ಉದ್ಧವಗೀತಾ – ಏಕಾದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃDownload PDF

ಅಥ ಏಕಾದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ।

ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಬದ್ಧಃ ಮುಕ್ತಃ ಇತಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾ ಗುಣತಃ ಮೇ ನ ವಸ್ತುತಃ ।
ಗುಣಸ್ಯ ಮಾಯಾಮೂಲತ್ವಾತ್ ನ ಮೇ ಮೋಕ್ಷಃ ನ ಬಂಧನಮ್ ॥ 1॥

ಶೋಕಮೋಹೌ ಸುಖಂ ದುಃಖಂ ದೇಹಾಪತ್ತಿಃ ಚ ಮಾಯಯಾ ।
ಸ್ವಪ್ನಃ ಯಥಾ ಆತ್ಮನಃ ಖ್ಯಾತಿಃ ಸಂಸೃತಿಃ ನ ತು ವಾಸ್ತವೀ ॥ 2॥

ವಿದ್ಯಾ ಅವಿದ್ಯೇ ಮಮ ತನೂ ವಿದ್ಧಿ ಉದ್ಧವ ಶರೀರಿಣಾಮ್ ।
ಮೋಕ್ಷಬಂಧಕರೀ ಆದ್ಯೇ ಮಾಯಯಾ ಮೇ ವಿನಿರ್ಮಿತೇ ॥ 3॥

ಏಕಸ್ಯ ಏವ ಮಮ ಅಂಶಸ್ಯ ಜೀವಸ್ಯ ಏವ ಮಹಾಮತೇ ।
ಬಂಧಃ ಅಸ್ಯ ಅವಿದ್ಯಯಾ ಅನಾದಿಃ ವಿದ್ಯಯಾ ಚ ತಥಾ ಇತರಃ ॥ 4॥

ಅಥ ಬದ್ಧಸ್ಯ ಮುಕ್ತಸ್ಯ ವೈಲಕ್ಷಣ್ಯಂ ವದಾಮಿ ತೇ ।
ವಿರುದ್ಧಧರ್ಮಿಣೋಃ ತಾತ ಸ್ಥಿತಯೋಃ ಏಕಧರ್ಮಿಣಿ ॥ 5॥

ಸುಪರ್ಣೌ ಏತೌ ಸದೃಶೌ ಸಖಾಯೌ
ಯದೃಚ್ಛಯಾ ಏತೌ ಕೃತನೀಡೌ ಚ ವೃಕ್ಷೇ ।
ಏಕಃ ತಯೋಃ ಖಾದತಿ ಪಿಪ್ಪಲಾನ್ನಂ
ಅನ್ಯಃ ನಿರನ್ನಃ ಅಪಿ ಬಲೇನ ಭೂಯಾನ್ ॥ 6॥

ಆತ್ಮಾನಂ ಅನ್ಯಂ ಚ ಸಃ ವೇದ ವಿದ್ವಾನ್
ಅಪಿಪ್ಪಲಾದಃ ನ ತು ಪಿಪ್ಪಲಾದಃ ।
ಯಃ ಅವಿದ್ಯಯಾ ಯುಕ್ ಸ ತು ನಿತ್ಯಬದ್ಧಃ
ವಿದ್ಯಾಮಯಃ ಯಃ ಸ ತು ನಿತ್ಯಮುಕ್ತಃ ॥ 7॥

ದೇಹಸ್ಥಃ ಅಪಿ ನ ದೇಹಸ್ಥಃ ವಿದ್ವಾನ್ ಸ್ವಪ್ನಾತ್ ಯಥಾ ಉತ್ಥಿತಃ ।
ಅದೇಹಸ್ಥಃ ಅಪಿ ದೇಹಸ್ಥಃ ಕುಮತಿಃ ಸ್ವಪ್ನದೃಕ್ ಯಥಾ ॥ 8॥

ಇಂದ್ರಿಯೈಃ ಇಂದ್ರಿಯಾರ್ಥೇಷು ಗುಣೈಃ ಅಪಿ ಗುಣೇಷು ಚ ।
ಗೃಹ್ಯಮಾಣೇಷು ಅಹಂಕುರ್ಯಾತ್ ನ ವಿದ್ವಾನ್ ಯಃ ತು ಅವಿಕ್ರಿಯಃ ॥ 9॥

ದೈವಾಧೀನೇ ಶರೀರೇ ಅಸ್ಮಿನ್ ಗುಣಭಾವ್ಯೇನ ಕರ್ಮಣಾ ।
ವರ್ತಮಾನಃ ಅಬುಧಃ ತತ್ರ ಕರ್ತಾ ಅಸ್ಮಿ ಇತಿ ನಿಬಧ್ಯತೇ ॥ 10॥

ಏವಂ ವಿರಕ್ತಃ ಶಯನಃ ಆಸನಾಟನಮಜ್ಜನೇ ।
ದರ್ಶನಸ್ಪರ್ಶನಘ್ರಾಣಭೋಜನಶ್ರವಣಾದಿಷು ॥ 11॥

ನ ತಥಾ ಬಧ್ಯತೇ ವಿದ್ವಾನ್ ತತ್ರ ತತ್ರ ಆದಯನ್ ಗುಣಾನ್ ।
ಪ್ರಕೃತಿಸ್ಥಃ ಅಪಿ ಅಸಂಸಕ್ತಃ ಯಥಾ ಖಂ ಸವಿತಾ ಅನಿಲಃ ॥ 12॥

ವೈಶಾರದ್ಯೇಕ್ಷಯಾ ಅಸಂಗಶಿತಯಾ ಛಿನ್ನಸಂಶಯಃ ।
ಪ್ರತಿಬುದ್ಧಃ ಇವ ಸ್ವಪ್ನಾತ್ ನಾನಾತ್ವಾತ್ ವಿನಿವರ್ತತೇ ॥ 13॥

ಯಸ್ಯ ಸ್ಯುಃ ವೀತಸಂಕಲ್ಪಾಃ ಪ್ರಾಣೇಂದ್ರಿಯಮನೋಧಿಯಾಮ್ ।
ವೃತ್ತಯಃ ಸಃ ವಿನಿರ್ಮುಕ್ತಃ ದೇಹಸ್ಥಃ ಅಪಿ ಹಿ ತತ್ ಗುಣೈಃ ॥ 14॥

ಯಸ್ಯ ಆತ್ಮಾ ಹಿಂಸ್ಯತೇ ಹಿಂಸ್ರ್ಯೈಃ ಯೇನ ಕಿಂಚಿತ್ ಯದೃಚ್ಛಯಾ ।
ಅರ್ಚ್ಯತೇ ವಾ ಕ್ವಚಿತ್ ತತ್ರ ನ ವ್ಯತಿಕ್ರಿಯತೇ ಬುಧಃ ॥ 15॥

ನ ಸ್ತುವೀತ ನ ನಿಂದೇತ ಕುರ್ವತಃ ಸಾಧು ಅಸಾಧು ವಾ ।
ವದತಃ ಗುಣದೋಷಾಭ್ಯಾಂ ವರ್ಜಿತಃ ಸಮದೃಕ್ ಮುನಿಃ ॥ 16॥

ನ ಕುರ್ಯಾತ್ ನ ವದೇತ್ ಕಿಂಚಿತ್ ನ ಧ್ಯಾಯೇತ್ ಸಾಧು ಅಸಾಧು ವಾ ।
ಆತ್ಮಾರಾಮಃ ಅನಯಾ ವೃತ್ತ್ಯಾ ವಿಚರೇತ್ ಜಡವತ್ ಮುನಿಃ ॥ 17॥

ಶಬ್ದಬ್ರಹ್ಮಣಿ ನಿಷ್ಣಾತಃ ನ ನಿಷ್ಣಾಯಾತ್ ಪರೇ ಯದಿ ।
ಶ್ರಮಃ ತಸ್ಯ ಶ್ರಮಫಲಃ ಹಿ ಅಧೇನುಂ ಇವ ರಕ್ಷತಃ ॥ 18॥

ಗಾಂ ದುಗ್ಧದೋಹಾಂ ಅಸತೀಂ ಚ ಭಾರ್ಯಾಂ
ದೇಹಂ ಪರಾಧೀನಂ ಅಸತ್ಪ್ರಜಾಂ ಚ ।
ವಿತ್ತಂ ತು ಅತೀರ್ಥೀಕೃತಂ ಅಂಗ ವಾಚಂ
ಹೀನಾಂ ಮಯಾ ರಕ್ಷತಿ ದುಃಖದುಃಖೀ ॥ 19॥

ಯಸ್ಯಾಂ ನ ಮೇ ಪಾವನಂ ಅಂಗ ಕರ್ಮ
ಸ್ಥಿತಿಉದ್ಭವಪ್ರಾಣ ನಿರೋಧನಂ ಅಸ್ಯ ।
ಲೀಲಾವತಾರೀಪ್ಸಿತಜನ್ಮ ವಾ ಸ್ಯಾತ್
ಬಂಧ್ಯಾಂ ಗಿರಂ ತಾಂ ಬಿಭೃಯಾತ್ ನ ಧೀರಃ ॥ 20॥

ಏವಂ ಜಿಜ್ಞಾಸಯಾ ಅಪೋಹ್ಯ ನಾನಾತ್ವಭ್ರಮಂ ಆತ್ಮನಿ ।
ಉಪಾರಮೇತ ವಿರಜಂ ಮನಃ ಮಯಿ ಅರ್ಪ್ಯ ಸರ್ವಗೇ ॥ 21॥

ಯದಿ ಅನೀಶಃ ಧಾರಯಿತುಂ ಮನಃ ಬ್ರಹ್ಮಣಿ ನಿಶ್ಚಲಮ್ ।
ಮಯಿ ಸರ್ವಾಣಿ ಕರ್ಮಾಣಿ ನಿರಪೇಕ್ಷಃ ಸಮಾಚರ ॥ 22॥

ಶ್ರದ್ಧಾಲುಃ ಮೇ ಕಥಾಃ ಶ‍ಋಣ್ವನ್ ಸುಭದ್ರಾ ಲೋಕಪಾವನೀಃ ।
ಗಾಯನ್ ಅನುಸ್ಮರನ್ ಕರ್ಮ ಜನ್ಮ ಚ ಅಭಿನಯನ್ ಮುಹುಃ ॥ 23॥

ಮದರ್ಥೇ ಧರ್ಮಕಾಮಾರ್ಥಾನ್ ಆಚರನ್ ಮದಪಾಶ್ರಯಃ ।
ಲಭತೇ ನಿಶ್ಚಲಾಂ ಭಕ್ತಿಂ ಮಯಿ ಉದ್ಧವ ಸನಾತನೇ ॥ 24॥

ಸತ್ಸಂಗಲಬ್ಧಯಾ ಭಕ್ತ್ಯಾ ಮಯಿ ಮಾಂ ಸಃ ಉಪಾಸಿತಾ ।
ಸಃ ವೈ ಮೇ ದರ್ಶಿತಂ ಸದ್ಭಿಃ ಅಂಜಸಾ ವಿಂದತೇ ಪದಮ್ ॥ 25॥

ಉದ್ಧವ ಉವಾಚ ।
ಸಾಧುಃ ತವ ಉತ್ತಮಶ್ಲೋಕ ಮತಃ ಕೀದೃಗ್ವಿಧಃ ಪ್ರಭೋ ।
ಭಕ್ತಿಃ ತ್ವಯಿ ಉಪಯುಜ್ಯೇತ ಕೀದೃಶೀ ಸದ್ಭಿಃ ಆದೃತಾ ॥ 26॥

ಏತತ್ ಮೇ ಪುರುಷಾಧ್ಯಕ್ಷ ಲೋಕಾಧ್ಯಕ್ಷ ಜಗತ್ ಪ್ರಭೋ ।
ಪ್ರಣತಾಯ ಅನುರಕ್ತಾಯ ಪ್ರಪನ್ನಾಯ ಚ ಕಥ್ಯತಾಮ್ ॥ 27॥

ತ್ವಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಪರಮಂ ವ್ಯೋಮ ಪುರುಷಃ ಪ್ರಕೃತೇಃ ಪರಃ ।
ಅವತೀರ್ಣಃ ಅಸಿ ಭಗವನ್ ಸ್ವೇಚ್ಛಾಉಪಾತ್ತಪೃಥಕ್ ವಪುಃ ॥ 28॥

ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಕೃಪಾಲುಃ ಅಕೃತದ್ರೋಹಃ ತಿತಿಕ್ಷುಃ ಸರ್ವದೇಹಿನಾಮ್ ।
ಸತ್ಯಸಾರಃ ಅನವದ್ಯಾತ್ಮಾ ಸಮಃ ಸರ್ವೋಪಕಾರಕಃ ॥ 29॥

ಕಾಮೈಃ ಅಹತಧೀಃ ದಾಂತಃ ಮೃದುಃ ಶುಚಿಃ ಅಕಿಂಚನಃ ।
ಅನೀಹಃ ಮಿತಭುಕ್ ಶಾಂತಃ ಸ್ಥಿರಃ ಮತ್ ಶರಣಃ ಮುನಿಃ ॥ 30॥

ಅಪ್ರಮತ್ತಃ ಗಭೀರಾತ್ಮಾ ಧೃತಿಮಾಂಜಿತಷಡ್ಗುಣಃ ।
ಅಮಾನೀ ಮಾನದಃ ಕಲ್ಪಃ ಮೈತ್ರಃ ಕಾರುಣಿಕಃ ಕವಿಃ ॥ 31॥

ಆಜ್ಞಾಯ ಏವಂ ಗುಣಾನ್ ದೋಷಾನ್ಮಯಾದಿಷ್ಟಾನ್ ಅಪಿ ಸ್ವಕಾನ್ ।
ಧರ್ಮಾನ್ ಸಂತ್ಯಜ್ಯ ಯಃ ಸರ್ವಾನ್ ಮಾಂ ಭಜೇತ ಸಃ ಸತ್ತಮಃ ॥ 32॥

ಜ್ಞಾತ್ವಾ ಅಜ್ಞಾತ್ವಾ ಅಥ ಯೇ ವೈ ಮಾಂ ಯಾವಾನ್ ಯಃ ಚ ಅಸ್ಮಿ
ಯಾದೃಶಃ ।
ಭಜಂತಿ ಅನನ್ಯಭಾವೇನ ತೇ ಮೇ ಭಕ್ತತಮಾಃ ಮತಾಃ ॥ 33॥

ಮಲ್ಲಿಂಗಮದ್ಭಕ್ತಜನದರ್ಶನಸ್ಪರ್ಶನಾರ್ಚನಮ್ ।
ಪರಿಚರ್ಯಾ ಸ್ತುತಿಃ ಪ್ರಹ್ವಗುಣಕರ್ಮ ಅನುಕೀರ್ತನಮ್ ॥ 34॥

ಮತ್ಕಥಾಶ್ರವಣೇ ಶ್ರದ್ಧಾ ಮತ್ ಅನುಧ್ಯಾನಂ ಉದ್ಧವ ।
ಸರ್ವಲಾಭ ಉಪಹರಣಂ ದಾಸ್ಯೇನ ಆತ್ಮನಿವೇದನಮ್ ॥ 35॥

ಮಜ್ಜನ್ಮಕರ್ಮಕಥನಂ ಮಮ ಪರ್ವಾನುಮೋದನಮ್ ।
ಗೀತತಾಂಡವವಾದಿತ್ರಗೋಷ್ಠೀಭಿಃ ಮದ್ಗೃಹ ಉತ್ಸವಃ ॥ 36॥

ಯಾತ್ರಾ ಬಲಿವಿಧಾನಂ ಚ ಸರ್ವವಾರ್ಷಿಕಪರ್ವಸು ।
ವೈದಿಕೀ ತಾಂತ್ರಿಕೀ ದೀಕ್ಷಾ ಮದೀಯವ್ರತಧಾರಣಮ್ ॥ 37॥

ಮಮ ಅರ್ಚಾಸ್ಥಾಪನೇ ಶ್ರದ್ಧಾ ಸ್ವತಃ ಸಂಹತ್ಯ ಚ ಉದ್ಯಮಃ ।
ಉದ್ಯಾನ ಉಪವನಾಕ್ರೀಡಪುರಮಂದಿರಕರ್ಮಣಿ ॥ 38॥

ಸಂಮಾರ್ಜನ ಉಪಲೇಪಾಭ್ಯಾಂ ಸೇಕಮಂಡಲವರ್ತನೈಃ ।
ಗೃಹಶುಶ್ರೂಷಣಂ ಮಹ್ಯಂ ದಾಸವದ್ಯದಮಾಯಯಾ ॥ 39॥

ಅಮಾನಿತ್ವಂ ಅದಂಭಿತ್ವಂ ಕೃತಸ್ಯ ಅಪರಿಕೀರ್ತನಮ್ ।
ಅಪಿ ದೀಪಾವಲೋಕಂ ಮೇ ನ ಉಪಯುಂಜ್ಯಾತ್ ನಿವೇದಿತಮ್ ॥ 40॥

ಯತ್ ಯತ್ ಇಷ್ಟತಮಂ ಲೋಕೇ ಯತ್ ಚ ಅತಿಪ್ರಿಯಂ ಆತ್ಮನಃ ।
ತತ್ ತತ್ ನಿವೇದಯೇತ್ ಮಹ್ಯಂ ತತ್ ಆನಂತ್ಯಾಯ ಕಲ್ಪತೇ ॥ 41॥

ಸೂರ್ಯಃ ಅಗ್ನಿಃ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಃ ಗಾವಃ ವೈಷ್ಣವಃ ಖಂ ಮರುತ್ ಜಲಮ್ ।
ಭೂಃ ಆತ್ಮಾ ಸರ್ವಭೂತಾನಿ ಭದ್ರ ಪೂಜಾಪದಾನಿ ಮೇ ॥ 42॥

ಸೂರ್ಯೇ ತು ವಿದ್ಯಯಾ ತ್ರಯ್ಯಾ ಹವಿಷಾಗ್ನೌ ಯಜೇತ ಮಾಮ್ ।
ಆತಿಥ್ಯೇನ ತು ವಿಪ್ರಾಗ್ರ್ಯಃ ಗೋಷ್ವಂಗ ಯವಸಾದಿನಾ ॥ 43॥

ವೈಷ್ಣವೇ ಬಂಧುಸತ್ಕೃತ್ಯಾ ಹೃದಿ ಖೇ ಧ್ಯಾನನಿಷ್ಠಯಾ ।
ವಾಯೌ ಮುಖ್ಯಧಿಯಾ ತೋಯೇ ದ್ರವ್ಯೈಃ ತೋಯಪುರಸ್ಕೃತೈಃ ॥ 44॥

ಸ್ಥಂಡಿಲೇ ಮಂತ್ರಹೃದಯೈಃ ಭೋಗೈಃ ಆತ್ಮಾನಂ ಆತ್ಮನಿ ।
ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಂ ಸರ್ವಭೂತೇಷು ಸಮತ್ವೇನ ಯಜೇತ ಮಾಮ್ ॥ 45॥

ಧಿಷ್ಣ್ಯೇಷು ಏಷು ಇತಿ ಮದ್ರೂಪಂ ಶಂಖಚಕ್ರಗದಾಂಬುಜೈಃ ।
ಯುಕ್ತಂ ಚತುರ್ಭುಜಂ ಶಾಂತಂ ಧ್ಯಾಯನ್ ಅರ್ಚೇತ್ ಸಮಾಹಿತಃ ॥ 46॥

ಇಷ್ಟಾಪೂರ್ತೇನ ಮಾಂ ಏವಂ ಯಃ ಯಜೇತ ಸಮಾಹಿತಃ ।
ಲಭತೇ ಮಯಿ ಸದ್ಭಕ್ತಿಂ ಮತ್ಸ್ಮೃತಿಃ ಸಾಧುಸೇವಯಾ ॥ 47॥

ಪ್ರಾಯೇಣ ಭಕ್ತಿಯೋಗೇನ ಸತ್ಸಂಗೇನ ವಿನಾ ಉದ್ಧವ ।
ನ ಉಪಾಯಃ ವಿದ್ಯತೇ ಸಧ್ರ್ಯಙ್ ಪ್ರಾಯಣಂ ಹಿ ಸತಾಂ ಅಹಮ್ ॥ 48॥

ಅಥ ಏತತ್ ಪರಮಂ ಗುಹ್ಯಂ ಶ್ರುಣ್ವತಃ ಯದುನಂದನ ।
ಸುಗೋಪ್ಯಂ ಅಪಿ ವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ತ್ವಂ ಮೇ ಭೃತ್ಯಃ ಸುಹೃತ್ ಸಖಾ ॥ 49॥

ಇತಿ ಶ್ರೀಮದ್ಭಾಗವತೇ ಮಹಾಪುರಾಣೇ ಪಾರಮಹಂಸ್ಯಾಂ
ಸಂಹಿತಾಯಾಮೇಕಾದಶಸ್ಕಂಧೇ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣೋದ್ಧವಸಂವಾದೇ
ಏಕಾದಶಪೂಜಾವಿಧಾನಯೋಗೋ ನಾಮ ಏಕಾದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 11॥

ಅಥ ದ್ವಾದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ।
ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ನ ರೋಧಯತಿ ಮಾಂ ಯೋಗಃ ನ ಸ್ಸಾಂಖ್ಯಂ ಧರ್ಮಃ ಏವ ಚ ।
ನ ಸ್ವಾಧ್ಯಾಯಃ ತಪಃ ತ್ಯಾಗಃ ನ ಇಷ್ಟಾಪೂರ್ತಂ ನ ದಕ್ಷಿಣಾ ॥ 1॥

ವ್ರತಾನಿ ಯಜ್ಞಃ ಛಂದಾಂಸಿ ತೀರ್ಥಾನಿ ನಿಯಮಾಃ ಯಮಾಃ ।
ಯಥಾ ಅವರುಂಧೇ ಸತ್ಸಂಗಃ ಸರ್ವಸಂಗ ಅಪಹಃ ಹಿ ಮಾಮ್ ॥ 2॥

ಸತ್ಸಂಗೇನ ಹಿ ದೈತೇಯಾ ಯಾತುಧಾನಃ ಮೃಗಾಃ ಖಗಾಃ ।
ಗಂಧರ್ವ ಅಪ್ಸರಸಃ ನಾಗಾಃ ಸಿದ್ಧಾಃ ಚಾರಣಗುಹ್ಯಕಾಃ ॥ 3॥

ವಿದ್ಯಾಧರಾಃ ಮನುಷ್ಯೇಷು ವೈಶ್ಯಾಃ ಶೂದ್ರಾಃ ಸ್ತ್ರಿಯಃ ಅಂತ್ಯಜಾಃ ।
ರಜಃ ತಮಃ ಪ್ರಕೃತಯಃ ತಸ್ಮಿನ್ ತಸ್ಮಿನ್ ಯುಗೇ ಅನಘ ॥ 4॥

ಬಹವಃ ಮತ್ಪದಂ ಪ್ರಾಪ್ತಾಃ ತ್ವಾಷ್ಟ್ರಕಾಯಾಧವಾದಯಃ ।
ವೃಷಪರ್ವಾ ಬಲಿಃ ವಾಣಃ ಮಯಃ ಚ ಅಥ ವಿಭೀಷಣಃ ॥ 5॥

ಸುಗ್ರೀವಃ ಹನುಮಾನ್ ಋಕ್ಷಃ ಗಜಃ ಗೃಧ್ರಃ ವಣಿಕ್ಪಥಃ ।
ವ್ಯಾಧಃ ಕುಬ್ಜಾ ವ್ರಜೇ ಗೋಪ್ಯಃ ಯಜ್ಞಪತ್ನ್ಯಃ ತಥಾ ಅಪರೇ ॥ 6॥

ತೇ ನ ಅಧಿತಶ್ರುತಿಗಣಾಃ ನ ಉಪಾಸಿತಮಹತ್ತಮಾಃ ।
ಅವ್ರತಾತಪ್ತತಪಸಃ ಮತ್ಸಂಗಾತ್ ಮಾಂ ಉಪಾಗತಾಃ ॥ 7॥

ಕೇವಲೇನ ಹಿ ಭಾವೇನ ಗೋಪ್ಯಃ ಗಾವಃ ನಗಾಃ ಮೃಗಾಃ ।
ಯೇ ಅನ್ಯೇ ಮೂಢಧಿಯಃ ನಾಗಾಃ ಸಿದ್ಧಾಃ ಮಾಂ ಈಯುಃ ಅಂಜಸಾ ॥ 8॥

ಯಂ ನ ಯೋಗೇನ ಸಾಂಖ್ಯೇನ ದಾನವ್ರತತಪಃ ಅಧ್ವರೈಃ ।
ವ್ಯಾಖ್ಯಾಃ ಸ್ವಾಧ್ಯಾಯಸಂನ್ಯಾಸೈಃ ಪ್ರಾಪ್ನುಯಾತ್ ಯತ್ನವಾನ್ ಅಪಿ ॥ 9॥

ರಾಮೇಣ ಸಾರ್ಧಂ ಮಥುರಾಂ ಪ್ರಣೀತೇ
ಶ್ವಾಫಲ್ಕಿನಾ ಮಯಿ ಅನುರಕ್ತಚಿತ್ತಾಃ ।
ವಿಗಾಢಭಾವೇನ ನ ಮೇ ವಿಯೋಗ
ತೀವ್ರಾಧಯಃ ಅನ್ಯಂ ದದೃಶುಃ ಸುಖಾಯ ॥ 10॥

ತಾಃ ತಾಃ ಕ್ಷಪಾಃ ಪ್ರೇಷ್ಠತಮೇನ ನೀತಾಃ
ಮಯಾ ಏವ ವೃಂದಾವನಗೋಚರೇಣ ।
ಕ್ಷಣಾರ್ಧವತ್ ತಾಃ ಪುನರಂಗ ತಾಸಾಂ
ಹೀನಾ ಮಾಯಾ ಕಲ್ಪಸಮಾ ಬಭೂವುಃ ॥ 11॥

ತಾಃ ನ ಅವಿದನ್ ಮಯಿ ಅನುಷಂಗಬದ್ಧ
ಧಿಯಃ ಸ್ವಮಾತ್ಮಾನಂ ಅದಃ ತಥಾ ಇದಮ್ ।
ಯಥಾ ಸಮಾಧೌ ಮುನಯಃ ಅಬ್ಧಿತೋಯೇ
ನದ್ಯಃ ಪ್ರವಿಷ್ಟಾಃ ಇವ ನಾಮರೂಪೇ ॥ 12॥

ಮತ್ಕಾಮಾ ರಮಣಂ ಜಾರಂ ಅಸ್ವರೂಪವಿದಃ ಅಬಲಾಃ ।
ಬ್ರಹ್ಮ ಮಾಂ ಪರಮಂ ಪ್ರಾಪುಃ ಸಂಗಾತ್ ಶತಸಹಸ್ರಶಃ ॥ 13॥

ತಸ್ಮಾತ್ ತ್ವಂ ಉದ್ಧವ ಉತ್ಸೃಜ್ಯ ಚೋದನಾಂ ಪ್ರತಿಚೋದನಾಮ್ ।
ಪ್ರವೃತ್ತಂ ಚ ನಿವೃತ್ತಂ ಚ ಶ್ರೋತವ್ಯಂ ಶ್ರುತಂ ಏವ ಚ ॥ 14॥

ಮಾಂ ಏಕಂ ಏವ ಶರಣಂ ಆತ್ಮಾನಂ ಸರ್ವದೇಹಿನಾಮ್ ।
ಯಾಹಿ ಸರ್ವಾತ್ಮಭಾವೇನ ಮಯಾ ಸ್ಯಾಃ ಹಿ ಅಕುತೋಭಯಃ ॥ 15॥

ಉದ್ಧವಃ ಉವಾಚ ।
ಸಂಶಯಃ ಶ್ರುಣ್ವತಃ ವಾಚಂ ತವ ಯೋಗೇಶ್ವರ ಈಶ್ವರ ।
ನ ನಿವರ್ತತಃ ಆತ್ಮಸ್ಥಃ ಯೇನ ಭ್ರಾಮ್ಯತಿ ಮೇ ಮನಃ ॥ 16॥

ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಸಃ ಏಷ ಜೀವಃ ವಿವರಪ್ರಸೂತಿಃ
ಪ್ರಾಣೇನ ಘೋಷೇಣ ಗುಹಾಂ ಪ್ರವಿಷ್ಟಃ ।
ಮನೋಮಯಂ ಸೂಕ್ಷ್ಮಂ ಉಪೇತ್ಯ ರೂಪಂ
ಮಾತ್ರಾ ಸ್ವರಃ ವರ್ಣಃ ಇತಿ ಸ್ಥವಿಷ್ಠಃ ॥ 17॥

ಯಥಾ ಅನಲಃ ಖೇ ಅನಿಲಬಂಧುಃ ಊಷ್ಮಾ
ಬಲೇನ ದಾರುಣ್ಯಧಿಮಥ್ಯಮಾನಃ ।
ಅಣುಃ ಪ್ರಜಾತಃ ಹವಿಷಾ ಸಮಿಧ್ಯತೇ
ತಥಾ ಏವ ಮೇ ವ್ಯಕ್ತಿಃ ಇಯಂ ಹಿ ವಾಣೀ ॥ 18॥

ಏವಂ ಗದಿಃ ಕರ್ಮಗತಿಃ ವಿಸರ್ಗಃ
ಘ್ರಾಣಃ ರಸಃ ದೃಕ್ ಸ್ಪರ್ಶಃ ಶ್ರುತಿಃ ಚ ।
ಸಂಕಲ್ಪವಿಜ್ಞಾನಂ ಅಥ ಅಭಿಮಾನಃ
ಸೂತ್ರಂ ರಜಃ ಸತ್ತ್ವತಮೋವಿಕಾರಃ ॥ 19॥

ಅಯಂ ಹಿ ಜೀವಃ ತ್ರಿವೃತ್ ಅಬ್ಜಯೋನಿಃ
ಅವ್ಯಕ್ತಃ ಏಕಃ ವಯಸಾ ಸಃ ಆದ್ಯಃ ।
ವಿಶ್ಲಿಷ್ಟಶಕ್ತಿಃ ಬಹುಧಾ ಏವ ಭಾತಿ
ಬೀಜಾನಿ ಯೋನಿಂ ಪ್ರತಿಪದ್ಯ ಯದ್ವತ್ ॥ 20॥

ಯಸ್ಮಿನ್ ಇದಂ ಪ್ರೋತಂ ಅಶೇಷಂ ಓತಂ
ಪಟಃ ಯಥಾ ತಂತುವಿತಾನಸಂಸ್ಥಃ ।
ಯಃ ಏಷ ಸಂಸಾರತರುಃ ಪುರಾಣಃ
ಕರ್ಮಾತ್ಮಕಃ ಪುಷ್ಪಫಲೇ ಪ್ರಸೂತೇ ॥ 21॥

ದ್ವೇ ಅಸ್ಯ ಬೀಜೇ ಶತಮೂಲಃ ತ್ರಿನಾಲಃ
ಪಂಚಸ್ಕಂಧಃ ಪಂಚರಸಪ್ರಸೂತಿಃ ।
ದಶ ಏಕಶಾಖಃ ದ್ವಿಸುಪರ್ಣನೀಡಃ
ತ್ರಿವಲ್ಕಲಃ ದ್ವಿಫಲಃ ಅರ್ಕಂ ಪ್ರವಿಷ್ಟಃ ॥ 22॥

ಅದಂತಿ ಚ ಏಕಂ ಫಲಂ ಅಸ್ಯ ಗೃಧ್ರಾ
ಗ್ರಾಮೇಚರಾಃ ಏಕಂ ಅರಣ್ಯವಾಸಾಃ ।
ಹಂಸಾಃ ಯಃ ಏಕಂ ಬಹುರೂಪಂ ಇಜ್ಯೈಃ
ಮಾಯಾಮಯಂ ವೇದ ಸಃ ವೇದ ವೇದಮ್ ॥ 23॥

ಏವಂ ಗುರು ಉಪಾಸನಯಾ ಏಕಭಕ್ತ್ಯಾ
ವಿದ್ಯಾಕುಠಾರೇಣ ಶಿತೇನ ಧೀರಃ ।
ವಿವೃಶ್ಚ್ಯ ಜೀವಾಶಯಂ ಅಪ್ರಮತ್ತಃ
ಸಂಪದ್ಯ ಚ ಆತ್ಮಾನಂ ಅಥ ತ್ಯಜ ಅಸ್ತ್ರಮ್ ॥ 24॥

ಇತಿ ಶ್ರೀಮದ್ಭಾಗವತೇ ಮಹಾಪುರಾಣೇ ಪಾರಮಹಂಸ್ಯಾಂ
ಸಂಹಿತಾಯಾಮೇಕಾದಶಸ್ಕಂಧೇ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣೋದ್ಧವಸಂವಾದೇ
ದ್ವಾದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 12॥

ಅಥ ತ್ರಯೋದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ।
ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಸತ್ತ್ವಂ ರಜಃ ತಮಃ ಇತಿ ಗುಣಾಃ ಬುದ್ಧೇಃ ನ ಚ ಆತ್ಮನಃ ।
ಸತ್ತ್ವೇನ ಅನ್ಯತಮೌ ಹನ್ಯಾತ್ ಸತ್ತ್ವಂ ಸತ್ತ್ವೇನ ಚ ಏವ ಹಿ ॥ 1॥

ಸತ್ತ್ವಾತ್ ಧರ್ಮಃ ಭವೇತ್ ವೃದ್ಧಾತ್ ಪುಂಸಃ ಮದ್ಭಕ್ತಿಲಕ್ಷಣಃ ।
ಸಾತ್ವಿಕ ಉಪಾಸಯಾ ಸತ್ತ್ವಂ ತತಃ ಧರ್ಮಃ ಪ್ರವರ್ತತೇ ॥ 2॥

ಧರ್ಮಃ ರಜಃ ತಮಃ ಹನ್ಯಾತ್ ಸತ್ತ್ವವೃದ್ಧಿಃ ಅನುತ್ತಮಃ ।
ಆಶು ನಶ್ಯತಿ ತತ್ ಮೂಲಃ ಹಿ ಅಧರ್ಮಃ ಉಭಯೇ ಹತೇ ॥ 3॥

ಆಗಮಃ ಅಪಃ ಪ್ರಜಾ ದೇಶಃ ಕಾಲಃ ಕರ್ಮ ಚ ಜನ್ಮ ಚ ।
ಧ್ಯಾನಂ ಮಂತ್ರಃ ಅಥ ಸಂಸ್ಕಾರಃ ದಶ ಏತೇ ಗುಣಹೇತವಃ ॥ 4॥

ತತ್ ತತ್ ಸಾತ್ವಿಕಂ ಏವ ಏಷಾಂ ಯತ್ ಯತ್ ವೃದ್ಧಾಃ ಪ್ರಚಕ್ಷತೇ ।
ನಿಂದಂತಿ ತಾಮಸಂ ತತ್ ತತ್ ರಾಜಸಂ ತತ್ ಉಪೇಕ್ಷಿತಮ್ ॥ 5॥

ಸಾತ್ತ್ವಿಕಾನಿ ಏವ ಸೇವೇತ ಪುಮಾನ್ ಸತ್ತ್ವವಿವೃದ್ಧಯೇ ।
ತತಃ ಧರ್ಮಃ ತತಃ ಜ್ಞಾನಂ ಯಾವತ್ ಸ್ಮೃತಿಃ ಅಪೋಹನಮ್ ॥ 6॥

ವೇಣುಸಂಘರ್ಷಜಃ ವಹ್ನಿಃ ದಗ್ಧ್ವಾ ಶಾಮ್ಯತಿ ತತ್ ವನಮ್ ।
ಏವಂ ಗುಣವ್ಯತ್ಯಯಜಃ ದೇಹಃ ಶಾಮ್ಯತಿ ತತ್ ಕ್ರಿಯಃ ॥ 7॥

ಉದ್ಧವಃ ಉವಾಚ ।
ವಿದಂತಿ ಮರ್ತ್ಯಾಃ ಪ್ರಾಯೇಣ ವಿಷಯಾನ್ ಪದಂ ಆಪದಾಮ್ ।
ತಥಾ ಅಪಿ ಭುಂಜತೇ ಕೃಷ್ಣ ತತ್ ಕಥಂ ಶ್ವ ಖರ ಅಜಾವತ್ ॥ 8॥

ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಅಹಂ ಇತಿ ಅನ್ಯಥಾಬುದ್ಧಿಃ ಪ್ರಮತ್ತಸ್ಯ ಯಥಾ ಹೃದಿ ।
ಉತ್ಸರ್ಪತಿ ರಜಃ ಘೋರಂ ತತಃ ವೈಕಾರಿಕಂ ಮನಃ ॥ 9॥

ರಜೋಯುಕ್ತಸ್ಯ ಮನಸಃ ಸಂಕಲ್ಪಃ ಸವಿಕಲ್ಪಕಃ ।
ತತಃ ಕಾಮಃ ಗುಣಧ್ಯಾನಾತ್ ದುಃಸಹಃ ಸ್ಯಾತ್ ಹಿ ದುರ್ಮತೇಃ ॥ 10॥

ಕರೋತಿ ಕಾಮವಶಗಃ ಕರ್ಮಾಣಿ ಅವಿಜಿತೇಂದ್ರಿಯಃ ।
ದುಃಖೋದರ್ಕಾಣಿ ಸಂಪಶ್ಯನ್ ರಜೋವೇಗವಿಮೋಹಿತಃ ॥ 11।
ರಜಃ ತಮೋಭ್ಯಾಂ ಯತ್ ಅಪಿ ವಿದ್ವಾನ್ ವಿಕ್ಷಿಪ್ತಧೀಃ ಪುನಃ ।
ಅತಂದ್ರಿತಃ ಮನಃ ಯುಂಜನ್ ದೋಷದೃಷ್ಟಿಃ ನ ಸಜ್ಜತೇ ॥ 12॥

ಅಪ್ರಮತ್ತಃ ಅನುಯುಂಜೀತಃ ಮನಃ ಮಯಿ ಅರ್ಪಯನ್ ಶನೈಃ ।
ಅನಿರ್ವಿಣ್ಣಃ ಯಥಾಕಾಲಂ ಜಿತಶ್ವಾಸಃ ಜಿತಾಸನಃ ॥ 13॥

ಏತಾವಾನ್ ಯೋಗಃ ಆದಿಷ್ಟಃ ಮತ್ ಶಿಷ್ಯೈಃ ಸನಕ ಆದಿಭಿಃ ।
ಸರ್ವತಃ ಮನಃ ಆಕೃಷ್ಯ ಮಯ್ಯದ್ಧಾ ಆವೇಶ್ಯತೇ ಯಥಾ ॥ 14॥

ಉದ್ಧವಃ ಉವಾಚ ।
ಯದಾ ತ್ವಂ ಸನಕ ಆದಿಭ್ಯಃ ಯೇನ ರೂಪೇಣ ಕೇಶವ ।
ಯೋಗಂ ಆದಿಷ್ಟವಾನ್ ಏತತ್ ರೂಪಂ ಇಚ್ಛಾಮಿ ವೇದಿತುಮ್ ॥ 15॥

ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಪುತ್ರಾಃ ಹಿರಣ್ಯಗರ್ಭಸ್ಯ ಮಾನಸಾಃ ಸನಕ ಆದಯಃ ।
ಪಪ್ರಚ್ಛುಃ ಪಿತರಂ ಸೂಕ್ಷ್ಮಾಂ ಯೋಗಸ್ಯ ಐಕಾಂತಿಕೀಂ ಗತಿಮ್ ॥

16॥

ಸನಕ ಆದಯಃ ಊಚುಃ ।
ಗುಣೇಷು ಆವಿಶತೇ ಚೇತಃ ಗುಣಾಃ ಚೇತಸಿ ಚ ಪ್ರಭೋ ।
ಕಥಂ ಅನ್ಯೋನ್ಯಸಂತ್ಯಾಗಃ ಮುಮುಕ್ಷೋಃ ಅತಿತಿತೀರ್ಷೋಃ ॥ 17॥

ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಏವಂ ಪೃಷ್ಟಃ ಮಹಾದೇವಃ ಸ್ವಯಂಭೂಃ ಭೂತಭಾವನಃ ।
ಧ್ಯಾಯಮಾನಃ ಪ್ರಶ್ನಬೀಜಂ ನ ಅಭ್ಯಪದ್ಯತ ಕರ್ಮಧೀಃ ॥ 18॥

ಸಃ ಮಾಂ ಅಚಿಂತಯತ್ ದೇವಃ ಪ್ರಶ್ನಪಾರತಿತೀರ್ಷಯಾ ।
ತಸ್ಯ ಅಹಂ ಹಂಸರೂಪೇಣ ಸಕಾಶಂ ಅಗಮಂ ತದಾ ॥ 19॥

ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಮಾಂ ತ ಉಪವ್ರಜ್ಯ ಕೃತ್ವಾ ಪಾದ ಅಭಿವಂದನಮ್ ।
ಬ್ರಹ್ಮಾಣಂ ಅಗ್ರತಃ ಕೃತ್ವಾ ಪಪ್ರಚ್ಛುಃ ಕಃ ಭವಾನ್ ಇತಿ ॥ 20॥

ಇತಿ ಅಹಂ ಮುನಿಭಿಃ ಪೃಷ್ಟಃ ತತ್ತ್ವಜಿಜ್ಞಾಸುಭಿಃ ತದಾ ।
ಯತ್ ಅವೋಚಂ ಅಹಂ ತೇಭ್ಯಃ ತತ್ ಉದ್ಧವ ನಿಬೋಧ ಮೇ ॥ 21॥

ವಸ್ತುನಃ ಯದಿ ಅನಾನಾತ್ವಂ ಆತ್ಮನಃ ಪ್ರಶ್ನಃ ಈದೃಶಃ ।
ಕಥಂ ಘಟೇತ ವಃ ವಿಪ್ರಾಃ ವಕ್ತುಃ ವಾ ಮೇ ಕಃ ಆಶ್ರಯಃ ॥ 22॥

ಪಂಚಾತ್ಮಕೇಷು ಭೂತೇಷು ಸಮಾನೇಷು ಚ ವಸ್ತುತಃ ।
ಕಃ ಭವಾನ್ ಇತಿ ವಃ ಪ್ರಶ್ನಃ ವಾಚಾರಂಭಃ ಹಿ ಅನರ್ಥಕಃ ॥ 23॥

ಮನಸಾ ವಚಸಾ ದೃಷ್ಟ್ಯಾ ಗೃಹ್ಯತೇ ಅನ್ಯೈಃ ಅಪಿ ಇಂದ್ರಿಯೈಃ ।
ಅಹಂ ಏವ ನ ಮತ್ತಃ ಅನ್ಯತ್ ಇತಿ ಬುಧ್ಯಧ್ವಂ ಅಂಜಸಾ ॥ 24॥

ಗುಣೇಷು ಆವಿಶತೇ ಚೇತಃ ಗುಣಾಃ ಚೇತಸಿ ಚ ಪ್ರಜಾಃ ।
ಜೀವಸ್ಯ ದೇಹಃ ಉಭಯಂ ಗುಣಾಃ ಚೇತಃ ಮತ್ ಆತ್ಮನಃ ॥ 25॥

ಗುಣೇಷು ಚ ಆವಿಶತ್ ಚಿತ್ತಂ ಅಭೀಕ್ಷ್ಣಂ ಗುಣಸೇವಯಾ ।
ಗುಣಾಃ ಚ ಚಿತ್ತಪ್ರಭವಾಃ ಮತ್ ರೂಪಃ ಉಭಯಂ ತ್ಯಜೇತ್ ॥ 26॥

ಜಾಗ್ರತ್ ಸ್ವಪ್ನಃ ಸುಷುಪ್ತಂ ಚ ಗುಣತಃ ಬುದ್ಧಿವೃತ್ತಯಃ ।
ತಾಸಾಂ ವಿಲಕ್ಷಣಃ ಜೀವಃ ಸಾಕ್ಷಿತ್ವೇನ ವಿನಿಶ್ಚಿತಃ ॥ 27॥

ಯಃ ಹಿ ಸಂಸೃತಿಬಂಧಃ ಅಯಂ ಆತ್ಮನಃ ಗುಣವೃತ್ತಿದಃ ।
ಮಯಿ ತುರ್ಯೇ ಸ್ಥಿತಃ ಜಹ್ಯಾತ್ ತ್ಯಾಗಃ ತತ್ ಗುಣಚೇತಸಾಮ್ ॥ 28॥

ಅಹಂಕಾರಕೃತಂ ಬಂಧಂ ಆತ್ಮನಃ ಅರ್ಥವಿಪರ್ಯಯಮ್ ।
ವಿದ್ವಾನ್ ನಿರ್ವಿದ್ಯ ಸಂಸಾರಚಿಂತಾಂ ತುರ್ಯೇ ಸ್ಥಿತಃ ತ್ಯಜೇತ್ ॥ 29॥

ಯಾವತ್ ನಾನಾರ್ಥಧೀಃ ಪುಂಸಃ ನ ನಿವರ್ತೇತ ಯುಕ್ತಿಭಿಃ ।
ಜಾಗರ್ತಿ ಅಪಿ ಸ್ವಪನ್ ಅಜ್ಞಃ ಸ್ವಪ್ನೇ ಜಾಗರಣಂ ಯಥಾ ॥ 30॥

ಅಸತ್ತ್ವಾತ್ ಆತ್ಮನಃ ಅನ್ಯೇಷಾಂ ಭಾವಾನಾಂ ತತ್ ಕೃತಾ ಭಿದಾ ।
ಗತಯಃ ಹೇತವಃ ಚ ಅಸ್ಯ ಮೃಷಾ ಸ್ವಪ್ನದೃಶಃ ಯಥಾ ॥ 31॥

ಯೋ ಜಾಗರೇ ಬಹಿಃ ಅನುಕ್ಷಣಧರ್ಮಿಣಃ ಅರ್ಥಾನ್
ಭುಂಕ್ತೇ ಸಮಸ್ತಕರಣೈಃ ಹೃದಿ ತತ್ ಸದೃಕ್ಷಾನ್ ।
ಸ್ವಪ್ನೇ ಸುಷುಪ್ತಃ ಉಪಸಂಹರತೇ ಸಃ ಏಕಃ
ಸ್ಮೃತಿ ಅನ್ವಯಾತ್ ತ್ರಿಗುಣವೃತ್ತಿದೃಕ್ ಇಂದ್ರಿಯ ಈಶಃ ॥ 32॥

ಏವಂ ವಿಮೃಶ್ಯ ಗುಣತಃ ಮನಸಃ ತ್ರ್ಯವಸ್ಥಾ
ಮತ್ ಮಾಯಯಾ ಮಯಿ ಕೃತಾ ಇತಿ ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥಾಃ ।
ಸಂಛಿದ್ಯ ಹಾರ್ದಂ ಅನುಮಾನಸ್ತ್ ಉಕ್ತಿತೀಕ್ಷ್ಣ
ಜ್ಞಾನಾಸಿನಾ ಭಜತಃ ಮಾ ಅಖಿಲಸಂಶಯಾಧಿಮ್ ॥ 33॥

ಈಕ್ಷೇತ ವಿಭ್ರಮಂ ಇದಂ ಮನಸಃ ವಿಲಾಸಂ
ದೃಷ್ಟಂ ವಿನಷ್ಟಂ ಅತಿಲೋಲಂ ಅಲಾತಚಕ್ರಮ್ ।
ವಿಜ್ಞಾನಂ ಏಕಂ ಉರುಧಾ ಇವ ವಿಭಾತಿ ಮಾಯಾ
ಸ್ವಪ್ನಃ ತ್ರಿಧಾ ಗುಣವಿಸರ್ಗಕೃತಃ ವಿಕಲ್ಪಃ ॥ 34॥

ದೃಷ್ಟಿಂ ತತಃ ಪ್ರತಿನಿವರ್ತ್ಯ ನಿವೃತ್ತತೃಷ್ಣಃ
ತೂಷ್ಣೀಂ ಭವೇತ್ ನಿಜಸುಖ ಅನುಭವಃ ನಿರೀಹಃ ।
ಸಂದೃಶ್ಯತೇ ಕ್ವ ಚ ಯದಿ ಇದಂ ಅವಸ್ತುಬುದ್ಧ್ಯಾ
ತ್ಯಕ್ತಂ ಭ್ರಮಾಯ ನ ಭವೇತ್ ಸ್ಮೃತಿಃ ಆನಿಪಾತಾತ್ ॥ 35॥

ದೇಹಂ ಚ ನಶ್ವರಂ ಅವಸ್ಥಿತಂ ಉತ್ಥಿತಂ ವಾ
ಸಿದ್ಧಃ ನ ಪಶ್ಯತಿ ಯತಃ ಅಧ್ಯಗಮತ್ಸ್ವರೂಪಮ್ ।
ದೈವಾತ್ ಅಪೇತಂ ಉತ ದೈವಶಾತ್ ಉಪೇತಂ
ವಾಸಃ ಯಥಾ ಪರಿಕೃತಂ ಮದಿರಾಮದಾಂಧಃ ॥ 36॥

ದೇಹಃ ಅಪಿ ದೈವವಶಗಃ ಖಲು ಕರ್ಮ ಯಾವತ್
ಸ್ವಾರಂಭಕಂ ಪ್ರತಿಸಮೀಕ್ಷತಃ ಏವ ಸಾಸುಃ ।
ತಂ ಅಪ್ರಪಂಚಂ ಅಧಿರೂಢಸಮಾಧಿಯೋಗಃ
ಸ್ವಾಪ್ನಂ ಪುನಃ ನ ಭಜತೇ ಪ್ರತಿಬುದ್ಧವಸ್ತುಃ ॥ 37॥

ಮಯಾ ಏತತ್ ಉಕ್ತಂ ವಃ ವಿಪ್ರಾಃ ಗುಹ್ಯಂ ಯತ್ ಸಾಂಖ್ಯಯೋಗಯೋಃ ।
ಜಾನೀತಂ ಆಗತಂ ಯಜ್ಞಂ ಯುಷ್ಮತ್ ಧರ್ಮವಿವಕ್ಷಯಾ ॥ 38॥

ಅಹಂ ಯೋಗಸ್ಯ ಸಾಂಖ್ಯಸ್ಯ ಸತ್ಯಸ್ಯರ್ತಸ್ಯ ತೇಜಸಃ ।
ಪರಾಯಣಂ ದ್ವಿಜಶ್ರೇಷ್ಠಾಃ ಶ್ರಿಯಃ ಕೀರ್ತೇಃ ದಮಸ್ಯ ಚ ॥ 39॥

ಮಾಂ ಭಜಂತಿ ಗುಣಾಃ ಸರ್ವೇ ನಿರ್ಗುಣಂ ನಿರಪೇಕ್ಷಕಮ್ ।
ಸುಹೃದಂ ಪ್ರಿಯಂ ಆತ್ಮಾನಂ ಸಾಮ್ಯ ಅಸಂಗ ಆದಯಃ ಗುಣಾಃ ॥ 40॥

ಇತಿ ಮೇ ಛಿನ್ನಸಂದೇಹಾಃ ಮುನಯಃ ಸನಕ ಆದಯಃ ।
ಸಭಾಜಯಿತ್ವಾ ಪರಯಾ ಭಕ್ತ್ಯಾ ಅಗೃಣತ ಸಂಸ್ತವೈಃ ॥ 41॥

