കൃഷ്ണ യജുര്വേദീയ തൈത്തിരീയ സംഹിതായാ-മ്പ്രഥമകാണ്ഡേ തൃതീയഃ പ്രശ്നഃ – അഗ്നിഷ്ടോമേ പശുഃ
ഓ-ന്നമഃ പരമാത്മനേ, ശ്രീ മഹാഗണപതയേ നമഃ,
ശ്രീ ഗുരുഭ്യോ നമഃ । ഹ॒രിഃ॒ ഓമ് ॥
ദേ॒വസ്യ॑ ത്വാ സവി॒തുഃ പ്ര॑സ॒വേ᳚-ഽശ്വിനോ᳚-ര്ബാ॒ഹുഭ്യാ᳚-മ്പൂ॒ഷ്ണോ ഹസ്താ᳚ഭ്യാ॒മാ ദ॒ദേ-ഽഭ്രി॑രസി॒ നാരി॑രസി॒ പരി॑ലിഖിത॒ഗ്മ്॒ രക്ഷഃ॒ പരി॑ലിഖിതാ॒ അരാ॑തയ ഇ॒ദമ॒ഹഗ്മ് രക്ഷ॑സോ ഗ്രീ॒വാ അപി॑ കൃന്താമി॒ യോ᳚-ഽസ്മാ-ന്ദ്വേഷ്ടി॒ യ-ഞ്ച॑ വ॒യ-ന്ദ്വി॒ഷ്മ ഇ॒ദമ॑സ്യ ഗ്രീ॒വാ അപി॑ കൃന്താമി ദി॒വേ ത്വാ॒-ഽന്തരി॑ക്ഷായ ത്വാ പൃഥി॒വ്യൈ ത്വാ॒ ശുന്ധ॑താം-ലോഁ॒കഃ പി॑തൃ॒ഷദ॑നോ॒ യവോ॑-ഽസി യ॒വയാ॒സ്മ-ദ്ദ്വേഷോ॑ [യ॒വയാ॒സ്മ-ദ്ദ്വേഷഃ॑, യ॒വയാരാ॑തീഃ] 1
യ॒വയാരാ॑തീഃ പിതൃ॒ണാഗ്മ് സദ॑നമ॒സ്യുദ്ദിവഗ്ഗ്॑ സ്തഭാ॒നാ-ഽന്തരി॑ക്ഷ-മ്പൃണ പൃഥി॒വീ-ന്ദൃഗ്മ്॑ഹ ദ്യുതാ॒നസ്ത്വാ॑ മാരു॒തോ മി॑നോതു മി॒ത്രാവരു॑ണയോ-ര്ധ്രു॒വേണ॒ ധര്മ॑ണാ ബ്രഹ്മ॒വനി॑-ന്ത്വാ ക്ഷത്ര॒വനിഗ്മ്॑ സുപ്രജാ॒വനിഗ്മ്॑ രായസ്പോഷ॒വനി॒-മ്പര്യൂ॑ഹാമി॒ ബ്രഹ്മ॑ ദൃഗ്മ്ഹ ക്ഷ॒ത്ര-ന്ദൃഗ്മ്॑ഹ പ്ര॒ജാ-ന്ദൃഗ്മ്॑ഹ രാ॒യസ്പോഷ॑-ന്ദൃഗ്മ്ഹ ഘൃ॒തേന॑ ദ്യാവാപൃഥിവീ॒ ആ പൃ॑ണേഥാ॒മിന്ദ്ര॑സ്യ॒ സദോ॑-ഽസി വിശ്വജ॒നസ്യ॑ ഛാ॒യാ പരി॑ ത്വാ ഗിര്വണോ॒ ഗിര॑ ഇ॒മാ ഭ॑വന്തു വി॒ശ്വതോ॑ വൃ॒ദ്ധായു॒മനു॒ വൃദ്ധ॑യോ॒ ജുഷ്ടാ॑ ഭവന്തു॒ ജുഷ്ട॑യ॒ ഇന്ദ്ര॑സ്യ॒ സ്യൂര॒സീന്ദ്ര॑സ്യ ധ്രു॒വമ॑സ്യൈ॒ന്ദ്രമ॒സീന്ദ്രാ॑യ ത്വാ ॥ 2 ॥
