(ശ്രീദേവീഭാഗവതം, ദ്വാദശ സ്കംധം, ദ്വാദശോഽധ്യായഃ, മണിദ്വീപ വര്ണന – 3)
വ്യാസ ഉവാച ।
തദേവ ദേവീസദനം മധ്യഭാഗേ വിരാജതേ ।
സഹസ്ര സ്തംഭസംയുക്താശ്ചത്വാരസ്തേഷു മംഡപാഃ ॥ 1 ॥
ശൃംഗാരമംഡപശ്ചൈകോ മുക്തിമംഡപ ഏവ ച ।
ജ്ഞാനമംഡപ സംജ്ഞസ്തു തൃതീയഃ പരികീര്തിതഃ ॥ 2 ॥
ഏകാംതമംഡപശ്ചൈവ ചതുര്ഥഃ പരികീര്തിതഃ ।
നാനാ വിതാനസംയുക്താ നാനാ ധൂപൈസ്തു ധൂപിതാഃ ॥ 3 ॥
കോടിസൂര്യസമാഃ കാംത്യാ ഭ്രാംജംതേ മംഡപാഃ ശുഭാഃ ।
തന്മംഡപാനാം പരിതഃ കാശ്മീരവനികാ സ്മൃതാ ॥ 4 ॥
മല്ലികാകുംദവനികാ യത്ര പുഷ്കലകാഃ സ്ഥിതാഃ ।
അസംഖ്യാതാ മൃഗമദൈഃ പൂരിതാസ്തത്സ്രവാ നൃപ ॥ 5 ॥
മഹാപദ്മാടവീ തദ്വദ്രത്നസോപാനനിര്മിതാ ।
സുധാരസേനസംപൂര്ണാ ഗുംജന്മത്തമധുവ്രതാ ॥ 6 ॥
ഹംസകാരംഡവാകീര്ണാ ഗംധപൂരിത ദിക്തടാ ।
വനികാനാം സുഗംധൈസ്തു മണിദ്വീപം സുവാസിതമ് ॥ 7 ॥
ശൃംഗാരമംഡപേ ദേവ്യോ ഗായംതി വിവിധൈഃ സ്വരൈഃ ।
സഭാസദോ ദേവവശാ മധ്യേ ശ്രീജഗദംബികാ ॥ 8 ॥
മുക്തിമംഡപമധ്യേ തു മോചയത്യനിശം ശിവാ ।
ജ്ഞാനോപദേശം കുരുതേ തൃതീയേ നൃപ മംഡപേ ॥ 9 ॥
ചതുര്ഥമംഡപേ ചൈവ ജഗദ്രക്ഷാ വിചിംതനമ് ।
മംത്രിണീ സഹിതാ നിത്യം കരോതി ജഗദംബികാ ॥ 10 ॥
ചിംതാമണിഗൃഹേ രാജംഛക്തി തത്ത്വാത്മകൈഃ പരൈഃ ।
സോപാനൈര്ദശഭിര്യുക്തോ മംചകോപ്യധിരാജതേ ॥ 11 ॥
ബ്രഹ്മാ വിഷ്ണുശ്ച രുദ്രശ്ച ഈശ്വരശ്ച സദാശിവഃ ।
ഏതേ മംചഖുരാഃ പ്രോക്താഃ ഫലകസ്തു സദാശിവഃ ॥ 12 ॥
തസ്യോപരി മഹാദേവോ ഭുവനേശോ വിരാജതേ ।
യാ ദേവീ നിജലീലാര്ഥം ദ്വിധാഭൂതാ ബഭൂവഹ ॥ 13 ॥
സൃഷ്ട്യാദൌ തു സ ഏവായം തദര്ധാംഗോ മഹേശ്വരഃ ।
കംദര്പ ദര്പനാശോദ്യത്കോടി കംദര്പസുംദരഃ ॥ 14 ॥
പംചവക്ത്രസ്ത്രിനേത്രശ്ച മണിഭൂഷണ ഭൂഷിതഃ ।
ഹരിണാഭീതിപരശൂന്വരം ച നിജബാഹുഭിഃ ॥ 15 ॥
ദധാനഃ ഷോഡശാബ്ദോഽസൌ ദേവഃ സര്വേശ്വരോ മഹാന് ।
കോടിസൂര്യ പ്രതീകാശശ്ചംദ്രകോടി സുശീതലഃ ॥ 16 ॥
ശുദ്ധസ്ഫടിക സംകാശസ്ത്രിനേത്രഃ ശീതല ദ്യുതിഃ ।
വാമാംകേ സന്നിഷണ്ണാഽസ്യ ദേവീ ശ്രീഭുവനേശ്വരീ ॥ 17 ॥
നവരത്നഗണാകീര്ണ കാംചീദാമ വിരാജിതാ ।
തപ്തകാംചനസന്നദ്ധ വൈദൂര്യാംഗദഭൂഷണാ ॥ 18 ॥