ತೈಃ ಅಹಂ ಪೂಜಿತಃ ಸಮ್ಯಕ್ ಸಂಸ್ತುತಃ ಪರಮ ಋಷಿಭಿಃ ।
ಪ್ರತ್ಯೇಯಾಯ ಸ್ವಕಂ ಧಾಮ ಪಶ್ಯತಃ ಪರಮೇಷ್ಠಿನಃ ॥ 42॥

ಇತಿ ಶ್ರೀಮದ್ಭಾಗವತೇ ಮಹಾಪುರಾಣೇ ಪಾರಮಹಂಸ್ಯಾಂ
ಸಂಹಿತಾಯಾಮೇಕಾದಶಸ್ಕಂಧೇ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣೋದ್ಧವಸಂವಾದೇ
ಹಂಸಗೀತಾನಿರೂಪಣಂ ನಾಮ ತ್ರಯೋದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 13॥

ಅಥ ಚತುರ್ದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ।
ಉದ್ಧವಃ ಉವಾಚ ।
ವದಂತಿ ಕೃಷ್ಣ ಶ್ರೇಯಾಂಸಿ ಬಹೂನಿ ಬ್ರಹ್ಮವಾದಿನಃ ।
ತೇಷಾಂ ವಿಕಲ್ಪಪ್ರಾಧಾನ್ಯಂ ಉತ ಅಹೋ ಏಕಮುಖ್ಯತಾ ॥ 1॥

ಭವತ್ ಉದಾಹೃತಃ ಸ್ವಾಮಿನ್ ಭಕ್ತಿಯೋಗಃ ಅನಪೇಕ್ಷಿತಃ ।
ನಿರಸ್ಯ ಸರ್ವತಃ ಸಂಗಂ ಯೇನ ತ್ವಯಿ ಆವಿಶೇತ್ ಮನಃ ॥ 2॥

ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಕಾಲೇನ ನಷ್ಟಾ ಪ್ರಲಯೇ ವಾಣೀಯಂ ವೇದಸಂಜ್ಞಿತಾ ।
ಮಯಾ ಆದೌ ಬ್ರಹ್ಮಣೇ ಪ್ರೋಕ್ತಾ ಧರ್ಮಃ ಯಸ್ಯಾಂ ಮದಾತ್ಮಕಃ ॥ 3॥

ತೇನ ಪ್ರೋಕ್ತಾ ಚ ಪುತ್ರಾಯ ಮನವೇ ಪೂರ್ವಜಾಯ ಸಾ ।
ತತಃ ಭೃಗು ಆದಯಃ ಅಗೃಹ್ಣನ್ ಸಪ್ತಬ್ರಹ್ಮಮಹರ್ಷಯಃ ॥ 4॥

ತೇಭ್ಯಃ ಪಿತೃಭ್ಯಃ ತತ್ ಪುತ್ರಾಃ ದೇವದಾನವಗುಹ್ಯಕಾಃ ।
ಮನುಷ್ಯಾಃ ಸಿದ್ಧಗಂಧರ್ವಾಃ ಸವಿದ್ಯಾಧರಚಾರಣಾಃ ॥ 5॥

ಕಿಂದೇವಾಃ ಕಿನ್ನರಾಃ ನಾಗಾಃ ರಕ್ಷಃ ಕಿಂಪುರುಷ ಆದಯಃ ।
ಬಹ್ವ್ಯಃ ತೇಷಾಂ ಪ್ರಕೃತಯಃ ರಜಃಸತ್ತ್ವತಮೋಭುವಃ ॥ 6॥

ಯಾಭಿಃ ಭೂತಾನಿ ಭಿದ್ಯಂತೇ ಭೂತಾನಾಂ ಮತಯಃ ತಥಾ ।
ಯಥಾಪ್ರಕೃತಿ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಚಿತ್ರಾಃ ವಾಚಃ ಸ್ರವಂತಿ ಹಿ ॥ 7॥

ಏವಂ ಪ್ರಕೃತಿವೈಚಿತ್ರ್ಯಾತ್ ಭಿದ್ಯಂತೇ ಮತಯಃ ನೃಣಾಮ್ ।
ಪಾರಂಪರ್ಯೇಣ ಕೇಷಾಂಚಿತ್ ಪಾಖಂಡಮತಯಃ ಅಪರೇ ॥ 8॥

ಮನ್ಮಾಯಾಮೋಹಿತಧಿಯಃ ಪುರುಷಾಃ ಪುರುಷರ್ಷಭ ।
ಶ್ರೇಯಃ ವದಂತಿ ಅನೇಕಾಂತಂ ಯಥಾಕರ್ಮ ಯಥಾರುಚಿ ॥ 9॥

ಧರ್ಮಂ ಏಕೇ ಯಶಃ ಚ ಅನ್ಯೇ ಕಾಮಂ ಸತ್ಯಂ ದಮಂ ಶಮಮ್ ।
ಅನ್ಯೇ ವದಂತಿ ಸ್ವಾರ್ಥಂ ವಾ ಐಶ್ವರ್ಯಂ ತ್ಯಾಗಭೋಜನಮ್ ।
ಕೇಚಿತ್ ಯಜ್ಞತಪೋದಾನಂ ವ್ರತಾನಿ ನಿಯಮ ಅನ್ಯಮಾನ್ ॥ 10॥

ಆದಿ ಅಂತವಂತಃ ಏವ ಏಷಾಂ ಲೋಕಾಃ ಕರ್ಮವಿನಿರ್ಮಿತಾಃ ।
ದುಃಖ ಉದರ್ಕಾಃ ತಮೋನಿಷ್ಠಾಃ ಕ್ಷುದ್ರ ಆನಂದಾಃ ಶುಚ ಅರ್ಪಿತಾಃ ॥

11॥

ಮಯಿ ಅರ್ಪಿತ ಮನಃ ಸಭ್ಯ ನಿರಪೇಕ್ಷಸ್ಯ ಸರ್ವತಃ ।
ಮಯಾ ಆತ್ಮನಾ ಸುಖಂ ಯತ್ ತತ್ ಕುತಃ ಸ್ಯಾತ್ ವಿಷಯ ಆತ್ಮನಾಮ್ ॥

12॥

ಅಕಿಂಚನಸ್ಯ ದಾಂತಸ್ಯ ಶಾಂತಸ್ಯ ಸಮಚೇತಸಃ ।
ಮಯಾ ಸಂತುಷ್ಟಮನಸಃ ಸರ್ವಾಃ ಸುಖಮಯಾಃ ದಿಶಃ ॥ 13॥

ನ ಪಾರಮೇಷ್ಠ್ಯಂ ನ ಮಹೇಂದ್ರಧಿಷ್ಣ್ಯಂ
ನ ಸಾರ್ವಭೌಮಂ ನ ರಸಾಧಿಪತ್ಯಮ್ ।
ನ ಯೋಗಸಿದ್ಧೀಃ ಅಪುನರ್ಭವಂ ವಾ
ಮಯಿ ಅರ್ಪಿತ ಆತ್ಮಾ ಇಚ್ಛತಿ ಮತ್ ವಿನಾ ಅನ್ಯತ್ ॥ 14॥

ನ ತಥಾ ಮೇ ಪ್ರಿಯತಮಃ ಆತ್ಮಯೋನಿಃ ನ ಶಂಕರಃ ।
ನ ಚ ಸಂಕರ್ಷಣಃ ನ ಶ್ರೀಃ ನ ಏವ ಆತ್ಮಾ ಚ ಯಥಾ ಭವಾನ್ ॥ 15॥

ನಿರಪೇಕ್ಷಂ ಮುನಿಂ ಶಾತಂ ನಿರ್ವೈರಂ ಸಮದರ್ಶನಮ್ ।
ಅನುವ್ರಜಾಮಿ ಅಹಂ ನಿತ್ಯಂ ಪೂಯೇಯೇತಿ ಅಂಘ್ರಿರೇಣುಭಿಃ ॥ 16॥

ನಿಷ್ಕಿಂಚನಾ ಮಯಿ ಅನುರಕ್ತಚೇತಸಃ
ಶಾಂತಾಃ ಮಹಾಂತಃ ಅಖಿಲಜೀವವತ್ಸಲಾಃ ।
ಕಾಮೈಃ ಅನಾಲಬ್ಧಧಿಯಃ ಜುಷಂತಿ ಯತ್
ತತ್ ನೈರಪೇಕ್ಷ್ಯಂ ನ ವಿದುಃ ಸುಖಂ ಮಮ ॥ 17॥

ಬಾಧ್ಯಮಾನಃ ಅಪಿ ಮದ್ಭಕ್ತಃ ವಿಷಯೈಃ ಅಜಿತೇಂದ್ರಿಯಃ ।
ಪ್ರಾಯಃ ಪ್ರಗಲ್ಭಯಾ ಭಕ್ತ್ಯಾ ವಿಷಯೈಃ ನ ಅಭಿಭೂಯತೇ ॥ 18॥

ಯಥಾ ಅಗ್ನಿಃ ಸುಸಮೃದ್ಧ ಅರ್ಚಿಃ ಕರೋತಿ ಏಧಾಂಸಿ ಭಸ್ಮಸಾತ್ ।
ತಥಾ ಮದ್ವಿಷಯಾ ಭಕ್ತಿಃ ಉದ್ಧವ ಏನಾಂಸಿ ಕೃತ್ಸ್ನಶಃ ॥ 19॥

ನ ಸಾಧಯತಿ ಮಾಂ ಯೋಗಃ ನ ಸಾಂಖ್ಯಂ ಧರ್ಮಃ ಉದ್ಧವ ।
ನ ಸ್ವಾಧ್ಯಾಯಃ ತಪಃ ತ್ಯಾಗಃ ಯಥಾ ಭಕ್ತಿಃ ಮಮ ಊರ್ಜಿತಾ ॥ 20॥

ಭಕ್ತ್ಯಾ ಅಹಂ ಏಕಯಾ ಗ್ರಾಹ್ಯಃ ಶ್ರದ್ಧಯಾ ಆತ್ಮಾ ಪ್ರಿಯಃ ಸತಾಮ್ ।
ಭಕ್ತಿಃ ಪುನಾತಿ ಮನ್ನಿಷ್ಠಾ ಶ್ವಪಾಕಾನ್ ಅಪಿ ಸಂಭವಾತ್ ॥ 21॥

ಧರ್ಮಃ ಸತ್ಯದಯಾ ಉಪೇತಃ ವಿದ್ಯಾ ವಾ ತಪಸಾನ್ವಿತಾ ।
ಮದ್ಭ್ಕ್ತ್ಯಾಪೇತಂ ಆತ್ಮಾನಂ ನ ಸಮ್ಯಕ್ ಪ್ರಪುನಾತಿ ಹಿ ॥ 22॥

ಕಥಂ ವಿನಾ ರೋಮಹರ್ಷಂ ದ್ರವತಾ ಚೇತಸಾ ವಿನಾ ।
ವಿನಾನಂದ ಅಶ್ರುಕಲಯಾ ಶುಧ್ಯೇತ್ ಭಕ್ತ್ಯಾ ವಿನಾಶಯಃ ॥ 23॥

ವಾಕ್ ಗದ್ಗದಾ ದ್ರವತೇ ಯಸ್ಯ ಚಿತ್ತಂ
ರುದತಿ ಅಭೀಕ್ಷ್ಣಂ ಹಸತಿ ಕ್ವಚಿತ್ ಚ ।
ವಿಲಜ್ಜಃ ಉದ್ಗಾಯತಿ ನೃತ್ಯತೇ ಚ
ಮದ್ಭಕ್ತಿಯುಕ್ತಃ ಭುವನಂ ಪುನಾತಿ ॥ 24॥

ಯಥಾ ಅಗ್ನಿನಾ ಹೇಮ ಮಲಂ ಜಹಾತಿ
ಧ್ಮಾತಂ ಪುನಃ ಸ್ವಂ ಭಜತೇ ಚ ರೂಪಮ್ ।
ಆತ್ಮಾ ಚ ಕರ್ಮಾನುಶಯಂ ವಿಧೂಯ
ಮದ್ಭಕ್ತಿಯೋಗೇನ ಭಜತಿ ಅಥಃ ಮಾಮ್ ॥ 25॥

ಯಥಾ ಯಥಾ ಆತ್ಮಾ ಪರಿಮೃಜ್ಯತೇ ಅಸೌ
ಮತ್ಪುಣ್ಯಗಾಥಾಶ್ರವಣ ಅಭಿಧಾನೈಃ ।
ತಥಾ ತಥಾ ಪಶ್ಯತಿ ವಸ್ತು ಸೂಕ್ಷ್ಮಂ
ಚಕ್ಷುಃ ಯಥಾ ಏವ ಅಂಜನಸಂಪ್ರಯುಕ್ತಮ್ ॥ 26॥

ವಿಷಯಾನ್ ಧ್ಯಾಯತಃ ಚಿತ್ತಂ ವಿಷಯೇಷು ವಿಷಜ್ಜತೇ ।
ಮಾಂ ಅನುಸ್ಮರತಃ ಚಿತ್ತಂ ಮಯಿ ಏವ ಪ್ರವಿಲೀಯತೇ ॥ 27॥

ತಸ್ಮಾತ್ ಅಸತ್ ಅಭಿಧ್ಯಾನಂ ಯಥಾ ಸ್ವಪ್ನಮನೋರಥಮ್ ।
ಹಿತ್ವಾ ಮಯಿ ಸಮಾಧತ್ಸ್ವ ಮನಃ ಮದ್ಭಾವಭಾವಿತಮ್ ॥ 28॥

ಸ್ತ್ರೀಣಾಂ ಸ್ತ್ರೀಸಂಗಿನಾಂ ಸಂಗಂ ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ದೂರತಃ ಆತ್ಮವಾನ್ ।
ಕ್ಷೇಮೇ ವಿವಿಕ್ತಃ ಆಸೀನಃ ಚಿಂತಯೇತ್ ಮಾಂ ಅತಂದ್ರಿತಃ ॥ 29॥

ನ ತಥಾ ಅಸ್ಯ ಭವೇತ್ ಕ್ಲೇಶಃ ಬಂಧಃ ಚ ಅನ್ಯಪ್ರಸಂಗತಃ ।
ಯೋಷಿತ್ ಸಂಗಾತ್ ಯಥಾ ಪುಂಸಃ ಯಥಾ ತತ್ ಸಂಗಿಸಂಗತಃ ॥ 30॥

ಉದ್ಧವಃ ಉವಾಚ ।
ಯಥಾ ತ್ವಾಂ ಅರವಿಂದಾಕ್ಷ ಯಾದೃಶಂ ವಾ ಯದಾತ್ಮಕಮ್ ।
ಧ್ಯಾಯೇತ್ ಮುಮುಕ್ಷುಃ ಏತತ್ ಮೇ ಧ್ಯಾನಂ ಮೇ ವಕ್ತುಂ ಅರ್ಹಸಿ ॥ 31॥

ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಸಮಃ ಆಸನಃ ಆಸೀನಃ ಸಮಕಾಯಃ ಯಥಾಸುಖಮ್ ।
ಹಸ್ತೌ ಉತ್ಸಂಗಃ ಆಧಾಯ ಸ್ವನಾಸಾಗ್ರಕೃತ ಈಕ್ಷಣಃ ॥ 32॥

ಪ್ರಾಣಸ್ಯ ಶೋಧಯೇತ್ ಮಾರ್ಗಂ ಪೂರಕುಂಭಕರೇಚಕೈಃ ।
ವಿಪರ್ಯಯೇಣ ಅಪಿ ಶನೈಃ ಅಭ್ಯಸೇತ್ ನಿರ್ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಃ ॥ 33॥

ಹೃದಿ ಅವಿಚ್ಛಿನ್ನಂ ಓಂಕಾರಂ ಘಂಟಾನಾದಂ ಬಿಸೋರ್ಣವತ್ ।
ಪ್ರಾಣೇನ ಉದೀರ್ಯ ತತ್ರ ಅಥ ಪುನಃ ಸಂವೇಶಯೇತ್ ಸ್ವರಮ್ ॥ 34॥

ಏವಂ ಪ್ರಣವಸಂಯುಕ್ತಂ ಪ್ರಾಣಂ ಏವ ಸಮಭ್ಯಸೇತ್ ।
ದಶಕೃತ್ವಃ ತ್ರಿಷವಣಂ ಮಾಸಾತ್ ಅರ್ವಾಕ್ ಜಿತ ಅನಿಲಃ ॥35॥

ಹೃತ್ಪುಂಡರೀಕಂ ಅಂತಸ್ಥಂ ಊರ್ಧ್ವನಾಲಂ ಅಧೋಮುಖಮ್ ।
ಧ್ಯಾತ್ವಾ ಊರ್ಧ್ವಮುಖಂ ಉನ್ನಿದ್ರಂ ಅಷ್ಟಪತ್ರಂ ಸಕರ್ಣಿಕಮ್ ॥ 36॥

ಕರ್ಣಿಕಾಯಾಂ ನ್ಯಸೇತ್ ಸೂರ್ಯಸೋಮಾಗ್ನೀನ್ ಉತ್ತರೋತ್ತರಮ್ ।
ವಹ್ನಿಮಧ್ಯೇ ಸ್ಮರೇತ್ ರೂಪಂ ಮಮ ಏತತ್ ಧ್ಯಾನಮಂಗಲಮ್ ॥ 37॥

ಸಮಂ ಪ್ರಶಾಂತಂ ಸುಮುಖಂ ದೀರ್ಘಚಾರುಚತುರ್ಭುಜಮ್ ।
ಸುಚಾರುಸುಂದರಗ್ರೀವಂ ಸುಕಪೋಲಂ ಶುಚಿಸ್ಮಿತಮ್ ॥ 38॥

ಸಮಾನ ಕರ್ಣ ವಿನ್ಯಸ್ತ ಸ್ಫುರನ್ ಮಕರ ಕುಂಡಲಮ್ ।
ಹೇಮ ಅಂಬರಂ ಘನಶ್ಯಾಮಂ ಶ್ರೀವತ್ಸ ಶ್ರೀನಿಕೇತನಮ್ ॥ 39॥

ಶಂಖ ಚಕ್ರ ಗದಾ ಪದ್ಮ ವನಮಾಲಾ ವಿಭೂಷಿತಮ್ ।
ನೂಪುರೈಃ ವಿಲಸತ್ ಪಾದಂ ಕೌಸ್ತುಭ ಪ್ರಭಯಾ ಯುತಮ್ ॥ 40॥

ದ್ಯುಮತ್ ಕಿರೀಟ ಕಟಕ ಕಟಿಸೂತ್ರ ಅಂಗದ ಅಯುತಮ್ ।
ಸರ್ವಾಂಗ ಸುಂದರಂ ಹೃದ್ಯಂ ಪ್ರಸಾದ ಸುಮುಖ ಈಕ್ಷಣಮ್ ॥ 41॥

ಸುಕುಮಾರಂ ಅಭಿಧ್ಯಾಯೇತ್ ಸರ್ವಾಂಗೇಷು ಮನಃ ದಧತ್ ।
ಇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ಇಂದ್ರಿಯೇಭ್ಯಃ ಮನಸಾ ಆಕೃಷ್ಯ ತತ್ ಮನಃ ।
ಬುದ್ಧ್ಯಾ ಸಾರಥಿನಾ ಧೀರಃ ಪ್ರಣಯೇತ್ ಮಯಿ ಸರ್ವತಃ ॥ 42॥

ತತ್ ಸರ್ವ ವ್ಯಾಪಕಂ ಚಿತ್ತಂ ಆಕೃಷ್ಯ ಏಕತ್ರ ಧಾರಯೇತ್ ।
ನ ಅನ್ಯಾನಿ ಚಿಂತಯೇತ್ ಭೂಯಃ ಸುಸ್ಮಿತಂ ಭಾವಯೇತ್ ಮುಖಮ್ ॥ 43॥

ತತ್ರ ಲಬ್ಧಪದಂ ಚಿತ್ತಂ ಆಕೃಷ್ಯ ವ್ಯೋಮ್ನಿ ಧಾರಯೇತ್ ।
ತತ್ ಚ ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಮದಾರೋಹಃ ನ ಕಿಂಚಿತ್ ಅಪಿ ಚಿಂತಯೇತ್ ॥ 44॥

ಏವಂ ಸಮಾಹಿತಮತಿಃ ಮಾಂ ಏವ ಆತ್ಮಾನಂ ಆತ್ಮನಿ ।
ವಿಚಷ್ಟೇ ಮಯಿ ಸರ್ವಾತ್ಮತ್ ಜ್ಯೋತಿಃ ಜ್ಯೋತಿಷಿ ಸಂಯುತಮ್ ॥ 45॥

ಧ್ಯಾನೇನ ಇತ್ಥಂ ಸುತೀವ್ರೇಣ ಯುಂಜತಃ ಯೋಗಿನಃ ಮನಃ ।
ಸಂಯಾಸ್ಯತಿ ಆಶು ನಿರ್ವಾಣಂ ದ್ರವ್ಯ ಜ್ಞಾನ ಕ್ರಿಯಾ ಭ್ರಮಃ ॥ 46॥

ಇತಿ ಶ್ರೀಮದ್ಭಾಗವತೇ ಮಹಾಪುರಾಣೇ ಪಾರಮಹಂಸ್ಯಾಂ
ಸಂಹಿತಾಯಾಮೇಕಾದಶಸ್ಕಂಧೇ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣೋದ್ಧವಸಂವಾದೇ
ಭಕ್ತಿರಹಸ್ಯಾವಧಾರಣಯೋಗೋ ನಾಮ ಚತುರ್ದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 14॥

ಅಥ ಪಂಚದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ।
ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಸ್ಯ ಯುಕ್ತಸ್ಯ ಜಿತಶ್ವಾಸಸ್ಯ ಯೋಗಿನಃ
ಮಯಿ ಧಾರಯತಃ ಚೇತಃ ಉಪತಿಷ್ಠಂತಿ ಸಿದ್ಧಯಃ ॥ 1॥

ಉದ್ಧವಃ ಉವಾಚ ।
ಕಯಾ ಧಾರಣಯಾ ಕಾಸ್ವಿತ್ ಕಥಂಸ್ವಿತ್ ಸಿದ್ಧಿಃ ಅಚ್ಯುತ ।
ಕತಿ ವಾ ಸಿದ್ಧಯಃ ಬ್ರೂಹಿ ಯೋಗಿನಾಂ ಸಿದ್ಧಿದಃ ಭವಾನ್ ॥ 2॥

ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಸಿದ್ಧಯಃ ಅಷ್ಟಾದಶ ಪ್ರೋಕ್ತಾ ಧಾರಣಾಯೋಗಪಾರಗೈಃ ।
ತಾಸಾಂ ಅಷ್ಟೌ ಮತ್ ಪ್ರಧಾನಾಃ ದಶಃ ಏವ ಗುಣಹೇತವಃ ॥ 3॥

ಅಣಿಮಾ ಮಹಿಮಾ ಮೂರ್ತೇಃ ಲಘಿಮಾ ಪ್ರಾಪ್ತಿಃ ಇಂದ್ರಿಯೈಃ ।
ಪ್ರಾಕಾಮ್ಯಂ ಶ್ರುತದೃಷ್ಟೇಷು ಶಕ್ತಿಪ್ರೇರಣಂ ಈಶಿತಾ ॥ 4॥

ಗುಣೇಷು ಅಸಂಗಃ ವಶಿತಾ ಯತ್ ಕಾಮಃ ತತ್ ಅವಸ್ಯತಿ ।
ಏತಾಃ ಮೇ ಸಿದ್ಧಯಃ ಸೌಮ್ಯ ಅಷ್ಟೌ ಉತ್ಪತ್ತಿಕಾಃ ಮತಾಃ ॥ 5॥

ಅನೂರ್ಮಿಮತ್ತ್ವಂ ದೇಹೇ ಅಸ್ಮಿನ್ ದೂರಶ್ರವಣದರ್ಶನಮ್ ।
ಮನೋಜವಃ ಕಾಮರೂಪಂ ಪರಕಾಯಪ್ರವೇಶನಮ್ ॥ 6॥

ಸ್ವಚ್ಛಂದಮೃತ್ಯುಃ ದೇವಾನಾಂ ಸಹಕ್ರೀಡಾನುದರ್ಶನಮ್ ।
ಯಥಾಸಂಕಲ್ಪಸಂಸಿದ್ಧಿಃ ಆಜ್ಞಾಪ್ರತಿಹತಾ ಗತಿಃ ॥ 7॥

ತ್ರಿಕಾಲಜ್ಞತ್ವಂ ಅದ್ವಂದ್ವಂ ಪರಚಿತ್ತಾದಿ ಅಭಿಜ್ಞತಾ ।
ಅಗ್ನಿ ಅರ್ಕ ಅಂಬು ವಿಷ ಆದೀನಾಂ ಪ್ರತಿಷ್ಟಂಭಃ ಅಪರಾಜಯಃ ॥ 8॥

ಏತಾಃ ಚ ಉದ್ದೇಶತಃ ಪ್ರೋಕ್ತಾ ಯೋಗಧಾರಣಸಿದ್ಧಯಃ ।
ಯಯಾ ಧಾರಣಯಾ ಯಾ ಸ್ಯಾತ್ ಯಥಾ ವಾ ಸ್ಯಾತ್ ನಿಬೋಧ ಮೇ ॥ 9॥

ಭೂತಸೂಕ್ಷ್ಮ ಆತ್ಮನಿ ಮಯಿ ತನ್ಮಾತ್ರಂ ಧಾರಯೇತ್ ಮನಃ ।
ಅಣಿಮಾನಂ ಅವಾಪ್ನೋತಿ ತನ್ಮಾತ್ರ ಉಪಾಸಕಃ ಮಮ ॥ 10॥

ಮಹತಿ ಆತ್ಮನ್ ಮಯಿ ಪರೇ ಯಥಾಸಂಸ್ಥಂ ಮನಃ ದಧತ್ ।
ಮಹಿಮಾನಂ ಅವಾಪ್ನೋತಿ ಭೂತಾನಾಂ ಚ ಪೃಥಕ್ ಪೃಥಕ್ ॥ 11॥

ಪರಮಾಣುಮಯೇ ಚಿತ್ತಂ ಭೂತಾನಾಂ ಮಯಿ ರಂಜಯನ್ ।
ಕಾಲಸೂಕ್ಷ್ಮಾತ್ಮತಾಂ ಯೋಗೀ ಲಘಿಮಾನಂ ಅವಾಪ್ನುಯಾತ್ ॥ 12॥

ಧಾರಯನ್ ಮಯಿ ಅಹಂತತ್ತ್ವೇ ಮನಃ ವೈಕಾರಿಕೇ ಅಖಿಲಮ್ ।
ಸರ್ವೇಂದ್ರಿಯಾಣಾಂ ಆತ್ಮತ್ವಂ ಪ್ರಾಪ್ತಿಂ ಪ್ರಾಪ್ನೋತಿ ಮನ್ಮನಾಃ ॥ 13॥

ಮಹತಿ ಆತ್ಮನಿ ಯಃ ಸೂತ್ರೇ ಧಾರಯೇತ್ ಮಯಿ ಮಾನಸಮ್ ।
ಪ್ರಾಕಾಮ್ಯಂ ಪಾರಮೇಷ್ಠ್ಯಂ ಮೇ ವಿಂದತೇ ಅವ್ಯಕ್ತಜನ್ಮನಃ ॥ 14॥

ವಿಷ್ಣೌ ತ್ರ್ಯಧಿ ಈಶ್ವರೇ ಚಿತ್ತಂ ಧಾರಯೇತ್ ಕಾಲವಿಗ್ರಹೇ ।
ಸಃ ಈಶಿತ್ವಂ ಅವಾಪ್ನೋತಿ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಚೋದನಾಮ್ ॥ 15॥

ನಾರಾಯಣೇ ತುರೀಯಾಖ್ಯೇ ಭಗವತ್ ಶಬ್ದಶಬ್ದಿತೇ ।
ಮನಃ ಮಯಿ ಆದಧತ್ ಯೋಗೀ ಮತ್ ಧರ್ಮಾಃ ವಹಿತಾಂ ಇಯಾತ್ ॥ 16॥

ನಿರ್ಗುಣೇ ಬ್ರಹ್ಮಣಿ ಮಯಿ ಧಾರಯನ್ ವಿಶದಂ ಮನಃ ।
ಪರಮಾನಂದಂ ಆಪ್ನೋತಿ ಯತ್ರ ಕಾಮಃ ಅವಸೀಯತೇ ॥ 17॥

ಶ್ವೇತದೀಪಪತೌ ಚಿತ್ತಂ ಶುದ್ಧೇ ಧರ್ಮಮಯೇ ಮಯಿ ।
ಧಾರಯನ್ ಶ್ವೇತತಾಂ ಯಾತಿ ಷಡೂರ್ಮಿರಹಿತಃ ನರಃ ॥ 18॥

ಮಯಿ ಆಕಾಶ ಆತ್ಮನಿ ಪ್ರಾಣೇ ಮನಸಾ ಘೋಷಂ ಉದ್ವಹನ್ ।
ತತ್ರ ಉಪಲಬ್ಧಾ ಭೂತಾನಾಂ ಹಂಸಃ ವಾಚಃ ಶ್ರುಣೋತಿ ಅಸೌ ॥ 19॥

ಚಕ್ಷುಃ ತ್ವಷ್ಟರಿ ಸಂಯೋಜ್ಯ ತ್ವಷ್ಟಾರಂ ಅಪಿ ಚಕ್ಷುಷಿ ।
ಮಾಂ ತತ್ರ ಮನಸಾ ಧ್ಯಾಯನ್ ವಿಶ್ವಂ ಪಶ್ಯತಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮದೃಕ್ ॥ 20॥

ಮನಃ ಮಯಿ ಸುಸಂಯೋಜ್ಯ ದೇಹಂ ತದನು ವಾಯುನಾ ।
ಮದ್ಧಾರಣ ಅನುಭಾವೇನ ತತ್ರ ಆತ್ಮಾ ಯತ್ರ ವೈ ಮನಃ ॥ 21॥

ಯದಾ ಮನಃ ಉಪಾದಾಯ ಯತ್ ಯತ್ ರೂಪಂ ಬುಭೂಷತಿ ।
ತತ್ ತತ್ ಭವೇತ್ ಮನೋರೂಪಂ ಮದ್ಯೋಗಬಲಂ ಆಶ್ರಯಃ ॥ 22॥

ಪರಕಾಯಂ ವಿಶನ್ ಸಿದ್ಧಃ ಆತ್ಮಾನಂ ತತ್ರ ಭಾವಯೇತ್ ।
ಪಿಂಡಂ ಹಿತ್ವಾ ವಿಶೇತ್ ಪ್ರಾಣಃ ವಾಯುಭೂತಃ ಷಡಂಘ್ರಿವತ್ ॥ 23॥

ಪಾರ್ಷ್ಣ್ಯಾ ಆಪೀಡ್ಯ ಗುದಂ ಪ್ರಾಣಂ ಹೃತ್ ಉರಃ ಕಂಠ ಮೂರ್ಧಸು ।
ಆರೋಪ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮರಂಧ್ರೇಣ ಬ್ರಹ್ಮ ನೀತ್ವಾ ಉತ್ಸೃಜೇತ್ ತನುಮ್ ॥ 24॥

ವಿಹರಿಷ್ಯನ್ ಸುರಾಕ್ರೀಡೇ ಮತ್ಸ್ಥಂ ಸತ್ತ್ವಂ ವಿಭಾವಯೇತ್ ।
ವಿಮಾನೇನ ಉಪತಿಷ್ಠಂತಿ ಸತ್ತ್ವವೃತ್ತೀಃ ಸುರಸ್ತ್ರಿಯಃ ॥ 25॥

ಯಥಾ ಸಂಕಲ್ಪಯೇತ್ ಬುದ್ಧ್ಯಾ ಯದಾ ವಾ ಮತ್ಪರಃ ಪುಮಾನ್ ।
ಮಯಿ ಸತ್ಯೇ ಮನಃ ಯುಂಜನ್ ತಥಾ ತತ್ ಸಮುಪಾಶ್ನುತೇ ॥ 26॥

ಯಃ ವೈ ಮದ್ಭಾವಂ ಆಪನ್ನಃ ಈಶಿತುಃ ವಶಿತುಃ ಪುಮಾನ್ ।
ಕುತಶ್ಚಿತ್ ನ ವಿಹನ್ಯೇತ ತಸ್ಯ ಚ ಆಜ್ಞಾ ಯಥಾ ಮಮ ॥ 27॥

ಮದ್ಭಕ್ತ್ಯಾ ಶುದ್ಧಸತ್ತ್ವಸ್ಯ ಯೋಗಿನಃ ಧಾರಣಾವಿದಃ ।
ತಸ್ಯ ತ್ರೈಕಾಲಿಕೀ ಬುದ್ಧಿಃ ಜನ್ಮ ಮೃತ್ಯು ಉಪಬೃಂಹಿತಾ ॥ 28॥

ಅಗ್ನಿ ಆದಿಭಿಃ ನ ಹನ್ಯೇತ ಮುನೇಃ ಯೋಗಂ ಅಯಂ ವಪುಃ ।
ಮದ್ಯೋಗಶ್ರಾಂತಚಿತ್ತಸ್ಯ ಯಾದಸಾಂ ಉದಕಂ ಯಥಾ ॥ 29॥

ಮದ್ವಿಭೂತಿಃ ಅಭಿಧ್ಯಾಯನ್ ಶ್ರೀವತ್ಸ ಅಸ್ತ್ರಬಿಭೂಷಿತಾಃ ।
ಧ್ವಜಾತಪತ್ರವ್ಯಜನೈಃ ಸಃ ಭವೇತ್ ಅಪರಾಜಿತಃ ॥ 30॥

ಉಪಾಸಕಸ್ಯ ಮಾಂ ಏವಂ ಯೋಗಧಾರಣಯಾ ಮುನೇಃ ।
ಸಿದ್ಧಯಃ ಪೂರ್ವಕಥಿತಾಃ ಉಪತಿಷ್ಠಂತಿ ಅಶೇಷತಃ ॥ 31॥

ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಸ್ಯ ದಾಂತಸ್ಯ ಜಿತಶ್ವಾಸ ಆತ್ಮನಃ ಮುನೇಃ ।
ಮದ್ಧಾರಣಾಂ ಧಾರಯತಃ ಕಾ ಸಾ ಸಿದ್ಧಿಃ ಸುದುರ್ಲಭಾ ॥ 32॥

ಅಂತರಾಯಾನ್ ವದಂತಿ ಏತಾಃ ಯುಂಜತಃ ಯೋಗಂ ಉತ್ತಮಮ್ ।
ಮಯಾ ಸಂಪದ್ಯಮಾನಸ್ಯ ಕಾಲಕ್ಷೇಪಣಹೇತವಃ ॥ 33॥

ಜನ್ಮ ಓಷಧಿ ತಪೋ ಮಂತ್ರೈಃ ಯಾವತೀಃ ಇಹ ಸಿದ್ಧಯಃ ।
ಯೋಗೇನ ಆಪ್ನೋತಿ ತಾಃ ಸರ್ವಾಃ ನ ಅನ್ಯೈಃ ಯೋಗಗತಿಂ ವ್ರಜೇತ್ ॥ 34॥

ಸರ್ವಾಸಾಂ ಅಪಿ ಸಿದ್ಧೀನಾಂ ಹೇತುಃ ಪತಿಃ ಅಹಂ ಪ್ರಭುಃ ।
ಅಹಂ ಯೋಗಸ್ಯ ಸಾಂಖ್ಯಸ್ಯ ಧರ್ಮಸ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮವಾದಿನಾಮ್ ॥ 35॥

ಅಹಂ ಆತ್ಮಾ ಅಂತರಃ ಬಾಹ್ಯಃ ಅನಾವೃತಃ ಸರ್ವದೇಹಿನಾಮ್ ।
ಯಥಾ ಭೂತಾನಿ ಭೂತೇಷು ಬಹಿಃ ಅಂತಃ ಸ್ವಯಂ ತಥಾ ॥ 36॥

ಇತಿ ಶ್ರೀಮದ್ಭಾಗವತೇ ಮಹಾಪುರಾಣೇ ಪಾರಮಹಂಸ್ಯಾಂ
ಸಂಹಿತಾಯಾಮೇಕಾದಶಸ್ಕಂಧೇ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣೋದ್ಧವಸಂವಾದೇ
ಸಿದ್ಧನಿರೂಪಣಯೋಗೋ ನಾಮ ಪಂಚದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 15॥

ಅಥ ಷೋಡಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ।
ಉದ್ಧವಃ ಉವಾಚ ।
ತ್ವಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಪರಮಂ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಅನಾದಿ ಅನಂತಂ ಅಪಾವೃತಮ್ ।
ಸರ್ವೇಷಾಂ ಅಪಿ ಭಾವಾನಾಂ ತ್ರಾಣಸ್ಥಿತಿ ಅಪ್ಯಯ ಉದ್ಭವಃ ॥ 1॥

ಉಚ್ಚಾವಚೇಷು ಭೂತೇಷು ದುರ್ಜ್ಞೇಯಂ ಅಕೃತ ಆತ್ಮಭಿಃ ।
ಉಪಾಸತೇ ತ್ವಾಂ ಭಗವನ್ ಯಾಥಾತಥ್ಯೇನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಃ ॥ 2॥

ಯೇಷು ಯೇಷು ಚ ಭಾವೇಷು ಭಕ್ತ್ಯಾ ತ್ವಾಂ ಪರಮರ್ಷಯಃ ।
ಉಪಾಸೀನಾಃ ಪ್ರಪದ್ಯಂತೇ ಸಂಸಿದ್ಧಿಂ ತತ್ ವದಸ್ವ ಮೇ ॥ 3॥

ಗೂಢಃ ಚರಸಿ ಭೂತಾತ್ಮಾ ಭೂತಾನಾಂ ಭೂತಭಾವನ ।
ನ ತ್ವಾಂ ಪಶ್ಯಂತಿ ಭೂತಾನಿ ಪಶ್ಯಂತಂ ಮೋಹಿತಾನಿ ತೇ ॥ 4॥

ಯಾಃ ಕಾಃ ಚ ಭೂಮೌ ದಿವಿ ವೈ ರಸಾಯಾಂ
ವಿಭೂತಯಃ ದಿಕ್ಷು ಮಹಾವಿಭೂತೇ ।
ತಾಃ ಮಹ್ಯಂ ಆಖ್ಯಾಹಿ ಅನುಭಾವಿತಾಃ ತೇ
ನಮಾಮಿ ತೇ ತೀರ್ಥ ಪದ ಅಂಘ್ರಿಪದ್ಮಮ್ ॥ 5॥

ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಏವಂ ಏತತ್ ಅಹಂ ಪೃಷ್ಟಃ ಪ್ರಶ್ನಂ ಪ್ರಶ್ನವಿದಾಂ ವರ ।
ಯುಯುತ್ಸುನಾ ವಿನಶನೇ ಸಪತ್ನೈಃ ಅರ್ಜುನೇನ ವೈ ॥ 6॥

ಜ್ಞಾತ್ವಾ ಜ್ಞಾತಿವಧಂ ಗರ್ಹ್ಯಂ ಅಧರ್ಮಂ ರಾಜ್ಯಹೇತುಕಮ್ ।
ತತಃ ನಿವೃತ್ತಃ ಹಂತಾ ಅಹಂ ಹತಃ ಅಯಂ ಇತಿ ಲೌಕಿಕಃ ॥ 7॥

ಸಃ ತದಾ ಪುರುಷವ್ಯಾಘ್ರಃ ಯುಕ್ತ್ಯಾ ಮೇ ಪ್ರತಿಬೋಧಿತಃ ।
ಅಭ್ಯಭಾಷತ ಮಾಂ ಏವಂ ಯಥಾ ತ್ವಂ ರಣಮೂರ್ಧನಿ ॥ 8॥

ಅಹಂ ಆತ್ಮಾ ಉದ್ಧವ ಆಮೀಷಾಂ ಭೂತಾನಾಂ ಸುಹೃತ್ ಈಶ್ವರಃ ।
ಅಹಂ ಸರ್ವಾಣಿ ಭೂತಾನಿ ತೇಷಾಂ ಸ್ಥಿತಿ ಉದ್ಭವ ಅಪ್ಯಯಃ ॥ 9॥

ಅಹಂ ಗತಿಃ ಗತಿಮತಾಂ ಕಾಲಃ ಕಲಯತಾಂ ಅಹಮ್ ।
ಗುಣಾನಾಂ ಚ ಅಪಿ ಅಹಂ ಸಾಮ್ಯಂ ಗುಣಿನ್ಯಾ ಉತ್ಪತ್ತಿಕಃ ಗುಣಃ ॥ 10॥

ಗುಣಿನಾಂ ಅಪಿ ಅಹಂ ಸೂತ್ರಂ ಮಹತಾಂ ಚ ಮಹಾನ್ ಅಹಮ್ ।
ಸೂಕ್ಷ್ಮಾಣಾಂ ಅಪಿ ಅಹಂ ಜೀವಃ ದುರ್ಜಯಾನಾಂ ಅಹಂ ಮನಃ ॥ 11॥

ಹಿರಣ್ಯಗರ್ಭಃ ವೇದಾನಾಂ ಮಂತ್ರಾಣಾಂ ಪ್ರಣವಃ ತ್ರಿವೃತ್ ।
ಅಕ್ಷರಾಣಾಂ ಅಕಾರಃ ಅಸ್ಮಿ ಪದಾನಿ ಛಂದಸಾಂ ಅಹಮ್ ॥ 12॥

ಇಂದ್ರಃ ಅಹಂ ಸರ್ವದೇವಾನಾಂ ವಸೂನಾಮಸ್ಮಿ ಹವ್ಯವಾಟ್ ।
ಆದಿತ್ಯಾನಾಂ ಅಹಂ ವಿಷ್ಣೂ ರುದ್ರಾಣಾಂ ನೀಲಲೋಹಿತಃ ॥ 13॥

ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷೀಣಾಂ ಭೃಗುಃ ಅಹಂ ರಾಜರ್ಷೀಣಾಂ ಅಹಂ ಮನುಃ ।
ದೇವರ್ಷಿಣಾಂ ನಾರದಃ ಅಹಂ ಹವಿರ್ಧಾನಿ ಅಸ್ಮಿ ಧೇನುಷು ॥ 14॥

ಸಿದ್ಧೇಶ್ವರಾಣಾಂ ಕಪಿಲಃ ಸುಪರ್ಣಃ ಅಹಂ ಪತತ್ರಿಣಾಮ್ ।
ಪ್ರಜಾಪತೀನಾಂ ದಕ್ಷಃ ಅಹಂ ಪಿತೄಣಾಂ ಅಹಂ ಅರ್ಯಮಾ ॥ 15॥

ಮಾಂ ವಿದ್ಧಿ ಉದ್ಧವ ದೈತ್ಯಾನಾಂ ಪ್ರಹ್ಲಾದಂ ಅಸುರೇಶ್ವರಮ್ ।
ಸೋಮಂ ನಕ್ಷತ್ರ ಓಷಧೀನಾಂ ಧನೇಶಂ ಯಕ್ಷರಕ್ಷಸಾಮ್ ॥ 16॥

ಐರಾವತಂ ಗಜೇಂದ್ರಾಣಾಂ ಯಾದಸಾಂ ವರುಣಂ ಪ್ರಭುಮ್ ।
ತಪತಾಂ ದ್ಯುಮತಾಂ ಸೂರ್ಯಂ ಮನುಷ್ಯಾಣಾಂ ಚ ಭೂಪತಿಮ್ ॥ 17॥

ಉಚ್ಚೈಃಶ್ರವಾಃ ತುರಂಗಾಣಾಂ ಧಾತೂನಾಂ ಅಸ್ಮಿ ಕಾಂಚನಮ್ ।
ಯಮಃ ಸಂಯಮತಾಂ ಚ ಅಹಂ ಸರ್ಪಾಣಾಂ ಅಸ್ಮಿ ವಾಸುಕಿಃ ॥ 18॥

ನಾಗೇಂದ್ರಾಣಾಂ ಅನಂತಃ ಅಹಂ ಮೃಗೇಂದ್ರಃ ಶ‍ಋಂಗಿದಂಷ್ಟ್ರಿಣಾಮ್ ।
ಆಶ್ರಮಾಣಾಂ ಅಹಂ ತುರ್ಯಃ ವರ್ಣಾನಾಂ ಪ್ರಥಮಃ ಅನಘ ॥ 19॥

ತೀರ್ಥಾನಾಂ ಸ್ರೋತಸಾಂ ಗಂಗಾ ಸಮುದ್ರಃ ಸರಸಾಂ ಅಹಮ್ ।
ಆಯುಧಾನಾಂ ಧನುಃ ಅಹಂ ತ್ರಿಪುರಘ್ನಃ ಧನುಷ್ಮತಾಮ್ ॥ 20॥

ಧಿಷ್ಣ್ಯಾನಾಂ ಅಸ್ಮಿ ಅಹಂ ಮೇರುಃ ಗಹನಾನಾಂ ಹಿಮಾಲಯಃ ।
ವನಸ್ಪತೀನಾಂ ಅಶ್ವತ್ಥಃ ಓಷಧೀನಾಂ ಅಹಂ ಯವಃ ॥ 21॥

ಪುರೋಧಸಾಂ ವಸಿಷ್ಠಃ ಅಹಂ ಬ್ರಹ್ಮಿಷ್ಠಾನಾಂ ಬೃಹಸ್ಪತಿಃ ।
ಸ್ಕಂದಃ ಅಹಂ ಸರ್ವಸೇನಾನ್ಯಾಂ ಅಗ್ರಣ್ಯಾಂ ಭಗವಾನ್ ಅಜಃ ॥ 22॥

ಯಜ್ಞಾನಾಂ ಬ್ರಹ್ಮಯಜ್ಞಃ ಅಹಂ ವ್ರತಾನಾಂ ಅವಿಹಿಂಸನಮ್ ।
ವಾಯು ಅಗ್ನಿ ಅರ್ಕ ಅಂಬು ವಾಕ್ ಆತ್ಮಾ ಶುಚೀನಾಂ ಅಪಿ ಅಹಂ ಶುಚಿಃ ॥ 23॥

ಯೋಗಾನಾಂ ಆತ್ಮಸಂರೋಧಃ ಮಂತ್ರಃ ಅಸ್ಮಿ ವಿಜಿಗೀಷತಾಮ್ ।
ಆನ್ವೀಕ್ಷಿಕೀ ಕೌಶಲಾನಾಂ ವಿಕಲ್ಪಃ ಖ್ಯಾತಿವಾದಿನಾಮ್ ॥ 24॥

ಸ್ತ್ರೀಣಾಂ ತು ಶತರೂಪಾ ಅಹಂ ಪುಂಸಾಂ ಸ್ವಾಯಂಭುವಃ ಮನುಃ ।
ನಾರಾಯಣಃ ಮುನೀನಾಂ ಚ ಕುಮಾರಃ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿಣಾಮ್ ॥ 25॥

ಧರ್ಮಾಣಾಂ ಅಸ್ಮಿ ಸಂನ್ಯಾಸಃ ಕ್ಷೇಮಾಣಾಂ ಅಬಹಿಃ ಮತಿಃ ।
ಗುಹ್ಯಾನಾಂ ಸೂನೃತಂ ಮೌನಂ ಮಿಥುನಾನಾಂ ಅಜಃ ತು ಅಹಮ್ ॥ 26॥

ಸಂವತ್ಸರಃ ಅಸ್ಮಿ ಅನಿಮಿಷಾಂ ಋತೂನಾಂ ಮಧುಮಾಧವೌ ।
ಮಾಸಾನಾಂ ಮಾರ್ಗಶೀರ್ಷಃ ಅಹಂ ನಕ್ಷತ್ರಾಣಾಂ ತಥಾ ಅಭಿಜಿತ್ ॥ 27॥

ಅಹಂ ಯುಗಾನಾಂ ಚ ಕೃತಂ ಧೀರಾಣಾಂ ದೇವಲಃ ಅಸಿತಃ ।
ದ್ವೈಪಾಯನಃ ಅಸ್ಮಿ ವ್ಯಾಸಾನಾಂ ಕವೀನಾಂ ಕಾವ್ಯಃ ಆತ್ಮವಾನ್ ॥ 28॥

ವಾಸುದೇವಃ ಭಗವತಾಂ ತ್ವಂ ಭಾಗವತೇಷು ಅಹಮ್ ।
ಕಿಂಪುರುಷಾಣಾಂ ಹನುಮಾನ್ ವಿದ್ಯಾಘ್ರಾಣಾಂ ಸುದರ್ಶನಃ ॥ 29॥

ರತ್ನಾನಾಂ ಪದ್ಮರಾಗಃ ಅಸ್ಮಿ ಪದ್ಮಕೋಶಃ ಸುಪೇಶಸಾಮ್ ।
ಕುಶಃ ಅಸ್ಮಿ ದರ್ಭಜಾತೀನಾಂ ಗವ್ಯಂ ಆಜ್ಯಂ ಹವಿಷ್ಷು ಅಹಮ್ ॥

30॥

ವ್ಯವಸಾಯಿನಾಂ ಅಹಂ ಲಕ್ಷ್ಮೀಃ ಕಿತವಾನಾಂ ಛಲಗ್ರಹಃ ।
ತಿತಿಕ್ಷಾ ಅಸ್ಮಿ ತಿತಿಕ್ಷಣಾಂ ಸತ್ತ್ವಂ ಸತ್ತ್ವವತಾಂ ಅಹಮ್ ॥ 31॥

ಓಜಃ ಸಹೋಬಲವತಾಂ ಕರ್ಮ ಅಹಂ ವಿದ್ಧಿ ಸಾತ್ತ್ವತಾಮ್ ।
ಸಾತ್ತ್ವತಾಂ ನವಮೂರ್ತೀನಾಂ ಆದಿಮೂರ್ತಿಃ ಅಹಂ ಪರಾ ॥ 32॥

ವಿಶ್ವಾವಸುಃ ಪೂರ್ವಚಿತ್ತಿಃ ಗಂಧರ್ವ ಅಪ್ಸರಸಾಂ ಅಹಮ್ ।
ಭೂಧರಾಣಾಂ ಅಹಂ ಸ್ಥೈರ್ಯಂ ಗಂಧಮಾತ್ರಂ ಅಹಂ ಭುವಃ ॥ 33॥

ಅಪಾಂ ರಸಃ ಚ ಪರಮಃ ತೇಜಿಷ್ಠಾನಾಂ ವಿಭಾವಸುಃ ।
ಪ್ರಭಾ ಸೂರ್ಯ ಇಂದು ತಾರಾಣಾಂ ಶಬ್ದಃ ಅಹಂ ನಭಸಃ ಪರಃ ॥ 34॥

ಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಾನಾಂ ಬಲಿಃ ಅಹಂ ವಿರಾಣಾಂ ಅಹಂ ಅರ್ಜುನಃ ।
ಭೂತಾನಾಂ ಸ್ಥಿತಿಃ ಉತ್ಪತ್ತಿಃ ಅಹಂ ವೈ ಪ್ರತಿಸಂಕ್ರಮಃ ॥ 35॥

