્વા] 31
-વાન્ત॑-ઙ્ગ॒ત્વા ઽપ॑થા॒-ત્પન્થા॒મપિ॑ ય॒ન્ત્યથો॒ યથા॒ વહી॑યસા પ્રતિ॒સારં॒-વઁહ॑ન્તિ તા॒દૃગે॒વ તચ્છન્દાગ્॑સ્ય॒ન્યો᳚-ઽન્યસ્ય॑ લો॒કમ॒ભ્ય॑દ્ધ્યાય॒-ન્તાન્યે॒તેનૈ॒વ દે॒વા વ્ય॑વાહયન્નૈન્દ્રવાય॒વસ્ય॒ વા એ॒તદા॒યત॑નં॒-યઁચ્ચ॑તુ॒ર્થ-મહ॒સ્તસ્મિ॑-ન્નાગ્રય॒ણો ગૃ॑હ્યતે॒ તસ્મા॑-દાગ્રય॒ણસ્યા॒ ઽઽયત॑ને નવ॒મે-ઽહ॑ન્નૈન્દ્રવાય॒વો ગૃ॑હ્યતે શુ॒ક્રસ્ય॒ વા એ॒તદા॒યત॑નં॒-યઁ-ત્પ॑ઞ્ચ॒મ- [ય-ત્પ॑ઞ્ચ॒મમ્, અહ॒સ્તસ્મિ॑-ન્નૈન્દ્રવાય॒વો] 32
-મહ॒સ્તસ્મિ॑-ન્નૈન્દ્રવાય॒વો ગૃ॑હ્યતે॒ તસ્મા॑-દૈન્દ્રવાય॒વસ્યા॒-ઽઽયત॑ને સપ્ત॒મે-ઽહ॑ઞ્છુ॒ક્રો ગૃ॑હ્યત આગ્રય॒ણસ્ય॒ વા એ॒તદા॒યત॑નં॒-યઁ-થ્ષ॒ષ્ઠમહ॒-સ્તસ્મિ॑ઞ્છુ॒ક્રો ગૃ॑હ્યતે॒ તસ્મા᳚-ચ્છુ॒ક્રસ્યા॒ ઽઽયત॑ને-ઽષ્ટ॒મે-ઽહ॑ન્નાગ્રય॒ણો ગૃ॑હ્યતે॒ છન્દાગ્॑સ્યે॒વ તદ્વિ વા॑હયતિ॒ પ્ર વસ્ય॑સો વિવા॒હમા᳚પ્નોતિ॒ ય એ॒વં-વેઁદાથો॑ દે॒વતા᳚ભ્ય એ॒વ ય॒જ્ઞે સં॒વિઁદ॑-ન્દધાતિ॒ તસ્મા॑દિ॒દ-મ॒ન્યો᳚-ઽન્યસ્મૈ॑ દદાતિ ॥ 33 ॥
(એ॒તદ્વૈ – પ॑ઞ્ચ॒મે-ઽહ॒ન્ – ત્રૈષ્ટુ॑ભ – એ॒ત-દ્- ગૃ॑હ્યતે ય॒જ્ઞસ્ય॑ – પઞ્ચ॒મ – મ॒ન્યસ્મા॒ – એક॑ઞ્ચ) (અ. 8)
પ્ર॒જાપ॑તિરકામયત॒ પ્ર જા॑યે॒યેતિ॒ સ એ॒ત-ન્દ્વા॑દશરા॒ત્ર-મ॑પશ્ય॒-ત્તમા-ઽહ॑ર॒-ત્તેના॑યજત॒ તતો॒ વૈ સ પ્રાજા॑યત॒ યઃ કા॒મયે॑ત॒ પ્ર જા॑યે॒યેતિ॒ સ દ્વા॑દશરા॒ત્રેણ॑ યજેત॒ પ્રૈવ જા॑યતે બ્રહ્મવા॒દિનો॑ વદન્ત્યગ્નિષ્ટો॒મપ્રા॑યણા ય॒જ્ઞા અથ॒ કસ્મા॑દતિરા॒ત્રઃ પૂર્વઃ॒ પ્ર યુ॑જ્યત॒ ઇતિ॒ ચક્ષુ॑ષી॒ વા એ॒તે ય॒જ્ઞસ્ય॒ યદ॑તિરા॒ત્રૌ ક॒નીનિ॑કે અગ્નિષ્ટો॒મૌ ય- [અગ્નિષ્ટો॒મૌ યત્, અ॒ગ્નિ॒ષ્ટો॒મ-મ્પૂર્વ॑-] 34
-દ॑ગ્નિષ્ટો॒મ-મ્પૂર્વ॑-મ્પ્રયુઞ્જી॒ર-ન્બ॑હિ॒ર્ધા ક॒નીનિ॑કે દદ્ધ્યુ॒સ્તસ્મા॑-દતિરા॒ત્રઃ પૂર્વઃ॒ પ્ર યુ॑જ્યતે॒ ચક્ષુ॑ષી એ॒વ ય॒જ્ઞે ધિ॒ત્વા મ॑દ્ધ્ય॒તઃ ક॒નીનિ॑કે॒ પ્રતિ॑ દધતિ॒ યો વૈ ગા॑ય॒ત્રી-ઞ્જ્યોતિઃ॑પક્ષાં॒-વેઁદ॒ જ્યોતિ॑ષા ભા॒સા સુ॑વ॒ર્ગં-લોઁ॒કમે॑તિ॒ યાવ॑ગ્નિષ્ટો॒મૌ તૌ પ॒ક્ષૌ યે-ઽન્ત॑રે॒-ઽષ્ટા-વુ॒ક્થ્યા᳚-સ્સ આ॒ત્મૈષા વૈ ગા॑ય॒ત્રી જ્યોતિઃ॑પક્ષા॒ ય એ॒વં-વેઁદ॒ જ્યોતિ॑ષા ભા॒સા સુ॑વ॒ર્ગં-લોઁ॒ક- [સુ॑વ॒ર્ગં-લોઁ॒કમ્, એ॒તિ॒ પ્ર॒જાપ॑તિ॒ર્વા] 35