(ദ്വേഷ॑ – ഇ॒മാ – അ॒ഷ്ടാദ॑ശ ച ) (അ. 1)
ര॒ക്ഷോ॒ഹണോ॑ വലഗ॒ഹനോ॑ വൈഷ്ണ॒വാ-ന്ഖ॑നാമീ॒ദമ॒ഹ-ന്തം-വഁ ॑ല॒ഗമുദ്വ॑പാമി॒ യ-ന്ന॑-സ്സമാ॒നോ യമസ॑മാനോ നിച॒ഖാനേ॒ദമേ॑ന॒മധ॑ര-ങ്കരോമി॒ യോ ന॑-സ്സമാ॒നോ യോ-ഽസ॑മാനോ-ഽരാതീ॒യതി॑ ഗായ॒ത്രേണ॒ ഛന്ദ॒സാ-ഽവ॑ബാഢോ വല॒ഗഃ കിമത്ര॑ ഭ॒ദ്ര-ന്തന്നൌ॑ സ॒ഹ വി॒രാഡ॑സി സപത്ന॒ഹാ സ॒മ്രാഡ॑സി ഭ്രാതൃവ്യ॒ഹാ സ്വ॒രാഡ॑സ്യഭിമാതി॒ഹാ വി॑ശ്വാ॒രാഡ॑സി॒ വിശ്വാ॑സാ-ന്നാ॒ഷ്ട്രാണാഗ്മ്॑ ഹ॒ന്താ [ഹ॒ന്താ, ര॒ക്ഷോ॒ഹണോ॑] 3
ര॑ക്ഷോ॒ഹണോ॑ വലഗ॒ഹനഃ॒ പ്രോക്ഷാ॑മി വൈഷ്ണ॒വാ-ന്ര॑ക്ഷോ॒ഹണോ॑ വലഗ॒ഹനോ-ഽവ॑ നയാമി വൈഷ്ണ॒വാന് യവോ॑-ഽസി യ॒വയാ॒സ്മ-ദ്ദ്വേഷോ॑ യ॒വയാരാ॑തീ രക്ഷോ॒ഹണോ॑ വലഗ॒ഹനോ-ഽവ॑ സ്തൃണാമി വൈഷ്ണ॒വാ-ന്ര॑ക്ഷോ॒ഹണോ॑ വലഗ॒ഹനോ॒-ഽഭി ജു॑ഹോമി വൈഷ്ണ॒വാ-ന്ര॑ക്ഷോ॒ഹണൌ॑ വലഗ॒ഹനാ॒വുപ॑ ദധാമി വൈഷ്ണ॒വീ ര॑ക്ഷോ॒ഹണൌ॑ വലഗ॒ഹനൌ॒ പര്യൂ॑ഹാമി വൈഷ്ണ॒വീ ര॑ക്ഷോ॒ഹണൌ॑ വലഗ॒ഹനൌ॒ പരി॑ സ്തൃണാമി വൈഷ്ണ॒വീ ര॑ക്ഷോ॒ഹണൌ॑ വലഗ॒ഹനൌ॑ വൈഷ്ണ॒വീ ബൃ॒ഹന്ന॑സി ബൃ॒ഹദ്ഗ്രാ॑വാ ബൃഹ॒തീമിന്ദ്രാ॑യ॒ വാചം॑-വഁദ ॥ 4 ॥
( ഹ॒ന്തേ-ന്ദ്രാ॑യ॒ ദ്വേ ച॑ ) (അ. 2)