ಗತಿ ಉಕ್ತಿ ಉತ್ಸರ್ಗ ಉಪಾದಾನಂ ಆನಂದ ಸ್ಪರ್ಶ ಲಕ್ಷಣಮ್ ।
ಆಸ್ವಾದ ಶ್ರುತಿ ಅವಘ್ರಾಣಂ ಅಹಂ ಸರ್ವೇಂದ್ರಿಯ ಇಂದ್ರಿಯಮ್ ॥ 36॥

ಪೃಥಿವೀ ವಾಯುಃ ಆಕಾಶಃ ಆಪಃ ಜ್ಯೋತಿಃ ಅಹಂ ಮಹಾನ್ ।
ವಿಕಾರಃ ಪುರುಷಃ ಅವ್ಯಕ್ತಂ ರಜಃ ಸತ್ತ್ವಂ ತಮಃ ಪರಮ್ ।
ಅಹಂ ಏತತ್ ಪ್ರಸಂಖ್ಯಾನಂ ಜ್ಞಾನಂ ಸತ್ತ್ವವಿನಿಶ್ಚಯಃ ॥ 37॥

ಮಯಾ ಈಶ್ವರೇಣ ಜೀವೇನ ಗುಣೇನ ಗುಣಿನಾ ವಿನಾ ।
ಸರ್ವಾತ್ಮನಾ ಅಪಿ ಸರ್ವೇಣ ನ ಭಾವಃ ವಿದ್ಯತೇ ಕ್ವಚಿತ್ ॥ 38॥

ಸಂಖ್ಯಾನಂ ಪರಮಾಣೂನಾಂ ಕಾಲೇನ ಕ್ರಿಯತೇ ಮಯಾ ।
ನ ತಥಾ ಮೇ ವಿಭೂತೀನಾಂ ಸೃಜತಃ ಅಂಡಾನಿ ಕೋಟಿಶಃ ॥ 39॥

ತೇಜಃ ಶ್ರೀಃ ಕೀರ್ತಿಃ ಐಶ್ವರ್ಯಂ ಹ್ರೀಃ ತ್ಯಾಗಃ ಸೌಭಗಂ ಭಗಃ ।
ವೀರ್ಯಂ ತಿತಿಕ್ಷಾ ವಿಜ್ಞಾನಂ ಯತ್ರ ಯತ್ರ ಸ ಮೇ ಅಂಶಕಃ ॥ 40॥

ಏತಾಃ ತೇ ಕೀರ್ತಿತಾಃ ಸರ್ವಾಃ ಸಂಕ್ಷೇಪೇಣ ವಿಭೂತಯಃ ।
ಮನೋವಿಕಾರಾಃ ಏವ ಏತೇ ಯಥಾ ವಾಚಾ ಅಭಿಧೀಯತೇ ॥ 41॥

ವಾಚಂ ಯಚ್ಛ ಮನಃ ಯಚ್ಛ ಪ್ರಾಣಾನಿ ಯಚ್ಛ ಇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ಚ ।
ಆತ್ಮಾನಂ ಆತ್ಮನಾ ಯಚ್ಛ ನ ಭೂಯಃ ಕಲ್ಪಸೇ ಅಧ್ವನೇ ॥ 42॥

ಯಃ ವೈ ವಾಕ್ ಮನಸಿ ಸಮ್ಯಕ್ ಅಸಂಯಚ್ಛನ್ ಧಿಯಾ ಯತಿಃ ।
ತಸ್ಯ ವ್ರತಂ ತಪಃ ದಾನಂ ಸ್ರವತ್ಯಾಮಘಟಾಂಬುವತ್ ॥ 43॥

ತಸ್ಮಾತ್ ಮನಃ ವಚಃ ಪ್ರಾಣಾನ್ ನಿಯಚ್ಛೇತ್ ಮತ್ ಪರಾಯಣಃ ।
ಮತ್ ಭಕ್ತಿ ಯುಕ್ತಯಾ ಬುದ್ಧ್ಯಾ ತತಃ ಪರಿಸಮಾಪ್ಯತೇ ॥ 44॥

ಇತಿ ಶ್ರೀಮದ್ಭಾಗವತೇ ಮಹಾಪುರಾಣೇ ಪಾರಮಹಂಸ್ಯಾಂ
ಸಂಹಿತಾಯಾಮೇಕಾದಶಸ್ಕಂಧೇ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣೋದ್ಧವಸಂವಾದೇ
ವಿಭೂತಿಯೋಗೋ ನಾಮ ಷೋಡಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 16॥

ಅಥ ಸಪ್ತದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ।
ಉದ್ಧವಃ ಉವಾಚ ।
ಯಃ ತ್ವಯಾ ಅಭಿತಃ ಪೂರ್ವಂ ಧರ್ಮಃ ತ್ವತ್ ಭಕ್ತಿಲಕ್ಷಣಃ ।
ವರ್ಣಾಶ್ರಮ ಆಚಾರವತಾಂ ಸರ್ವೇಷಾಂ ದ್ವಿಪದಾಂ ಅಪಿ ॥ 1॥

ಯಥಾ ಅನುಷ್ಠೀಯಮಾನೇನ ತ್ವಯಿ ಭಕ್ತಿಃ ನೃಣಾಂ ಭವೇತ್ ।
ಸ್ವಧರ್ಮೇಣ ಅರವಿಂದಾಕ್ಷ ತತ್ ಸಮಾಖ್ಯಾತುಂ ಅರ್ಹಸಿ ॥ 2॥

ಪುರಾ ಕಿಲ ಮಹಾಬಾಹೋ ಧರ್ಮಂ ಪರಮಕಂ ಪ್ರಭೋ ।
ಯತ್ ತೇನ ಹಂಸರೂಪೇಣ ಬ್ರಹ್ಮಣೇ ಅಭ್ಯಾತ್ಥ ಮಾಧವ ॥ 3॥

ಸಃ ಇದಾನೀಂ ಸುಮಹತಾ ಕಾಲೇನ ಅಮಿತ್ರಕರ್ಶನ ।
ನ ಪ್ರಾಯಃ ಭವಿತಾ ಮರ್ತ್ಯಲೋಕೇ ಪ್ರಾಕ್ ಅನುಶಾಸಿತಃ ॥ 4॥

ವಕ್ತಾ ಕರ್ತಾ ಅವಿತಾ ನ ಅನ್ಯಃ ಧರ್ಮಸ್ಯ ಅಚ್ಯುತ ತೇ ಭುವಿ ।
ಸಭಾಯಾಂ ಅಪಿ ವೈರಿಂಚ್ಯಾಂ ಯತ್ರ ಮೂರ್ತಿಧರಾಃ ಕಲಾಃ ॥ 5॥

ಕರ್ತ್ರಾ ಅವಿತ್ರಾ ಪ್ರವಕ್ತ್ರಾ ಚ ಭವತಾ ಮಧುಸೂದನ ।
ತ್ಯಕ್ತೇ ಮಹೀತಲೇ ದೇವ ವಿನಷ್ಟಂ ಕಃ ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯತಿ ॥ 6॥

ತತ್ತ್ವಂ ನಃ ಸರ್ವಧರ್ಮಜ್ಞ ಧರ್ಮಃ ತ್ವತ್ ಭಕ್ತಿಲಕ್ಷಣಃ ।
ಯಥಾ ಯಸ್ಯ ವಿಧೀಯೇತ ತಥಾ ವರ್ಣಯ ಮೇ ಪ್ರಭೋ ॥ 7॥

ಶ್ರೀಶುಕಃ ಉವಾಚ ।
ಇತ್ಥಂ ಸ್ವಭೃತ್ಯಮುಖ್ಯೇನ ಪೃಷ್ಟಃ ಸಃ ಭಗವಾನ್ ಹರಿಃ ।
ಪ್ರೀತಃ ಕ್ಷೇಮಾಯ ಮರ್ತ್ಯಾನಾಂ ಧರ್ಮಾನ್ ಆಹ ಸನಾತನಾನ್ ॥ 8॥

ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಧರ್ಮ್ಯಃ ಏಷ ತವ ಪ್ರಶ್ನಃ ನೈಃಶ್ರೇಯಸಕರಃ ನೃಣಾಮ್ ।
ವರ್ಣಾಶ್ರಮ ಆಚಾರವತಾಂ ತಂ ಉದ್ಧವ ನಿಬೋಧ ಮೇ ॥ 9॥

ಆದೌ ಕೃತಯುಗೇ ವರ್ಣಃ ನೃಣಾಂ ಹಂಸಃ ಇತಿ ಸ್ಮೃತಃ ।
ಕೃತಕೃತ್ಯಾಃ ಪ್ರಜಾಃ ಜಾತ್ಯಾಃ ತಸ್ಮಾತ್ ಕೃತಯುಗಂ ವಿದುಃ ॥ 10॥

ವೇದಃ ಪ್ರಣವಃ ಏವ ಅಗ್ರೇ ಧರ್ಮಃ ಅಹಂ ವೃಷರೂಪಧೃಕ್ ।
ಉಪಾಸತೇ ತಪೋನಿಷ್ಠಾಂ ಹಂಸಂ ಮಾಂ ಮುಕ್ತಕಿಲ್ಬಿಷಾಃ ॥ 11॥

ತ್ರೇತಾಮುಖೇ ಮಹಾಭಾಗ ಪ್ರಾಣಾತ್ ಮೇ ಹೃದಯಾತ್ ತ್ರಯೀ ।
ವಿದ್ಯಾ ಪ್ರಾದುಃ ಅಭೂತ್ ತಸ್ಯಾಃ ಅಹಂ ಆಸಂ ತ್ರಿವೃನ್ಮಖಃ ॥ 12॥

ವಿಪ್ರ ಕ್ಷತ್ರಿಯ ವಿಟ್ ಶೂದ್ರಾಃ ಮುಖ ಬಾಹು ಉರು ಪಾದಜಾಃ ।
ವೈರಾಜಾತ್ ಪುರುಷಾತ್ ಜಾತಾಃ ಯಃ ಆತ್ಮಾಚಾರಲಕ್ಷಣಾಃ ॥ 13॥

ಗೃಹಾಶ್ರಮಃ ಜಘನತಃ ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯಂ ಹೃದಃ ಮಮ ।
ವಕ್ಷಃಸ್ಥಾನಾತ್ ವನೇ ವಾಸಃ ನ್ಯಾಸಃ ಶೀರ್ಷಣಿ ಸಂಸ್ಥಿತಃ ॥ 14॥

ವರ್ಣಾನಾಂ ಆಶ್ರಮಾಣಾಂ ಚ ಜನ್ಮಭೂಮಿ ಅನುಸಾರಿಣೀಃ ।
ಆಸನ್ ಪ್ರಕೃತಯಃ ನೄಣಾಂ ನೀಚೈಃ ನೀಚ ಉತ್ತಮ ಉತ್ತಮಾಃ ॥ 15॥

ಶಮಃ ದಮಃ ತಪಃ ಶೌಚಂ ಸಂತೋಷಃ ಕ್ಷಾಂತಿಃ ಆರ್ಜವಮ್ ।
ಮದ್ಭಕ್ತಿಃ ಚ ದಯಾ ಸತ್ಯಂ ಬ್ರಹ್ಮಪ್ರಕೃತಯಃ ತು ಇಮಾಃ ॥ 16॥

ತೇಜಃ ಬಲಂ ಧೃತಿಃ ಶೌರ್ಯಂ ತಿತಿಕ್ಷಾ ಔದಾರ್ಯಂ ಉದ್ಯಮಃ ।
ಸ್ಥೈರ್ಯಂ ಬ್ರಹ್ಮಣಿ ಅತ ಐಶ್ವರ್ಯಂ ಕ್ಷತ್ರಪ್ರಕೃತಯಃ ತು ಇಮಾಃ ॥

17॥

ಆಸ್ತಿಕ್ಯಂ ದಾನನಿಷ್ಠಾ ಚ ಅದಂಭಃ ಬ್ರಹ್ಮಸೇವನಮ್ ।
ಅತುಷ್ಟಿಃ ಅರ್ಥ ಉಪಚಯೈಃ ವೈಶ್ಯಪ್ರಕೃತಯಃ ತು ಇಮಾಃ ॥ 18॥

ಶುಶ್ರೂಷಣಂ ದ್ವಿಜಗವಾಂ ದೇವಾನಾಂ ಚ ಅಪಿ ಅಮಾಯಯಾ ।
ತತ್ರ ಲಬ್ಧೇನ ಸಂತೋಷಃ ಶೂದ್ರಪ್ರಕೃತಯಃ ತು ಇಮಾಃ ॥ 19॥

ಅಶೌಚಂ ಅನೃತಂ ಸ್ತೇಯಂ ನಾಸ್ತಿಕ್ಯಂ ಶುಷ್ಕವಿಗ್ರಹಃ ।
ಕಾಮಃ ಕ್ರೋಧಃ ಚ ತರ್ಷಃ ಚ ಸ್ವಭಾವಃ ಅಂತೇವಸಾಯಿನಾಮ್ ॥ 20॥

ಅಹಿಂಸಾ ಸತ್ಯಂ ಅಸ್ತೇಯಂ ಅಕಾಮಕ್ರೋಧಲೋಭತಾ ।
ಭೂತಪ್ರಿಯಹಿತೇಹಾ ಚ ಧರ್ಮಃ ಅಯಂ ಸಾರ್ವವರ್ಣಿಕಃ ॥ 21॥

ದ್ವಿತೀಯಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಅನುಪೂರ್ವ್ಯಾತ್ ಜನ್ಮ ಉಪನಯನಂ ದ್ವಿಜಃ ।
ವಸನ್ ಗುರುಕುಲೇ ದಾಂತಃ ಬ್ರಹ್ಮ ಅಧೀಯೀತ ಚ ಆಹುತಃ ॥ 22॥

ಮೇಖಲಾ ಅಜಿನ ದಂಡ ಅಕ್ಷ ಬ್ರಹ್ಮಸೂತ್ರ ಕಮಂಡಲೂನ್ ।
ಜಟಿಲಃ ಅಧೌತದದ್ವಾಸಃ ಅರಕ್ತಪೀಠಃ ಕುಶಾನ್ ದಧತ್ ॥ 23॥

ಸ್ನಾನ ಭೋಜನ ಹೋಮೇಷು ಜಪ ಉಚ್ಚಾರೇ ಚ ವಾಗ್ಯತಃ ।
ನ ಚ್ಛಿಂದ್ಯಾತ್ ನಖ ರೋಮಾಣಿ ಕಕ್ಷ ಉಪಸ್ಥಗತಾನಿ ಅಪಿ ॥ 24॥

ರೇತಃ ನ ಅವರಿಕೇತ್ ಜಾತು ಬ್ರಹ್ಮವ್ರತಧರಃ ಸ್ವಯಮ್ ।
ಅವಕೀರ್ಣೇ ಅವಗಾಹ್ಯ ಅಪ್ಸು ಯತಾಸುಃ ತ್ರಿಪದೀಂ ಜಪೇತ್ ॥ 25॥

ಅಗ್ನಿ ಅರ್ಕ ಆಚಾರ್ಯ ಗೋ ವಿಪ್ರ ಗುರು ವೃದ್ಧ ಸುರಾನ್ ಶುಚಿಃ ।
ಸಮಾಹಿತಃ ಉಪಾಸೀತ ಸಂಧ್ಯೇ ಚ ಯತವಾಕ್ ಜಪನ್ ॥ 26॥

ಆಚಾರ್ಯಂ ಮಾಂ ವಿಜಾನೀಯಾತ್ ನ ಅವಮನ್ಯೇತ ಕರ್ಹಿಚಿತ್ ।
ನ ಮರ್ತ್ಯಬುದ್ಧಿ ಆಸೂಯೇತ ಸರ್ವದೇವಮಯಃ ಗುರುಃ ॥ 27॥

ಸಾಯಂ ಪ್ರಾತಃ ಉಪಾನೀಯ ಭೈಕ್ಷ್ಯಂ ತಸ್ಮೈ ನಿವೇದಯೇತ್ ।
ಯತ್ ಚ ಅನ್ಯತ್ ಅಪಿ ಅನುಜ್ಞಾತಂ ಉಪಯುಂಜೀತ ಸಂಯತಃ ॥ 28॥

ಶುಶ್ರೂಷಮಾಣಃ ಆಚಾರ್ಯಂ ಸದಾ ಉಪಾಸೀತ ನೀಚವತ್ ।
ಯಾನ ಶಯ್ಯಾ ಆಸನ ಸ್ಥಾನೈಃ ನ ಅತಿದೂರೇ ಕೃತಾಂಜಲಿಃ ॥ 29॥

ಏವಂವೃತ್ತಃ ಗುರುಕುಲೇ ವಸೇತ್ ಭೋಗವಿವರ್ಜಿತಃ ।
ವಿದ್ಯಾ ಸಮಾಪ್ಯತೇ ಯಾವತ್ ಬಿಭ್ರತ್ ವ್ರತಂ ಅಖಂಡಿತಮ್ ॥ 30॥

ಯದಿ ಅಸೌ ಛಂದಸಾಂ ಲೋಕಂ ಆರೋಕ್ಷ್ಯನ್ ಬ್ರಹ್ಮವಿಷ್ಟಪಮ್ ।
ಗುರವೇ ವಿನ್ಯಸೇತ್ ದೇಹಂ ಸ್ವಾಧ್ಯಾಯಾರ್ಥಂ ವೃಹತ್ ವ್ರತಃ ॥ 31॥

ಅಗ್ನೌ ಗುರೌ ಆತ್ಮನಿ ಚ ಸರ್ವಭೂತೇಷು ಮಾಂ ಪರಮ್ ।
ಅಪೃಥಕ್ ಧೀಃ ಉಪಾಸೀತ ಬ್ರಹ್ಮವರ್ಚಸ್ವೀ ಅಕಲ್ಮಷಃ ॥ 32॥

ಸ್ತ್ರೀಣಾಂ ನಿರೀಕ್ಷಣ ಸ್ಪರ್ಶ ಸಂಲಾಪ ಕ್ಷ್ವೇಲನ ಆದಿಕಮ್ ।
ಪ್ರಾಣಿನಃ ಮಿಥುನೀಭೂತಾನ್ ಅಗೃಹಸ್ಥಃ ಅಗ್ರತಃ ತ್ಯಜೇತ್ ॥ 33॥

ಶೌಚಂ ಆಚಮನಂ ಸ್ನಾನಂ ಸಂಧ್ಯಾ ಉಪಾಸನಂ ಆರ್ಜವಮ್ ।
ತೀರ್ಥಸೇವಾ ಜಪಃ ಅಸ್ಪೃಶ್ಯ ಅಭಕ್ಷ್ಯ ಅಸಂಭಾಷ್ಯ ವರ್ಜನಮ್ ॥

34॥

ಸರ್ವ ಆಶ್ರಮ ಪ್ರಯುಕ್ತಃ ಅಯಂ ನಿಯಮಃ ಕುಲನಂದನ।
ಮದ್ಭಾವಃ ಸರ್ಬಭೂತೇಷು ಮನೋವಾಕ್ಕಾಯ ಸಂಯಮಃ ॥ 35॥

ಏವಂ ಬೃಹತ್ ವ್ರತಧರಃ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಃ ಅಗ್ನಿಃ ಇವ ಜ್ವಲನ್ ।
ಮದ್ಭಕ್ತಃ ತೀವ್ರತಪಸಾ ದಗ್ಧಕರ್ಮ ಆಶಯಃ ಅಮಲಃ ॥ 36॥

ಅಥ ಅನಂತರಂ ಆವೇಕ್ಷ್ಯನ್ ಯಥಾ ಜಿಜ್ಞಾಸಿತ ಆಗಮಃ ।
ಗುರವೇ ದಕ್ಷಿಣಾಂ ದತ್ತ್ವಾ ಸ್ನಾಯತ್ ಗುರು ಅನುಮೋದಿತಃ ॥ 37॥

ಗೃಹಂ ವನಂ ವಾ ಉಪವಿಶೇತ್ ಪ್ರವ್ರಜೇತ್ ವಾ ದ್ವಿಜ ಉತ್ತಮಃ ।
ಆಶ್ರಮಾತ್ ಆಶ್ರಮಂ ಗಚ್ಛೇತ್ ನ ಅನ್ಯಥಾ ಮತ್ಪರಃ ಚರೇತ್ ॥ 38॥

ಗೃಹಾರ್ಥೀ ಸದೃಶೀಂ ಭಾರ್ಯಾಂ ಉದ್ವಹೇತ್ ಅಜುಗುಪ್ಸಿತಾಮ್ ।
ಯವೀಯಸೀಂ ತು ವಯಸಾ ಯಾಂ ಸವರ್ಣಾಂ ಅನುಕ್ರಮಾತ್ ॥ 39॥

ಇಜ್ಯ ಅಧ್ಯಯನ ದಾನಾನಿ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಚ ದ್ವಿಜನ್ಮನಾಮ್ ।
ಪ್ರತಿಗ್ರಹಃ ಅಧ್ಯಾಪನಂ ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಯ ಏವ ಯಾಜನಮ್ ॥ 40॥

ಪ್ರತಿಗ್ರಹಂ ಮನ್ಯಮಾನಃ ತಪಃ ತೇಜೋಯಶೋನುದಮ್ ।
ಅನ್ಯಾಭ್ಯಾಂ ಏವ ಜೀವೇತ ಶಿಲೈಃ ವಾ ದೋಷದೃಕ್ ತಯೋಃ ॥ 41॥

ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಯ ಹಿ ದೇಹಃ ಅಯಂ ಕ್ಷುದ್ರಕಾಮಾಯ ನ ಇಷ್ಯತೇ ।
ಕೃಚ್ಛ್ರಾಯ ತಪಸೇ ಚ ಇಹ ಪ್ರೇತ್ಯ ಅನಂತಸುಖಾಯ ಚ ॥ 42॥

ಶಿಲೋಂಛವೃತ್ತ್ಯಾ ಪರಿತುಷ್ಟಚಿತ್ತಃ
ಧರ್ಮಂ ಮಹಾಂತಂ ವಿರಜಂ ಜುಷಾಣಃ ।
ಮಯಿ ಅರ್ಪಿತಾತ್ಮಾ ಗೃಹಃ ಏವ ತಿಷ್ಠನ್
ನ ಅತಿಪ್ರಸಕ್ತಃ ಸಮುಪೈತಿ ಶಾಂತಿಮ್ ॥ 43॥

ಸಮುದ್ಧರಂತಿ ಯೇ ವಿಪ್ರಂ ಸೀದಂತಂ ಮತ್ಪರಾಯಣಮ್ ।
ತಾನ್ ಉದ್ಧರಿಷ್ಯೇ ನ ಚಿರಾತ್ ಆಪದ್ಭ್ಯಃ ನೌಃ ಇವ ಅರ್ಣವಾತ್ ॥ 44॥

ಸರ್ವಾಃ ಸಮುದ್ಧರೇತ್ ರಾಜಾ ಪಿತಾ ಇವ ವ್ಯಸನಾತ್ ಪ್ರಜಾಃ ।
ಆತ್ಮಾನಂ ಆತ್ಮನಾ ಧೀರಃ ಯಥಾ ಗಜಪತಿಃ ಗಜಾನ್ ॥ 45॥

ಏವಂವಿಧಃ ನರಪತಿಃ ವಿಮಾನೇನ ಅರ್ಕವಚಸಾ ।
ವಿಧೂಯ ಇಹ ಅಶುಭಂ ಕೃತ್ಸ್ನಂ ಇಂದ್ರೇಣ ಸಹ ಮೋದತೇ ॥ 46॥

ಸೀದನ್ ವಿಪ್ರಃ ವಣಿಕ್ ವೃತ್ತ್ಯಾ ಪಣ್ಯೈಃ ಏವ ಆಪದಂ ತರೇತ್ ।
ಖಡ್ಗೇನ ವಾ ಆಪದಾಕ್ರಾಂತಃ ನ ಶ್ವವೃತ್ತ್ಯಾ ಕಥಂಚನ ॥ 47॥

ವೈಶ್ಯವೃತ್ತ್ಯಾ ತು ರಾಜನ್ ಯಃ ಜೀವೇತ್ ಮೃಗಯಯಾ ಆಪದಿ ।
ಚರೇತ್ ವಾ ವಿಪ್ರರೂಪೇಣ ನ ಶ್ವವೃತ್ತ್ಯಾ ಕಥಂಚನ ॥ 48॥

ಶೂದ್ರವೃತ್ತಿಂ ಭಜೇತ್ ವೈಶ್ಯಃ ಶೂದ್ರಃ ಕಾರುಕಟಪ್ರಿಯಾಮ್ ।
ಕೃಚ್ಛ್ರಾತ್ ಮುಕ್ತಃ ನ ಗರ್ಹ್ಯೇಣ ವೃತ್ತಿಂ ಲಿಪ್ಸೇತ ಕರ್ಮಣಾ ॥ 49॥

ವೇದ ಅಧ್ಯಾಯ ಸ್ವಧಾ ಸ್ವಾಹಾ ಬಲಿ ಅನ್ನ ಆದ್ಯೈಃ ಯಥಾ ಉದಯಮ್ ।
ದೇವರ್ಷಿ ಪಿತೃಭೂತಾನಿ ಮದ್ರೂಪಾಣಿ ಅನ್ವಹಂ ಯಜೇತ್ ॥ 50॥

ಯದೃಚ್ಛಯಾ ಉಪಪನ್ನೇನ ಶುಕ್ಲೇನ ಉಪಾರ್ಜಿತೇನ ವಾ ।
ಧನೇನ ಅಪೀಡಯನ್ ಭೃತ್ಯಾನ್ ನ್ಯಾಯೇನ ಏವ ಆಹರೇತ್ ಕ್ರತೂನ್ ॥ 51॥

ಕುಟುಂಬೇಷು ನ ಸಜ್ಜೇತ ನ ಪ್ರಮಾದ್ಯೇತ್ ಕುಟುಂಬಿ ಅಪಿ ।
ವಿಪಶ್ಚಿತ್ ನಶ್ವರಂ ಪಶ್ಯೇತ್ ಅದೃಷ್ಟಂ ಅಪಿ ದೃಷ್ಟವತ್ ॥ 52॥

ಪುತ್ರ ದಾರಾ ಆಪ್ತ ಬಂಧೂನಾಂ ಸಂಗಮಃ ಪಾಂಥಸಂಗಮಃ ।
ಅನುದೇಹಂ ವಿಯಂತಿ ಏತೇ ಸ್ವಪ್ನಃ ನಿದ್ರಾನುಗಃ ಯಥಾ ॥ 53॥

ಇತ್ಥಂ ಪರಿಮೃಶನ್ ಮುಕ್ತಃ ಗೃಹೇಷು ಅತಿಥಿವತ್ ವಸನ್ ।
ನ ಗೃಹೈಃ ಅನುಬಧ್ಯೇತ ನಿರ್ಮಮಃ ನಿರಹಂಕೃತಃ ॥ 54॥

ಕರ್ಮಭಿಃ ಗೃಹಂ ಏಧೀಯೈಃ ಇಷ್ಟ್ವಾ ಮಾಂ ಏವ ಭಕ್ತಿಮಾನ್ ।
ತಿಷ್ಠೇತ್ ವನಂ ವಾ ಉಪವಿಶೇತ್ ಪ್ರಜಾವಾನ್ ವಾ ಪರಿವ್ರಜೇತ್ ॥ 55॥

ಯಃ ತು ಆಸಕ್ತಂ ಅತಿಃ ಗೇಹೇ ಪುತ್ರ ವಿತ್ತೈಷಣ ಆತುರಃ ।
ಸ್ತ್ರೈಣಃ ಕೃಪಣಧೀಃ ಮೂಢಃ ಮಮ ಅಹಂ ಇತಿ ಬಧ್ಯತೇ ॥ 56॥

ಅಹೋ ಮೇ ಪಿತರೌ ವೃದ್ಧೌ ಭಾರ್ಯಾ ಬಾಲಾತ್ಮಜಾ ಆತ್ಮಜಾಃ ।
ಅನಾಥಾಃ ಮಾಂ ಋತೇ ದೀನಾಃ ಕಥಂ ಜೀವಂತಿ ದುಃಖಿತಾಃ ॥ 57॥

ಏವಂ ಗೃಹ ಆಶಯ ಆಕ್ಷಿಪ್ತ ಹೃದಯಃ ಮೂಢಧೀಃ ಅಯಮ್ ।
ಅತೃಪ್ತಃ ತಾನ್ ಅನುಧ್ಯಾಯನ್ ಮೃತಃ ಅಂಧಂ ವಿಶತೇ ತಮಃ ॥ 58॥

ಇತಿ ಶ್ರೀಮದ್ಭಾಗವತೇ ಮಹಾಪುರಾಣೇ ಪಾರಮಹಂಸ್ಯಾಂ
ಸಂಹಿತಾಯಾಮೇಕಾದಶಸ್ಕಂಧೇ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣೋದ್ಧವಸಂವಾದೇ
ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯಗೃಹಸ್ಥಕರ್ಮಧರ್ಮನಿರೂಪಣೇ ಸಪ್ತದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥

17॥

ಅಥ ಅಷ್ಟಾದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ।
ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ವನಂ ವಿವಿಕ್ಷುಃ ಪುತ್ರೇಷು ಭಾರ್ಯಾಂ ನ್ಯಸ್ಯ ಸಹ ಏವ ವಾ ।
ವನಃ ಏವ ವಸೇತ್ ಶಾಂತಃ ತೃತೀಯಂ ಭಾಗಂ ಆಯುಷಃ ॥ 1॥

ಕಂದಮೂಲಫಲೈಃ ವನ್ಯೈಃ ಮೇಧ್ಯೈಃ ವೃತ್ತಿಂ ಪ್ರಕಲ್ಪಯೇತ್ ।
ವಸೀತ ವಲ್ಕಲಂ ವಾಸಃ ತೃಣಪರ್ಣ ಅಜಿನಾನಿ ಚ ॥ 2॥

ಕೇಶರೋಮನಖಶ್ಮಶ್ರುಮಲಾನಿ ಬಿಭೃಯಾತ್ ಅತಃ ।
ನ ಧಾವೇತ್ ಅಪ್ಸು ಮಜ್ಜೇತ ತ್ರಿಕಾಲಂ ಸ್ಥಂಡಿಲೇಶಯಃ ॥ 3॥

ಗ್ರೀಷ್ಮೇ ತಪ್ಯೇತ ಪಂಚಾಗ್ನೀನ್ ವರ್ಷಾಸ್ವಾಸಾರಷಾಡ್ ಜಲೇ ।
ಆಕಂಠಮಗ್ನಃ ಶಿಶಿರಃ ಏವಂವೃತ್ತಃ ತಪಶ್ಚರೇತ್ ॥ 4॥

ಅಗ್ನಿಪಕ್ವಂ ಸಮಶ್ನೀಯಾತ್ ಕಾಲಪಕ್ವಂ ಅಥ ಅಪಿ ವಾ ।
ಉಲೂಖಲ ಅಶ್ಮಕುಟ್ಟಃ ವಾ ದಂತ ಉಲೂಖಲಃ ಏವ ವಾ ॥ 5॥

ಸ್ವಯಂ ಸಂಚಿನುಯಾತ್ ಸರ್ವಂ ಆತ್ಮನಃ ವೃತ್ತಿಕಾರಣಮ್ ।
ದೇಶಕಾಲಬಲ ಅಭಿಜ್ಞಃ ನ ಆದದೀತ ಅನ್ಯದಾ ಆಹೃತಮ್ ॥ 6॥

ವನ್ಯೈಃ ಚರುಪುರೋಡಾಶೈಃ ನಿರ್ವಪೇತ್ ಕಾಲಚೋದಿತಾನ್ ।
ನ ತು ಶ್ರೌತೇನ ಪಶುನಾ ಮಾಂ ಯಜೇತ ವನಾಶ್ರಮೀ ॥ 7॥

ಅಗ್ನಿಹೋತ್ರಂ ಚ ದರ್ಶಃ ಚ ಪೂರ್ಣಮಾಸಃ ಚ ಪೂರ್ವವತ್ ।
ಚಾತುರ್ಮಾಸ್ಯಾನಿ ಚ ಮುನೇಃ ಆಮ್ನಾತಾನಿ ಚ ನೈಗಮೈಃ ॥ 8॥

ಏವಂ ಚೀರ್ಣೇನ ತಪಸಾ ಮುನಿಃ ಧಮನಿಸಂತತಃ ।
ಮಾಂ ತಪೋಮಯಂ ಆರಾಧ್ಯ ಋಷಿಲೋಕಾತ್ ಉಪೈತಿ ಮಾಮ್ ॥ 9॥

ಯಃ ತು ಏತತ್ ಕೃಚ್ಛ್ರತಃ ಚೀರ್ಣಂ ತಪಃ ನಿಃಶ್ರೇಯಸಂ ಮಹತ್ ।
ಕಾಮಾಯ ಅಲ್ಪೀಯಸೇ ಯುಂಜ್ಯಾತ್ ವಾಲಿಶಃ ಕಃ ಅಪರಃ ತತಃ ॥ 10॥

ಯದಾ ಅಸೌ ನಿಯಮೇ ಅಕಲ್ಪಃ ಜರಯಾ ಜಾತವೇಪಥುಃ ।
ಆತ್ಮನಿ ಅಗ್ನೀನ್ ಸಮಾರೋಪ್ಯ ಮಚ್ಚಿತ್ತಃ ಅಗ್ನಿಂ ಸಮಾವಿಶೇತ್ ॥ 11॥

ಯದಾ ಕರ್ಮವಿಪಾಕೇಷು ಲೋಕೇಷು ನಿರಯ ಆತ್ಮಸು ।
ವಿರಾಗಃ ಜಾಯತೇ ಸಮ್ಯಕ್ ನ್ಯಸ್ತ ಅಗ್ನಿಃ ಪ್ರವ್ರಜೇತ್ ತತಃ ॥ 12॥

ಇಷ್ಟ್ವಾ ಯಥಾ ಉಪದೇಶಂ ಮಾಂ ದತ್ತ್ವಾ ಸರ್ವಸ್ವಂ ಋತ್ವಿಜೇ ।
ಅಗ್ನೀನ್ ಸ್ವಪ್ರಾಣಃ ಆವೇಶ್ಯ ನಿರಪೇಕ್ಷಃ ಪರಿವ್ರಜೇತ್ ॥ 13॥

ವಿಪ್ರಸ್ಯ ವೈ ಸಂನ್ಯಸತಃ ದೇವಾಃ ದಾರಾದಿರೂಪಿಣಃ ।
ವಿಘ್ನಾನ್ ಕುರ್ವಂತಿ ಅಯಂ ಹಿ ಅಸ್ಮಾನ್ ಆಕ್ರಮ್ಯ ಸಮಿಯಾತ್ ಪರಮ್ ॥ 14॥

ಬಿಭೃಯಾತ್ ಚೇತ್ ಮುನಿಃ ವಾಸಃ ಕೌಪೀನ ಆಚ್ಛಾದನಂ ಪರಮ್ ।
ತ್ಯಕ್ತಂ ನ ದಂಡಪಾತ್ರಾಭ್ಯಾಂ ಅನ್ಯತ್ ಕಿಂಚಿತ್ ಅನಾಪದಿ ॥ 15॥

ದೃಷ್ಟಿಪೂತಂ ನ್ಯಸೇತ್ ಪಾದಂ ವಸ್ತ್ರಪೂತಂ ಪಿಬೇತ್ ಜಲಮ್ ।
ಸತ್ಯಪೂತಾಂ ವದೇತ್ ವಾಚಂ ಮನಃಪೂತಂ ಸಮಾಚರೇತ್ ॥ 16॥

ಮೌನ ಅನೀಹಾ ಅನಿಲ ಆಯಾಮಾಃ ದಂಡಾಃ ವಾಕ್ ದೇಹ ಚೇತಸಾಮ್ ।
ನಹಿ ಏತೇ ಯಸ್ಯ ಸಂತಿ ಅಂಗಃ ವೇಣುಭಿಃ ನ ಭವೇತ್ ಯತಿಃ ॥ 17॥

ಭಿಕ್ಷಾಂ ಚತುಷು ವರ್ಣೇಷು ವಿಗರ್ಹ್ಯಾನ್ ವರ್ಜಯನ್ ಚರೇತ್ ।
ಸಪ್ತಾಗಾರಾನ್ ಅಸಂಕ್ಲೃಪ್ತಾನ್ ತುಷ್ಯೇತ್ ಲಬ್ಧೇನ ತಾವತಾ ॥ 18॥

ಬಹಿಃ ಜಲಾಶಯಂ ಗತ್ವಾ ತತ್ರ ಉಪಸ್ಪೃಶ್ಯ ವಾಗ್ಯತಃ ।
ವಿಭಜ್ಯ ಪಾವಿತಂ ಶೇಷಂ ಭುಂಜೀತ ಅಶೇಷಂ ಆಹೃತಮ್ ॥ 19॥

ಏಕಃ ಚರೇತ್ ಮಹೀಂ ಏತಾಂ ನಿಃಸಂಗಃ ಸಂಯತೇಂದ್ರಿಯಃ ।
ಆತ್ಮಕ್ರೀಡಃ ಆತ್ಮರತಃ ಆತ್ಮವಾನ್ ಸಮದರ್ಶನಃ ॥ 20॥

ವಿವಿಕ್ತಕ್ಷೇಮಶರಣಃ ಮದ್ಭಾವವಿಮಲಾಶಯಃ ।
ಆತ್ಮಾನಂ ಚಿಂತಯೇತ್ ಏಕಂ ಅಭೇದೇನ ಮಯಾ ಮುನಿಃ ॥ 21॥

ಅನ್ವೀಕ್ಷೇತ ಆತ್ಮನಃ ಬಂಧಂ ಮೋಕ್ಷಂ ಚ ಜ್ಞಾನನಿಷ್ಠಯಾ ।
ಬಂಧಃ ಇಂದ್ರಿಯವಿಕ್ಷೇಪಃ ಮೋಕ್ಷಃ ಏಷಾಂ ಚ ಸಂಯಮಃ ॥ 22॥

ತಸ್ಮಾತ್ ನಿಯಮ್ಯ ಷಡ್ವರ್ಗಂ ಮದ್ಭಾವೇನ ಚರೇತ್ ಮುನಿಃ ।
ವಿರಕ್ತಃ ಕ್ಷುಲ್ಲಕಾಮೇಭ್ಯಃ ಲಬ್ಧ್ವಾ ಆತ್ಮನಿ ಸುಖಂ ಮಹತ್ ॥ 23॥

ಪುರಗ್ರಾಮವ್ರಜಾನ್ ಸಾರ್ಥಾನ್ ಭಿಕ್ಷಾರ್ಥಂ ಪ್ರವಿಶನ್ ಚರೇತ್ ।
ಪುಣ್ಯದೇಶಸರಿತ್ ಶೈಲವನ ಆಶ್ರಮವತೀಂ ಮಹೀಮ್ ॥ 24॥

ವಾನಪ್ರಸ್ಥ ಆಶ್ರಮ ಪದೇಷು ಅಭೀಕ್ಷ್ಣಂ ಭೈಕ್ಷ್ಯಂ ಆಚರೇತ್ ।
ಸಂಸಿಧ್ಯತ್ಯಾಶ್ವಸಂಮೋಹಃ ಶುದ್ಧಸತ್ತ್ವಃ ಶಿಲಾಂಧಸಾ ॥ 25॥

ನ ಏತತ್ ವಸ್ತುತಯಾ ಪಶ್ಯೇತ್ ದೃಶ್ಯಮಾನಂ ವಿನಶ್ಯತಿ ।
ಅಸಕ್ತಚಿತ್ತಃ ವಿರಮೇತ್ ಇಹ ಅಮುತ್ರ ಚಿಕೀರ್ಷಿತಾತ್ ॥ 26॥

ಯತ್ ಏತತ್ ಆತ್ಮನಿ ಜಗತ್ ಮನೋವಾಕ್ಪ್ರಾಣಸಂಹತಮ್ ।
ಸರ್ವಂ ಮಾಯಾ ಇತಿ ತರ್ಕೇಣ ಸ್ವಸ್ಥಃ ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ನ ತತ್ ಸ್ಮರೇತ್ ॥ 27॥

ಜ್ಞಾನನಿಷ್ಠಃ ವಿರಕ್ತಃ ವಾ ಮದ್ಭಕ್ತಃ ವಾ ಅನಪೇಕ್ಷಕಃ ।
ಸಲಿಂಗಾನ್ ಆಶ್ರಮಾಂ ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಚರೇತ್ ಅವಿಧಿಗೋಚರಃ ॥ 28॥

ಬುಧಃ ಬಾಲಕವತ್ ಕ್ರೀಡೇತ್ ಕುಶಲಃ ಜಡವತ್ ಚರೇತ್ ।
ವದೇತ್ ಉನ್ಮತ್ತವತ್ ವಿದ್ವಾನ್ ಗೋಚರ್ಯಾಂ ನೈಗಮಃ ಚರೇತ್ ॥ 29॥

ವೇದವಾದರತಃ ನ ಸ್ಯಾತ್ ನ ಪಾಖಂಡೀ ನ ಹೈತುಕಃ ।
ಶುಷ್ಕವಾದವಿವಾದೇ ನ ಕಂಚಿತ್ ಪಕ್ಷಂ ಸಮಾಶ್ರಯೇತ್ ॥ 30॥

ನ ಉದ್ವಿಜೇತ ಜನಾತ್ ಧೀರಃ ಜನಂ ಚ ಉದ್ವೇಜಯೇತ್ ನ ತು ।
ಅತಿವಾದಾನ್ ತಿತಿಕ್ಷೇತ ನ ಅವಮನ್ಯೇತ ಕಂಚನ ।
ದೇಹಂ ಉದ್ದಿಶ್ಯ ಪಶುವತ್ ವೈರಂ ಕುರ್ಯಾತ್ ನ ಕೇನಚಿತ್ ॥ 31॥

ಏಕಃ ಏವ ಪರಃ ಹಿ ಆತ್ಮಾ ಭೂತೇಷು ಆತ್ಮನಿ ಅವಸ್ಥಿತಃ ।
ಯಥಾ ಇಂದುಃ ಉದಪಾತ್ರೇಷು ಭೂತಾನಿ ಏಕಾತ್ಮಕಾನಿ ಚ ॥ 32॥

ಅಲಬ್ಧ್ವಾ ನ ವಿಷೀದೇತ ಕಾಲೇ ಕಾಲೇ ಅಶನಂ ಕ್ವಚಿತ್ ।
ಲಬ್ಧ್ವಾ ನ ಹೃಷ್ಯೇತ್ ಧೃತಿಂ ಆನುಭಯಂ ದೈವತಂತ್ರಿತಮ್ ॥ 33॥

ಆಹಾರಾರ್ಥಂ ಸಮೀಹೇತ ಯುಕ್ತಂ ತತ್ ಪ್ರಾಣಧಾರಣಮ್ ।
ತತ್ತ್ವಂ ವಿಮೃಶ್ಯತೇ ತೇನ ತತ್ ವಿಜ್ಞಾಯ ವಿಮುಚ್ಯತೇ ॥ 34॥

ಯತ್ ಋಚ್ಛಯಾ ಉಪಪನ್ನಾತ್ ಅನ್ನಂ ಅದ್ಯಾತ್ ಶ್ರೇಷ್ಠಂ ಉತ ಅಪರಮ್ ।
ತಥಾ ವಾಸಃ ತಥಾ ಶಯ್ಯಾಂ ಪ್ರಾಪ್ತಂ ಪ್ರಾಪ್ತಂ ಭಜೇತ್ ಮುನಿಃ ॥ 35॥

ಶೌಚಂ ಆಚಮನಂ ಸ್ನಾನಂ ನ ತು ಚೋದನಯಾ ಚರೇತ್ ।
ಅನ್ಯಾನ್ ಚ ನಿಯಮಾನ್ ಜ್ಞಾನೀ ಯಥಾ ಅಹಂ ಲೀಲಯಾ ಈಶ್ವರಃ ॥ 36॥

ನಹಿ ತಸ್ಯ ವಿಕಲ್ಪಾಖ್ಯಾ ಯಾ ಚ ಮದ್ವೀಕ್ಷಯಾ ಹತಾ ।
ಆದೇಹಾಂತಾತ್ ಕ್ವಚಿತ್ ಖ್ಯಾತಿಃ ತತಃ ಸಂಪದ್ಯತೇ ಮಯಾ ॥ 37॥

ದುಃಖ ಉದರ್ಕೇಷು ಕಾಮೇಷು ಜಾತನಿರ್ವೇದಃ ಆತ್ಮವಾನ್ ।
ಅಜಿಜ್ಞಾಸಿತ ಮದ್ಧರ್ಮಃ ಗುರುಂ ಮುನಿಂ ಉಪಾವ್ರಜೇತ್ ॥ 38॥

ತಾವತ್ ಪರಿಚರೇತ್ ಭಕ್ತಃ ಶ್ರದ್ಧಾವಾನ್ ಅನಸೂಯಕಃ ।
ಯಾವತ್ ಬ್ರಹ್ಮ ವಿಜಾನೀಯಾತ್ ಮಾಂ ಏವ ಗುರುಂ ಆದೃತಃ ॥ 39॥

ಯಃ ತು ಅಸಂಯತ ಷಡ್ವರ್ಗಃ ಪ್ರಚಂಡ ಇಂದ್ರಿಯ ಸಾರಥಿಃ ।
ಜ್ಞಾನ ವೈರಾಗ್ಯ ರಹಿತಃ ತ್ರಿದಂಡಂ ಉಪಜೀವತಿ ॥ 40॥

ಸುರಾನ್ ಆತ್ಮಾನಂ ಆತ್ಮಸ್ಥಂ ನಿಹ್ನುತೇ ಮಾಂ ಚ ಧರ್ಮಹಾ ।
ಅವಿಪಕ್ವ ಕಷಾಯಃ ಅಸ್ಮಾತ್ ಉಷ್ಮಾತ್ ಚ ವಿಹೀಯತೇ ॥ 41॥

ಭಿಕ್ಷೋಃ ಧರ್ಮಃ ಶಮಃ ಅಹಿಂಸಾ ತಪಃ ಈಕ್ಷಾ ವನೌಕಸಃ ।
ಗೃಹಿಣಃ ಭೂತರಕ್ಷ ಇಜ್ಯಾಃ ದ್ವಿಜಸ್ಯ ಆಚಾರ್ಯಸೇವನಮ್ ॥ 42॥

ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯಂ ತಪಃ ಶೌಚಂ ಸಂತೋಷಃ ಭೂತಸೌಹೃದಮ್ ।
ಗೃಹಸ್ಥಸ್ಯ ಅಪಿ ಋತೌ ಗಂತುಃ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಮದುಪಾಸನಮ್ ॥ 43॥

ಇತಿ ಮಾಂ ಯಃ ಸ್ವಧರ್ಮೇಣ ಭಜನ್ ನಿತ್ಯಂ ಅನನ್ಯಭಾಕ್ ।
ಸರ್ವಭೂತೇಷು ಮದ್ಭಾವಃ ಮದ್ಭಕ್ತಿಂ ವಿಂದತೇ ಅಚಿರಾತ್ ॥ 44॥

ಭಕ್ತ್ಯಾ ಉದ್ಧವ ಅನಪಾಯಿನ್ಯಾ ಸರ್ವಲೋಕಮಹೇಶ್ವರಮ್ ।
ಸರ್ವ ಉತ್ಪತ್ತಿ ಅಪಿ ಅಯಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಕಾರಣಂ ಮಾ ಉಪಯಾತಿ ಸಃ ॥ 45॥

ಇತಿ ಸ್ವಧರ್ಮ ನಿರ್ಣಿಕ್ತ ಸತ್ತ್ವಃ ನಿರ್ಜ್ಞಾತ್ ಮದ್ಗತಿಃ ।
ಜ್ಞಾನ ವಿಜ್ಞಾನ ಸಂಪನ್ನಃ ನ ಚಿರಾತ್ ಸಮುಪೈತಿ ಮಾಮ್ ॥ 46॥

ವರ್ಣಾಶ್ರಮವತಾಂ ಧರ್ಮಃ ಏಷಃ ಆಚಾರಲಕ್ಷಣಃ ।
ಸಃ ಏವ ಮದ್ಭಕ್ತಿಯುತಃ ನಿಃಶ್ರೇಯಸಕರಃ ಪರಃ ॥ 47॥

ಏತತ್ ತೇ ಅಭಿಹಿತಂ ಸಾಧೋ ಭವಾನ್ ಪೃಚ್ಛತಿ ಯತ್ ಚ ಮಾಮ್ ।
ಯಥಾ ಸ್ವಧರ್ಮಸಂಯುಕ್ತಃ ಭಕ್ತಃ ಮಾಂ ಸಮಿಯಾತ್ ಪರಮ್ ॥ 48॥

ಇತಿ ಶ್ರೀಮದ್ಭಾಗವತೇ ಮಹಾಪುರಾಣೇ ಪಾರಮಹಂಸ್ಯಾಂ
ಸಂಹಿತಾಯಾಮೇಕಾದಶಸ್ಕಂಧೇ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣೋದ್ಧವಸಂವಾದೇ
ವಾನಪ್ರಸ್ಥಸಂನ್ಯಾಸಧರ್ಮನಿರೂಪಣಂ ನಾಮಾಷ್ಟಾದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 18॥

ಅಥ ಏಕೋನವಿಂಶಃ ಅಧ್ಯಾಯಃ ।
ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಯಃ ವಿದ್ಯಾಶ್ರುತಸಂಪನ್ನಃ ಆತ್ಮವಾನ್ ನ ಅನುಮಾನಿಕಃ ।
ಮಾಯಾಮಾತ್ರಂ ಇದಂ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ಜ್ಞಾನಂ ಚ ಮಯಿ ಸಂನ್ಯಸೇತ್ ॥ 1॥

ಜ್ಞಾನಿನಃ ತು ಅಹಂ ಏವ ಇಷ್ಟಃ ಸ್ವಾರ್ಥಃ ಹೇತುಃ ಚ ಸಂಮತಃ ।
ಸ್ವರ್ಗಃ ಚ ಏವ ಅಪವರ್ಗಃ ಚ ನ ಅನ್ಯಃ ಅರ್ಥಃ ಮದೃತೇ ಪ್ರಿಯಃ ॥ 2॥

ಜ್ಞಾನವಿಜ್ಞಾನಸಂಸಿದ್ಧಾಃ ಪದಂ ಶ್ರೇಷ್ಠಂ ವಿದುಃ ಮಮ ।
ಜ್ಞಾನೀ ಪ್ರಿಯತಮಃ ಅತಃ ಮೇ ಜ್ಞಾನೇನ ಅಸೌ ಬಿಭರ್ತಿ ಮಾಮ್ ॥ 3॥

ತಪಃ ತೀರ್ಥಂ ಜಪಃ ದಾನಂ ಪವಿತ್ರಾಣಿ ಇತರಾಣಿ ಚ ।
ನ ಅಲಂ ಕುರ್ವಂತಿ ತಾಂ ಸಿದ್ಧಿಂ ಯಾ ಜ್ಞಾನಕಲಯಾ ಕೃತಾ ॥ 4॥

