അഥ പ്രഥമോഽധ്യായഃ ।
അര്ജുനവിഷാദയോഗഃ
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച ।
ധര്മക്ഷേത്രേ കുരുക്ഷേത്രേ സമവേതാ യുയുത്സവഃ ।
മാമകാഃ പാംഡവാശ്ചൈവ കിമകുര്വത സംജയ ॥ 1 ॥
സംജയ ഉവാച ।
ദൃഷ്ട്വാ തു പാംഡവാനീകം വ്യൂഢം ദുര്യോധനസ്തദാ ।
ആചാര്യമുപസംഗമ്യ രാജാ വചനമബ്രവീത് ॥ 2 ॥
പശ്യൈതാം പാംഡുപുത്രാണാമാചാര്യ മഹതീം ചമൂമ് ।
വ്യൂഢാം ദ്രുപദപുത്രേണ തവ ശിഷ്യേണ ധീമതാ ॥ 3 ॥
അത്ര ശൂരാ മഹേഷ്വാസാ ഭീമാര്ജുനസമാ യുധി ।
യുയുധാനോ വിരാടശ്ച ദ്രുപദശ്ച മഹാരഥഃ ॥ 4 ॥
ധൃഷ്ടകേതുശ്ചേകിതാനഃ കാശിരാജശ്ച വീര്യവാന് ।
പുരുജിത്കുംതിഭോജശ്ച ശൈബ്യശ്ച നരപുംഗവഃ ॥ 5 ॥
യുധാമന്യുശ്ച വിക്രാംത ഉത്തമൌജാശ്ച വീര്യവാന് ।
സൌഭദ്രോ ദ്രൌപദേയാശ്ച സര്വ ഏവ മഹാരഥാഃ ॥ 6 ॥
അസ്മാകം തു വിശിഷ്ടാ യേ താന്നിബോധ ദ്വിജോത്തമ ।
നായകാ മമ സൈന്യസ്യ സംജ്ഞാര്ഥം താന്ബ്രവീമി തേ ॥ 7 ॥
ഭവാന്ഭീഷ്മശ്ച കര്ണശ്ച കൃപശ്ച സമിതിംജയഃ ।
അശ്വത്ഥാമാ വികര്ണശ്ച സൌമദത്തിസ്തഥൈവ ച ॥ 8 ॥
അന്യേ ച ബഹവഃ ശൂരാ മദര്ഥേ ത്യക്തജീവിതാഃ ।
നാനാശസ്ത്രപ്രഹരണാഃ സര്വേ യുദ്ധവിശാരദാഃ ॥ 9 ॥
അപര്യാപ്തം തദസ്മാകം ബലം ഭീഷ്മാഭിരക്ഷിതമ് ।
പര്യാപ്തം ത്വിദമേതേഷാം ബലം ഭീമാഭിരക്ഷിതമ് ॥ 10 ॥
അയനേഷു ച സര്വേഷു യഥാഭാഗമവസ്ഥിതാഃ ।
ഭീഷ്മമേവാഭിരക്ഷംതു ഭവംതഃ സര്വ ഏവ ഹി ॥ 11 ॥
തസ്യ സംജനയന്ഹര്ഷം കുരുവൃദ്ധഃ പിതാമഹഃ ।
സിംഹനാദം വിനദ്യോച്ചൈഃ ശംഖം ദധ്മൌ പ്രതാപവാന് ॥ 12 ॥
തതഃ ശംഖാശ്ച ഭേര്യശ്ച പണവാനകഗോമുഖാഃ ।
സഹസൈവാഭ്യഹന്യംത സ ശബ്ദസ്തുമുലോഽഭവത് ॥ 13 ॥
തതഃ ശ്വേതൈര്ഹയൈര്യുക്തേ മഹതി സ്യംദനേ സ്ഥിതൌ ।
മാധവഃ പാംഡവശ്ചൈവ ദിവ്യൌ ശംഖൌ പ്രദഘ്മതുഃ ॥ 14 ॥
പാംചജന്യം ഹൃഷീകേശോ ദേവദത്തം ധനംജയഃ ।
പൌംഡ്രം ദധ്മൌ മഹാശംഖം ഭീമകര്മാ വൃകോദരഃ ॥ 15 ॥
അനംതവിജയം രാജാ കുംതീപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ ।
നകുലഃ സഹദേവശ്ച സുഘോഷമണിപുഷ്പകൌ ॥ 16 ॥
