തൈത്തിരീയ ആരണ്യക 1
ഓ-മ്ഭ॒ദ്ര-ങ്കര്ണേ॑ഭി-ശ്ശൃണു॒യാമ॑ ദേവാഃ । ഭ॒ദ്ര-മ്പ॑ശ്യേമാ॒ക്ഷഭി॒-ര്യജ॑ത്രാഃ । സ്ഥി॒രൈരങ്ഗൈ᳚സ്തുഷ്ടു॒വാഗ്മ് സ॑സ്ത॒നൂഭിഃ॑ । വ്യശേ॑മ ദേ॒വഹി॑തം॒-യഁദായുഃ॑ । സ്വ॒സ്തി ന॒ ഇന്ദ്രോ॑ വൃ॒ദ്ധശ്ര॑വാഃ । സ്വ॒സ്തി നഃ॑ പൂ॒ഷാ വി॒ശ്വവേ॑ദാഃ । സ്വ॒സ്തി ന॒സ്താര്ക്ഷ്യോ॒ അരി॑ഷ്ടനേമിഃ । സ്വ॒സ്തി നോ॒ ബൃഹ॒സ്പതി॑-ര്ദധാതു ॥
ഓം ശാന്തി॒-ശ്ശാന്തി॒-ശ്ശാന്തിഃ॑ ॥
അനുവാകഃ 1
ഭ॒ദ്ര-ങ്കര്ണേ॑ഭി-ശ്ശൃണു॒യാമ॑ ദേവാഃ । ഭ॒ദ്ര-മ്പ॑ശ്യേമാ॒ക്ഷഭി॒-ര്യജ॑ത്രാഃ । സ്ഥി॒രൈരങ്ഗൈ᳚സ്തുഷ്ടു॒വാഗ്മ് സ॑സ്ത॒നൂഭിഃ॑ । വ്യശേ॑മ ദേ॒വഹി॑തം॒-യഁദായുഃ॑ । സ്വ॒സ്തി ന॒ ഇന്ദ്രോ॑ വൃ॒ദ്ധശ്ര॑വാഃ । സ്വ॒സ്തി നഃ॑ പൂ॒ഷാ വി॒ശ്വവേ॑ദാഃ । സ്വ॒സ്തി ന॒സ്താര്ക്ഷ്യോ॒ അരി॑ഷ്ടനേമിഃ । സ്വ॒സ്തി നോ॒ ബൃഹ॒സ്പതി॑-ര്ദധാതു । ആപ॑മാപാമ॒പ-സ്സര്വാഃ᳚ । അ॒സ്മാ-ദ॒സ്മാ-ദി॒തോ-ഽമുതഃ॑ ॥ 1 ॥
അ॒ഗ്നിര്വാ॒യുശ്ച॒ സൂര്യ॑ശ്ച । സ॒ഹ സ॑ഞ്ച-സ്ക॒രര്ധി॑യാ । വാ॒യ്വശ്വാ॑ രശ്മി॒പത॑യഃ । മരീ᳚ച്യാത്മാനോ॒ അദ്രു॑ഹഃ । ദേ॒വീ-ര്ഭു॑വന॒ സൂവ॑രീഃ । പു॒ത്ര॒വ॒ത്വായ॑ മേ സുത । മഹാനാമ്നീ-ര്മ॑ഹാമാ॒നാഃ । മ॒ഹ॒സോ മ॑ഹസ॒-സ്സ്വഃ॑ । ദേ॒വീഃ പ॑ര്ജന്യ॒ സൂവ॑രീഃ । പു॒ത്ര॒വ॒ത്വായ॑ മേ സുത ॥ 2 ॥
അ॒പാശ്ന്യു॑ഷ്ണി-മ॒പാ രക്ഷഃ॑ । അ॒പാശ്ന്യു॑ഷ്ണി-മ॒പാ രഘ᳚മ് । അപാ᳚ഘ്രാ॒മപ॑ ചാ॒വര്തി᳚മ് । അപ॑ ദേ॒വീരി॒തോ ഹി॑ത । വജ്ര॑-ന്ദേ॒വീരജീ॑താഗ്ശ്ച । ഭുവ॑ന-ന്ദേവ॒സൂവ॑രീഃ । ആ॒ദി॒ത്യാനദി॑തി-ന്ദേ॒വീമ് । യോനി॑നോര്ധ്വ-മു॒ദീഷ॑ത । ശി॒വാ ന॒-ശ്ശന്ത॑മാ ഭവന്തു । ദി॒വ്യാ ആപ॒ ഓഷ॑ധയഃ । സു॒മൃ॒ഡീ॒കാ സര॑സ്വതി । മാ തേ॒ വ്യോ॑മ സ॒ന്ദൃശി॑ ॥ 3 ॥
(അ॒മുതഃ॑ – സു॒ – തൌഷ॑ധയോ॒ ദ്വേ ച॑ )
അനുവാകഃ 2
സ്മൃതിഃ॑ പ്ര॒ത്യക്ഷ॑-മൈതി॒ഹ്യ᳚മ് । അനു॑മാന-ശ്ചതുഷ്ട॒യമ് । ഏ॒തൈരാദി॑ത്യ മണ്ഡലമ് । സര്വൈ॑രേവ॒ വിധാ᳚സ്യതേ । സൂര്യോ॒ മരീ॑ചി॒മാദ॑ത്തേ । സര്വസ്മാ᳚-ദ്ഭുവ॑നാദ॒ധി । തസ്യാഃ പാക വി॑ശേഷേ॒ണ । സ്മൃ॒ത-ങ്കാ॑ല വി॒ശേഷ॑ണമ് ॥ ന॒ദീവ॒ പ്രഭ॑വാ-ത്കാ॒ചിത് । അ॒ക്ഷയ്യാ᳚-ഥ്സ്യന്ദ॒തേ യ॑ഥാ ॥ 4 ॥
താന്നദ്യോ-ഽഭി സ॑മായ॒ന്തി । സോ॒രു-സ്സതീ॑ ന നി॒വര്ത॑തേ । ഏ॒വന്നാ॒നാ സ॑മുത്ഥാ॒നാഃ । കാ॒ലാ-സ്സം॑വഁഥ്സ॒രഗ്ഗ് ശ്രി॑താഃ । അണുശശ്ച മ॑ഹശ॒ശ്ച । സര്വേ॑ സമവ॒യന്ത്രി॑ തമ് । സ തൈ᳚-സ്സ॒ര്വൈ-സ്സ॑മാവി॒ഷ്ടഃ । ഊ॒രു-സ്സ॑ന്ന നി॒വര്ത॑തേ । അധിസംവഁഥ്സ॑രം-വിഁ॒ദ്യാത് । തദേവ॑ ലക്ഷ॒ണേ ॥ 5 ॥
അണുഭിശ്ച മ॑ഹദ്ഭി॒ശ്ച । സ॒മാരൂ॑ഢഃ പ്ര॒ദൃശ്യ॑തേ । സംവഁഥ്സരഃ പ്ര॑ത്യക്ഷേ॒ണ । നാ॒ധിസ॑വഃ പ്ര॒ദൃശ്യ॑തേ । പ॒ടരോ॑ വിക്ലി॑ധഃ പി॒ങ്ഗഃ । ഏ॒ത-ദ്വ॑രുണ॒ ലക്ഷ॑ണമ് । യത്രൈത॑-ദുപ॒ദൃശ്യ॑തേ । സ॒ഹസ്ര॑-ന്തത്ര॒ നീയ॑തേ । ഏകഗ്മ് ഹി ശിരോ നാ॑നാ മു॒ഖേ । കൃ॒ഥ്സ്ന-ന്ത॑ദൃത॒ ലക്ഷ॑ണമ് ॥ 6 ॥
ഉഭയത-സ്സപ്തേ᳚ന്ദ്രിയാ॒ണി । ജ॒ല്പിത॑-ന്ത്വേവ॒ ദിഹ്യ॑തേ । ശുക്ലകൃഷ്ണേ സംവഁ ॑ഥ്സര॒സ്യ । ദക്ഷിണ വാമ॑യോഃ പാ॒ര്ശ്വയോഃ । തസ്യൈ॒ഷാ ഭവ॑തി ॥ ശു॒ക്ര-ന്തേ॑ അ॒ന്യദ്യ॑ജ॒ത-ന്തേ॑ അ॒ന്യത് । വിഷു॑രൂപേ॒ അഹ॑നീ॒ ദ്യൌരി॑വാസി । വിശ്വാ॒ ഹി മാ॒യാ അവ॑സി സ്വധാവഃ । ഭ॒ദ്രാ തേ॑ പൂഷന്നി॒ഹ രാ॒തിര॒സ്ത്വിതി॑ । നാത്ര॒ ഭുവ॑നമ് । ന പൂ॒ഷാ । ന പ॒ശവഃ॑ । നാദിത്യ-സ്സംവഁഥ്സര ഏവ പ്രത്യക്ഷേണ പ്രിയത॑മം-വിഁ॒ദ്യാത് । ഏതദ്വൈ സംവഁഥ്സരസ്യ പ്രിയത॑മഗ്മ് രൂ॒പമ് । യോ-ഽസ്യ മഹാനര്ഥ ഉത്പഥ്സ്യമാ॑നോ ഭ॒വതി । ഇദ-മ്പുണ്യ-ങ്കു॑രുഷ്വേ॒തി । തമാഹര॑ണ-ന്ദ॒ദ്യാത് ॥ 7 ॥
(യ॒ഥാ॒ – ല॒ക്ഷ॒ണ – ഋ॑തു॒ലക്ഷ॑ണം॒ – ഭുവ॑നഗ്മ് സ॒പ്ത ച॑)
അനുവാകഃ 3
സാ॒ക॒ഞ്ജാനാഗ്മ്॑ സ॒പ്തഥ॑മാഹു-രേക॒ജമ് । ഷഡു॑ദ്യ॒മാ ഋഷ॑യോ ദേവ॒ജാ ഇതി॑ । തേഷാ॑മി॒ഷ്ടാനി॒ വിഹി॑താനി ധാമ॒ശഃ । സ്ഥാ॒ത്രേ രേ॑ജന്തേ॒ വികൃ॑താനി രൂപ॒ശഃ । കോനു॑ മര്യാ॒ അമി॑ഥിതഃ । സഖാ॒ സഖാ॑യമബ്രവീത് । ജഹാ॑കോ അ॒സ്മദീ॑ഷതേ । യസ്തി॒ത്യാജ॑ സഖി॒വിദ॒ഗ്മ്॒ സഖാ॑യമ് । ന തസ്യ॑ വാ॒ച്യപി॑ ഭാ॒ഗോ അ॑സ്തി । യദീഗ്മ്॑ ശൃ॒ണോത്യ॒ലകഗ്മ്॑ ശൃണോതി ॥ 8 ॥
ന ഹി പ്ര॒വേദ॑ സുകൃ॒തസ്യ॒ പന്ഥാ॒മിതി॑ । ഋ॒തുര്-ഋ॑തുനാ നു॒ദ്യമാ॑നഃ । വിന॑നാദാ॒ഭിധാ॑വഃ । ഷഷ്ടിശ്ച ത്രിഗ്മ്ശ॑കാ വ॒ല്ഗാഃ । ശു॒ക്ലകൃ॑ഷ്ണൌ ച॒ ഷാഷ്ടി॑കൌ । സാ॒രാ॒ഗ॒വ॒സ്ത്രൈ-ര്ജ॒രദ॑ക്ഷഃ । വ॒സ॒ന്തോ വസു॑ഭി-സ്സ॒ഹ । സം॒വഁ॒ഥ്സ॒രസ്യ॑ സവി॒തുഃ । പ്രൈ॒ഷ॒കൃ-ത്പ്ര॑ഥ॒മ-സ്സ്മൃ॑തഃ । അ॒മൂനാ॒ദയ॑-തേത്യ॒ന്യാന് ॥ 9 ॥
അ॒മൂഗ്ശ്ച॑ പരി॒രക്ഷ॑തഃ । ഏ॒താ വാ॒ചഃ പ്ര॑യുജ്യ॒ന്തേ । യത്രൈ ത॑ദുപ॒ദൃശ്യ॑തേ ॥ ഏ॒തദേ॒വ വി॑ജാനീ॒യാത് । പ്ര॒മാണ॑-ങ്കാല॒പര്യ॑യേ । വി॒ശേ॒ഷ॒ണ-ന്തു॑ വക്ഷ്യാ॒മഃ । ഋ॒തൂനാ᳚-ന്തന്നി॒ബോധ॑ത ॥ ശുക്ലവാസാ॑ രുദ്ര॒ഗണഃ । ഗ്രീ॒ഷ്മേണാ॑വര്ത॒തേ സ॑ഹ । നി॒ജഹ॑-ന്പൃഥി॑വീഗ്മ് സ॒ര്വാമ് ॥ 10 ॥
ജ്യോ॒തിഷാ᳚ ഽപ്രതി॒ഖ്യേന॑ സഃ । വി॒ശ്വ॒രൂ॒പാണി॑ വാസാ॒ഗ്മ്॒സി । ആ॒ദി॒ത്യാനാ᳚-ന്നി॒ബോധ॑ത । സംവഁഥ്സരീണ॑-ങ്കര്മ॒ഫലമ് । വര്ഷാഭി-ര്ദ॑ദതാ॒ഗ്മ്॒ സഹ । അദുഃഖോ॑ ദുഃഖ ച॑ക്ഷുരി॒വ । തദ്മാ॑ പീത ഇവ॒ ദൃശ്യ॑തേ । ശീതേനാ᳚ വ്യഥ॑യന്നി॒വ । രു॒രുദ॑ക്ഷ ഇവ॒ ദൃശ്യ॑തേ ॥ ഹ്ലാദയതേ᳚ ജ്വല॑തശ്ചൈ॒വ । ശാ॒മ്യത॑ശ്ചാസ്യ॒ ചക്ഷു॑ഷീ । യാവൈ പ്രജാ ഭ്ര॑ഗ്ഗ്ശ്യ॒ന്തേ । സംവഁഥ്സരാത്താ ഭ്ര॑ഗ്ഗ്ശ്യ॒ന്തേ ॥ യാഃ॒ പ്രതി॑തിഷ്ഠ॒ന്തി । സംവഁഥ്സരേ താഃ പ്രതി॑തിഷ്ഠ॒ന്തി । വ॒ര്॒ഷാഭ്യ॑ ഇത്യ॒ര്ഥഃ ॥ 11 ॥
(ശൃ॒ണോ॒ – ത്യ॒ന്യാന്ഥ് – സ॒ര്വാ – മേ॒വ ഷട്ച॑)
അനുവാകഃ 4
അക്ഷി॑ദുഃ॒ഖോത്ഥി॑തസ്യൈ॒വ । വി॒പ്രസ॑ന്നേ ക॒നീനി॑കേ । ആങ്ക്തേ ചാദ്ഗ॑ണ-ന്നാ॒സ്തി । ഋ॒ഭൂണാ᳚-ന്തന്നി॒ബോധ॑ത । ക॒ന॒കാ॒ഭാനി॑ വാസാ॒ഗ്മ്॒സി । അ॒ഹതാ॑നി നി॒ബോധ॑ത । അന്നമശ്ര്നീത॑ മൃജ്മീ॒ത । അ॒ഹം-വോഁ ॑ ജീവ॒നപ്ര॑ദഃ । ഏ॒താ വാ॒ചഃ പ്ര॑യുജ്യ॒ന്തേ । ശ॒രദ്യ॑ത്രോപ॒ ദൃശ്യ॑തേ ॥ 12 ॥
അഭിധൂന്വന്തോ-ഽഭിഘ്ന॑ന്ത ഇ॒വ । വാ॒തവ॑ന്തോ മ॒രുദ്ഗ॑ണാഃ । അമുതോ ജേതുമിഷുമു॑ഖമി॒വ । സന്നദ്ധാ-സ്സഹ ദ॑ദൃശേ॒ ഹ । അപദ്ധ്വസ്തൈ-ര്വസ്തിവ॑ര്ണൈരി॒വ । വി॒ശി॒ഖാസഃ॑ കപ॒ര്ദിനഃ ।അക്രുദ്ധസ്യ യോഥ്സ്യ॑മാന॒സ്യ । കൃ॒ദ്ധസ്യേ॑വ॒ ലോഹി॑നീ । ഹേമതശ്ചക്ഷു॑ഷീ വി॒ദ്യാത് । അ॒ക്ഷ്ണയോഃ᳚, ക്ഷിപ॒ണോരി॑വ ॥ 13 ॥
ദുര്ഭിക്ഷ-ന്ദേവ॑ലോകേ॒ഷു । മ॒നൂനാ॑മുദ॒ക-ങ്ഗൃ॑ഹേ । ഏ॒താ വാ॒ചഃ പ്ര॑വദ॒ന്തീഃ । വൈ॒ദ്യുതോ॑ യാന്തി॒ ശൈശി॑രീഃ । താ അ॒ഗ്നിഃ പവ॑മാനാ॒ അന്വൈ᳚ക്ഷത । ഇ॒ഹ ജീ॑വി॒കാമ-പ॑രിപശ്യന്ന് । തസ്യൈ॒ഷാ ഭവ॑തി । ഇ॒ഹേഹ വ॑-സ്സ്വത॒പസഃ । മരു॑ത॒-സ്സൂര്യ॑ത്വചഃ । ശര്മ॑ സ॒പ്രഥാ॒ ആവൃ॑ണേ ॥ 14 ॥
(ദൃശ്യ॑ത – ഇ॒വാ – വൃ॑ണേ)
അനുവാകമ്ജ് 5
അതി॑ താ॒മ്രാണി॑ വാസാ॒ഗ്മ്॒സി । അ॒ഷ്ടിവ॑ജ്രി ശ॒തഘ്നി॑ ച । വിശ്വേ ദേവാ വിപ്ര॑ഹര॒ന്തി । അ॒ഗ്നിജി॑ഹ്വ അ॒സശ്ച॑ത । നൈവ ദേവോ॑ ന മ॒ര്ത്യഃ । ന രാജാ വ॑രുണോ॒ വിഭുഃ । നാഗ്നി-ര്നേന്ദ്രോ ന പ॑വമാ॒നഃ । മാ॒തൃക്ക॑ച്ച ന॒ വിദ്യ॑തേ । ദി॒വ്യസ്യൈകാ॒ ധനു॑രാര്ത്നിഃ । പൃ॒ഥി॒വ്യാമപ॑രാ ശ്രി॒താ ॥ 15 ॥
തസ്യേന്ദ്രോ വമ്രി॑രൂപേ॒ണ । ധ॒നുര്ജ്യാ॑-മഛി॒നഥ്സ്വ॑യമ് । തദി॑ന്ദ്ര॒ധനു॑രിത്യ॒ജ്യമ് । അ॒ഭ്രവ॑ര്ണേഷു॒ ചക്ഷ॑തേ । ഏതദേവ ശംയോഁ-ര്ബാര്ഹ॑സ്പത്യ॒സ്യ । ഏ॒ത-ദ്രു॑ദ്രസ്യ॒ ധനുഃ । രു॒ദ്രസ്യ॑ ത്വേവ॒ ധനു॑രാര്ത്നിഃ । ശിര॒ ഉത്പി॑പേഷ । സ പ്ര॑വ॒ര്ഗ്യോ॑-ഽഭവത് । തസ്മാ॒-ദ്യ-സ്സപ്ര॑വ॒ര്ഗ്യേണ॑ യ॒ജ്ഞേന॒ യജ॑തേ । രു॒ദ്രസ്യ॒ സ ശിരഃ॒ പ്രതി॑ദധാതി । നൈനഗ്മ്॑ രു॒ദ്ര ആരു॑കോ ഭവതി । യ ഏ॒വം-വേഁദ॑ ॥ 16 ॥
(ശ്രി॒താ – യജ॑തേ॒ ത്രീണി॑ ച)
അനുവാകഃ 6