വി॒ഭൂര॑സി പ്ര॒വാഹ॑ണോ॒ വഹ്നി॑രസി ഹവ്യ॒വാഹ॑ന-ശ്ശ്വാ॒ത്രോ॑-ഽസി॒ പ്രചേ॑താസ്തു॒ഥോ॑-ഽസി വി॒ശ്വവേ॑ദാ ഉ॒ശിഗ॑സി ക॒വിരങ്ഘാ॑രിരസി॒ ബമ്ഭാ॑രിരവ॒സ്യുര॑സി॒ ദുവ॑സ്വാഞ്ഛു॒ന്ധ്യൂര॑സി മാര്ജാ॒ലീയ॑-സ്സ॒മ്രാഡ॑സി കൃ॒ശാനുഃ॑ പരി॒ഷദ്യോ॑-ഽസി॒ പവ॑മാനഃ പ്ര॒തക്വാ॑-ഽസി॒ നഭ॑സ്വാ॒നസ॑മ്മൃഷ്ടോ-ഽസി ഹവ്യ॒സൂദ॑ ഋ॒തധാ॑മാ-ഽസി॒ സുവര്ജ്യോതി॒-ര്ബ്രഹ്മ॑ജ്യോതിരസി॒ സുവ॑ര്ധാമാ॒-ഽജോ᳚ ഽസ്യേക॑പാ॒ദഹി॑രസി ബു॒ദ്ധ്നിയോ॒ രൌദ്രേ॒ണാനീ॑കേന പാ॒ഹി മാ᳚-ഽഗ്നേ പിപൃ॒ഹി മാ॒ മാ മാ॑ ഹിഗ്മ്സീഃ ॥ 5 ॥
(അനീ॑കേനാ॒-ഷ്ടൌ ച॑) (അ. 3)
ത്വഗ്മ് സോ॑മ തനൂ॒കൃദ്ഭ്യോ॒ ദ്വേഷോ᳚ഭ്യോ॒-ഽന്യകൃ॑തേഭ്യ ഉ॒രു യ॒ന്താ-ഽസി॒ വരൂ॑ഥ॒ഗ്ഗ്॒ സ്വാഹാ॑ ജുഷാ॒ണോ അ॒പ്തുരാജ്യ॑സ്യ വേതു॒ സ്വാഹാ॒-ഽയന്നോ॑ അ॒ഗ്നിര്വരി॑വഃ കൃണോത്വ॒യ-മ്മൃധഃ॑ പു॒ര ഏ॑തു പ്രഭി॒ന്ദന്ന് । അ॒യഗ്മ് ശത്രൂ᳚ഞ്ജയതു॒ ജര്ഹൃ॑ഷാണോ॒-ഽയം-വാഁജ॑-ഞ്ജയതു॒ വാജ॑സാതൌ । ഉ॒രു വി॑ഷ്ണോ॒ വി ക്ര॑മസ്വോ॒രു ക്ഷയാ॑യ നഃ കൃധി । ഘൃ॒ത-ങ്ഘൃ॑തയോനേ പിബ॒ പ്രപ്ര॑ യ॒ജ്ഞപ॑തി-ന്തിര । സോമോ॑ ജിഗാതി ഗാതു॒വി- [ഗാതു॒വിത്, ദേ॒വാനാ॑മേതി] 6
ദ്ദേ॒വാനാ॑മേതി നിഷ്കൃ॒തമൃ॒തസ്യ॒ യോനി॑മാ॒സദ॒മദി॑ത്യാ॒-സ്സദോ॒-ഽസ്യദി॑ത്യാ॒-സ്സദ॒ ആ സീ॑ദൈ॒ഷ വോ॑ ദേവ സവിത॒-സ്സോമ॒സ്തഗ്മ് ര॑ക്ഷദ്ധ്വ॒-മ്മാ വോ॑ ദഭദേ॒തത്ത്വഗ്മ് സോ॑മ ദേ॒വോ ദേ॒വാനുപാ॑ഗാ ഇ॒ദമ॒ഹ-മ്മ॑നു॒ഷ്യോ॑ മനു॒ഷ്യാ᳚ന്-ഥ്സ॒ഹ പ്ര॒ജയാ॑ സ॒ഹ രാ॒യസ്പോഷേ॑ണ॒ നമോ॑ ദേ॒വേഭ്യ॑-സ്സ്വ॒ധാ പി॒തൃഭ്യ॑ ഇ॒ദമ॒ഹ-ന്നിര്വരു॑ണസ്യ॒ പാശാ॒-ഥ്സുവ॑ര॒ഭി [ ] 7