-મે॑તિ પ્ર॒જાપ॑તિ॒ર્વા એ॒ષ દ્વા॑દશ॒ધા વિહિ॑તો॒ ય-દ્દ્વા॑દશરા॒ત્રો યાવ॑તિરા॒ત્રો તૌ પ॒ક્ષૌ યે-ઽન્ત॑રે॒-ઽષ્ટા-વુ॒ક્થ્યા᳚-સ્સ આ॒ત્મા પ્ર॒જાપ॑તિ॒ર્વાવૈષ સન્થ્સદ્ધ॒ વૈ સ॒ત્રેણ॑ સ્પૃણોતિ પ્રા॒ણા વૈ સ-ત્પ્રા॒ણાને॒વ સ્પૃ॑ણોતિ॒ સર્વા॑સાં॒-વાઁ એ॒તે પ્ર॒જાના᳚-મ્પ્રા॒ણૈરા॑સતે॒ યે સ॒ત્રમાસ॑તે॒ તસ્મા᳚-ત્પૃચ્છન્તિ॒ કિમે॒તે સ॒ત્રિણ॒ ઇતિ॑ પ્રિ॒યઃ પ્ર॒જાના॒ મુત્થિ॑તો ભવતિ॒ ય એ॒વં વેઁદ॑ ॥ 36 ॥
(અ॒ગ્નિ॒ષ્ટો॒મૌ યથ્ – સુ॑વ॒ર્ગં-લોઁ॒કં – પ્રિ॒યઃ પ્ર॒જાનાં॒ – પઞ્ચ॑ ચ) (અ. 9)
ન વા એ॒ષો᳚-ઽન્યતો॑વૈશ્વાનર-સ્સુવ॒ર્ગાય॑ લો॒કાય॒ પ્રાભ॑વદૂ॒ર્ધ્વો હ॒ વા એ॒ષ આત॑ત આસી॒-ત્તે દે॒વા એ॒તં-વૈઁ᳚શ્વાન॒ર-મ્પર્યૌ॑હન્-થ્સુવ॒ર્ગસ્ય॑ લો॒કસ્ય॒ પ્રભૂ᳚ત્યા ઋ॒તવો॒ વા એ॒તેન॑ પ્ર॒જાપ॑તિમયાજય॒-ન્તેષ્વા᳚ર્ધ્નો॒દધિ॒ તદૃ॒દ્ધ્નોતિ॑ હ॒ વા ઋ॒ત્વિક્ષુ॒ ય એ॒વં-વિઁ॒દ્વા-ન્દ્વા॑દશા॒હેન॒ યજ॑તે॒ તે᳚-ઽસ્મિન્નૈચ્છન્ત॒ સ રસ॒મહ॑ વસ॒ન્તાય॒ પ્રાય॑ચ્છ॒- [પ્રાય॑ચ્છત્, યવ॑-ઙ્ગ્રી॒ષ્માયૌષ॑ધી-] 37
-દ્યવ॑-ઙ્ગ્રી॒ષ્માયૌષ॑ધી-ર્વ॒ર્॒ષાભ્યો᳚ વ્રી॒હીઞ્છ॒રદે॑ માષતિ॒લૌ હે॑મન્તશિશિ॒રાભ્યા॒-ન્તેનેન્દ્ર॑-મ્પ્ર॒જાપ॑તિરયાજય॒-ત્તતો॒ વા ઇન્દ્ર॒ ઇન્દ્રો॑-ઽભવ॒-ત્તસ્મા॑દાહુ-રાનુજાવ॒રસ્ય॑ ય॒જ્ઞ ઇતિ॒ સ હ્યે॑તેના-ઽગ્રે-ઽય॑જતૈ॒ષ હ॒ વૈ કુ॒ણપ॑મત્તિ॒ ય-સ્સ॒ત્રે પ્ર॑તિગૃ॒હ્ણાતિ॑ પુરુષકુણ॒પ-મ॑શ્વકુણ॒પ-ઙ્ગૌર્વા અન્નં॒-યેઁન॒ પાત્રે॒ણાન્ન॒-મ્બિભ્ર॑તિ॒ ય-ત્તન્ન નિ॒ર્ણેનિ॑જતિ॒ તતો-ઽધિ॒ [તતો-ઽધિ॑, મલ॑-ઞ્જાયત॒ એક॑ એ॒વ] 38