അ॒ത്യൂ॒ര്ധ്വാ॒ക്ഷോ-ഽതി॑രശ്ചാത് । ശിശി॑രഃ പ്ര॒ദൃശ്യ॑തേ । നൈവ രൂപ-ന്ന॑ വാസാ॒ഗ്മ്॒സി । ന ചക്ഷുഃ॑ പ്രതി॒ദൃശ്യ॑തേ । അ॒ന്യോന്യ॒-ന്തു ന॑ ഹിഗ്ഗ്സ്രാ॒തഃ । സ॒ത സ്ത॑-ദ്ദേവ॒ലക്ഷ॑ണമ് । ലോഹിതോ-ഽക്ഷ്ണി ശാ॑രശീ॒ര്ഷ്ണിഃ । സൂ॒ര്യസ്യോ॑ദയ॒ന-മ്പ്ര॑തി । ത്വ-ങ്കരോഷി॑ ന്യഞ്ജ॒ലികാമ് । ത്വ॒-ങ്കരോ॑ഷി നി॒ജാനു॑കാമ് ॥ 17 ॥
നിജാനുകാമേ᳚ ന്യഞ്ജ॒ലികാ । അമീ വാച-മുപാസ॑താമി॒തി । തസ്മൈ സര്വ ഋതവോ॑ നമ॒ന്തേ । മര്യാദാ കരത്വാ-ത്പ്ര॑പുരോ॒ധാമ് । ബ്രാഹ്മണ॑ ആപ്നോ॒തി । യ ഏ॑വം-വേഁ॒ദ । സ ഖലു സംവഁഥ്സര ഏതൈ-സ്സേനാനീ॑ഭി-സ്സ॒ഹ । ഇന്ദ്രായ സര്വാന്-കാമാന॑ഭിവ॒ഹതി । സ ദ്ര॒ഫ്സഃ । തസ്യൈ॒ഷാ ഭവ॑തി ॥ 18 ॥
അവ॑ ദ്ര॒ഫ്സോ അഗ്മ്॑ശ॒മതീ॑മതിഷ്ഠത് । ഇ॒യാ॒നഃ കൃ॒ഷ്ണോ ദ॒ശഭി॑-സ്സ॒ഹസ്രൈഃ᳚ । ആവ॒ര്ത-മിന്ദ്ര॒-ശ്ശച്യാ॒ ധമ॑ന്തമ് । ഉപസ്നുഹി ത-ന്നൃമണാ-മഥ॑ദ്രാമി॒തി । ഏതയൈ വേന്ദ്ര-സ്സലാ വൃ॑ക്യാ സ॒ഹ । അസുരാ-ന്പ॑രിവൃ॒ശ്ചതി । പൃഥി॑വ്യ॒ഗ്മ്॒ ശുമ॑തീ । താമ॒ന്വ-വ॑സ്ഥിത-സ്സംവഁഥ്സ॒രോ ദി॒വഞ്ച॑ । നൈവം-വിഁദുഷാ-ഽഽചാര്യാ᳚-ന്തേവാ॒സിനൌ । അന്യോന്യസ്മൈ᳚ ദ്രുഹ്യാ॒താമ് । യോ ദ്രു॒ഹ്യതി । ഭ്രശ്യതേ സ്വ॑ര്ഗാ-ല്ലോ॒കാത് । ഇത്യൃതു മ॑ണ്ഡലാ॒നി । സൂര്യ മണ്ഡലാ᳚ ന്യാഖ്യാ॒യികാഃ । അത ഊര്ധ്വഗ്മ്സ॑നിര്വ॒ചനാഃ ॥ 19 ॥
(നി॒ജാനു॑കാം॒ – ഭവ॑തി – ദ്രുഹ്യാ॒താ-മ്പഞ്ച॑ ച)
അനുവാകഃ 7
ആരോഗോ ഭ്രാജഃ പടരഃ॑ പത॒ങ്ഗഃ । സ്വര്ണരോ ജ്യോതിഷീമാന്॑. വിഭാ॒സഃ । തേ അസ്മൈ സര്വേ ദിവമാ॑തപ॒ന്തി । ഊര്ജ-ന്ദുഹാനാ അനപസ്ഫുര॑ന്ത ഇ॒തി । കശ്യ॑പോ-ഽഷ്ട॒മഃ । സ മഹാമേരു-ന്ന॑ ജഹാ॒തി । തസ്യൈ॒ഷാ ഭവ॑തി । യത്തേ॒ ശില്പ॑-ങ്കശ്യപ രോച॒നാവ॑ത് । ഇ॒ന്ദ്രി॒യാവ॑-ത്പുഷ്ക॒ല-ഞ്ചി॒ത്രഭാ॑നു । യസ്മി॒-ന്ഥ്സൂര്യാ॒ അര്പി॑താ-സ്സ॒പ്ത സാ॒കമ് ॥ 20 ॥
തസ്മി-ന്രാജാന-മധിവിശ്രയേ॑മമി॒തി । തേ അസ്മൈ സര്വേ കശ്യപാ-ജ്ജ്യോതി॑-ര്ലഭ॒ന്തേ । താന്ഥ്സോമഃ കശ്യപാദധി॑ നിര്ധ॒മതി । ഭ്രസ്താ കര്മ കൃ॑ദിവൈ॒വമ് ॥ പ്രാണോ ജീവാനീന്ദ്രിയ॑ ജീവാ॒നി । സപ്ത ശീര്ഷ॑ണ്യാഃ പ്രാ॒ണാഃ । സൂര്യാ ഇ॑ത്യാചാ॒ര്യാഃ । അപശ്യമഹ മേതാന്-ഥ്സപ്ത സൂ᳚ര്യാനി॒തി । പഞ്ചകര്ണോ॑ വാഥ്സ്യാ॒യനഃ । സപ്തകര്ണ॑ശ്ച പ്ലാ॒ക്ഷിഃ ॥ 21 ॥
ആനുശ്രവിക ഏവ നൌ കശ്യ॑പ ഇ॒തി । ഉഭൌ॑ വേദ॒യിതേ । ന ഹി ശേകുമിവ മഹാമേ॑രു-ങ്ഗ॒ന്തുമ് । അപശ്യമഹമേത-ഥ്സൂര്യമണ്ഡല-മ്പരിവ॑ര്തമാ॒നമ് । ഗാ॒ര്ഗ്യഃ പ്രാ॑ണത്രാ॒തഃ । ഗച്ഛന്ത മ॑ഹാമേ॒രുമ് । ഏക॑ഞ്ചാജ॒ഹതമ് । ഭ്രാജപടര പത॑ങ്ഗാ നി॒ഹനേ । തിഷ്ഠന്നാ॑തപ॒ന്തി । തസ്മാ॑ദി॒ഹ തപ്ത്രി॑ തപാഃ ॥ 22 ॥
അ॒മുത്രേ॒തരേ । തസ്മാ॑ദി॒ഹാ തപ്ത്രി॑ തപാഃ । തേഷാ॑മേഷാ॒ ഭവ॑തി । സ॒പ്ത സൂര്യാ॒ ദിവ॒-മനു॒ പ്രവി॑ഷ്ടാഃ । താന॒ന്വേതി॑ പ॒ഥിഭി॑-ര്ദക്ഷി॒ണാവാന്॑ । തേ അസ്മൈ സര്വേ ഘൃതമാ॑തപ॒ന്തി । ഊര്ജ-ന്ദുഹാനാ അനപസ്ഫുര॑ന്ത ഇ॒തി ॥ സപ്തര്ത്വിജ-സ്സൂര്യാ ഇ॑ത്യാചാ॒ര്യാഃ । തേഷാ॑മേഷാ॒ ഭവ॑തി । സ॒പ്ത ദിശോ॒ നാനാ॑ സൂര്യാഃ ॥ 23 ॥
സ॒പ്ത ഹോതാ॑ര ഋ॒ത്വിജഃ॑ । ദേവാ ആദിത്യാ॑ യേ സ॒പ്ത । തേഭി-സ്സോമാഭീ രക്ഷ॑ണ ഇ॒തി । തദ॑പ്യാമ്നാ॒യഃ । ദിഗ്ഭ്രാജ ഋതൂ᳚ന് കരോ॒തി । ഏത॑യൈവാ॒വൃതാ ഽഽസഹസ്രസൂര്യതായാ ഇതി വൈ॑ശമ്പാ॒യനഃ । തസ്യൈ॒ഷാ ഭവ॑തി । യദ്ദ്യാവ॑ ഇന്ദ്ര തേ ശ॒തഗ്മ് ശ॒ത-മ്ഭൂമീഃ᳚ । ഉ॒ത സ്യുഃ । ന ത്വാ॑ വജ്രിന്-ഥ്സ॒ഹസ്ര॒ഗ്മ്॒ സൂര്യാഃ᳚ । 24 ॥
അനു ന ജാതമഷ്ട രോദ॑സീ ഇ॒തി । നാനാ ലിങ്ഗത്വാ-ദൃതൂനാ-ന്നാനാ॑ സൂര്യ॒ത്വമ് ॥ അഷ്ടൌ തു വ്യവസി॑താ ഇ॒തി । സൂര്യമണ്ഡലാ-ന്യഷ്ടാ॑ത ഊ॒ര്ധ്വമ് । തേഷാ॑മേഷാ॒ ഭവ॑തി ॥ ചി॒ത്ര-ന്ദേ॒വാനാ॒-മുദ॑ഗാ॒ദനീ॑കമ് । ചക്ഷു॑-ര്മി॒ത്രസ്യ॒ വരു॑ണസ്യാ॒ഗ്നേഃ । ആ-ഽപ്രാ॒ ദ്യാവാ॑ പൃഥി॒വീ അ॒ന്തരി॑ക്ഷമ് । സൂര്യ ആത്മാ ജഗതസ്തസ്ഥു॑ഷശ്ചേ॒തി ॥ 25 ॥
(സാ॒കം – പ്ലാ॒ക്ഷി – സ്തപ്ത്രി॑തപാ॒ – നാനാ॑സൂര്യാഃ॒ – സൂര്യാ॒ – +നവ॑ ച)
അനുവാകഃ 8
ക്വേദമഭ്ര॑-ന്നിവി॒ശതേ । ക്വായഗ്മ്॑ സംവഁഥ്സ॒രോ മി॑ഥഃ । ക്വാഹഃ ക്വേയ-ന്ദേ॑വ രാ॒ത്രീ । ക്വ മാസാ ഋ॑തവ॒-ശ്ശ്രിതാഃ ॥ അര്ധമാസാ॑ മുഹൂ॒ര്താഃ । നിമേഷാസ്തു॑ടിഭിഃ॒ (നിമേഷാസ്ത്ര॑ടിഭിഃ॒) സഹ । ക്വേമാ ആപോ നി॑വിശ॒ന്തേ । യ॒ദീതോ॑ യാന്തി॒ സമ്പ്ര॑തി ॥ കാലാ അഫ്സു നി॑വിശ॒ന്തേ । ആ॒പ-സ്സൂര്യേ॑ സ॒മാഹി॑താഃ । 26 ।
അഭ്രാ᳚ണ്യ॒പഃ പ്ര॑പദ്യ॒ന്തേ । വി॒ദ്യുഥ്സൂര്യേ॑ സ॒മാഹി॑താ । അനവര്ണേ ഇ॑മേ ഭൂ॒മീ । ഇ॒യഞ്ചാ॑സൌ ച॒ രോദ॑സീ । കിഗ്ഗ് സ്വിദത്രാന്ത॑രാ ഭൂ॒തമ് । യേ॒നേമേ വി॑ധൃതേ॒ ഉഭേ । വി॒ഷ്ണുനാ॑ വിധൃ॑തേ ഭൂ॒മീ । ഇ॒തി വ॑ഥ്സസ്യ॒ വേദ॑നാ । ഇരാ॑വതീ ധേനു॒മതീ॒ ഹി ഭൂ॒തമ് । സൂ॒യ॒വ॒സിനീ॒ മനു॑ഷേ ദശ॒സ്യേ᳚ । 27 ।
വ്യ॑ഷ്ടഭ്നാ॒-ദ്രോദ॑സീ॒ വിഷ്ണ॑വേ॒തേ । ദാ॒ധര്ഥ॑ പൃഥി॒വീ-മ॒ഭിതോ॑ മ॒യൂഖൈഃ᳚ । കിന്ത-ദ്വിഷ്ണോ ര്ബല॑മാ॒ഹുഃ । കാ॒ ദീപ്തിഃ॑ കി-മ്പ॒രായ॑ണമ് । ഏകോ॑ യ॒ദ്ധാ-ര॑യ ദ്ദേ॒വഃ । രേ॒ജതീ॑ രോദ॒സീ ഉ॑ഭേ । വാതാദ്വിഷ്ണോ-ര്ബ॑ല മാ॒ഹുഃ । അ॒ക്ഷരാ᳚-ദ്ദീപ്തി॒ രുച്യ॑തേ । ത്രി॒പദാ॒ദ്ധാര॑യ-ദ്ദേ॒വഃ । യദ്വിഷ്ണോ॑രേക॒-മുത്ത॑മമ് ॥ 28 ॥
അ॒ഗ്നയോ॑ വായ॑വശ്ചൈ॒വ । ഏ॒തദ॑സ്യ പ॒രായ॑ണമ് । പൃച്ഛാമി ത്വാ പ॑ര-മ്മൃ॒ത്യുമ് । അ॒വമ॑-മ്മദ്ധ്യ॒മഞ്ച॑തുമ് । ലോ॒കഞ്ച॒ പുണ്യ॑പാപാ॒നാമ് । ഏ॒ത-ത്പൃ॑ച്ഛാമി॒ സമ്പ്ര॑തി ॥ അ॒മുമാ॑ഹുഃ പ॑ര-മ്മൃ॒ത്യുമ് । പ॒വമാ॑ന-ന്തു॒ മദ്ധ്യ॑മമ് । അ॒ഗ്നിരേ॒വാവ॑മോ മൃ॒ത്യുഃ । ച॒ന്ദ്രമാ᳚-ശ്ചതു॒രുച്യ॑തേ ॥ 29 ॥
അ॒നാ॒ഭോ॒ഗാഃ പ॑ര-മ്മൃ॒ത്യുമ് । പാ॒പാ-സ്സം॑യഁന്തി॒ സര്വ॑ദാ । ആഭോഗാസ്ത്വേവ॑ സംയഁ॒ന്തി । യ॒ത്ര പു॑ണ്യകൃ॒തോ ജ॑നാഃ । തതോ॑ മ॒ദ്ധ്യമ॑മായ॒ന്തി । ച॒തുമ॑ഗ്നിഞ്ച॒ സമ്പ്ര॑തി । പൃച്ഛാമി ത്വാ॑ പാപ॒കൃതഃ । യ॒ത്ര യാ॑തയ॒തേ യ॑മഃ । ത്വന്നസ്ത–ദ്ബ്രഹ്മ॑-ന്പ്രബ്രൂ॒ഹി । യ॒ദി വേ᳚ത്ഥാ-ഽസ॒തോ ഗൃ॑ഹാന് ॥ 30 ॥
ക॒ശ്യപാ॑ ദുദി॑താ-സ്സൂ॒ര്യാഃ । പാ॒പാന്നി॑ര്ഘ്നന്തി॒ സര്വ॑ദാ । രോദസ്യോരന്ത॑-ര്ദേശേ॒ഷു । തത്ര ന്യസ്യന്തേ॑ വാസ॒വൈഃ । തേ ഽശരീരാഃ പ്ര॑പദ്യ॒ന്തേ । യ॒ഥാ ഽപു॑ണ്യസ്യ॒ കര്മ॑ണഃ । അപാ᳚ണ്യ॒പാദ॑ കേശാ॒സഃ । ത॒ത്ര തേ॑-ഽയോനി॒ജാ ജ॑നാഃ । മൃത്വാ പുനര്മൃത്യു-മാ॑പദ്യ॒ന്തേ । അ॒ദ്യമാ॑നാ-സ്സ്വ॒കര്മ॑ഭിഃ । 31 ।
ആശാതികാഃ ക്രിമ॑യ ഇ॒വ । തതഃ പൂയന്തേ॑ വാസ॒വൈഃ । അപൈ॑ത-മ്മൃ॒ത്യു-ഞ്ജ॑യതി । യ ഏ॒വം-വേഁദ॑ । സ ഖല്വൈവം॑-വിഁദ്ബ്രാ॒ഹ്മണഃ । ദീ॒ര്ഘശ്രു॑ത്തമോ॒ ഭവ॑തി । കശ്യ॑പ॒സ്യാതി॑ഥി॒-സ്സിദ്ധഗ॑മന॒-സ്സിദ്ധാഗ॑മനഃ । തസ്യൈ॒ഷാ ഭവ॑തി ॥ ആയസ്മിന്᳚-ഥ്സ॒പ്ത വാ॑സ॒വാഃ । രോഹ॑ന്തി പൂ॒ര്വ്യാ॑ രുഹഃ॑ । 32 ।
ഋഷി॑ര്ഹ ദീര്ഘ॒ശ്രുത്ത॑മഃ । ഇന്ദ്രസ്യ ഘര്മോ അതി॑ഥിരി॒തി । കശ്യപഃ പശ്യ॑കോ ഭ॒വതി । യഥ്സര്വ-മ്പരിപശ്യതീ॑തി സൌ॒ക്ഷ്മ്യാത് । അഥാഗ്നേ॑രഷ്ടപു॑രുഷ॒സ്യ । തസ്യൈ॒ഷാ ഭവ॑തി । അഗ്നേ॒ നയ॑ സു॒പഥാ॑ രാ॒യേ അ॒സ്മാന് । വിശ്വാ॑നി ദേവ വ॒യുനാ॑നി വി॒ദ്വാന് । യു॒യോ॒ദ്ധ്യ॑സ്മ-ജ്ജു॑ഹുരാ॒ണമേനഃ॑ । ഭൂയിഷ്ഠാന്തേ നമ ഉക്തിം-വിഁ ॑ധേമേ॒തി ॥ 33 ॥
(സ॒മാഹി॑താ – ദശ॒സ്യേ॑ – ഉത്ത॑മ॒-മുച്യ॑തേ-ഗൃഹാന്-ഥ്സ്വ॒കര്മ॑ഭിഃ-പൂ॒ര്വ്യാ॑ രുഹ॑-ഇ॒തി)
അനുവാകഃ 9
അഗ്നിശ്ച ജാത॑വേദാ॒ശ്ച । സഹോജാ അ॑ജിരാ॒പ്രഭുഃ । വൈശ്വാനരോ ന॑ര്യാപാ॒ശ്ച । പ॒ങ്ക്തിരാ॑ധാശ്ച॒ സപ്ത॑മഃ । വിസര്പേവാ-ഽഷ്ട॑മോ-ഽഗ്നീ॒നാമ് । ഏതേ-ഽഷ്ടൌ വസവഃ, ക്ഷി॑താ ഇ॒തി । യഥര്ത്വേ-വാഗ്നേ-രര്ചിര്വര്ണ॑ വിശേ॒ഷാഃ । നീലാര്ചിശ്ച പീതകാ᳚ര്ചിശ്ചേ॒തി । അഥ വായോ-രേകാദശ-പുരുഷസ്യൈകാദശ॑സ്ത്രീക॒സ്യ । പ്രഭ്രാജമാനാ വ്യ॑വദാ॒താഃ ॥ 34 ॥