വി ഖ്യേ॑ഷം-വൈഁശ്വാന॒ര-ഞ്ജ്യോതി॒രഗ്നേ᳚ വ്രതപതേ॒ ത്വം-വ്രഁ॒താനാം᳚-വ്രഁ॒തപ॑തിരസി॒ യാ മമ॑ ത॒നൂസ്ത്വയ്യഭൂ॑ദി॒യഗ്മ് സാ മയി॒ യാ തവ॑ ത॒നൂ-ര്മയ്യഭൂ॑ദേ॒ഷാ സാ ത്വയി॑ യഥായ॒ഥ-ന്നൌ᳚ വ്രതപതേ വ്ര॒തിനോ᳚-ര്വ്ര॒താനി॑ ॥ 8 ॥
(ഗാ॒തു॒വിദ॒-ഭ്യേ-ക॑ത്രിഗ്മ്ശച്ച) (അ. 4)
അത്യ॒ന്യാനഗാ॒-ന്നാന്യാനുപാ॑ഗാമ॒ര്വാക്ത്വാ॒ പരൈ॑രവിദ-മ്പ॒രോ-ഽവ॑രൈ॒സ്ത-ന്ത്വാ॑ ജുഷേ വൈഷ്ണ॒വ-ന്ദേ॑വയ॒ജ്യായൈ॑ ദേ॒വസ്ത്വാ॑ സവി॒താ മദ്ധ്വാ॑-ഽന॒ക്ത്വോഷ॑ധേ॒ ത്രായ॑സ്വൈന॒ഗ്ഗ്॒ സ്വധി॑തേ॒ മൈനഗ്മ്॑ ഹിഗ്മ്സീ॒-ര്ദിവ॒മഗ്രേ॑ണ॒ മാ ലേ॑ഖീര॒ന്തരി॑ക്ഷ॒-മ്മദ്ധ്യേ॑ന॒ മാ ഹിഗ്മ്॑സീഃ പൃഥി॒വ്യാ സ-മ്ഭ॑വ॒ വന॑സ്പതേ ശ॒തവ॑ല്ശോ॒ വി രോ॑ഹ സ॒ഹസ്ര॑വല്ശാ॒ വി വ॒യഗ്മ് രു॑ഹേമ॒ യ-ന്ത്വാ॒-ഽയഗ്ഗ് സ്വധി॑തി॒സ്തേതി॑ജാനഃ പ്രണി॒നായ॑ മഹ॒തേ സൌഭ॑ഗാ॒യാച്ഛി॑ന്നോ॒ രായ॑-സ്സു॒വീരഃ॑ ॥ 9 ॥
(യം-ദശ॑ ച) (അ. 5)
പൃ॒ഥി॒വ്യൈ ത്വാ॒ന്തരി॑ക്ഷായ ത്വാ ദി॒വേ ത്വാ॒ ശുന്ധ॑താം-ലോഁ॒കഃ പി॑തൃ॒ഷദ॑നോ॒ യവോ॑-ഽസി യ॒വയാ॒സ്മ-ദ്ദ്വേഷോ॑ യ॒വയാരാ॑തീഃ പിതൃ॒ണാഗ്മ് സദ॑നമസി സ്വാവേ॒ശോ᳚-ഽസ്യഗ്രേ॒ഗാ നേ॑തൃ॒ണാം-വഁന॒സ്പതി॒രധി॑ ത്വാ സ്ഥാസ്യതി॒ തസ്യ॑ വിത്താ-ദ്ദേ॒വസ്ത്വാ॑ സവി॒താ മദ്ധ്വാ॑-ഽനക്തു സുപിപ്പ॒ലാഭ്യ॒-സ്ത്വൌഷ॑ധീഭ്യ॒ ഉദ്ദിവഗ്ഗ്॑ സ്തഭാ॒നാ-ഽന്തരി॑ക്ഷ-മ്പൃണ പൃഥി॒വീമുപ॑രേണ ദൃഗ്മ്ഹ॒ തേ തേ॒ ധാമാ᳚ന്യുശ്മസീ [ധാമാ᳚ന്യുശ്മസി, ഗ॒മദ്ധ്യേ॒ ഗാവോ॒] 10
