ഓം ശ്രീ പരമാത്മനേ നമഃ
അഥ തൃതീയോഽധ്യായഃ
കര്മയോഗഃ
അര്ജുന ഉവാച
ജ്യായസീ ചേത്കര്മണസ്തേ മതാ ബുദ്ധിര്ജനാര്ദന ।
തത്കിം കര്മണി ഘോരേ മാം നിയോജയസി കേശവ ॥1॥
വ്യാമിശ്രേണേവ വാക്യേന ബുദ്ധിം മോഹയസീവ മേ ।
തദേകം വദ നിശ്ചിത്യ യേന ശ്രേയോഽഹമാപ്നുയാമ് ॥2॥
ശ്രീ ഭഗവാനുവാച
ലോകേഽസ്മിന്ദ്വിവിധാ നിഷ്ഠാ പുരാ പ്രോക്താ മയാഽനഘ ।
ജ്ഞാനയോഗേന സാംഖ്യാനാം കര്മയോഗേന യോഗിനാമ് ॥3॥
ന കര്മണാമനാരംഭാത് നൈഷ്കര്മ്യം പുരുഷോഽശ്നുതേ ।
ന ച സന്ന്യസനാദേവ സിദ്ധിം സമധിഗച്ഛതി ॥4॥
ന ഹി കശ്ചിത്ക്ഷണമപി ജാതു തിഷ്ഠത്യകര്മകൃത് ।
കാര്യതേ ഹ്യവശഃ കര്മ സര്വഃ പ്രകൃതിജൈര്ഗുണൈഃ ॥5॥
കര്മേംദ്രിയാണി സംയമ്യ യ ആസ്തേ മനസാ സ്മരന് ।
ഇംദ്രിയാര്ഥാന്വിമൂഢാത്മാ മിഥ്യാചാരഃ സ ഉച്യതേ ॥6॥
യസ്ത്വിംദ്രിയാണി മനസാ നിയമ്യാരഭതേഽര്ജുന ।
കര്മേംദ്രിയൈഃ കര്മയോഗമ് അസക്തഃ സ വിശിഷ്യതേ ॥7॥
നിയതം കുരു കര്മ ത്വം കര്മ ജ്യായോ ഹ്യകര്മണഃ ।
ശരീരയാത്രാഽപി ച തേ ന പ്രസിദ്ധ്യേദകര്മണഃ ॥8॥
യജ്ഞാര്ഥാത്കര്മണോഽന്യത്ര ലോകോഽയം കര്മബംധനഃ ।
തദര്ഥം കര്മ കൌംതേയ മുക്തസംഗഃ സമാചര ॥9॥
സഹയജ്ഞാഃ പ്രജാഃ സൃഷ്ട്വാ പുരോവാച പ്രജാപതിഃ ।
അനേന പ്രസവിഷ്യധ്വം ഏഷ വോഽസ്ത്വിഷ്ടകാമധുക് ॥10॥
ദേവാന്ഭാവയതാഽനേന തേ ദേവാ ഭാവയംതു വഃ ।
പരസ്പരം ഭാവയംതഃ ശ്രേയഃ പരമവാപ്സ്യഥ ॥11॥
ഇഷ്ടാന്ഭോഗാന്ഹി വോ ദേവാഃ ദാസ്യംതേ യജ്ഞഭാവിതാഃ ।
തൈര്ദത്താനപ്രദായൈഭ്യഃ യോ ഭുംക്തേ സ്തേന ഏവ സഃ ॥12॥
യജ്ഞശിഷ്ടാശിനഃ സംതഃ മുച്യംതേ സര്വകില്ബിഷൈഃ ।
ഭുംജതേ തേ ത്വഘം പാപാഃ യേ പചംത്യാത്മകാരണാത് ॥13॥
അന്നാദ്ഭവംതി ഭൂതാനി പര്ജന്യാദന്നസംഭവഃ ।
യജ്ഞാദ്ഭവതി പര്ജന്യഃ യജ്ഞഃ കര്മസമുദ്ഭവഃ ॥14॥
കര്മ ബ്രഹ്മോദ്ഭവം വിദ്ധി ബ്രഹ്മാക്ഷരസമുദ്ഭവമ് ।