ತಸ್ಮಾತ್ ಜ್ಞಾನೇನ ಸಹಿತಂ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ಸ್ವಾತ್ಮಾನಂ ಉದ್ಧವ ।
ಜ್ಞಾನವಿಜ್ಞಾನಸಂಪನ್ನಃ ಭಜ ಮಾಂ ಭಕ್ತಿಭಾವತಃ ॥ 5॥

ಜ್ಞಾನವಿಜ್ಞಾನಯಜ್ಞೇನ ಮಾಂ ಇಷ್ಟ್ವಾ ಆತ್ಮಾನಂ ಆತ್ಮನಿ ।
ಸರ್ವಯಜ್ಞಪತಿಂ ಮಾಂ ವೈ ಸಂಸಿದ್ಧಿಂ ಮುನಯಃ ಅಗಮನ್॥ 6॥

ತ್ವಯಿ ಉದ್ಧವ ಆಶ್ರಯತಿ ಯಃ ತ್ರಿವಿಧಃ ವಿಕಾರಃ
ಮಾಯಾಂತರಾ ಆಪತತಿ ನ ಆದಿ ಅಪವರ್ಗಯೋಃ ಯತ್ ।
ಜನ್ಮಾದಯಃ ಅಸ್ಯ ಯತ್ ಅಮೀ ತವ ತಸ್ಯ ಕಿಂ ಸ್ಯುಃ
ಆದಿ ಅಂತಯೋಃ ಯತ್ ಅಸತಃ ಅಸ್ತಿ ತತ್ ಏವ ಮಧ್ಯೇ ॥ 7॥

ಉದ್ಧವಃ ಉವಾಚ ।
ಜ್ಞಾನಂ ವಿಶುದ್ಧಂ ವಿಪುಲಂ ಯಥಾ ಏತತ್
ವೈರಾಗ್ಯವಿಜ್ಞಾನಯುತಂ ಪುರಾಣಮ್ ।
ಆಖ್ಯಾಹಿ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರ ವಿಶ್ವಮೂರ್ತೇ
ತ್ವತ್ ಭಕ್ತಿಯೋಗಂ ಚ ಮಹತ್ ವಿಮೃಗ್ಯಮ್ ॥ 8॥

ತಾಪತ್ರಯೇಣ ಅಭಿಹತಸ್ಯ ಘೋರೇ
ಸಂತಪ್ಯಮಾನಸ್ಯ ಭವಾಧ್ವನೀಶ ।
ಪಶ್ಯಾಮಿ ನ ಅನ್ಯತ್ ಶರಣಂ ತವಾಂಘ್ರಿ
ದ್ವಂದ್ವ ಆತಪತ್ರಾತ್ ಅಮೃತ ಅಭಿವರ್ಷಾತ್ ॥ 9॥

ದಷ್ಟಂ ಜನಂ ಸಂಪತಿತಂ ಬಿಲೇ ಅಸ್ಮಿನ್
ಕಾಲಾಹಿನಾ ಕ್ಷುದ್ರಸುಖೋಃ ಉತರ್ಷಮ್ ।
ಸಮುದ್ಧರ ಏನಂ ಕೃಪಯಾ ಅಪವರ್ಗ್ಯೈಃ
ವಚೋಭಿಃ ಆಸಿಂಚ ಮಹಾನುಭಾವ ॥ 10॥

ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಇತ್ಥಂ ಏತತ್ ಪುರಾ ರಾಜಾ ಭೀಷ್ಮಂ ಧರ್ಮಭೃತಾಂ ವರಮ್ ।
ಅಜಾತಶತ್ರುಃ ಪಪ್ರಚ್ಛ ಸರ್ವೇಷಾಂ ನಃ ಅನುಶ್ರುಣ್ವತಾಮ್ ॥ 11॥

ನಿವೃತ್ತೇ ಭಾರತೇ ಯುದ್ಧೇ ಸುಹೃತ್ ನಿಧನವಿಹ್ವಲಃ ।
ಶ್ರುತ್ವಾ ಧರ್ಮಾನ್ ಬಹೂನ್ ಪಶ್ಚಾತ್ ಮೋಕ್ಷಧರ್ಮಾನ್ ಅಪೃಚ್ಛತ ॥

12॥

ತಾನ್ ಅಹಂ ತೇ ಅಭಿಧಾಸ್ಯಾಮಿ ದೇವವ್ರತಮುಖಾತ್ ಶ್ರುತಾನ್ ।
ಜ್ಞಾನವೈರಾಗ್ಯವಿಜ್ಞಾನಶ್ರದ್ಧಾಭಕ್ತಿ ಉಪಬೃಂಹಿತಾನ್ ॥ 13॥

ನವ ಏಕಾದಶ ಪಂಚ ತ್ರೀನ್ ಭಾವಾನ್ ಭೂತೇಷು ಯೇನ ವೈ ।
ಈಕ್ಷೇತ ಅಥ ಏಕಂ ಅಪಿ ಏಷು ತತ್ ಜ್ಞಾನಂ ಮಮ ನಿಶ್ಚಿತಮ್ ॥ 14॥

ಏತತ್ ಏವ ಹಿ ವಿಜ್ಞಾನಂ ನ ತಥಾ ಏಕೇನ ಯೇನ ಯತ್ ।
ಸ್ಥಿತಿ ಉತ್ಪತ್ತಿ ಅಪಿ ಅಯಾನ್ ಪಶ್ಯೇತ್ ಭಾವಾನಾಂ ತ್ರಿಗುಣ ಆತ್ಮನಾಮ್ ॥

15॥

ಆದೌ ಅಂತೇ ಚ ಮಧ್ಯೇ ಚ ಸೃಜ್ಯಾತ್ ಸೃಜ್ಯಂ ಯತ್ ಅನ್ವಿಯಾತ್ ।
ಪುನಃ ತತ್ ಪ್ರತಿಸಂಕ್ರಾಮೇ ಯತ್ ಶಿಷ್ಯೇತ ತತ್ ಏವ ಸತ್ ॥ 16॥

ಶ್ರುತಿಃ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಂ ಐತಿಹ್ಯಂ ಅನುಮಾನಂ ಚತುಷ್ಟಯಮ್ ।
ಪ್ರಮಾಣೇಷು ಅನವಸ್ಥಾನಾತ್ ವಿಕಲ್ಪಾತ್ ಸಃ ವಿರಜ್ಯತೇ ॥ 17॥

ಕರ್ಮಣಾಂ ಪರಿಣಾಮಿತ್ವಾತ್ ಆವಿರಿಂಚಾತ್ ಅಮಂಗಲಮ್ ।
ವಿಪಶ್ಚಿತ್ ನಶ್ವರಂ ಪಶ್ಯೇತ್ ಅದೃಷ್ಟಂ ಅಪಿ ದೃಷ್ಟವತ್ ॥ 18॥

ಭಕ್ತಿಯೋಗಃ ಪುರಾ ಏವ ಉಕ್ತಃ ಪ್ರೀಯಮಾಣಾಯ ತೇ ಅನಘ ।
ಪುನಃ ಚ ಕಥಯಿಷ್ಯಾಮಿ ಮದ್ಭಕ್ತೇಃ ಕಾರಣಂ ಪರಮ್ ॥ 19॥

ಶ್ರದ್ಧಾ ಅಮೃತಕಥಾಯಾಂ ಮೇ ಶಶ್ವತ್ ಮತ್ ಅನುಕೀರ್ತನಮ್ ।
ಪರಿನಿಷ್ಠಾ ಚ ಪೂಜಾಯಾಂ ಸ್ತುತಿಭಿಃ ಸ್ತವನಂ ಮಮ ॥ 20॥

ಆದರಃ ಪರಿಚರ್ಯಾಯಾಂ ಸರ್ವಾಂಗೈಃ ಅಭಿವಂದನಮ್ ।
ಮದ್ಭಕ್ತಪೂಜಾಭ್ಯಧಿಕಾ ಸರ್ವಭೂತೇಷು ಮನ್ಮತಿಃ ॥ 21॥

ಮದರ್ಥೇಷು ಅಂಗಚೇಷ್ಟಾ ಚ ವಚಸಾ ಮದ್ಗುಣೇರಣಮ್ ।
ಮಯ್ಯರ್ಪಣಂ ಚ ಮನಸಃ ಸರ್ವಕಾಮವಿವರ್ಜನಮ್ ॥ 22॥

ಮದರ್ಥೇ ಅರ್ಥ ಪರಿತ್ಯಾಗಃ ಭೋಗಸ್ಯ ಚ ಸುಖಸ್ಯ ಚ ।
ಇಷ್ಟಂ ದತ್ತಂ ಹುತಂ ಜಪ್ತಂ ಮದರ್ಥಂ ಯತ್ ವ್ರತಂ ತಪಃ ॥ 23॥

ಏವಂ ಧರ್ಮೈಃ ಮನುಷ್ಯಾಣಾಂ ಉದ್ಧವ ಆತ್ಮನಿವೇದಿನಾಮ್ ।
ಮಯಿ ಸಂಜಾಯತೇ ಭಕ್ತಿಃ ಕಃ ಅನ್ಯಃ ಅರ್ಥಃ ಅಸ್ಯ ಅವಶಿಷ್ಯತೇ ॥ 24॥

ಯದಾ ಆತ್ಮನಿ ಅರ್ಪಿತಂ ಚಿತ್ತಂ ಶಾಂತಂ ಸತ್ತ್ವ ಉಪಬೃಂಹಿತಮ್ ।
ಧರ್ಮಂ ಜ್ಞಾನಂ ಸವೈರಾಗ್ಯಂ ಐಶ್ವರ್ಯಂ ಚ ಅಭಿಪದ್ಯತೇ ॥ 25॥

ಯತ್ ಅರ್ಪಿತಂ ತತ್ ವಿಕಲ್ಪೇ ಇಂದ್ರಿಯೈಃ ಪರಿಧಾವತಿ ।
ರಜಸ್ವಲಂ ಚ ಆಸನ್ ನಿಷ್ಠಂ ಚಿತ್ತಂ ವಿದ್ಧಿ ವಿಪರ್ಯಯಮ್ ॥ 26॥

ಧರ್ಮಃ ಮದ್ಭಕ್ತಿಕೃತ್ ಪ್ರೋಕ್ತಃ ಜ್ಞಾನಂ ಚ ಏಕಾತ್ಮ್ಯದರ್ಶನಮ್ ।
ಗುಣೇಷು ಅಸಂಗಃ ವೈರಾಗ್ಯಂ ಐಶ್ವರ್ಯಂ ಚ ಅಣಿಂ ಆದಯಃ ॥ 27॥

ಉದ್ಧವಃ ಉವಾಚ ।
ಯಮಃ ಕತಿವಿಧಃ ಪ್ರೋಕ್ತಃ ನಿಯಮಃ ವಾ ಅರಿಕರ್ಶನ ।
ಕಃ ಶಮಃ ಕಃ ದಮಃ ಕೃಷ್ಣ ಕಾ ತಿತಿಕ್ಷಾ ಧೃತಿಃ ಪ್ರಭೋ ॥ 28॥

ಕಿಂ ದಾನಂ ಕಿಂ ತಪಃ ಶೌರ್ಯಂ ಕಿಂ ಸತ್ಯಂ ಋತಂ ಉಚ್ಯತೇ ।
ಕಃ ತ್ಯಾಗಃ ಕಿಂ ಧನಂ ಚೇಷ್ಟಂ ಕಃ ಯಜ್ಞಃ ಕಾ ಚ ದಕ್ಷಿಣಾ ॥

29॥

ಪುಂಸಃ ಕಿಂಸ್ವಿತ್ ಬಲಂ ಶ್ರೀಮನ್ ಭಗಃ ಲಾಭಃ ಚ ಕೇಶವ ।
ಕಾ ವಿದ್ಯಾ ಹ್ರೀಃ ಪರಾ ಕಾ ಶ್ರೀಃ ಕಿಂ ಸುಖಂ ದುಃಖಂ ಏವ ಚ ॥

30॥

ಕಃ ಪಂಡಿತಃ ಕಃ ಚ ಮೂರ್ಖಃ ಕಃ ಪಂಥಾಃ ಉತ್ಪಥಃ ಚ ಕಃ ।
ಕಃ ಸ್ವರ್ಗಃ ನರಕಃ ಕಃ ಸ್ವಿತ್ ಕಃ ಬಂಧುಃ ಉತ ಕಿಂ ಗೃಹಮ್ ॥ 31॥

ಕಃ ಆಢ್ಯಃ ಕಃ ದರಿದ್ರಃ ವಾ ಕೃಪಣಃ ಕಃ ಈಶ್ವರಃ ।
ಏತಾನ್ ಪ್ರಶ್ನಾನ್ ಮಮ ಬ್ರೂಹಿ ವಿಪರೀತಾನ್ ಚ ಸತ್ಪತೇ ॥ 32॥

ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಅಹಿಂಸಾ ಸತ್ಯಂ ಅಸ್ತೇಯಂ ಅಸಂಗಃ ಹ್ರೀಃ ಅಸಂಚಯಃ ।
ಆಸ್ತಿಕ್ಯಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯಂ ಚ ಮೌನಂ ಸ್ಥೈರ್ಯಂ ಕ್ಷಮಾ ಅಭಯಮ್ ॥

33।
ಶೌಚಂ ಜಪಃ ತಪಃ ಹೋಮಃ ಶ್ರದ್ಧಾ ಆತಿಥ್ಯಂ ಮತ್ ಅರ್ಚನಮ್ ।
ತೀರ್ಥಾಟನಂ ಪರಾರ್ಥೇಹಾ ತುಷ್ಟಿಃ ಆಚಾರ್ಯಸೇವನಮ್ ॥ 34॥

ಏತೇ ಯಮಾಃ ಸನಿಯಮಾಃ ಉಭಯೋಃ ದ್ವಾದಶ ಸ್ಮೃತಾಃ ।
ಪುಂಸಾಂ ಉಪಾಸಿತಾಃ ತಾತ ಯಥಾಕಾಮಂ ದುಹಂತಿ ಹಿ ॥ 35॥

ಶಮಃ ಮತ್ ನಿಷ್ಠತಾ ಬುದ್ಧೇಃ ದಮಃ ಇಂದ್ರಿಯಸಂಯಮಃ ।
ತಿತಿಕ್ಷಾ ದುಃಖಸಂಮರ್ಷಃ ಜಿಹ್ವಾ ಉಪಸ್ಥಜಯಃ ಧೃತಿಃ ॥ 36॥

ದಂಡನ್ಯಾಸಃ ಪರಂ ದಾನಂ ಕಾಮತ್ಯಾಗಃ ತಪಃ ಸ್ಮೃತಮ್ ।
ಸ್ವಭಾವವಿಜಯಃ ಶೌರ್ಯಂ ಸತ್ಯಂ ಚ ಸಮದರ್ಶನಮ್ ॥ 37॥

ಋತಂ ಚ ಸೂನೃತಾ ವಾಣೀ ಕವಿಭಿಃ ಪರಿಕೀರ್ತಿತಾ ।
ಕರ್ಮಸ್ವಸಂಗಮಃ ಶೌಚಂ ತ್ಯಾಗಃ ಸಂನ್ಯಾಸಃ ಉಚ್ಯತೇ ॥ 38॥

ಧರ್ಮಃ ಇಷ್ಟಂ ಧನಂ ನೄಣಾಂ ಯಜ್ಞಃ ಅಹಂ ಭಗವತ್ತಮಃ ।
ದಕ್ಷಿಣಾ ಜ್ಞಾನಸಂದೇಶಃ ಪ್ರಾಣಾಯಾಮಃ ಪರಂ ಬಲಮ್ ॥ 39॥

ಭಗಃ ಮೇ ಐಶ್ವರಃ ಭಾವಃ ಲಾಭಃ ಮದ್ಭಕ್ತಿಃ ಉತ್ತಮಃ ।
ವಿದ್ಯಾ ಆತ್ಮನಿ ಭಿದ ಅಬಾಧಃ ಜುಗುಪ್ಸಾ ಹ್ರೀಃ ಅಕರ್ಮಸು ॥ 40॥

ಶ್ರೀಃ ಗುಣಾಃ ನೈರಪೇಕ್ಷ್ಯ ಆದ್ಯಾಃ ಸುಖಂ ದುಃಖಸುಖ ಅತ್ಯಯಃ ।
ದುಃಖಂ ಕಾಮಸುಖ ಅಪೇಕ್ಷಾ ಪಂಡಿತಃ ಬಂಧಮೋಕ್ಷವಿತ್ ॥ 41॥

ಮೂರ್ಖಃ ದೇಹ ಆದಿ ಅಹಂ ಬುದ್ಧಿಃ ಪಂಥಾಃ ಮತ್ ನಿಗಮಃ ಸ್ಮೃತಃ ।
ಉತ್ಪಥಃ ಚಿತ್ತವಿಕ್ಷೇಪಃ ಸ್ವರ್ಗಃ ಸತ್ತ್ವಗುಣ ಉಅದಯಃ ॥ 42॥

ನರಕಃ ತಮಃ ಉನ್ನಹಃ ಬಂಧುಃ ಗುರುಃ ಅಹಂ ಸಖೇ ।
ಗೃಹಂ ಶರೀರಂ ಮಾನುಷ್ಯಂ ಗುಣಾಢ್ಯಃ ಹಿ ಆಢ್ಯಃ ಉಚ್ಯತೇ ॥ 43॥

ದರಿದ್ರಃ ಯಃ ತು ಅಸಂತುಷ್ಟಃ ಕೃಪಣಃ ಯಃ ಅಜಿತೇಂದ್ರಿಯಃ ।
ಗುಣೇಷು ಅಸಕ್ತಧೀಃ ಈಶಃ ಗುಣಸಂಗಃ ವಿಪರ್ಯಯಃ ॥ 44॥

ಏತಃ ಉದ್ಧವ ತೇ ಪ್ರಶ್ನಾಃ ಸರ್ವೇ ಸಾಧು ನಿರೂಪಿತಾಃ ।
ಕಿಂ ವರ್ಣಿತೇನ ಬಹುನಾ ಲಕ್ಷಣಂ ಗುಣದೋಷಯೋಃ ।
ಗುಣದೋಷ ದೃಶಿಃ ದೋಷಃ ಗುಣಃ ತು ಉಭಯವರ್ಜಿತಃ ॥ 45॥

ಇತಿ ಶ್ರೀಮದ್ಭಾಗವತೇ ಮಹಾಪುರಾಣೇ ಪಾರಮಹಂಸ್ಯಾಂ
ಸಂಹಿತಾಯಾಮೇಕಾದಶಸ್ಕಂಧೇ ಭಗವದುಧವಸಂವಾದೇ
ಏಕೋನವಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 19॥

ಅಥ ವಿಂಶಃ ಅಧ್ಯಾಯಃ ।
ಉದ್ಧವಃ ಉವಾಚ ।
ವಿಧಿಃ ಚ ಪ್ರತಿಷೇಧಃ ಚ ನಿಗಮಃ ಹಿ ಈಶ್ವರಸ್ಯ ತೇ ।
ಅವೇಕ್ಷತೇ ಅರವಿಂದಾಕ್ಷ ಗುಣಂ ದೋಷಂ ಚ ಕರ್ಮಣಾಮ್ ॥ 1॥

ವರ್ಣಾಶ್ರಮ ವಿಕಲ್ಪಂ ಚ ಪ್ರತಿಲೋಮ ಅನುಲೋಮಜಮ್ ।
ದ್ರವ್ಯ ದೇಶ ವಯಃ ಕಾಲಾನ್ ಸ್ವರ್ಗಂ ನರಕಂ ಏವ ಚ ॥ 2॥

ಗುಣ ದೋಷ ಭಿದಾ ದೃಷ್ಟಿಂ ಅಂತರೇಣ ವಚಃ ತವ ।
ನಿಃಶ್ರೇಯಸಂ ಕಥಂ ನೄಣಾಂ ನಿಷೇಧ ವಿಧಿ ಲಕ್ಷಣಮ್ ॥ 3॥

ಪಿತೃದೇವಮನುಷ್ಯಾಣಾಂ ವೇದಃ ಚಕ್ಷುಃ ತವ ಈಶ್ವರ ।
ಶ್ರೇಯಃ ತು ಅನುಪಲಬ್ಧೇ ಅರ್ಥೇ ಸಾಧ್ಯಸಾಧನಯೋಃ ಅಪಿ ॥ 4॥

ಗುಣದೋಷಭಿದಾದೃಷ್ಟಿಃ ನಿಗಮಾತ್ ತೇ ನ ಹಿ ಸ್ವತಃ ।
ನಿಗಮೇನ ಅಪವಾದಃ ಚ ಭಿದಾಯಾಃ ಇತಿ ಹಿ ಭ್ರಮಃ ॥ 5॥

ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಯೋಗಾಃ ತ್ರಯಃ ಮಯಾ ಪ್ರೋಕ್ತಾ ನೄಣಾಂ ಶ್ರೇಯೋವಿಧಿತ್ಸಯಾ ।
ಜ್ಞಾನಂ ಕರ್ಮ ಚ ಭಕ್ತಿಃ ಚ ನ ಉಪಾಯಃ ಅನ್ಯಃ ಅಸ್ತಿ ಕುತ್ರಚಿತ್ ॥

6॥

ನಿರ್ವಿಣ್ಣಾನಾಂ ಜ್ಞಾನಯೋಗಃ ನ್ಯಾಸಿನಾಂ ಇಹ ಕರ್ಮಸು ।
ತೇಷು ಅನಿರ್ವಿಣ್ಣಚಿತ್ತಾನಾಂ ಕರ್ಮಯೋಗಃ ತಿ ಕಾಮಿನಾಮ್ ॥ 7॥

ಯದೃಚ್ಛಯಾ ಮತ್ ಕಥಾ ಆದೌ ಜಾತಶ್ರದ್ಧಃ ತು ಯಃ ಪುಮಾನ್ ।
ನ ನಿರ್ವಿಣ್ಣಃ ನ ಅತಿಸಕ್ತಃ ಭಕ್ತಿಯೋಗಃ ಅಸ್ಯ ಸಿದ್ಧಿದಃ ॥ 8॥

ತಾವತ್ ಕರ್ಮಾಣಿ ಕುರ್ವೀತ ನ ನಿರ್ವಿದ್ಯೇತ ಯಾವತಾ ।
ಮತ್ ಕಥಾಶ್ರವಣ ಆದೌ ವಾ ಶ್ರದ್ಧಾ ಯಾವತ್ ನ ಜಾಯತೇ ॥ 9॥

ಸ್ವಧರ್ಮಸ್ಥಃ ಯಜನ್ಯಜ್ಞೈಃ ಅನಾಶೀಃ ಕಾಮಃ ಉದ್ಧವ ।
ನ ಯಾತಿ ಸ್ವರ್ಗನರಕೌ ಯದಿ ಅನ್ಯತ್ರ ಸಮಾಚರೇತ್ ॥ 10॥

ಅಸ್ಮಿನ್ ಲೋಕೇ ವರ್ತಮಾನಃ ಸ್ವಧರ್ಮಸ್ಥಃ ಅನಘಃ ಶುಚಿಃ ।
ಜ್ಞಾನಂ ವಿಶುದ್ಧಂ ಆಪ್ನೋತಿ ಮದ್ಭಕ್ತಿಂ ವಾ ಯದೃಚ್ಛಯಾ ॥ 11॥

ಸ್ವರ್ಗಿಣಃ ಅಪಿ ಏತಂ ಇಚ್ಛಂತಿ ಲೋಕಂ ನಿರಯಿಣಃ ತಥಾ ।
ಸಾಧಕಂ ಜ್ಞಾನಭಕ್ತಿಭ್ಯಾಂ ಉಭಯಂ ತತ್ ಅಸಾಧಕಮ್ ॥ 12॥

ನ ನರಃ ಸ್ವರ್ಗತಿಂ ಕಾಂಕ್ಷೇತ್ ನಾರಕೀಂ ವಾ ವಿಚಕ್ಷಣಃ ।
ನ ಇಮಂ ಲೋಕಂ ಚ ಕಾಂಕ್ಷೇತ ದೇಹ ಆವೇಶಾತ್ ಪ್ರಮಾದ್ಯತಿ ॥ 13॥

ಏತತ್ ವಿದ್ವಾನ್ ಪುರಾ ಮೃತ್ಯೋಃ ಅಭವಾಯ ಘಟೇತ ಸಃ ।
ಅಪ್ರಮತ್ತಃ ಇದಂ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ಮರ್ತ್ಯಂ ಅಪಿ ಅರ್ಥಸಿದ್ಧಿದಮ್ ॥ 14॥

ಛಿದ್ಯಮಾನಂ ಯಮೈಃ ಏತೈಃ ಕೃತನೀಡಂ ವನಸ್ಪತಿಮ್ ।
ಖಗಃ ಸ್ವಕೇತಂ ಉತ್ಸೃಜ್ಯ ಕ್ಷೇಮಂ ಯಾತಿ ಹಿ ಅಲಂಪಟಃ ॥ 15॥

ಅಹೋರಾತ್ರೈಃ ಛಿದ್ಯಮಾನಂ ಬುದ್ಧ್ವಾಯುಃ ಭಯವೇಪಥುಃ ।
ಮುಕ್ತಸಂಗಃ ಪರಂ ಬುದ್ಧ್ವಾ ನಿರೀಹ ಉಪಶಾಮ್ಯತಿ ॥ 16॥

ನೃದೇಹಂ ಆದ್ಯಂ ಸುಲಭಂ ಸುದುರ್ಲಭಂ
ಪ್ಲವಂ ಸುಕಲ್ಪಂ ಗುರುಕರ್ಣಧಾರಮ್ ।
ಮಯಾ ಅನುಕೂಲೇನ ನಭಸ್ವತೇರಿತಂ
ಪುಮಾನ್ ಭವಾಬ್ಧಿಂ ನ ತರೇತ್ ಸಃ ಆತ್ಮಹಾ ॥ 17॥

ಯದಾ ಆರಂಭೇಷು ನಿರ್ವಿಣ್ಣಃ ವಿರಕ್ತಃ ಸಂಯತೇಂದ್ರಿಯಃ ।
ಅಭ್ಯಾಸೇನ ಆತ್ಮನಃ ಯೋಗೀ ಧಾರಯೇತ್ ಅಚಲಂ ಮನಃ ॥ 18॥

ಧಾರ್ಯಮಾಣಂ ಮನಃ ಯಃ ಹಿ ಭ್ರಾಮ್ಯದಾಶು ಅನವಸ್ಥಿತಮ್ ।
ಅತಂದ್ರಿತಃ ಅನುರೋಧೇನ ಮಾರ್ಗೇಣ ಆತ್ಮವಶಂ ನಯೇತ್ ॥ 19॥

ಮನೋಗತಿಂ ನ ವಿಸೃಜೇತ್ ಜಿತಪ್ರಾಣಃ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಃ ।
ಸತ್ತ್ವಸಂಪನ್ನಯಾ ಬುದ್ಧ್ಯಾ ಮನಃ ಆತ್ಮವಶಂ ನಯೇತ್ ॥ 20॥

ಏಷಃ ವೈ ಪರಮಃ ಯೋಗಃ ಮನಸಃ ಸಂಗ್ರಹಃ ಸ್ಮೃತಃ ।
ಹೃದಯಜ್ಞತ್ವಂ ಅನ್ವಿಚ್ಛನ್ ದಮ್ಯಸ್ಯ ಏವ ಅರ್ವತಃ ಮುಹುಃ ॥ 21॥

ಸಾಂಖ್ಯೇನ ಸರ್ವಭಾವಾನಾಂ ಪ್ರತಿಲೋಮ ಅನುಲೋಮತಃ ।
ಭವ ಅಪಿ ಅಯೌ ಅನುಧ್ಯಯೇತ್ ಮನಃ ಯಾವತ್ ಪ್ರಸೀದತಿ ॥ 22॥

ನಿರ್ವಿಣ್ಣಸ್ಯ ವಿರಕ್ತಸ್ಯ ಪುರುಷಸ್ಯ ಉಕ್ತವೇದಿನಃ ।
ಮನಃ ತ್ಯಜತಿ ದೌರಾತ್ಮ್ಯಂ ಚಿಂತಿತಸ್ಯ ಅನುಚಿಂತಯಾ ॥ 23॥

ಯಮ ಆದಿಭಿಃ ಯೋಗಪಥೈಃ ಆನ್ವೀಕ್ಷಿಕ್ಯಾ ಚ ವಿದ್ಯಯಾ ।
ಮಮ ಅರ್ಚೋಪಾಸನಾಭಿಃ ವಾ ನ ಅನ್ಯೈಃ ಯೋಗ್ಯಂ ಸ್ಮರೇತ್ ಮನಃ ॥ 24॥

ಯದಿ ಕುರ್ಯಾತ್ ಪ್ರಮಾದೇನ ಯೋಗೀ ಕರ್ಮ ವಿಗರ್ಹಿತಮ್ ।
ಯೋಗೇನ ಏವ ದಹೇತ್ ಅಂಹಃ ನ ಅನ್ಯತ್ ತತ್ರ ಕದಾಚನ ॥ 25॥

ಸ್ವೇ ಸ್ವೇ ಅಧಿಕಾರೇ ಯಾ ನಿಷ್ಠಾ ಸಃ ಗುಣಃ ಪರಿಕೀರ್ತಿತಃ ।
ಕರ್ಮಣಾಂ ಜಾತಿ ಅಶುದ್ಧಾನಾಂ ಅನೇನ ನಿಯಮಃ ಕೃತಃ ।
ಗುಣದೋಷವಿಧಾನೇನ ಸಂಗಾನಾಂ ತ್ಯಾಜನೇಚ್ಛಯಾ ॥ 26॥

ಜಾತಶ್ರದ್ದಃ ಮತ್ಕಥಾಸು ನಿರ್ವಿಣ್ಣಃ ಸರ್ವಕರ್ಮಸು ।
ವೇದ ದುಃಖಾತ್ಮಕಾನ್ ಕಾಮಾನ್ ಪರಿತ್ಯಾಗೇ ಅಪಿ ಅನೀಶ್ವರಃ ॥ 27॥

ತತಃ ಭಜೇತ ಮಾಂ ಪ್ರೀತಃ ಶ್ರದ್ಧಾಲುಃ ದೃಢನಿಶ್ಚಯಃ ।
ಜುಷಮಾಣಃ ಚ ತಾನ್ ಕಾಮಾನ್ ದುಃಖ ಉದರ್ಕಾನ್ ಚ ಗರ್ಹಯನ್ ॥ 28॥

ಪ್ರೋಕ್ತೇನ ಭಕ್ತಿಯೋಗೇನ ಭಜತಃ ಮಾ ಅಸಕೃತ್ ಮುನೇಃ ।
ಕಾಮಾಃ ಹೃದಯ್ಯಾಃ ನಶ್ಯಂತಿ ಸರ್ವೇ ಮಯಿ ಹೃದಿ ಸ್ಥಿತೇ ॥ 29॥

ಭಿದ್ಯತೇ ಹೃದಯಗ್ರಂಥಿಃ ಛಿದ್ಯಂತೇ ಸರ್ವಸಂಶಯಾಃ ।
ಕ್ಷೀಯಂತೇ ಚ ಅಸ್ಯ ಕರ್ಮಾಣಿ ಮಯಿ ದೃಷ್ಟೇ ಅಖಿಲ ಆತ್ಮನಿ ॥ 30॥

ತಸ್ಮಾತ್ ಮದ್ಭಕ್ತಿಯುಕ್ತಸ್ಯ ಯೋಗಿನಃ ವೈ ಮತ್ ಆತ್ಮನಃ ।
ನ ಜ್ಞಾನಂ ನ ಚ ವೈರಾಗ್ಯಂ ಪ್ರಾಯಃ ಶ್ರೇಯಃ ಭವೇತ್ ಇಹ ॥ 31॥

ಯತ್ ಕರ್ಮಭಿಃ ಯತ್ ತಪಸಾ ಜ್ಞಾನವೈರಾಗ್ಯತಃ ಚ ಯತ್ ।
ಯೋಗೇನ ದಾನಧರ್ಮೇಣ ಶ್ರೇಯೋಭಿಃ ಇತರೈಃ ಅಪಿ ॥ 32॥

ಸರ್ವಂ ಮದ್ಭಕ್ತಿಯೋಗೇನ ಮದ್ಭಕ್ತಃ ಲಭತೇ ಅಂಜಸಾ ।
ಸ್ವರ್ಗ ಅಪವರ್ಗಂ ಮತ್ ಧಾಮ ಕಥಂಚಿತ್ ಯದಿ ವಾಂಛತಿ ॥ 33॥

ನ ಕಿಂಚಿತ್ ಸಾಧವಃ ಧೀರಾಃ ಭಕ್ತಾಃ ಹಿ ಏಕಾಂತಿನಃ ಮಮ ।
ವಾಂಛತಿ ಅಪಿ ಮಯಾ ದತ್ತಂ ಕೈವಲ್ಯಂ ಅಪುನರ್ಭವಮ್ ॥ 34॥

ನೈರಪೇಕ್ಷ್ಯಂ ಪರಂ ಪ್ರಾಹುಃ ನಿಃಶ್ರೇಯಸಂ ಅನಲ್ಪಕಮ್ ।
ತಸ್ಮಾತ್ ನಿರಾಶಿಷಃ ಭಕ್ತಿಃ ನಿರಪೇಕ್ಷಸ್ಯ ಮೇ ಭವೇತ್ ॥ 35॥

ನ ಮಯಿ ಏಕಾಂತಭಕ್ತಾನಾಂ ಗುಣದೋಷ ಉದ್ಭವಾಃ ಗುಣಾಃ ।
ಸಾಧೂನಾಂ ಸಮಚಿತ್ತಾನಾಂ ಬುದ್ಧೇಃ ಪರಂ ಉಪೇಯುಷಾಮ್ ॥ 36॥

ಏವಂ ಏತತ್ ಮಯಾ ಆದಿಷ್ಟಾನ್ ಅನುತಿಷ್ಠಂತಿ ಮೇ ಪಥಃ ।
ಕ್ಷೇಮಂ ವಿಂದಂತಿ ಮತ್ ಸ್ಥಾನಂ ಯತ್ ಬ್ರಹ್ಮ ಪರಮಂ ವಿದುಃ ॥ 37॥

ಇತಿ ಶ್ರೀಮದ್ಭಾಗವತೇ ಮಹಾಪುರಾಣೇ ಪಾರಮಹಂಸ್ಯಾಂ
ಸಂಹಿತಾಯಾಮೇಕಾದಶಸ್ಕಂಧೇ ಭಗವದುದ್ಧವಸಂವಾದೇ
ವೇದತ್ರಯೀವಿಭಾಗಯೋಗೋ ನಾಮ ವಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 20॥

ಅಥ ಏಕವಿಂಶಃ ಅಧ್ಯಾಯಃ ।
ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಯಃ ಏತಾನ್ ಮತ್ಪಥಃ ಹಿತ್ವಾ ಭಕ್ತಿಜ್ಞಾನಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕಾನ್ ।
ಕ್ಷುದ್ರಾನ್ ಕಾಮಾನ್ ಚಲೈಃ ಪ್ರಾಣೈಃ ಜುಷಂತಃ ಸಂಸರಂತಿ ತೇ ॥ 1॥

ಸ್ವೇ ಸ್ವೇ ಅಧಿಕಾರೇ ಯಾ ನಿಷ್ಠಾ ಸಃ ಗುಣಃ ಪರಿಕೀರ್ತಿತಃ ।
ವಿಪರ್ಯಯಃ ತು ದೋಷಃ ಸ್ಯಾತ್ ಉಭಯೋಃ ಏಷಃ ನಿಶ್ಚಯಃ ॥ 2॥

ಶುದ್ಧಿ ಅಶುದ್ಧೀ ವಿಧೀಯೇತೇ ಸಮಾನೇಷು ಅಪಿ ವಸ್ತುಷು ।
ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ವಿಚಿಕಿತ್ಸಾರ್ಥಂ ಗುಣದೋಷೌ ಶುಭ ಅಶುಭೌ ॥ 3॥

ಧರ್ಮಾರ್ಥಂ ವ್ಯವಹಾರಾರ್ಥಂ ಯಾತ್ರಾರ್ಥಂ ಇತಿ ಚ ಅನಘ ।
ದರ್ಶಿತಃ ಅಯಂ ಮಯಾ ಆಚಾರಃ ಧರ್ಮಂ ಉದ್ವಹತಾಂ ಧುರಮ್ ॥ 4॥

ಭೂಮಿ ಅಂಬು ಅಗ್ನಿ ಅನಿಲ ಆಕಾಶಾಃ ಭೂತಾನಾಂ ಪಂಚ ಧಾತವಃ ।
ಆಬ್ರಹ್ಮ ಸ್ಥಾವರ ಆದೀನಾಂ ಶರೀರಾಃ ಆತ್ಮಸಂಯುತಾಃ ॥ 5॥

ವೇದೇನ ನಾಮರೂಪಾಣಿ ವಿಷಮಾಣಿ ಸಮೇಷು ಅಪಿ ।
ಧಾತುಷು ಉದ್ಧವ ಕಲ್ಪ್ಯಂತಃ ಏತೇಷಾಂ ಸ್ವಾರ್ಥಸಿದ್ಧಯೇ ॥ 6॥

ದೇಶ ಕಾಲ ಆದಿ ಭಾವಾನಾಂ ವಸ್ತೂನಾಂ ಮಮ ಸತ್ತಮ ।
ಗುಣದೋಷೌ ವಿಧೀಯೇತೇ ನಿಯಮಾರ್ಥಂ ಹಿ ಕರ್ಮಣಾಮ್ ॥ 7॥

ಅಕೃಷ್ಣಸಾರಃ ದೇಶಾನಾಂ ಅಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಃ ಅಶುಚಿಃ ಭವೇತ್ ।
ಕೃಷ್ಣಸಾರಃ ಅಪಿ ಅಸೌವೀರ ಕೀಕಟ ಅಸಂಸ್ಕೃತೇರಿಣಮ್ ॥ 8॥

ಕರ್ಮಣ್ಯಃ ಗುಣವಾನ್ ಕಾಲಃ ದ್ರವ್ಯತಃ ಸ್ವತಃ ಏವ ವಾ ।
ಯತಃ ನಿವರ್ತತೇ ಕರ್ಮ ಸಃ ದೋಷಃ ಅಕರ್ಮಕಃ ಸ್ಮೃತಃ ॥ 9॥

ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಶುದ್ಧಿ ಅಶುದ್ಧೀ ಚ ದ್ರವ್ಯೇಣ ವಚನೇನ ಚ ।
ಸಂಸ್ಕಾರೇಣ ಅಥ ಕಾಲೇನ ಮಹತ್ತ್ವ ಅಲ್ಪತಯಾ ಅಥವಾ ॥ 10॥

ಶಕ್ತ್ಯಾ ಅಶಕ್ತ್ಯಾ ಅಥವಾ ಬುದ್ಧ್ಯಾ ಸಮೃದ್ಧ್ಯಾ ಚ ಯತ್ ಆತ್ಮನೇ ।
ಅಘಂ ಕುರ್ವಂತಿ ಹಿ ಯಥಾ ದೇಶ ಅವಸ್ಥಾ ಅನುಸಾರತಃ ॥ 11॥

ಧಾನ್ಯ ದಾರು ಅಸ್ಥಿ ತಂತೂನಾಂ ರಸ ತೈಜಸ ಚರ್ಮಣಾಮ್ ।
ಕಾಲ ವಾಯು ಅಗ್ನಿ ಮೃತ್ತೋಯೈಃ ಪಾರ್ಥಿವಾನಾಂ ಯುತ ಅಯುತೈಃ ॥ 12॥

ಅಮೇಧ್ಯಲಿಪ್ತಂ ಯತ್ ಯೇನ ಗಂಧಂ ಲೇಪಂ ವ್ಯಪೋಹತಿ ।
ಭಜತೇ ಪ್ರಕೃತಿಂ ತಸ್ಯ ತತ್ ಶೌಚಂ ತಾವತ್ ಇಷ್ಯತೇ ॥ 13॥

ಸ್ನಾನ ದಾನ ತಪಃ ಅವಸ್ಥಾ ವೀರ್ಯ ಸಂಸ್ಕಾರ ಕರ್ಮಭಿಃ ।
ಮತ್ ಸ್ಮೃತ್ಯಾ ಚ ಆತ್ಮನಃ ಶೌಚಂ ಶುದ್ಧಃ ಕರ್ಮ ಆಚರೇತ್ ದ್ವಿಜಃ ॥ 14॥

ಮಂತ್ರಸ್ಯ ಚ ಪರಿಜ್ಞಾನಂ ಕರ್ಮಶುದ್ಧಿಃ ಮದರ್ಪಣಮ್ ।
ಧರ್ಮಃ ಸಂಪದ್ಯತೇ ಷಡ್ಭಿಃ ಅಧರ್ಮಃ ತು ವಿಪರ್ಯಯಃ ॥ 15॥

ಕ್ವಚಿತ್ ಗುಣಃ ಅಪಿ ದೋಷಃ ಸ್ಯಾತ್ ದೋಷಃ ಅಪಿ ವಿಧಿನಾ ಗುಣಃ ।
ಗುಣದೋಷಾರ್ಥನಿಯಮಃ ತತ್ ಭಿದಾಂ ಏವ ಬಾಧತೇ ॥ 16॥

ಸಮಾನಕರ್ಮ ಆಚರಣಂ ಪತಿತಾನಾಂ ನ ಪಾತಕಮ್ ।
ಔತ್ಪತ್ತಿಕಃ ಗುಣಃ ಸಂಗಃ ನ ಶಯಾನಃ ಪತತಿ ಅಧಃ ॥ 17॥

ಯತಃ ಯತಃ ನಿವರ್ತೇತ ವಿಮುಚ್ಯೇತ ತತಃ ತತಃ ।
ಏಷಃ ಧರ್ಮಃ ನೄಣಾಂ ಕ್ಷೇಮಃ ಶೋಕಮೋಹಭಯ ಅಪಹಃ ॥ 18॥

ವಿಷಯೇಷು ಗುಣಾಧ್ಯಾಸಾತ್ ಪುಂಸಃ ಸಂಗಃ ತತಃ ಭವೇತ್ ।
ಸಂಗಾತ್ ತತ್ರ ಭವೇತ್ ಕಾಮಃ ಕಾಮಾತ್ ಏವ ಕಲಿಃ ನೄಣಾಮ್ ॥ 19॥

ಕಲೇಃ ದುರ್ವಿಷಹಃ ಕ್ರೋಧಃ ತಮಃ ತಂ ಅನುವರ್ತತೇ ।
ತಮಸಾ ಗ್ರಸ್ಯತೇ ಪುಂಸಃ ಚೇತನಾ ವ್ಯಾಪಿನೀ ದ್ರುತಮ್ ॥ 20॥

ತಯಾ ವಿರಹಿತಃ ಸಾಧೋ ಜಂತುಃ ಶೂನ್ಯಾಯ ಕಲ್ಪತೇ ।
ತತಃ ಅಸ್ಯ ಸ್ವಾರ್ಥವಿಭ್ರಂಶಃ ಮೂರ್ಚ್ಛಿತಸ್ಯ ಮೃತಸ್ಯ ಚ ॥ 21॥

ವಿಷಯಾಭಿನಿವೇಶೇನ ನ ಆತ್ಮಾನಂ ವೇದ ನ ಅಪರಮ್ ।
ವೃಕ್ಷಜೀವಿಕಯಾ ಜೀವನ್ ವ್ಯರ್ಥಂ ಭಸ್ತ್ರ ಇವ ಯಃ ಶ್ವಸನ್ ॥ 22॥

ಫಲಶ್ರುತಿಃ ಇಯಂ ನೄಣಾಂ ನ ಶ್ರೇಯಃ ರೋಚನಂ ಪರಮ್ ।
ಶ್ರೇಯೋವಿವಕ್ಷಯಾ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ಯಥಾ ಭೈಷಜ್ಯರೋಚನಮ್ ॥ 23॥

ಉತ್ಪತ್ತಿ ಏವ ಹಿ ಕಾಮೇಷು ಪ್ರಾಣೇಷು ಸ್ವಜನೇಷು ಚ ।
ಆಸಕ್ತಮನಸಃ ಮರ್ತ್ಯಾ ಆತ್ಮನಃ ಅನರ್ಥಹೇತುಷು ॥ 24॥

ನ ತಾನ್ ಅವಿದುಷಃ ಸ್ವಾರ್ಥಂ ಭ್ರಾಮ್ಯತಃ ವೃಜಿನಾಧ್ವನಿ ।
ಕಥಂ ಯುಂಜ್ಯಾತ್ ಪುನಃ ತೇಷು ತಾನ್ ತಮಃ ವಿಶತಃ ಬುಧಃ ॥ 25॥

ಏವಂ ವ್ಯವಸಿತಂ ಕೇಚಿತ್ ಅವಿಜ್ಞಾಯ ಕುಬುದ್ಧಯಃ ।
ಫಲಶ್ರುತಿಂ ಕುಸುಮಿತಾಂ ನ ವೇದಜ್ಞಾಃ ವದಂತಿ ಹಿ ॥ 26॥

ಕಾಮಿನಃ ಕೃಪಣಾಃ ಲುಬ್ಧಾಃ ಪುಷ್ಪೇಷು ಫಲಬುದ್ಧಯಃ ।
ಅಗ್ನಿಮುಗ್ಧಾ ಧುಮತಾಂತಾಃ ಸ್ವಂ ಲೋಕಂ ನ ವಿಂದಂತಿ ತೇ ॥ 27॥

ನ ತೇ ಮಾಂ ಅಂಗಃ ಜಾನಂತಿ ಹೃದಿಸ್ಥಂ ಯಃ ಇದಂ ಯತಃ ।
ಉಕ್ಥಶಸ್ತ್ರಾಃ ಹಿ ಅಸುತೃಪಃ ಯಥಾ ನೀಹಾರಚಕ್ಷುಷಃ ॥ 28॥

ತೇ ಮೇ ಮತಂ ಅವಿಜ್ಞಾಯ ಪರೋಕ್ಷಂ ವಿಷಯಾತ್ಮಕಾಃ ।
ಹಿಂಸಾಯಾಂ ಯದಿ ರಾಗಃ ಸ್ಯಾತ್ ಯಜ್ಞಃ ಏವ ನ ಚೋದನಾ ॥ 29॥

ಹಿಂಸಾವಿಹಾರಾಃ ಹಿ ಅಲಬ್ಧೈಃ ಪಶುಭಿಃ ಸ್ವಸುಖೇಚ್ಛಯಾ ।
ಯಜಂತೇ ದೇವತಾಃ ಯಜ್ಞೈಃ ಪಿತೃಭೂತಪತೀನ್ ಖಲಾಃ ॥ 30॥

ಸ್ವಪ್ನ್ ಉಪಮಂ ಅಮುಂ ಲೋಕಂ ಅಸಂತಂ ಶ್ರವಣಪ್ರಿಯಮ್ ।
ಆಶಿಷಃ ಹೃದಿ ಸಂಕಲ್ಪ್ಯ ತ್ಯಜಂತಿ ಅರ್ಥಾನ್ ಯಥಾ ವಣಿಕ್ ॥ 31॥

ರಜಃಸತ್ತ್ವತಮೋನಿಷ್ಠಾಃ ರಜಃಸತ್ತ್ವತಮೋಜುಷಃ ।
ಉಪಾಸತಃ ಇಂದ್ರಮುಖ್ಯಾನ್ ದೇವಾದೀನ್ ನ ತಥಾ ಏವ ಮಾಮ್ ॥ 32॥

ಇಷ್ಟ್ವಾ ಇಹ ದೇವತಾಃ ಯಜ್ಞೈಃ ಗತ್ವಾ ರಂಸ್ಯಾಮಹೇ ದಿವಿ ।
ತಸ್ಯ ಅಂತಃ ಇಹ ಭೂಯಾಸ್ಮಃ ಮಹಾಶಾಲಾ ಮಹಾಕುಲಾಃ ॥ 33॥

ಏವಂ ಪುಷ್ಪಿತಯಾ ವಾಚಾ ವ್ಯಾಕ್ಷಿಪ್ತಮನಸಾಂ ನೄಣಾಮ್ ।
ಮಾನಿನಾನ್ ಚ ಅತಿಸ್ತಬ್ಧಾನಾಂ ಮದ್ವಾರ್ತಾ ಅಪಿ ನ ರೋಚತೇ ॥ 34॥

ವೇದಾಃ ಬ್ರಹ್ಮಾತ್ಮವಿಷಯಾಃ ತ್ರಿಕಾಂಡವಿಷಯಾಃ ಇಮೇ ।
ಪರೋಕ್ಷವಾದಾಃ ಋಷಯಃ ಪರೋಕ್ಷಂ ಮಮ ಚ ಪ್ರಿಯಮ್ ॥ 35॥

ಶಬ್ದಬ್ರಹ್ಮ ಸುದುರ್ಬೋಧಂ ಪ್ರಾಣ ಇಂದ್ರಿಯ ಮನೋಮಯಮ್ ।
ಅನಂತಪಾರಂ ಗಂಭೀರಂ ದುರ್ವಿಗಾಹ್ಯಂ ಸಮುದ್ರವತ್ ॥ 36॥

ಮಯಾ ಉಪಬೃಂಹಿತಂ ಭೂಮ್ನಾ ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ಅನಂತಶಕ್ತಿನಾ ।
ಭೂತೇಷು ಘೋಷರೂಪೇಣ ಬಿಸೇಷು ಊರ್ಣ ಇವ ಲಕ್ಷ್ಯತೇ ॥ 37॥

ಯಥಾ ಊರ್ಣನಾಭಿಃ ಹೃದಯಾತ್ ಊರ್ಣಾಂ ಉದ್ವಮತೇ ಮುಖಾತ್ ।
ಆಕಾಶಾತ್ ಘೋಷವಾನ್ ಪ್ರಾಣಃ ಮನಸಾ ಸ್ಪರ್ಶರೂಪಿಣಾ ॥ 38॥

ಛಂದೋಮಯಃ ಅಮೃತಮಯಃ ಸಹಸ್ರಪದವೀಂ ಪ್ರಭುಃ ।
ಓಂಕಾರಾತ್ ವ್ಯಂಜಿತ ಸ್ಪರ್ಶ ಸ್ವರ ಉಷ್ಮ ಅಂತಸ್ಥ ಭೂಷಿತಾಮ್ ॥

39॥

ವಿಚಿತ್ರಭಾಷಾವಿತತಾಂ ಛಂದೋಭಿಃ ಚತುರ ಉತ್ತರೈಃ ।
ಅನಂತಪಾರಾಂ ಬೃಹತೀಂ ಸೃಜತಿ ಆಕ್ಷಿಪತೇ ಸ್ವಯಮ್ ॥ 40॥

ಗಾಯತ್ರೀ ಉಷ್ಣಿಕ್ ಅನುಷ್ಟುಪ್ ಚ ಬೃಹತೀ ಪಂಕ್ತಿಃ ಏವ ಚ ।
ತ್ರಿಷ್ಟುಪ್ ಜಗತೀ ಅತಿಚ್ಛಂದಃ ಹಿ ಅತ್ಯಷ್ಟಿ ಅತಿಜಗತ್ ವಿರಾಟ್ ॥ 41॥

