विदुर नीति – उद्योग पर्वम्, अध्यायः 36

॥ इति श्रीमहाभारते उद्योगपर्वणि प्रजागरपर्वणिविदुरहितवाक्ये षट्त्रिंशोऽध्यायः ॥ विदुर उवाच । अत्रैवोदाहरंतीममितिहासं पुरातनम् ।आत्रेयस्य च संवादं साध्यानां चेति नः श्रुतम् ॥ 1॥ चरंतं हंसरूपेण महर्षिं संशितव्रतम् ।साध्या देवा महाप्राज्ञं पर्यपृच्छंत वै…

Read more

विदुर नीति – उद्योग पर्वम्, अध्यायः 35

॥ इति श्रीमहाभारते उद्योगपर्वणि प्रजागरपर्वणिविदुरहितवाक्ये पंचत्रिंशोऽध्यायः ॥ धृतराष्ट्र उवाच । ब्रूहि भूयो महाबुद्धे धर्मार्थसहितं वचः ।श‍ऋण्वतो नास्ति मे तृप्तिर्विचित्राणीह भाषसे ॥ 1॥ विदुर उवाच । सर्वतीर्थेषु वा स्नानं सर्वभूतेषु चार्जवम्…

Read more

विदुर नीति – उद्योग पर्वम्, अध्यायः 34

॥ इति श्रीमहाभारते उद्योगपर्वणि प्रजागरपर्वणिविदुरनीतिवाक्ये चतुस्त्रिंशोऽध्यायः ॥ धृतराष्ट्र उवाच । जाग्रतो दह्यमानस्य यत्कार्यमनुपश्यसि ।तद्ब्रूहि त्वं हि नस्तात धर्मार्थकुशलः शुचिः ॥ 1॥ त्वं मां यथावद्विदुर प्रशाधिप्रज्ञा पूर्वं सर्वमजातशत्रोः ।यन्मन्यसे पथ्यमदीनसत्त्वश्रेयः करं…

Read more

विदुर नीति – उद्योग पर्वम्, अध्यायः 33

॥ अथ श्रीमहाभारते उद्योगपर्वणि प्रजागरपर्वणि विदुरनीतिवाक्ये त्रयस्त्रिंशोऽध्यायः ॥ वैशंपायन उवाच । द्वाःस्थं प्राह महाप्राज्ञो धृतराष्ट्रो महीपतिः ।विदुरं द्रष्टुमिच्छामि तमिहानय माचिरम् ॥ 1॥ प्रहितो धृतराष्ट्रेण दूतः क्षत्तारमब्रवीत् ।ईश्वरस्त्वां महाराजो महाप्राज्ञ दिदृक्षति…

Read more

चाणक्य नीति – सप्तदशोऽध्यायः

पुस्तकप्रत्ययाधीतं नाधीतं गुरुसन्निधौ ।सभामध्ये न शोभंते जारगर्भा इव स्त्रियः ॥ 01 ॥ कृते प्रतिकृतिं कुर्याद्धिंसने प्रतिहिंसनम् ।तत्र दोषो न पतति दुष्टे दुष्टं समाचरेत् ॥ 02 ॥ यद्दूरं यद्दुराराध्यं यच्च दूरे…

Read more

चाणक्य नीति – षोडशोऽध्यायः

न ध्यातं पदमीश्वरस्य विधिवत्संसारविच्छित्तयेस्वर्गद्वारकपाटपाटनपटुर्धर्मोऽपि नोपार्जितः ।नारीपीनपयोधरोरुयुगला स्वप्नेऽपि नालिंगितंमातुः केवलमेव यौवनवनच्छेदे कुठारा वयम् ॥ 01 ॥ जल्पंति सार्धमन्येन पश्यंत्यन्यं सविभ्रमाः ।हृदये चिंतयंत्यन्यं न स्त्रीणामेकतो रतिः ॥ 02 ॥ यो मोहान्मन्यते मूढो…

Read more

चाणक्य नीति – पंचदशोऽध्यायः

यस्य चित्तं द्रवीभूतं कृपया सर्वजंतुषु ।तस्य ज्ञानेन मोक्षेण किं जटाभस्मलेपनैः ॥ 01 ॥ एकमप्यक्षरं यस्तु गुरुः शिष्यं प्रबोधयेत् ।पृथिव्यां नास्ति तद्द्रव्यं यद्दत्त्वा सोऽनृणी भवेत् ॥ 02 ॥ खलानां कंटकानां च…

Read more

चाणक्य नीति – चतुर्दशोऽध्यायः

आत्मापराधवृक्षस्य फलान्येतानि देहिनाम् ।दारिद्र्यदुःखरोगाणि बंधनव्यसनानि च ॥ 01 ॥ पुनर्वित्तं पुनर्मित्रं पुनर्भार्या पुनर्मही ।एतत्सर्वं पुनर्लभ्यं न शरीरं पुनः पुनः ॥ 02 ॥ बहूनां चैव सत्त्वानां समवायो रिपुंजयः ।वर्षाधाराधरो मेघस्तृणैरपि निवार्यते…

Read more

चाणक्य नीति – त्रयोदशोऽध्यायः

मुहूर्तमपि जीवेच्च नरः शुक्लेन कर्मणा ।न कल्पमपि कष्टेन लोकद्वयविरोधिना ॥ 01 ॥ गते शोको न कर्तव्यो भविष्यं नैव चिंतयेत् ।वर्तमानेन कालेन वर्तयंति विचक्षणाः ॥ 02 ॥ स्वभावेन हि तुष्यंति देवाः…

Read more

चाणक्य नीति – द्वादशोऽध्यायः

सानंदं सदनं सुतास्तु सुधियः कांता प्रियालापिनीइच्छापूर्तिधनं स्वयोषिति रतिः स्वाज्ञापराः सेवकाः ।आतिथ्यं शिवपूजनं प्रतिदिनं मिष्टान्नपानं गृहेसाधोः संगमुपासते च सततं धन्यो गृहस्थाश्रमः ॥ 01 ॥ आर्तेषु विप्रेषु दयान्वितश्चयच्छ्रद्धया स्वल्पमुपैति दानम् ।अनंतपारमुपैति राजन्यद्दीयते…

Read more