യാശ്ച വാസു॑കി വൈ॒ദ്യുതാഃ । രജതാഃ പരു॑ഷാ-ശ്ശ്യാ॒മാഃ । കപിലാ അ॑തിലോ॒ഹിതാഃ । ഊര്ധ്വാ അവപ॑തന്താ॒ശ്ച । വൈദ്യുത ഇ॑ത്യേകാ॒ദശ । നൈനം-വൈഁദ്യുതോ॑ ഹിന॒സ്തി । യ ഏ॑വം-വേഁ॒ദ । സ ഹോവാച വ്യാസഃ പാ॑രാശ॒ര്യഃ । വിദ്യുദ്വധമേവാഹ-മ്മൃത്യുമൈ᳚ച്ഛമി॒തി । ന ത്വകാ॑മഗ്മ് ഹ॒ന്തി ॥ 35 ॥
യ ഏ॑വം-വേഁ॒ദ । അഥ ഗ॑ന്ധര്വ॒ഗണാഃ । സ്വാന॒ ഭ്രാട് । അങ്ഘാ॑രി॒-ര്ബമ്ഭാ॑രിഃ । ഹസ്ത॒-സ്സുഹ॑സ്തഃ । കൃശാ॑നുര്വി॒ശ്വാവ॑സുഃ । മൂര്ധന്വാന്-ഥ്സൂ᳚ര്യവ॒ര്ചാഃ । കൃതിരിത്യേകാദശ ഗ॑ന്ധര്വ॒ഗണാഃ । ദേവാശ്ച മ॑ഹാദേ॒വാഃ । രശ്മയശ്ച ദേവാ॑ ഗര॒ഗിരഃ ॥ 36 ॥
നൈന-ങ്ഗരോ॑ ഹിന॒സ്തി । യ ഏ॑വം-വേഁ॒ദ । ഗൌ॒രീ മി॑മായ സലി॒ലാനി॒ തക്ഷ॑തീ । ഏക॑പദീ ദ്വി॒പദീ॒ സാ ചതു॑ഷ്പദീ । അ॒ഷ്ടാപ॑ദീ॒ നവ॑പദീ ബഭൂ॒വുഷീ᳚ । സഹസ്രാക്ഷരാ പരമേ വ്യോ॑മന്നി॒തി । വാചോ॑ വിശേ॒ഷണമ് । അഥ നിഗദ॑വ്യാഖ്യാ॒താഃ । താനനുക്ര॑മിഷ്യാ॒മഃ । വ॒രാഹവഃ॑-സ്വത॒പസഃ ॥ 37 ॥
വി॒ദ്യു-ന്മ॑ഹസോ॒ ധൂപ॑യഃ । ശ്വാപയോ ഗൃഹമേധാ᳚ശ്ചേത്യേ॒തേ । യേ॒ ചേമേ-ഽശി॑മിവി॒ദ്വിഷഃ । പര്ജന്യാ-സ്സപ്ത പൃഥിവീമഭിവ॑ര്ഷ॒ന്തി । വൃഷ്ടി॑ഭിരി॒തി । ഏതയൈവ വിഭക്തി വി॑പരീ॒താഃ । സ॒പ്തഭി॒ര്വാതൈ॑ രുദീ॒രിതാഃ । അമൂം-ലോഁകാ-നഭിവ॑ര്ഷ॒ന്തി । തേഷാ॑മേഷാ॒ ഭവ॑തി । സ॒മാ॒ന-മേ॒തദുദ॑കമ് ॥ 38 ॥
ഉ॒ച്ചൈത്യ॑വ॒ ചാഹ॑ഭിഃ । ഭൂമി॑-മ്പ॒ര്ജന്യാ॒ ജിന്വ॑ന്തി । ദിവ-ഞ്ജിന്വന്-ത്യഗ്ന॑യ ഇ॒തി । യദക്ഷ॑ര-മ്ഭൂ॒തകൃ॑തമ് । വിശ്വേ॑ ദേവാ ഉ॒പാസ॑തേ । മ॒ഹര്ഷി॑മസ്യ ഗോ॒പ്താര᳚മ് । ജ॒മദ॑ഗ്നി॒-മകു॑ര്വത । ജ॒മദ॑ഗ്നി॒-രാപ്യാ॑യതേ । ഛന്ദോ॑ഭി-ശ്ചതുരുത്ത॒രൈഃ । രാജ്ഞ॒-സ്സോമ॑സ്യ തൃ॒പ്താസഃ॑ ॥ 39 ॥
ബ്രഹ്മ॑ണാ വീ॒ര്യാ॑വതാ । ശി॒വാ നഃ॑ പ്ര॒ദിശോ॒ ദിശഃ॑ ॥ തച്ഛം॒യോഁരാ വൃ॑ണീമഹേ । ഗാ॒തും-യഁ॒ജ്ഞായ॑ । ഗാ॒തും-യഁ॒ജ്ഞപ॑തയേ । ദൈവീ᳚ സ്വ॒സ്തിര॑സ്തു നഃ । സ്വ॒സ്തി-ര്മാനു॑ഷേഭ്യഃ । ഊ॒ര്ധ്വ-ഞ്ജി॑ഗാതു ഭേഷ॒ജമ് । ശന്നോ॑ അസ്തു ദ്വി॒പദേ᳚ । ശഞ്ചതു॑ഷ്പദേ । സോമപാ(3) അസോമപാ(3) ഇതി നിഗദ॑വ്യാഖ്യാ॒താഃ ॥ 40 ॥
(വ്യ॒വ॒ദാ॒താ – ഹ॒ന്തി-ഗ॑ര॒ഗിര – സ്ത॒പസ – ഉദ॑കം – തൃപ്താസ॒ – ശ്വതു॑ഷ്പദ॒ ഏക॑-ഞ്ച)
അനുവാകഃ 10
സ॒ഹ॒സ്ര॒വൃദി॑യ-മ്ഭൂ॒മിഃ । പ॒രം-വ്യോഁ ॑മ സ॒ഹസ്ര॑വൃത് । അ॒ശ്വിനാ॑ ഭുജ്യൂ॑ നാസ॒ത്യാ । വി॒ശ്വസ്യ॑ ജഗ॒തസ്പ॑തീ ॥ ജായാ ഭൂമിഃ പ॑തിര്വ്യോ॒മ । മി॒ഥുന॑ന്താ അ॒തുര്യ॑ഥുഃ । പുത്രോ ബൃഹസ്പ॑തീ രു॒ദ്രഃ । സ॒രമാ॑ ഇതി॑ സ്ത്രീപു॒മമ് ॥ ശു॒ക്രം-വാഁ ॑മ॒ന്യദ്യ॑ജ॒തം-വാഁ ॑മ॒ന്യത് । വിഷു॑രൂപേ॒ അഹ॑നീ॒ ദ്യൌരി॑വ സ്ഥഃ ॥ 41 ॥
വിശ്വാ॒ ഹി മാ॒യാ അവ॑ഥ-സ്സ്വധാവന്തൌ । ഭ॒ദ്രാ വാ᳚-മ്പൂഷണാവി॒ഹ രാ॒തിര॑സ്തു । വാസാ᳚ത്യൌ ചി॒ത്രൌ ജഗ॑തോ നി॒ധാനൌ᳚ । ദ്യാവാ॑ഭൂമീ ച॒രഥ॑-സ്സ॒ഗ്മ്॒ സഖാ॑യൌ । താവ॒ശ്വിനാ॑ രാ॒സഭാ᳚ശ്വാ॒ ഹവ॑-മ്മേ । ശു॒ഭ॒സ്പ॒തീ॒ ആ॒ഗതഗ്മ്॑ സൂ॒ര്യയാ॑ സ॒ഹ । ത്യുഗ്രോ॑ ഹ ഭു॒ജ്യു-മ॑ശ്വിനോദ മേ॒ഘേ । ര॒യിന്ന കശ്ചി॑-ന്മമൃ॒വാ(2) അവാ॑ഹാഃ । തമൂ॑ഹഥു-ര്നൌ॒ഭിരാ᳚ത്മ॒ന്-വതീ॑ഭിഃ । അ॒ന്ത॒രി॒ക്ഷ॒ പ്രുഡ്ഭി॒ര-പോ॑ദകാഭിഃ ॥ 42 ॥
തി॒സ്രഃ, ക്ഷപ॒സ്ത്രിരഹാ॑ ഽതി॒വ്രജ॑ദ്ഭിഃ । നാസ॑ത്യാ ഭു॒ജ്യുമൂ॑ഹഥുഃ പത॒ങ്ഗൈഃ । സ॒മു॒ദ്രസ്യ॒ ധന്വ॑ന്നാ॒ര്ദ്രസ്യ॑ പാ॒രേ । ത്രി॒ഭീ രഥൈ᳚-ശ്ശ॒തപ॑ദ്ഭി॒-ഷ്ഷഡ॑ശ്വൈഃ । സ॒വി॒താരം॒-വിഁത॑ന്വന്തമ് । അനു॑ബദ്ധ്നാതി ശാമ്ബ॒രഃ । ആപപൂര്ഷം-ബ॑രശ്ചൈ॒വ । സ॒വിതാ॑ ഽരേപ॒സോ॑ ഽഭവത് । ത്യഗ്മ് സുതൃപ്തം-വിഁ ॑ദിത്വൈ॒വ । ബ॒ഹുസോ॑മ ഗി॒രം-വഁ ॑ശീ ॥ 43 ॥
അന്വേതി തുഗ്രോ വ॑ക്രിയാ॒ന്തമ് । ആയസൂയാന്-ഥ്സോമ॑തൃഫ്സു॒ഷു । സ സങ്ഗ്രാമ-സ്തമോ᳚ദ്യോ-ഽത്യോ॒തഃ । വാചോ ഗാഃ പി॑പാതി॒ തത് । സ തദ്ഗോഭി-സ്സ്തവാ᳚ ഽത്യേത്യ॒ന്യേ । ര॒ക്ഷസാ॑ ഽനന്വി॒താശ്ച॑ യേ । അ॒ന്വേതി॒ പരി॑വൃത്ത്യാ॒-ഽസ്തഃ । ഏ॒വമേ॒തൌ സ്ഥോ॑ അശ്വിനാ । തേ ഏ॒തേ ദ്യുഃ॑ പൃഥി॒വ്യോഃ । അഹ॑രഹ॒-ര്ഗര്ഭ॑ന്ദധാഥേ ॥ 44 ॥
തയോ॑ രേ॒തൌ വ॒ഥ്സാ വ॑ഹോരാ॒ത്രേ । പൃ॒ഥി॒വ്യാ അഹഃ॑ । ദി॒വോ രാത്രിഃ॑ । താ അവി॑സൃഷ്ടൌ । ദമ്പ॑തീ ഏ॒വ ഭ॑വതഃ ॥ തയോ॑ രേ॒തൌ വ॒ഥ്സൌ । അ॒ഗ്നിശ്ചാ॑-ദി॒ത്യശ്ച॑ । രാ॒ത്രേര്വ॒ഥ്സഃ । ശ്വേ॒ത ആ॑ദി॒ത്യഃ । അഹ്നോ॒-ഽഗ്നിഃ ॥ 45 ॥
താ॒മ്രോ അ॑രു॒ണഃ । താ അവി॑സൃഷ്ടൌ । ദമ്പ॑തീ ഏ॒വ ഭ॑വതഃ ॥ തയോ॑ രേ॒തൌ വ॒ഥ്സൌ । വൃ॒ത്രശ്ച॑ വൈദ്യു॒തശ്ച॑ । അ॒ഗ്നേര്വൃ॒ത്രഃ । വൈ॒ദ്യുത॑ ആദി॒ത്യസ്യ॑ । താ അവി॑സൃഷ്ടൌ । ദമ്പ॑തീ ഏ॒വ ഭ॑വതഃ ॥ തയോ॑ രേ॒തൌ വ॒ഥ്സൌ ॥ 46 ॥
ഉ॒ഷ്മാ ച॑ നീഹാ॒രശ്ച॑ । വൃ॒ത്രസ്യോ॒ഷ്മാ । വൈ॒ദ്യു॒തസ്യ॑ നീഹാ॒രഃ । തൌ താവേ॒വ പ്രതി॑പദ്യേതേ ॥ സേയഗ്മ് രാത്രീ॑ ഗ॒ര്ഭിണീ॑ പു॒ത്രേണ॒ സംവഁ ॑സതി । തസ്യാ॒ വാ ഏ॒തദു॒ല്ബണ᳚മ് । യദ്രാത്രൌ॑ ര॒ശ്മയഃ॑ । യഥാ॒ ഗോര്ഗ॒ര്ഭിണ്യാ॑ ഉ॒ല്ബണ᳚മ് । ഏ॒വമേ॒തസ്യാ॑ ഉ॒ല്ബണ᳚മ് । പ്രജയിഷ്ണുഃ പ്രജയാ ച പശുഭി॑ശ്ച ഭ॒വതി । യ ഏ॑വം-വേഁ॒ദ । ഏതമുദ്യന്ത-മപിയ॑ന്തഞ്ചേ॒തി । ആദിത്യഃ പുണ്യ॑സ്യ വ॒ഥ്സഃ । അഥ പവി॑ത്രാങ്ഗി॒രസഃ ॥ 47 ॥
(സ്ഥോ – ഽപോ॑ദകാഭി–ര് വശീ – ദധാഥേ – അ॒ഗ്നി – സ്തയോ॑ രേ॒തൌ വ॒ഥ്സൌ – ഭ॒വതി ച॒ത്വാരി॑ ച)
അനുവാകഃ 11
പ॒വിത്ര॑വന്തഃ॒ പരി॒വാജ॒മാസ॑തേ । പി॒തൈഷാ᳚-മ്പ്ര॒ത്നോ അ॒ഭിര॑ക്ഷതി വ്ര॒തമ് । മ॒ഹസ്സ॑മു॒ദ്രം-വഁരു॑ണ സ്തി॒രോദ॑ധേ । ധീരാ॑ ഇച്ഛേകു॒ര്ദ്ധരു॑ണേഷ്വാ॒രഭ᳚മ് । പ॒വിത്ര॑-ന്തേ॒ വിത॑ത॒-മ്ബ്രഹ്മ॑ണ॒സ്പതേ᳚ । പ്രഭു॒ര്ഗാത്രാ॑ണി॒ പര്യേ॑ഷി വി॒ശ്വതഃ॑ । അത॑പ്തതനൂ॒-ര്ന തദാ॒മോ അ॑ശ്നുതേ । ശൃ॒താസ॒ ഇദ്വഹ॑ന്-ത॒സ്ത-ഥ്സമാ॑ശത । ബ്ര॒ഹ്മാ ദേ॒വാനാ᳚മ് । അസ॑ത-സ്സ॒ദ്യേ തത॑ക്ഷുഃ ॥ 48 ॥
ഋഷ॑യ-സ്സ॒പ്താത്രി॑ശ്ച॒ യത് । സര്വേ-ഽത്രയോ അ॑ഗസ്ത്യ॒ശ്ച । നക്ഷ॑ത്രൈ॒-ശ്ശങ്കൃ॑തോ ഽവസന്ന് । അഥ॑ സവിതു॒-ശ്ശ്യാവാശ്വ॒സ്യാ ഽവര്തി॑കാമസ്യ । അ॒മീ യ ഋക്ഷാ॒ നിഹി॑താ സ ഉ॒ച്ചാ । നക്ത॒-ന്ദദൃ॑ശ്രേ॒ കുഹ॑ചി॒ദ്ദിവേ॑യുഃ । അദ॑ബ്ധാനി॒ വരു॑ണസ്യ വ്ര॒താനി॑ । വി॒ചാ॒കശ॑-ച്ച॒ന്ദ്രമാ॒ നക്ഷ॑ത്രമേതി । ത-ഥ്സ॑വി॒തു-ര്വരേ᳚ണ്യമ് । ഭര്ഗോ॑ ദേ॒വസ്യ॑ ധീമഹി ॥ 49 ।
ധിയോ॒ യോ നഃ॑ പ്രചോ॒ദയാ᳚ത് ॥ തഥ്സ॑വി॒തു-ര്വൃ॑ണീമഹേ । വ॒യ-ന്ദേ॒വസ്യ॒ ഭോജ॑നമ് । ശ്രേഷ്ഠഗ്മ്॑ സര്വ॒ധാത॑മമ് । തുര॒-മ്ഭഗ॑സ്യ ധീമഹി । അപാ॑ഗൂഹത സവിതാ॒ തൃഭീന്॑ । സര്വാ᳚-ന്ദി॒വോ അന്ധ॑സഃ । നക്ത॑ന്ത;॒താന്യ॑ഭവ-ന്ദൃ॒ശേ । അസ്ഥ്യ॒സ്ഥ്നാ സമ്ഭ॑വിഷ്യാമഃ ॥ നാമ॒ നാമൈ॒വ നാ॒മ മേ᳚ ॥ 50 ॥
നപുഗ്മ്സ॑ക॒-മ്പുമാ॒ഗ്॒സ്ത്ര്യ॑സ്മി । സ്ഥാവ॑രോ-ഽസ്മ്യഥ॒ ജങ്ഗ॑മഃ । യ॒ജേ-ഽയക്ഷി॒ യഷ്ടാ॒ഹേ ച॑ । മയാ॑ ഭൂ॒താന്യ॑യക്ഷത । പ॒ശവോ॑ മമ॑ ഭൂതാ॒നി । അനൂബന്ധ്യോ ഽസ്മ്യ॑ഹം-വിഁ॒ഭുഃ । സ്ത്രിയ॑-സ്സ॒തീഃ । താ ഉ॑ മേ പു॒ഗ്മ്॒സ ആ॑ഹുഃ । പശ്യ॑ദക്ഷ॒ണ്വാന്ന-വിചേ॑തദ॒ന്ധഃ । ക॒വിര്യഃ പു॒ത്ര-സ്സ ഇ॒മാ ചി॑കേത ॥ 51 ॥
യസ്താ വി॑ജാ॒നാ-ഥ്സ॑വി॒തുഃ പി॒താ-ഽസ॑ത് । അ॒ന്ധോ മണിമ॑വിന്ദത് । തമ॑നങ്ഗുലി॒-രാവ॑യത് । അ॒ഗ്രീ॒വഃ പ്രത്യ॑മുഞ്ചത് । തമജി॑ഹ്വ അ॒സശ്ച॑ത । ഊര്ധ്വമൂല-മ॑വാക്ഛാ॒ഖമ് । വൃ॒ക്ഷം-യാഁ ॑ വേദ॒ സമ്പ്ര॑തി । ന സ ജാതു ജന॑-ശ്ശ്രദ്ദ॒ദ്ധ്യാത് । മൃ॒ത്യുര്മാ॑ മാര॒യാദി॑തിഃ । ഹസിതഗ്മ് രുദി॑തങ്ഗീ॒തമ് ॥ 52 ॥
വീണാ॑ പണ വ॒ലാസി॑തമ് । മൃ॒തഞ്ജീ॒വഞ്ച॑ യത്കി॒ഞ്ചിത് । അ॒ങ്ഗാനി॑ സ്നേവ॒ വിദ്ധി॑ തത് । അതൃ॑ഷ്യ॒ഗ്ഗ്॒സ്തൃഷ്യ॑ ധ്യായത് । അ॒സ്മാജ്ജാ॒താ മേ॑ മിഥൂ॒ ചരന്ന്॑ । പുത്രോ നിര്-ഋത്യാ॑ വൈദേ॒ഹഃ । അ॒ചേതാ॑ യശ്ച॒ ചേത॑നഃ । സ॒ ത-മ്മണിമ॑വിന്ദത് । സോ॑-ഽനങ്ഗുലി॒രാവ॑യത് । സോ॒-ഽഗ്രീ॒വഃ പ്രത്യ॑മുന്ചത് ॥ 53 ।