തസ്മാത്സര്വഗതം ബ്രഹ്മ നിത്യം യജ്ഞേ പ്രതിഷ്ഠിതമ് ॥15॥
ഏവം പ്രവര്തിതം ചക്രം നാനുവര്തയതീഹ യഃ ।
അഘായുരിംദ്രിയാരാമഃ മോഘം പാര്ഥ സ ജീവതി ॥16॥
യസ്ത്വാത്മരതിരേവ സ്യാത് ആത്മതൃപ്തശ്ച മാനവഃ ।
ആത്മന്യേവ ച സംതുഷ്ടഃ തസ്യ കാര്യം ന വിദ്യതേ ॥17॥
നൈവ തസ്യ കൃതേനാര്ഥഃ നാകൃതേനേഹ കശ്ചന ।
ന ചാസ്യ സര്വഭൂതേഷു കശ്ചിദര്ഥവ്യപാശ്രയഃ ॥18॥
തസ്മാദസക്തഃ സതതം കാര്യം കര്മ സമാചര ।
അസക്തോ ഹ്യാചരന്കര്മ പരമാപ്നോതി പൂരുഷഃ ॥19॥
കര്മണൈവ ഹി സംസിദ്ധിം ആസ്ഥിതാ ജനകാദയഃ ।
ലോകസംഗ്രഹമേവാപി സംപശ്യന്കര്തുമര്ഹസി ॥20॥
യദ്യദാചരതി ശ്രേഷ്ഠഃ തത്തദേവേതരോ ജനഃ ।
സ യത്പ്രമാണം കുരുതേ ലോകസ്തദനുവര്തതേ ॥21॥
ന മേ പാര്ഥാസ്തി കര്തവ്യം ത്രിഷു ലോകേഷു കിംചന ।
നാനവാപ്തമവാപ്തവ്യം വര്ത ഏവ ച കര്മണി ॥22॥
യദി ഹ്യഹം ന വര്തേയ ജാതു കര്മണ്യതംദ്രിതഃ ।
മമ വര്ത്മാനുവര്തംതേ മനുഷ്യാഃ പാര്ഥ സര്വശഃ ॥23॥
ഉത്സീദേയുരിമേ ലോകാഃ ന കുര്യാം കര്മ ചേദഹമ് ।
സംകരസ്യ ച കര്താ സ്യാമ് ഉപഹന്യാമിമാഃ പ്രജാഃ ॥24॥
സക്താഃ കര്മണ്യവിദ്വാംസഃ യഥാ കുര്വംതി ഭാരത ।
കുര്യാദ്വിദ്വാംസ്തഥാഽസക്തഃ ചികീര്ഷുര്ലോകസംഗ്രഹമ് ॥25॥
ന ബുദ്ധിഭേദം ജനയേത് അജ്ഞാനാം കര്മസംഗിനാമ് ।
ജോഷയേത്സര്വകര്മാണി വിദ്വാന്യുക്തഃ സമാചരന് ॥26॥
പ്രകൃതേഃ ക്രിയമാണാനി ഗുണൈഃ കര്മാണി സര്വശഃ ।
അഹംകാരവിമൂഢാത്മാ കര്താഽഹമിതി മന്യതേ ॥27॥
തത്ത്വവിത്തു മഹാബാഹോ ഗുണകര്മവിഭാഗയോഃ ।
ഗുണാ ഗുണേഷു വര്തംതേ ഇതി മത്വാ ന സജ്ജതേ ॥28॥
പ്രകൃതേര്ഗുണസമ്മൂഢാഃ സജ്ജംതേ ഗുണകര്മസു ।
താനകൃത്സ്നവിദോ മംദാന് കൃത്സ്നവിന്ന വിചാലയേത് ॥29॥
മയി സര്വാണി കര്മാണി സന്ന്യസ്യാധ്യാത്മചേതസാ ।
നിരാശീര്നിര്മമോ ഭൂത്വാ യുധ്യസ്വ വിഗതജ്വരഃ ॥30॥