കനച്ഛ്രീചക്രതാടംക വിടംക വദനാംബുജാ ।
ലലാടകാംതി വിഭവ വിജിതാര്ധസുധാകരാ ॥ 19 ॥
ബിംബകാംതി തിരസ്കാരിരദച്ഛദ വിരാജിതാ ।
ലസത്കുംകുമകസ്തൂരീതിലകോദ്ഭാസിതാനനാ ॥ 20 ॥
ദിവ്യ ചൂഡാമണി സ്ഫാര ചംചച്ചംദ്രകസൂര്യകാ ।
ഉദ്യത്കവിസമസ്വച്ഛ നാസാഭരണ ഭാസുരാ ॥ 21 ॥
ചിംതാകലംബിതസ്വച്ഛ മുക്താഗുച്ഛ വിരാജിതാ ।
പാടീര പംക കര്പൂര കുംകുമാലംകൃത സ്തനീ ॥ 22 ॥
വിചിത്ര വിവിധാ കല്പാ കംബുസംകാശ കംധരാ ।
ദാഡിമീഫലബീജാഭ ദംതപംക്തി വിരാജിതാ ॥ 23 ॥
അനര്ഘ്യ രത്നഘടിത മുകുടാംചിത മസ്തകാ ।
മത്താലിമാലാവിലസദലകാഢ്യ മുഖാംബുജാ ॥ 24 ॥
കളംകകാര്ശ്യനിര്മുക്ത ശരച്ചംദ്രനിഭാനനാ ।
ജാഹ്നവീസലിലാവര്ത ശോഭിനാഭിവിഭൂഷിതാ ॥ 25 ॥
മാണിക്യ ശകലാബദ്ധ മുദ്രികാംഗുളിഭൂഷിതാ ।
പുംഡരീകദലാകാര നയനത്രയസുംദരീ ॥ 26 ॥
കല്പിതാച്ഛ മഹാരാഗ പദ്മരാഗോജ്ജ്വലപ്രഭാ ।
രത്നകിംകിണികായുക്ത രത്നകംകണശോഭിതാ ॥ 27 ॥
മണിമുക്താസരാപാര ലസത്പദകസംതതിഃ ।
രത്നാംഗുളിപ്രവിതത പ്രഭാജാലലസത്കരാ ॥ 28 ॥
കംചുകീഗുംഫിതാപാര നാനാ രത്നതതിദ്യുതിഃ ।
മല്ലികാമോദി ധമ്മില്ല മല്ലികാലിസരാവൃതാ ॥ 29 ॥
സുവൃത്തനിബിഡോത്തുംഗ കുചഭാരാലസാ ശിവാ ।
വരപാശാംകുശാഭീതി ലസദ്ബാഹു ചതുഷ്ടയാ ॥ 30 ॥
സര്വശൃംഗാരവേഷാഢ്യാ സുകുമാരാംഗവല്ലരീ ।
സൌംദര്യധാരാസര്വസ്വാ നിര്വ്യാജകരുണാമയീ ॥ 31 ॥
നിജസംലാപമാധുര്യ വിനിര്ഭര്ത്സിതകച്ഛപീ ।
കോടികോടിരവീംദൂനാം കാംതിം യാ ബിഭ്രതീ പരാ ॥ 32 ॥
നാനാ സഖീഭിര്ദാസീഭിസ്തഥാ ദേവാംഗനാദിഭിഃ ।
സര്വാഭിര്ദേവതാഭിസ്തു സമംതാത്പരിവേഷ്ടിതാ ॥ 33 ॥
ഇച്ഛാശക്ത്യാ ജ്ഞാനശക്ത്യാ ക്രിയാശക്ത്യാ സമന്വിതാ ।
ലജ്ജാ തുഷ്ടിസ്തഥാ പുഷ്ടിഃ കീര്തിഃ കാംതിഃ ക്ഷമാ ദയാ ॥ 34 ॥
ബുദ്ധിര്മേധാസ്മൃതിര്ലക്ഷ്മീര്മൂര്തിമത്യോംഗനാഃ സ്മൃതാഃ ।
ജയാ ച വിജയാ ചൈവാപ്യജിതാ ചാപരാജിതാ ॥ 35 ॥
നിത്യാ വിലാസിനീ ദോഗ്ധ്രീ ത്വഘോരാ മംഗളാ നവാ ।
പീഠശക്തയ ഏതാസ്തു സേവംതേ യാം പരാംബികാമ് ॥ 36 ॥
യസ്യാസ്തു പാര്ശ്വഭാഗേസ്തോനിധീതൌ ശംഖപദ്മകൌ ।
നവരത്ന വഹാനദ്യസ്തഥാ വൈ കാംചനസ്രവാഃ ॥ 37 ॥