സോ-ഽജി॑ഹ്വോ അ॒സശ്ച॑ത । നൈതമൃഷിം-വിഁദിത്വാ നഗ॑ര-മ്പ്ര॒വിശേത് । യ॑ദി പ്ര॒വിശേത് । മി॒ഥൌ ചരി॑ത്വാ പ്ര॒വിശേത് । തഥ്സമ്ഭവ॑സ്യ വ്ര॒തമ് । ആ॒ തമ॑ഗ്നേ ര॒ഥന്തി॑ഷ്ഠ । ഏകാ᳚ശ്വമേക॒ യോജ॑നമ് । ഏകചക്ര॑-മേക॒ധുരമ് । വാ॒ത ധ്രാ॑ജി ഗ॒തിം-വിഁ ॑ഭോ । ന॒ രി॒ഷ്യതി॑ ന വ്യ॒ഥതേ ॥ 54 ॥
നാ॒സ്യാക്ഷോ॑ യാതു॒ സജ്ജ॑തി । യച്ഛ്വേതാ᳚-ന്രോഹി॑താഗ്ശ്ചാ॒ഗ്നേഃ । ര॒ഥേ യു॑ക്ത്വാ-ഽധി॒തിഷ്ഠ॑തി । ഏകയാ ച ദശഭിശ്ച॑ സ്വഭൂ॒തേ । ദ്വാഭ്യാ മിഷ്ടയേ വിഗ്മ്॑ശത്യാ॒ ച । തിസൃഭിശ്ച വഹസേ ത്രിഗ്മ്॑ശതാ॒ ച । നിയുദ്ഭി-ര്വായവിഹ താ॑ വിമു॒ഞ്ച ॥ 55 ॥
(തത॑ക്ഷു–ര് ധീമഹി – നാ॒മ മേ॑ – ചികേത – ഗീ॒തം – പ്രത്യ॑മുഞ്ച-ദ്- വ്യ॒ഥതേ – +സ॒പ്ത ച॑)
അനുവാകഃ 12
ആത॑നുഷ്വ॒ പ്രത॑നുഷ്വ । ഉ॒ദ്ധമാധ॑മ॒ സന്ധ॑മ । ആദിത്യേ ചന്ദ്ര॑വര്ണാ॒നാമ് । ഗര്ഭ॒ മാ ധേ॑ഹി॒ യഃ പുമാന്॑ । ഇ॒ത-സ്സി॒ക്തഗ്മ് സൂര്യ॑ഗതമ് । ച॒ന്ദ്രമ॑സേ॒ രസ॑ങ്കൃധി । വാരാദ-ഞ്ജന॑യാ-ഗ്രേ॒-ഽഗ്നിമ് । യ ഏകോ॑ രുദ്ര॒ ഉച്യ॑തേ । അ॒സ॒-ങ്ഖ്യാ॒താ-സ്സ॑ഹസ്രാ॒ണി । സ്മ॒ര്യതേ॑ ന ച॒ ദൃശ്യ॑തേ ॥ 56 ॥
ഏ॒വമേ॒തന്നി॑ബോധത । ആ മ॒ന്ദ്രൈ-രി॑ന്ദ്ര॒ ഹരി॑ഭിഃ । യാ॒ ഹി മ॒യൂര॑-രോമഭിഃ । മാത്വാ കേചിന്നിയേ മുരി॑ന്ന പാ॒ശിനഃ । ദ॒ധ॒ന്വേവ॒ താ ഇ॑ഹി । മാ മ॒ന്ദ്രൈ-രി॑ന്ദ്ര॒ ഹരി॑ഭിഃ । യാ॒മി മ॒യൂര॑ രോമഭിഃ । മാ മാ കേചിന്നിയേ മുരി॑ന്ന പാ॒ശിനഃ । നി॒ധ॒ന്വേവ॒ താ(2) ഇ॑മി । അണുഭിശ്ച മ॑ഹദ്ഭി॒ശ്ച ॥ 57 ॥
നി॒ഘൃഷ്വൈ॑ രസ॒മായു॑തൈഃ । കാലൈര്-ഹരിത്വ॑മാപ॒ന്നൈഃ । ഇന്ദ്രായാ॑ഹി സ॒ഹസ്ര॑ യുക് । അ॒ഗ്നി-ര്വി॒ഭ്രാഷ്ടി॑ വസനഃ । വാ॒യു-ശ്ശ്വേത॑സികദ്രു॒കഃ । സം॒വഁ॒ഥ്സ॒രോ വി॑ഷൂ॒ വര്ണൈഃ᳚ । നിത്യാ॒സ്തേ ഽനുച॑രാസ്ത॒വ । സുബ്രഹ്മണ്യോഗ്മ് സുബ്രഹ്മണ്യോഗ്മ് സു॑ബ്രഹ്മ॒ണ്യോമ് । ഇന്ദ്രാഗച്ഛ ഹരിവ ആഗച്ഛ മേ॑ധാതി॒ഥേഃ । മേഷ വൃഷണശ്വ॑സ്യ മേ॒നേ ॥ 58 ॥
ഗൌരാവസ്കന്ദിന്ന-ഹല്യാ॑യൈ ജാ॒ര । കൌശിക-ബ്രാഹ്മണ ഗൌതമ॑ബ്രുവാ॒ണ । അ॒രു॒ണാശ്വാ॑ ഇ॒ഹാഗ॑താഃ । വസ॑വഃ പൃഥിവി॒ ക്ഷിതഃ॑ । അ॒ഷ്ടൌ ദി॒ഗ്വാസ॑സോ॒ ഽഗ്നയഃ॑ । അഗ്നിശ്ച ജാതവേദാ᳚ശ്ചേത്യേ॒തേ । താമ്രാശ്വാ᳚-സ്താമ്ര॒രഥാഃ । താമ്രവര്ണാ᳚ സ്തഥാ॒-ഽസിതാഃ । ദണ്ഡഹസ്താഃ᳚ ഖാദ॒ഗ്ദതഃ । ഇതോ രുദ്രാഃ᳚ പരാ॒ങ്ഗതാഃ । 59 ।
ഉക്തഗ്ഗ് സ്ഥാന-മ്പ്രമാണഞ്ച॑ പുര॒ ഇത । ബൃഹ॒സ്പതി॑ശ്ച സവി॒താ ച॑ । വി॒ശ്വരൂ॑പൈ-രി॒ഹാഗ॑താമ് । രഥേ॑നോദക॒വര്ത്മ॑നാ । അ॒ഫ്സുഷാ॑ ഇതി॒ തദ്ദ്വ॑യോഃ । ഉക്തോ വേഷോ॑ വാസാ॒ഗ്മ്॒സി ച । കാലാവയവാനാ-മിതഃ॑ പ്രതീ॒ജ്യാ । വാസാത്യാ॑ ഇത്യ॒ശ്വിനോഃ । കോ-ഽന്തരിക്ഷേ ശബ്ദങ്ക॑രോതീ॒തി । വാസിഷ്ഠ രൌഹിണോ മീമാഗ്മ്॑സാ-ഞ്ച॒ക്രേ । തസ്യൈ॒ഷാ ഭവ॑തി ॥ വാ॒ശ്രേവ॑ വി॒ദ്യുദിതി॑ ॥ ബ്രഹ്മ॑ണ ഉ॒ദര॑ണമസി । ബ്രഹ്മ॑ണ ഉദീ॒രണ॑മസി ।ബ്രഹ്മ॑ണ ആ॒സ്തര॑ണമസി । ബ്രഹ്മ॑ണ ഉപ॒സ്തര॑ണമസി ॥ 60 ॥
(ദൃശ്യ॑തേ॒ – ച – മേ॒നേ – പ॑രാ॒-ങ്ഗതാ – ശ്ച॒ക്രേ ഷട് ച॑)
അനുവാകഃ 13 [അപ॑ക്രാമത ഗര്ഭി॒ണ്യഃ॑ ]
അ॒ഷ്ടയോ॑നീ-മ॒ഷ്ടപു॑ത്രാമ് । അ॒ഷ്ടപ॑ത്നീ-മി॒മാ-മ്മഹീ᳚മ് । അ॒ഹം-വേഁദ॒ ന മേ॑ മൃത്യുഃ । ന ചാമൃ॑ത്യുര॒ഘാഹ॑രത് । അ॒ഷ്ടയോ᳚ന്യ॒ഷ്ട പു॑ത്രമ് । അ॒ഷ്ടപ॑ദി॒ദ-മ॒ന്തരി॑ക്ഷമ് । അ॒ഹം-വേഁദ॒ ന മേ॑ മൃത്യുഃ । ന ചാമൃ॑ത്യുര॒ഘാഹ॑രത് । അ॒ഷ്ടയോ॑നീ-മ॒ഷ്ടപു॑ത്രാമ് । അ॒ഷ്ടപ॑ത്നീ-മ॒മൂന്ദിവ᳚മ് ॥ 61 ॥
അ॒ഹം-വേഁദ॒ ന മേ॑ മൃത്യുഃ । ന ചാമൃ॑ത്യുര॒ഘാഹ॑രത് । സു॒ത്രാമാ॑ണ-മ്മ॒ഹീമൂ॒ഷു । അദി॑തി॒ര്ദ്യൌ-രദി॑തി-ര॒ന്തരി॑ക്ഷമ് । അദി॑തി ര്മാ॒താ സ പി॒താ സ പു॒ത്രഃ । വിശ്വേ॑ ദേ॒വാ അദി॑തിഃ॒ പഞ്ച॒ ജനാഃ᳚ । അദി॑തി-ര്ജാ॒ത-മദി॑തി॒-ര്ജനി॑ത്വമ് । അ॒ഷ്ടൌ പു॒ത്രാസോ॒ അദി॑തേഃ । യേ ജാ॒താ സ്ത॒ന്വഃ॑ പരി॑ । ദേ॒വാ (2) ഉപ॑പ്രൈ-ഥ്സ॒പ്തഭിഃ॑ ॥ 62 ॥
പ॒രാ॒ മാ॒ര്താ॒ണ്ഡമാസ്യ॑ത് । സ॒പ്തഭിഃ॑ പു॒ത്രൈ-രദി॑തിഃ । ഉപ॒ പ്രൈ-ത്പൂ॒ര്വ്യം॑-യുഁഗ᳚മ് । പ്ര॒ജായൈ॑ മൃ॒ത്യവേ ത॑ത് । പ॒രാ॒ മാ॒ര്താ॒ണ്ഡ-മാഭ॑ര॒ദിതി॑ । താനനുക്ര॑മിഷ്യാ॒മഃ । മി॒ത്രശ്ച॒ വരു॑ണശ്ച । ധാ॒താ ചാ᳚ര്യ॒മാ ച॑ । അഗ്മ്ശ॑ശ്ച॒ ഭഗ॑ശ്ച । ഇന്ദ്രശ്ച വിവസ്വാഗ്॑ശ്ചേത്യേ॒തേ । ഹി॒ര॒ണ്യ॒ഗ॒ര്ഭോ ഹ॒ഗ്മ്॒സസ്ശു॑ചി॒ഷത് । ബ്രഹ്മ॑ ജജ്ഞാ॒ന-ന്തദി-ത്പ॒ദമിതി॑ । ഗ॒ര്ഭഃ പ്രാ॑ജാപ॒ത്യഃ । അഥ॒ പുരു॑ഷ-സ്സ॒പ്തപുരു॑ഷഃ ॥ 63 ॥
[ യ॒ഥാ॒സ്ഥാ॒ന-ങ്ഗ॑ര്ഭി॒ണ്യഃ॑ ]
(അ॒മൂ-ന്ദിവഗ്മ്॑ – സ॒പ്തഭി॑ – രേ॒തേ ച॒ത്വാരി॑ ച)
അനുവാകഃ 14
യോ-ഽസൌ॑ ത॒പന്നു॒ദേതി॑ । സ സര്വേ॑ഷാ-മ്ഭൂ॒താനാ᳚-മ്പ്രാ॒ണാനാ॒ദായോ॒ദേതി॑ । മാ മേ᳚ പ്ര॒ജായാ॒ മാ പ॑ശൂ॒നാമ് । മാ മമ॑ പ്രാ॒ണാനാ॒ദായോദ॑ഗാഃ । അ॒സൌ യോ᳚ ഽസ്ത॒മേതി॑ । സ സര്വേ॑ഷാ-മ്ഭൂ॒താനാ᳚-മ്പ്രാ॒ണാനാ॒ദായാ॒സ്തമേതി॑ । മാ മേ᳚ പ്ര॒ജായാ॒ മാ പ॑ശൂ॒നാമ് । മാ മമ॑ പ്രാ॒ണാനാ॒ദായാ സ്ത॑ങ്ഗാഃ । അ॒സൌ യ ആ॒പൂര്യ॑തി । സ സര്വേ॑ഷാ-മ്ഭൂ॒താനാ᳚-മ്പ്രാ॒ണൈ രാ॒പൂര്യ॑തി । 64 ।
മാ മേ᳚ പ്ര॒ജായാ॒ മാ പ॑ശൂ॒നാമ് । മാ മമ॑ പ്രാ॒ണൈ-രാ॒പൂരി॑ഷ്ഠാഃ । അ॒സൌ യോ॑-ഽപ॒ക്ഷീയ॑തി । സ സര്വേ॑ഷാ-മ്ഭൂ॒താനാ᳚-മ്പ്രാ॒ണൈ-രപ॑ക്ഷീയതി । മാ മേ᳚ പ്ര॒ജായാ॒ മാ പ॑ശൂ॒നാമ് । മാ മമ॑ പ്രാ॒ണൈ-രപ॑ക്ഷേഷ്ഠാഃ । അ॒മൂനി॒ നക്ഷ॑ത്രാണി । സര്വേ॑ഷാ-മ്ഭൂ॒താനാ᳚-മ്പ്രാ॒ണൈരപ॑ പ്രസര്പന്തി॒ ചോഥ്സ॑ര്പന്തി ച । മാ മേ᳚ പ്ര॒ജായാ॒ മാ പ॑ശൂ॒നാമ് । മാ മമ॑ പ്രാ॒ണൈരപ॑ പ്രസൃപത॒ മോഥ്സൃ॑പത ॥ 65 ॥
ഇ॒മേ മാസാ᳚-ശ്ചാര്ധമാ॒സാശ്ച॑ । സര്വേ॑ഷാ-മ്ഭൂ॒താനാ᳚-മ്പ്രാ॒ണൈരപ॑ പ്രസര്പന്തി॒ ചോഥ്സ॑ര്പന്തി ച । മാ മേ᳚ പ്ര॒ജായാ॒ മാ പ॑ശൂ॒നാമ് । മാ മമ॑ പ്രാ॒ണൈരപ॑ പ്രസൃപത॒ മോഥ്സൃ॑പത । ഇ॒മ ഋ॒തവഃ॑ । സര്വേ॑ഷാ-മ്ഭൂ॒താനാ᳚-മ്പ്രാ॒ണൈരപ॑ പ്രസര്പന്തി॒ ചോഥ്സ॑ര്പന്തി ച । മാ മേ᳚ പ്ര॒ജായാ॒ മാ പ॑ശൂ॒നാമ് । മാ മമ॑ പ്രാ॒ണൈരപ॑ പ്രസൃപത॒ മോഥ്സൃ॑പത । അ॒യഗ്മ് സം॑വഁഥ്സ॒രഃ । സര്വേ॑ഷാ-മ്ഭൂ॒താനാ᳚-മ്പ്രാ॒ണൈരപ॑ പ്രസര്പതി॒ ചോഥ്സ॑ര്പതി ച ॥ 66 ॥
മാ മേ᳚ പ്ര॒ജായാ॒ മാ പ॑ശൂ॒നാമ് । മാ മമ॑ പ്രാ॒ണൈരപ॑ പ്രസൃപ॒ മോഥ്സൃ॑പ । ഇ॒ദമഹഃ॑ । സര്വേ॑ഷാ-മ്ഭൂ॒താനാ᳚-മ്പ്രാ॒ണൈ-രപ॑ പ്രസര്പതി॒ ചോഥ്സ॑ര്പതി ച । മാ മേ᳚ പ്ര॒ജായാ॒ മാ പ॑ശൂ॒നാമ് । മാ മമ॑ പ്രാ॒ണൈരപ॑ പ്രസൃപ॒ മോഥ്സൃ॑പ । ഇ॒യഗ്മ് രാത്രിഃ॑ । സര്വേ॑ഷാ-മ്ഭൂ॒താനാ᳚-മ്പ്രാ॒ണൈ-രപ॑ പ്രസര്പതി॒ ചോഥ്സ॑ര്പതി ച । മാ മേ᳚ പ്ര॒ജായാ॒ മാ പ॑ശൂ॒നാമ് । മാ മമ॑ പ്രാ॒ണൈരപ॑ പ്രസൃപ॒ മോഥ്സൃ॑പ । ഔ-മ്ഭൂര്ഭുവ॒സ്സ്വഃ॑ । ഏതദ്വോ മിഥുന-മ്മാ നോ മിഥു॑നഗ്മ് രീ॒ഢ്വമ് ॥ 67 ॥
(പ്രാ॒ണൈരാ॒പൂര്യ॑തി॒-മോഥ്സൃ॑പത॒-ചോഥ്സ॑ര്പതി ച॒ – മോഥ്സൃ॑പ॒ ദ്വേ ച॑)
അനുവാകഃ 15
അഥാദിത്യസ്യാഷ്ട പു॑രുഷ॒സ്യ । വസൂനാ മാദിത്യാനാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി । രുദ്രാണാ-മാദിത്യാനാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി । ആദിത്യാനാ-മാദിത്യാനാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി । സതാഗ്മ്॑സത്യാ॒നാമ് । ആദിത്യാനാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി । അഭിധൂന്വതാ॑-മഭി॒ഘ്നതാമ് । വാതവ॑താ-മ്മ॒രുതാമ് । ആദിത്യാനാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി । ഋഭൂണാ-മാദിത്യാനാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി । വിശ്വേഷാ᳚-ന്ദേവാ॒നാമ് । ആദിത്യാനാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി । സംവഁഥ്സര॑സ്യ സ॒വിതുഃ । ആദിത്യസ്യ സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി । ഔ-മ്ഭൂര്ഭുവ॒സ്സ്വഃ॑ । രശ്മയോ വോ മിഥുന-മ്മാ നോ മിഥു॑നഗ്മ് രീ॒ഢ്വമ് ॥ 68 ॥
