കസ്യ ദോഷഃ കുലേ നാസ്തി വ്യാധിനാ കോ ന പീഡിതഃ ।
വ്യസനം കേന ന പ്രാപ്തം കസ്യ സൌഖ്യം നിരംതരമ് ॥ 01 ॥
ആചാരഃ കുലമാഖ്യാതി ദേശമാഖ്യാതി ഭാഷണമ് ।
സംഭ്രമഃ സ്നേഹമാഖ്യാതി വപുരാഖ്യാതി ഭോജനമ് ॥ 02 ॥
സുകുലേ യോജയേത്കന്യാം പുത്രം വിദ്യാസു യോജയേത് ।
വ്യസനേ യോജയേച്ഛത്രും മിത്രം ധര്മേണ യോജയേത് ॥ 03 ॥
ദുര്ജനസ്യ ച സര്പസ്യ വരം സര്പോ ന ദുര്ജനഃ ।
സര്പോ ദംശതി കാലേ തു ദുര്ജനസ്തു പദേ പദേ ॥ 04 ॥
ഏതദര്ഥേ കുലീനാനാം നൃപാഃ കുര്വംതി സംഗ്രഹമ് ।
ആദിമധ്യാവസാനേഷു ന തേ ഗച്ഛംതി വിക്രിയാമ് ॥ 05 ॥
പ്രലയേ ഭിന്നമര്യാദാ ഭവംതി കില സാഗരാഃ ।
സാഗരാ ഭേദമിച്ഛംതി പ്രലയേഽപി ന സാധവഃ ॥ 06 ॥
മൂര്ഖസ്തു പ്രഹര്തവ്യഃ പ്രത്യക്ഷോ ദ്വിപദഃ പശുഃ ।
ഭിദ്യതേ വാക്യ-ശല്യേന അദൃശം കംടകം യഥാ ॥ 07 ॥
രൂപയൌവനസംപന്നാ വിശാലകുലസംഭവാഃ ।
വിദ്യാഹീനാ ന ശോഭംതേ നിര്ഗംധാഃ കിംശുകാ യഥാ ॥ 08 ॥
കോകിലാനാം സ്വരോ രൂപം സ്ത്രീണാം രൂപം പതിവ്രതമ് ।
വിദ്യാ രൂപം കുരൂപാണാം ക്ഷമാ രൂപം തപസ്വിനാമ് ॥ 09 ॥
ത്യജേദേകം കുലസ്യാര്ഥേ ഗ്രാമസ്യാര്ഥേ കുലം ത്യജേത് ।
ഗ്രാമം ജനപദസ്യാര്ഥേ ആത്മാര്ഥേ പൃഥിവീം ത്യജേത് ॥ 10 ॥
ഉദ്യോഗേ നാസ്തി ദാരിദ്ര്യം ജപതോ നാസ്തി പാതകമ് ।
മൌനേന കലഹോ നാസ്തി നാസ്തി ജാഗരിതേ ഭയമ് ॥ 11 ॥
അതിരൂപേണ വാ സീതാ അതിഗര്വേണ രാവണഃ ।
അതിദാനാദ്ബലിര്ബദ്ധോ ഹ്യതിസര്വത്ര വര്ജയേത് ॥ 12 ॥
കോ ഹി ഭാരഃ സമര്ഥാനാം കിം ദൂരം വ്യവസായിനാമ് ।
കോ വിദേശഃ സുവിദ്യാനാം കഃ പരഃ പ്രിയവാദിനാമ് ॥ 13 ॥
ഏകേനാപി സുവൃക്ഷേണ പുഷ്പിതേന സുഗംധിനാ ।
വാസിതം തദ്വനം സര്വം സുപുത്രേണ കുലം യഥാ ॥ 14 ॥
ഏകേന ശുഷ്കവൃക്ഷേണ ദഹ്യമാനേന വഹ്നിനാ ।
ദഹ്യതേ തദ്വനം സര്വം കുപുത്രേണ കുലം യഥാ ॥ 15 ॥
ഏകേനാപി സുപുത്രേണ വിദ്യായുക്തേന സാധുനാ ।
ആഹ്ലാദിതം കുലം സര്വം യഥാ ചംദ്രേണ ശര്വരീ ॥ 16 ॥
കിം ജാതൈര്ബഹുഭിഃ പുത്രൈഃ ശോകസംതാപകാരകൈഃ ।
വരമേകഃ കുലാലംബീ യത്ര വിശ്രാമ്യതേ കുലമ് ॥ 17 ॥
ലാലയേത്പംചവര്ഷാണി ദശവര്ഷാണി താഡയേത് ।
പ്രാപ്തേ തു ഷോഡശേ വര്ഷേ പുത്രേ മിത്രവദാചരേത് ॥ 18 ॥
ഉപസര്ഗേഽന്യചക്രേ ച ദുര്ഭിക്ഷേ ച ഭയാവഹേ ।
അസാധുജനസംപര്കേ യഃ പലായേത്സ ജീവതി ॥ 19 ॥
ധര്മാര്ഥകാമമോക്ഷാണാം യസ്യൈകോഽപി ന വിദ്യതേ ।
അജാഗലസ്തനസ്യേവ തസ്യ ജന്മ നിരര്ഥകമ് ॥ 20 ॥
മൂര്ഖാ യത്ര ന പൂജ്യംതേ ധാന്യം യത്ര സുസംചിതമ് ।
ദാംപത്യേ കലഹോ നാസ്തി തത്ര ശ്രീഃ സ്വയമാഗതാ ॥ 21 ॥