ಕಿಂ ವಿಧತ್ತೇ ಕಿಂ ಆಚಷ್ಟೇ ಕಿಂ ಅನೂದ್ಯ ವಿಕಲ್ಪಯೇತ್ ।
ಇತಿ ಅಸ್ಯಾಃ ಹೃದಯಂ ಲೋಕೇ ನ ಅನ್ಯಃ ಮತ್ ವೇದ ಕಶ್ಚನ ॥42॥

ಮಾಂ ವಿಧತ್ತೇ ಅಭಿಧತ್ತೇ ಮಾಂ ವಿಕಲ್ಪ್ಯ ಅಪೋಹ್ಯತೇ ತು ಅಹಮ್ ।
ಏತಾವಾನ್ ಸರ್ವವೇದಾರ್ಥಃ ಶಬ್ದಃ ಆಸ್ಥಾಯ ಮಾಂ ಭಿದಾಮ್ ।
ಮಾಯಾಮಾತ್ರಂ ಅನೂದ್ಯ ಅಂತೇ ಪ್ರತಿಷಿಧ್ಯ ಪ್ರಸೀದತಿ ॥ 43॥

ಇತಿ ಶ್ರೀಮದ್ಭಾಗವತೇ ಮಹಾಪುರಾಣೇ ಪಾರಮಹಂಸ್ಯಾಂ
ಸಂಹಿತಾಯಾಮೇಕಾದಶಸ್ಕಂಧೇ ಭಗವದ್ದ್ಧವಸಂವಾದೇ
ವೇದತ್ರಯವಿಭಾಗನಿರೂಪಣಂ ನಾಮ ಏಕವಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 21॥

ಅಥ ದ್ವಾವಿಂಶಃ ಅಧ್ಯಾಯಃ ।
ಉದ್ಧವಃ ಉವಾಚ ।
ಕತಿ ತತ್ತ್ವಾನಿ ವಿಶ್ವೇಶ ಸಂಖ್ಯಾತಾನಿ ಋಷಿಭಿಃ ಪ್ರಭೋ ।
ನವ ಏಕಾದಶ ಪಂಚ ತ್ರೀಣಿ ಆತ್ಥ ತ್ವಂ ಇಹ ಶುಶ್ರುಮ ॥ 1॥

ಕೇಚಿತ್ ಷಡ್ವಿಂಶತಿಂ ಪ್ರಾಹುಃ ಅಪರೇ ಪಂಚವಿಂಶತಿಮ್ ।
ಸಪ್ತ ಏಕೇ ನವ ಷಟ್ ಕೇಚಿತ್ ಚತ್ವಾರಿ ಏಕಾದಶ ಅಪರೇ ।
ಕೇಚಿತ್ ಸಪ್ತದಶ ಪ್ರಾಹುಃ ಷೋಡಶ ಏಕೇ ತ್ರಯೋದಶ ॥ 2॥

ಏತಾವತ್ ತ್ವಂ ಹಿ ಸಂಖ್ಯಾನಾಂ ಋಷಯಃ ಯತ್ ವಿವಕ್ಷಯಾ ।
ಗಾಯಂತಿ ಪೃಥಕ್ ಆಯುಷ್ಮನ್ ಇದಂ ನಃ ವಕ್ತುಂ ಅರ್ಹಸಿ ॥ 3॥

ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಯುಕ್ತಂ ಚ ಸಂತಿ ಸರ್ವತ್ರ ಭಾಷಂತೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಃ ಯಥಾ ।
ಮಾಯಾಂ ಮದೀಯಾಂ ಉದ್ಗೃಹ್ಯ ವದತಾಂ ಕಿಂ ನು ದುರ್ಘಟಮ್ ॥ 4॥

ನ ಏತತ್ ಏವಂ ಯಥಾ ಆತ್ಥ ತ್ವಂ ಯತ್ ಅಹಂ ವಚ್ಮಿ ತತ್ ತಥಾ ।
ಏವಂ ವಿವದತಾಂ ಹೇತುಂ ಶಕ್ತಯಃ ಮೇ ದುರತ್ಯಯಾಃ ॥ 5॥

ಯಾಸಾಂ ವ್ಯತಿಕರಾತ್ ಆಸೀತ್ ವಿಕಲ್ಪಃ ವದತಾಂ ಪದಮ್ ।
ಪ್ರಾಪ್ತೇ ಶಮದಮೇ ಅಪಿ ಏತಿ ವಾದಸ್ತಮನು ಶಾಮ್ಯತಿ ॥ 6॥

ಪರಸ್ಪರಾನ್ ಅನುಪ್ರವೇಶಾತ್ ತತ್ತ್ವಾನಾಂ ಪುರುಷರ್ಷಭ ।
ಪೌರ್ವ ಅಪರ್ಯ ಪ್ರಸಂಖ್ಯಾನಂ ಯಥಾ ವಕ್ತುಃ ವಿವಕ್ಷಿತಮ್ ॥ 7॥

ಏಕಸ್ಮಿನ್ ಅಪಿ ದೃಶ್ಯಂತೇ ಪ್ರವಿಷ್ಟಾನಿ ಇತರಾಣಿ ಚ ।
ಪೂರ್ವಸ್ಮಿನ್ ವಾ ಪರಸ್ಮಿನ್ ವಾ ತತ್ತ್ವೇ ತತ್ತ್ವಾನಿ ಸರ್ವಶಃ ॥ 8॥

ಪೌರ್ವ ಅಪರ್ಯಂ ಅತಃ ಅಮೀಷಾಂ ಪ್ರಸಂಖ್ಯಾನಂ ಅಭೀಪ್ಸತಾಮ್ ।
ಯಥಾ ವಿವಿಕ್ತಂ ಯತ್ ವಕ್ತ್ರಂ ಗೃಹ್ಣೀಮಃ ಯುಕ್ತಿಸಂಭವಾತ್ ॥ 9॥

ಅನಾದಿ ಅವಿದ್ಯಾಯುಕ್ತಸ್ಯ ಪುರುಷಸ್ಯ ಆತ್ಮವೇದನಮ್ ।
ಸ್ವತಃ ನ ಸಂಭವಾತ್ ಅನ್ಯಃ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಃ ಜ್ಞಾನದಃ ಭವೇತ್ ॥ 10॥

ಪುರುಷ ಈಶ್ವರಯೋಃ ಅತ್ರ ನ ವೈಲಕ್ಷಣ್ಯಂ ಅಣು ಅಪಿ ।
ತತ್ ಅನ್ಯಕಲ್ಪನಾಪಾರ್ಥಾ ಜ್ಞಾನಂ ಚ ಪ್ರಕೃತೇಃ ಗುಣಃ ॥ 11॥

ಪ್ರಕೃತಿಃ ಗುಣಸಾಮ್ಯಂ ವೈ ಪ್ರಕೃತೇಃ ನ ಆತ್ಮನಃ ಗುಣಾಃ ।
ಸತ್ತ್ವಂ ರಜಃ ತಮಃ ಇತಿ ಸ್ಥಿತಿ ಉತ್ಪತ್ತಿ ಅಂತಹೇತವಃ ॥ 12॥

ಸತ್ತ್ವಂ ಜ್ಞಾನಂ ರಜಃ ಕರ್ಮ ತಮಃ ಅಜ್ಞಾನಂ ಇಹ ಉಚ್ಯತೇ ।
ಗುಣವ್ಯತಿಕರಃ ಕಾಲಃ ಸ್ವಭಾವಃ ಸೂತ್ರಂ ಏವ ಚ ॥ 13॥

ಪುರುಷಃ ಪ್ರಕೃತಿಃ ವ್ಯಕ್ತಂ ಅಹಂಕಾರಃ ನಭಃ ಅನಿಲಃ ।
ಜ್ಯೋತಿಃ ಆಪಃ ಕ್ಷಿತಿಃ ಇತಿ ತತ್ತ್ವಾನಿ ಉಕ್ತಾನಿ ಮೇ ನವ ॥ 14॥

ಶ್ರೋತ್ರಂ ತ್ವಕ್ ದರ್ಶನಂ ಘ್ರಾಣಃ ಜಿಹ್ವಾ ಇತಿ ಜ್ಞಾನಶಕ್ತಯಃ ।
ವಾಕ್ ಪಾಣಿ ಉಪಸ್ಥ ಪಾಯು ಅಂಘ್ರಿಃ ಕರ್ಮಾಣ್ಯಂಗ ಉಭಯಂ ಮನಃ ॥ 15॥

ಶಬ್ದಃ ಸ್ಪರ್ಶಃ ರಸಃ ಗಂಧಃ ರೂಪಂ ಚ ಇತಿ ಅರ್ಥಜಾತಯಃ ।
ಗತಿ ಉಕ್ತಿ ಉತ್ಸರ್ಗ ಶಿಲ್ಪಾನಿ ಕರ್ಮ ಆಯತನ ಸಿದ್ಧಯಃ ॥ 16॥

ಸರ್ಗ ಆದೌ ಪ್ರಕೃತಿಃ ಹಿ ಅಸ್ಯ ಕಾರ್ಯ ಕಾರಣ ರೂಪಿಣೀ ।
ಸತ್ತ್ವ ಆದಿಭಿಃ ಗುಣೈಃ ಧತ್ತೇ ಪುರುಷಃ ಅವ್ಯಕ್ತಃ ಈಕ್ಷತೇ ॥ 17॥

ವ್ಯಕ್ತ ಆದಯಃ ವಿಕುರ್ವಾಣಾಃ ಧಾತವಃ ಪುರುಷ ಈಕ್ಷಯಾ ।
ಲಬ್ಧವೀರ್ಯಾಃ ಸೃಜಂತಿ ಅಂಡಂ ಸಂಹತಾಃ ಪ್ರಕೃತೇಃ ಬಲಾತ್ ॥ 18॥

ಸಪ್ತ ಏವ ಧಾತವಃ ಇತಿ ತತ್ರ ಅರ್ಥಾಃ ಪಂಚ ಖಾದಯಃ ।
ಜ್ಞಾನಂ ಆತ್ಮಾ ಉಭಯ ಆಧಾರಃ ತತಃ ದೇಹ ಇಂದ್ರಿಯ ಆಸವಃ ॥ 19॥

ಷಡ್ ಇತಿ ಅತ್ರ ಅಪಿ ಭೂತಾನಿ ಪಂಚ ಷಷ್ಠಃ ಪರಃ ಪುಮಾನ್ ।
ತೈಃ ಯುಕ್ತಃ ಆತ್ಮಸಂಭೂತೈಃ ಸೃಷ್ಟ್ವಾ ಇದಂ ಸಮುಪಾವಿಶತ್ ॥ 20॥

ಚತ್ವಾರಿ ಏವ ಇತಿ ತತ್ರ ಅಪಿ ತೇಜಃ ಆಪಃ ಅನ್ನಂ ಆತ್ಮನಃ ।
ಜಾತಾನಿ ತೈಃ ಇದಂ ಜಾತಂ ಜನ್ಮ ಅವಯವಿನಃ ಖಲು ॥ 21॥

ಸಂಖ್ಯಾನೇ ಸಪ್ತದಶಕೇ ಭೂತಮಾತ್ರ ಇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ಚ ।
ಪಂಚಪಂಚ ಏಕ ಮನಸಾ ಆತ್ಮಾ ಸಪ್ತದಶಃ ಸ್ಮೃತಃ ॥ 22॥

ತದ್ವತ್ ಷೋಡಶಸಂಖ್ಯಾನೇ ಆತ್ಮಾ ಏವ ಮನಃ ಉಚ್ಯತೇ ।
ಭೂತೇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ಪಂಚ ಏವ ಮನಃ ಆತ್ಮಾ ತ್ರಯೋದಶಃ ॥ 23॥

ಏಕಾದಶತ್ವಃ ಆತ್ಮಾ ಅಸೌ ಮಹಾಭೂತೇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ಚ ।
ಅಷ್ಟೌ ಪ್ರಕೃತಯಃ ಚ ಏವ ಪುರುಷಃ ಚ ನವ ಇತಿ ಅಥ ॥ 24॥

ಇತಿ ನಾನಾ ಪ್ರಸಂಖ್ಯಾನಂ ತತ್ತ್ವಾನಾಂ ಋಷಿಭಿಃ ಕೃತಮ್ ।
ಸರ್ವಂ ನ್ಯಾಯ್ಯಂ ಯುಕ್ತಿಮತ್ವಾತ್ ವಿದುಷಾಂ ಕಿಂ ಅಶೋಭನಮ್ ॥ 25॥

ಉದ್ಧವಃ ಉವಾಚ ।
ಪ್ರಕೃತಿಃ ಪುರುಷಃ ಚ ಉಭೌ ಯದಿ ಅಪಿ ಆತ್ಮವಿಲಕ್ಷಣೌ ।
ಅನ್ಯೋನ್ಯ ಅಪಾಶ್ರಯಾತ್ ಕೃಷ್ಣ ದೃಶ್ಯತೇ ನ ಭಿದಾ ತಯೋಃ ।
ಪ್ರಕೃತೌ ಲಕ್ಷ್ಯತೇ ಹಿ ಆತ್ಮಾ ಪ್ರಕೃತಿಃ ಚ ತಥಾ ಆತ್ಮನಿ ॥ 26॥

ಏವಂ ಮೇ ಪುಂಡರೀಕಾಕ್ಷ ಮಹಾಂತಂ ಸಂಶಯಂ ಹೃದಿ ।
ಛೇತ್ತುಂ ಅರ್ಹಸಿ ಸರ್ವಜ್ಞ ವಚೋಭಿಃ ನಯನೈಪುಣೈಃ ॥ 27॥

ತ್ವತ್ತಃ ಜ್ಞಾನಂ ಹಿ ಜೀವಾನಾಂ ಪ್ರಮೋಷಃ ತೇ ಅತ್ರ ಶಕ್ತಿತಃ ।
ತ್ವಂ ಏವ ಹಿ ಆತ್ಮ ಮಾಯಾಯಾ ಗತಿಂ ವೇತ್ಥ ನ ಚ ಅಪರಃ ॥ 28॥

ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಪ್ರಕೃತಿಃ ಪುರುಷಃ ಚ ಇತಿ ವಿಕಲ್ಪಃ ಪುರುಷರ್ಷಭ ।
ಏಷಃ ವೈಕಾರಿಕಃ ಸರ್ಗಃ ಗುಣವ್ಯತಿಕರಾತ್ಮಕಃ ॥ 29॥

ಮಮ ಅಂಗ ಮಾಯಾ ಗುಣಮಯೀ ಅನೇಕಧಾ
ವಿಕಲ್ಪಬುದ್ಧೀಃ ಚ ಗುಣೈಃ ವಿಧತ್ತೇ ।
ವೈಕಾರಿಕಃ ತ್ರಿವಿಧಃ ಅಧ್ಯಾತ್ಮಂ ಏಕಂ
ಅಥ ಅಧಿದೈವಂ ಅಧಿಭೂತಂ ಅನ್ಯತ್ ॥ 30॥

ದೃಕ್ ರೂಪಂ ಆರ್ಕಂ ವಪುಃ ಅತ್ರ ರಂಧ್ರೇ
ಪರಸ್ಪರಂ ಸಿಧ್ಯತಿ ಯಃ ಸ್ವತಃ ಖೇ ।
ಆತ್ಮಾ ಯತ್ ಏಷಂ ಅಪರಃ ಯಃ ಆದ್ಯಃ
ಸ್ವಯಾ ಅನುಭೂತ್ಯ ಅಖಿಲಸಿದ್ಧಸಿದ್ಧಿಃ ।
ಏವಂ ತ್ವಕ್ ಆದಿ ಶ್ರವಣಾದಿ ಚಕ್ಷುಃ
ಜಿಹ್ವ ಆದಿ ನಾಸ ಆದಿ ಚ ಚಿತ್ತಯುಕ್ತಮ್ ॥ 31॥

ಯಃ ಅಸೌ ಗುಣಕ್ಷೋಭಕೃತೌ ವಿಕಾರಃ
ಪ್ರಧಾನಮೂಲಾತ್ ಮಹತಃ ಪ್ರಸೂತಃ ।
ಅಹಂ ತ್ರಿವೃತ್ ಮೋಹವಿಕಲ್ಪಹೇತುಃ
ವೈಕಾರಿಕಃ ತಾಮಸಃ ಐಂದ್ರಿಯಃ ಚ ॥ 32॥

ಆತ್ಮಾಪರಿಜ್ಞಾನಮಯಃ ವಿವಾದಃ
ಹಿ ಅಸ್ತಿ ಇತಿ ನ ಅಸ್ತಿ ಇತಿ ಭಿದಾರ್ಥನಿಷ್ಠಃ ।
ವ್ಯರ್ಥಃ ಅಪಿ ನ ಏವ ಉಪರಮೇತ ಪುಂಸಾಂ
ಮತ್ತಃ ಪರಾವೃತ್ತಧಿಯಾಂ ಸ್ವಲೋಕಾತ್ ॥ 33॥

ಉದ್ಧವಃ ಉವಾಚ ।
ತ್ವತ್ತಃ ಪರಾವೃತ್ತಧಿಯಃ ಸ್ವಕೃತೈಃ ಕರ್ಮಭಿಃ ಪ್ರಭೋ ।
ಉಚ್ಚ ಅವಚಾನ್ ಯಥಾ ದೇಹಾನ್ ಗೃಹ್ಣಂತಿ ವಿಸೃಜಂತಿ ಚ ॥ 34॥

ತತ್ ಮಮ ಆಖ್ಯಾಹಿ ಗೋವಿಂದ ದುರ್ವಿಭಾವ್ಯಂ ಅನಾತ್ಮಭಿಃ ।
ನ ಹಿ ಏತತ್ ಪ್ರಾಯಶಃ ಲೋಕೇ ವಿದ್ವಾಂಸಃ ಸಂತಿ ವಂಚಿತಾಃ ॥ 35॥

ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಮನಃ ಕರ್ಮಮಯಂ ನೃಣಾಂ ಇಂದ್ರಿಯೈಃ ಪಂಚಭಿಃ ಯುತಮ್ ।
ಲೋಕಾತ್ ಲೋಕಂ ಪ್ರಯಾತಿ ಅನ್ಯಃ ಆತ್ಮಾ ತತ್ ಅನುವರ್ತತೇ ॥ 36॥

ಧ್ಯಾಯನ್ ಮನಃ ಅನುವಿಷಯಾನ್ ದೃಷ್ಟಾನ್ ವಾ ಅನುಶ್ರುತಾನ್ ಅಥ ।
ಉದ್ಯತ್ ಸೀದತ್ ಕರ್ಮತಂತ್ರಂ ಸ್ಮೃತಿಃ ತತ್ ಅನುಶಾಮ್ಯತಿ ॥ 37॥

ವಿಷಯ ಅಭಿನಿವೇಶೇನ ನ ಆತ್ಮಾನಂ ಯತ್ ಸ್ಮರೇತ್ ಪುನಃ ।
ಜಂತೋಃ ವೈ ಕಸ್ಯಚಿತ್ ಹೇತೋಃ ಮೃತ್ಯುಃ ಅತ್ಯಂತವಿಸ್ಮೃತಿಃ ॥ 38॥

ಜನ್ಮ ತು ಆತ್ಮತಯಾ ಪುಂಸಃ ಸರ್ವಭಾವೇನ ಭೂರಿದ ।
ವಿಷಯ ಸ್ವೀಕೃತಿಂ ಪ್ರಾಹುಃ ಯಥಾ ಸ್ವಪ್ನಮನೋರಥಃ ॥ 39॥

ಸ್ವಪ್ನಂ ಮನೋರಥಂ ಚ ಇತ್ಥಂ ಪ್ರಾಕ್ತನಂ ನ ಸ್ಮರತಿ ಅಸೌ ।
ತತ್ರ ಪೂರ್ವಂ ಇವ ಆತ್ಮಾನಂ ಅಪೂರ್ವಂ ಚ ಅನುಪಶ್ಯತಿ ॥ 40॥

ಇಂದ್ರಿಯ ಆಯನ ಸೃಷ್ಟ್ಯಾ ಇದಂ ತ್ರೈವಿಧ್ಯಂ ಭಾತಿ ವಸ್ತುನಿ ।
ಬಹಿಃ ಅಂತಃ ಭಿದಾಹೇತುಃ ಜನಃ ಅಸತ್ ಜನಕೃತ್ ಯಥಾ ॥ 41॥

ನಿತ್ಯದಾ ಹಿ ಅಂಗಃ ಭೂತಾನಿ ಭವಂತಿ ನ ಭವಂತಿ ಚ ।
ಕಾಲೇನ ಅಲ್ಕ್ಷ್ಯವೇಗೇನ ಸೂಕ್ಷ್ಮತ್ವಾತ್ ತತ್ ನ ದೃಶ್ಯತೇ ॥ 42॥

ಯಥಾ ಅರ್ಚಿಷಾಂ ಸ್ರೋತಸಾಂ ಚ ಫಲಾನಾಂ ವಾ ವನಸ್ಪತೇಃ ।
ತಥಾ ಏವ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಂ ವಯಃ ಅವಸ್ಥಾ ಆದಯಃ ಕೃತಾಃ ॥ 43॥

ಸಃ ಅಯಂ ದೀಪಃ ಅರ್ಚಿಷಾಂ ಯದ್ವತ್ ಸ್ರೋತಸಾಂ ತತ್ ಇದಂ ಜಲಮ್ ।
ಸಃ ಅಯಂ ಪುಮಾನ್ ಇತಿ ನೃಣಾಂ ಮೃಷಾಃ ಗೀಃ ಧೀಃ ಮೃಷಾ
ಆಯುಷಾಮ್ ॥ 44॥

ಮಾ ಸ್ವಸ್ಯ ಕರ್ಮಬೀಜೇನ ಜಾಯತೇ ಸಃ ಅಪಿ ಅಯಂ ಪುಮಾನ್ ।
ಮ್ರಿಯತೇ ವಾಮರಃ ಭ್ರಾಂತ್ಯಾ ಯಥಾ ಅಗ್ನಿಃ ದಾರು ಸಂಯುತಃ ॥ 45॥

ನಿಷೇಕಗರ್ಭಜನ್ಮಾನಿ ಬಾಲ್ಯಕೌಮಾರಯೌವನಮ್ ।
ವಯೋಮಧ್ಯಂ ಜರಾ ಮೃತ್ಯುಃ ಇತಿ ಅವಸ್ಥಾಃ ತನೋಃ ನವ ॥ 46॥

ಏತಾಃ ಮನೋರಥಮಯೀಃ ಹಿ ಅನ್ಯಸ್ಯ ಉಚ್ಚಾವಚಾಃ ತನೂಃ ।
ಗುಣಸಂಗಾತ್ ಉಪಾದತ್ತೇ ಕ್ವಚಿತ್ ಕಶ್ಚಿತ್ ಜಹಾತಿ ಚ ॥ 47॥

ಆತ್ಮನಃ ಪಿತೃಪುತ್ರಾಭ್ಯಾಂ ಅನುಮೇಯೌ ಭವಾಪ್ಯಯೌ ।
ನ ಭವಾಪ್ಯಯವಸ್ತೂನಾಂ ಅಭಿಜ್ಞಃ ದ್ವಯಲಕ್ಷಣಃ ॥ 48॥

ತರೋಃ ಬೀಜವಿಪಾಕಾಭ್ಯಾಂ ಯಃ ವಿದ್ವಾತ್ ಜನ್ಮಸಂಯಮೌ ।
ತರೋಃ ವಿಲಕ್ಷಣಃ ದ್ರಷ್ಟಾ ಏವಂ ದ್ರಷ್ಟಾ ತನೋಃ ಪೃಥಕ್ ॥ 49॥

ಪ್ರಕೃತೇಃ ಏವಂ ಆತ್ಮಾನಂ ಅವಿವಿಚ್ಯ ಅಬುಧಃ ಪುಮಾನ್ ।
ತತ್ತ್ವೇನ ಸ್ಪರ್ಶಸಂಮೂಢಃ ಸಂಸಾರಂ ಪ್ರತಿಪದ್ಯತೇ ॥ 50॥

ಸತ್ತ್ವಸಂಗಾತ್ ಋಷೀನ್ ದೇವಾನ್ ರಜಸಾ ಅಸುರಮಾನುಷಾನ್ ।
ತಮಸಾ ಭೂತತಿರ್ಯಕ್ತ್ವಂ ಭ್ರಾಮಿತಃ ಯಾತಿ ಕರ್ಮಭಿಃ ॥ 51॥

ನೃತ್ಯತಃ ಗಾಯತಃ ಪಶ್ಯನ್ ಯಥಾ ಏವ ಅನುಕರೋತಿ ತಾನ್ ।
ಏವಂ ಬುದ್ಧಿಗುಣಾನ್ ಪಶ್ಯನ್ ಅನೀಹಃ ಅಪಿ ಅನುಕಾರ್ಯತೇ ॥ 52॥

ಯಥಾ ಅಂಭಸಾ ಪ್ರಚಲತಾ ತರವಃ ಅಪಿ ಚಲಾಃ ಇವ ।
ಚಕ್ಷುಷಾ ಭ್ರಾಮ್ಯಮಾಣೇನ ದೃಶ್ಯತೇ ಭ್ರಮತಿ ಇವ ಭೂಃ ॥ 53॥

ಯಥಾ ಮನೋರಥಧಿಯಃ ವಿಷಯಾನುಭವಃ ಮೃಷಾ ।
ಸ್ವಪ್ನದೃಷ್ಟಾಃ ಚ ದಾಶಾರ್ಹ ತಥಾ ಸಂಸಾರಃ ಆತ್ಮನಃ ॥ 54॥

ಅರ್ಥೇ ಹಿ ಅವಿದ್ಯಮಾನೇ ಅಪಿ ಸಂಸೃತಿಃ ನ ನಿವರ್ತತೇ ।
ಧ್ಯಾಯತಃ ವಿಷಯಾನ್ ಅಸ್ಯ ಸ್ವಪ್ನೇ ಅನರ್ಥ ಆಗಮಃ ಯಥಾ ॥ 55॥

ತಸ್ಮಾತ್ ಉದ್ಧವ ಮಾ ಭುಂಕ್ಷ್ವ ವಿಷಯಾನ್ ಅಸತ್ ಇಂದ್ರಿಯೈಃ ।
ಆತ್ಮಾ ಅಗ್ರಹಣನಿರ್ಭಾತಂ ಪಶ್ಯ ವೈಕಲ್ಪಿಕಂ ಭ್ರಮಮ್ ॥ 56॥

ಕ್ಷಿಪ್ತಃ ಅವಮಾನಿತಃ ಅಸದ್ಭಿಃ ಪ್ರಲಬ್ಧಃ ಅಸೂಯಿತಃ ಅಥವಾ ।
ತಾಡಿತಃ ಸಂನಿಬದ್ಧಃ ವಾ ವೃತ್ತ್ಯಾ ವಾ ಪರಿಹಾಪಿತಃ ॥ 57॥

ನಿಷ್ಠಿತಃ ಮೂತ್ರಿತಃ ಬಹುಧಾ ಏವಂ ಪ್ರಕಂಪಿತಃ ।
ಶ್ರೇಯಸ್ಕಾಮಃ ಕೃಚ್ಛ್ರಗತಃ ಆತ್ಮನಾ ಆತ್ಮಾನಂ ಉದ್ಧರೇತ್ ॥ 58॥

ಉದ್ಧವಃ ಉವಾಚ ।
ಯಥಾ ಏವಂ ಅನುಬುದ್ಧ್ಯೇಯಂ ವದ ನಃ ವದತಾಂ ವರ ।
ಸುದುಃಸಹಂ ಇಮಂ ಮನ್ಯಃ ಆತ್ಮನಿ ಅಸತ್ ಅತಿಕ್ರಮಮ್ ॥ 59॥

ವಿದುಷಂ ಅಪಿ ವಿಶ್ವಾತ್ಮನ್ ಪ್ರಕೃತಿಃ ಹಿ ಬಲೀಯಸೀ ।
ಋತೇ ತ್ವತ್ ಧರ್ಮನಿರತಾನ್ ಶಾಂತಾಃ ತೇ ಚರಣಾಲಯಾನ್ ॥ 60॥

ಇತಿ ಶ್ರೀಮದ್ಭಾಗವತೇ ಮಹಾಪುರಾಣೇ ಪಾರಮಹಂಸ್ಯಾಂ
ಸಂಹಿತಾಯಾಮೇಕಾದಶಸ್ಕಂಧೇ ಭಗವದುದ್ಧವಸಂವಾದೇ
ದ್ವಾವಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 22॥

ಅಥ ತ್ರಯೋವಿಂಶಃ ಅಧ್ಯಾಯಃ ।
ಬಾದರಾಯಣಿಃ ಉವಾಚ ।
ಸಃ ಏವಂ ಆಶಂಸಿತಃ ಉದ್ಧವೇನ
ಭಾಗವತಮುಖ್ಯೇನ ದಾಶಾರ್ಹಮುಖ್ಯಃ ।
ಸಭಾಜಯನ್ ಬೃತ್ಯವಚಃ ಮುಕುಂದಃ
ತಂ ಆಬಭಾಷೇ ಶ್ರವಣೀಯವೀರ್ಯಃ ॥ 1॥

ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಬರ್ಹಸ್ಪತ್ಯ ಸಃ ವೈ ನ ಅತ್ರ ಸಾಧುಃ ವೈ ದುರ್ಜನ್ ಈರಿತೈಃ ।
ದುರುಕ್ತೈಃ ಭಿನ್ನಂ ಆತ್ಮಾನಂ ಯಃ ಸಮಾಧಾತುಂ ಈಶ್ವರಃ ॥ 2॥

ನ ತಥಾ ತಪ್ಯತೇ ವಿದ್ಧಃ ಪುಮಾನ್ ಬಾಣೈಃ ಸುಮರ್ಮಗೈಃ ।
ಯಥಾ ತುದಂತಿ ಮರ್ಮಸ್ಥಾಃ ಹಿ ಅಸತಾಂ ಪರುಷೇಷವಃ ॥ 3॥

ಕಥಯಂತಿ ಮಹತ್ಪುಣ್ಯಂ ಇತಿಹಾಸಂ ಇಹ ಉದ್ಧವ ।
ತಂ ಅಹಂ ವರ್ಣಯಿಷ್ಯಾಮಿ ನಿಬೋಧ ಸುಸಮಾಹಿತಃ ॥ 4॥

ಕೇನಚಿತ್ ಭಿಕ್ಷುಣಾ ಗೀತಂ ಪರಿಭೂತೇನ ದುರ್ಜನೈಃ ।
ಸ್ಮರತಾಃ ಧೃತಿಯುಕ್ತೇನ ವಿಪಾಕಂ ನಿಜಕರ್ಮಣಾಮ್ ॥ 5॥

ಅವನಿಷು ದ್ವಿಜಃ ಕಶ್ಚಿತ್ ಆಸೀತ್ ಆಢ್ಯತಮಃ ಶ್ರಿಯಾ ।
ವಾರ್ತಾವೃತ್ತಿಃ ಕದರ್ಯಃ ತು ಕಾಮೀ ಲುಬ್ಧಃ ಅತಿಕೋಪನಃ ॥ 6॥

ಜ್ಞಾತಯಃ ಅತಿಥಯಃ ತಸ್ಯ ವಾಙ್ಮಾತ್ರೇಣ ಅಪಿ ನ ಅರ್ಚಿತಾಃ ।
ಶೂನ್ಯ ಅವಸಥಃ ಆತ್ಮಾ ಅಪಿ ಕಾಲೇ ಕಾಮೈಃ ಅನರ್ಚಿತಃ ॥ 7॥

ದುಃಶೀಲಸ್ಯ ಕದರ್ಯಸ್ಯ ದ್ರುಹ್ಯಂತೇ ಪುತ್ರಬಾಂಧವಾಃ ।
ದಾರಾ ದುಹಿತರಃ ಭೃತ್ಯಾಃ ವಿಷಣ್ಣಾಃ ನ ಆಚರನ್ ಪ್ರಿಯಮ್ ॥ 8॥

ತಸ್ಯ ಏವಂ ಯಕ್ಷವಿತ್ತಸ್ಯ ಚ್ಯುತಸ್ಯ ಉಭಯಲೋಕತಃ ।
ಧರ್ಮಕಾಮವಿಹೀನಸ್ಯ ಚುಕ್ರುಧುಃ ಪಂಚಭಾಗಿನಃ ॥ 9॥

ತತ್ ಅವಧ್ಯಾನ ವಿಸ್ರಸ್ತ ಪುಣ್ಯ ಸ್ಕಂಧಸ್ಯ ಭೂರಿದ ।
ಅರ್ಥಃ ಅಪಿ ಅಗಚ್ಛನ್ ನಿಧನಂ ಬಹು ಆಯಾಸ ಪರಿಶ್ರಮಃ ॥ 10॥

ಜ್ಞಾತಯಃ ಜಗೃಹುಃ ಕಿಂಚಿತ್ ಕಿಂಚಿತ್ ಅಸ್ಯವಃ ಉದ್ಧವ ।
ದೈವತಃ ಕಾಲತಃ ಕಿಂಚಿತ್ ಬ್ರಹ್ಮಬಂಧೋಃ ನೃಪಾರ್ಥಿವಾತ್ ॥ 11॥

ಸಃ ಏವಂ ದ್ರವಿಣೇ ನಷ್ಟೇ ಧರ್ಮಕಾಮವಿವರ್ಜಿತಃ ।
ಉಪೇಕ್ಷಿತಃ ಚ ಸ್ವಜನೈಃ ಚಿಂತಾಂ ಆಪ ದುರತ್ಯಯಾಮ್ ॥ 12॥

ತಸ್ಯ ಏವಂ ಧ್ಯಾಯತಃ ದೀರ್ಘಂ ನಷ್ಟರಾಯಃ ತಪಸ್ವಿನಃ ।
ಖಿದ್ಯತಃ ಬಾಷ್ಪಕಂಠಸ್ಯ ನಿರ್ವೇದಃ ಸುಮಹಾನ್ ಅಭೂತ್ ॥ 13॥

ಸಃ ಚ ಆಹ ಇದಂ ಅಹೋ ಕಷ್ಟಂ ವೃಥಾ ಆತ್ಮಾ ಮೇ ಅನುತಾಪಿತಃ ।
ನ ಧರ್ಮಾಯ ನ ಕಾಮಾಯ ಯಸ್ಯ ಅರ್ಥ ಆಯಾಸಃ ಈದೃಶಃ ॥ 14॥

ಪ್ರಾಯೇಣ ಅರ್ಥಾಃ ಕದರ್ಯಾಣಾಂ ನ ಸುಖಾಯ ಕದಾಚನ ।
ಇಹ ಚ ಆತ್ಮೋಪತಾಪಾಯ ಮೃತಸ್ಯ ನರಕಾಯ ಚ ॥ 15॥

ಯಶಃ ಯಶಸ್ವಿನಾಂ ಶುದ್ಧಂ ಶ್ಲಾಘ್ಯಾಃ ಯೇ ಗುಣಿನಾಂ ಗುಣಾಃ ।
ಲೋಭಃ ಸ್ವಲ್ಪಃ ಅಪಿ ತಾನ್ ಹಂತಿ ಶ್ವಿತ್ರಃ ರೂಪಂ ಇವ ಇಪ್ಸಿತಮ್ ॥ 16॥

ಅರ್ಥಸ್ಯ ಸಾಧನೇ ಸಿದ್ಧಃ ಉತ್ಕರ್ಷೇ ರಕ್ಷಣೇ ವ್ಯಯೇ ।
ನಾಶ ಉಪಭೋಗಃ ಆಯಾಸಃ ತ್ರಾಸಃ ಚಿಂತಾ ಭ್ರಮಃ ನೃಣಾಮ್ ॥ 17॥

ಸ್ತೇಯಂ ಹಿಂಸಾ ಅನೃತಂ ದಂಭಃ ಕಾಮಃ ಕ್ರೋಧಃ ಸ್ಮಯಃ ಮದಃ ।
ಭೇದಃ ವೈರಂ ಅವಿಶ್ವಾಸಃ ಸಂಸ್ಪರ್ಧಾ ವ್ಯಸನಾನಿ ಚ ॥ 18॥

ಏತೇ ಪಂಚದಶಾನ್ ಅರ್ಥಾಃ ಹಿ ಅರ್ಥಮೂಲಾಃ ಮತಾಃ ನೃಣಾಮ್ ।
ತಸ್ಮಾತ್ ಅನರ್ಥಂ ಅರ್ಥಾಖ್ಯಂ ಶ್ರೇಯಃ ಅರ್ಥೀ ದೂರತಃ ತ್ಯಜೇತ್ ॥ 19॥

ಭಿದ್ಯಂತೇ ಭ್ರಾತರಃ ದಾರಾಃ ಪಿತರಃ ಸುಹೃದಃ ತಥಾ ।
ಏಕಾಸ್ನಿಗ್ಧಾಃ ಕಾಕಿಣಿನಾ ಸದ್ಯಃ ಸರ್ವೇ ಅರಯಃ ಕೃತಾಃ ॥ 20॥

ಅರ್ಥೇನ ಅಲ್ಪೀಯಸಾ ಹಿ ಏತೇ ಸಂರಬ್ಧಾ ದೀಪ್ತಂ ಅನ್ಯವಃ ।
ತ್ಯಜಂತಿ ಆಶು ಸ್ಪೃಧಃ ಘ್ನಂತಿ ಸಹಸಾ ಉತ್ಸೃಜ್ಯ ಸೌಹೃದಮ್ ॥

21॥

ಲಬ್ಧ್ವಾ ಜನ್ಮ ಅಮರಪ್ರಾರ್ಥ್ಯಂ ಮಾನುಷ್ಯಂ ತತ್ ದ್ವಿಜ ಅಗ್ರ್ಯತಾಮ್ ।
ತತ್ ಅನಾದೃತ್ಯ ಯೇ ಸ್ವಾರ್ಥಂ ಘ್ನಂತಿ ಯಾಂತಿ ಅಶುಭಾಂ ಗತಿಮ್ ॥

22॥

ಸ್ವರ್ಗ ಅಪವರ್ಗಯೋಃ ದ್ವಾರಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಲೋಕಂ ಇಮಂ ಪುಮಾನ್ ।
ದ್ರವಿಣೇ ಕಃ ಅನೂಷಜ್ಜೇತ ಮರ್ತ್ಯಃ ಅನರ್ಥಸ್ಯ ಧಾಮನಿ ॥ 23॥

ದೇವರ್ಷಿ ಪಿತೃ ಭೂತಾನಿ ಜ್ಞಾತೀನ್ ಬಂಧೂನ್ ಚ ಭಾಗಿನಃ ।
ಅಸಂವಿಭಜ್ಯ ಚ ಆತ್ಮಾನಂ ಯಕ್ಷವಿತ್ತಃ ಪತತಿ ಅಧಃ ॥ 24॥

ವ್ಯರ್ಥಯಾ ಅರ್ಥೇಹಯಾ ವಿತ್ತಂ ಪ್ರಮತ್ತಸ್ಯ ವಯಃ ಬಲಮ್ ।
ಕುಶಲಾಃ ಯೇನ ಸಿಧ್ಯಂತಿ ಜರಠಃ ಕಿಂ ನು ಸಾಧಯೇ ॥ 25॥

ಕಸ್ಮಾತ್ ಸಂಕ್ಲಿಶ್ಯತೇ ವಿದ್ವಾನ್ ವ್ಯರ್ಥಯಾ ಅರ್ಥೇಹಯಾ ಅಸಕೃತ್ ।
ಕಸ್ಯಚಿತ್ ಮಾಯಯಾ ನೂನಂ ಲೋಕಃ ಅಯಂ ಸುವಿಮೋಹಿತಃ ॥ 26॥

ಕಿಂ ಧನೈಃ ಧನದೈಃ ವಾ ಕಿಂ ಕಾಮೈಃ ವಾ ಕಾಮದೈಃ ಉತ ।
ಮೃತ್ಯುನಾ ಗ್ರಸ್ಯಮಾನಸ್ಯ ಕರ್ಮಭಿಃ ವಾ ಉತ ಜನ್ಮದೈಃ ॥ 27॥

ನೂನಂ ಮೇ ಭಗವಾನ್ ತುಷ್ಟಃ ಸರ್ವದೇವಮಯಃ ಹರಿಃ ।
ಯೇನ ನೀತಃ ದಶಾಂ ಏತಾಂ ನಿರ್ವೇದಃ ಚ ಆತ್ಮನಃ ಪ್ಲವಃ ॥ 28॥

ಸಃ ಅಹಂ ಕಲೌ ಅಶೇಷೇಣ ಶೋಷಯಿಹ್ಹ್ಯೇ ಅಂಗಂ ಆತ್ಮನಃ ।
ಅಪ್ರಮತ್ತಃ ಅಖಿಲಸ್ವಾರ್ಥೇ ಯದಿ ಸ್ಯಾತ್ ಸಿದ್ಧಃ ಆತ್ಮನಿ ॥ 29॥

ತತ್ರ ಮಾಂ ಅನುಮೋದೇರನ್ ದೇವಾಃ ತ್ರಿಭುವನೇಶ್ವರಾಃ ।
ಮುಹೂರ್ತೇನ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಂ ಖಟ್ವಾಂಗಃ ಸಮಸಾಧಯತ್ ॥ 30॥

ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಇತಿ ಅಭಿಪ್ರೇತ್ಯ ಮನಸಾ ಹಿ ಆವಂತ್ಯಃ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮಃ ।
ಉನ್ಮುಚ್ಯ ಹೃದಯಗ್ರಂಥೀನ್ ಶಾಂತಃ ಭಿಕ್ಷುಃ ಅಭೂತ್ ಮುನಿಃ ॥ 31॥

ಸಃ ಚಚಾರ ಮಹೀಂ ಏತಾಂ ಸಂಯತ ಆತ್ಮೇಂದ್ರಿಯ ಅನಿಲಃ ।
ಭಿಕ್ಷಾರ್ಥಂ ನಗರ ಗ್ರಾಮಾನ್ ಅಸಂಗಃ ಅಲಕ್ಷಿತಃ ಅವಿಶತ್ ॥ 32॥

ತಂ ವೈ ಪ್ರವಯಸಂ ಭಿಕ್ಷುಂ ಅವಧೂತಂ ಅಸಜ್ಜನಾಃ ।
ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಪರ್ಯಭವನ್ ಭದ್ರಃ ಬಹ್ವೀಭಿಃ ಪರಿಭೂತಿಭಿಃ ॥ 33॥

ಕೇಚಿತ್ ತ್ರಿವೇಣುಂ ಜಗೃಹುಃ ಏಕೇ ಪಾತ್ರಂ ಕಮಂಡಲುಮ್ ।
ಪೀಠಂ ಚ ಏಕೇ ಅಕ್ಷಸೂತ್ರಂ ಚ ಕಂಥಾಂ ಚೀರಾಣಿ ಕೇಚನ ॥ 34॥

ಪ್ರದಾಯ ಚ ಪುನಃ ತಾನಿ ದರ್ಶಿತಾನಿ ಆದದುಃ ಮುನೇಃ ।
ಅನ್ನಂ ಚ ಭೈಕ್ಷ್ಯಸಂಪನ್ನಂ ಭುಂಜಾನಸ್ಯ ಸರಿತ್ ತಟೇ ॥ 35॥

ಮೂತ್ರಯಂತಿ ಚ ಪಾಪಿಷ್ಠಾಃ ಷ್ಠೀವಂತಿ ಅಸ್ಯ ಚ ಮೂರ್ಧನಿ ।
ಯತವಾಚಂ ವಾಚಯಂತಿ ತಾಡಯಂತಿ ನ ವಕ್ತಿ ಚೇತ್ ॥ 36॥

ತರ್ಜಯಂತಿ ಅಪರೇ ವಾಗ್ಭಿಃ ಸ್ತೇನಃ ಅಯಂ ಇತಿ ವಾದಿನಃ ।
ಬಧ್ನಂತಿ ರಜ್ಜ್ವಾ ತಂ ಕೇಚಿತ್ ಬಧ್ಯತಾಂ ಬಧ್ಯತಾಂ ಇತಿ ॥ 37॥

ಕ್ಷಿಪಂತಿ ಏಕೇ ಅವಜಾನಂತಃ ಏಷಃ ಧರ್ಮಧ್ವಜಃ ಶಠಃ ।
ಕ್ಷೀಣವಿತ್ತಃ ಇಮಾಂ ವೃತ್ತಿಂ ಅಗ್ರಹೀತ್ ಸ್ವಜನ ಉಜ್ಝಿತಃ ॥ 38॥

ಅಹೋ ಏಷಃ ಮಹಾಸಾರಃ ಧೃತಿಮಾನ್ ಗಿರಿಃ ಆಡಿವ ।
ಮೌನೇನ ಸಾಧಯತಿ ಅರ್ಥಂ ಬಕವತ್ ದೃಢನಿಶ್ಚಯಃ ॥ 39॥

ಇತಿ ಏಕೇ ವಿಹಸಂತಿ ಏನಂ ಏಕೇ ದುರ್ವಾತಯಂತಿ ಚ ।
ತಂ ಬಬಂಧುಃ ನಿರುರುಧುಃ ಯಥಾ ಕ್ರೀಡನಕಂ ದ್ವಿಜಮ್ ॥ 40॥

ಏವಂ ಸಃ ಭೌತಿಕಂ ದುಃಖಂ ದೈವಿಕಂ ದೈಹಿಕಂ ಚ ಯತ್ ।
ಭೋಕ್ತವ್ಯಂ ಆತ್ಮನಃ ದಿಷ್ಟಂ ಪ್ರಾಪ್ತಂ ಪ್ರಾಪ್ತಂ ಅಬುಧ್ಯತ ॥ 41॥

ಪರಿಭೂತಃ ಇಮಾಂ ಗಾಥಾಂ ಅಗಾಯತ ನರಾಧಮೈಃ ।
ಪಾತಯದ್ಭಿಃ ಸ್ವಧರ್ಮಸ್ಥಃ ಧೃತಿಂ ಆಸ್ಥಾಯ ಸಾತ್ವಿಕೀಮ್ ॥ 42॥

ದ್ವಿಜಃ ಉವಾಚ ।
ನ ಅಯಂ ಜನಃ ಮೇ ಸುಖದುಃಖಹೇತುಃ
ನ ದೇವತಾತ್ಮಾ ಗ್ರಹಕರ್ಮಕಾಲಾಃ ।
ಮನಃ ಪರಂ ಕಾರಣಂ ಆಮನಂತಿ
ಸಂಸಾರಚಕ್ರಂ ಪರಿವರ್ತಯೇತ್ ಯತ್ ॥ 43॥

ಮನಃ ಗುಣಾನ್ ವೈ ಸೃಜತೇ ಬಲೀಯಃ
ತತಃ ಚ ಕರ್ಮಾಣಿ ವಿಲಕ್ಷಣಾನಿ ।
ಶುಕ್ಲಾನಿ ಕೃಷ್ಣಾನಿ ಅಥ ಲೋಹಿತಾನಿ
ತೇಭ್ಯಃ ಸವರ್ಣಾಃ ಸೃತಯಃ ಭವಂತಿ ॥ 44॥

ಅನೀಹಃ ಆತ್ಮಾ ಮನಸಾ ಸಮೀಹತಾ
ಹಿರಣ್ಮಯಃ ಮತ್ಸಖಃ ಉದ್ವಿಚಷ್ಟೇ ।
ಮನಃ ಸ್ವಲಿಂಗಂ ಪರಿಗೃಹ್ಯ ಕಾಮಾನ್
ಜುಷನ್ ನಿಬದ್ಧಃ ಗುಣಸಂಗತಃ ಅಸೌ ॥ 45॥

ದಾನಂ ಸ್ವಧರ್ಮಃ ನಿಯಮಃ ಯಮಃ ಚ
ಶ್ರುತಂ ಚ ಕರ್ಮಾಣಿ ಚ ಸದ್ವ್ರತಾನಿ ।
ಸರ್ವೇ ಮನೋನಿಗ್ರಹಲಕ್ಷಣಾಂತಾಃ
ಪರಃ ಹಿ ಯೋಗಃ ಮನಸಃ ಸಮಾಧಿ ॥ 46॥

ಸಮಾಹಿತಂ ಯಸ್ಯ ಮನಃ ಪ್ರಶಾಂತಂ
ದಾನಾದಿಭಿಃ ಕಿಂ ವದ ತಸ್ಯ ಕೃತ್ಯಮ್ ।
ಅಸಂಯತಂ ಯಸ್ಯ ಮನಃ ವಿನಶ್ಯತ್
ದಾನಾದಿಭಿಃ ಚೇತ್ ಅಪರಂ ಕಿಮೇಭಿಃ ॥ 47॥

ಮನೋವಶೇ ಅನ್ಯೇ ಹಿ ಅಭವನ್ ಸ್ಮ ದೇವಾಃ
ಮನಃ ಚ ನ ಅನ್ಯಸ್ಯ ವಶಂ ಸಮೇತಿ ।
ಭೀಷ್ಮಃ ಹಿ ದೇವಃ ಸಹಸಃ ಸಹೀಯಾನ್
ಯುಂಜ್ಯಾತ್ ವಶೇ ತಂ ಸಃ ಹಿ ದೇವದೇವಃ ॥ 48॥

ತಂ ದುರ್ಜಯಂ ಶತ್ರುಂ ಅಸಹ್ಯವೇಗಂ
ಮರುಂತುದಂ ತತ್ ನ ವಿಜಿತ್ಯ ಕೇಚಿತ್ ।
ಕುರ್ವಂತಿ ಅಸತ್ ವಿಗ್ರಹಂ ಅತ್ರ ಮರ್ತ್ಯೈಃ
ಮಿತ್ರಾಣಿ ಉದಾಸೀನ ರಿಪೂನ್ ವಿಮೂಢಾಃ ॥ 49॥

ದೇಹಂ ಮನೋಮಾತ್ರಂ ಇಮಂ ಗೃಹೀತ್ವಾ
ಮಮ ಅಹಂ ಇತಿ ಅಂಧ ಧಿಯಃ ಮನುಷ್ಯಾಃ ।
ಏಷಃ ಅಹಂ ಅನ್ಯಃ ಅಯಂ ಇತಿ ಭ್ರಮೇಣ
ದುರಂತಪಾರೇ ತಮಸಿ ಭ್ರಮಂತಿ ॥ 50॥

ಜನಃ ತು ಹೇತುಃ ಸುಖದುಃಖಯೋಃ ಚೇತ್
ಕಿಂ ಆತ್ಮನಃ ಚ ಅತ್ರ ಹ ಭೌಮಯೋಃ ತತ್ ।
ಜಿಹ್ವಾಂ ಕ್ವಚಿತ್ ಸಂದಶತಿ ಸ್ವದದ್ಭಿಃ
ತತ್ ವೇದನಾಯಾಂ ಕತಮಾಯ ಕುಪ್ಯೇತ್ ॥ 51॥