મલ॑-ઞ્જાયત॒ એક॑ એ॒વ ય॑જે॒તૈકો॒ હિ પ્ર॒જાપ॑તિ॒-રાર્ધ્નો॒-દ્દ્વાદ॑શ॒ રાત્રી᳚ર્દીક્ષિ॒ત-સ્સ્યા॒-દ્દ્વાદ॑શ॒ માસા᳚-સ્સંવઁથ્સ॒ર-સ્સં॑વઁથ્સ॒રઃ પ્ર॒જાપ॑તિઃ પ્ર॒જાપ॑તિ॒ર્વાવૈષ એ॒ષ હ॒ ત્વૈ જા॑યતે॒ યસ્તપ॒સો-ઽધિ॒ જાય॑તે ચતુ॒ર્ધા વા એ॒તાસ્તિ॒સ્રસ્તિ॑સ્રો॒ રાત્ર॑યો॒ ય-દ્દ્વાદ॑શોપ॒સદો॒ યાઃ પ્ર॑થ॒મા ય॒જ્ઞ-ન્તાભિ॒-સ્સ-મ્ભ॑રતિ॒ યા દ્વિ॒તીયા॑ ય॒જ્ઞ-ન્તાભિ॒રા ર॑ભતે॒ [ય॒જ્ઞ-ન્તાભિ॒રા ર॑ભતે, યાસ્તૃ॒તીયાઃ॒] 39
યાસ્તૃ॒તીયાઃ॒ પાત્રા॑ણિ॒ તાભિ॒ર્નિર્ણે॑નિક્તે॒ યાશ્ચ॑તુ॒ર્થીરપિ॒ તાભિ॑રા॒ત્માન॑-મન્તર॒ત-શ્શુ॑ન્ધતે॒ યો વા અ॑સ્ય પ॒શુમત્તિ॑ મા॒ગ્મ્॒સગ્મ્ સો᳚-ઽત્તિ॒ યઃ પુ॑રો॒ડાશ॑-મ્મ॒સ્તિષ્ક॒ગ્મ્॒ સ યઃ પ॑રિવા॒પ-મ્પુરી॑ષ॒ગ્મ્॒ સ ય આજ્ય॑-મ્મ॒જ્જાન॒ગ્મ્॒ સ ય-સ્સોમ॒ગ્ગ્॒ સ્વેદ॒ગ્મ્॒ સો-ઽપિ॑ હ॒ વા અ॑સ્ય શીર્ષ॒ણ્યા॑ નિ॒ષ્પદઃ॒ પ્રતિ॑ ગૃહ્ણાતિ॒ યો દ્વા॑દશા॒હે પ્ર॑તિગૃ॒હ્ણાતિ॒ તસ્મા᳚-દ્દ્વાદશા॒હેન॒ ન યાજ્ય॑-મ્પા॒પ્મનો॒ વ્યાવૃ॑ત્ત્યૈ ॥ 40 ॥
(અય॑ચ્છ॒ – દધિ॑ – રભતે – દ્વાદશા॒હેન॑ – ચ॒ત્વારિ॑ ચ) (અ. 10)
એક॑સ્મૈ॒ સ્વાહા॒ દ્વાભ્યા॒ગ્॒ સ્વાહા᳚ ત્રિ॒ભ્ય-સ્સ્વાહા॑ ચ॒તુર્ભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ પ॒ઞ્ચભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ ષ॒ડ્ભ્ય-સ્સ્વાહા॑ સ॒પ્તભ્ય॒-સ્સ્વાહા᳚ ઽષ્ટા॒ભ્ય-સ્સ્વાહા॑ ન॒વભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ દ॒શભ્ય॒-સ્સ્વાહૈ॑ -કાદ॒શભ્ય॒-સ્સ્વાહા᳚ દ્વાદ॒શભ્ય॒-સ્સ્વાહા᳚ ત્રયોદ॒શભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ ચતુર્દ॒શભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ પઞ્ચદ॒શભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ ષોડ॒શભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ સપ્તદ॒શભ્ય॒-સ્સ્વાહા᳚ ઽષ્ટાદ॒શભ્ય॒-સ્સ્વાહૈ-કા॒ન્ન વિગ્મ્॑શ॒ત્યૈ સ્વાહા॒ નવ॑વિગ્મ્શત્યૈ॒ સ્વાહૈ-કા॒ન્ન ચ॑ત્વારિ॒ગ્મ્॒શતે॒ સ્વાહા॒ નવ॑ચત્વારિગ્મ્શતે॒ સ્વાહૈ-કા॒ન્ન ષ॒ષ્ટ્યૈ સ્વાહા॒ નવ॑ષષ્ટ્યૈ॒ સ્વાહૈ -કા॒ન્નાશી॒ત્યૈ સ્વાહા॒ નવા॑શીત્યૈ॒ સ્વાહૈકા॒ન્ન શ॒તાય॒ સ્વાહા॑ શ॒તાય॒ સ્વાહા॒ દ્વાભ્યાગ્મ્॑ શ॒તાભ્યા॒ગ્॒ સ્વાહા॒ સર્વ॑સ્મૈ॒ સ્વાહા᳚ ॥ 41 ॥