സപ്തധാതുവഹാനദ്യോ നിധിഭ്യാം തു വിനിര്ഗതാഃ ।
സുധാസിംധ്വംതഗാമിന്യസ്താഃ സര്വാ നൃപസത്തമ ॥ 38 ॥
സാ ദേവീ ഭുവനേശാനീ തദ്വാമാംകേ വിരാജതേ ।
സര്വേശ ത്വം മഹേശസ്യ യത്സംഗാ ദേവ നാന്യഥാ ॥ 39 ॥
ചിംതാമണി ഗൃഹസ്യാഽസ്യ പ്രമാണം ശൃണു ഭൂമിപ ।
സഹസ്രയോജനായാമം മഹാംതസ്തത്പ്രചക്ഷതേ ॥ 40 ॥
തദുത്തരേ മഹാശാലാഃ പൂര്വസ്മാദ് ദ്വിഗുണാഃ സ്മൃതാഃ ।
അംതരിക്ഷഗതം ത്വേതന്നിരാധാരം വിരാജതേ ॥ 41 ॥
സംകോചശ്ച വികാശശ്ച ജായതേഽസ്യ നിരംതരമ് ।
പടവത്കാര്യവശതഃ പ്രളയേ സര്ജനേ തഥാ ॥ 42 ॥
ശാലാനാം ചൈവ സര്വേഷാം സര്വകാംതിപരാവധി ।
ചിംതാമണിഗൃഹം പ്രോക്തം യത്ര ദേവീ മഹോമയീ ॥ 43 ॥
യേയേ ഉപാസകാഃ സംതി പ്രതിബ്രഹ്മാംഡവര്തിനഃ ।
ദേവേഷു നാഗലോകേഷു മനുഷ്യേഷ്വിതരേഷു ച ॥ 44 ॥
ശ്രീദേവ്യാസ്തേ ച സര്വേപി വ്രജംത്യത്രൈവ ഭൂമിപ ।
ദേവീക്ഷേത്രേ യേ ത്യജംതി പ്രാണാംദേവ്യര്ചനേ രതാഃ ॥ 45 ॥
തേ സര്വേ യാംതി തത്രൈവ യത്ര ദേവീ മഹോത്സവാ ।
ഘൃതകുല്യാ ദുഗ്ധകുല്യാ ദധികുല്യാ മധുസ്രവാഃ ॥ 46 ॥
സ്യംദംതി സരിതഃ സര്വാസ്തഥാമൃതവഹാഃ പരാഃ ।
ദ്രാക്ഷാരസവഹാഃ കാശ്ചിജ്ജംബൂരസവഹാഃ പരാഃ ॥ 47 ॥
ആമ്രേക്ഷുരസവാഹിന്യോ നദ്യസ്താസ്തു സഹസ്രശഃ ।
മനോരഥഫലാവൃക്ഷാവാപ്യഃ കൂപാസ്തഥൈവ ച ॥ 48 ॥
യഥേഷ്ടപാനഫലദാന ന്യൂനം കിംചിദസ്തി ഹി ।
ന രോഗപലിതം വാപി ജരാ വാപി കദാചന ॥ 49 ॥
ന ചിംതാ ന ച മാത്സര്യം കാമക്രോധാദികം തഥാ ।
സര്വേ യുവാനഃ സസ്ത്രീകാഃ സഹസ്രാദിത്യവര്ചസഃ ॥ 50 ॥
ഭജംതി സതതം ദേവീം തത്ര ശ്രീഭുവനേശ്വരീമ് ।
കേചിത്സലോകതാപന്നാഃ കേചിത്സാമീപ്യതാം ഗതാഃ ॥ 51 ॥
സരൂപതാം ഗതാഃ കേചിത്സാര്ഷ്ടിതാം ച പരേഗതാഃ ।
യായാസ്തു ദേവതാസ്തത്ര പ്രതിബ്രഹ്മാംഡവര്തിനാമ് ॥ 52 ॥
സമഷ്ടയഃ സ്ഥിതാസ്താസ്തു സേവംതേ ജഗദീശ്വരീമ് ।
സപ്തകോടിമഹാമംത്രാ മൂര്തിമംത ഉപാസതേ ॥ 53 ॥
മഹാവിദ്യാശ്ച സകലാഃ സാമ്യാവസ്ഥാത്മികാം ശിവാമ് ।
കാരണബ്രഹ്മരൂപാം താം മായാ ശബലവിഗ്രഹാമ് ॥ 54 ॥
ഇത്ഥം രാജന്മയാ പ്രോക്തം മണിദ്വീപം മഹത്തരമ് ।
ന സൂര്യചംദ്രൌ നോ വിദ്യുത്കോടയോഗ്നിസ്തഥൈവ ച ॥ 55 ॥