ದುಃಖಸ್ಯ ಹೇತುಃ ಯದಿ ದೇವತಾಃ ತು
ಕಿಂ ಆತ್ಮನಃ ತತ್ರ ವಿಕಾರಯೋಃ ತತ್ ।
ಯತ್ ಅಂಗಂ ಅಂಗೇನ ನಿಹನ್ಯತೇ ಕ್ವಚಿತ್
ಕ್ರುಧ್ಯೇತ ಕಸ್ಮೈ ಪುರುಷಃ ಸ್ವದೇಹೇ ॥ 52॥

ಆತ್ಮಾ ಯದಿ ಸ್ಯಾತ್ ಸುಖದುಃಖಹೇತುಃ
ಕಿಂ ಅನ್ಯತಃ ತತ್ರ ನಿಜಸ್ವಭಾವಃ ।
ನ ಹಿ ಆತ್ಮನಃ ಅನ್ಯತ್ ಯದಿ ತತ್ ಮೃಷಾ ಸ್ಯಾತ್
ಕ್ರುಧ್ಯೇತ ಕಸ್ಮಾತ್ ನ ಸುಖಂ ನ ದುಃಖಮ್ ॥ 53॥

ಗ್ರಹಾಃ ನಿಮಿತ್ತಂ ಸುಖದುಃಖಯೋಃ ಚೇತ್
ಕಿಂ ಆತ್ಮನಃ ಅಜಸ್ಯ ಜನಸ್ಯ ತೇ ವೈ ।
ಗ್ರಹೈಃ ಗ್ರಹಸ್ಯ ಏವ ವದಂತಿ ಪೀಡಾಂ
ಕ್ರುಧ್ಯೇತ ಕಸ್ಮೈ ಪುರುಷಃ ತತಃ ಅನ್ಯಃ ॥ 54॥

ಕರ್ಮಾಃ ತು ಹೇತುಃ ಸುಖದುಃಖಯೋಃ ಚೇತ್
ಕಿಂ ಆತ್ಮನಃ ತತ್ ಹಿ ಜಡಾಜಡತ್ವೇ ।
ದೇಹಃ ತು ಅಚಿತ್ಪುರುಷಃ ಅಯಂ ಸುಪರ್ಣಃ
ಕ್ರುಧ್ಯೇತ ಕಸ್ಮೈ ನ ಹಿ ಕರ್ಮಮೂಲಮ್ ॥ 55॥

ಕಾಲಃ ತು ಹೇತುಃ ಸುಖದುಃಖಯೋಃ ಚೇತ್
ಕಿಂ ಆತ್ಮನಃ ತತ್ರ ತತ್ ಆತ್ಮಕಃ ಅಸೌ ।
ನ ಅಗ್ನೇಃ ಹಿ ತಾಪಃ ನ ಹಿಮಸ್ಯ ತತ್ ಸ್ಯಾತ್
ಕ್ರುಧ್ಯೇತ ಕಸ್ಮೈ ನ ಪರಸ್ಯ ದ್ವಂದ್ವಮ್ ॥ 56॥

ನ ಕೇನಚಿತ್ ಕ್ವ ಅಪಿ ಕಥಂಚನ ಅಸ್ಯ
ದ್ವಂದ್ವ ಉಪರಾಗಃ ಪರತಃ ಪರಸ್ಯ ।
ಯಥಾಹಮಃ ಸಂಸೃತಿರೂಪಿಣಃ ಸ್ಯಾತ್
ಏವಂ ಪ್ರಬುದ್ಧಃ ನ ಬಿಭೇತಿ ಭೂತೈಃ ॥ 57॥

ಏತಾಂ ಸಃ ಆಸ್ಥಾಯ ಪರಾತ್ಮನಿಷ್ಠಾಂ
ಅಧ್ಯಾಸಿತಾಂ ಪೂರ್ವತಮೈಃ ಮಹರ್ಷಿಭಿಃ ।
ಅಹಂ ತರಿಷ್ಯಾಮಿ ದುರಂತಪಾರಂ
ತಮಃ ಮುಕುಂದ ಅಂಘ್ರಿನಿಷೇವಯಾ ಏವ ॥ 58॥

ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ನಿರ್ವಿದ್ಯ ನಷ್ಟದ್ರವಿಣಃ ಗತಕ್ಲಮಃ
ಪ್ರವ್ರಜ್ಯ ಗಾಂ ಪರ್ಯಟಮಾನಃ ಇತ್ಥಮ್ ।
ನಿರಾಕೃತಃ ಅಸದ್ಭಿಃ ಅಪಿ ಸ್ವಧರ್ಮಾತ್
ಅಕಂಪಿತಃ ಅಮುಂ ಮುನಿಃ ಆಹ ಗಾಥಾಮ್ ॥ 59॥

ಸುಖದುಃಖಪ್ರದಃ ನ ಅನ್ಯಃ ಪುರುಷಸ್ಯ ಆತ್ಮವಿಭ್ರಮಃ ।
ಮಿತ್ರ ಉದಾಸೀನರಿಪವಃ ಸಂಸಾರಃ ತಮಸಃ ಕೃತಃ ॥ 60॥

ತಸ್ಮಾತ್ ಸರ್ವಾತ್ಮನಾ ತಾತ ನಿಗೃಹಾಣ ಮನೋ ಧಿಯಾ ।
ಮಯಿ ಆವೇಶಿತಯಾ ಯುಕ್ತಃ ಏತಾವಾನ್ ಯೋಗಸಂಗ್ರಹಃ ॥ 61॥

ಯಃ ಏತಾಂ ಭಿಕ್ಷುಣಾ ಗೀತಾಂ ಬ್ರಹ್ಮನಿಷ್ಠಾಂ ಸಮಾಹಿತಃ ।
ಧಾರಯನ್ ಶ್ರಾವಯನ್ ಶ್ರುಣ್ವನ್ ದ್ವಂದ್ವೈಃ ನ ಏವ ಅಭಿಭೂಯತೇ ॥ 62॥

ಇತಿ ಶ್ರೀಮದ್ಭಾಗವತೇ ಮಹಾಪುರಾಣೇ ಪಾರಮಹಂಸ್ಯಾಂ
ಸಂಹಿತಾಯಾಮೇಕಾದಶಸ್ಕಂಧೇ ಭಗವದುದ್ಧವಸಂವಾದೇ
ಬಿಕ್ಷುಗೀತನಿರೂಪಣಂ ನಾಮ ತ್ರಯೋವಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 23॥

ಅಥ ಚತುರ್ವಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಃ ।
ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಅಥ ತೇ ಸಂಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಸಾಂಖ್ಯಂ ಪೂರ್ವೈಃ ವಿನಿಶ್ಚಿತಮ್ ।
ಯತ್ ವಿಜ್ಞಾಯ ಪುಮಾನ್ ಸದ್ಯಃ ಜಹ್ಯಾತ್ ವೈಕಲ್ಪಿಕಂ ಭ್ರಮಮ್ ॥ 1॥

ಆಸೀತ್ ಜ್ಞಾನಂ ಅಥಃ ಹಿ ಅರ್ಥಃ ಏಕಂ ಏವ ಅವಿಕಲ್ಪಿತಮ್ ।
ಯದಾ ವಿವೇಕನಿಪುಣಾಃ ಆದೌ ಕೃತಯುಗೇ ಅಯುಗೇ ॥ 2॥

ತತ್ ಮಾಯಾಫಲರೂಪೇಣ ಕೇವಲಂ ನಿರ್ವಿಕಲ್ಪಿತಮ್ ।
ವಾಙ್ಮನಃ ಅಗೋಚರಂ ಸತ್ಯಂ ದ್ವಿಧಾ ಸಮಭವತ್ ಬೃಹತ್ ॥ 3॥

ತಯೋಃ ಏಕತರಃ ಹಿ ಅರ್ಥಃ ಪ್ರಕೃತಿಃ ಸೋಭಯಾತ್ಮಿಕಾ ।
ಜ್ಞಾನಂ ತು ಅನ್ಯತರಃ ಭಾವಃ ಪುರುಷಃ ಸಃ ಅಭಿಧೀಯತೇ ॥ 4॥

ತಮಃ ರಜಃ ಸತ್ತ್ವಂ ಇತಿ ಪ್ರಕೃತೇಃ ಅಭವನ್ ಗುಣಾಃ ।
ಮಯಾ ಪ್ರಕ್ಷೋಭ್ಯಮಾಣಾಯಾಃ ಪುರುಷ ಅನುಮತೇನ ಚ ॥ 5॥

ತೇಭ್ಯಃ ಸಮಭವತ್ ಸೂತ್ರಂ ಮಹಾನ್ ಸೂತ್ರೇಣ ಸಂಯುತಃ ।
ತತಃ ವಿಕುರ್ವತಃ ಜಾತಃ ಯಃ ಅಹಂಕಾರಃ ವಿಮೋಹನಃ ॥ 6॥

ವೈಕಾರಿಕಃ ತೈಜಸಃ ಚ ತಾಮಸಃ ಚ ಇತಿ ಅಹಂ ತ್ರಿವೃತ್ ।
ತನ್ಮಾತ್ರ ಇಂದ್ರಿಯ ಮನಸಾಂ ಕಾರಣಂ ಚಿತ್ ಅಚಿತ್ ಮಯಃ ॥ 7॥

ಅರ್ಥಃ ತನ್ಮಾತ್ರಿಕಾತ್ ಜಜ್ಞೇ ತಾಮಸಾತ್ ಇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ಚ ।
ತೈಜಸಾತ್ ದೇವತಾಃ ಆಸನ್ ಏಕಾದಶ ಚ ವೈಕೃತಾತ್ ॥ 8॥

ಮಯಾ ಸಂಚೋದಿತಾಃ ಭಾವಾಃ ಸರ್ವೇ ಸಂಹತಿ ಅಕಾರಿಣಃ ।
ಅಂಡಂ ಉತ್ಪಾದಯಾಮಾಸುಃ ಮಮ ಆಯತನಂ ಉತ್ತಮಮ್ ॥ 9॥

ತಸ್ಮಿನ್ ಅಹಂ ಸಮಭವಂ ಅಂಡೇ ಸಲಿಲಸಂಸ್ಥಿತೌ ।
ಮಮ ನಾಭ್ಯಾಂ ಅಭೂತ್ ಪದ್ಮಂ ವಿಶ್ವಾಖ್ಯಂ ತತ್ರ ಚ ಆತ್ಮಭೂಃ ॥

10॥

ಸಃ ಅಸೃಜತ್ ತಪಸಾ ಯುಕ್ತಃ ರಜಸಾ ಮತ್ ಅನುಗ್ರಹಾತ್ ।
ಲೋಕಾನ್ ಸಪಾಲಾನ್ ವಿಶ್ವಾತ್ಮಾ ಭೂಃ ಭುವಃ ಸ್ವಃ ಇತಿ ತ್ರಿಧಾ ॥ 11॥

ದೇವಾನಾಂ ಓಕಃ ಆಸೀತ್ ಸ್ವಃ ಭೂತಾನಾಂ ಚ ಭುವಃ ಪದಮ್ ।
ಮರ್ತ್ಯ ಆದೀನಾಂ ಚ ಭೂಃ ಲೋಕಃ ಸಿದ್ಧಾನಾಂ ತ್ರಿತಯಾತ್ ಪರಮ್ ॥

12॥

ಅಧಃ ಅಸುರಾಣಾಂ ನಾಗಾನಾಂ ಭೂಮೇಃ ಓಕಃ ಅಸೃಜತ್ ಪ್ರಭುಃ ।
ತ್ರಿಲೋಕ್ಯಾಂ ಗತಯಃ ಸರ್ವಾಃ ಕರ್ಮಣಾಂ ತ್ರಿಗುಣ ಆತ್ಮನಾಮ್ ॥ 13॥

ಯೋಗಸ್ಯ ತಪಸಃ ಚ ಏವ ನ್ಯಾಸಸ್ಯ ಗತಯಃ ಅಮಲಾಃ ।
ಮಹಃ ಜನಃ ತಪಃ ಸತ್ಯಂ ಭಕ್ತಿಯೋಗಸ್ಯ ಮದ್ಗತಿಃ ॥ 14॥

ಮಯಾ ಕಾಲಾತ್ಮನಾ ಧಾತ್ರಾ ಕರ್ಮಯುಕ್ತಂ ಇದಂ ಜಗತ್ ।
ಗುಣಪ್ರವಾಹಃ ಏತಸ್ಮಿನ್ ಉನ್ಮಜ್ಜತಿ ನಿಮಜ್ಜತಿ ॥ 15॥

ಅಣುಃ ಬೃಹತ್ ಕೃಶಃ ಸ್ಥೂಲಃ ಯಃ ಯಃ ಭಾವಃ ಪ್ರಸಿಧ್ಯತಿ ।
ಸರ್ವಃ ಅಪಿ ಉಭಯಸಂಯುಕ್ತಃ ಪ್ರಕೃತ್ಯಾ ಪುರುಷೇಣ ಚ ॥ 16॥

ಯಃ ತು ಯಸ್ಯ ಆದಿಃ ಅಂತಃ ಚ ಸಃ ವೈ ಮಧ್ಯಂ ಚ ತಸ್ಯ ಸನ್ ।
ವಿಕಾರಃ ವ್ಯವಹಾರಾರ್ಥಃ ಯಥಾ ತೈಜಸ ಪಾರ್ಥಿವಾಃ ॥ 17॥

ಯತ್ ಉಪಾದಾಯ ಪೂರ್ವಃ ತು ಭಾವಃ ವಿಕುರುತೇ ಅಪರಮ್ ।
ಆದಿಃ ಅಂತಃ ಯದಾ ಯಸ್ಯ ತತ್ ಸತ್ಯಂ ಅಭಿಧೀಯತೇ ॥ 18॥

ಪ್ರಕೃತಿಃ ಹಿ ಅಸ್ಯ ಉಪಾದಾನಂ ಆಧಾರಃ ಪುರುಷಃ ಪರಃ ।
ಸತಃ ಅಭಿವ್ಯಂಜಕಃ ಕಾಲಃ ಬ್ರಹ್ಮ ತತ್ ತ್ರಿತಯಂ ತು ಅಹಮ್ ॥ 19॥

ಸರ್ಗಃ ಪ್ರವರ್ತತೇ ತಾವತ್ ಪೌರ್ವ ಅಪರ್ಯೇಣ ನಿತ್ಯಶಃ ।
ಮಹಾನ್ ಗುಣವಿಸರ್ಗ ಅರ್ಥಃ ಸ್ಥಿತಿ ಅಂತಃ ಯಾವತ್ ಈಕ್ಷಣಮ್ ॥ 20॥

ವಿರಾಟ್ ಮಯಾ ಆಸಾದ್ಯಮಾನಃ ಲೋಕಕಲ್ಪವಿಕಲ್ಪಕಃ ।
ಪಂಚತ್ವಾಯ ವಿಶೇಷಾಯ ಕಲ್ಪತೇ ಭುವನೈಃ ಸಹ ॥ 21॥

ಅನ್ನೇ ಪ್ರಲೀಯತೇ ಮರ್ತ್ಯಂ ಅನ್ನಂ ಧಾನಾಸು ಲೀಯತೇ ।
ಧಾನಾಃ ಭೂಮೌ ಪ್ರಲೀಯಂತೇ ಭೂಮಿಃ ಗಂಧೇ ಪ್ರಲೀಯತೇ ॥ 22॥

ಅಪ್ಸು ಪ್ರಲೀಯಂತೇ ಗಂಧಃ ಆಪಃ ಚ ಸ್ವಗುಣೇ ರಸೇ ।
ಲೀಯತೇ ಜ್ಯೋತಿಷಿ ರಸಃ ಜ್ಯೋತೀ ರೂಪೇ ಪ್ರಲೀಯತೇ ॥ 23॥

ರೂಪಂ ವಾಯೌ ಸಃ ಚ ಸ್ಪರ್ಶೇ ಲೀಯತೇ ಸಃ ಅಪಿ ಚ ಅಂಬರೇ ।
ಅಂಬರಂ ಶಬ್ದತನ್ಮಾತ್ರಃ ಇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ಸ್ವಯೋನಿಷು ॥ 24॥

ಯೋನಿಃ ವೈಕಾರಿಕೇ ಸೌಮ್ಯ ಲೀಯತೇ ಮನಸಿ ಈಶ್ವರೇ ।
ಶಬ್ದಃ ಭೂತಾದಿಂ ಅಪಿ ಏತಿ ಭೂತಾದಿಃ ಮಹತಿ ಪ್ರಭುಃ ॥ 25॥

ಸಃ ಲೀಯತೇ ಮಹಾನ್ ಸ್ವೇಷು ಗುಣೇಷು ಗುಣವತ್ತಮಃ ।
ತೇ ಅವ್ಯಕ್ತೇ ಸಂಪ್ರಲೀಯಂತೇ ತತ್ಕಲೇ ಲೀಯತೇ ಅವ್ಯಯೇ ॥ 26॥

ಕಾಲಃ ಮಾಯಾಮಯೇ ಜೀವೇ ಜೀವಃ ಆತ್ಮನಿ ಮಯಿ ಅಜೇ ।
ಆತ್ಮಾ ಕೇವಲಃ ಆತ್ಮಸ್ಥಃ ವಿಕಲ್ಪ ಅಪಾಯ ಲಕ್ಷಣಃ ॥ 27॥

ಏವಂ ಅನ್ವೀಕ್ಷಮಾಣಸ್ಯ ಕಥಂ ವೈಕಲ್ಪಿಕಃ ಭ್ರಮಃ ।
ಮನಸಃ ಹೃದಿ ತಿಷ್ಠೇತ ವ್ಯೋಮ್ನಿ ಇವ ಅರ್ಕ ಉದಯೇ ತಮಃ ॥ 28॥

ಏಷಃ ಸಾಂಖ್ಯವಿಧಿಃ ಪ್ರೋಕ್ತಃ ಸಂಶಯಗ್ರಂಥಿಭೇದನಃ ।
ಪ್ರತಿಲೋಮ ಅನುಲೋಮಾಭ್ಯಾಂ ಪರಾವರದೃಶಾ ಮಯಾ ॥ 29॥

ಇತಿ ಶ್ರೀಮದ್ಭಾಗವತೇ ಮಹಾಪುರಾಣೇ ಪಾರಮಹಂಸ್ಯಾಂ
ಸಂಹಿತಾಯಾಮೇಕಾದಶಸ್ಕಂಧೇ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣೋದ್ಧವಸಂವಾದೇ
ಪ್ರಕೃತಿಪುರುಷಸಾಂಖ್ಯಯೋಗೋ ನಾಮ ಚತುರ್ವಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 24॥

ಅಥ ಪಂಚವಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ।
ಶ್ರೀಭಗವಾನುವಾಚ ।
ಗುಣಾನಾಂ ಅಸಮಿಶ್ರಾಣಾಂ ಪುಮಾನ್ಯೇನ ಯಥಾ ಭವೇತ್ ।
ತನ್ಮೇ ಪುರುಷವರ್ಯ ಇಅದಂ ಉಪಧಾರಯ ಶಂಸತಃ ॥ 1॥

ಸಮಃ ದಮಃ ತಿತಿಕ್ಷಾ ಈಕ್ಷಾ ತಪಃ ಸತ್ಯಂ ದಯಾ ಸ್ಮೃತಿಃ ।
ತುಷ್ಟಿಃ ತ್ಯಾಗಃ ಅಸ್ಪೃಹಾ ಶ್ರದ್ಧಾ ಹ್ರೀಃ ದಯಾ ಆದಿಃ ಸ್ವನಿರ್ವೃತಿಃ ॥ 2॥

ಕಾಮಃ ಈಹಾ ಮದಃ ತೃಷ್ಣಾ ಸ್ತಂಭಃ ಆಶೀಃ ಭಿದಾ ಸುಖಮ್ ।
ಮದ ಉತ್ಸಾಹಃ ಯಶಃ ಪ್ರೀತಿಃ ಹಾಸ್ಯಂ ವೀರ್ಯಂ ಬಲ ಉದ್ಯಮಃ ॥ 3॥

ಕ್ರೋಧಃ ಲೋಭಃ ಅನೃತಂ ಹಿಂಸಾ ಯಾಂಚಾ ದಂಭಃ ಕ್ಲಮಃ ಕಲಿಃ ।
ಶೋಕಮೋಹೌ ವಿಷಾದಾರ್ತೀ ನಿದ್ರಾ ಆಶಾ ಭೀಃ ಅನುದ್ಯಮಃ ॥ 4॥

ಸತ್ತ್ವಸ್ಯ ರಜಸಃ ಚ ಏತಾಃ ತಮಸಃ ಚ ಅನುಮೂರ್ವಶಃ ।
ವೃತ್ತಯಃ ವರ್ಣಿತಪ್ರಾಯಾಃ ಸಂನಿಪಾತಂ ಅಥಃ ಶ್ರುಣು ॥ 5॥

ಸಂನಿಪಾತಃ ತು ಅಹಂ ಇತಿ ಮಮ ಇತಿ ಉದ್ಧವ ಯಾ ಮತಿಃ ।
ವ್ಯವಹಾರಃ ಸಂನಿಪಾತಃ ಮನೋಮಾತ್ರ ಇಂದ್ರಿಯಾಸುಭಿಃ ॥ 6॥

ಧರ್ಮೇ ಚ ಅರ್ಥೇ ಚ ಕಾಮೇ ಚ ಯದಾ ಅಸೌ ಪರಿನಿಷ್ಠಿತಃ ।
ಗುಣಾನಾಂ ಸಂನಿಕರ್ಷಃ ಅಯಂ ಶ್ರದ್ಧಾಃ ಅತಿಧನಾವಹಃ ॥ 7॥

ಪ್ರವೃತ್ತಿಲಕ್ಷಣೇ ನಿಷ್ಠಾ ಪುಮಾನ್ ಯಃ ಹಿ ಗೃಹಾಶ್ರಮೇ ।
ಸ್ವಧರ್ಮೇ ಚ ಅನುತಿಷ್ಠೇತ ಗುಣಾನಾಂ ಸಮಿತಿಃ ಹಿ ಸಾ ॥ 8॥

ಪುರುಷಂ ಸತ್ತ್ವಸಂಯುಕ್ತಂ ಅನುಮೀಯಾತ್ ಶಮ ಆದಿಭಿಃ ।
ಕಾಮಾದಿಭೀ ರಜೋಯುಕ್ತಂ ಕ್ರೋಧಾದ್ಯೈಃ ತಮಸಾ ಯುತಮ್ ॥ 9॥

ಯದಾ ಭಜತಿ ಮಾಂ ಭಕ್ತ್ಯಾ ನಿರಪೇಕ್ಷಃ ಸ್ವಕರ್ಮಭಿಃ ।
ತಂ ಸತ್ತ್ವಪ್ರಕೃತಿಂ ವಿದ್ಯಾತ್ ಪುರುಷಂ ಸ್ತ್ರಿಯಂ ಏವ ವಾ ॥ 10॥

ಯದಾ ಆಶಿಷಃ ಆಶಾಸ್ಯ ಮಾಂ ಭಜೇತ ಸ್ವಕರ್ಮಭಿಃ ।
ತಂ ರಜಃಪ್ರಕೃತಿಂ ವಿದ್ಯಾತ್ ಹಿಂಸಾಂ ಆಶಾಸ್ಯ ತಾಮಸಮ್ ॥ 11॥

ಸತ್ತ್ವಂ ರಜಃ ತಮಃ ಇತಿ ಗುಣಾಃ ಜೀವಸ್ಯ ನ ಏವ ಮೇ ।
ಚಿತ್ತಜಾ ಯೈಃ ತು ಭೂತಾನಾಂ ಸಜ್ಜಮಾನಃ ನಿಬಧ್ಯತೇ ॥ 12॥

ಯದೇತರೌ ಜಯೇತ್ ಸತ್ತ್ವಂ ಭಾಸ್ವರಂ ವಿಶದಂ ಶಿವಮ್ ।
ತದಾ ಸುಖೇನ ಯುಜ್ಯೇತ ಧರ್ಮಜ್ಞಾನ ಆದಿಭಿಃ ಪುಮಾನ್ ॥ 13॥

ಯದಾ ಜಯೇತ್ ತಮಃ ಸತ್ತ್ವಂ ರಜಃ ಸಂಗಂ ಭಿದಾ ಚಲಮ್ ।
ತದಾ ದುಃಖೇನ ಯುಜ್ಯೇತ ಕರ್ಮಣಾ ಯಶಸಾ ಶ್ರಿಯಾ ॥ 14॥

ಯದಾ ಜಯೇತ್ ರಜಃ ಸತ್ತ್ವಂ ತಮಃ ಮೂಢಃ ಲಯಂ ಜಡಮ್ ।
ಯುಜ್ಯೇತ ಶೋಕಮೋಹಾಭ್ಯಾಂ ನಿದ್ರಯಾ ಹಿಂಸಯಾ ಆಶಯಾ ॥ 15॥

ಯದಾ ಚಿತ್ತಂ ಪ್ರಸೀದೇತ ಇಂದ್ರಿಯಾಣಾಂ ಚ ನಿರ್ವೃತಿಃ ।
ದೇಹೇ ಅಭಯಂ ಮನೋಸಂಗಂ ತತ್ ಸತ್ತ್ವಂ ವಿದ್ಧಿ ಮತ್ಪದಮ್ ॥ 16॥

ವಿಕುರ್ವನ್ ಕ್ರಿಯಯಾ ಚ ಅಧೀರ ನಿರ್ವೃತಿಃ ಚ ಚೇತಸಾಮ್ ।
ಗಾತ್ರಾಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯಂ ಮನಃ ಭ್ರಾಂತಂ ರಜಃ ಏತೈಃ ನಿಶಾಮಯ ॥ 17॥

ಸೀದತ್ ಚಿತ್ತಂ ವಿಲೀಯೇತ ಚೇತಸಃ ಗ್ರಹಣೇ ಅಕ್ಷಮಮ್ ।
ಮನಃ ನಷ್ಟಂ ತಮಃ ಗ್ಲಾನಿಃ ತಮಃ ತತ್ ಉಪಧಾರಯ ॥ 18॥

ಏಧಮಾನೇ ಗುಣೇ ಸತ್ತ್ವೇ ದೇವಾನಾಂ ಬಲಂ ಏಧತೇ ।
ಅಸುರಾಣಾಂ ಚ ರಜಸಿ ತಮಸಿ ಉದ್ಧವ ರಕ್ಷಸಾಮ್ ॥ 19॥

ಸತ್ತ್ವಾತ್ ಜಗರಣಂ ವಿದ್ಯಾತ್ ರಜಸಾ ಸ್ವಪ್ನಂ ಆದಿಶೇತ್ ।
ಪ್ರಸ್ವಾಪಂ ತಮಸಾ ಜಂತೋಃ ತುರೀಯಂ ತ್ರಿಷು ಸಂತತಮ್ ॥ 20॥

ಉಪರ್ಯುಪರಿ ಗಚ್ಛಂತಿ ಸತ್ತ್ವೇನ ಆಬ್ರಹ್ಮಣಃ ಜನಾಃ ।
ತಮಸಾ ಅಧಃ ಅಧಃ ಆಮುಖ್ಯಾತ್ ರಜಸಾ ಅಂತರಚಾರಿಣಃ ॥ 21॥

ಸತ್ತ್ವೇ ಪ್ರಲೀನಾಃ ಸ್ವಃ ಯಾಂತಿ ನರಲೋಕಂ ರಜೋಲಯಾಃ ।
ತಮೋಲಯಾಃ ತು ನಿರಯಂ ಯಾಂತಿ ಮಾಂ ಏವ ನಿರ್ಗುಣಾಃ ॥ 22॥

ಮದರ್ಪಣಂ ನಿಷ್ಫಲಂ ವಾ ಸಾತ್ವಿಕಂ ನಿಜಕರ್ಮ ತತ್ ।
ರಾಜಸಂ ಫಲಸಂಕಲ್ಪಂ ಹಿಂಸಾಪ್ರಾಯಾದಿ ತಾಮಸಮ್ ॥ 23॥

ಕೈವಲ್ಯಂ ಸಾತ್ವಿಕಂ ಜ್ಞಾನಂ ರಜಃ ವೈಕಲ್ಪಿಕಂ ಚ ಯತ್ ।
ಪ್ರಾಕೃತಂ ತಾಮಸಂ ಜ್ಞಾನಂ ಮನ್ನಿಷ್ಠಂ ನಿರ್ಗುಣಂ ಸ್ಮೃತಮ್ ॥ 24॥

ವನಂ ತು ಸಾತ್ವಿಕಃ ವಾಸಃ ಗ್ರಾಮಃ ರಾಜಸಃ ಉಚ್ಯತೇ ।
ತಾಮಸಂ ದ್ಯೂತಸದನಂ ಮನ್ನಿಕೇತನಂ ತು ನಿರ್ಗುಣಮ್ ॥ 25॥

ಸಾತ್ವಿಕಃ ಕಾರಕಃ ಅಸಂಗೀ ರಾಗಾಂಧಃ ರಾಜಸಃ ಸ್ಮೃತಃ ।
ತಾಮಸಃ ಸ್ಮೃತಿವಿಭ್ರಷ್ಟಃ ನಿರ್ಗುಣಃ ಮದಪಾಶ್ರಯಃ ॥ 26॥

ಸಾತ್ತ್ವಿಕೀ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕೀ ಶ್ರದ್ಧಾ ಕರ್ಮಶ್ರದ್ಧಾ ತು ರಾಜಸೀ ।
ತಾಮಸ್ಯಧರ್ಮೇ ಯಾ ಶ್ರದ್ಧಾ ಮತ್ಸೇವಾಯಾಂ ತು ನಿರ್ಗುಣಾ ॥ 27॥

ಪಥ್ಯಂ ಪೂತಂ ಅನಾಯಃ ತಂ ಆಹಾರ್ಯಂ ಸಾತ್ತ್ವಿಕಂ ಸ್ಮೃತಮ್ ।
ರಾಜಸಂ ಚ ಇಂದ್ರಿಯಪ್ರೇಷ್ಠಂ ತಾಮಸಂ ಚ ಆರ್ತಿದ ಅಶುಚಿ ॥ 28॥

ಸಾತ್ತ್ವಿಕಂ ಸುಖಂ ಆತ್ಮೋತ್ಥಂ ವಿಷಯೋತ್ಥಂ ತು ರಾಜಸಮ್ ।
ತಾಮಸಂ ಮೋಹದೈನೋತ್ಥಂ ನಿರ್ಗುಣಂ ಮದಪಾಶ್ರಯಮ್ ॥ 29॥

ದ್ರವ್ಯಂ ದೇಶಃ ಫಲಂ ಕಾಲಃ ಜ್ಞಾನಂ ಕರ್ಮ ಚ ಕಾರಕಾಃ ।
ಶ್ರದ್ಧಾ ಅವಸ್ಥಾ ಆಕೃತಿಃ ನಿಷ್ಠಾ ತ್ರೈಗುಣ್ಯಃ ಸರ್ವಃ ಏವ ಹಿ ॥

30॥

ಸರ್ವೇ ಗುಣಮಯಾಃ ಭಾವಾಃ ಪುರುಷ ಅವ್ಯಕ್ತ ಧಿಷ್ಠಿತಾಃ ॥ 31॥

ಏತಾಃ ಸಂಸೃತಯಃ ಪುಂಸಃ ಗುಣಕರ್ಮನಿಬಂಧನಾಃ ।
ಯೇನ ಇಮೇ ನಿರ್ಜಿತಾಃ ಸೌಮ್ಯ ಗುಣಾಃ ಜೀವೇನ ಚಿತ್ತಜಾಃ ।
ಭಕ್ತಿಯೋಗೇನ ಮನ್ನಿಷ್ಠಃ ಮದ್ಭಾವಾಯ ಪ್ರಪದ್ಯತೇ ॥ 32॥

ತಸ್ಮಾತ್ ಅಹಂ ಇಮಂ ಲಬ್ಧ್ವಾ ಜ್ಞಾನವಿಜ್ಞಾನಸಂಭವಮ್ ।
ಗುಣಸಂಗಂ ವಿನಿರ್ಧೂಯ ಮಾಂ ಭಜಂತು ವಿಚಕ್ಷಣಾಃ ॥ 33॥

ನಿಃಸಂಗಃ ಮಾಂ ಭಜೇತ್ ವಿದ್ವಾನ್ ಅಪ್ರಮತ್ತಃ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಃ ।
ರಜಃ ತಮಃ ಚ ಅಭಿಜಯೇತ್ ಸತ್ತ್ವಸಂಸೇವಯಾ ಮುನಿಃ ॥ 34॥

ಸತ್ತ್ವಂ ಚ ಅಭಿಜಯೇತ್ ಯುಕ್ತಃ ನೈರಪೇಕ್ಷ್ಯೇಣ ಶಾಂತಧೀಃ ।
ಸಂಪದ್ಯತೇ ಗುಣೈಃ ಮುಕ್ತಃ ಜೀವಃ ಜೀವಂ ವಿಹಾಯ ಮಾಮ್ ॥ 35॥

ಜೀವಃ ಜೀವವಿನಿರ್ಮುಕ್ತಃ ಗುಣೈಃ ಚ ಆಶಯಸಂಭವೈಃ ।
ಮಯಾ ಏವ ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ಪೂರ್ಣಃ ನ ಬಹಿಃ ನ ಅಂತರಃ ಚರೇತ್ ॥ 36॥

ಇತಿ ಶ್ರೀಮದ್ಭಾಗವತೇ ಮಹಾಪುರಾಣೇ ಪಾರಮಹಂಸ್ಯಾಂ
ಸಂಹಿತಾಯಾಮೇಕಾದಶಸ್ಕಂಧೇ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣೋದ್ಧವಸಂವಾದೇ
ಗುಣನಿರ್ಗುಣನಿರೂಪಣಂ ನಾಮ ಪಂಚವಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 25॥

ಅಥ ಷಡ್ವಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ।
ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಮತ್ ಲಕ್ಷಣಂ ಇಮಂ ಕಾಯಂ ಲಬ್ಧ್ವಾ ಮದ್ಧರ್ಮಃ ಆಸ್ಥಿತಃ ।
ಆನಂದಂ ಪರಮಾತ್ಮಾನಂ ಆತ್ಮಸ್ಥಂ ಸಮುಪೈತಿ ಮಾಮ್ ॥1॥

ಗುಣಮಯ್ಯಾಃ ಜೀವಯೋನ್ಯಾಃ ವಿಮುಕ್ತಃ ಜ್ಞಾನನಿಷ್ಠಯಾ ।
ಗುಣೇಷು ಮಾಯಾಮಾತ್ರೇಷು ದೃಶ್ಯಮಾನೇಷು ಅವಸ್ತುತಃ ।
ವರ್ತಮಾನಃ ಅಪಿ ನ ಪುಮಾನ್ ಯುಜ್ಯತೇ ಅವಸ್ತುಭಿಃ ಗುಣೈಃ ॥ 2॥

ಸಂಗಂ ನ ಕುರ್ಯಾತ್ ಅಸತಾಂ ಶಿಶ್ನ ಉದರ ತೃಪಾಂ ಕ್ವಚಿತ್ ।
ತಸ್ಯ ಅನುಗತಃ ತಮಸಿ ಅಂಧೇ ಪತತಿ ಅಂಧ ಅನುಗಾಂಧವತ್ ॥ 3॥

ಐಲಃ ಸಮ್ರಾಟ್ ಇಮಾಂ ಗಾಥಾಂ ಅಗಾಯತ ಬೃಹಚ್ಛ್ರವಾಃ ।
ಉರ್ವಶೀ ವಿರಹಾತ್ ಮುಹ್ಯನ್ ನಿರ್ವಿಣ್ಣಃ ಶೋಕಸಂಯಮೇ ॥ 4॥

ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಆತ್ಮಾನಂ ವ್ರಜಂತೀಂ ತಾಂ ನಗ್ನಃ ಉನ್ಮತ್ತವತ್ ನೃಪಃ ।
ವಿಲಪನ್ ಅನ್ವಗಾತ್ ಜಾಯೇ ಘೋರೇ ತಿಷ್ಠ ಇತಿ ವಿಕ್ಲವಃ ॥ 5॥

ಕಾಮಾನ್ ಅತೃಪ್ತಃ ಅನುಜುಷನ್ ಕ್ಷುಲ್ಲಕಾನ್ ವರ್ಷಯಾಮಿನೀಃ ।
ನ ವೇದ ಯಾಂತೀಃ ನ ಅಯಾಂತೀಃ ಉರ್ವಶೀ ಆಕೃಷ್ಟಚೇಅತನಃ ॥ 6॥

ಐಲಃ ಉವಾಚ ।
ಅಹೋ ಮೇ ಮೋಹವಿಸ್ತಾರಃ ಕಾಮಕಷ್ಮಲಚೇತಸಃ ।
ದೇವ್ಯಾಃ ಗೃಹೀತಕಂಠಸ್ಯ ನ ಆಯುಃಖಂಡಾಃ ಇಮೇ ಸ್ಮೃತಾಃ ॥ 7॥

ನ ಅಹಂ ವೇದ ಅಭಿನಿರ್ಮುಕ್ತಃ ಸೂರ್ಯಃ ವಾ ಅಭ್ಯುದಿತಃ ಅಮುಯಾ ।
ಮುಷಿತಃ ವರ್ಷಪೂಗಾನಾಂ ಬತ ಅಹಾನಿ ಗತಾನಿ ಉತ ॥ 8॥

ಅಹೋ ಮೇ ಆತ್ಮಸಂಮೋಹಃ ಯೇನ ಆತ್ಮಾ ಯೋಷಿತಾಂ ಕೃತಃ ।
ಕ್ರೀಡಾಮೃಗಃ ಚಕ್ರವರ್ತೀ ನರದೇವಶಿಖಾಮಣಿಃ ॥ 9॥

ಸಪರಿಚ್ಛದಂ ಆತ್ಮಾನಂ ಹಿತ್ವಾ ತೃಣಂ ಇವ ಈಶ್ವರಮ್ ।
ಯಾಂತೀಂ ಸ್ತ್ರಿಯಂ ಚ ಅನ್ವಗಮಂ ನಗ್ನಃ ಉನ್ಮತ್ತವತ್ ರುದನ್ ॥ 10॥

ಕುತಃ ತಸ್ಯ ಅನುಭಾವಃ ಸ್ಯಾತ್ ತೇಜಃ ಈಶತ್ವಂ ಏವ ವಾ ।
ಯಃ ಅನ್ವಗಚ್ಛಂ ಸ್ತ್ರಿಯಂ ಯಾಂತೀಂ ಖರವತ್ ಪಾದತಾಡಿತಃ ॥ 11॥

ಕಿಂ ವಿದ್ಯಯಾ ಕಿಂ ತಪಸಾ ಕಿಂ ತ್ಯಾಗೇನ ಶ್ರುತೇನ ವಾ ।
ಕಿಂ ವಿವಿಕ್ತೇನ ಮೌನೇನ ಸ್ತ್ರೀಭಿಃ ಯಸ್ಯ ಮನಃ ಹೃತಮ್ ॥ 12॥

ಸ್ವಾರ್ಥಸ್ಯ ಅಕೋವಿದಂ ಧಿಙ್ ಮಾಂ ಮೂರ್ಖಂ ಪಂಡಿತ ಮಾನಿನಮ್ ।
ಯಃ ಅಹಂ ಈಶ್ವರತಾಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಸ್ತ್ರೀಭಿಃ ಗೋ ಖರವತ್ ಜಿತಃ ॥ 13॥

ಸೇವತಃ ವರ್ಷಪೂಗಾತ್ ಮೇ ಉರ್ವಶ್ಯಃ ಅಧರಾಸವಮ್ ।
ನ ತೃಪ್ಯತಿ ಆತ್ಮಭೂಃ ಕಾಮಃ ವಹ್ನಿಃ ಆಹುತಿಭಿಃ ಯಥಾ ॥ 14॥

ಪುಂಶ್ಚಲ್ಯಾ ಅಪಹೃತಂ ಚಿತ್ತಂ ಕೋನ್ವನ್ಯಃ ಮೋಚಿತುಂ ಪ್ರಭುಃ ।
ಆತ್ಮಾರಾಮೇಶ್ವರಂ ಋತೇ ಭಗವಂತಂ ಅಧೋಕ್ಷಜಮ್ ॥ 15॥

ಬೋಧಿತಸ್ಯ ಅಪಿ ದೇವ್ಯಾ ಮೇ ಸೂಕ್ತವಾಕ್ಯೇನ ದುರ್ಮತೇಃ ।
ಮನೋಗತಃ ಮಹಾಮೋಹಃ ನ ಅಪಯಾತಿ ಅಜಿತಾತ್ಮನಃ ॥ 16॥

ಕಿಂ ಏತಯಾ ನಃ ಅಪಕೃತಂ ರಜ್ಜ್ವಾ ವಾ ಸರ್ಪಚೇತಸಃ ।
ರಜ್ಜುಸ್ವರೂಪ ಅವಿದುಷಃ ಯಃ ಅಹಂ ಯತ್ ಅಜಿತೇಂದ್ರಿಯಃ ॥ 17॥

ಕ್ವ ಅಯಂ ಮಲೋಮಸಃ ಕಾಯಃ ದೌರ್ಗಂಧಿ ಆದಿ ಆತ್ಮಕಃ ಅಶುಚಿಃ ।
ಕ್ವ ಗುಣಾಃ ಸೌಮನಸ್ಯ ಆದ್ಯಾಃ ಹಿ ಅಧ್ಯಾಸಃ ಅವಿದ್ಯಯಾ ಕೃತಃ ॥ 18॥

ಪಿತ್ರೋಃ ಕಿಂ ಸ್ವಂ ನು ಭಾರ್ಯಾಯಾಃ ಸ್ವಾಮಿನಃ ಅಗ್ನೇಃ ಶ್ವಗೃಧ್ರಯೋಃ ।
ಕಿಂ ಆತ್ಮನಃ ಕಿಂ ಸುಹೃದಾಂ ಇತಿ ಯಃ ನ ಅವಸೀಯತೇ ॥ 19॥

ತಸ್ಮಿನ್ ಕಲೇವರೇ ಅಮೇಧ್ಯೇ ತುಚ್ಛನಿಷ್ಠೇ ವಿಷಜ್ಜತೇ ।
ಅಹೋ ಸುಭದ್ರಂ ಸುನಸಂ ಸುಸ್ಮಿತಂ ಚ ಮುಖಂ ಸ್ತ್ರಿಯಃ ॥ 20॥

ತ್ವಙ್ ಮಾಂಸ ರುಧಿರ ಸ್ನಾಯು ಮೇದೋ ಮಜ್ಜಾ ಅಸ್ಥಿ ಸಂಹತೌ ।
ವಿಣ್ಮೂತ್ರಪೂಯೇ ರಮತಾಂ ಕೃಮೀಣಾಂ ಕಿಯತ್ ಅಂತರಮ್ ॥ 21॥

ಅಥ ಅಪಿ ನ ಉಪಸಜ್ಜೇತ ಸ್ತ್ರೀಷು ಸ್ತ್ರೈಣೇಷು ಚ ಅರ್ಥವಿತ್ ।
ವಿಷಯ ಇಂದ್ರಿಯ ಸಂಯೋಗಾತ್ ಮನಃ ಕ್ಷುಭ್ಯತಿ ನ ಅನ್ಯಥಾ ॥ 22॥

ಅದೃಷ್ಟಾತ್ ಅಶ್ರುತಾತ್ ಭಾವಾತ್ ನ ಭಾವಃ ಉಪಜಾಯತೇ ।
ಅಸಂಪ್ರಯುಂಜತಃ ಪ್ರಾಣಾನ್ ಶಾಮ್ಯತಿ ಸ್ತಿಮಿತಂ ಮನಃ ॥ 23॥

ತಸ್ಮಾತ್ ಸಂಗಃ ನ ಕರ್ತವ್ಯಃ ಸ್ತ್ರೀಷು ಸ್ತ್ರೈಣೇಷು ಚ ಇಂದ್ರಿಯೈಃ ।
ವಿದುಷಾಂ ಚ ಅಪಿ ಅವಿಶ್ರಬ್ಧಃ ಷಡ್ವರ್ಗಃ ಕಿಮು ಮಾದೃಶಾಮ್ ॥

24॥

ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಏವಂ ಪ್ರಗಾಯನ್ ನೃಪದೇವದೇವಃ
ಸಃ ಉರ್ವಶೀಲೋಕಂ ಅಥಃ ವಿಹಾಯ ।
ಆತ್ಮಾನಂ ಆತ್ಮನಿ ಅವಗಮ್ಯ ಮಾಂ ವೈ
ಉಪಾರಮತ್ ಜ್ಞಾನವಿಧೂತಮೋಹಃ ॥ 25॥

ತತಃ ದುಃಸಂಗಂ ಉತ್ಸೃಜ್ಯ ಸತ್ಸು ಸಜ್ಜೇತ ಬುದ್ಧಿಮಾನ್ ।
ಸಂತಃ ಏತಸ್ಯ ಛಿಂದಂತಿ ಮನೋವ್ಯಾಸಂಗಮುಕ್ತಿಭಿಃ ॥ 26॥

ಸಂತಃ ಅನಪೇಕ್ಷಾಃ ಮಚ್ಚಿತ್ತಾಃ ಪ್ರಶಾಂತಾಃ ಸಮದರ್ಶಿನಃ ।
ನಿರ್ಮಮಾಃ ನಿರಹಂಕಾರಾಃ ನಿರ್ದ್ವಂದ್ವಾಃ ನಿಷ್ಪರಿಗ್ರಹಾಃ ॥ 27॥

ತೇಷು ನಿತ್ಯಂ ಮಹಾಭಾಗಃ ಮಹಾಭಾಗೇಷು ಮತ್ಕಥಾಃ ।
ಸಂಭವಂತಿ ಹಿತಾ ನೄಣಾಂ ಜುಷತಾಂ ಪ್ರಪುನಂತಿ ಅಘಮ್ ॥ 28॥

ತಾಃ ಯೇ ಶ್ರುಣ್ವಂತಿ ಗಾಯಂತಿ ಹಿ ಅನುಮೋದಂತಿ ಚ ಅದೃತಾಃ ।
ಮತ್ಪರಾಃ ಶ್ರದ್ದಧಾನಾಃ ಚ ಭಕ್ತಿಂ ವಿಂದಂತಿ ತೇ ಮಯಿ ॥ 29॥

ಭಕ್ತಿಂ ಲಬ್ಧವತಃ ಸಾಧೋಃ ಕಿಂ ಅನ್ಯತ್ ಅವಶಿಷ್ಯತೇ ।
ಮಯಿ ಅನಂತಗುಣೇ ಬ್ರಹ್ಮಣಿ ಆನಂದ ಅನುಭವ ಆತ್ಮನಿ ॥ 30॥

ಯಥಾ ಉಪಶ್ರಯಮಾಣಸ್ಯ ಭಗವಂತಂ ವಿಭಾವಸುಮ್ ।
ಶೀತಂ ಭಯಂ ತಮಃ ಅಪಿ ಏತಿ ಸಾಧೂನ್ ಸಂಸೇವತಃ ತಥಾ ॥ 31॥

ನಿಮಜ್ಜ್ಯ ಉನ್ಮಜ್ಜ್ಯತಾಂ ಘೋರೇ ಭವಾಬ್ಧೌ ಪರಮ ಅಯನಮ್ ।
ಸಂತಃ ಬ್ರಹ್ಮವಿದಃ ಶಾಂತಾಃ ನೌಃ ದೃಢ ಇವ ಅಪ್ಸು ಮಜ್ಜತಾಮ್ ॥ 32॥

ಅನ್ನಂ ಹಿ ಪ್ರಾಣಿನಾಂ ಪ್ರಾಣಃ ಆರ್ತಾನಾಂ ಶರಣಂ ತು ಅಹಮ್ ।
ಧರ್ಮಃ ವಿತ್ತಂ ನೃಣಾಂ ಪ್ರೇತ್ಯ ಸಂತಃ ಅರ್ವಾಕ್ ಬಿಭ್ಯತಃ ಅರಣಮ್ ॥

33॥

ಸಂತಃ ದಿಶಂತಿ ಚಕ್ಷೂಂಷಿ ಬಹಿಃ ಅರ್ಕಃ ಸಮುತ್ಥಿತಃ ।
ದೇವತಾಃ ಬಾಂಧವಾಃ ಸಂತಃ ಸಂತಃ ಆತ್ಮಾ ಅಹಂ ಏವ ಚ ॥ 34॥

ವೈತಸೇನಃ ತತಃ ಅಪಿ ಏವಂ ಉರ್ವಶ್ಯಾ ಲೋಕನಿಃಸ್ಪೃಹಃ ।
ಮುಕ್ತಸಂಗಃ ಮಹೀಂ ಏತಾಂ ಆತ್ಮಾರಾಮಃ ಚಚಾರ ಹ ॥ 35॥

ಇತಿ ಶ್ರೀಮದ್ಭಾಗವತೇ ಮಹಾಪುರಾಣೇ ಪಾರಮಹಂಸ್ಯಾಂ
ಸಂಹಿತಾಯಾಮೇಕಾದಶಸ್ಕಂಧೇ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣೋದ್ಧವಸಂವಾದೇ
ಐಲಗೀತಂ ನಾಮ ಷಡ್ವಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 26॥

ಅಥ ಸಪ್ತವಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ।
ಉದ್ಧವಃ ಉವಾಚ ।
ಕ್ರಿಯಾಯೋಗಂ ಸಮಾಚಕ್ಷ್ವ ಭವತ್ ಆರಾಧನಂ ಪ್ರಭೋ ।
ಯಸ್ಮಾತ್ ತ್ವಾಂ ಯೇ ಯಥಾ ಅರ್ಚಂತಿ ಸಾತ್ವತಾಃ ಸಾತ್ವತರ್ಷಭ ॥ 1॥

ಏತತ್ ವದಂತಿ ಮುನಯಃ ಮುಹುಃ ನಿಃಶ್ರೇಯಸಂ ನೃಣಾಮ್ ।
ನಾರದಃ ಭಗವಾನ್ ವ್ಯಾಸಃ ಆಚಾರ್ಯಃ ಅಂಗಿರಸಃ ಸುತಃ ॥ 2॥

ನಿಃಸೃತಂ ತೇ ಮುಖಾಂಭೋಜಾದ್ಯತ್ ಆಹ ಭಗವಾನ್ ಅಜಃ ।
ಪುತ್ರೇಭ್ಯಃ ಭೃಗುಮುಖ್ಯೇಭ್ಯಃ ದೇವ್ಯೈ ಚ ಭಗವಾನ್ ಭವಃ ॥ 3॥

ಏತತ್ ವೈ ಸರ್ವವರ್ಣಾನಾಂ ಆಶ್ರಮಾಣಾಂ ಚ ಸಂಮತಮ್ ।
ಶ್ರೇಯಸಾಂ ಉತ್ತಮಂ ಮನ್ಯೇ ಸ್ತ್ರೀಶೂದ್ರಾಣಾಂ ಚ ಮಾನದ ॥ 4॥

ಏತತ್ ಕಮಲಪತ್ರಾಕ್ಷ ಕರ್ಮಬಂಧವಿಮೋಚನಮ್ ।
ಭಕ್ತಾಯ ಚ ಅನುರಕ್ತಾಯ ಬ್ರೂಹಿ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರ ಈಶ್ವರ ॥ 5॥

ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ನಹಿ ಅಂತಃ ಅನಂತಪಾರಸ್ಯ ಕರ್ಮಕಾಂಡಸ್ಯ ಚ ಉದ್ಧವ ।
ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತಂ ವರ್ಣಯಿಷ್ಯಾಮಿ ಯಥಾವತ್ ಅನುಪೂರ್ವಶಃ ॥ 6॥

ವೈದಿಕಃ ತಾಂತ್ರಿಕಃ ಮಿಶ್ರಃ ಇತಿ ಮೇ ತ್ರಿವಿಧಃ ಮಖಃ ।
ತ್ರಯಾಣಾಂ ಈಪ್ಸಿತೇನ ಏವ ವಿಧಿನಾ ಮಾಂ ಸಮರ್ಚಯೇತ್ ॥ 7॥

ಯದಾ ಸ್ವನಿಗಮೇನ ಉಕ್ತಂ ದ್ವಿಜತ್ವಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಪೂರುಷಃ ।
ಯಥಾ ಯಜೇತ ಮಾಂ ಭಕ್ತ್ಯಾ ಶ್ರದ್ಧಯಾ ತತ್ ನಿಬೋಧ ಮೇ ॥ 8॥

ಅರ್ಚಾಯಾಂ ಸ್ಥಂಡಿಲೇ ಅಗ್ನೌ ವಾ ಸೂರ್ಯೇ ವಾ ಅಪ್ಸು ಹೃದಿ ದ್ವಿಜಃ ।
ದ್ರವ್ಯೇಣ ಭಕ್ತಿಯುಕ್ತಃ ಅರ್ಚೇತ್ ಸ್ವಗುರುಂ ಮಾಂ ಅಮಾಯಯಾ ॥ 9॥

ಪೂರ್ವಂ ಸ್ನಾನಂ ಪ್ರಕುರ್ವೀತ ಧೌತದಂತಃ ಅಂಗಶುದ್ಧಯೇ ।
ಉಭಯೈಃ ಅಪಿ ಚ ಸ್ನಾನಂ ಮಂತ್ರೈಃ ಮೃದ್ಗ್ರಹಣಾದಿನಾ ॥ 10॥

ಸಂಧ್ಯಾ ಉಪಾಸ್ತಿ ಆದಿ ಕರ್ಮಾಣಿ ವೇದೇನ ಅಚೋದಿತಾನಿ ಮೇ ।
ಪೂಜಾಂ ತೈಃ ಕಲ್ಪಯೇತ್ ಸಮ್ಯಕ್ ಸಂಕಲ್ಪಃ ಕರ್ಮಪಾವನೀಮ್ ॥ 11॥

ಶೈಲೀ ದಾರುಮಯೀ ಲೌಹೀ ಲೇಪ್ಯಾ ಲೇಖ್ಯಾ ಚ ಸೈಕತೀ ।
ಮನೋಮಯೀ ಮಣಿಮಯೀ ಪ್ರತಿಮಾ ಅಷ್ಟವಿಧಾ ಸ್ಮೃತಾ ॥ 12॥

ಚಲ ಅಚಲ ಇತಿ ದ್ವಿವಿಧಾ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾ ಜೀವಮಂದಿರಮ್ ।
ಉದ್ವಾಸ ಆವಾಹನೇ ನ ಸ್ತಃ ಸ್ಥಿರಾಯಾಂ ಉದ್ಧವ ಅರ್ಚನೇ ॥ 13॥

ಅಸ್ಥಿರಾಯಾಂ ವಿಕಲ್ಪಃ ಸ್ಯಾತ್ ಸ್ಥಂಡಿಲೇ ತು ಭವೇತ್ ದ್ವಯಮ್ ।
ಸ್ನಪನಂ ತು ಅವಿಲೇಪ್ಯಾಯಾಂ ಅನ್ಯತ್ರ ಪರಿಮಾರ್ಜನಮ್ ॥ 14॥

ದ್ರವ್ಯೈಃ ಪ್ರಸಿದ್ಧ್ಯೈಃ ಮತ್ ಯಾಗಃ ಪ್ರತಿಮಾದಿಷು ಅಮಾಯಿನಃ ।
ಭಕ್ತಸ್ಯ ಚ ಯಥಾಲಬ್ಧೈಃ ಹೃದಿ ಭಾವೇನ ಚ ಏವ ಹಿ ॥ 15॥

ಸ್ನಾನ ಅಲಂಕರಣಂ ಪ್ರೇಷ್ಠಂ ಅರ್ಚಾಯಾಂ ಏವ ತು ಉದ್ಧವ ।
ಸ್ಥಂಡಿಲೇ ತತ್ತ್ವವಿನ್ಯಾಸಃ ವಹ್ನೌ ಆಜ್ಯಪ್ಲುತಂ ಹವಿಃ ॥ 16॥

ಸೂರ್ಯೇ ಚ ಅಭ್ಯರ್ಹಣಂ ಪ್ರೇಷ್ಠಂ ಸಲಿಲೇ ಸಲಿಲ ಆದಿಭಿಃ ।
ಶ್ರದ್ಧಯಾ ಉಪಾಹೃತಂ ಪ್ರೇಷ್ಠಂ ಭಕ್ತೇನ ಮಮ ವಾರಿ ಅಪಿ ॥ 17॥

ಭೂರ್ಯಪಿ ಅಭಕ್ತ ಉಪಹೃತಂ ನ ಮೇ ತೋಷಾಯ ಕಲ್ಪತೇ ।
ಗಂಧಃ ಧೂಪಃ ಸುಮನಸಃ ದೀಪಃ ಅನ್ನ ಆದ್ಯ ಚ ಕಿಂ ಪುನಃ ॥ 18॥

ಶುಚಿಃ ಸಂಭೃತಸಂಭಾರಃ ಪ್ರಾಕ್ ದರ್ಭೈಃ ಕಲ್ಪಿತ ಆಸನಃ ।
ಆಸೀನಃ ಪ್ರಾಕ್ ಉದಕ್ ವಾ ಅರ್ಚೇತ್ ಅರ್ಚಾಯಾಂ ಅಥ ಸಂಮುಖಃ ॥ 19॥

ಕೃತನ್ಯಾಸಃ ಕೃತನ್ಯಾಸಾಂ ಮದರ್ಚಾಂ ಪಾಣಿನಾ ಮೃಜೇತ್ ।
ಕಲಶಂ ಪ್ರೋಕ್ಷಣೀಯಂ ಚ ಯಥಾವತ್ ಉಪಸಾಧಯೇತ್ ॥ 20॥

ತತ್ ಅದ್ಭಿಃ ದೇವಯಜನಂ ದ್ರವ್ಯಾಣಿ ಆತ್ಮಾನಂ ಏವ ಚ ।
ಪ್ರೋಕ್ಷ್ಯ ಪಾತ್ರಾಣಿ ತ್ರೀಣಿ ಅದ್ಭಿಃ ತೈಃ ತೈಃ ದ್ರವ್ಯೈಃ ಚ ಸಾಧಯೇತ್ ॥ 21॥

ಪಾದ್ಯ ಅರ್ಘ ಆಚಮನೀಯಾರ್ಥಂ ತ್ರೀಣಿ ಪಾತ್ರಾಣಿ ದೈಶಿಕಃ ।
ಹೃದಾ ಶೀರ್ಷ್ಣಾ ಅಥ ಶಿಖಯಾ ಗಾಯತ್ರ್ಯಾ ಚ ಅಭಿಮಂತ್ರಯೇತ್ ॥

22॥

ಪಿಂಡೇ ವಾಯು ಅಗ್ನಿ ಸಂಶುದ್ಧೇ ಹೃತ್ಪದ್ಮಸ್ಥಾಂ ಪರಾಂ ಮಮ ।
ಅಣ್ವೀಂ ಜೀವಕಲಾಂ ಧ್ಯಾಯೇತ್ ನಾದ ಅಂತೇ ಸಿದ್ಧಭಾವಿತಾಮ್ ॥ 23॥

ತಯಾ ಆತ್ಮಭೂತಯಾ ಪಿಂಡೇ ವ್ಯಾಪ್ತೇ ಸಂಪೂಜ್ಯ ತನ್ಮಯಃ ।
ಆವಾಹ್ಯ ಅರ್ಚ ಆದಿಷು ಸ್ಥಾಪ್ಯ ನ್ಯಸ್ತ ಅಂಗಂ ಮಾಂ ಪ್ರಪೂಜಯೇತ್ ॥

24॥

ಪಾದ್ಯ ಉಪಸ್ಪರ್ಶ ಅರ್ಹಣ ಆದೀನ್ ಉಪಚಾರಾನ್ ಪ್ರಕಲ್ಪಯೇತ್ ।
ಧರ್ಮಾದಿಭಿಃ ಚ ನವಭಿಃ ಕಲ್ಪಯಿತ್ವಾ ಆಸನಂ ಮಮ ॥ 25॥

ಪದ್ಮಂ ಅಷ್ಟದಲಂ ತತ್ರ ಕರ್ಣಿಕಾಕೇಸರ ಉಜ್ಜ್ವಲಮ್ ।
ಉಭಾಭ್ಯಾಂ ವೇದತಂತ್ರಾಭ್ಯಾಂ ಮಹ್ಯಂ ತು ಉಭಯಸಿದ್ಧಯೇ ॥ 26॥

ಸುದರ್ಶನಂ ಪಾಂಚಜನ್ಯಂ ಗದಾಸೀಷುಧನುಃ ಹಲಾನ್ ।
ಮುಸಲಂ ಕೌಸ್ತುಭಂ ಮಾಲಾಂ ಶ್ರೀವತ್ಸಂ ಚ ಅನುಪೂಜಯೇತ್ ॥ 27॥

ನಂದಂ ಸುನಂದಂ ಗರುಡಂ ಪ್ರಚಂಡಂ ಚಂಡಂ ಏವ ಚ ।
ಮಹಾಬಲಂ ಬಲಂ ಚ ಏವ ಕುಮುದಂ ಕುಮುದೇಕ್ಷಣಮ್ ॥ 28॥

ದುರ್ಗಾಂ ವಿನಾಯಕಂ ವ್ಯಾಸಂ ವಿಷ್ವಕ್ಸೇನಂ ಗುರೂನ್ ಸುರಾನ್ ।
ಸ್ವೇ ಸ್ವೇ ಸ್ಥಾನೇ ತು ಅಭಿಮುಖಾನ್ ಪೂಜಯೇತ್ ಪ್ರೋಕ್ಷಣ ಆದಿಭಿಃ ॥ 29॥

ಚಂದನ ಉಶೀರ ಕರ್ಪೂರ ಕುಂಕುಮ ಅಗರು ವಾಸಿತೈಃ ।
ಸಲಿಲೈಃ ಸ್ನಾಪಯೇತ್ ಮಂತ್ರೈಃ ನಿತ್ಯದಾ ವಿಭವೇ ಸತಿ ॥ 30॥

ಸ್ವರ್ಣಘರ್ಮ ಅನುವಾಕೇನ ಮಹಾಪುರುಷವಿದ್ಯಯಾ ।
ಪೌರುಷೇಣ ಅಪಿ ಸೂಕ್ತೇನ ಸಾಮಭೀಃ ರಾಜನಾದಿಭಿಃ ॥ 31॥

ವಸ್ತ್ರ ಉಪವೀತ ಆಭರಣ ಪತ್ರ ಸ್ರಕ್ ಗಂಧ ಲೇಪನೈಃ ।
ಅಲಂಕುರ್ವೀತ ಸಪ್ರೇಮ ಮದ್ಭಕ್ತಃ ಮಾಂ ಯಥಾ ಉಚಿತಮ್ ॥ 32॥

ಪಾದ್ಯಂ ಆಚಮನೀಯಂ ಚ ಗಂಧಂ ಸುಮನಸಃ ಅಕ್ಷತಾನ್ ।
ಧೂಪ ದೀಪ ಉಪಹಾರ್ಯಾಣಿ ದದ್ಯಾತ್ ಮೇ ಶ್ರದ್ಧಯಾ ಅರ್ಚಕಃ ॥ 33॥

ಗುಡಪಾಯಸಸರ್ಪೀಂಷಿ ಶಷ್ಕುಲಿ ಆಪೂಪ ಮೋದಕಾನ್ ।
ಸಂಯಾವ ದಧಿ ಸೂಪಾಂ ಚ ನೈವೇದ್ಯಂ ಸತಿ ಕಲ್ಪಯೇತ್ ॥ 34॥

ಅಭ್ಯಂಗ ಉನ್ಮರ್ದನ ಆದರ್ಶ ದಂತಧೌ ಅಭಿಷೇಚನಮ್ ।
ಅನ್ನದ್ಯ ಗೀತ ನೃತ್ಯಾದಿ ಪರ್ವಣಿ ಸ್ಯುಃ ಉತಾನ್ವಹಮ್ ॥ 35॥

ವಿಧಿನಾ ವಿಹಿತೇ ಕುಂಡೇ ಮೇಖಲಾಗರ್ತವೇದಿಭಿಃ ।
ಅಗ್ನಿಂ ಆಧಾಯ ಪರಿತಃ ಸಮೂಹೇತ್ ಪಾಣಿನಾ ಉದಿತಮ್ ॥ 36॥

ಪರಿಸ್ತೀರ್ಯ ಅಥ ಪರ್ಯುಕ್ಷೇತ್ ಅನ್ವಾಧಾಯ ಯಥಾವಿಧಿ ।
ಪ್ರೋಕ್ಷಣ್ಯಾ ಆಸಾದ್ಯ ದ್ರವ್ಯಾಣಿ ಪ್ರೋಕ್ಷ್ಯಾಗ್ನೌ ಭಾವಯೇತ ಮಾಮ್ ॥ 37॥

ತಪ್ತಜಾಂಬೂನದಪ್ರಖ್ಯಂ ಶಂಖಚಕ್ರಗದಾಂಬುಜೈಃ ।
ಲಸತ್ ಚತುರ್ಭುಜಂ ಶಾಂತಂ ಪದ್ಮಕಿಂಜಲ್ಕವಾಸಸಮ್ ॥ 38॥

ಸ್ಫುರತ್ ಕಿರೀಟ ಕಟಕ ಕಟಿಸೂತ್ರವರ ಅಂಗದಮ್ ।
ಶ್ರೀವತ್ಸವಕ್ಷಸಂ ಭ್ರಾಜತ್ ಕೌಸ್ತುಭಂ ವನಮಾಲಿನಮ್ ॥ 39॥

ಧ್ಯಾಯನ್ ಅಭ್ಯರ್ಚ್ಯ ದಾರೂಣಿ ಹವಿಷಾ ಅಭಿಘೃತಾನಿ ಚ ।
ಪ್ರಾಸ್ಯ ಆಜ್ಯಭಾಗೌ ಆಘಾರೌ ದತ್ತ್ವಾ ಚ ಆಜ್ಯಪ್ಲುತಂ ಹವಿಃ ॥ 40॥

ಜುಹುಯಾತ್ ಮೂಲಮಂತ್ರೇಣ ಷೋಡಶರ್ಚ ಅವದಾನತಃ ।
ಧರ್ಮಾದಿಭ್ಯಃ ಯಥಾನ್ಯಾಯಂ ಮಂತ್ರೈಃ ಸ್ವಿಷ್ಟಿಕೃತಂ ಬುಧಃ ॥ 41॥

ಅಭ್ಯರ್ಚ್ಯ ಅಥ ನಮಸ್ಕೃತ್ಯ ಪಾರ್ಷದೇಭ್ಯಃ ಬಲಿಂ ಹರೇತ್ ।
ಮೂಲಮಂತ್ರಂ ಜಪೇತ್ ಬ್ರಹ್ಮ ಸ್ಮರನ್ ನಾರಾಯಣ ಆತ್ಮಕಮ್ ॥ 42॥

ದತ್ತ್ವಾ ಆಚಮನಂ ಉಚ್ಛೇಷಂ ವಿಷ್ವಕ್ಸೇನಾಯ ಕಲ್ಪಯೇತ್ ।
ಮುಖವಾಸಂ ಸುರಭಿಮತ್ ತಾಂಬೂಲಾದ್ಯಂ ಅಥ ಅರ್ಹಯೇತ್ ॥ 42॥

ಉಪಗಾಯನ್ ಗೃಣನ್ ನೃತ್ಯನ್ ಕರ್ಮಾಣಿ ಅಭಿನಯನ್ ಮಮ ।
ಮತ್ಕಥಾಃ ಶ್ರಾವಯನ್ ಶ್ರುಣ್ವನ್ ಮುಹೂರ್ತಂ ಕ್ಷಣಿಕಃ ಭವೇತ್ ॥ 44।
ಸ್ತವೈಃ ಉಚ್ಚಾವಚೈಃ ಸ್ತೋತ್ರೈಃ ಪೌರಾಣೈಃ ಪ್ರಕೃತೈಃ ಅಪಿ ।
ಸ್ತುತ್ವಾ ಪ್ರಸೀದ ಭಗವನ್ ಇತಿ ವಂದೇತ ದಂಡವತ್ ॥ 45॥

ಶಿರಃ ಮತ್ ಪಾದಯೋಃ ಕೃತ್ವಾ ಬಾಹುಭ್ಯಾಂ ಚ ಪರಸ್ಪರಮ್ ।
ಪ್ರಪನ್ನಂ ಪಾಹಿ ಮಾಂ ಈಶ ಭೀತಂ ಮೃತ್ಯುಗ್ರಹ ಅರ್ಣವಾತ್ ॥ 46॥

ಇತಿ ಶೇಷಾಂ ಮಯಾ ದತ್ತಾಂ ಶಿರಸಿ ಆಧಾಯ ಸಾದರಮ್ ।
ಉದ್ವಾಸಯೇತ್ ಚೇತ್ ಉದ್ವಾಸ್ಯಂ ಜ್ಯೋತಿಃ ಜ್ಯೋತಿಷಿ ತತ್ ಪುನಃ ॥ 47॥

ಅರ್ಚಾದಿಷು ಯದಾ ಯತ್ರ ಶ್ರದ್ಧಾ ಮಾಂ ತತ್ರ ಚ ಅರ್ಚಯೇತ್ ।
ಸರ್ವಭೂತೇಷು ಆತ್ಮನಿ ಚ ಸರ್ವ ಆತ್ಮಾ ಅಹಂ ಅವಸ್ಥಿತಃ ॥ 48॥

ಏವಂ ಕ್ರಿಯಾಯೋಗಪಥೈಃ ಪುಮಾನ್ ವೈದಿಕತಾಂತ್ರಿಕೈಃ ।
ಅರ್ಚನ್ ಉಭಯತಃ ಸಿದ್ಧಿಂ ಮತ್ತಃ ವಿಂದತಿ ಅಭೀಪ್ಸಿತಾಮ್ ॥ 49॥

ಮದರ್ಚಾಂ ಸಂಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪ್ಯ ಮಂದಿರಂ ಕಾರಯೇತ್ ದೃಢಮ್ ।
ಪುಷ್ಪ ಉದ್ಯಾನಾನಿ ರಮ್ಯಾಣಿ ಪೂಜಾ ಯಾತ್ರಾ ಉತ್ಸವ ಆಶ್ರಿತಾನ್ ॥ 50॥

ಪೂಜಾದೀನಾಂ ಪ್ರವಾಹಾರ್ಥಂ ಮಹಾಪರ್ವಸು ಅಥ ಅನ್ವಹಮ್ ।
ಕ್ಷೇತ್ರಾಪಣಪುರಗ್ರಾಮಾನ್ ದತ್ತ್ವಾ ಮತ್ ಸಾರ್ಷ್ಟಿತಾಂ ಇಯಾತ್ ॥ 51॥

ಪ್ರತಿಷ್ಠಯಾ ಸಾರ್ವಭೌಮಂಸದ್ಮನಾ ಭುವನತ್ರಯಮ್ ।
ಪೂಜಾದಿನಾ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಂ ತ್ರಿಭಿಃ ಮತ್ ಸಾಮ್ಯತಾಂ ಇಯಾತ್ ॥ 52॥

ಮಾಂ ಏವ ನೈರಪೇಕ್ಷ್ಯೇಣ ಭಕ್ತಿಯೋಗೇನ ವಿಂದತಿ ।
ಭಕ್ತಿಯೋಗಂ ಸಃ ಲಭತೇ ಏವಂ ಯಃ ಪೂಜಯೇತ ಮಾಮ್ ॥ 53॥

ಯಃ ಸ್ವದತ್ತಾಂ ಪರೈಃ ದತ್ತಂ ಹರೇತ ಸುರವಿಪ್ರಯೋಃ ।
ವೃತ್ತಿಂ ಸಃ ಜಾಯತೇ ವಿಡ್ಭುಕ್ ವರ್ಷಾಣಾಂ ಅಯುತಾಯುತಮ್ ॥ 54॥

ಕರ್ತುಃ ಚ ಸಾರಥೇಃ ಹೇತೋಃ ಅನುಮೋದಿತುಃ ಏವ ಚ ।
ಕರ್ಮಣಾಂ ಭಾಗಿನಃ ಪ್ರೇತ್ಯ ಭೂಯಃ ಭೂಯಸಿ ತತ್ಫಲಮ್ ॥ 55॥

ಇತಿ ಶ್ರೀಮದ್ಭಾಗವತೇ ಮಹಾಪುರಾಣೇ ಪಾರಮಹಂಸ್ಯಾಂ
ಸಂಹಿತಾಯಾಮೇಕಾದಶಸ್ಕಂಧೇ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣೋದ್ಧವಸಂವಾದೇ
ಸಪ್ತವಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 27॥

ಅಥ ಅಷ್ಟವಿಂಶಃ ಅಧ್ಯಾಯಃ ।
ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಪರಸ್ವಭಾವಕರ್ಮಾಣಿ ನ ಪ್ರಶಂಸೇತ್ ನ ಗರ್ಹಯೇತ್ ।
ವಿಶ್ವಂ ಏಕಾತ್ಮಕಂ ಪಶ್ಯನ್ ಪ್ರಕೃತ್ಯಾ ಪುರುಷೇಣ ಚ ॥ 1॥

ಪರಸ್ವಭಾವಕರ್ಮಾಣಿ ಯಃ ಪ್ರಶಂಸತಿ ನಿಂದತಿ ।
ಸಃ ಆಶು ಭ್ರಶ್ಯತೇ ಸ್ವಾರ್ಥಾತ್ ಅಸತ್ಯ ಅಭಿನಿವೇಶತಃ ॥ 2॥

ತೈಜಸೇ ನಿದ್ರಯಾ ಆಪನ್ನೇ ಪಿಂಡಸ್ಥಃ ನಷ್ಟಚೇತನಃ ।
ಮಾಯಾಂ ಪ್ರಾಪ್ನೋತಿ ಮೃತ್ಯುಂ ವಾ ತದ್ವತ್ ನಾನಾರ್ಥದೃಕ್ ಪುಮಾನ್ ॥ 3॥

ಕಿಂ ಭದ್ರಂ ಕಿಂ ಅಭದ್ರಂ ವಾ ದ್ವೈತಸ್ಯ ಅವಸ್ತುನಃ ಕಿಯತ್ ।
ವಾಚಾ ಉದಿತಂ ತತ್ ಅನೃತಂ ಮನಸಾ ಧ್ಯಾತಂ ಏವ ಚ ॥ 4॥

ಛಾಯಾಪ್ರತ್ಯಾಹ್ವಯಾಭಾಸಾ ಹಿ ಅಸಂತಃ ಅಪಿ ಅರ್ಥಕಾರಿಣಃ ।
ಏವಂ ದೇಹಾದಯಃ ಭಾವಾಃ ಯಚ್ಛಂತಿ ಆಮೃತ್ಯುತಃ ಭಯಮ್ ॥ 5॥

ಆತ್ಮಾ ಏವ ತತ್ ಇದಂ ವಿಶ್ವಂ ಸೃಜ್ಯತೇ ಸೃಜತಿ ಪ್ರಭುಃ ।
ತ್ರಾಯತೇ ತ್ರಾತಿ ವಿಶ್ವಾತ್ಮಾ ಹ್ರಿಯತೇ ಹರತಿ ಈಶ್ವರಃ ॥ 6॥

ತಸ್ಮಾತ್ ನಹಿ ಆತ್ಮನಃ ಅನ್ಯಸ್ಮಾತ್ ಅನ್ಯಃ ಭಾವಃ ನಿರೂಪಿತಃ ।
ನಿರೂಪಿತೇಯಂ ತ್ರಿವಿಧಾ ನಿರ್ಮೂಲಾ ಭಾತಿಃ ಆತ್ಮನಿ ।
ಇದಂ ಗುಣಮಯಂ ವಿದ್ಧಿ ತ್ರಿವಿಧಂ ಮಾಯಯಾ ಕೃತಮ್ ॥ 7॥

ಏತತ್ ವಿದ್ವಾನ್ ಮದುದಿತಂ ಜ್ಞಾನವಿಜ್ಞಾನನೈಪುಣಮ್ ।
ನ ನಿಂದತಿ ನ ಚ ಸ್ತೌತಿ ಲೋಕೇ ಚರತಿ ಸೂರ್ಯವತ್ ॥ 8॥

ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷೇಣ ಅನುಮಾನೇನ ನಿಗಮೇನ ಆತ್ಮಸಂವಿದಾ ।
ಆದಿ ಅಂತವತ್ ಅಸತ್ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ನಿಃಸಂಗಃ ವಿಚರೇತ್ ಇಹ ॥ 9॥

ಉದ್ಧವಃ ಉವಾಚ ।
ನ ಏವ ಆತ್ಮನಃ ನ ದೇಹಸ್ಯ ಸಂಸೃತಿಃ ದ್ರಷ್ಟೃದೃಶ್ಯಯೋಃ ।
ಅನಾತ್ಮಸ್ವದೃಶೋಃ ಈಶ ಕಸ್ಯ ಸ್ಯಾತ್ ಉಪಲಭ್ಯತೇ ॥ 10॥

ಆತ್ಮಾ ಅವ್ಯಯಃ ಅಗುಣಃ ಶುದ್ಧಃ ಸ್ವಯಂಜ್ಯೋತಿಃ ಅನಾವೃತಃ ।
ಅಗ್ನಿವತ್ ದಾರುವತ್ ದೇಹಃ ಕಸ್ಯ ಇಹ ಸಂಸೃತಿಃ ॥ 11॥

ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಯಾವತ್ ದೇಹ ಇಂದ್ರಿಯ ಪ್ರಾಣೈಃ ಆತ್ಮನಃ ಸಂನಿಕರ್ಷಣಮ್ ।
ಸಂಸಾರಃ ಫಲವಾನ್ ತಾವತ್ ಅಪಾರ್ಥಃ ಅಪಿ ಅವಿವೇಕಿನಃ ॥ 12॥

ಅರ್ಥೇ ಹಿ ಅವಿದ್ಯಮಾನೇ ಅಪಿ ಸಂಸೃತಿಃ ನ ನಿವರ್ತತೇ ।
ಧ್ಯಾಯತಃ ವಿಷಯಾನ್ ಅಸ್ಯ ಸ್ವಪ್ನೇ ಅನರ್ಥ ಆಗಮಃ ಯಥಾ ॥ 13॥

ಯಥಾ ಹಿ ಅಪ್ರತಿಬುದ್ಧಸ್ಯ ಪ್ರಸ್ವಾಪಃ ಬಹು ಅನರ್ಥಭೃತ್ ।
ಸಃ ಏವ ಪ್ರತಿಬುದ್ಧಸ್ಯ ನ ವೈ ಮೋಹಾಯ ಕಲ್ಪತೇ ॥ 14॥

ಶೋಕ ಹರ್ಷ ಭಯ ಕ್ರೋಧ ಲೋಭ ಮೋಹ ಸ್ಪೃಹಾದಯಃ ।
ಅಹಂಕಾರಸ್ಯ ದೃಶ್ಯಂತೇ ಜನ್ಮ ಮೃತ್ಯುಃ ಚ ನ ಆತ್ಮನಃ ॥ 15॥

ದೇಹ ಇಂದ್ರಿಯ ಪ್ರಾಣ ಮನಃ ಅಭಿಮಾನಃ
ಜೀವಃ ಅಂತರಾತ್ಮಾ ಗುಣಕರ್ಮ ಮೂರ್ತಿಃ ।
ಸೂತ್ರಂ ಮಹಾನ್ ಇತಿ ಉರುಧಾ ಇವ ಗೀತಃ
ಸಂಸಾರಃ ಆಧಾವತಿ ಕಾಲತಂತ್ರಃ ॥ 16॥

ಅಮೂಲಂ ಏತತ್ ಬಹುರೂಪ ರೂಪಿತಂ
ಮನೋವಚಃಪ್ರಾಣಶರೀರಕರ್ಮ ।
ಜ್ಞಾನಾಸಿನಾ ಉಪಾಸನಯಾ ಶಿತೇನ
ಛಿತ್ತ್ವಾ ಮುನಿಃ ಗಾಂ ವಿಚರತಿ ಅತೃಷ್ಣಃ ॥ 17॥

ಜ್ಞಾನಂ ವಿವೇಕಃ ನಿಗಮಃ ತಪಃ ಚ
ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಂ ಐತಿಹ್ಯಂ ಅಥ ಅನುಮಾನಮ್ ।
ಆದಿ ಅಂತಯೋಃ ಅಸ್ಯ ಯತ್ ಏವ ಕೇವಲಂ
ಕಾಲಃ ಚ ಹೇತುಃ ಚ ತತ್ ಏವ ಮಧ್ಯೇ ॥ 18॥

ಯಥಾ ಹಿರಣ್ಯಂ ಸ್ವಕೃತಂ ಪುರಸ್ತಾತ್
ಪಶ್ಚಾತ್ ಚ ಸರ್ವಸ್ಯ ಹಿರಣ್ಮಯಸ್ಯ ।
ತತ್ ಏವ ಮಧ್ಯೇ ವ್ಯವಹಾರ್ಯಮಾಣಂ
ನಾನಾಪದೇಶೈಃ ಅಹಂ ಅಸ್ಯ ತದ್ವತ್ ॥ 19॥

ವಿಜ್ಞಾನಂ ಏತತ್ ತ್ರಿಯವಸ್ತಂ ಅಂಗ
ಗುಣತ್ರಯಂ ಕಾರಣ ಕಾರ್ಯ ಕರ್ತೃ ।
ಸಮನ್ವಯೇನ ವ್ಯತಿರೇಕತಃ ಚ
ಯೇನ ಏವ ತುರ್ಯೇಣ ತತ್ ಏವ ಸತ್ಯಮ್ ॥ 20॥

ನ ಯತ್ ಪುರಸ್ತಾತ್ ಉತ ಯತ್ ನ ಪಶ್ಚಾತ್
ಮಧ್ಯೇ ಚ ತತ್ ನ ವ್ಯಪದೇಶಮಾತ್ರಮ್ ।
ಭೂತಂ ಪ್ರಸಿದ್ಧಂ ಚ ಪರೇಣ ಯದ್ಯತ್
ತತ್ ಏವ ತತ್ ಸ್ಯಾತ್ ಇತಿ ಮೇ ಮನೀಷಾ ॥ 21॥

ಅವಿದ್ಯಮಾನಃ ಅಪಿ ಅವಭಾಸತೇ ಯಃ
ವೈಕಾರಿಕಃ ರಾಜಸಸರ್ಗಃ ಏಷಃ ।
ಬ್ರಹ್ಮ ಸ್ವಯಂಜ್ಯೋತಿಃ ಅತಃ ವಿಭಾತಿ
ಬ್ರಹ್ಮ ಇಂದ್ರಿಯ ಅರ್ಥ ಆತ್ಮ ವಿಕಾರ ಚಿತ್ರಮ್ ॥ 22॥

ಏವಂ ಸ್ಫುಟಂ ಬ್ರಹ್ಮವಿವೇಕಹೇತುಭಿಃ
ಪರಾಪವಾದೇನ ವಿಶಾರದೇನ ।
ಛಿತ್ತ್ವಾ ಆತ್ಮಸಂದೇಹಂ ಉಪಾರಮೇತ
ಸ್ವಾನಂದತುಷ್ಟಃ ಅಖಿಲ ಕಾಮುಕೇಭ್ಯಃ ॥ 23॥

ನ ಆತ್ಮಾ ವಪುಃ ಪಾರ್ಥಿವಂ ಇಂದ್ರಿಯಾಣಿ
ದೇವಾಃ ಹಿ ಅಸುಃ ವಾಯುಜಲಂ ಹುತಾಶಃ ।
ಮನಃ ಅನ್ನಮಾತ್ರಂ ಧಿಷಣಾ ಚ ಸತ್ತ್ವಂ
ಅಹಂಕೃತಿಃ ಖಂ ಕ್ಷಿತಿಃ ಅರ್ಥಸಾಮ್ಯಮ್ ॥ 24॥

ಸಮಾಹಿತೈಃ ಕಃ ಕರಣೈಃ ಗುಣಾತ್ಮಭಿಃ
ಗುಣಃ ಭವೇತ್ ಮತ್ಸುವಿವಿಕ್ತಧಾಮ್ನಃ ।
ವಿಕ್ಷಿಪ್ಯಮಾಣೈಃ ಉತ ಕಿಂ ನ ದೂಷಣಂ
ಘನೈಃ ಉಪೇತೈಃ ವಿಗತೈಃ ರವೇಃ ಕಿಮ್ ॥ 25॥

ಯಥಾ ನಭಃ ವಾಯು ಅನಲ ಅಂಬು ಭೂ ಗುಣೈಃ
ಗತಾಗತೈಃ ವರ್ತುಗುಣೈಃ ನ ಸಜ್ಜತೇ ।
ತಥಾ ಅಕ್ಷರಂ ಸತ್ತ್ವ ರಜಃ ತಮಃ ಮಲೈಃ
ಅಹಂಮತೇಃ ಸಂಸೃತಿಹೇತುಭಿಃ ಪರಮ್ ॥ 26॥

ತಥಾಪಿ ಸಂಗಃ ಪರಿವರ್ಜನೀಯಃ
ಗುಣೇಷು ಮಾಯಾರಚಿತೇಷು ತಾವತ್ ।
ಮದ್ಭಕ್ತಿಯೋಗೇನ ದೃಢೇನ ಯಾವತ್
ರಜಃ ನಿರಸ್ಯೇತ ಮನಃಕಷಾಯಃ ॥ 27॥

ಯಥಾ ಆಮಯಃ ಅಸಾಧು ಚಿಕಿತ್ಸಿತಃ ನೃಣಾಂ
ಪುನಃ ಪುನಃ ಸಂತುದತಿ ಪ್ರರೋಹನ್ ।
ಏವಂ ಮನಃ ಅಪಕ್ವ ಕಷಯ ಕರ್ಮ
ಕುಯೋಗಿನಂ ವಿಧ್ಯತಿ ಸರ್ವಸಂಗಮ್ ॥ 28॥

ಕುಯೋಗಿನಃ ಯೇ ವಿಹಿತ ಅಂತರಾಯೈಃ
ಮನುಷ್ಯಭೂತೈಃ ತ್ರಿದಶ ಉಪಸೃಷ್ಟೈಃ ।
ತೇ ಪ್ರಾಕ್ತನ ಅಭ್ಯಾಸಬಲೇನ ಭೂಯಃ
ಯುಂಜಂತಿ ಯೋಗಂ ನ ತು ಕರ್ಮತಂತ್ರಮ್ ॥ 29॥

ಕರೋತಿ ಕರ್ಮ ಕ್ರಿಯತೇ ಚ ಜಂತುಃ
ಕೇನಾಪಿ ಅಸೌ ಚೋದಿತಃ ಆನಿಪಾತಾತ್ ।
ನ ತತ್ರ ವಿದ್ವಾನ್ಪ್ರಕೃತೌ ಸ್ಥಿತಃ ಅಪಿ
ನಿವೃತ್ತ ತೃಷ್ಣಃ ಸ್ವಸುಖ ಅನುಭೂತ್ಯಾ ॥ 30॥

ತಿಷ್ಠಂತಂ ಆಸೀನಂ ಉತ ವ್ರಜಂತಂ
ಶಯಾನಂ ಉಕ್ಷಂತಂ ಅದಂತಂ ಅನ್ನಮ್ ।
ಸ್ವಭಾವಂ ಅನ್ಯತ್ ಕಿಂ ಅಪಿ ಇಹಮಾನಂ
ಆತ್ಮಾನಂ ಆತ್ಮಸ್ಥಮತಿಃ ನ ವೇದ ॥ 31॥

ಯದಿ ಸ್ಮ ಪಶ್ಯತಿ ಅಸತ್ ಇಂದ್ರಿಯ ಅಥ
ನಾನಾ ಅನುಮಾನೇನ ವಿರುದ್ಧಂ ಅನ್ಯತ್ ।
ನ ಮನ್ಯತೇ ವಸ್ತುತಯಾ ಮನೀಷೀ
ಸ್ವಾಪ್ನಂ ಯಥಾ ಉತ್ಥಾಯ ತಿರೋದಧಾನಮ್ ॥ 32॥

ಪೂರ್ವಂ ಗೃಹೀತಂ ಗುಣಕರ್ಮಚಿತ್ರಂ
ಅಜ್ಞಾನಂ ಆತ್ಮನಿ ಅವಿವಿಕ್ತಂ ಅಂಗ ।
ನಿವರ್ತತೇ ತತ್ ಪುನಃ ಈಕ್ಷಯಾ ಏವ
ನ ಗೃಹ್ಯತೇ ನ ಅಪಿ ವಿಸೃಜ್ಯ ಆತ್ಮಾ ॥ 33॥

ಯಥಾ ಹಿ ಭಾನೋಃ ಉದಯಃ ನೃಚಕ್ಷುಷಾಂ
ತಮಃ ನಿಹನ್ಯಾತ್ ನ ತು ಸದ್ವಿಧತ್ತೇ ।
ಏವಂ ಸಮೀಕ್ಷಾ ನಿಪುಣಾ ಸತೀ ಮೇ
ಹನ್ಯಾತ್ ತಮಿಸ್ರಂ ಪುರುಷಸ್ಯ ಬುದ್ಧೇಃ ॥ 34॥

ಏಷಃ ಸ್ವಯಂಜ್ಯೋತಿಃ ಅಜಃ ಅಪ್ರಮೇಯಃ
ಮಹಾನುಭೂತಿಃ ಸಕಲಾನುಭೂತಿಃ ।
ಏಕಃ ಅದ್ವಿತೀಯಃ ವಚಸಾಂ ವಿರಾಮೇ
ಯೇನ ಈಶಿತಾ ವಾಕ್ ಅಸವಃ ಚರಂತಿ ॥ 35॥

ಏತಾವಾನ್ ಆತ್ಮಸಂಮೋಹಃ ಯತ್ ವಿಕಲ್ಪಃ ತು ಕೇವಲೇ ।
ಆತ್ಮನ್ ನೃತೇ ಸ್ವಮಾತ್ಮಾನಂ ಅವಲಂಬಃ ನ ಯಸ್ಯ ಹಿ ॥36॥

ಯತ್ ನಾಮ ಆಕೃತಿಭಿಃ ಗ್ರಾಹ್ಯಂ ಪಂಚವರ್ಣಂ ಅಬಾಧಿತಮ್ ।
ವ್ಯರ್ಥೇನ ಅಪಿ ಅರ್ಥವಾದಃ ಅಯಂ ದ್ವಯಂ ಪಂಡಿತಮಾನಿನಾಮ್ ॥ 37॥

ಯೋಗಿನಃ ಅಪಕ್ವಯೋಗಸ್ಯ ಯುಂಜತಃ ಕಾಯಃ ಉತ್ಥಿತೈಃ ।
ಉಪಸರ್ಗೈಃ ವಿಹನ್ಯೇತ ತತ್ರ ಅಯಂ ವಿಹಿತಃ ವಿಧಿಃ ॥ 38॥

ಯೋಗಧಾರಣಯಾ ಕಾಂಶ್ಚಿತ್ ಆಸನೈಃ ಧಾರಣ ಅನ್ವಿತೈಃ ।
ತಪೋಮಂತ್ರೌಷಧೈಃ ಕಾಂಶ್ಚಿತ್ ಉಪಸರ್ಗಾನ್ ವಿನಿರ್ದಹೇತ್ ॥ 39॥

ಕಾಂಶ್ಚಿತ್ ಮಮ ಅನುಧ್ಯಾನೇನ ನಾಮಸಂಕೀರ್ತನ ಆದಿಭಿಃ ।
ಯೋಗೇಶ್ವರ ಅನುವೃತ್ತ್ಯಾ ವಾ ಹನ್ಯಾತ್ ಅಶುಭದಾನ್ ಶನೈಃ ॥ 40॥

ಕೇಚಿತ್ ದೇಹಂ ಇಮಂ ಧೀರಾಃ ಸುಕಲ್ಪಂ ವಯಸಿ ಸ್ಥಿರಮ್ ।
ವಿಧಾಯ ವಿವಿಧ ಉಪಾಯೈಃ ಅಥ ಯುಂಜಂತಿ ಸಿದ್ಧಯೇ ॥ 41॥

ನ ಹಿ ತತ್ ಕುಶಲಾತ್ ದೃತ್ಯಂ ತತ್ ಆಯಾಸಃ ಹಿ ಅಪಾರ್ಥಕಃ ।
ಅಂತವತ್ತ್ವಾತ್ ಶರೀರಸ್ಯ ಫಲಸ್ಯ ಇವ ವನಸ್ಪತೇಃ ॥ 42॥

ಯೋಗಂ ನಿಷೇವತಃ ನಿತ್ಯಂ ಕಾಯಃ ಚೇತ್ ಕಲ್ಪತಾಂ ಇಯಾತ್ ।
ತತ್ ಶ್ರದ್ದಧ್ಯಾತ್ ನ ಮತಿಮಾನ್ ಯೋಗಂ ಉತ್ಸೃಜ್ಯ ಮತ್ಪರಃ ॥ 43॥

ಯೋಗಚರ್ಯಾಂ ಇಮಾಂ ಯೋಗೀ ವಿಚರನ್ ಮತ್ ವ್ಯಪಾಶ್ರಯಃ ।
ನ ಅಂತರಾಯೈಃ ವಿಹನ್ಯೇತ ನಿಃಸ್ಪೃಹಃ ಸ್ವಸುಖಾನುಭೂಃ ॥ 44॥

ಇತಿ ಶ್ರೀಮದ್ಭಾಗವತೇ ಮಹಾಪುರಾಣೇ ಪಾರಮಹಂಸ್ಯಾಂ
ಸಂಹಿತಾಯಾಮೇಕಾದಶಸ್ಕಂಧೇ ಭಗವದುದ್ಧವಸಂವಾದೇ
ಪರಮಾರ್ಥನಿರ್ಣಯೋ ನಾಮ ಅಷ್ಟಾವಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 28॥

ಅಥ ಏಕೋನತ್ರಿಂಶಃ ಅಧ್ಯಾಯಃ ।
ಸುದುಸ್ತರಾಂ ಇಮಾಂ ಮನ್ಯೇ ಯೋಗಚರ್ಯಾಂ ಅನಾತ್ಮನಃ ।
ಯಥಾ ಅಂಜಸಾ ಪುಮಾನ್ ಸಿಹ್ಯೇತ್ ತತ್ ಮೇ ಬ್ರೂಹಿ ಅಂಜಸಾ ಅಚ್ಯುತ ॥ 1॥

ಪ್ರಾಯಶಃ ಪುಂಡರೀಕಾಕ್ಷ ಯುಂಜಂತಃ ಯೋಗಿನಃ ಮನಃ ।
ವಿಷೀದಂತಿ ಅಸಮಾಧಾನಾತ್ ಮನೋನಿಗ್ರಹಕರ್ಶಿತಾಃ ॥ 2॥

ಅಥ ಅತಃ ಆನಂದದುಘಂ ಪದಾಂಬುಜಂ
ಹಂಸಾಃ ಶ್ರಯೇರನ್ ಅರವಿಂದಲೋಚನ ।
ಸುಖಂ ನು ವಿಶ್ವೇಶ್ವರ ಯೋಗಕರ್ಮಭಿಃ
ತ್ವತ್ ಮಾಯಯಾ ಅಮೀ ವಿಹತಾಃ ನ ಮಾನಿನಃ ॥ 3॥

ಕಿಂ ಚಿತ್ರಂ ಅಚ್ಯುತ ತವ ಏತತ್ ಅಶೇಷಬಂಧಃ
ದಾಸೇಷು ಅನನ್ಯಶರಣೇಷು ಯತ್ ಆತ್ಮ ಸಾತ್ತ್ವಮ್ ।
ಯಃ ಅರೋಚಯತ್ಸಹ ಮೃಗೈಃ ಸ್ವಯಂ ಈಶ್ವರಾಣಾಂ
ಶ್ರೀಮತ್ ಕಿರೀಟ ತಟ ಪೀಡಿತ ಪಾದ ಪೀಠಃ ॥ 4॥

ತಂ ತ್ವಾ ಅಖಿಲ ಆತ್ಮದಯಿತ ಈಶ್ವರಂ ಆಶ್ರಿತಾನಾಂ
ಸರ್ವ ಅರ್ಥದಂ ಸ್ವಕೃತವಿತ್ ವಿಸೃಜೇತ ಕಃ ನು ।
ಕಃ ವಾ ಭಜೇತ್ ಕಿಂ ಅಪಿ ವಿಸ್ಮೃತಯೇ ಅನು ಭೂತ್ಯೈ
ಕಿಂ ವಾ ಭವೇತ್ ನ ತವ ಪಾದರಜೋಜುಷಾಂ ನಃ ॥ 5॥

ನ ಏವ ಉಪಯಂತಿ ಅಪಚಿತಿಂ ಕವಯಃ ತವ ಈಶ
ಬ್ರಹ್ಮಾಯುಷಾ ಅಪಿ ಕೃತಂ ಋಧಮುದಃ ಸ್ಮರಂತಃ ।
ಯಃ ಅಂತರ್ಬಹಿಃ ತನುಭೃತಾಂ ಅಶುಭಂ ವಿಧುನ್ವನ್
ಆಚಾರ್ಯಚೈತ್ಯವಪುಷಾ ಸ್ವಗತಂ ವ್ಯನಕ್ತಿ ॥ 6॥

ಶ್ರೀಶುಕಃ ಉವಾಚ ।
ಇತಿ ಉದ್ಧವೇನ ಅತಿ ಅನುರಕ್ತ ಚೇತಸಾ
ಪೃಷ್ಟಃ ಜಗತ್ಕ್ರೀಡನಕಃ ಸ್ವಶಕ್ತಿಭಿಃ ।
ಗೃಹೀತ ಮೂರ್ತಿತ್ರಯಃ ಈಶ್ವರ ಈಶ್ವರಃ
ಜಗಾದ ಸಪ್ರೇಮ ಮನೋಹರಸ್ಮಿತಃ ॥ 7॥

ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಹಂತ ತೇ ಕಥಯಿಷ್ಯಾಮಿ ಮಮ ಧರ್ಮಾನ್ ಸುಮಂಗಲಾಮ್ ।
ಯಾನ್ ಶ್ರದ್ಧಯಾ ಆಚರನ್ ಮರ್ತ್ಯಃ ಮೃತ್ಯುಂ ಜಯತಿ ದುರ್ಜಯಮ್ ॥ 8॥

ಕುರ್ಯಾತ್ ಸರ್ವಾಣಿ ಕರ್ಮಾಣಿ ಮದರ್ಥಂ ಶನಕೈಃ ಸ್ಮರನ್ ।
ಮಯಿ ಅರ್ಪಿತ ಮನಃ ಚಿತ್ತಃ ಮತ್ ಧರ್ಮ ಆತ್ಮಮನೋರತಿಃ ॥ 9॥

ದೇಶಾನ್ ಪುಣ್ಯಾನ್ ಆಶ್ರಯೇತ ಮದ್ಭಕ್ತೈಃ ಸಾಧುಭಿಃ ಶ್ರಿತಾನ್ ।
ದೇವ ಆಸುರ ಮನುಷ್ಯೇಷು ಮದ್ಭಕ್ತ ಆಚರಿತಾನಿ ಚ ॥ 10॥

ಪೃಥಕ್ ಸತ್ರೇಣ ವಾ ಮಹ್ಯಂ ಪರ್ವಯಾತ್ರಾ ಮಹೋತ್ಸವಾನ್ ।
ಕಾರಯೇತ್ ಗೀತನೃತ್ಯ ಆದ್ಯೈಃ ಮಹಾರಾಜ ವಿಭೂತಿಭಿಃ ॥ 11॥

ಮಾಂ ಏವ ಸರ್ವಭೂತೇಷು ಬಹಿಃ ಅಂತಃ ಅಪಾವೃತಮ್ ।
ಈಕ್ಷೇತ ಆತ್ಮನಿ ಚ ಆತ್ಮಾನಂ ಯಥಾ ಖಂ ಅಮಲ ಆಶಯಃ ॥ 12॥

ಇತಿ ಸರ್ವಾಣಿ ಭೂತಾನಿ ಮದ್ಭಾವೇನ ಮಹಾದ್ಯುತೇ ।
ಸಭಾಜಯನ್ ಮನ್ಯಮಾನಃ ಜ್ಞಾನಂ ಕೇವಲಂ ಆಶ್ರಿತಃ ॥ 13॥

ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ಪುಲ್ಕಸೇ ಸ್ತೇನೇ ಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯೇ ಅರ್ಕೇ ಸ್ಫುಲಿಂಗಕೇ ।
ಅಕ್ರೂರೇ ಕ್ರೂರಕೇ ಚ ಏವ ಸಮದೃಕ್ ಪಂಡಿತಃ ಮತಃ ॥ 14॥

ನರೇಷು ಅಭೀಕ್ಷ್ಣಂ ಮದ್ಭಾವಂ ಪುಂಸಃ ಭಾವಯತಃ ಅಚಿರಾತ್ ।
ಸ್ಪರ್ಧಾ ಅಸೂಯಾ ತಿರಸ್ಕಾರಾಃ ಸಾಹಂಕಾರಾಃ ವಿಯಂತಿ ಹಿ ॥ 15॥

ವಿಸೃಜ್ಯ ಸ್ಮಯಮಾನಾನ್ ಸ್ವಾನ್ ದೃಶಂ ವ್ರೀಡಾಂ ಚ ದೈಹಿಕೀಮ್ ।
ಪ್ರಣಮೇತ್ ದಂಡವತ್ ಭೂಮೌ ಆಶ್ವ ಚಾಂಡಾಲ ಗೋ ಖರಮ್ ॥ 16॥

ಯಾವತ್ ಸರ್ವೇಷು ಭೂತೇಷು ಮದ್ಭಾವಃ ನ ಉಪಜಾಯತೇ ।
ತಾವತ್ ಏವಂ ಉಪಾಸೀತ ವಾಙ್ ಮನ ಕಾಯ ವೃತ್ತಿಭಿಃ ॥ 17॥

ಸರ್ವಂ ಬ್ರಹ್ಮಾತ್ಮಕಂ ತಸ್ಯ ವಿದ್ಯಯಾ ಆತ್ಮ ಮನೀಷಯಾ ।
ಪರಿಪಶ್ಯನ್ ಉಪರಮೇತ್ ಸರ್ವತಃ ಮುಕ್ತ ಸಂಶಯಃ ॥ 18॥