കാശ്യശ്ച പരമേഷ്വാസഃ ശിഖംഡീ ച മഹാരഥഃ ।
ധൃഷ്ടദ്യുമ്നോ വിരാടശ്ച സാത്യകിശ്ചാപരാജിതഃ ॥ 17 ॥
ദ്രുപദോ ദ്രൌപദേയാശ്ച സര്വശഃ പൃഥിവീപതേ ।
സൌഭദ്രശ്ച മഹാബാഹുഃ ശംഖാംദധ്മുഃ പൃഥക്പൃഥക് ॥ 18 ॥
സ ഘോഷോ ധാര്തരാഷ്ട്രാണാം ഹൃദയാനി വ്യദാരയത് ।
നഭശ്ച പൃഥിവീം ചൈവ തുമുലോ വ്യനുനാദയന് ॥ 19 ॥
അഥ വ്യവസ്ഥിതാംദൃഷ്ട്വാ ധാര്തരാഷ്ട്രാന്കപിധ്വജഃ ।
പ്രവൃത്തേ ശസ്ത്രസംപാതേ ധനുരുദ്യമ്യ പാംഡവഃ ॥ 20 ॥
ഹൃഷീകേശം തദാ വാക്യമിദമാഹ മഹീപതേ।
അര്ജുന ഉവാച ।
സേനയോരുഭയോര്മധ്യേ രഥം സ്ഥാപയ മേഽച്യുത ॥ 21 ॥
യാവദേതാന്നിരീക്ഷേഽഹം യോദ്ധുകാമാനവസ്ഥിതാന് ।
കൈര്മയാ സഹ യോദ്ധവ്യമസ്മിന്രണസമുദ്യമേ ॥ 22 ॥
യോത്സ്യമാനാനവേക്ഷേഽഹം യ ഏതേഽത്ര സമാഗതാഃ ।
ധാര്തരാഷ്ട്രസ്യ ദുര്ബുദ്ധേര്യുദ്ധേ പ്രിയചികീര്ഷവഃ ॥ 23 ॥
സംജയ ഉവാച ।
ഏവമുക്തോ ഹൃഷീകേശോ ഗുഡാകേശേന ഭാരത ।
സേനയോരുഭയോര്മധ്യേ സ്ഥാപയിത്വാ രഥോത്തമമ് ॥ 24 ॥
ഭീഷ്മദ്രോണപ്രമുഖതഃ സര്വേഷാം ച മഹീക്ഷിതാമ് ।
ഉവാച പാര്ഥ പശ്യൈതാന്സമവേതാന്കുരൂനിതി ॥ 25 ॥
തത്രാപശ്യത്സ്ഥിതാന്പാര്ഥഃ പിതൄനഥ പിതാമഹാന് ।
ആചാര്യാന്മാതുലാന്ഭ്രാതൄന്പുത്രാന്പൌത്രാന്സഖീംസ്തഥാ ॥ 26 ॥
ശ്വശുരാന്സുഹൃദശ്ചൈവ സേനയോരുഭയോരപി ।
താന്സമീക്ഷ്യ സ കൌംതേയഃ സര്വാന്ബംധൂനവസ്ഥിതാന് ॥ 27 ॥
കൃപയാ പരയാവിഷ്ടോ വിഷീദന്നിദമബ്രവീത്।
അര്ജുന ഉവാച ।
ദൃഷ്ട്വേമം സ്വജനം കൃഷ്ണ യുയുത്സും സമുപസ്ഥിതമ് ॥ 28 ॥
സീദംതി മമ ഗാത്രാണി മുഖം ച പരിശുഷ്യതി ।
വേപഥുശ്ച ശരീരേ മേ രോമഹര്ഷശ്ച ജായതേ ॥ 29 ॥
ഗാംഡീവം സ്രംസതേ ഹസ്താത്ത്വക്ചൈവ പരിദഹ്യതേ ।
ന ച ശക്നോമ്യവസ്ഥാതും ഭ്രമതീവ ച മേ മനഃ ॥ 30 ॥
നിമിത്താനി ച പശ്യാമി വിപരീതാനി കേശവ ।
ന ച ശ്രേയോഽനുപശ്യാമി ഹത്വാ സ്വജനമാഹവേ ॥ 31 ॥
ന കാംക്ഷേ വിജയം കൃഷ്ണ ന ച രാജ്യം സുഖാനി ച ।
കിം നോ രാജ്യേന ഗോവിംദ കിം ഭോഗൈര്ജീവിതേന വാ ॥ 32 ॥
യേഷാമര്ഥേ കാംക്ഷിതം നോ രാജ്യം ഭോഗാഃ സുഖാനി ച ।