ഏതസ്യ ഭാസാ കോട്യംശ കോട്യംശോ നാപി തേ സമാഃ ।
ക്വചിദ്വിദ്രുമസംകാശം ക്വചിന്മരകതച്ഛവി ॥ 56 ॥
വിദ്യുദ്ഭാനുസമച്ഛായം മധ്യസൂര്യസമം ക്വചിത് ।
വിദ്യുത്കോടിമഹാധാരാ സാരകാംതിതതം ക്വചിത് ॥ 57 ॥
ക്വചിത്സിംദൂര നീലേംദ്രം മാണിക്യ സദൃശച്ഛവി ।
ഹീരസാര മഹാഗര്ഭ ധഗദ്ധഗിത ദിക്തടമ് ॥ 58 ॥
കാംത്യാ ദാവാനലസമം തപ്തകാംചന സന്നിഭമ് ।
ക്വചിച്ചംദ്രോപലോദ്ഗാരം സൂര്യോദ്ഗാരം ച കുത്ര ചിത് ॥ 59 ॥
രത്നശൃംഗി സമായുക്തം രത്നപ്രാകാര ഗോപുരമ് ।
രത്നപത്രൈ രത്നഫലൈര്വൃക്ഷൈശ്ച പരിമംഡിതമ് ॥ 60 ॥
നൃത്യന്മയൂരസംഘൈശ്ച കപോതരണിതോജ്ജ്വലമ് ।
കോകിലാകാകലീലാപൈഃ ശുകലാപൈശ്ച ശോഭിതമ് ॥ 61 ॥
സുരമ്യ രമണീയാംബു ലക്ഷാവധി സരോവൃതമ് ।
തന്മധ്യഭാഗ വിലസദ്വികചദ്രത്ന പംകജൈഃ ॥ 62 ॥
സുഗംധിഭിഃ സമംതാത്തു വാസിതം ശതയോജനമ് ।
മംദമാരുത സംഭിന്ന ചലദ്ദ്രുമ സമാകുലമ് ॥ 63 ॥
ചിംതാമണി സമൂഹാനാം ജ്യോതിഷാ വിതതാംബരമ് ।
രത്നപ്രഭാഭിരഭിതോ ധഗദ്ധഗിത ദിക്തടമ് ॥ 64 ॥
വൃക്ഷവ്രാത മഹാഗംധവാതവ്രാത സുപൂരിതമ് ।
ധൂപധൂപായിതം രാജന്മണിദീപായുതോജ്ജ്വലമ് ॥ 65 ॥
മണിജാലക സച്ഛിദ്ര തരലോദരകാംതിഭിഃ ।
ദിങ്മോഹജനകം ചൈതദ്ദര്പണോദര സംയുതമ് ॥ 66 ॥
ഐശ്വര്യസ്യ സമഗ്രസ്യ ശൃംഗാരസ്യാഖിലസ്യ ച ।
സര്വജ്ഞതായാഃ സര്വായാസ്തേജസശ്ചാഖിലസ്യ ച ॥ 67 ॥
പരാക്രമസ്യ സര്വസ്യ സര്വോത്തമഗുണസ്യ ച ।
സകലാ യാ ദയായാശ്ച സമാപ്തിരിഹ ഭൂപതേ ॥ 68 ॥
രാജ്ഞ ആനംദമാരഭ്യ ബ്രഹ്മലോകാംത ഭൂമിഷു ।
ആനംദാ യേ സ്ഥിതാഃ സര്വേ തേഽത്രൈവാംതര്ഭവംതി ഹി ॥ 69 ॥
ഇതി തേ വര്ണിതം രാജന്മണിദ്വീപം മഹത്തരമ് ।
മഹാദേവ്യാഃ പരംസ്ഥാനം സര്വലോകോത്തമോത്തമമ് ॥ 70 ॥
ഏതസ്യ സ്മരണാത്സദ്യഃ സര്വപാപം വിനശ്യതി ।
പ്രാണോത്ക്രമണസംധൌ തു സ്മൃത്വാ തത്രൈവ ഗച്ഛതി ॥ 71 ॥
അധ്യായ പംചകം ത്വേതത്പഠേന്നിത്യം സമാഹിതഃ ।
ഭൂതപ്രേതപിശാചാദി ബാധാ തത്ര ഭവേന്ന ഹി ॥ 72 ॥
നവീന ഗൃഹ നിര്മാണേ വാസ്തുയാഗേ തഥൈവ ച ।
പഠിതവ്യം പ്രയത്നേന കല്യാണം തേന ജായതേ ॥ 73 ॥
ഇതി ശ്രീദേവീഭാഗവതേ മഹാപുരാണേ ദ്വാദശസ്കംധേ ദ്വാദശോധ്യായഃ ॥