ಅಯಂ ಹಿ ಸರ್ವಕಲ್ಪಾನಾಂ ಸಧ್ರೀಚೀನಃ ಮತಃ ಮಮ ।
ಮದ್ಭಾವಃ ಸರ್ವಭೂತೇಷು ಮನೋವಾಕ್ಕಾಯವೃತ್ತಿಭಿಃ ॥ 19॥

ನ ಹಿ ಅಂಗ ಉಪಕ್ರಮೇ ಧ್ವಂಸಃ ಮದ್ಧರ್ಮಸ್ಯ ಉದ್ಧವ ಅಣು ಅಪಿ ।
ಮಯಾ ವ್ಯವಸಿತಃ ಸಮ್ಯಕ್ ನಿರ್ಗುಣತ್ವಾತ್ ಅನಾಶಿಷಃ ॥ 20॥

ಯಃ ಯಃ ಮಯಿ ಪರೇ ಧರ್ಮಃ ಕಲ್ಪ್ಯತೇ ನಿಷ್ಫಲಾಯ ಚೇತ್ ।
ತತ್ ಆಯಾಸಃ ನಿರರ್ಥಃ ಸ್ಯಾತ್ ಭಯಾದೇಃ ಇವ ಸತ್ತ್ಮ ॥ 21॥

ಏಷಾ ಬುದ್ಧಿಮತಾಂ ಬುದ್ಧಿಃ ಮನೀಷಾ ಚ ಮನೀಷಿಣಾಮ್ ।
ಯತ್ ಸತ್ಯಂ ಅನೃತೇನ ಇಹ ಮರ್ತ್ಯೇನ ಆಪ್ನೋತಿ ಮಾ ಅಮೃತಮ್ ॥ 22॥

ಏಷ ತೇ ಅಭಿಹಿತಃ ಕೃತ್ಸ್ನಃ ಬ್ರಹ್ಮವಾದಸ್ಯ ಸಂಗ್ರಹಃ ।
ಸಮಾಸವ್ಯಾಸವಿಧಿನಾ ದೇವಾನಾಂ ಅಪಿ ದುರ್ಗಮಃ ॥ 23॥

ಅಭೀಕ್ಷ್ಣಶಃ ತೇ ಗದಿತಂ ಜ್ಞಾನಂ ವಿಸ್ಪಷ್ಟಯುಕ್ತಿಮತ್ ।
ಏತತ್ ವಿಜ್ಞಾಯ ಮುಚ್ಯೇತ ಪುರುಷಃ ನಷ್ಟಸಂಶಯಃ ॥ 24॥

ಸುವಿವಿಕ್ತಂ ತವ ಪ್ರಶ್ನಂ ಮಯಾ ಏತತ್ ಅಪಿ ಧಾರಯೇತ್ ।
ಸನಾತನಂ ಬ್ರಹ್ಮಗುಹ್ಯಂ ಪರಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಅಧಿಗಚ್ಛತಿ ॥ 25॥

ಯಃ ಏತತ್ ಮಮ ಭಕ್ತೇಷು ಸಂಪ್ರದದ್ಯಾತ್ ಸುಪುಷ್ಕಲಮ್ ।
ತಸ್ಯ ಅಹಂ ಬ್ರಹ್ಮದಾಯಸ್ಯ ದದಾಮಿ ಆತ್ಮಾನಂ ಆತ್ಮನಾ ॥ 26॥

ಯಃ ಏತತ್ ಸಮಧೀಯೀತ ಪವಿತ್ರಂ ಪರಮಂ ಶುಚಿ ।
ಸಃ ಪೂಯೇತ ಅಹಃ ಅಹಃ ಮಾಂ ಜ್ಞಾನದೀಪೇನ ದರ್ಶಯನ್ ॥ 27॥

ಯಃ ಏತತ್ ಶ್ರದ್ಧಯಾ ನಿತ್ಯಂ ಅವ್ಯಗ್ರಃ ಶ್ರುಣುಯಾತ್ ನರಃ ।
ಮಯಿ ಭಕ್ತಿಂ ಪರಾಂ ಕುರ್ವನ್ ಕರ್ಮಭಿಃ ನ ಸಃ ಬಧ್ಯತೇ ॥ 28॥

ಅಪಿ ಉದ್ಧವ ತ್ವಯಾ ಬ್ರಹ್ಮ ಸಖೇ ಸಮವಧಾರಿತಮ್ ।
ಅಪಿ ತೇ ವಿಗತಃ ಮೋಹಃ ಶೋಕಃ ಚ ಅಸೌ ಮನೋಭವಃ ॥ 29॥

ನ ಏತತ್ ತ್ವಯಾ ದಾಂಭಿಕಾಯ ನಾಸ್ತಿಕಾಯ ಶಠಾಯ ಚ ।
ಅಶುಶ್ರೂಷೋಃ ಅಭಕ್ತಾಯ ದುರ್ವಿನೀತಾಯ ದೀಯತಾಮ್ ॥ 30॥

ಏತೈಃ ದೋಷೈಃ ವಿಹೀನಾಯ ಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಾಯ ಪ್ರಿಯಾಯ ಚ ।
ಸಾಧವೇ ಶುಚಯೇ ಬ್ರೂಯಾತ್ ಭಕ್ತಿಃ ಸ್ಯಾತ್ ಶೂದ್ರ ಯೋಷಿತಾಮ್ ॥ 31॥

ನ ಏತತ್ ವಿಜ್ಞಾಯ ಜಿಜ್ಞಾಸೋಃ ಜ್ಞಾತವ್ಯಂ ಅವಶಿಷ್ಯತೇ ।
ಪೀತ್ವಾ ಪೀಯೂಷಂ ಅಮೃತಂ ಪಾತವ್ಯಂ ನ ಅವಶಿಷ್ಯತೇ ॥ 32॥

ಜ್ಞಾನೇ ಕರ್ಮಣಿ ಯೋಗೇ ಚ ವಾರ್ತಾಯಾಂ ದಂಡಧಾರಣೇ ।
ಯಾವಾನ್ ಅರ್ಥಃ ನೃಣಾಂ ತಾತ ತಾವಾನ್ ತೇ ಅಹಂ ಚತುರ್ವಿಧಃ ॥ 33॥

ಮರ್ತ್ಯಃ ಯದಾ ತ್ಯಕ್ತ ಸಮಸ್ತಕರ್ಮಾ
ನಿವೇದಿತಾತ್ಮಾ ವಿಚಿಕೀರ್ಷಿತಃ ಮೇ ।
ತದಾ ಅಮೃತತ್ವಂ ಪ್ರತಿಪದ್ಯಮಾನಃ
ಮಯಾ ಆತ್ಮಭೂಯಾಯ ಚ ಕಲ್ಪತೇ ವೈ ॥ 34॥

ಶ್ರೀಶುಕಃ ಉವಾಚ ।
ಸಃ ಏವಂ ಆದರ್ಶಿತ ಯೋಗಮಾರ್ಗಃ
ತದಾ ಉತ್ತಮ ಶ್ಲೋಕವಚಃ ನಿಶಮ್ಯ ।
ಬದ್ಧ ಅಂಜಲಿಃ ಪ್ರೀತಿ ಉಪರುದ್ಧ ಕಂಠಃ
ನ ಕಿಂಚಿತ್ ಊಚೇಃ ಅಶ್ರು ಪರಿಪ್ಲುತ ಅಕ್ಷಃ ॥ 35॥

ವಿಷ್ಟಭ್ಯ ಚಿತ್ತಂ ಪ್ರಣಯ ಅವಘೂರ್ಣಂ
ಧೈರ್ಯೇಣ ರಾಜನ್ ಬಹು ಮನ್ಯಮಾನಃ ।
ಕೃತಾಂಜಲಿಃ ಪ್ರಾಹ ಯದುಪ್ರವೀರಂ
ಶೀರ್ಷ್ಣಾ ಸ್ಪೃಶನ್ ತತ್ ಚರಣ ಅರವಿಂದಮ್ ॥ 36॥

ಉದ್ಧವಃ ಉವಾಚ ।
ವಿದ್ರಾವಿತಃ ಮೋಹ ಮಹಾ ಅಂಧಕಾರಃ
ಯಃ ಆಶ್ರಿತಃ ಮೇ ತವ ಸನ್ನಿಧಾನಾತ್ ।
ವಿಭಾವಸೋಃ ಕಿಂ ನು ಸಮೀಪಗಸ್ಯ
ಶೀತಂ ತಮಃ ಭೀಃ ಪ್ರಭವಂತಿ ಅಜ ಅದ್ಯ ॥ 37॥

ಪ್ರತ್ಯರ್ಪಿತಃ ಮೇ ಭವತಾ ಅನುಕಂಪಿನಾ
ಭೃತ್ಯಾಯ ವಿಜ್ಞಾನಮಯಃ ಪ್ರದೀಪಃ ।
ಹಿತ್ವಾ ಕೃತಜ್ಞಃ ತವ ಪಾದಮೂಲಂ
ಕಃ ಅನ್ಯತ್ ಸಮೀಯಾತ್ ಶರಣಂ ತ್ವದೀಯಮ್ ॥ 38॥

ವೃಕ್ಣಃ ಚ ಮೇ ಸುದೃಢಃ ಸ್ನೇಹಪಾಶಃ
ದಾಶಾರ್ಹ ವೃಷ್ಣಿ ಅಂಧಕ ಸಾತ್ವತೇಷು ।
ಪ್ರಸಾರಿತಃ ಸೃಷ್ಟಿವಿವೃದ್ಧಯೇ ತ್ವಯಾ
ಸ್ವಮಾಯಯಾ ಹಿ ಆತ್ಮ ಸುಬೋಧ ಹೇತಿನಾ ॥ 39॥

ನಮಃ ಅಸ್ತು ತೇ ಮಹಾಯೋಗಿನ್ ಪ್ರಪನ್ನಂ ಅನುಶಾಧಿ ಮಾಮ್ ।
ಯಥಾ ತ್ವತ್ ಚರಣ ಅಂಭೋಜೇ ರತಿಃ ಸ್ಯಾತ್ ಅನಪಾಯಿನೀ ॥ 40॥

ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಗಚ್ಛ ಉದ್ಧವ ಮಯಾ ಆದಿಷ್ಟಃ ಬದರಿ ಆಖ್ಯಂ ಮಮ ಆಶ್ರಮಮ್ ।
ತತ್ರ ಮತ್ ಪಾದ ತೀರ್ಥೋದೇ ಸ್ನಾನ ಉಪಸ್ಪರ್ಶನೈಃ ಶುಚಿಃ ॥ 41॥

ಈಕ್ಷಯಾ ಅಲಕನಂದಾಯಾ ವಿಧೂತ ಅಶೇಷ ಕಲ್ಮಷಃ ।
ವಸಾನಃ ವಲ್ಕಲಾನಿ ಅಂಗ ವನ್ಯಭುಕ್ ಸುಖ ನಿಃಸ್ಪೃಹಃ ॥ 42॥

ತಿತಿಕ್ಷೌಃ ದ್ವಂದ್ವಮಾತ್ರಾಣಾಂ ಸುಶೀಲಃ ಸಂಯತೇಂದ್ರಿಯಃ ।
ಶಾಂತಃ ಸಮಾಹಿತಧಿಯಾ ಜ್ಞಾನವಿಜ್ಞಾನಸಂಯುತಃ ॥ 43॥

ಮತ್ತಃ ಅನುಶಿಕ್ಷಿತಂ ಯತ್ ತೇ ವಿವಿಕ್ತಮನುಭಾವಯನ್ ।
ಮಯಿ ಆವೇಶಿತ ವಾಕ್ ಚಿತ್ತಃ ಮದ್ಧರ್ಮ ನಿರತಃ ಭವ ।
ಅತಿವ್ರಜ್ಯ ಗತೀಃ ತಿಸ್ರಃ ಮಾಂ ಏಷ್ಯಸಿ ತತಃ ಪರಮ್ ॥ 44॥

ಶ್ರೀಶುಕಃ ಉವಾಚ ।
ಸಃ ಏವಂ ಉಕ್ತಃ ಹರಿಮೇಧಸಾ ಉದ್ಧವಃ
ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಂ ತಂ ಪರಿಸೃತ್ಯ ಪಾದಯೋಃ ।
ಶಿರಃ ನಿಧಾಯ ಅಶ್ರುಕಲಾಭಿಃ ಆರ್ದ್ರಧೀಃ
ನ್ಯಷಿಂಚತ್ ಅದ್ವಂದ್ವಪರಃ ಅಪಿ ಉಪಕ್ರಮೇ ॥ 45॥

ಸುದುಸ್ತ್ಯಜ ಸ್ನೇಹ ವಿಯೋಗ ಕಾತರಃ
ನ ಶಕ್ನುವನ್ ತಂ ಪರಿಹಾತುಂ ಆತುರಃ ।
ಕೃಚ್ಛ್ರಂ ಯಯೌ ಮೂರ್ಧನಿ ಭರ್ತೃಪಾದುಕೇ
ಬಿಭ್ರನ್ ನಮಸ್ಕೃತ್ಯ ಯಯೌ ಪುನಃ ಪುನಃ ॥ 46॥

ತತಃ ತಂ ಅಂತರ್ಹೃದಿ ಸಂನಿವೇಶ್ಯ
ಗತಃ ಮಹಾಭಾಗವತಃ ವಿಶಾಲಾಮ್ ।
ಯಥಾ ಉಪದಿಷ್ಟಾಂ ಜಗತ್ ಏಕಬಂಧುನಾ
ತತಃ ಸಮಾಸ್ಥಾಯ ಹರೇಃ ಅಗಾತ್ ಗತಿಮ್ ॥ 47॥

ಯಃ ಏಅತತ್ ಆನಂದ ಸಮುದ್ರ ಸಂಭೃತಂ
ಜ್ಞಾನಾಮೃತಂ ಭಾಗವತಾಯ ಭಾಷಿತಮ್ ।
ಕೃಷ್ಣೇಣ ಯೋಗೇಶ್ವರ ಸೇವಿತಾಂಘ್ರಿಣಾ
ಸಚ್ಛ್ರದ್ಧಯಾ ಆಸೇವ್ಯ ಜಗತ್ ವಿಮುಚ್ಯತೇ ॥ 48॥

ಭವಭಯ ಅಪಹಂತುಂ ಜ್ಞಾನವಿಜ್ಞಾನಸಾರಂ
ನಿಗಮಕೃತ್ ಉಪಜಹೇ ಭೃಂಗವತ್ ವೇದಸಾರಮ್ ।
ಅಮೃತಂ ಉದಧಿತಃ ಚ ಅಪಾಯಯತ್ ಭೃತ್ಯವರ್ಗಾನ್
ಪುರುಷಂ ಋಷಭಂ ಆದ್ಯಂ ಕೃಷ್ಣಸಂಜ್ಞಂ ನತಃ ಅಸ್ಮಿ ॥ 49॥

ಇತಿ ಶ್ರೀಮದ್ಭಾಗವತೇ ಮಹಾಪುರಾಣೇ ಪಾರಮಹಂಸ್ಯಾಂ
ಸಂಹಿತಾಯಾಮೇಕಾದಶಸ್ಕಂಧೇ ಭಗವದುದ್ಧವಸಂವಾದೇ
ಪರಮಾರ್ಥಪ್ರಾಪ್ತಿಸುಗಮೋಪಾಯಕಥನೋದ್ಧವಬದರಿಕಾಶ್ರಮಪ್ರವೇಶೋ
ನಾಮ ಏಕೋನತ್ರಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 29॥

ಅಥ ತ್ರಿಂಶಃ ಅಧ್ಯಾಯಃ ।
ರಾಜಾ ಉವಾಚ ।
ತತಃ ಮಹಾಭಾಗವತೇ ಉದ್ಧವೇ ನಿರ್ಗತೇ ವನಮ್ ।
ದ್ವಾರವತ್ಯಾಂ ಕಿಂ ಅಕರೋತ್ ಭಗವಾನ್ ಭೂತಭಾವನಃ ॥ 1॥

ಬ್ರಹ್ಮಶಾಪ ಉಪಸಂಸೃಷ್ಟೇ ಸ್ವಕುಲೇ ಯಾದವರ್ಷಭಃ ।
ಪ್ರೇಯಸೀಂ ಸರ್ವನೇತ್ರಾಣಾಂ ತನುಂ ಸಃ ಕಥಂ ಅತ್ಯಜತ್ ॥ 2॥

ಪ್ರತ್ಯಾಕ್ರಷ್ಟುಂ ನಯನಂ ಅಬಲಾ ಯತ್ರ ಲಗ್ನಂ ನ ಶೇಕುಃ
ಕರ್ಣಾವಿಷ್ಟಂ ನ ಸರತಿ ತತಃ ಯತ್ ಸತಾಂ ಆತ್ಮಲಗ್ನಮ್ ।
ಯತ್ ಶ್ರೀಃ ವಾಚಾಂ ಜನಯತಿ ರತಿಂ ಕಿಂ ನು ಮಾನಂ ಕವೀನಾಂ
ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಜಿಷ್ಣೋಃ ಯುಧಿ ರಥಗತಂ ಯತ್ ಚ ತತ್ ಸಾಮ್ಯಂ
ಈಯುಃ ॥ 3॥

ಋಷಿಃ ಉವಾಚ ।
ದಿವಿ ಭುವಿ ಅಂತರಿಕ್ಷೇ ಚ ಮಹೋತ್ಪಾತಾನ್ ಸಮುತ್ಥಿತಾನ್ ।
ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಆಸೀನಾನ್ ಸುಧರ್ಮಾಯಾಂ ಕೃಷ್ಣಃ ಪ್ರಾಹ ಯದೂನ್ ಇದಮ್ ॥ 4॥

ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಏತೇ ಘೋರಾಃ ಮಹೋತ್ಪಾತಾಃ ದ್ವಾರ್ವತ್ಯಾಂ ಯಮಕೇತವಃ ।
ಮುಹೂರ್ತಂ ಅಪಿ ನ ಸ್ಥೇಯಂ ಅತ್ರ ನಃ ಯದುಪುಂಗವಾಃ ॥ 5॥

ಸ್ತ್ರಿಯಃ ಬಾಲಾಃ ಚ ವೃದ್ಧಾಃ ಚ ಶಂಖೋದ್ಧಾರಂ ವ್ರಜಂತ್ವಿತಃ ।
ವಯಂ ಪ್ರಭಾಸಂ ಯಾಸ್ಯಾಮಃ ಯತ್ರ ಪ್ರತ್ಯಕ್ ಸರಸ್ವತೀ ॥ 6॥

ತತ್ರ ಅಭಿಷಿಚ್ಯ ಶುಚಯ ಉಪೋಷ್ಯ ಸುಸಮಾಹಿತಾಃ ।
ದೇವತಾಃ ಪೂಜಯಿಷ್ಯಾಮಃ ಸ್ನಪನ ಆಲೇಪನ ಅರ್ಹಣೈಃ ॥7॥

ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನ್ ತು ಮಹಾಭಾಗಾನ್ ಕೃತಸ್ವಸ್ತ್ಯಯನಾ ವಯಮ್ ।
ಗೋ ಭೂ ಹಿರಣ್ಯ ವಾಸೋಭಿಃ ಗಜ ಅಶ್ವರಥ ವೇಶ್ಮಭಿಃ ॥ 8॥

ವಿಧಿಃ ಏಷಃ ಹಿ ಅರಿಷ್ಟಘ್ನಃ ಮಂಗಲ ಆಯನಂ ಉತ್ತಮಮ್ ।
ದೇವ ದ್ವಿಜ ಗವಾಂ ಪೂಜಾ ಭೂತೇಷು ಪರಮಃ ಭವಃ ॥ 9॥

ಇತಿ ಸರ್ವೇ ಸಮಾಕರ್ಣ್ಯ ಯದುವೃದ್ಧಾಃ ಮಧುದ್ವಿಷಃ ।
ತಥಾ ಇತಿ ನೌಭಿಃ ಉತ್ತೀರ್ಯ ಪ್ರಭಾಸಂ ಪ್ರಯಯೂ ರಥೈಃ ॥ 10॥

ತಸ್ಮಿನ್ ಭಗವತಾ ಆದಿಷ್ಟಂ ಯದುದೇವೇನ ಯಾದವಾ ।
ಚಕ್ರುಃ ಪರಭಯಾ ಭಕ್ತ್ಯಾ ಸರ್ವಶ್ರೇಯ ಉಪಬೃಂಹಿತಮ್ ॥ 11॥

ತತಃ ತಸ್ಮಿನ್ ಮಹಾಪಾನಂ ಪಪುಃ ಮೈರೇಯಕಂ ಮಧು ।
ದಿಷ್ಟ ವಿಭ್ರಂಶಿತ ಧಿಯಃ ಯತ್ ದ್ರವೈಃ ಭ್ರಶ್ಯತೇ ಮತಿಃ ॥ 12॥

ಮಹಾಪಾನ ಅಭಿಮತ್ತಾನಾಂ ವೀರಾಣಾಂ ದೃಪ್ತಚೇತಸಾಮ್ ।
ಕೃಷ್ಣಮಾಯಾ ವಿಮೂಢಾನಾಂ ಸಂಘರ್ಷಃ ಸುಮಹಾನ್ ಅಭೂತ್ ॥ 13॥

ಯುಯುಧುಃ ಕ್ರೋಧಸಂರಬ್ಧಾ ವೇಲಾಯಾಂ ಆತತಾಯಿನಃ ।
ಧನುಭಿಃ ಅಸಿಭಿಃ ಮಲ್ಲೈಃ ಗದಾಭಿಃ ತಾಂ ಅರರ್ಷ್ಟಿಭಿಃ ॥ 14॥

ಪತತ್ಪತಾಕೈ ರಥಕುಂಜರಾದಿಭಿಃ
ಖರ ಉಷ್ಟ್ರ ಗೋಭಿಃ ಮಹಿಷೈಃ ನರೈಃ ಅಪಿ ।
ಮಿಥಃ ಸಮೇತ್ಯ ಅಶ್ವತರೈಃ ಸುದುರ್ಮದಾ
ನ್ಯಹನ್ ಶರರ್ದದ್ಭಿಃ ಇವ ದ್ವಿಪಾ ವನೇ ॥ 15॥

ಪ್ರದ್ಯುಮ್ನ ಸಾಂಬೌ ಯುಧಿ ರೂಢಮತ್ಸರೌ
ಅಕ್ರೂರ ಭೋಜೌ ಅನಿರುದ್ಧ ಸಾತ್ಯಕೀ ।
ಸುಭದ್ರ ಸಂಗ್ರಾಮಜಿತೌ ಸುದಾರುಣೌ
ಗದೌ ಸುಮಿತ್ರಾ ಸುರಥೌ ಸಮೀಯತುಃ ॥ 16॥

ಅನ್ಯೇ ಚ ಯೇ ವೈ ನಿಶಠ ಉಲ್ಮುಕ ಆದಯಃ
ಸಹಸ್ರಜಿತ್ ಶತಜಿತ್ ಭಾನು ಮುಖ್ಯಾಃ ।
ಅನ್ಯೋನ್ಯಂ ಆಸಾದ್ಯ ಮದಾಂಧಕಾರಿತಾ
ಜಘ್ನುಃ ಮುಕುಂದೇನ ವಿಮೋಹಿತಾ ಭೃಶಮ್ ॥ 17॥

ದಾಶಾರ್ಹ ವೃಷ್ಣಿ ಅಂಧಕ ಭೋಜ ಸಾತ್ವತಾ
ಮಧು ಅರ್ಬುದಾ ಮಾಥುರಶೂರಸೇನಾಃ ।
ವಿಸರ್ಜನಾಃ ಕುಕುರಾಃ ಕುಂತಯಃ ಚ
ಮಿಥಃ ತತಃ ತೇ ಅಥ ವಿಸೃಜ್ಯ ಸೌಹೃದಮ್ ॥ 18॥

ಪುತ್ರಾಃ ಅಯುಧ್ಯನ್ ಪಿತೃಭಿಃ ಭ್ರಾತೃಭಿಃ ಚ
ಸ್ವಸ್ತ್ರೀಯ ದೌಹಿತ್ರ ಪಿತೃವ್ಯಮಾತುಲೈಃ ।
ಮಿತ್ರಾಣಿ ಮಿತ್ರೈಃ ಸುಹೃದಃ ಸುಹೃದ್ಭಿಃ
ಜ್ಞಾತೀಂಸ್ತ್ವಹನ್ ಜ್ಞಾತಯಃ ಏವ ಮೂಢಾಃ ॥ 19॥

ಶರೇಷು ಕ್ಷೀಯಮಾಣೇಷು ಭಜ್ಯಮಾನೇಷು ಧನ್ವಸು ।
ಶಸ್ತ್ರೇಷು ಕ್ಷೀಯಮಾಣೇಷು ಮುಷ್ಟಿಭಿಃ ಜಹ್ರುಃ ಏರಕಾಃ ॥ 20॥

ತಾಃ ವಜ್ರಕಲ್ಪಾಃ ಹಿ ಅಭವನ್ ಪರಿಘಾಃ ಮುಷ್ಟಿನಾಃ ಭೃತಾಃ ।
ಜಘ್ನುಃ ದ್ವಿಷಃ ತೈಃ ಕೃಷ್ಣೇನ ವಾರ್ಯಮಾಣಾಃ ತು ತಂ ಚ ತೇ ॥ 21॥

ಪ್ರತ್ಯನೀಕಂ ಮನ್ಯಮಾನಾಃ ಬಲಭದ್ರಂ ಚ ಮೋಹಿತಾಃ ।
ಹಂತುಂ ಕೃತಧಿಯಃ ರಾಜನ್ ಆಪನ್ನಾಃ ಆತತಾಯಿನಃ ॥ 22॥

ಅಥ ತೌ ಅಪಿ ಸಂಕ್ರುದ್ಧೌ ಉದ್ಯಮ್ಯ ಕುರುನಂದನ ।
ಏರಕಾ ಮುಷ್ಟಿ ಪರಿಘೌ ಜರಂತೌ ಜಘ್ನತುಃ ಯುಧಿ ॥ 23॥

ಬ್ರಹ್ಮಶಾಪ ಉಪಸೃಷ್ಟಾನಾಂ ಕೃಷ್ಣಮಾಯಾವೃತ ಆತ್ಮನಾಮ್ ।
ಸ್ಪರ್ಧಾಕ್ರೋಧಃ ಕ್ಷಯಂ ನಿನ್ಯೇ ವೈಣವಃ ಅಗ್ನಿಃ ಯಥಾ ವನಮ್ ॥ 24॥

ಏವಂ ನಷ್ಟೇಷು ಸರ್ವೇಷು ಕುಲೇಷು ಸ್ವೇಷು ಕೇಶವಃ ।
ಅವತಾರಿತಃ ಭುವಃ ಭಾರಃ ಇತಿ ಮೇನೇ ಅವಶೇಷಿತಃ ॥ 25॥

ರಾಮಃ ಸಮುದ್ರವೇಲಾಯಾಂ ಯೋಗಂ ಆಸ್ಥಾಯ ಪೌರುಷಮ್ ।
ತತ್ ತ್ಯಾಜ ಲೋಕಂ ಮಾನುಷ್ಯಂ ಸಂಯೋಜ್ಯ ಆತ್ಮಾನಂ ಆತ್ಮನಿ ॥ 26॥

ರಾಮನಿರ್ಯಾಣಂ ಆಲೋಕ್ಯ ಭಗವಾನ್ ದೇವಕೀಸುತಃ ।
ನಿಷಸಾದ ಧರೋಪಸ್ಥೇ ತೂಷ್ಣೀಂ ಆಸಾದ್ಯ ಪಿಪ್ಪಲಮ್ ॥ 27॥

ಬಿಭ್ರತ್ ಚತುರ್ಭುಜಂ ರೂಪಂ ಭ್ರಾಜಿಷ್ಣು ಪ್ರಭಯಾ ಸ್ವಯಾ ।
ದಿಶಃ ವಿತಿಮಾರಾಃ ಕುರ್ವನ್ ವಿಧೂಮಃ ಇವ ಪಾವಕಃ ॥ 28॥

ಶ್ರೀವತ್ಸಾಂಕಂ ಘನಶ್ಯಾಮಂ ತಪ್ತ ಹಾಟಕ ವರ್ಚಸಮ್ ।
ಕೌಶೇಯ ಅಂಬರ ಯುಗ್ಮೇನ ಪರಿವೀತಂ ಸುಮಂಗಲಮ್ ॥ 29॥

ಸುಂದರ ಸ್ಮಿತ ವಕ್ತ್ರ ಅಬ್ಜಂ ನೀಲ ಕುಂತಲ ಮಂಡಿತಮ್ ।
ಪುಂಡರೀಕ ಅಭಿರಾಮಾಕ್ಷಂ ಸ್ಫುರನ್ ಮಕರ ಕುಂಡಲಮ್ ॥ 30॥

ಕಟಿಸೂತ್ರ ಬ್ರಹ್ಮಸೂತ್ರ ಕಿರೀಟ ಕಟಕ ಅಂಗದೈಃ ।
ಹಾರ ನೂಪುರ ಮುದ್ರಾಭಿಃ ಕೌಸ್ತುಭೇನ ವಿರಾಜಿತಮ್ ॥ 31॥

ವನಮಾಲಾ ಪರೀತಾಂಗಂ ಮೂರ್ತಿಮದ್ಭಿಃ ನಿಜ ಆಯುಧೈಃ ।
ಕೃತ್ವಾ ಉರೌ ದಕ್ಷಿಣೇ ಪಾದಂ ಆಸೀನಂ ಪಂಕಜ ಅರುಣಮ್ ॥ 32॥

ಮುಸಲೌ ಅಶೇಷಾಯಃ ಖಂಡಕೃತೇಷುಃ ಲುಬ್ಧಕಃ ಜರಾಃ ।
ಮೃಗಾಸ್ಯ ಆಕಾರಂ ತತ್ ಚರಣಂ ವಿವ್ಯಾಧ ಮೃಗಶಂಕಯಾ ॥ 33॥

ಚತುರ್ಭುಜಂ ತಂ ಪುರುಷಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಸಃ ಕೃತ ಕಿಲ್ಬಿಷಃ ।
ಭೀತಃ ಪಪಾತ ಶಿರಸಾ ಪಾದಯೋಃ ಅಸುರದ್ವಿಷಃ ॥ 34॥

ಅಜಾನತಾ ಕೃತಂ ಇದಂ ಪಾಪೇನ ಮಧುಸೂದನ ।
ಕ್ಷಂತುಂ ಅರ್ಹಸಿ ಪಾಪಸ್ಯ ಉತ್ತಮಶ್ಲೋಕಃ ಮೇ ಅನಘ ॥ 35॥

ಯಸ್ಯ ಅನುಸ್ಮರಣಂ ನೄಣಾಂ ಅಜ್ಞಾನ ಧ್ವಾಂತ ನಾಶನಮ್ ।
ವದಂತಿ ತಸ್ಯ ತೇ ವಿಷ್ಣೋ ಮಯಾ ಅಸಾಧು ಕೃತಂ ಪ್ರಭೋ ॥ 36॥

ತತ್ ಮಾ ಆಶು ಜಹಿ ವೈಕುಂಠ ಪಾಪ್ಮಾನಂ ಮೃಗ ಲುಬ್ಧಕಮ್ ।
ಯಥಾ ಪುನಃ ಅಹಂ ತು ಏವಂ ನ ಕುರ್ಯಾಂ ಸತ್ ಅತಿಕ್ರಮಮ್ ॥ 37॥

ಯಸ್ಯ ಆತ್ಮ ಯೋಗ ರಚಿತಂ ನ ವಿದುಃ ವಿರಿಂಚಃ
ರುದ್ರ ಆದಯಃ ಅಸ್ಯ ತನಯಾಃ ಪತಯಃ ಗಿರಾಂ ಯೇ ।
ತ್ವತ್ ಮಾಯಯಾ ಪಿಹಿತ ದೃಷ್ಟಯಃ ಏತತ್ ಅಂಜಃ
ಕಿಂ ತಸ್ಯ ತೇ ವಯಂ ಅಸತ್ ಗತಯಃ ಗೃಣೀಮಃ ॥ 38॥

ಶ್ರೀಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ ।
ಮಾ ಭೈಃ ಜರೇ ತ್ವಂ ಉತ್ತಿಷ್ಠ ಕಾಮಃ ಏಷಃ ಕೃತಃ ಹಿ ಮೇ ।
ಯಾಹಿ ತ್ವಂ ಮತ್ ಅನುಜ್ಞಾತಃ ಸ್ವರ್ಗಂ ಸುಕೃತಿನಾಂ ಪದಮ್ ॥ 39॥

ಇತಿ ಆದಿಷ್ಟಃ ಭಗವತಾ ಕೃಷ್ಣೇನ ಇಚ್ಛಾ ಶರೀರಿಣಾ ।
ತ್ರಿಃ ಪರಿಕ್ರಮ್ಯ ತಂ ನತ್ವಾ ವಿಮಾನೇನ ದಿವಂ ಯಯೌ ॥ 40॥

ದಾರುಕಃ ಕೃಷ್ಣಪದವೀಂ ಅನ್ವಿಚ್ಛನ್ ಅಧಿಗಮ್ಯತಾಮ್ ।
ವಾಯುಂ ತುಲಸಿಕಾಮೋದಂ ಆಘ್ರಾಯ ಅಭಿಮುಖಂ ಯಯೌ ॥ 41॥

ತಂ ತತ್ರ ತಿಗ್ಮದ್ಯುಭಿಃ ಆಯುಧೈಃ ವೃತಂ
ಹಿ ಅಶ್ವತ್ಥಮೂಲೇ ಕೃತಕೇತನಂ ಪತಿಮ್ ।
ಸ್ನೇಹಪ್ಲುತಾತ್ಮಾ ನಿಪಪಾತ ಪಾದಯೋ
ರಥಾತ್ ಅವಪ್ಲುತ್ಯ ಸಬಾಷ್ಪಲೋಚನಃ ॥ 42॥

ಅಪಶ್ಯತಃ ತ್ವತ್ ಚರಣ ಅಂಬುಜಂ ಪ್ರಭೋ
ದೃಷ್ಟಿಃ ಪ್ರಣಷ್ಟಾ ತಮಸಿ ಪ್ರವಿಷ್ಟಾ ।
ದಿಶಃ ನ ಜಾನೇ ನ ಲಭೇ ಚ ಶಾಂತಿಂ
ಯಥಾ ನಿಶಾಯಂ ಉಡುಪೇ ಪ್ರಣಷ್ಟೇ ॥ 43॥

ಇತಿ ಬ್ರುವತೇ ಸೂತೇ ವೈ ರಥಃ ಗರುಡಲಾಂಛನಃ ।
ಖಂ ಉತ್ಪಪಾತ ರಾಜೇಂದ್ರ ಸಾಶ್ವಧ್ವಜಃ ಉದೀಕ್ಷತಃ ॥ 44॥

ತಂ ಅನ್ವಗಚ್ಛನ್ ದಿವ್ಯಾನಿ ವಿಷ್ಣುಪ್ರಹರಣಾನಿ ಚ ।
ತೇನ ಅತಿ ವಿಸ್ಮಿತ ಆತ್ಮಾನಂ ಸೂತಂ ಆಹ ಜನಾರ್ದನಃ ॥ 45॥

ಗಚ್ಛ ದ್ವಾರವತೀಂ ಸೂತ ಜ್ಞಾತೀನಾಂ ನಿಧನಂ ಮಿಥಃ ।
ಸಂಕರ್ಷಣಸ್ಯ ನಿರ್ಯಾಣಂ ಬಂಧುಭ್ಯಃ ಬ್ರೂಹಿ ಮತ್ ದಶಾಮ್ ॥ 46॥

ದ್ವಾರಕಾಯಾಂ ಚ ನ ಸ್ಥೇಯಂ ಭವದ್ಭಿಃ ಚ ಸ್ವಬಂಧುಭಿಃ ।
ಮಯಾ ತ್ಯಕ್ತಾಂ ಯದುಪುರೀಂ ಸಮುದ್ರಃ ಪ್ಲಾವಯಿಷ್ಯತಿ ॥ 47॥

ಸ್ವಂ ಸ್ವಂ ಪರಿಗ್ರಹಂ ಸರ್ವೇ ಆದಾಯ ಪಿತರೌ ಚ ನಃ ।
ಅರ್ಜುನೇನ ಆವಿತಾಃ ಸರ್ವ ಇಂದ್ರಪ್ರಸ್ಥಂ ಗಮಿಷ್ಯಥ ॥ 48॥

ತ್ವಂ ತು ಮತ್ ಧರ್ಮಂ ಆಸ್ಥಾಯ ಜ್ಞಾನನಿಷ್ಠಃ ಉಪೇಕ್ಷಕಃ ।
ಮನ್ಮಾಯಾ ರಚನಾಂ ಏತಾಂ ವಿಜ್ಞಾಯ ಉಪಶಮಂ ವ್ರಜ ॥ 49॥

ಇತಿ ಉಕ್ತಃ ತಂ ಪರಿಕ್ರಮ್ಯ ನಮಸ್ಕೃತ್ಯ ಪುನಃ ಪುನಃ ।
ತತ್ ಪಾದೌ ಶೀರ್ಷ್ಣಿ ಉಪಾಧಾಯ ದುರ್ಮನಾಃ ಪ್ರಯಯೌ ಪುರೀಮ್ ॥ 50॥

ಇತಿ ಶ್ರೀಮದ್ಭಾಗವತೇ ಮಹಾಪುರಾಣೇ ಪಾರಮಹಂಸ್ಯಾಂ
ಸಂಹಿತಾಯಾಮೇಕಾದಶಸ್ಕಂಧೇ ಯದುಕುಲಸಂಕ್ಷಯೋ ನಾಮ
ತ್ರಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 30॥

ಅಥ ಏಕತ್ರಿಂಶಃ ಅಧ್ಯಾಯಃ ।
ಶ್ರೀಶುಕಃ ಉವಾಚ ।
ಅಥ ತತ್ರ ಆಗಮತ್ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಭವಾನ್ಯಾ ಚ ಸಮಂ ಭವಃ ।
ಮಹೇಂದ್ರಪ್ರಮುಖಾಃ ದೇವಾಃ ಮುನಯಃ ಸಪ್ರಜೇಶ್ವರಾಃ ॥ 1॥

ಪಿತರಃ ಸಿದ್ಧಗಂಧರ್ವಾಃ ವಿದ್ಯಾಧರ ಮಹೋರಗಾಃ ।
ಚಾರಣಾಃ ಯಕ್ಷರಕ್ಷಾಂಸಿ ಕಿಂನರ ಅಪ್ಸರಸಃ ದ್ವಿಜಾಃ ॥ 2॥

ದ್ರಷ್ಟುಕಾಮಾಃ ಭಗವತಃ ನಿರ್ವಾಣಂ ಪರಮ ಉತ್ಸುಕಾಃ ।
ಗಾಯಂತಃ ಚ ಗೃಣಂತಃ ಚ ಶೌರೇಃ ಕರ್ಮಾಣಿ ಜನ್ಮ ಚ ॥ 3॥

ವವರ್ಷುಃ ಪುಷ್ಪವರ್ಷಾಣಿ ವಿಮಾನ ಆವಲಿಭಿಃ ನಭಃ ।
ಕುರ್ವಂತಃ ಸಂಕುಲಂ ರಾಜನ್ ಭಕ್ತ್ಯಾ ಪರಮಯಾ ಯುತಾಃ ॥ 4॥

ಭಗವಾನ್ ಪಿತಾಮಹಂ ವೀಕ್ಷ್ಯ ವಿಭೂತಿಃ ಆತ್ಮನಃ ವಿಭುಃ ।
ಸಂಯೋಜ್ಯ ಆತ್ಮನಿ ಚ ಆತ್ಮಾನಂ ಪದ್ಮನೇತ್ರೇ ನ್ಯಮೀಲಯತ್ ॥ 5॥

ಲೋಕಾಭಿರಾಮಾಂ ಸ್ವತನುಂ ಧಾರಣಾ ಧ್ಯಾನ ಮಂಗಲಮ್ ।
ಯೋಗಧಾರಣಯಾ ಆಗ್ನೇಯ್ಯಾ ಅದಗ್ಧ್ವಾ ಧಾಮ ಆವಿಶತ್ ಸ್ವಕಮ್ ॥ 6॥

ದಿವಿ ದುಂದುಭಯಃ ನೇದುಃ ಪೇತುಃ ಸುಮನಃ ಚ ಖಾತ್ ।
ಸತ್ಯಂ ಧರ್ಮಃ ಧೃತಿಃ ಭೂಮೇಃ ಕೀರ್ತಿಃ ಶ್ರೀಃ ಚ ಅನು ತಂ ವಯುಃ ॥ 7॥

ದೇವ ಆದಯಃ ಬ್ರಹ್ಮಮುಖ್ಯಾಃ ನ ವಿಶಂತಂ ಸ್ವಧಾಮನಿ ।
ಅವಿಜ್ಞಾತಗತಿಂ ಕೃಷ್ಣಂ ದದೃಶುಃ ಚ ಅತಿವಿಸ್ಮಿತಾಃ ॥ 8॥

ಸೌದಾಮನ್ಯಾಃ ಯಥಾ ಆಕಾಶೇ ಯಾಂತ್ಯಾಃ ಹಿತ್ವಾ ಅಭ್ರಮಂಡಲಮ್ ।
ಗತಿಃ ನ ಲಕ್ಷ್ಯತೇ ಮರ್ತ್ಯೈಃ ತಥಾ ಕೃಷ್ಣಸ್ಯ ದೈವತೈಃ ॥ 9॥

ಬ್ರಹ್ಮ ರುದ್ರ ಆದಯಃ ತೇ ತು ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಯೋಗಗತಿಂ ಹರೇಃ ।
ವಿಸ್ಮಿತಾಃ ತಾಂ ಪ್ರಶಂಸಂತಃ ಸ್ವಂ ಸ್ವಂ ಲೋಕಂ ಯಯುಃ ತದಾ ॥ 10॥

ರಾಜನ್ ಪರಸ್ಯ ತನುಭೃತ್ ಜನನಾಪ್ಯಯೇಹಾ
ಮಾಯಾವಿಡಂಬನಂ ಅವೇಹಿ ಯಥಾ ನಟಸ್ಯ ।
ಸೃಷ್ಟ್ವಾ ಆತ್ಮನಾ ಇದಂ ಅನುವಿಶ್ಯ ವಿಹೃತ್ಯ ಚ ಅಂತೇ
ಸಂಹೃತ್ಯ ಚ ಆತ್ಮ ಮಹಿನಾ ಉಪರತಃ ಸಃ ಆಸ್ತೇ ॥ 11॥

ಮರ್ತ್ಯೇನ ಯಃ ಗುರುಸುತಂ ಯಮಲೋಕನೀತಂ
ತ್ವಾಂ ಚ ಆನಯತ್ ಶರಣದಃ ಪರಮ ಅಸ್ತ್ರ ದಗ್ಧಮ್ ।
ಜಿಗ್ಯೇ ಅಂತಕ ಅಂತಕಂ ಅಪಿ ಈಶಂ ಅಸೌ ಅವನೀಶಃ
ಕಿಂ ಸ್ವಾವನೇ ಸ್ವರನಯನ್ ಮೃಗಯುಂ ಸದೇಹಮ್ ॥ 12॥

ತಥಾ ಅಪಿ ಅಶೇಶಾ ಸ್ಥಿತಿ ಸಂಭವ ಅಪಿ
ಅಯೇಷು ಅನನ್ಯ ಹೇತುಃ ಯತ್ ಅಶೇಷ ಶಕ್ತಿಧೃಕ್ ।
ನ ಇಚ್ಛತ್ ಪ್ರಣೇತುಂ ವಪುಃ ಅತ್ರ ಶೇಷಿತಂ
ಮರ್ತ್ಯೇನ ಕಿಂ ಸ್ವಸ್ಥಗತಿಂ ಪ್ರದರ್ಶಯನ್ ॥ 13॥

ಯಃ ಏತಾಂ ಪ್ರಾತಃ ಉತ್ಥಾಯ ಕೃಷ್ಣಸ್ಯ ಪದವೀಂ ಪರಾಮ್ ।
ಪ್ರಯತಃ ಕೀರ್ತಯೇತ್ ಭಕ್ತ್ಯಾ ತಾಂ ಏವ ಆಪ್ನೋತಿ ಅನುತ್ತಮಾಮ್ ॥ 14॥

ದಾರುಕಃ ದ್ವಾರಕಾಂ ಏತ್ಯ ವಸುದೇವ ಉಗ್ರಸೇನಯೋಃ ।
ಪತಿತ್ವಾ ಚರಣಾವಸ್ರೈಃ ನ್ಯಷಿಂಚತ್ ಕೃಷ್ಣವಿಚ್ಯುತಃ ॥ 15॥

ಕಥಯಾಮಾಸ ನಿಧನಂ ವೃಷ್ಣೀನಾಂ ಕೃತ್ಸ್ನಶಃ ನೃಪ ।
ತತ್ ಶ್ರುತ್ವಾ ಉದ್ವಿಗ್ನ ಹೃದಯಾಃ ಜನಾಃ ಶೋಕ ವಿಮೂರ್ಚ್ಛಿತಾಃ ॥ 16॥

ತತ್ರ ಸ್ಮ ತ್ವರಿತಾ ಜಗ್ಮುಃ ಕೃಷ್ಣ ವಿಶ್ಲೇಷ ವಿಹ್ವಲಾಃ ।
ವ್ಯಸವಾಃ ಶೇರತೇ ಯತ್ರ ಜ್ಞಾತಯಃ ಘ್ನಂತಃ ಆನನಮ್ ॥ 17॥

ದೇವಕೀ ರೋಹಿಣೀ ಚ ಏವ ವಸುದೇವಃ ತಥಾ ಸುತೌ ।
ಕೃಷ್ಣ ರಾಮ ಅವಪಶ್ಯಂತಃ ಶೋಕ ಆರ್ತಾಃ ವಿಜಹುಃ ಸ್ಮೃತಿಮ್ ॥ 18॥

ಪ್ರಾಣಾನ್ ಚ ವಿಜಹುಃ ತತ್ರ ಭಗವತ್ ವಿರಹ ಆತುರಾಃ ।
ಉಪಗುಹ್ಯ ಪತೀನ್ ತಾತ ಚಿತಾಂ ಆರುರುಹುಃ ಸ್ತ್ರಿಯಃ ॥ 19॥

ರಾಮಪತ್ನ್ಯಃ ಚ ತತ್ ದೇಹಂ ಉಪಗುಹ್ಯ ಅಗ್ನಿಂ ಆವಿಶನ್ ।
ವಸುದೇವಪತ್ನ್ಯಃ ತತ್ ಗಾತ್ರಂ ಪ್ರದ್ಯುಮ್ನ ಆದೀನ್ ಹರೇಃ ಸ್ನುಷಾಃ ।
ಕೃಷ್ಣಪತ್ನ್ಯಃ ಆವಿಶನ್ ಅಗ್ನಿಂ ರುಕ್ಮಿಣಿ ಆದ್ಯಾಃ ತದಾತ್ಮಿಕಾಃ ॥ 20॥

ಅರ್ಜುನಃ ಪ್ರೇಯಸಃ ಸಖ್ಯುಃ ಕೃಷ್ಣಸ್ಯ ವಿರಹ ಆತುರಃ ।
ಆತ್ಮಾನಂ ಸಾಂತ್ವಯಾಮಾಸ ಕೃಷ್ಣಗೀತೈಃ ಸದುಕ್ತಿಭಿಃ ॥ 21॥

ಬಂಧೂನಾಂ ನಷ್ಟಗೋತ್ರಾಣಾಂ ಅರ್ಜುನಃ ಸಾಂಪರಾಯಿಕಮ್ ।
ಹತಾನಾಂ ಕಾರಯಾಮಾಸ ಯಥಾವತ್ ಅನುಪೂರ್ವಶಃ ॥ 22॥

ದ್ವಾರಕಾಂ ಹರಿಣಾ ತ್ಯಕ್ತಾ ಸಮುದ್ರಃ ಅಪ್ಲಾವಯತ್ ಕ್ಷಣಾತ್ ।
ವರ್ಜಯಿತ್ವಾ ಮಹಾರಾಜ ಶ್ರೀಮತ್ ಭಗವತ್ ಆಲಯಮ್ ॥ 23॥

ನಿತ್ಯಂ ಸಂನಿಹಿತಃ ತತ್ರ ಭಗವಾನ್ ಮಧುಸೂದನಃ ।
ಸ್ಮೃತ್ಯಾ ಅಶೇಷಾ ಅಶುಭಹರಂ ಸರ್ವ ಮಂಗಲಂ ಅಮಂಗಲಮ್ ॥ 24॥

ಸ್ತ್ರೀ ಬಾಲ ವೃದ್ಧಾನ್ ಆದಾಯ ಹತಶೇಷಾನ್ ಧನಂಜಯಃ ।
ಇಂದ್ರಪ್ರಸ್ಥಂ ಸಮಾವೇಶ್ಯ ವಜ್ರ ತತ್ರ ಅಭ್ಯಷೇಚಯತ್ ॥ 25॥

ಶ್ರುತ್ವಾ ಸುಹೃತ್ ವಧಂ ರಾಜನ್ ಅರ್ಜುನಾತ್ ತೇ ಪಿತಾಮಹಾಃ ।
ತ್ವಾಂ ತು ವಂಶಧರಂ ಕೃತ್ವಾ ಜಗ್ಮುಃ ಸರ್ವೇ ಮಹಾಪಥಮ್ ॥ 26॥

ಯಃ ಏತತ್ ದೇವದೇವಸ್ಯ ವಿಷ್ಣೋಃ ಕರ್ಮಾಣಿ ಜನ್ಮ ಚ ।
ಕೀರ್ತಯೇತ್ ಶ್ರದ್ಧಯಾ ಮರ್ತ್ಯಃ ಸರ್ವಪಾಪೈಃ ಪ್ರಮುಚ್ಯತೇ ॥ 27॥

ಇತ್ಥಂ ಹರೇಃ ಭಗವತಃ ರುಚಿರ ಅವತಾರ
ವೀರ್ಯಾಣಿ ಬಾಲಚರಿತಾನಿ ಚ ಶಂತಮಾನಿ ।
ಅನ್ಯತ್ರ ಚ ಇಹ ಚ ಶ್ರುತಾನಿ ಗೃಣನ್ ಮನುಷ್ಯಃ
ಭಕ್ತಿಂ ಪರಾಂ ಪರಮಹಂಸಗತೌ ಲಭೇತ ॥ 28॥

ಇತಿ ಶ್ರೀಮದ್ಭಾಗವತೇ ಮಹಾಪುರಾಣೇ ಪಾರಮಹಂಸ್ಯಾಂ
ಸಂಹಿತಾಯಾಮೇಕಾದಶಸ್ಕಂಧೇ ಮೌಸಲೋಪಾಖ್ಯಾನಂ ನಾಮ
ಏಕತ್ರಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥ 31॥

॥ ಇತಿ ಉದ್ಧವಗೀತಾ ನಾಮ ಏಕಾದಶಸ್ಕಂಧಃ ಸಮಾಪ್ತಃ ॥