ഗ॒മദ്ധ്യേ॒ ഗാവോ॒ യത്ര॒ ഭൂരി॑ശൃങ്ഗാ അ॒യാസഃ॑ । അത്രാഹ॒ തദു॑രുഗാ॒യസ്യ॒ വിഷ്ണോഃ᳚ പ॒രമ-മ്പ॒ദമവ॑ ഭാതി॒ ഭൂരേഃ᳚ ॥ വിഷ്ണോഃ॒ കര്മാ॑ണി പശ്യത॒ യതോ᳚ വ്ര॒താനി॑ പസ്പ॒ശേ । ഇന്ദ്ര॑സ്യ॒ യുജ്യ॒-സ്സഖാ᳚ ॥ ത-ദ്വിഷ്ണോഃ᳚ പര॒മ-മ്പ॒ദഗ്മ് സദാ॑ പശ്യന്തി സൂ॒രയഃ॑ । ദി॒വീവ॒ ചക്ഷു॒രാത॑തമ് ॥ ബ്ര॒ഹ്മ॒വനി॑-ന്ത്വാ ക്ഷത്ര॒വനിഗ്മ്॑ സുപ്രജാ॒വനിഗ്മ്॑ രായസ്പോഷ॒വനി॒-മ്പര്യൂ॑ഹാമി॒ ബ്രഹ്മ॑ ദൃഗ്മ്ഹ ക്ഷ॒ത്ര-ന്ദൃഗ്മ്॑ഹ പ്ര॒ജാ-ന്ദൃഗ്മ്॑ഹ രാ॒യസ്പോഷ॑-ന്ദൃഗ്മ്ഹ പരി॒വീര॑സി॒ പരി॑ ത്വാ॒ ദൈവീ॒ര്വിശോ᳚ വ്യയന്താ॒-മ്പരീ॒മഗ്മ് രാ॒യസ്പോഷോ॒ യജ॑മാന-മ്മനു॒ഷ്യാ॑ അ॒ന്തരി॑ക്ഷസ്യ ത്വാ॒ സാനാ॒വവ॑ ഗൂഹാമി ॥ 11 ॥
(ഉ॒ശ്മ॒സീ॒-പോഷ॒മേ-കാ॒ന്നവിഗ്മ്॑ശ॒തിശ്ച॑) (അ. 6)
ഇ॒ഷേ ത്വോ॑പ॒വീര॒സ്യുപോ॑ ദേ॒വാ-ന്ദൈവീ॒-ര്വിശഃ॒ പ്രാഗു॒-ര്വഹ്നീ॑രു॒ശിജോ॒ ബൃഹ॑സ്പതേ ധാ॒രയാ॒ വസൂ॑നി ഹ॒വ്യാ തേ᳚ സ്വദന്താ॒-ന്ദേവ॑ ത്വഷ്ട॒ര്വസു॑ രണ്വ॒ രേവ॑തീ॒ രമ॑ദ്ധ്വ-മ॒ഗ്നേ-ര്ജ॒നിത്ര॑മസി॒ വൃഷ॑ണൌ സ്ഥ ഉ॒ര്വശ്യ॑സ്യാ॒യുര॑സി പുരൂ॒രവാ॑ ഘൃ॒തേനാ॒ക്തേ വൃഷ॑ണ-ന്ദധാഥാ-ങ്ഗായ॒ത്ര-ഞ്ഛന്ദോ-ഽനു॒ പ്ര ജാ॑യസ്വ॒ ത്രൈഷ്ടു॑ഭ॒-ഞ്ജാഗ॑ത॒-ഞ്ഛന്ദോ-ഽനു॒ പ്ര ജാ॑യസ്വ॒ ഭവ॑ത- [ഭവ॑തമ്, ന॒-സ്സമ॑നസൌ॒] 12
