ഓം ശ്രീ പരമാത്മനേ നമഃ
അഥ പംചദശോഽധ്യായഃ
പുരുഷോത്തമപ്രാപ്തിയോഗഃ
ശ്രീ ഭഗവാനുവാച
ഊര്ധ്വമൂലമധഃശാഖമ് അശ്വത്ഥം പ്രാഹുരവ്യയമ് ।
ഛംദാംസി യസ്യ പര്ണാനി യസ്തം വേദ സ വേദവിത് ॥1॥
അധശ്ചോര്ധ്വം പ്രസൃതാസ്തസ്യ ശാഖാഃ ഗുണപ്രവൃദ്ധാ വിഷയപ്രവാലാഃ ।
അധശ്ച മൂലാന്യനുസംതതാനി കര്മാനുബംധീനി മനുഷ്യലോകേ ॥2॥
ന രൂപമസ്യേഹ തഥോപലഭ്യതേ നാംതോ ന ചാദിര്ന ച സംപ്രതിഷ്ഠാ ।
അശ്വത്ഥമേനം സുവിരൂഢമൂലമ് അസംഗശസ്ത്രേണ ദൃഢേന ഛിത്ത്വാ ॥3॥
തതഃ പദം തത്പരിമാര്ഗിതവ്യം യസ്മിന്ഗതാ ന നിവര്തംതി ഭൂയഃ ।
തമേവ ചാദ്യം പുരുഷം പ്രപദ്യേ യതഃ പ്രവൃത്തിഃ പ്രസൃതാ പുരാണീ ॥4॥
നിര്മാനമോഹാ ജിതസംഗദോഷാഃ അധ്യാത്മനിത്യാ വിനിവൃത്തകാമാഃ ।
ദ്വംദ്വൈര്വിമുക്താഃ സുഖദുഃഖ സംജ്ഞൈഃ ഗച്ഛംത്യമൂഢാഃ പദമവ്യയം തത് ॥5॥
ന തദ്ഭാസയതേ സൂര്യഃ ന ശശാംകോ ന പാവകഃ ।
യദ്ഗത്വാ ന നിവര്തംതേ തദ്ധാമ പരമം മമ ॥6॥
മമൈവാംശോ ജീവലോകേ ജീവഭൂതഃ സനാതനഃ ।
മനഃ ഷഷ്ഠാനീംദ്രിയാണി പ്രകൃതിസ്ഥാനി കര്ഷതി ॥7॥
ശരീരം യദവാപ്നോതി യച്ചാപ്യുത്ക്രാമതീശ്വരഃ ।
ഗൃഹീത്വൈതാനി സംയാതി വായുര്ഗംധാനിവാശയാത് ॥8॥
ശ്രോത്രം ചക്ഷുഃ സ്പര്ശനം ച രസനം ഘ്രാണമേവ ച ।
അധിഷ്ഠായ മനശ്ചായം വിഷയാനുപസേവതേ ॥9॥
ഉത്ക്രാമംതം സ്ഥിതം വാഽപി ഭുംജാനം വാ ഗുണാന്വിതമ് ।
വിമൂഢാ നാനുപശ്യംതി പശ്യംതി ജ്ഞാനചക്ഷുഷഃ ॥10॥
യതംതോ യോഗിനശ്ചൈനം പശ്യംത്യാത്മന്യവസ്ഥിതമ് ।
യതംതോ ഽപ്യകൃതാത്മാനഃ നൈനം പശ്യംത്യചേതസഃ ॥11॥
യദാദിത്യഗതം തേജഃ ജഗദ്ഭാസയതേഽഖിലമ് ।
യച്ചംദ്രമസി യച്ചാഗ്നൌ തത്തേജോ വിദ്ധി മാമകമ് ॥12॥
ഗാമാവിശ്യ ച ഭൂതാനി ധാരയാമ്യഹമോജസാ ।
പുഷ്ണാമി ചൌഷധീഃ സര്വാഃ സോമോ ഭൂത്വാ രസാത്മകഃ ॥13॥
അഹം വൈശ്വാനരോ ഭൂത്വാ പ്രാണിനാം ദേഹമാശ്രിതഃ ।
പ്രാണാപാനസമായുക്തഃ പചാമ്യന്നം ചതുര്വിധമ് ॥14॥
സര്വസ്യ ചാഹം ഹൃദി സന്നിവിഷ്ടഃ മത്തഃ സ്മൃതിര്ജ്ഞാനമപോഹനം ച ।
വേദൈശ്ച സര്വൈരഹമേവ വേദ്യഃ വേദാംതകൃദ്വേദവിദേവ ചാഹമ് ॥15॥
ദ്വാവിമൌ പുരുഷൌ ലോകേ ക്ഷരശ്ചാക്ഷര ഏവ ച ।
ക്ഷരഃ സര്വാണി ഭൂതാനി കൂടസ്ഥോഽക്ഷര ഉച്യതേ ॥16॥
ഉത്തമഃ പുരുഷസ്ത്വന്യഃ പരമാത്മേത്യുദാഹൃതഃ ।
യോ ലോകത്രയമാവിശ്യ ബിഭര്ത്യവ്യയ ഈശ്വരഃ ॥17॥
യസ്മാത്ക്ഷരമതീതോഽഹമ് അക്ഷരാദപി ചോത്തമഃ ।
അതോഽസ്മി ലോകേ വേദേ ച പ്രഥിതഃ പുരുഷോത്തമഃ ॥18॥
യോ മാമേവമസമ്മൂഢഃ ജാനാതി പുരുഷോത്തമമ് ।
സ സര്വവിദ്ഭജതി മാം സര്വഭാവേന ഭാരത ॥19॥
ഇതി ഗുഹ്യതമം ശാസ്ത്രമ് ഇദമുക്തം മയാഽനഘ ।
ഏതദ്ബുദ്ധ്വാ ബുദ്ധിമാന്സ്യാത് കൃതകൃത്യശ്ച ഭാരത ॥20॥
॥ ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസു ഉപനിഷത്സു ബ്രഹ്മവിദ്യായാം
യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാര്ജുനസംവാദേ പുരുഷോത്തമപ്രാപ്തിയോഗോ നാമ പംചദശോഽധ്യായഃ ॥