(નવ॑ચત્વારિગ્મ્શતે॒ સ્વાહૈ-કા॒ન્નૈક॑વિગ્મ્શતિશ્ચ) (અ. 11)
એક॑સ્મૈ॒ સ્વાહા᳚ ત્રિ॒ભ્ય-સ્સ્વાહા॑ પ॒ઞ્ચભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ સ॒પ્તભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ ન॒વભ્ય॒-સ્સ્વાહૈ॑- કાદ॒શભ્ય॒-સ્સ્વાહા᳚ ત્રયોદ॒શભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ પઞ્ચદ॒શભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ સપ્તદ॒શભ્ય॒-સ્સ્વાહૈકા॒ન્ન વિગ્મ્॑શ॒ત્યૈ સ્વાહા॒ નવ॑વિગ્મ્શત્યૈ॒ સ્વાહૈકા॒ન્ન ચ॑ત્વારિ॒ગ્મ્॒શતે॒ સ્વાહા॒ નવ॑ચત્વારિગ્મ્શતે॒ સ્વાહૈકા॒ન્ન ષ॒ષ્ટ્યૈ સ્વાહા॒ નવ॑ષષ્ટ્યૈ॒ સ્વાહૈકા॒ન્ના શી॒ત્યૈ સ્વાહા॒ નવા॑શીત્યૈ॒ સ્વાહૈકા॒ન્ન શ॒તાય॒ સ્વાહા॑ શ॒તાય॒ સ્વાહા॒ સર્વ॑સ્મૈ॒ સ્વાહા᳚ ॥ 42 ॥
(એક॑સ્મૈ ત્રિ॒ભ્યઃ – પ॑ઞ્ચા॒શત્) (અ. 12)
દ્વાભ્યા॒ગ્॒ સ્વાહા॑ ચ॒તુર્ભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ ષ॒ડ્ભ્ય-સ્સ્વાહા᳚ ઽષ્ટા॒ભ્ય-સ્સ્વાહા॑ દ॒શભ્ય॒-સ્સ્વાહા᳚ દ્વાદ॒શભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ ચતુર્દ॒શભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ ષોડ॒શભ્ય॒-સ્સ્વાહા᳚ ઽષ્ટાદ॒શભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ વિગ્મ્શ॒ત્યૈ સ્વાહા॒ ઽષ્ટાન॑વત્યૈ॒ સ્વાહા॑ શ॒તાય॒ સ્વાહા॒ સર્વ॑સ્મૈ॒ સ્વાહા᳚ ॥ 43 ॥
(દ્વાભ્યા॑મ॒ષ્ટાન॑વત્યૈ॒ – ષડ્વિગ્મ્॑શતિઃ) (અ. 13)