ന്ന॒-സ്സമ॑നസൌ॒ സമോ॑കസാവരേ॒പസൌ᳚ । മാ യ॒ജ്ഞഗ്മ് ഹിഗ്മ്॑സിഷ്ട॒-മ്മാ യ॒ജ്ഞപ॑തി-ഞ്ജാതവേദസൌ ശി॒വൌ ഭ॑വതമ॒ദ്യ നഃ॑ ॥ അ॒ഗ്നാവ॒ഗ്നിശ്ച॑രതി॒ പ്രവി॑ഷ്ട॒ ഋഷീ॑ണാ-മ്പു॒ത്രോ അ॑ധിരാ॒ജ ഏ॒ഷഃ । സ്വാ॒ഹാ॒കൃത്യ॒ ബ്രഹ്മ॑ണാ തേ ജുഹോമി॒ മാ ദേ॒വാനാ᳚-മ്മിഥു॒യാ ക॑ര്ഭാഗ॒ധേയ᳚മ് ॥ 13 ॥
(ഭവ॑ത॒-മേക॑ത്രിഗ്മ്ശച്ച) (അ. 7)
ആ ദ॑ദ ഋ॒തസ്യ॑ ത്വാ ദേവഹവിഃ॒ പാശേ॒നാ-ഽഽര॑ഭേ॒ ധര്ഷാ॒ മാനു॑ഷാന॒ദ്ഭ്യസ്ത്വൌഷ॑ധീഭ്യഃ॒ പ്രോക്ഷാ᳚മ്യ॒പാ-മ്പേ॒രുര॑സി സ്വാ॒ത്ത-ഞ്ചി॒-ഥ്സദേ॑വഗ്മ് ഹ॒വ്യമാപോ॑ ദേവീ॒-സ്സ്വദ॑തൈന॒ഗ്മ്॒ സ-ന്തേ᳚ പ്രാ॒ണോ വാ॒യുനാ॑ ഗച്ഛതാ॒ഗ്മ്॒ സം-യഁജ॑ത്രൈ॒രങ്ഗാ॑നി॒ സം-യഁ॒ജ്ഞപ॑തിരാ॒ശിഷാ॑ ഘൃ॒തേനാ॒ക്തൌ പ॒ശു-ന്ത്രാ॑യേഥാ॒ഗ്മ്॒ രേവ॑തീ-ര്യ॒ജ്ഞപ॑തി-മ്പ്രിയ॒ധാ-ഽഽ വി॑ശ॒തോരോ॑ അന്തരിക്ഷ സ॒ജൂ-ര്ദേ॒വേന॒ [സ॒ജൂ-ര്ദേ॒വേന॑, വാതേ॑നാ॒-ഽസ്യ] 14
വാതേ॑നാ॒-ഽസ്യ ഹ॒വിഷ॒സ്ത്മനാ॑ യജ॒ സമ॑സ്യ ത॒നുവാ॑ ഭവ॒ വര്ഷീ॑യോ॒ വര്ഷീ॑യസി യ॒ജ്ഞേ യ॒ജ്ഞപതി॑-ന്ധാഃ പൃ॑ഥി॒വ്യാ-സ്സ॒മ്പൃചഃ॑ പാഹി॒ നമ॑സ്ത ആതാനാ-ഽന॒ര്വാ പ്രേഹി॑ ഘൃ॒തസ്യ॑ കു॒ല്യാമനു॑ സ॒ഹ പ്ര॒ജയാ॑ സ॒ഹ രാ॒യസ്പോഷേ॒ണാ ഽഽപോ॑ ദേവീ-ശ്ശുദ്ധായുവ-ശ്ശു॒ദ്ധാ യൂ॒യ-ന്ദേ॒വാഗ്മ് ഊ᳚ഢ്വഗ്മ് ശു॒ദ്ധാ വ॒യ-മ്പരി॑വിഷ്ടാഃ പരിവേ॒ഷ്ടാരോ॑ വോ ഭൂയാസ്മ ॥ 15 ॥
(ദേ॒വന॒-ചതു॑ശ്ചത്വാരിഗ്മ്ശച്ച) (അ. 8)
