അഥ ചതുര്ഥോഽധ്യായഃ ।
രാജാ ഉവാച ।
യാനി യാനി ഇഹ കര്മാണി യൈഃ യൈഃ സ്വച്ഛംദജന്മഭിഃ ।
ചക്രേ കരോതി കര്താ വാ ഹരിഃ താനി ബ്രുവംതു നഃ ॥ 1॥
ദ്രുമിലഃ ഉവാച ।
യഃ വാ അനംതസ്യ ഗുണാന് അനംതാന്
അനുക്രമിഷ്യന് സഃ തു ബാലബുദ്ധിഃ ।
രജാംസി ഭൂമേഃ ഗണയേത് കഥംചിത്
കാലേന ന ഏവ അഖിലശക്തിധാമ്നഃ ॥ 2॥
ഭൂതൈഃ യദാ പംചഭിഃ ആത്മസൃഷ്ടൈഃ
പുരം വിരാജം വിരചയ്യ തസ്മിന് ।
സ്വാംശേന വിഷ്ടഃ പുരുഷാഭിധാന
മവാപ നാരായണഃ ആദിദേവഃ ॥ 3॥
യത് കായഃ ഏഷഃ ഭുവനത്രയസംനിവേശഃ
യസ്യ ഇംദ്രിയൈഃ തനുഭൃതാം ഉഭയൈംദ്രിയാണി ।
ജ്ഞാനം സ്വതഃ ശ്വസനതഃ ബലം ഓജഃ ഈഹാ
സത്ത്വാദിഭിഃ സ്ഥിതിലയൌദ്ഭവഃ ആദികര്താ ॥ 4॥
ആദൌ അഭൂത് ശതധൃതീ രജസ അസ്യ സര്ഗേ
വിഷ്ണു സ്ഥിതൌ ക്രതുപതിഃ ദ്വിജധര്മസേതുഃ ।
രുദ്രഃ അപി അയായ തമസാ പുരുഷഃ സഃ ആദ്യഃ
ഇതി ഉദ്ഭവസ്ഥിതിലയാഃ സതതം പ്രജാസു ॥ 5॥
ധര്മസ്യ ദക്ഷദുഹിതര്യജനിഷ്ടഃ മൂര്ത്യാ
നാരായണഃ നരഃ ഋഷിപ്രവരഃ പ്രശാംതഃ ।
നൈഷ്കര്മ്യലക്ഷണം ഉവാച ചചാര കര്മ
യഃ അദ്യ അപി ച ആസ്ത ഋഷിവര്യനിഷേവിതാംഘ്രിഃ ॥ 6॥
ഇംദ്രഃ വിശംക്യ മമ ധാമ ജിഘൃക്ഷതി ഇതി
കാമം ന്യയുംക്ത സഗണം സഃ ബദരിഉപാഖ്യമ് ।
ഗത്വാ അപ്സരോഗണവസംതസുമംദവാതൈഃ
സ്ത്രീപ്രേക്ഷണ ഇഷുഭിഃ അവിധ്യതത് മഹിജ്ഞഃ ॥ 7॥
വിജ്ഞായ ശക്രകൃതം അക്രമം ആദിദേവഃ
പ്രാഹ പ്രഹസ്യ ഗതവിസ്മയഃ ഏജമാനാന് ।
മാ ഭൈഷ്ട ഭോ മദന മാരുത ദേവവധ്വഃ
ഗൃഹ്ണീത നഃ ബലിം അശൂന്യം ഇമം കുരുധ്വമ് ॥ 8॥
ഇത്ഥം ബ്രുവതി അഭയദേ നരദേവ ദേവാഃ
സവ്രീഡനമ്രശിരസഃ സഘൃണം തം ഊചുഃ ।
ന ഏതത് വിഭോ ത്വയി പരേ അവികൃതേ വിചിത്രമ്
സ്വാരാമധീഃ അനികരാനതപാദപദ്മേ ॥ 9॥
ത്വാം സേവതാം സുരകൃതാ ബഹവഃ അംതരായാഃ
സ്വൌകോ വിലംഘ്യ പരമം വ്രജതാം പദം തേ ।
ന അന്യസ്യ ബര്ഹിഷി ബലീന് ദദതഃ സ്വഭാഗാന്
ധത്തേ പദം ത്വം അവിതാ യദി വിഘ്നമൂര്ധ്നി ॥ 10॥
ക്ഷുത് തൃട്ത്രികാലഗുണമാരുതജൈവ്ഹ്യശൈശ്ന്യാന്
അസ്മാന് അപാരജലധീന് അതിതീര്യ കേചിത് ।
ക്രോധസ്യ യാംതി വിഫലസ്യ വശ പദേ ഗോഃ
മജ്ജംതി ദുശ്ചരതപഃ ച വൃഥാ ഉത്സൃജംതി ॥ 11॥