ത ഇമേഽവസ്ഥിതാ യുദ്ധേ പ്രാണാംസ്ത്യക്ത്വാ ധനാനി ച ॥ 33 ॥
ആചാര്യാഃ പിതരഃ പുത്രാസ്തഥൈവ ച പിതാമഹാഃ ।
മാതുലാഃ ശ്വശുരാഃ പൌത്രാഃ ശ്യാലാഃ സംബംധിനസ്തഥാ ॥ 34 ॥
ഏതാന്ന ഹംതുമിച്ഛാമി ഘ്നതോഽപി മധുസൂദന ।
അപി ത്രൈലോക്യരാജ്യസ്യ ഹേതോഃ കിം നു മഹീകൃതേ ॥ 35 ॥
നിഹത്യ ധാര്തരാഷ്ട്രാന്നഃ കാ പ്രീതിഃ സ്യാജ്ജനാര്ദന ।
പാപമേവാശ്രയേദസ്മാന്ഹത്വൈതാനാതതായിനഃ ॥ 36 ॥
തസ്മാന്നാര്ഹാ വയം ഹംതും ധാര്തരാഷ്ട്രാന്സ്വബാംധവാന് ।
സ്വജനം ഹി കഥം ഹത്വാ സുഖിനഃ സ്യാമ മാധവ ॥ 37 ॥
യദ്യപ്യേതേ ന പശ്യംതി ലോഭോപഹതചേതസഃ ।
കുലക്ഷയകൃതം ദോഷം മിത്രദ്രോഹേ ച പാതകമ് ॥ 38 ॥
കഥം ന ജ്ഞേയമസ്മാഭിഃ പാപാദസ്മാന്നിവര്തിതുമ് ।
കുലക്ഷയകൃതം ദോഷം പ്രപശ്യദ്ഭിര്ജനാര്ദന ॥ 39 ॥
കുലക്ഷയേ പ്രണശ്യംതി കുലധര്മാഃ സനാതനാഃ ।
ധര്മേ നഷ്ടേ കുലം കൃത്സ്നമധര്മോഽഭിഭവത്യുത ॥ 40 ॥
അധര്മാഭിഭവാത്കൃഷ്ണ പ്രദുഷ്യംതി കുലസ്ത്രിയഃ ।
സ്ത്രീഷു ദുഷ്ടാസു വാര്ഷ്ണേയ ജായതേ വര്ണസംകരഃ ॥ 41 ॥
സംകരോ നരകായൈവ കുലഘ്നാനാം കുലസ്യ ച ।
പതംതി പിതരോ ഹ്യേഷാം ലുപ്തപിംഡോദകക്രിയാഃ ॥ 42 ॥
ദോഷൈരേതൈഃ കുലഘ്നാനാം വര്ണസംകരകാരകൈഃ ।
ഉത്സാദ്യംതേ ജാതിധര്മാഃ കുലധര്മാശ്ച ശാശ്വതാഃ ॥ 43 ॥
ഉത്സന്നകുലധര്മാണാം മനുഷ്യാണാം ജനാര്ദന ।
നരകേഽനിയതം വാസോ ഭവതീത്യനുശുശ്രുമ ॥ 44 ॥
അഹോ ബത മഹത്പാപം കര്തും വ്യവസിതാ വയമ് ।
യദ്രാജ്യസുഖലോഭേന ഹംതും സ്വജനമുദ്യതാഃ ॥ 45 ॥
യദി മാമപ്രതീകാരമശസ്ത്രം ശസ്ത്രപാണയഃ ।
ധാര്തരാഷ്ട്രാ രണേ ഹന്യുസ്തന്മേ ക്ഷേമതരം ഭവേത് ॥ 46 ॥
സംജയ ഉവാച ।
ഏവമുക്ത്വാര്ജുനഃ സംഖ്യേ രഥോപസ്ഥ ഉപാവിശത് ।
വിസൃജ്യ സശരം ചാപം ശോകസംവിഗ്നമാനസഃ ॥ 47 ॥
ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസൂപനിഷത്സു ബ്രഹ്മവിദ്യായാം യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാര്ജുനസംവാദേ
അര്ജുനവിഷാദയോഗോ നാമ പ്രഥമോഽധ്യായഃ ॥1 ॥