വാക്ത॒ ആ പ്യാ॑യതാ-മ്പ്രാ॒ണസ്ത॒ ആ പ്യാ॑യതാ॒-ഞ്ചക്ഷു॑സ്ത॒ ആ പ്യാ॑യതാ॒ഗ്॒ ശ്രോത്ര॑-ന്ത॒ ആ പ്യാ॑യതാം॒-യാഁ തേ᳚ പ്രാ॒ണാഞ്ഛുഗ്ജ॒ഗാമ॒ യാ ചക്ഷു॒ര്യാ ശ്രോത്രം॒-യഁത്തേ᳚ ക്രൂ॒രം-യഁദാസ്ഥി॑ത॒-ന്തത്ത॒ ആ പ്യാ॑യതാ॒-ന്തത്ത॑ ഏ॒തേന॑ ശുന്ധതാ॒-ന്നാഭി॑സ്ത॒ ആ പ്യാ॑യതാ-മ്പാ॒യുസ്ത॒ ആ പ്യാ॑യതാഗ്മ് ശു॒ദ്ധാശ്ച॒രിത്രാ॒-ശ്ശമ॒ദ്ഭ്യ- [മ॒ധ്ഭ്യഃ, ശമോഷ॑ധീഭ്യ॒-ശ്ശം] 16
ശ്ശമോഷ॑ധീഭ്യ॒-ശ്ശ-മ്പൃ॑ഥി॒വ്യൈ ശമഹോ᳚ഭ്യാ॒-മോഷ॑ധേ॒ ത്രായ॑സ്വൈന॒ഗ്ഗ്॒ സ്വധി॑തേ॒ മൈനഗ്മ്॑ ഹിഗ്മ്സീ॒ രക്ഷ॑സാ-മ്ഭാ॒ഗോ॑-ഽസീ॒ദമ॒ഹഗ്മ് രക്ഷോ॑-ഽധ॒മ-ന്തമോ॑ നയാമി॒ യോ᳚-ഽസ്മാ-ന്ദ്വേഷ്ടി॒ യ-ഞ്ച॑ വ॒യ-ന്ദ്വി॒ഷ്മ ഇ॒ദമേ॑നമധ॒മ-ന്തമോ॑ നയാമീ॒ഷേ ത്വാ॑ ഘൃ॒തേന॑ ദ്യാവാപൃഥിവീ॒ പ്രോര്ണ്വാ॑ഥാ॒-മച്ഛി॑ന്നോ॒ രായ॑-സ്സു॒വീര॑ ഉ॒ര്വ॑ന്തരി॑ക്ഷ॒മന്വി॑ഹി॒ വായോ॒ വീഹി॑ സ്തോ॒കാനാ॒ഗ്॒ സ്വാഹോ॒ര്ധ്വന॑ഭസ-മ്മാരു॒ത-ങ്ഗ॑ച്ഛതമ് ॥ 17 ॥
(അ॒ദ്ഭ്യോ-വീഹി॒-പഞ്ച॑ ച) (അ. 9)
സ-ന്തേ॒ മന॑സാ॒ മനഃ॒ സ-മ്പ്രാ॒ണേന॑ പ്രാ॒ണോ ജുഷ്ട॑-ന്ദേ॒വേഭ്യോ॑ ഹ॒വ്യ-ങ്ഘൃ॒തവ॒-ഥ്സ്വാഹൈ॒ന്ദ്രഃ പ്രാ॒ണോ അങ്ഗേ॑അങ്ഗേ॒ നി ദേ᳚ദ്ധ്യദൈ॒ന്ദ്രോ॑ ഽപാ॒നോ അങ്ഗേ॑അങ്ഗേ॒ വി ബോ॑ഭുവ॒ദ്ദേവ॑ ത്വഷ്ട॒ര്ഭൂരി॑ തേ॒ സഗ്മ്സ॑മേതു॒ വിഷു॑രൂപാ॒ യ-ഥ്സല॑ക്ഷ്മാണോ॒ ഭവ॑ഥ ദേവ॒ത്രാ യന്ത॒മവ॑സേ॒ സഖാ॒യോ-ഽനു॑ ത്വാ മാ॒താ പി॒തരോ॑ മദന്തു॒ ശ്രീര॑സ്യ॒ഗ്നിസ്ത്വാ᳚ ശ്രീണാ॒ത്വാപ॒-സ്സമ॑രിണ॒ന് വാത॑സ്യ [ ] 18