(ഋഭൂണാമാദിത്യാനാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി ഷട്ച॑)
അനുവാകഃ 16
ആരോഗസ്യ സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി । ഭ്രാജസ്യ സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി । പടരസ്യ സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി । പതങ്ഗസ്യ സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി । സ്വര്ണരസ്യ സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി । ജ്യോതിഷീമതസ്യ സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി । വിഭാസസ്യ സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി । കശ്യപസ്യ സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി । ഔ-മ്ഭൂര്ഭുവ॒സ്സ്വഃ॑ । ആപോ വോ മിഥുന-മ്മാ നോ മിഥു॑നഗ്മ് രീ॒ഢ്വമ് ॥ 69 ॥
(ആരോഗസ്യ ദശ॑)
അനുവാകഃ 17
അഥ വായോ-രേകാദശ-പുരുഷസ്യൈകാദശ॑-സ്ത്രീക॒സ്യ ।
പ്രഭ്രാജമാനാനാഗ്മ് രുദ്രാണാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി ।
വ്യവദാതാനാഗ്മ് രുദ്രാണാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി ।
വാസുകിവൈദ്യുതാനാഗ്മ് രുദ്രാണാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി ।
രജതാനാഗ്മ് രുദ്രാണാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി ।
പരുഷാണാഗ്മ് രുദ്രാണാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി ।
ശ്യാമാനാഗ്മ് രുദ്രാണാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി ।
കപിലാനാഗ്മ് രുദ്രാണാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി ।
അതിലോഹിതാനാഗ്മ് രുദ്രാണാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി ।
ഊര്ധ്വാനാഗ്മ് രുദ്രാണാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി ॥ 70 ॥
അവപതന്താനാഗ്മ് രുദ്രാണാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി ।
വൈദ്യുതാനാഗ്മ് രുദ്രാണാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി ।
പ്രഭ്രാജമാനീനാഗ്മ് രുദ്രാണീനാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി ।
വ്യവദാതീനാഗ്മ് രുദ്രാണീനാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി ।
വാസുകിവൈദ്യുതീനാഗ്മ് രുദ്രാണീനാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി ।
രജതാനാഗ്മ് രുദ്രാണീനാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി ।
പരുഷാണാഗ്മ് രുദ്രാണീനാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി ।
ശ്യാമാനാഗ്മ് രുദ്രാണീനാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി ।
കപിലാനാഗ്മ് രുദ്രാണീനാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി ।
അതിലോഹിതീനാഗ്മ് രുദ്രാണീനാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി ।
ഊര്ധ്വാനാഗ്മ് രുദ്രാണീനാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി ।
അവപതന്തീനാഗ്മ് രുദ്രാണീനാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി ।
വൈദ്യുതീനാഗ്മ് രുദ്രാണീനാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി ।
ഔ-മ്ഭൂര്ഭുവ॒സ്സ്വഃ॑ ।
രൂപാണി വോ മിഥുന-മ്മാ നോ മിഥു॑നഗ്മ് രീ॒ഢ്വമ് ॥ 71 ॥
(ഊര്ധ്വാനാഗ്മ് രുദ്രാണാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒ – ന്യതിലോഹിതീനാഗ്മ് രുദ്രാണീനാഗ് സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി പഞ്ച॑ ച)
അനുവാകഃ 18
അഥാഗ്നേ॑രഷ്ട പു॑രുഷ॒സ്യ ॥ അഗ്നേഃ പൂര്വ-ദിശ്യസ്യ സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി ।
ജാതവേദസ ഉപദിശ്യസ്യ സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി ।
സഹോജസോ ദക്ഷിണ-ദിശ്യസ്യ സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി ।
അജിരാപ്രഭവ ഉപദിശ്യസ്യ സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി ।
വൈശ്വാനരസ്യാപരദിശ്യസ്യ സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി ।
നര്യാപസ ഉപദിശ്യസ്യ സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി ।
പങ്ക്തിരാധസ ഉദഗ്ദിശ്യസ്യ സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി ।
വിസര്പിണ ഉപദിശ്യസ്യ സ്ഥാനേ സ്വതേജ॑സാ ഭാ॒നി ।
ഔ-മ്ഭൂര്ഭുവ॒സ്സ്വഃ॑ ।
ദിശോ വോ മിഥുന-മ്മാ നോ മിഥു॑നഗ്മ് രീ॒ഢ്വമ് ॥ 72 ॥
(സ്വ॑രേക॑-ഞ്ച)
അനുവാകഃ 19
ദക്ഷിണപൂര്വ-സ്യാന്ദിശി വിസ॑ര്പീ ന॒രകഃ । തസ്മാന്നഃ പ॑രിപാ॒ഹി । ദക്ഷിണാ-പരസ്യാ-ന്ദിശ്യ വിസ॑ര്പീ ന॒രകഃ । തസ്മാന്നഃ പ॑രിപാ॒ഹി । ഉത്തര-പൂര്വസ്യാ-ന്ദിശി വിഷാ॑ദീ ന॒രകഃ । തസ്മാന്നഃ പ॑രിപാ॒ഹി । ഉത്തരാ-പരസ്യാ-ന്ദിശ്യ വിഷാ॑ദീ ന॒രകഃ । തസ്മാന്നഃ പ॑രിപാ॒ഹി । ആ യസ്മിന്ഥ്സപ്ത വാസവാ ഇന്ദ്രിയാണി ശതക്രത॑ വിത്യേ॒തേ ॥ 73 ॥
(ദക്ഷിണപൂര്വസ്യാ-ന്നവ॑)
അനുവാകഃ 20
ഇ॒ന്ദ്ര॒ ഘോ॒ഷാ വോ॒ വസു॑ഭിഃ പു॒രസ്താ॒-ദുപ॑ദധതാമ് ।
മനോ॑ജവസോ വഃ പി॒തൃഭി॑-ര്ദക്ഷിണ॒ത ഉപ॑ദധതാമ് ।
പ്രചേ॑താ വോ രു॒ദ്രൈഃ പ॒ശ്ചാ-ദുപ॑ദധതാമ് ।
വി॒ശ്വക॑ര്മാ വ ആദി॒ത്യൈ-രു॑ത്തര॒ത ഉപ॑ദധതാമ് ।
ത്വഷ്ടാ॑ വോ രൂ॒പൈ-രു॒പരി॑ഷ്ടാ॒-ദുപ॑ദധതാമ് । സ്
അഞ്ജ്ഞാനം-വഃ ഁപ॑ശ്ചാദി॒തി । ആ॒ദി॒ത്യ-സ്സര്വോ॒-ഽഗ്നിഃ പൃ॑ഥി॒വ്യാമ് । വാ॒യുര॒ന്തരി॑ക്ഷേ । സൂര്യോ॑ ദി॒വി । ച॒ന്ദ്രമാ॑ ദി॒ക്ഷു । നക്ഷ॑ത്രാണി॒ സ്വലോ॒കേ । ഏ॒വാ ഹ്യേ॑വ । ഏ॒വാ ഹ്യ॑ഗ്നേ । ഏ॒വാ ഹി വാ॑യോ । ഏ॒വാ ഹീ᳚ന്ദ്ര । ഏ॒വാ ഹി പൂ॑ഷന്ന് । ഏ॒വാ ഹി ദേ॑വാഃ ॥ 74 ॥
(ദി॒ക്ഷു സ॒പ്ത ച॑)
അനുവാകഃ 21
ആപ॑മാപാമ॒പ-സ്സര്വാഃ᳚ । അ॒സ്മാ-ദ॒സ്മാദി॒തോ-ഽമുതഃ॑ । അ॒ഗ്നിര്വാ॒യുശ്ച॒ സൂര്യ॑ശ്ച । സ॒ഹ സ॑ഞ്ചസ്ക॒രര്ധി॑യാ । വാ॒യ്വശ്വാ॑ രശ്മി॒ പത॑യഃ । മരീ᳚ച്യാത്മാനോ॒ അദ്രു॑ഹഃ । ദേ॒വീ ര്ഭു॑വന॒ സൂവ॑രീഃ । പു॒ത്ര॒വ॒വായ॑ മേ സുത । മഹാനാമ്നീ-ര്മ॑ഹാമാ॒നാഃ । മ॒ഹ॒സോ മ॑ഹസ॒സ്സ്വഃ॑ ॥ 75 ॥
ദേ॒വീഃ പ॑ര്ജന്യ॒ സൂവ॑രീഃ । പു॒ത്ര॒വ॒വായ॑ മേ സുത । അ॒പാശ്ന്യു॑ഷ്ണി-മ॒പാ രക്ഷഃ॑ । അ॒പാശ്ന്യു॑ഷ്ണി-മ॒പാ രഘ᳚മ് । അപാ᳚ഘ്രാ॒മപ॑ ചാ॒വര്തി᳚മ് । അപ॑ ദേ॒വീരി॒തോ ഹി॑ത । വജ്ര॑-ന്ദേ॒വീരജീ॑താഗ്ശ്ച । ഭുവ॑ന-ന്ദേവ॒ സൂവ॑രീഃ । ആ॒ദി॒ത്യാനദി॑തി-ന്ദേ॒വീമ് । യോനി॑നോര്ധ്വ-മു॒ദീഷ॑ത ॥ 76 ॥
ഭ॒ദ്ര-ങ്കര്ണേ॑ഭി-ശ്ശൃണു॒യാമ॑ ദേവാഃ । ഭ॒ദ്ര-മ്പ॑ശ്യേമാ॒ക്ഷഭി॒-ര്യജ॑ത്രാഃ । സ്ഥി॒രൈരങ്ഗൈ᳚ സ്തുഷ്ടു॒വാഗ്മ് സ॑സ്ത॒നൂഭിഃ॑ । വ്യശേ॑മ ദേ॒വഹി॑തം॒-യഁദായുഃ॑ । സ്വ॒സ്തി ന॒ ഇന്ദ്രോ॑ വൃ॒ദ്ധശ്ര॑വാഃ । സ്വ॒സ്തി നഃ॑ പൂ॒ഷാ വി॒ശ്വവേ॑ദാഃ । സ്വ॒സ്തി ന॒സ്താര്ക്ഷ്യോ॒ അരി॑ഷ്ടനേമിഃ । സ്വ॒സ്തി നോ॒ ബൃഹ॒സ്പതി॑-ര്ദധാതു । കേ॒തവോ॒ അരു॑ണാസശ്ച । ഋ॒ഷ॒യോ വാത॑രശ॒നാഃ। പ്ര॒തി॒ഷ്ഠാഗ്മ് ശ॒തധാ॑ ഹി । സ॒മാഹി॑താസോ സഹസ്ര॒ധായ॑സമ് ॥ ശി॒വാ ന॒-ശ്ശന്ത॑മാ ഭവന്തു । ദി॒വ്യാ ആപ॒ ഓഷ॑ധയഃ ॥ സു॒മൃ॒ഡീ॒കാ സര॑സ്വതി । മാതേ॒ വ്യോ॑മ സ॒ന്ദൃശി॑ ॥ 77 ॥
(സ്വ॑ – രു॒ദീഷ॑ത॒ – വാത॑രശ॒നാ-ഷ്ഷട്ച॑)
അനുവാകഃ 22