ഇതി പ്രഗൃണതാം തേഷാം സ്ത്രിയഃ അതി അദ്ഭുതദര്ശനാഃ ।
ദര്ശയാമാസ ശുശ്രൂഷാം സ്വര്ചിതാഃ കുര്വതീഃ വിഭുഃ ॥ 12॥
തേ ദേവ അനുചരാഃ ദൃഷ്ട്വാ സ്ത്രിയഃ ശ്രീഃ ഇവ രൂപിണീഃ ।
ഗംധേന മുമുഹുഃ താസാം രൂപ ഔദാര്യഹതശ്രിയഃ ॥ 13॥
താന് ആഹ ദേവദേവ ഈശഃ പ്രണതാന് പ്രഹസന് ഇവ ।
ആസാം ഏകതമാം വൃംഗ്ധ്വം സവര്ണാം സ്വര്ഗഭൂഷണാമ് ॥
14॥
ഓം ഇതി ആദേശം ആദായ നത്വാ തം സുരവംദിനഃ ।
ഉര്വശീം അപ്സരഃശ്രേഷ്ഠാം പുരസ്കൃത്യ ദിവം യയുഃ ॥ 15॥
ഇംദ്രായ ആനമ്യ സദസി ശ്രുണ്വതാം ത്രിദിവൌകസാമ് ।
ഊചുഃ നാരായണബലം ശക്രഃ തത്ര ആസ വിസ്മിതഃ ॥ 16॥
ഹംസസ്വരൂപീ അവദദത് അച്യുതഃ ആത്മയോഗമ്
ദത്തഃ കുമാര ഋഷഭഃ ഭഗവാന് പിതാ നഃ ।
വിഷ്ണുഃ ശിവായ ജഗതാം കലയാ അവതീര്ണഃ
തേന ആഹൃതാഃ മധുഭിദാ ശ്രുതയഃ ഹയാസ്യേ ॥ 17॥
ഗുപ്തഃ അപി അയേ മനുഃ ഇലാ ഓഷധയഃ ച മാത്സ്യേ
ക്രൌഡേ ഹതഃ ദിതിജഃ ഉദ്ധരതാ അംഭസഃ ക്ഷ്മാമ് ।
കൌര്മേ ധൃതഃ അദ്രിഃ അമൃത ഉന്മഥനേ സ്വപൃഷ്ഠേ
ഗ്രാഹാത് പ്രപന്നമിഭരാജം അമുംചത് ആര്തമ് ॥ 18॥
സംസ്തുന്വതഃ അബ്ധിപതിതാന് ശ്രമണാന് ഋഷീം ച
ശക്രം ച വൃത്രവധതഃ തമസി പ്രവിഷ്ടമ് ।
ദേവസ്ത്രിയഃ അസുരഗൃഹേ പിഹിതാഃ അനാഥാഃ
ജഘ്നേ അസുരേംദ്രം അഭയായ സതാം നൃസിംഹേ ॥ 19॥
ദേവ അസുരേ യുധി ച ദൈത്യപതീന് സുരാര്ഥേ
ഹത്വാ അംതരേഷു ഭുവനാനി അദധാത് കലാഭിഃ ।
ഭൂത്വാ അഥ വാമനഃ ഇമാം അഹരത് ബലേഃ ക്ഷ്മാമ്
യാംചാച്ഛലേന സമദാത് അദിതേഃ സുതേഭ്യഃ ॥ 20॥
നിഃക്ഷത്രിയാം അകൃത ഗാം ച ത്രിഃസപ്തകൃത്വഃ
രാമഃ തു ഹൈഹയകുല അപി അയഭാര്ഗവ അഗ്നിഃ ।
സഃ അബ്ധിം ബബംധ ദശവക്ത്രം അഹന് സലംകമ്
സീതാപതിഃ ജയതി ലോകം അലഘ്നകീര്തിഃ ॥ 21॥
ഭൂമേഃ ഭര അവതരണായ യദുഷി അജന്മാ ജാതഃ
കരിഷ്യതി സുരൈഃ അപി ദുഷ്കരാണി ।
വാദൈഃ വിമോഹയതി യജ്ഞകൃതഃ അതദര്ഹാന്
ശൂദ്രാം കലൌ ക്ഷിതിഭുജഃ ന്യഹനിഷ്യദംതേ ॥ 22॥
ഏവംവിധാനി കര്മാണി ജന്മാനി ച ജഗത് പതേഃ ।
ഭൂരീണി ഭൂരിയശസഃ വര്ണിതാനി മഹാഭുജ ॥ 23॥
ഇതി ശ്രീമദ്ഭഗവതേ മഹാപുരാണേ പാരമഹംസ്യാം
സംഹിതായാമേകാദശസ്കംധേ നിമിജായംതസംവാദേ
ചതുര്ഥോഽധ്യായഃ ॥