അധമാ ധനമിച്ഛംതി ധനമാനൌ ച മധ്യമാഃ ।
ഉത്തമാ മാനമിച്ഛംതി മാനോ ഹി മഹതാം ധനമ് ॥ 01 ॥
ഇക്ഷുരാപഃ പയോ മൂലം താംബൂലം ഫലമൌഷധമ് ।
ഭക്ഷയിത്വാപി കര്തവ്യാഃ സ്നാനദാനാദികാഃ ക്രിയാഃ ॥ 02 ॥
ദീപോ ഭക്ഷയതേ ധ്വാംതം കജ്ജലം ച പ്രസൂയതേ ।
യദന്നം ഭക്ഷയതേ നിത്യം ജായതേ താദൃശീ പ്രജാ ॥ 03 ॥
വിത്തം ദേഹി ഗുണാന്വിതേഷു മതിമന്നാന്യത്ര ദേഹി ക്വചിത്
പ്രാപ്തം വാരിനിധേര്ജലം ഘനമുഖേ മാധുര്യയുക്തം സദാ ।
ജീവാന്സ്ഥാവരജംഗമാംശ്ച സകലാന്സംജീവ്യ ഭൂമംഡലം
ഭൂയഃ പശ്യ തദേവ കോടിഗുണിതം ഗച്ഛംതമംഭോനിധിമ് ॥ 04 ॥
ചാംഡാലാനാം സഹസ്രൈശ്ച സൂരിഭിസ്തത്ത്വദര്ശിഭിഃ ।
ഏകോ ഹി യവനഃ പ്രോക്തോ ന നീചോ യവനാത്പരഃ ॥ 05 ॥
തൈലാഭ്യംഗേ ചിതാധൂമേ മൈഥുനേ ക്ഷൌരകര്മണി ।
താവദ്ഭവതി ചാംഡാലോ യാവത്സ്നാനം ന ചാചരേത് ॥ 06 ॥
അജീര്ണേ ഭേഷജം വാരി ജീര്ണേ വാരി ബലപ്രദമ് ।
ഭോജനേ ചാമൃതം വാരി ഭോജനാംതേ വിഷാപഹമ് ॥ 07 ॥
ഹതം ജ്ഞാനം ക്രിയാഹീനം ഹതശ്ചാജ്ഞാനതോ നരഃ ।
ഹതം നിര്ണായകം സൈന്യം സ്ത്രിയോ നഷ്ടാ ഹ്യഭര്തൃകാഃ ॥ 08 ॥
വൃദ്ധകാലേ മൃതാ ഭാര്യാ ബംധുഹസ്തഗതം ധനമ് ।
ഭോജനം ച പരാധീനം തിസ്രഃ പുംസാം വിഡംബനാഃ ॥ 09 ॥
നാഗ്നിഹോത്രം വിനാ വേദാ ന ച ദാനം വിനാ ക്രിയാ ।
ന ഭാവേന വിനാ സിദ്ധിസ്തസ്മാദ്ഭാവോ ഹി കാരണമ് ॥ 10 ॥
ന ദേവോ വിദ്യതേ കാഷ്ഠേ ന പാഷാണേ ന മൃണ്മയേ ।
ന ഭാവേന വിനാ സിദ്ധിസ്തസ്മാദ്ഭാവോ ഹി കാരണമ് ॥ 11 ॥
കാഷ്ഠപാഷാണധാതൂനാം കൃത്വാ ഭാവേന സേവനമ് ।
ശ്രദ്ധയാ ച തഥാ സിദ്ധിസ്തസ്യ വിഷ്ണുപ്രസാദതഃ ॥ 12 ॥
ന ദേവോ വിദ്യതേ കാഷ്ഠേ ന പാഷാണേ ന മൃന്മയേ ।
ഭാവേ ഹി വിദ്യതേ ദേവസ്തസ്മാദ്ഭാവോ ഹി കാരണമ് ॥ 13 ॥
ശാംതിതുല്യം തപോ നാസ്തി ന സംതോഷാത്പരം സുഖമ് ।
അപത്യം ച കലത്രം ച സതാം സംഗതിരേവ ച ॥ 14 ॥
ഗുണോ ഭൂഷയതേ രൂപം ശീലം ഭൂഷയതേ കുലമ് ।
പ്രാസാദശിഖരസ്ഥോഽപി കാകഃ കിം ഗരുഡായതേ ॥ 15 ॥
നിര്ഗുണസ്യ ഹതം രൂപം ദുഃശീലസ്യ ഹതം കുലമ് ।
അസിദ്ധസ്യ ഹതാ വിദ്യാ ഹ്യഭോഗേന ഹതം ധനമ് ॥ 16 ॥
ശുദ്ധം ഭൂമിഗതം തോയം ശുദ്ധാ നാരീ പതിവ്രതാ ।
ശുചിഃ ക്ഷേമകരോ രാജാ സംതോഷോ ബ്രാഹ്മണഃ ശുചിഃ ॥ 17 ॥
അസംതുഷ്ടാ ദ്വിജാ നഷ്ടാഃ സംതുഷ്ടാശ്ച മഹീഭൃതഃ ।
സലജ്ജാ ഗണികാ നഷ്ടാ നിര്ലജ്ജാശ്ച കുലാംഗനാ ॥ 18 ॥
കിം കുലേന വിശാലേന വിദ്യാഹീനേന ദേഹിനാമ് ।
ദുഷ്കുലം ചാപി വിദുഷോ ദേവൈരപി സ പൂജ്യതേ ॥ 19 ॥
വിദ്വാന്പ്രശസ്യതേ ലോകേ വിദ്വാന് സര്വത്ര പൂജ്യതേ ।
വിദ്യയാ ലഭതേ സര്വം വിദ്യാ സര്വത്ര പൂജ്യതേ ॥ 20 ॥
മാംസഭക്ഷ്യൈഃ സുരാപാനൈര്മുഖൈശ്ചാക്ഷരവര്ജിതൈഃ ।
പശുഭിഃ പുരുഷാകാരൈര്ഭാരാക്രാംതാ ഹി മേദിനീ ॥ 21 ॥
അന്നഹീനോ ദഹേദ്രാഷ്ട്രം മംത്രഹീനശ്ച ഋത്വിജഃ ।
യജമാനം ദാനഹീനോ നാസ്തി യജ്ഞസമോ രിപുഃ ॥ 22 ॥