യേ മേ മതമിദം നിത്യമ് അനുതിഷ്ഠംതി മാനവാഃ ।
ശ്രദ്ധാവംതോഽനസൂയംതഃ മുച്യംതേ തേഽപി കര്മഭിഃ ॥31॥
യേ ത്വേതദഭ്യസൂയംതഃ നാനുതിഷ്ഠംതി മേ മതമ് ।
സര്വജ്ഞാനവിമൂഢാംസ്താന് വിദ്ധി നഷ്ടാനചേതസഃ ॥32॥
സദൃശം ചേഷ്ടതേ സ്വസ്യാഃ പ്രകൃതേര്ജ്ഞാനവാനപി ।
പ്രകൃതിം യാംതി ഭൂതാനി നിഗ്രഹഃ കിം കരിഷ്യതി ॥33॥
ഇംദ്രിയസ്യേംദ്രിയസ്യാര്ഥേ രാഗദ്വേഷൌ വ്യവസ്ഥിതൌ ।
തയോര്ന വശമാഗച്ഛേത് തൌ ഹ്യസ്യ പരിപംഥിനൌ ॥34॥
ശ്രേയാന്സ്വധര്മോ വിഗുണഃ പരധര്മാത്സ്വനുഷ്ഠിതാത് ।
സ്വധര്മേ നിധനം ശ്രേയഃ പരധര്മോ ഭയാവഹഃ ॥35॥
അര്ജുന ഉവാച
അഥ കേന പ്രയുക്തോഽയം പാപം ചരതി പൂരുഷഃ ।
അനിച്ഛന്നപി വാര്ഷ്ണേയ ബലാദിവ നിയോജിതഃ ॥36॥
ശ്രീ ഭഗവാനുവാച
കാമ ഏഷ ക്രോധ ഏഷഃ രജോഗുണസമുദ്ഭവഃ ।
മഹാശനോ മഹാപാപ്മാ വിദ്ധ്യേനമിഹ വൈരിണമ് ॥37॥
ധൂമേനാവ്രിയതേ വഹ്നിഃ യഥാഽഽദര്ശോ മലേന ച ।
യഥോല്ബേനാവൃതോ ഗര്ഭഃ തഥാ തേനേദമാവൃതമ് ॥38॥
ആവൃതം ജ്ഞാനമേതേന ജ്ഞാനിനോ നിത്യവൈരിണാ ।
കാമരൂപേണ കൌംതേയ ദുഷ്പൂരേണാനലേന ച ॥39॥
ഇംദ്രിയാണി മനോ ബുദ്ധിഃ അസ്യാധിഷ്ഠാനമുച്യതേ ।
ഏതൈര്വിമോഹയത്യേഷഃ ജ്ഞാനമാവൃത്യ ദേഹിനമ് ॥40॥
തസ്മാത്ത്വമിംദ്രിയാണ്യാദൌ നിയമ്യ ഭരതര്ഷഭ ।
പാപ്മാനം പ്രജഹി ഹ്യേനം ജ്ഞാനവിജ്ഞാനനാശനമ് ॥41॥
ഇംദ്രിയാണി പരാണ്യാഹുഃ ഇംദ്രിയേഭ്യഃ പരം മനഃ ।
മനസസ്തു പരാബുദ്ധിഃ യോ ബുദ്ധേഃ പരതസ്തു സഃ ॥42॥
ഏവം ബുദ്ധേഃ പരം ബുദ്ധ്വാ സംസ്തഭ്യാത്മാനമാത്മനാ ।
ജഹി ശത്രും മഹാബാഹോ കാമരൂപം ദുരാസദമ് ॥43॥
॥ ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസു ഉപനിഷത്സു ബ്രഹ്മവിദ്യായാം
യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാര്ജുനസംവാദേ കര്മയോഗോ നാമ തൃതീയോഽധ്യായഃ ॥