യോ॑-ഽപാ-മ്പുഷ്പം॒-വേഁദ॑ । പുഷ്പ॑വാ-ന്പ്ര॒ജാവാ᳚-ന്പശു॒മാ-ന്ഭ॑വതി । ച॒ന്ദ്രമാ॒ വാ അ॒പാ-മ്പുഷ്പ᳚മ് । പുഷ്പ॑വാ-ന്പ്ര॒ജാവാ᳚-ന്പശു॒മാ-ന്ഭ॑വതി । യ ഏ॒വം-വേഁദ॑ ॥ യോ॑-ഽപാമാ॒യത॑നം॒-വേഁദ॑ । ആ॒യത॑നവാ-ന്ഭവതി । അ॒ഗ്നിര്വാ അ॒പാമാ॒യത॑നമ് । ആ॒യത॑നവാ-ന്ഭവതി । യോ᳚-ഽഗ്നേരാ॒യത॑നം॒-വേഁദ॑ ॥ 78 ॥
ആ॒യത॑നവാ-ന്ഭവതി । ആപോ॒ വാ അ॒ഗ്നേരാ॒യത॑നമ് । ആ॒യത॑നവാ-ന്ഭവതി । യ ഏ॒വം-വേഁദ॑ । യോ॑-ഽപാമാ॒യത॑നം॒-വേഁദ॑ । ആ॒യത॑നവാ-ന്ഭവതി । വാ॒യുര്വാ അ॒പാമാ॒യത॑നമ് । ആ॒യത॑നവാ-ന്ഭവതി । യോ വാ॒യോരാ॒യത॑നം॒-വേഁദ॑ । ആ॒യത॑നവാ-ന്ഭവതി ॥ 79 ॥
ആപോ॒ വൈ വാ॒യോരാ॒യത॑നമ് । ആ॒യത॑നവാ-ന്ഭവതി । യ ഏ॒വം-വേഁദ॑ ॥ യോ॑-ഽപാമാ॒യത॑നം॒-വേഁദ॑ । ആ॒യത॑നവാ-ന്ഭവതി । അ॒സൌ വൈ തപ॑ന്ന॒പാ-മാ॒യത॑നമ് । ആ॒യത॑നവാ-ന്ഭവതി । യോ॑-ഽമുഷ്യ॒-തപ॑ത ആ॒യത॑നം॒-വേഁദ॑ । ആ॒യത॑നവാ-ന്ഭവതി । ആപോ॒വാ അ॒മുഷ്യ॒-തപ॑ത ആ॒യത॑നമ് ॥ 80 ॥
ആ॒യത॑നവാ-ന്ഭവതി । യ ഏ॒വം-വേഁദ॑ । യോ॑-ഽപാമാ॒യത॑നം॒-വേഁദ॑ । ആ॒യത॑നവാ-ന്ഭവതി । ച॒ന്ദ്രമാ॒ വാ അ॒പാമാ॒യത॑നമ് । ആ॒യത॑നവാ-ന്ഭവതി । യശ്ച॒ന്ദ്രമ॑സ ആ॒യത॑നം॒-വേഁദ॑ । ആ॒യത॑നവാ-ന്ഭവതി । ആപോ॒ വൈ ച॒ന്ദ്രമ॑സ ആ॒യത॑നമ് । ആ॒യത॑നവാ-ന്ഭവതി ॥ 81 ॥
യ ഏ॒വം-വേഁദ॑ ॥ യോ॑-ഽപാമാ॒യത॑നം॒-വേഁദ॑ । ആ॒യത॑നവാ-ന്ഭവതി । നക്ഷ॑ത്രാണി॒ വാ അ॒പാമാ॒യത॑നമ് । ആ॒യത॑നവാ-ന്ഭവതി । യോ നക്ഷ॑ത്രാണാ-മാ॒യത॑നം॒-വേഁദ॑ । ആ॒യത॑നവാ-ന്ഭവതി । ആപോ॒ വൈ നക്ഷ॑ത്രാണാ-മാ॒യത॑നമ് । ആ॒യത॑നവാ-ന്ഭവതി । യ ഏ॒വം-വേഁദ॑ ॥ 82 ॥
യോ॑-ഽപാമാ॒യത॑നം॒-വേഁദ॑ । ആ॒യത॑നവാ-ന്ഭവതി । പ॒ര്ജന്യോ॒ വാ അ॒പാമാ॒യത॑നമ് । ആ॒യത॑നവാ-ന്ഭവതി । യഃ പ॒ര്ജന്യ॑-സ്യാ॒യത॑നം॒-വേഁദ॑ । ആ॒യത॑നവാ-ന്ഭവതി । ആപോ॒ വൈ പ॒ര്ജന്യ॑-സ്യാ॒യത॑നമ് । ആ॒യത॑നവാ-ന്ഭവതി । യ ഏ॒വം-വേഁദ॑ । യോ॑-ഽപാമാ॒യത॑നം॒-വേഁദ॑ ॥ 83 ॥
ആ॒യത॑നവാ-ന്ഭവതി । സം॒വഁ॒ഥ്സ॒രോ വാ അ॒പാമാ॒യത॑നമ് । ആ॒യത॑നവാ-ന്ഭവതി । യ-സ്സം॑വഁഥ്സ॒ര-സ്യാ॒യത॑നം॒-വേഁദ॑ । ആ॒യത॑നവാ-ന്ഭവതി । ആപോ॒ വൈ സം॑വഁഥ്സ॒ര-സ്യാ॒യത॑നമ് । ആ॒യത॑നവാ-ന്ഭവതി । യ ഏ॒വം-വേഁദ॑ । യോ᳚-ഽഫ്സു നാവ॒-മ്പ്രതി॑ഷ്ഠിതാം॒-വേഁദ॑ । പ്രത്യേ॒വ തി॑ഷ്ഠതി । 84 ।
ഇ॒മേ വൈ ലോ॒കാ അ॒ഫ്സു പ്രതി॑ഷ്ഠിതാഃ । തദേ॒ഷാ-ഽഭ്യനൂ᳚ക്താ ।
അ॒പാഗ്മ് രസ॒മുദ॑യഗ്മ്സന്ന് । സൂര്യേ॑ ശു॒ക്രഗ്മ് സ॒മാഭൃ॑തമ് । അ॒പാഗ്മ് രസ॑സ്യ॒ യോ രസഃ॑ । തം-വോഁ ॑ ഗൃഹ്ണാ-മ്യുത്ത॒മമിതി॑ । ഇ॒മേ വൈ ലോ॒കാ അ॒പാഗ്മ് രസഃ॑ । തേ॑-ഽമുഷ്മി॑-ന്നാദി॒ത്യേ സ॒മാഭ॑താഃ । ജാ॒നു॒ദ॒ഘ്നീ-മു॑ത്തര-വേ॒ദീങ്ഖാ॒ത്വാ । അ॒പാ-മ്പൂ॑രയി॒ത്വാ ഗു॑ല്ഫദ॒ഘ്നമ് ॥ 85 ।
പുഷ്കരപര്ണൈഃ പുഷ്കരദണ്ഡൈഃ പുഷ്കരൈശ്ച॑ സഗ്ഗ്സ്തീ॒ര്യ । തസ്മി॑ന്. വിഹാ॒യസേ । അ॒ഗ്നി-മ്പ്ര॒ണീയോ॑പ-സമാ॒ധായ॑ । ബ്ര॒ഹ്മ॒വാ॒ദിനോ॑ വദന്തി । കസ്മാ᳚-ത്പ്രണീ॒തേ-ഽയ-മ॒ഗ്നിശ്ചീ॒യതേ᳚ । സാപ്പ്ര॑ണീ॒തേ-ഽയമ॒ഫ്സു ഹ്യയ॑ഞ്ചീ॒യതേ᳚ । അ॒സൌ ഭുവ॑നേ॒-ഽപ്യ-നാ॑ഹിതാഗ്നി-രേ॒താഃ । തമ॒ഭിത॑ ഏ॒താ അ॒ഭീഷ്ട॑കാ॒ ഉപ॑ദധാതി । അ॒ഗ്നി॒ഹോ॒ത്രേ ദ॑ര്ശപൂര്ണ-മാ॒സയോഃ᳚ । പ॒ശു॒ബ॒ന്ധേ ചാ॑തുര്മാ॒സ്യേഷു॑ ॥ 86 ॥
അഥോ॑ ആഹുഃ । സര്വേ॑ഷു യജ്ഞക്ര॒തുഷ്വിതി॑ । ഏ॒തദ്ധ॑ സ്മ॒ വാ ആ॑ഹു-ശ്ശണ്ഡി॒ലാഃ । കമ॒ഗ്നിഞ്ചി॑നുതേ । സ॒ത്രി॒യ-മ॒ഗ്നിഞ്ചി॑ന്വാ॒നഃ । സം॒വഁ॒ഥ്സ॒ര-മ്പ്ര॒ത്യക്ഷേ॑ണ । കമ॒ഗ്നിഞ്ചി॑നുതേ । സാ॒വി॒ത്ര-മ॒ഗ്നിഞ്ചി॑ന്വാ॒നഃ । അ॒മുമാ॑ദി॒ത്യ-മ്പ്ര॒ത്യക്ഷേ॑ണ ॥ കമ॒ഗ്നിഞ്ചി॑നുതേ ॥ 87 ।
നാ॒ചി॒കേ॒ത-മ॒ഗ്നിഞ്ചി॑ന്വാ॒നഃ । പ്രാ॒ണാ-ന്പ്ര॒ത്യക്ഷേ॑ണ । കമ॒ഗ്നിഞ്ചി॑നുതേ । ചാ॒തു॒ര്॒ഹോ॒ത്രി॒യ-മ॒ഗ്നിഞ്ചി॑ന്വാ॒നഃ । ബ്രഹ്മ॑ പ്ര॒ത്യക്ഷേ॑ണ ॥ കമ॒ഗ്നിഞ്ചി॑നുതേ । വൈ॒ശ്വ॒സൃ॒ജ-മ॒ഗ്നിഞ്ചി॑ന്വാ॒നഃ । ശരീ॑ര-മ്പ്ര॒ത്യക്ഷേ॑ണ । കമ॒ഗ്നിഞ്ചി॑നുതേ । ഉ॒പാ॒നു॒വാ॒ക്യ॑മാ॒ശു-മ॒ഗ്നിഞ്ചി॑ന്വാ॒നഃ ॥ 88 ॥
ഇ॒മാ-ല്ലോഁ॒കാ-ന്പ്ര॒ത്യക്ഷേ॑ണ ॥ കമ॒ഗ്നിഞ്ചി॑നുതേ । ഇ॒മമാ॑രുണ-കേതുക-മ॒ഗ്നിഞ്ചി॑ന്വാ॒ന ഇതി॑ । യ ഏ॒വാസൌ । ഇ॒തശ്ചാ॒-മുത॑ശ്ചാ-വ്യതീപാ॒തീ । തമിതി॑ ॥ യോ᳚-ഽഗ്നേര്മി॑ഥൂ॒യാ വേദ॑ । മി॒ഥു॒ന॒വാ-ന്ഭ॑വതി । ആപോ॒ വാ അ॒ഗ്നേര്മി॑ഥൂ॒യാഃ । മി॒ഥു॒ന॒വാ-ന്ഭ॑വതി । യ ഏ॒വം-വേഁദ॑ ॥ 89 ॥
(വേദ॑ – ഭവ – ത്യാ॒യത॑നം – ഭവതി॒ – വേദ॒ – വേദ॑ – തിഷ്ഠതി – ഗുല്ഫദ॒ഘ്നം – ചാ॑തുര്മാ॒സ്യേ – ഷ്വ॒മുമാ॑ദി॒ത്യ-മ്പ്ര॒ത്യക്ഷേ॑ണ॒ കമ॒ഗ്നി-ഞ്ചി॑നുത – ഉപാനുവാ॒ക്യ॑മാ॒ശുമ॒ഗ്നി-ഞ്ചി॑ന്വാ॒നോ – മി॑ഥൂ॒യാ മി॑ഥുന॒വാ-ന്ഭ॑വ॒ത്യേക॑-ഞ്ച)
അനുവാകഃ 23
ആപോ॒ വാ ഇ॒ദമാ॑സന്-ഥ്സലി॒ലമേ॒വ । സ പ്ര॒ജാപ॑തി॒രേകഃ॑ പുഷ്കരപ॒ര്ണേ സമ॑ഭവത് । തസ്യാന്ത॒-ര്മന॑സി കാമ॒-സ്സമ॑വര്തത । ഇ॒ദഗ്മ് സൃ॑ജേയ॒മിതി॑ । തസ്മാ॒ദ്യ-ത്പുരു॑ഷോ॒ മന॑സാ-ഽഭി॒ഗച്ഛ॑തി । തദ്വാ॒ചാ വ॑ദതി । തത്കര്മ॑ണാ കരോതി । തദേ॒ഷാ ഽഭ്യനൂ᳚ക്താ । കാമ॒സ്തദഗ്രേ॒ സമ॑വര്ത॒താധി॑ । മന॑സോ॒ രേതഃ॑ പ്രഥ॒മം-യഁദാസീ᳚ത് ॥ 90 ॥
സ॒തോ ബന്ധു॒മസ॑തി॒ നിര॑വിന്ദന്ന് । ഹൃ॒ദി പ്ര॒തീഷ്യാ॑ ക॒വയോ॑ മനീ॒ഷേതി॑ । ഉപൈ॑ന॒ന്തദുപ॑നമതി । യ-ത്കാ॑മോ॒ ഭവ॑തി । യ ഏ॒വം-വേഁദ॑ । സ തപോ॑-ഽതപ്യത । സ തപ॑സ്ത॒പ്ത്വാ । ശരീ॑രമധൂനുത । തസ്യ॒ യ-ന്മാ॒ഗ്മ്॒സമാസീ᳚ത് । തതോ॑-ഽരു॒ണാഃ കേ॒തവോ॒ വാത॑രശ॒നാ ഋഷ॑യ॒ ഉദ॑തിഷ്ഠന്ന് ॥ 91 ॥
യേ നഖാഃ᳚ । തേ വൈ॑ഖാന॒സാഃ । യേ വാലാഃ᳚ । തേ വാ॑ലഖി॒ല്യാഃ । യോ രസഃ॑ । സോ॑-ഽപാമ് । അ॒ന്ത॒ര॒തഃ കൂ॒ര്മ-മ്ഭൂ॒തഗ്മ് സര്പ॑ന്തമ് । തമ॑ബ്രവീത് । മമ॒ വൈ ത്വം-മാ॒ഗ്മ്॒സാ । സമ॑ഭൂത് ॥ 92 ॥
നേത്യ॑ബ്രവീത് । പൂര്വ॑മേ॒വാഹ-മി॒ഹാസ॒മിതി॑ । തത്പുരു॑ഷസ്യ പുരുഷ॒ത്വമ് । സ സ॒ഹസ്ര॑ശീര്ഷാ॒ പുരു॑ഷഃ । സ॒ഹ॒സ്രാ॒ക്ഷ-സ്സ॒ഹസ്ര॑പാത് । ഭൂ॒ത്വോദ॑തിഷ്ഠത് । തമ॑ബ്രവീത് । ത്വം-വൈഁ പൂര്വഗ്മ്॑ സമ॑ഭൂഃ । ത്വമി॒ദ-മ്പൂര്വഃ॑ കുരു॒ഷ്വേതി॑ । സ ഇ॒ത ആ॒ദായാപഃ॑ ॥ 93 ॥
അ॒ഞ്ജ॒ലിനാ॑ പു॒രസ്താ॑-ദു॒പാദ॑ധാത് । ഏ॒വാ ഹ്യേ॒വേതി॑ । തത॑ ആദി॒ത്യ ഉദ॑തിഷ്ഠത് । സാ പ്രാചീ॒ ദിക് । അഥാ॑രു॒ണഃ കേ॒തു-ര്ദ॑ക്ഷിണ॒ത ഉ॒പാദ॑ധാത് । ഏ॒വാ ഹ്യഗ്ന॒ ഇതി॑ । തതോ॒ വാ അ॒ഗ്നിരുദ॑തിഷ്ഠത് । സാ ദ॑ക്ഷി॒ണാ ദിക് । അഥാ॑രു॒ണഃ കേ॒തുഃ പ॒ശ്ചാദു॒പാദ॑ധാത് । ഏ॒വാ ഹി വായോ॒ ഇതി॑ ॥ 94 ॥
തതോ॑ വാ॒യുരുദ॑തിഷ്ഠത് । സാ പ്ര॒തീചീ॒ ദിക് । അഥാ॑രു॒ണഃ കേ॒തു-രു॑ത്തര॒ത ഉ॒പാദ॑ധാത് । ഏ॒വാ ഹീന്ദ്രേതി॑ । തതോ॒ വാ ഇന്ദ്ര॒ ഉദ॑തിഷ്ഠത് । സോദീ॑ചീ॒ ദിക് । അഥാ॑രു॒ണഃ കേ॒തു-ര്മദ്ധ്യ॑ ഉ॒പാദ॑ധാത് । ഏ॒വാ ഹി പൂഷ॒ന്നിതി॑ । തതോ॒ വൈ പൂ॒ഷോദ॑തിഷ്ഠത് । സേയന്ദിക് । 95 ।
അഥാ॑രു॒ണഃ കേ॒തുരു॒പരി॑ഷ്ടാ-ദു॒പാദ॑ധാത് । ഏ॒വാ ഹി ദേവാ॒ ഇതി॑ । തതോ॑ ദേവ മനു॒ഷ്യാഃ പി॒തരഃ॑ । ഗ॒ന്ധ॒ര്വാ॒-ഫ്സ॒രസ॒ ശ്ചോദ॑-തിഷ്ഠന്ന് । സോര്ധ്വാ ദിക് । യാ വി॒പ്രുഷോ॑ വി॒പരാ॑പതന്ന് । താഭ്യോ-ഽസു॑രാ॒ രക്ഷാഗ്മ്॑സി പിശാ॒ചാശ്ചോ-ദ॑തിഷ്ഠന്ന് । തസ്മാ॒ത്തേ പരാ॑ഭവന്ന് । വി॒പ്രുഡ്ഭ്യോ॒ ഹി തേ സമ॑ഭവന്ന് । തദേ॒ഷാ-ഽഭ്യനൂ᳚ക്താ ॥ 96 ॥
ആപോ॑ ഹ॒ യ-ദ്ബൃ॑ഹ॒തീ-ര്ഗര്ഭ॒മായന്ന്॑ । ദക്ഷ॒-ന്ദധാ॑നാ ജ॒നയ॑ന്തീ-സ്സ്വയ॒മ്ഭുമ് । തത॑ ഇ॒മേ-ഽദ്ധ്യ-സൃ॑ജ്യന്ത॒ സര്ഗാഃ᳚ । അദ്ഭ്യോ॒ വാ ഇ॒ദഗ്മ് സമ॑ഭൂത് । തസ്മാ॑ദി॒ദഗ്മ് സര്വ॒-മ്ബ്രഹ്മ॑ സ്വയ॒ഭ്വിന്തി॑ । തസ്മാ॑ദി॒ദഗ്മ് സര്വ॒ഗ്മ്॒ ശിഥി॑ല-മി॒വാ ധ്രുവ॑-മിവാഭവത് । പ്ര॒ജാപ॑തി॒-ര്വാവ തത് । ആ॒ത്മനാ॒-ഽഽത്മാനം॑-വിഁ॒ധായ॑ । തദേ॒വാനു॒ പ്രാവി॑ശത് ॥ തദേ॒ഷാ-ഽഭ്യനൂ᳚ക്താ ॥ 97 ॥
വി॒ധായ॑ ലോ॒കാന്. വി॒ധായ॑ ഭൂ॒താനി॑ । വി॒ധായ॒ സര്വാഃ᳚ പ്ര॒ദിശോ॒ ദിശ॑ശ്ച । പ്ര॒ജാപ॑തിഃ പ്രഥമ॒ജാ ഋ॒തസ്യ॑ । ആ॒ത്മനാ॒-ഽഽത്മാ-ന॑മ॒ഭി-സംവിഁ ॑വേ॒ശേതി॑ । സര്വ॑മേ॒വേദമാ॒പ്ത്വാ । സര്വ॑-മവ॒രുദ്ധ്യ॑ । തദേ॒വാനു॒ പ്രവി॑ശതി । യ ഏ॒വം-വേഁദ॑ ॥ 98 ॥