ત્રિ॒ભ્ય-સ્સ્વાહા॑ પ॒ઞ્ચભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ સ॒પ્તભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ ન॒વભ્ય॒-સ્સ્વાહૈ॑-કાદ॒શભ્ય॒-સ્સ્વાહા᳚ ત્રયોદ॒શભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ પઞ્ચદ॒શભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ સપ્તદ॒શભ્ય॒-સ્સ્વાહૈકા॒ન્ન વિગ્મ્॑શ॒ત્યૈ સ્વાહા॒ નવ॑વિગ્મ્શત્યૈ॒ સ્વાહૈકા॒ન્ન ચ॑ત્વારિ॒ગ્મ્॒શતે॒ સ્વાહા॒ નવ॑ચત્વારિગ્મ્શતે॒ સ્વાહૈકા॒ન્ન ષ॒ષ્ટ્યૈ સ્વાહા॒ નવ॑ષષ્ટ્યૈ॒ સ્વાહૈકા॒ન્ના ઽશી॒ત્યૈ સ્વાહા॒ નવા॑શીત્યૈ॒ સ્વાહૈકા॒ન્ન શ॒તાય॒ સ્વાહા॑ શ॒તાય॒ સ્વાહા॒ સર્વ॑સ્મૈ॒ સ્વાહા᳚ ॥ 44 ॥
(ત્રિ॒ભ્યો᳚ – ઽષ્ટાચત્વારિ॒ગ્મ્॒શત્) (અ. 14)
ચ॒તુર્ભ્ય॒-સ્સ્વાહા᳚ ઽષ્ટા॒ભ્ય-સ્સ્વાહા᳚ દ્વાદ॒શભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ ષોડ॒શભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ વિગ્મ્શ॒ત્યૈ સ્વાહા॒ ષણ્ણ॑વત્યૈ॒ સ્વાહા॑ શ॒તાય॒ સ્વાહા॒ સર્વ॑સ્મૈ॒ સ્વાહા᳚ ॥ 45 ॥
(ચ॒તુર્ભ્ય॒-ષ્ષણ્ણ॑વત્યૈ॒ – ષોડ॑શ) (અ. 15)
પ॒ઞ્ચભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ દ॒શભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ પઞ્ચદ॒શભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ વિગ્મ્શ॒ત્યૈ સ્વાહા॒ પઞ્ચ॑નવત્યૈ॒ સ્વાહા॑ શ॒તાય॒ સ્વાહા॒ સર્વ॑સ્મૈ॒ સ્વાહા᳚ ॥ 46 ॥
(પ॒ઞ્ચભ્યઃ॒ પઞ્ચ॑નવત્યૈ॒ – ચતુ॑ર્દશ) (અ. 16)
દ॒શભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ વિગ્મ્શ॒ત્યૈ સ્વાહા᳚ ત્રિ॒ગ્મ્॒શતે॒ સ્વાહા॑ ચત્વારિ॒ગ્મ્॒શતે॒ સ્વાહા॑ પઞ્ચા॒શતે॒ સ્વાહા॑ ષ॒ષ્ટ્યૈ સ્વાહા॑ સપ્ત॒ત્યૈ સ્વાહા॑ ઽશી॒ત્યૈ સ્વાહા॑ નવ॒ત્યૈ સ્વાહા॑ શ॒તાય॒ સ્વાહા॒ સર્વ॑સ્મૈ॒ સ્વાહા᳚ ॥ 47 ॥
(દ॒શભ્યો॒ – દ્વાવિગ્મ્॑શતિઃ) (અ. 17)
વિ॒ગ્મ્॒શ॒ત્યૈ સ્વાહા॑ ચત્વારિ॒ગ્મ્॒શતે॒ સ્વાહા॑ ષ॒ષ્ટ્યૈ સ્વાહા॑ ઽશી॒ત્યૈ સ્વાહા॑ શ॒તાય॒ સ્વાહા॒ સર્વ॑સ્મૈ॒ સ્વાહા᳚ ॥ 48 ॥
(વિ॒ગ્મ્॒શ॒ત્યૈ – દ્વાદ॑શ) (અ. 18)
