ഓം ശ്രീ പരമാത്മനേ നമഃ
അഥ ചതുര്ദശോഽധ്യായഃ
ഗുണത്രയവിഭാഗയോഗഃ
ശ്രീ ഭഗവാനുവാച
പരം ഭൂയഃ പ്രവക്ഷ്യാമി ജ്ഞാനാനാം ജ്ഞാനമുത്തമമ് ।
യജ്ജ്ഞാത്വാ മുനയഃ സര്വേ പരാം സിദ്ധിമിതോ ഗതാഃ ॥1॥
ഇദം ജ്ഞാനമുപാശ്രിത്യ മമ സാധര്മ്യമാഗതാഃ ।
സര്ഗേഽപി നോപജായംതേ പ്രലയേ ന വ്യഥംതി ച ॥2॥
മമ യോനിര്മഹദ്ബ്രഹ്മ തസ്മിന്ഗര്ഭം ദധാമ്യഹമ് ।
സംഭവഃ സര്വഭൂതാനാം തതോ ഭവതി ഭാരത ॥3॥
സര്വയോനിഷു കൌംതേയ മൂര്തയഃ സംഭവംതി യാഃ ।
താസാം ബ്രഹ്മ മഹദ്യോനിഃ അഹം ബീജപ്രദഃ പിതാ ॥4॥
സത്ത്വം രജസ്തമ ഇതി ഗുണാഃ പ്രകൃതിസംഭവാഃ ।
നിബധ്നംതി മഹാബാഹോ ദേഹേ ദേഹിനമവ്യയമ് ॥5॥
തത്ര സത്ത്വം നിര്മലത്വാത് പ്രകാശകമനാമയമ് ।
സുഖസംഗേന ബധ്നാതി ജ്ഞാനസംഗേന ചാനഘ ॥6॥
രജോ രാഗാത്മകം വിദ്ധി തൃഷ്ണാസംഗസമുദ്ഭവമ് ।
തന്നിബധ്നാതി കൌംതേയ കര്മസംഗേന ദേഹിനമ് ॥7॥
തമസ്ത്വജ്ഞാനജം വിദ്ധി മോഹനം സര്വദേഹിനാമ് ।
പ്രമാദാലസ്യനിദ്രാഭിഃ തന്നിബധ്നാതി ഭാരത ॥8॥
സത്ത്വം സുഖേ സംജയതി രജഃ കര്മണി ഭാരത ।
ജ്ഞാനമാവൃത്യ തു തമഃ പ്രമാദേ സംജയത്യുത ॥9॥
രജസ്തമശ്ചാഭിഭൂയ സത്ത്വം ഭവതി ഭാരത ।
രജഃ സത്ത്വം തമശ്ചൈവ തമഃ സത്ത്വം രജസ്തഥാ ॥10॥
സര്വദ്വാരേഷു ദേഹേഽസ്മിന് പ്രകാശ ഉപജായതേ ।
ജ്ഞാനം യദാ തദാ വിദ്യാത് വിവൃദ്ധം സത്ത്വമിത്യുത ॥11॥
ലോഭഃ പ്രവൃത്തിരാരംഭഃ കര്മണാമശമഃ സ്പൃഹാ ।
രജസ്യേതാനി ജായംതേ വിവൃദ്ധേ ഭരതര്ഷഭ ॥12॥
അപ്രകാശോഽപ്രവൃത്തിശ്ച പ്രമാദോ മോഹ ഏവ ച ।
തമസ്യേതാനി ജായംതേ വിവൃദ്ധേ കുരുനംദന ॥13॥
യദാ സത്ത്വേ പ്രവൃദ്ധേ തു പ്രലയം യാതി ദേഹഭൃത് ।
തദോത്തമവിദാം ലോകാന് അമലാന്പ്രതിപദ്യതേ ॥14॥
രജസി പ്രലയം ഗത്വാ കര്മസംഗിഷു ജായതേ ।
തഥാ പ്രലീനസ്തമസി മൂഢയോനിഷു ജായതേ ॥15॥
കര്മണഃ സുകൃതസ്യാഹുഃ സാത്ത്വികം നിര്മലം ഫലമ് ।
രജസസ്തു ഫലം ദുഃഖമ് അജ്ഞാനം തമസഃ ഫലമ് ॥16॥
സത്ത്വാത്സംജായതേ ജ്ഞാനം രജസോ ലോഭ ഏവ ച ।
പ്രമാദമോഹൌ തമസഃ ഭവതോഽജ്ഞാനമേവ ച ॥17॥
ഊര്ധ്വം ഗച്ഛംതി സത്ത്വസ്ഥാഃ മധ്യേ തിഷ്ഠംതി രാജസാഃ ।
ജഘന്യഗുണവൃത്തിസ്ഥാഃ അധോ ഗച്ഛംതി താമസാഃ ॥18॥
നാന്യം ഗുണേഭ്യഃ കര്താരം യദാ ദ്രഷ്ടാഽനുപശ്യതി ।
ഗുണേഭ്യശ്ച പരം വേത്തി മദ്ഭാവം സോഽധിഗച്ഛതി ॥19॥
ഗുണാനേതാനതീത്യ ത്രീന് ദേഹീ ദേഹസമുദ്ഭവാന് ।
ജന്മമൃത്യുജരാദുഃഖൈഃ വിമുക്തോഽമൃതമശ്നുതേ ॥20॥
അര്ജുന ഉവാച
കൈര്ലിംഗൈസ്ത്രീന്ഗുണാനേതാന് അതീതോ ഭവതി പ്രഭോ ।
കിമാചാരഃ കഥം ചൈതാന് ത്രീന്ഗുണാനതിവര്തതേ ॥21॥
ശ്രീ ഭഗവാനുവാച
പ്രകാശം ച പ്രവൃത്തിം ച മോഹമേവ ച പാംഡവ ।
ന ദ്വേഷ്ടി സംപ്രവൃത്താനി ന നിവൃത്താനി കാംക്ഷതി ॥22॥
ഉദാസീനവദാസീനഃ ഗുണൈര്യോ ന വിചാല്യതേ ।
ഗുണാ വര്തംത ഇത്യേവ യോഽവതിഷ്ഠതി നേംഗതേ ॥23॥
സമദുഃഖസുഖഃ സ്വസ്ഥഃ സമലോഷ്ടാശ്മകാംചനഃ ।
തുല്യപ്രിയാപ്രിയോ ധീരഃ തുല്യനിംദാത്മസംസ്തുതിഃ ॥24॥
മാനാപമാനയോസ്തുല്യഃ തുല്യോ മിത്രാരിപക്ഷയോഃ ।
സര്വാരംഭപരിത്യാഗീ ഗുണാതീതഃ സ ഉച്യതേ ॥25॥
മാം ച യോഽവ്യഭിചാരേണ ഭക്തിയോഗേന സേവതേ ।
സ ഗുണാന്സമതീത്യൈതാന് ബ്രഹ്മഭൂയായ കല്പതേ ॥26॥
ബ്രഹ്മണോ ഹി പ്രതിഷ്ഠാഽഹമ് അമൃതസ്യാവ്യയസ്യ ച ।
ശാശ്വതസ്യ ച ധര്മസ്യ സുഖസ്യൈകാംതികസ്യ ച ॥27॥
॥ ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസു ഉപനിഷത്സു ബ്രഹ്മവിദ്യായാം
യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാര്ജുനസംവാദേ ഗുണത്രയവിഭാഗയോഗോ ചതുര്ദശോഽധ്യായഃ ॥