(ആസീ॑ – ദതിഷ്ഠന് – നഭൂ॒ – ദപോ॒ – വായോ॒ ഇതി – സേയ-ന്ദിഗ॒ – ഭ്യനൂ᳚ക്താ॒ – ഽഭ്യനൂ᳚ക്താ॒ -+-ഽഷ്ടൌ ച॑)
അനുവാകഃ 24
ചതു॑ഷ്ടയ്യ॒ ആപോ॑ ഗൃഹ്ണാതി । ച॒ത്വാരി॒ വാ അ॒പാഗ്മ് രൂ॒പാണി॑ । മേഘോ॑ വി॒ദ്യുത് । സ്ത॒ന॒യി॒ത്നു-ര്വൃ॒ഷ്ടിഃ । താന്യേ॒വാ വ॑രുന്ധേ । ആ॒തപ॑തി॒ വര്ഷ്യാ॑ ഗൃഹ്ണാതി । താഃ പു॒രസ്താ॒-ദുപ॑ദധാതി । ഏ॒താ വൈ ബ്ര॑ഹ്മവര്ച॒സ്യാ ആപഃ॑ । മു॒ഖ॒ത ഏ॒വ ബ്ര॑ഹ്മവര്ച॒സ-മവ॑രുന്ധേ । തസ്മാ᳚-ന്മുഖ॒തോ ബ്ര॑ഹ്മവര്ച॒സിത॑രഃ ॥ 99 ॥
കൂപ്യാ॑ ഗൃഹ്ണാതി । താ ദ॑ക്ഷിണ॒ത ഉപ॑ദധാതി । ഏ॒താ വൈ തേ॑ജ॒സ്വിനീ॒രാപഃ॑ । തേജ॑ ഏ॒വാസ്യ॑ ദക്ഷിണ॒തോ ദ॑ധാതി । തസ്മാ॒-ദ്ദക്ഷി॒ണോര്ധ॑ ഽസ്തേജ॒സ്വിത॑രഃ । സ്ഥാ॒വ॒രാ ഗൃ॑ഹ്ണാതി । താഃ പ॒ശ്ചാദുപ॑ദധാതി । പ്രതി॑ഷ്ഠിതാ॒ വൈ സ്ഥാ॑വ॒രാഃ । പ॒ശ്ചാദേ॒വ പ്രതി॑തിഷ്ഠതി । വഹ॑ന്തീ-ര്ഗൃഹ്ണാതി ॥ 100 ॥
താ ഉ॑ത്തര॒ത ഉപ॑ദധാതി । ഓജ॑സാ॒ വാ ഏ॒താ വഹ॑ന്തീരി॒വോ-ദ്ഗ॑തീരി॒വ ആകൂജ॑തീരി॒വ ധാവ॑ന്തീഃ । ഓജ॑ ഏ॒വാസ്യോ᳚ത്തര॒തോ ദ॑ധാതി । തസ്മാ॒ദുത്ത॒രോ-ഽദ്ധ॑ ഓജ॒സ്വിത॑രഃ ॥ സ॒ഭാം॒ര്യാ ഗൃ॑ഹ്ണാതി । താ മദ്ധ്യ॒ ഉപ॑ദധാതി । ഇ॒യം-വൈഁ സ॑ഭാം॒ര്യാഃ । അ॒സ്യാമേ॒വ പ്രതി॑തിഷ്ഠതി । പ॒ല്വ॒ല്യാ ഗൃ॑ഹ്ണാതി । താ ഉ॒പരി॑ഷ്ടാ-ദു॒പാദ॑ധാതി ॥ 101 ।
അ॒സൌ വൈ പ॑ല്വ॒ല്യാഃ । അ॒മുഷ്യാ॑മേ॒വ പ്രതി॑തിഷ്ഠതി । ദി॒ക്ഷൂപ॑ദധാതി । ദി॒ക്ഷു വാ ആപഃ॑ । അന്നം॒-വാഁ ആപഃ॑ । അ॒ദ്ഭ്യോ വാ അന്ന॑ഞ്ജായതേ । യദേ॒വാദ്ഭ്യോ-ഽന്ന॒-ഞ്ജായ॑തേ । തദവ॑രുന്ധേ । തം-വാഁ ഏ॒തമ॑രു॒ണാഃ കേ॒തവോ॒ വാത॑രശ॒നാ ഋഷ॑യോ-ഽചിന്വന്ന് । തസ്മാ॑-ദാരുണ കേ॒തുകഃ॑ ॥തദേ॒ഷാ-ഽഭ്യനൂ᳚ക്താ ॥ കേ॒തവോ॒ അരു॑ണാസശ്ച । ഋ॒ഷ॒യോ വാത॑രശ॒നാഃ । പ്ര॒തി॒ഷ്ഠാഗ്മ് ശ॒തധാ॑ ഹി । സ॒മാഹി॑താസോ സഹസ്ര॒ധായ॑സ॒മിതി॑ । ശ॒തശ॑ശ്ചൈ॒വ ഽസ॒ഹസ്ര॑ശശ്ച॒ പ്രതി॑തിഷ്ഠതി । യ ഏ॒തമ॒ഗ്നിഞ്ചി॑നു॒തേ । യ ഉ॑ചൈനമേ॒വം-വേഁദ॑ ॥ 102 ॥
(ബ്ര॒ഹ്മ॒വ॒ര്ച॒സിത॑രോ॒ – വഹ॑ന്തീ-ര്ഗൃഹ്ണാതി॒ – താ ഉ॒പരി॑ഷ്ടാദു॒പാദ॑ധാ – ത്യാരുണകേ॒തുകോ॒-ഽഷ്ടൌ ച॑)
അനുവാകഃ 25
ജാ॒നു॒ദ॒ഘ്നീ-മു॑ത്തരവേ॒ദീങ്ഖാ॒ത്വാ । അ॒പാ-മ്പൂ॑രയതി । അ॒പാഗ്മ് സ॑ര്വ॒ത്വായ॑ । പു॒ഷ്ക॒ര॒പ॒ര്ണഗ്മ് രു॒ക്മ-മ്പുരു॑ഷ॒-മിത്യുപ॑ദധാതി । തപോ॒ വൈ പു॑ഷ്കരപ॒ര്ണമ് । സ॒ത്യഗ്മ് രു॒ക്മഃ । അ॒മൃത॒-മ്പുരു॑ഷഃ । ഏ॒താവ॒ദ്വാ വാ᳚സ്തി । യാവ॑ദേ॒തത് । യാവ॑ദേ॒വാസ്തി॑ ॥ 103 ॥
തദവ॑രുന്ധേ । കൂ॒ര്മമുപ॑ദധാതി । അ॒പാമേ॒വ മേധ॒മവ॑രുന്ധേ । അഥോ᳚ സ്വ॒ര്ഗസ്യ॑ ലോ॒കസ്യ॒ സമ॑ഷ്ട്യൈ । ആപ॑മാപാമ॒പ-സ്സര്വാഃ᳚ । അ॒സ്മാദ॒സ്മാ ദി॒തോ-ഽമുതഃ॑ । അ॒ഗ്നിര്വാ॒യുശ്ച॒ സൂര്യ॑ശ്ച । സ॒ഹ സ॑ഞ്ചസ്ക॒രര്ധി॑യാ॒ ഇതി॑ । വാ॒യ്വശ്വ॑ രശ്മി॒പത॑യഃ । ലോ॒ക-മ്പൃ॑ണച്ഛി॒ദ്ര-മ്പൃ॑ണ ॥ 104 ॥
യാസ്തി॒സ്രഃ പ॑രമ॒ജാഃ । ഇ॒ന്ദ്ര॒ഘോ॒ഷാ വോ॒ വസു॑ഭിരേ॒വാ ഹ്യേ॒വേതി॑ । പഞ്ച॒ ചിത॑യ॒ ഉപ॑ദധാതി । പാങ്ക്ത॒-ഽഗ്നിഃ । യാവാ॑നേ॒വാഗ്നിഃ । തഞ്ചി॑നുതേ । ലോ॒ക-മ്പൃ॑ണയാ ദ്വി॒തീയാ॒-മുപ॑ദധാതി । പഞ്ച॑പദാ॒ വൈ വി॒രാട് । തസ്യാ॒ വാ ഇ॒യ-മ്പാദഃ॑ । അ॒ന്തരി॑ക്ഷ॒-മ്പാദഃ॑ । ദ്യൌഃ പാദഃ॑ । ദിശഃ॒ പാദഃ॑ । പ॒രോര॑ജാഃ॒ പാദഃ॑ । വി॒രാജ്യേ॒വ പ്രതി॑തിഷ്ഠതി । യ ഏ॒തമ॒ഗ്നിഞ്ചി॑നു॒തേ । യ ഉ॑ചൈനമേ॒വം-വേഁദ॑ ॥ 105 ॥
(അസ്തി॑ – പൃണാ॒ – ന്തരി॑ക്ഷ॒-മ്പാദ॒-ഷ്ഷട്ച॑)
അനുവാകഃ 26
അ॒ഗ്നി-മ്പ്ര॒ണീയോ॑പ-സമാ॒ധായ॑ । തമ॒ഭിത॑ ഏ॒താ അ॒ഭീഷ്ട॑കാ॒ ഉപ॑ദധാതി । അ॒ഗ്നി॒ഹോ॒ത്രേ ദ॑ര്ശപൂര്ണ-മാ॒സയോഃ᳚ । പ॒ശു॒ബ॒ന്ധേ ചാ॑തുര്മാ॒സ്യേഷു॑ । അഥോ॑ ആഹുഃ । സര്വേ॑ഷു യജ്ഞക്ര॒തുഷ്വിതി॑ । അഥ॑ ഹസ്മാ ഹാരു॒ണ-സ്സ്വാ॑യ॒മ്ഭുവഃ॑ । സാ॒വി॒ത്ര-സ്സര്വോ॒-ഽഗ്നി-രിത്യന॑നുഷങ്ഗ-മ്മന്യാമഹേ । നാനാ॒ വാ ഏ॒തേഷാം᳚-വീഁ॒ര്യാ॑ണി ॥ കമ॒ഗ്നിഞ്ചി॑നുതേ ॥ 106 ॥
സ॒ത്രി॒യ മ॒ഗ്നിഞ്ചി॑ന്വാ॒നഃ । കമ॒ഗ്നിഞ്ചി॑നുതേ । സാ॒വി॒ത്ര മ॒ഗ്നിഞ്ചി॑ന്വാ॒നഃ । കമ॒ഗ്നിഞ്ചി॑നുതേ । നാ॒ചി॒കേ॒ത മ॒ഗ്നിഞ്ചി॑ന്വാ॒നഃ । കമ॒ഗ്നിഞ്ചി॑നുതേ । ചാ॒തു॒ര്॒ ഹോ॒ത്രി॒യ-മ॒ഗ്നിഞ്ചി॑ന്വാ॒നഃ । കമ॒ഗ്നിഞ്ചി॑നുതേ । വൈ॒ശ്വ॒സൃ॒ജ മ॒ഗ്നിഞ്ചി॑ന്വാ॒നഃ । കമ॒ഗ്നിഞ്ചി॑നുതേ ॥ 107 ॥
ഉ॒പാ॒നു॒വാ॒ക്യ॑-മാ॒ശു മ॒ഗ്നിഞ്ചി॑ന്വാ॒നഃ । കമ॒ഗ്നിഞ്ചി॑നുതേ । ഇ॒മമാ॑രുണ-കേതുക മ॒ഗ്നിഞ്ചി॑ന്വാ॒ന ഇതി॑ ॥ വൃഷാ॒ വാ അ॒ഗ്നിഃ । വൃഷാ॑ണൌ॒ സഗ്ഗ്സ്ഫാ॑ലയേത് । ഹ॒ന്യേതാ᳚സ്യ യ॒ജ്ഞഃ । തസ്മാ॒ന്നാനു॒ഷജ്യഃ॑ ॥ സോത്ത॑രവേ॒ദിഷു॑ ക്ര॒തുഷു॑ ചിന്വീത । ഉ॒ത്ത॒ര॒വേ॒ദ്യാഗ് ഹ്യ॑ഗ്നിശ്ചീ॒യതേ᳚ ॥ പ്ര॒ജാകാ॑മശ്ചിന്വീത । 108 ।
പ്രാ॒ജാ॒പ॒ത്യോ വാ ഏ॒ഷോ᳚-ഽഗ്നിഃ । പ്രാ॒ജാ॒പ॒ത്യാഃ പ്ര॒ജാഃ । പ്ര॒ജാവാ᳚-ന്ഭവതി । യ ഏ॒വം-വേഁദ॑ । പ॒ശുകാ॑മശ്ചിന്വീത । സ॒ഞ്ജ്ഞാനം॒-വാഁ ഏ॒ത-ത്പ॑ശൂ॒നാമ് । യദാപഃ॑ । പ॒ശൂ॒നാമേ॒വ സ॒ജ്ഞാന്നേ॒ ഽഗ്നിഞ്ചി॑നുതേ । പ॒ശു॒മാ-ന്ഭ॑വതി । യ ഏ॒വം-വേഁദ॑ ॥ 109 ॥
വൃഷ്ടി॑കാമശ്ചിന്വീത । ആപോ॒ വൈ വൃഷ്ടിഃ॑ । പ॒ര്ജന്യോ॒ വര്ഷു॑കോ ഭവതി । യ ഏ॒വം-വേഁദ॑ । ആ॒മ॒യാ॒വീ ചി॑ന്വീത । ആപോ॒ വൈ ഭേ॑ഷ॒ജമ് । ഭേ॒ഷ॒ജ-മേ॒വാസ്മൈ॑ കരോതി । സര്വ॒മായു॑രേതി । അ॒ഭി॒ചരഗ്ഗ്॑ ശ്ചിന്വീത । വജ്രോ॒ വാ ആപഃ॑ ॥ 110 ॥
വജ്ര॑മേ॒വ ഭ്രാതൃ॑വ്യേഭ്യഃ॒ പ്രഹ॑രതി । സ്തൃ॒ണു॒ത ഏ॑നമ് । തേജ॑സ്കാമോ॒ യശ॑സ്കാമഃ । ബ്ര॒ഹ്മ॒വ॒ര്ച॒സകാ॑മ-സ്സ്വ॒ര്ഗകാ॑മശ്ചിന്വീത । ഏ॒താ വ॒ദ്വാ വാ᳚സ്തി । യാവ॑ദേ॒തത് । യാവ॑ദേ॒വാസ്തി॑ । തദവ॑രുന്ധേ । തസ്യൈ॒ തദ്വ്ര॒തമ് । വര്ഷ॑തി॒ ന ധാ॑വേത് ॥ 111 ॥
അ॒മൃതം॒-വാഁ ആപഃ॑ । അ॒മൃത॒സ്യാ-ന॑ന്തരിത്യൈ ॥ നാഫ്സു-മൂത്ര॑പുരീ॒ഷങ്കു॑ര്യാത് । ന നിഷ്ഠീ॑വേത് । ന വി॒വസ॑ന-സ്സ്നായാത് । ഗുഹ്യോ॒ വാ ഏ॒ഷോ᳚-ഽഗ്നിഃ । ഏ॒തസ്യാ॒ഗ്നേ രന॑തി ദാഹായ ॥ ന പു॑ഷ്കരപ॒ര്ണാനി॒ ഹിര॑ണ്യം॒-വാഁ-ഽധി॒തിഷ്ഠേ᳚ത് । ഏ॒തസ്യാ॒ഗ്നേ-രന॑ഭ്യാരോഹായ ॥ ന കൂര്മ॒സ്യാശ്ഞീ॑യാത് । നോദ॒കസ്യാ॒-ഘാതു॑കാ॒ന്യേന॑-മോദ॒കാനി॑ ഭവന്തി । അ॒ഘാതു॑കാ॒ ആപഃ॑ । യ ഏ॒തമ॒ഗ്നിഞ്ചി॑നു॒തേ । യ ഉ॑ചൈനമേ॒വം-വേഁദ॑ ॥ 112 ॥
(ചി॒നു॒തേ॒ – ചി॒നു॒തേ॒ – പ്ര॒ജാകാ॑മശ്ചിന്വീത॒-യ ഏ॒വം-വേഁദാ-പോ॑-ധാവേ॒-ദശ്ഞീ॑യാച്ച॒ത്വാരി॑ ച)
അനുവാകഃ 27
ഇ॒മാ നു॑ക॒-മ്ഭുവ॑നാ സീഷധേമ । ഇന്ദ്ര॑ശ്ച॒ വിശ്വേ॑ച ദേ॒വാഃ । യ॒ജ്ഞഞ്ച॑ നസ്ത॒ന്വഞ്ച॑ പ്ര॒ജാഞ്ച॑ । ആ॒ദി॒ത്യൈരിന്ദ॑-സ്സ॒ഹ സീ॑ഷധാതു । ആ॒ദി॒ത്യൈരിന്ദ്ര॒-സ്സഗ॑ണോ-മ॒രുദ്ഭിഃ॑ । അ॒സ്മാക॑-മ്ഭൂത്വവി॒താ ത॒നൂനാ᳚മ് ॥ ആപ്ല॑വസ്വ॒ പ്രപ്ല॑വസ്വ । ആ॒ണ്ഡീ ഭ॑വ ജ॒ മാ മു॒ഹുഃ । സുഖാദീന്ദുഃ॑ ഖനി॒ധനാമ് । പ്രതി॑മുഞ്ചസ്വ॒ സ്വാ-മ്പു॒രമ് ॥ 113 ॥
മരീ॑ചയ-സ്സ്വായമ്ഭു॒വാഃ । യേ ശ॑രീ॒രാണ്യ॑ കല്പയന്ന് । തേ തേ॑ ദേ॒ഹങ്ക॑ല്പയന്തു । മാ ച॑ തേ॒ ഖ്യാ സ്മ॑ തീരിഷത് । ഉത്തി॑ഷ്ഠത॒ മാ സ്വ॑പ്ത । അ॒ഗ്നി-മി॑ച്ഛദ്ധ്വ॒-മ്ഭാര॑താഃ । രാജ്ഞ॒-സ്സോമ॑സ്യ തൃ॒പ്താസഃ॑ । സൂര്യേ॑ണ സ॒യുജോ॑ഷസഃ ॥ യുവാ॑ സു॒വാസാഃ᳚ । അ॒ഷ്ടാച॑ക്രാ॒ നവ॑ദ്വാരാ ॥ 114 ॥
ദേ॒വാനാ॒-മ്പൂര॑യോ॒ദ്ധ്യാ । തസ്യാഗ്മ്॑ ഹിരണ്മ॑യഃ കോ॒ശഃ । സ്വ॒ര്ഗോ ലോ॒കോ ജ്യോതി॒ഷാ ഽഽവൃ॑തഃ । യോ വൈ താ᳚-മ്ബ്രഹ്മ॑ണോ വേ॒ദ । അ॒മൃതേ॑നാവൃ॒താ-മ്പു॑രീമ് । തസ്മൈ᳚ ബ്രഹ്മ ച॑ ബ്രഹ്മാ॒ ച । ആ॒യുഃ കീര്തി॑-മ്പ്ര॒ജാന്ദ॑ദുഃ ॥ വി॒ഭ്രാജ॑മാനാ॒ഗ്മ്॒ ഹരി॑ണീമ് । യ॒ശസാ॑ സമ്പ॒രീവൃ॑താമ് । പുരഗ്മ്॑ ഹിരണ്മ॑യീ-മ്ബ്ര॒ഹ്മാ ॥ 115 ॥