પ॒ઞ્ચા॒શતે॒ સ્વાહા॑ શ॒તાય॒ સ્વાહા॒ દ્વાભ્યાગ્મ્॑ શ॒તાભ્યા॒ગ્॒ સ્વાહા᳚ ત્રિ॒ભ્ય-શ્શ॒તેભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ ચ॒તુર્ભ્ય॑-શ્શ॒તેભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ પ॒ઞ્ચભ્ય॑-શ્શ॒તેભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ ષ॒ડ્ભ્ય-શ્શ॒તેભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ સ॒પ્તભ્ય॑-શ્શ॒તેભ્ય॒-સ્સ્વાહા᳚ ઽષ્ટા॒ભ્ય-શ્શ॒તેભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ ન॒વભ્ય॑-શ્શ॒તેભ્ય॒-સ્સ્વાહા॑ સ॒હસ્રા॑ય॒ સ્વાહા॒ સર્વ॑સ્મૈ॒ સ્વાહા᳚ ॥ 49 ॥
(પ॒ઞ્ચા॒શતે॒ – દ્વાત્રિગ્મ્॑શત્) (અ. 19)
શ॒તાય॒ સ્વાહા॑ સ॒હસ્રા॑ય॒ સ્વાહા॒ ઽયુતા॑ય॒ સ્વાહા॑ નિ॒યુતા॑ય॒ સ્વાહા᳚ પ્ર॒યુતા॑ય॒ સ્વાહા ઽર્બુ॑દાય॒ સ્વાહા॒ ન્ય॑ર્બુદાય॒ સ્વાહા॑ સમુ॒દ્રાય॒ સ્વાહા॒ મદ્ધ્યા॑ય॒ સ્વાહા ઽન્તા॑ય॒ સ્વાહા॑ પરા॒ર્ધાય॒ સ્વાહો॒ષસે॒ સ્વાહા॒ વ્યુ॑ષ્ટ્યૈ॒ સ્વાહો॑દેષ્ય॒તે સ્વાહો᳚દ્ય॒તે સ્વાહોદિ॑તાય॒ સ્વાહા॑ સુવ॒ર્ગાય॒ સ્વાહા॑ લો॒કાય॒ સ્વાહા॒ સર્વ॑સ્મૈ॒ સ્વાહા᳚ ॥ 50 ॥
(શ॒તાયા॒-ઽષ્ટાત્રિગ્મ્॑શત્) (અ. 20)
(સા॒ધ્યા-ષ્ષ॑ડ્ રા॒ત્રં – કુ॑સુરુ॒બિન્દ॑-સ્સપ્તરા॒ત્રં – બૃહ॒સ્પતિ॑રષ્ટરા॒ત્રં – પ્ર॒જાપ॑તિ॒સ્તાઃ, ક્ષુધ॑ન્નવરા॒ત્રં – પ્ર॒જાપ॑તિરકામયત॒ દશ॑હોતારાત્ર – મૃ॒તવ॑ – ઐન્દ્રવાય॒વાગ્રા᳚ન્ – ગાય॒ત્રો વૈ – પ્ર॒જાપ॑તિ॒-સ્સ દ્વા॑દશરા॒ત્રં – ન વા -એક॑સ્મા॒ – એક॑સ્મૈ॒ – દ્વાભ્યાં᳚ – ત્રિ॒ભ્યઃ – ચ॒તુર્ભ્યઃ॑ – પ॒ઞ્ચભ્યો॑ – દ॒શભ્યો॑ – વિગ્મ્શ॒ત્યૈ – પ॑ઞ્ચા॒શતે॑ – શ॒તાય॑ – વિગ્મ્શ॒તિઃ )
(સા॒ધ્યા – અ॑સ્મા ઇ॒મે લો॒કા – ગા॑ય॒ત્રં – વૈઁ તૃ॒તીય॒ – મેક॑સ્મૈ – પઞ્ચા॒શત્ )
(સા॒ધ્યા, સ્સર્વ॑સ્મૈ॒ સ્વાહા᳚ )
॥ હરિઃ॑ ઓમ્ ॥
॥ કૃષ્ણ યજુર્વેદીય તૈત્તિરીય સંહિતાયાં સપ્તમકાણ્ડે દ્વિતીયઃ પ્રશ્ન-સ્સમાપ્તઃ ॥