വി॒വേശാ॑പ॒രാജി॑താ ॥ പരാങ്ഗേത്യ॑ (പരാംഅത്യ॑) ജ്യാമ॒യീ । പരാങ്ഗേത്യ॑ (പരാംഅത്യ॑) നാശ॒കീ । ഇ॒ഹ ചാ॑മുത്ര॑ ചാന്വേ॒തി । വി॒ദ്വാ-ന്ദേ॑വാസു॒രാനു॑ഭ॒യാന് । യത്കു॑മാ॒രീ മ॒ന്ദ്രയ॑തേ । യ॒ദ്യോ॒ഷിദ്യ-ത്പ॑തി॒വ്രതാ᳚ । അരി॑ഷ്ടം॒-യഁത്കിഞ്ച॑ ക്രി॒യതേ᳚ । അ॒ഗ്നി-സ്തദനു॑ വേധതി । അ॒ശൃതാ॑സ-ശ്ശൃ॑താസ॒ശ്ച ॥ 116 ॥
യ॒ജ്വാനോ॒ യേ-ഽപ്യ॑യ॒ജ്വനഃ॑ । സ്വ॑ര്യന്തോ॒ നാപേ᳚ക്ഷന്തേ । ഇന്ദ്ര॑-മ॒ഗ്നിഞ്ച॑ യേ വി॒ദുഃ । സിക॑താ ഇവ സം॒യഁന്തി॑ । ര॒ശ്മിഭിഃ॑-സമു॒ദീരി॑താഃ । അ॒സ്മാ-ല്ലോ॒കാദ॑-മുഷ്മാ॒ച്ച । ഋ॒ഷിഭി॑-രദാത്-പൃ॒ശ്നിഭിഃ॑ । അപേ॑ത॒ വീത॒ വി ച॑ സര്പ॒താതഃ॑ । യേ-ഽത്ര॒ സ്ഥ പു॑രാ॒ണാ യേ ച॒ നൂത॑നാഃ । അഹോ॑ഭി-ര॒ദ്ഭി-ര॒ക്തുഭി॒-ര്വ്യ॑ക്തമ് ॥ 117 ॥
യ॒മോ ദ॑ദാത്വ-വ॒സാന॑മസ്മൈ । നൃ മു॑ണന്തു നൃ പാ॒ത്വര്യഃ॑ । അ॒കൃ॒ഷ്ടാ യേ ച॒ കൃഷ്ട॑ജാഃ । കു॒മാരീ॑ഷു ക॒നീനീ॑ഷു । ജാ॒രിണീ॑ഷു ച॒ യേ ഹി॒താഃ । രേതഃ॑ പീതാ॒ ആണ്ഡ॑പീതാഃ । അങ്ഗാ॑രേഷു ച॒ യേ ഹു॒താഃ । ഉ॒ഭയാ᳚-ന്പുത്ര॑ പൌത്ര॒കാന് । യു॒വേ॒-ഽഹം-യഁ॒മരാജ॑ഗാന് । ശ॒തമിന്നു ശ॒രദഃ॑ । അദോ॒ യദ്ബ്രഹ്മ॑ വില॒ബമ് । പി॒തൃ॒ണാഞ്ച॑ യ॒മസ്യ॑ ച । വരു॑ണ॒-സ്യാശ്വി॑നോ-ര॒ഗ്നേഃ । മ॒രുതാ᳚ഞ്ച വി॒ഹായ॑സാമ് । കാ॒മ॒പ്ര॒യവ॑ണ-മ്മേ അസ്തു । സ ഹ്യേ॑വാസ്മി॑ സ॒നാത॑നഃ । ഇതി നാകോ ബ്രഹ്മിശ്രവോ॑ രായോ॒ ധനമ് । പു॒ത്രാനാപോ॑ ദേ॒വീരി॒ഹാഹി॑താ ॥ 118 ॥
(പു॒രം – നവ॑ദ്വാരാ – ബ്ര॒ഹ്മാ – ച – വ്യ॑ക്തഗ്മ് – ശ॒രദോ॒-ഽഷ്ടൌ ച॑)
അനുവാകഃ 28
വിശീ᳚ര്ഷ്ണീ॒-ങ്ഗൃദ്ധ്ര॑-ശീര്ഷ്ണീഞ്ച । അപേതോ॑ നിര്-ഋ॒തിഗ്മ് ഹ॑ഥഃ । പരിബാധഗ്ഗ് ശ്വേ॑തകു॒ക്ഷമ് । നി॒ജങ്ഘഗ്മ്॑ ശബ॒ലോദ॑രമ് । സ॒ താന്. വാ॒ച്യായ॑യാ സ॒ഹ । അഗ്നേ॒ നാശ॑യ സ॒ന്ദൃശഃ॑ । ഈ॒ര്ഷ്യാ॒സൂ॒യേ ബു॑ഭു॒ക്ഷാമ് । മ॒ന്യു-ങ്കൃ॒ത്യാ-ഞ്ച॑ ദീധിരേ । രഥേ॑ന കിഗ്മ്ശു॒കാവ॑താ । അഗ്നേ॒ നാശ॑യ സ॒ന്ദൃശഃ॑ ॥ 119 ॥
(വിശീ᳚ര്ഷ്ണീ॒-ന്ദശ॑)
അനുവാകഃ 29
പ॒ര്ജന്യാ॑യ॒ പ്രഗാ॑യത । ദി॒വസ്പു॒ത്രായ॑ മീ॒ഢുഷേ᳚ । സ നോ॑ യ॒വസ॑മിച്ഛതു । ഇ॒ദം-വഁചഃ॑ പ॒ര്ജന്യാ॑യ സ്വ॒രാജേ᳚ । ഹൃ॒ദോ അ॒സ്ത്വന്ത॑ര॒ന്ത-ദ്യു॑യോത । മ॒യോ॒ഭൂര്വാതോ॑ വി॒ശ്വകൃ॑ഷ്ടയ-സ്സന്ത്വ॒സ്മേ । സു॒പി॒പ്പ॒ലാ ഓഷ॑ധീ-ര്ദേ॒വഗോ॑പാഃ । യോ ഗര്ഭ॒-മോഷ॑ധീനാമ് । ഗവാ᳚ങ്കൃ॒ണോത്യര്വ॑താമ് । പ॒ര്ജന്യഃ॑ പുരു॒ഷീണാ᳚മ് ॥ 120 ॥
(പ॒ര്ജന്യാ॑യ॒ ദശ॑)
അനുവാകഃ 30
പുന॑ര്മാമൈത്വിന്ദ്രി॒യമ് । പുന॒രായുഃ॒ പുന॒ര്ഭഗഃ॑ । പുന॒-ര്ബ്രാഹ്മ॑ണ-മൈതു മാ । പുന॒-ര്ദ്രവി॑ണ മൈതു മാ । യന്മേ॒-ഽദ്യ രേതഃ॑ പൃഥി॒വീമസ്കാന്॑ । യദോഷ॑ധീര॒പ്യസ॑ര॒-ദ്യദാപഃ॑ । ഇ॒ദന്ത-ത്പുന॒രാദ॑ദേ । ദീ॒ര്ഘാ॒യു॒ത്വായ॒ വര്ച॑സേ । യന്മേ॒ രേതഃ॒ പ്രസി॑ച്യതേ । യന്മ॒ ആജാ॑യതേ॒ പുനഃ॑ । തേന॑ മാമ॒മൃത॑-ങ്കുരു । തേന॑ സുപ്ര॒ജസ॑ങ്കുരു ॥ 121 ॥
(പുന॒ര്ദ്വേ ച॑)
അനുവാകഃ 31
അ॒ദ്ഭയ-സ്തിരോ॒ധാ ജാ॑യത । തവ॑ വൈശ്രവ॒ണ-സ്സ॑ദാ । തിരോ॑ ധേഹി സപ॒ത്നാന്നഃ॑ । യേ അപോ॒-ഽശ്നന്തി॑ കേച॒ന । ത്വാ॒ഷ്ട്രീ-മ്മാ॒യാം-വഁ᳚ശ്രവ॒ണഃ । രഥഗ്മ്॑ സഹസ്ര॒ വന്ധു॑രമ് । പു॒രു॒ശ്ച॒ക്രഗ്മ് സഹ॑സ്രാശ്വമ് । ആസ്ഥാ॒ യായാ॑ഹി നോ ബ॒ലിമ് । യസ്മൈ॑ ഭൂ॒താനി॑ ബ॒ലിമാവ॑ഹന്തി । ധന॒ങ്ഗാവോ॒ ഹസ്തി॒ ഹിര॑ണ്യ॒മശ്വാന്॑ ॥ 122 ॥
അസാ॑മ സുമ॒തൌ യ॒ജ്ഞിയ॑സ്യ । ശ്രിയ॒-മ്ബിഭ്ര॒തോ ഽന്ന॑മുഖീം-വിഁ॒രാജ᳚മ് । സു॒ദ॒ര്॒ശ॒നേ ച॑ ക്രൌ॒ഞ്ചേ ച॑ । മൈ॒നാ॒ഗേ ച॑ മ॒ഹാഗി॑രൌ । ശ॒തദ്വാ॒ട്ടര॑ഗമ॒ന്താ (സ॒തദ്വാ॒ട്ടര॑ഗമ॒ന്താ) । സ॒ഗ്മ്॒ഹാര്യ॒-ന്നഗ॑ര॒-ന്തവ॑ । ഇതി മന്ത്രാഃ᳚ । കല്പോ॑-ഽത ഊ॒ര്ധ്വമ് ॥ യദി॒ ബലി॒ഗ്മ്॒ ഹരേ᳚ത് । ഹി॒ര॒ണ്യ॒നാ॒ഭയേ॑ വിതു॒ദയേ॑ കൌബേ॒രായാ॒യ-മ്ബ॑ലിഃ ॥ 123 ॥
സര്വഭൂതാധിപതയേ ന॑മ ഇ॒തി । അഥ ബലിഗ്മ് ഹൃത്വോപ॑തിഷ്ഠേ॒ത । ക്ഷ॒ത്ര-ങ്ക്ഷ॒ത്രം-വൈഁ᳚ശ്രവ॒ണഃ । ബ്രാഹ്മണാ॑ വയ॒ഗ്ഗ്॒ സ്മഃ । നമ॑സ്തേ അസ്തു॒ മാ മാ॑ ഹിഗ്മ്സീഃ । അസ്മാ-ത്പ്രവിശ്യാന്ന॑മദ്ധീ॒തി । അഥ തമഗ്നി-മാ॑ദധീ॒ത । യസ്മിന്നേ തത്കര്മ പ്ര॑യുഞ്ജീ॒ത । തി॒രോധാ॒ ഭൂഃ । തി॒രോധാ॒ ഭുവഃ॑ ॥ 124 ॥
തി॒രോധാ॒-സ്സ്വഃ॑ । തി॒രോധാ॒ ഭൂര്ഭുവ॒സ്സ്വഃ॑ । സര്വേഷാം-ലോഁകാനാ-മാധിപത്യേ॑ സീദേ॒തി । അഥ തമഗ്നി॑-മിന്ധീ॒ത । യസ്മിന്നേ തത്കര്മ പ്ര॑യുഞ്ജീ॒ത । തി॒രോധാ॒ ഭൂ-സ്സ്വാഹാ᳚ । തി॒രോധാ॒ ഭുവ॒-സ്സ്വാഹാ᳚ । തി॒രോധാ॒-സ്സ്വ॑-സ്സ്വാഹാ᳚ । തി॒രോധാ॒ ഭൂര്ഭുവ॒സ്സ്വ॑സ്സ്വാഹാ᳚ । യസ്മിന്നസ്യ കാലേ സര്വാ ആഹുതീര്-ഹുതാ॑ ഭവേ॒യുഃ ॥ 125 ॥
അപി ബ്രാഹ്മണ॑മുഖീ॒നാഃ । തസ്മിന്നഹ്നഃ കാലേ പ്ര॑യുഞ്ജീ॒ത । പര॑-സ്സു॒പ്തജ॑നാദ്വേ॒പി । മാ സ്മ പ്രമാദ്യന്ത॑ മാദ്ധ്യാ॒പയേത് । സര്വാര്ഥാ᳚-സ്സിദ്ധ്യ॒ന്തേ । യ ഏ॑വം-വേഁ॒ദ । ക്ഷുദ്ധ്യ-ന്നിദ॑മജാ॒നതാമ് । സര്വാര്ഥാ ന॑ സിദ്ധ്യ॒ന്തേ । യസ്തേ॑ വി॒ഘാതു॑കോ ഭ്രാ॒താ । മമാന്തര്-ഹൃ॑ദയേ॒ ശ്രിതഃ ॥ 126 ॥
തസ്മാ॑ ഇ॒മമഗ്ര॒ പിണ്ഡ॑ഞ്ജുഹോമി । സ മേ᳚-ഽര്ഥാ॒-ന്മാ വിവ॑ധീത് । മയി॒ സ്വാഹാ᳚ ॥ രാ॒ജാ॒ധി॒രാ॒ജായ॑ പ്രസഹ്യ സാ॒ഹിനേ᳚ । നമോ॑ വ॒യം-വൈഁ᳚ശ്രവ॒ണായ॑ കുര്മഹേ । സ മേ॒ കാമാ॒ന് കാമ॒ കാമാ॑യ॒ മഹ്യ᳚മ് । കാ॒മേ॒ശ്വ॒രോ വൈ᳚ശ്രവ॒ണോ ദ॑ദാതു । കു॒ബേ॒രായ॑ വൈശ്രവ॒ണായ॑ । മ॒ഹാ॒രാ॒ജായ॒ നമഃ॑ । കേ॒തവോ॒ അരു॑ണാസശ്ച । ഋ॒ഷ॒യോ വാത॑രശ॒നാഃ । പ്ര॒തി॒ഷ്ഠാഗ്മ് ശ॒തധാ॑ ഹി । സ॒മാഹി॑താസോ സഹസ്ര॒ധായ॑സമ് । ശി॒വാ ന॒-ശ്ശന്ത॑മാ ഭവന്തു । ദി॒വ്യാ ആപ॒ ഓഷ॑ധയഃ । സു॒മൃ॒ഡീ॒കാ സര॑സ്വതി । മാ തേ॒ വ്യോ॑മ സ॒ന്ദൃശി॑ ॥ 127 ॥
(അശ്വാ᳚ന്-ബലി॒-ര്ഭുവോ॑ – ഭവേ॒യുഃ – ശ്രിത – ശ്ച॑ സ॒പ്ത ച॑)
അനുവാകഃ 32
സംവഁഥ്സരമേത॑-ദ്വ്രത॒ഞ്ചരേത് । ദ്വൌ॑ വാ മാ॒സൌ । നിയമ-സ്സ॑മാസേ॒ന । തസ്മി-ന്നിയമ॑ വിശേ॒ഷാഃ । ത്രിഷവണ-മുദകോ॑പസ്പ॒ര്॒ശീ । ചതുര്ഥ കാലപാന॑ഭക്ത॒-സ്സ്യാത് । അഹരഹര്വാ ഭൈക്ഷ॑മശ്ന॒യാത് । ഔദുമ്ബരീഭി-സ്സമിദ്ഭി-രഗ്നി॑-മ്പരി॒ചരേത് । പുനര്മാ മൈത്വിന്ദ്രിയ-മിത്യേതേനാ-ഽനു॑വാകേ॒ന । ഉദ്ധൃത പരിപൂതാഭിരദ്ഭിഃ കാര്യ॑-ങ്കുര്വീ॒ത ॥ 128 ॥
അ॑സഞ്ച॒യവാന് । അഗ്നയേ വായവേ॑ സൂര്യാ॒യ । ബ്രഹ്മണേ പ്ര॑ജാപ॒തയേ । ചന്ദ്രമസേ ന॑ക്ഷത്രേ॒ഭ്യഃ । ഋതുഭ്യ-സ്സംവഁ ॑ഥ്സരാ॒യ । വരുണാ-യാരുണായേതി വ്ര॑തഹോ॒മാഃ । പ്ര॒വ॒ര്ഗ്യവ॑ദാദേ॒ശഃ । അരുണാഃ കാ᳚ണ്ഡ ഋ॒ഷയഃ ॥ അരണ്യേ॑-ഽധീയീ॒രന്ന് । ഭദ്രങ്കര്ണേഭിരിതി ദ്വേ॑ ജപി॒ത്വാ ॥ 129 ॥
മഹാനാമ്നീഭി-രുദകഗ്മ് സഗ്ഗ്॑സ്പ॒ര്ശ്യ । തമാചാ᳚ര്യോ ദ॒ദ്യാത് । ശിവാന-ശ്ശന്തമേ-ത്യോഷധീ॑രാല॒ഭതേ । സുമൃഡീകേ॑തി ഭൂ॒മിമ് । ഏവമ॑പവ॒ര്ഗേ । ധേ॑നു-ര്ദ॒ക്ഷിണാ । കഗ്മ് സംവാഁസ॑ശ്ച ക്ഷൌ॒മമ് । അന്യ॑ദ്വാ ശു॒ക്ലമ് । യ॑ഥാ ശ॒ക്തി വാ । ഏവഗ്ഗ് സ്വാദ്ധ്യായ॑ ധര്മേ॒ണ । അരണ്യേ॑-ഽധീയീ॒ത । തപസ്വീ പുണ്യോ ഭവതി തപസ്വീ പു॑ണ്യോ ഭ॒വതി ॥ 130 ॥
(കു॒ര്വീ॒ത – ജ॑പി॒ത്വാ – സ്വാദ്ധ്യായ॑ധര്മേ॒ണ ദ്വേ ച॑)
അനുവാകാനി
(ഭ॒ദ്രഗ്ഗ് – സ്മൃതിഃ॑ – സാക॒ജാന്നാ॒ – മക്ഷ്യ- തി॑താ॒മ്രാ – ണ്യ॑ത്യുര്ധ്വാ॒ക്ഷ – ആരോഗഃ – ക്വേദ – മഗ്നിശ്ച – സ॑ഹസ്ര॒വൃത് – പ॒വിത്ര॑വന്ത॒ -ആത॑നുഷ്വാ॒ -ഷ്ടയോ॑നീം॒ – യോഁ-ഽസാ॒ – വഥാദിത്യ – സ്യാരോഗ-സ്യാഥ വായോ- രഥാഗ്നേ॒–ര് ദക്ഷിണപൂര്വസ്യാ – മി॑ന്ദ്രഘോ॒ഷാ വ॒-ആപ॑മാപാം॒യോഁ ॑-ഽപാ – മാപോ॒ വൈ – ചതു॑ഷ്ടയ്യോ – ജാനുദ॒ഘ്നീ – മ॒ഗ്നി-മ്പ്ര॒ണീയേ॒ – മാ നു॑ കം॒ – വിഁശീ᳚ര്ഷ്ണീം – പ॒ര്ജന്യാ॑യ॒ – പുന॑ – ര॒ദ്ഭ്യഃ -സംവഁഥ്സര-ന്ദ്വാത്രിഗ്മ്॑ശത്)
(ഭദ്രം – തപസ്വീ പുണ്യോ ഭവതി തപസ്വീ പു॑ണ്യോ ഭ॒വതി)
॥ ഹരിഃ॑ ഓമ് ॥
॥ കൃഷ്ണ യജുര്വേദീയ തൈത്തിരീയ ആരണ്യകേ പ്രഥമഃ പ്രപാഠകഃ (അരുണപ്രശ്നഃ) സമാപ്തഃ ॥