ത്വാ॒ ധ്രജ്യൈ॑ പൂ॒ഷ്ണോ രഗ്ഗ്ഹ്യാ॑ അ॒പാമോഷ॑ധീനാ॒ഗ്മ്॒ രോഹി॑ഷ്യൈ ഘൃ॒ത-ങ്ഘൃ॑തപാവാനഃ പിബത॒ വസാം᳚-വഁസാപാവാനഃ പിബതാ॒-ഽന്തരി॑ക്ഷസ്യ ഹ॒വിര॑സി॒ സ്വാഹാ᳚ ത്വാ॒-ഽന്തരി॑ക്ഷായ॒ ദിശഃ॑ പ്ര॒ദിശ॑ ആ॒ദിശോ॑ വി॒ദിശ॑ ഉ॒ദ്ദിശ॒-സ്സ്വാഹാ॑ ദി॒ഗ്ഭ്യോ നമോ॑ ദി॒ഗ്ഭ്യഃ ॥ 19 ॥
(വാ॑തസ്യാ॒-ഷ്ടാവിഗ്മ്॑ശതിശ്ച) (അ. 10)
സ॒മു॒ദ്ര-ങ്ഗ॑ച്ഛ॒ സ്വാഹാ॒-ഽന്തരി॑ക്ഷ-ങ്ഗച്ഛ॒ സ്വാഹാ॑ ദേ॒വഗ്മ് സ॑വി॒താര॑-ങ്ഗച്ഛ॒ സ്വാഹാ॑-ഽഹോരാ॒ത്രേ ഗ॑ച്ഛ॒ സ്വാഹാ॑ മി॒ത്രാവരു॑ണൌ ഗച്ഛ॒ സ്വാഹാ॒ സോമ॑-ങ്ഗച്ഛ॒ സ്വാഹാ॑ യ॒ജ്ഞ-ങ്ഗ॑ച്ഛ॒ സ്വാഹാ॒ ഛന്ദാഗ്മ്॑സി ഗച്ഛ॒ സ്വാഹാ॒ ദ്യാവാ॑പൃഥി॒വീ ഗ॑ച്ഛ॒ സ്വാഹാ॒ നഭോ॑ ദി॒വ്യ-ങ്ഗ॑ച്ഛ॒ സ്വാഹാ॒-ഽഗ്നിം-വൈഁ᳚ശ്വാന॒ര-ങ്ഗ॑ച്ഛ॒ സ്വാഹാ॒-ഽദ്ഭ്യസ്ത്വൌഷ॑ധീഭ്യോ॒ മനോ॑ മേ॒ ഹാര്ദി॑ യച്ഛ ത॒നൂ-ന്ത്വച॑-മ്പു॒ത്ര-ന്നപ്താ॑രമശീയ॒ ശുഗ॑സി॒ തമ॒ഭി ശോ॑ച॒ യോ᳚-ഽസ്മാ-ന്ദ്വേഷ്ടി॒ യ-ഞ്ച॑ വ॒യ-ന്ദ്വി॒ഷ്മോ ധാമ്നോ॑ധാമ്നോ രാജന്നി॒തോ വ॑രുണ നോ മുഞ്ച॒ യദാപോ॒ അഘ്നി॑യാ॒ വരു॒ണേതി॒ ശപാ॑മഹേ॒ തതോ॑ വരുണ നോ മുഞ്ച ॥ 20
(അ॒സി॒-ഷഡ്വിഗ്മ്॑ശതിശ്ച ) (അ. 11)
ഹ॒വിഷ്മ॑തീരി॒മാ ആപോ॑ ഹ॒വിഷ്മാ᳚-ന്ദേ॒വോ അ॑ദ്ധ്വ॒രോ ഹ॒വിഷ്മാ॒ഗ്മ്॒ ആ വി॑വാസതി ഹ॒വിഷ്മാഗ്മ്॑ അസ്തു॒ സൂര്യഃ॑ ॥ അ॒ഗ്നേര്വോ ഽപ॑ന്നഗൃഹസ്യ॒ സദ॑സി സാദയാമി സു॒മ്നായ॑ സുമ്നിനീ-സ്സു॒മ്നേ മാ॑ ധത്തേന്ദ്രാഗ്നി॒യോ-ര്ഭാ॑ഗ॒ധേയീ᳚-സ്സ്ഥ മി॒ത്രാവരു॑ണയോ-ര്ഭാഗ॒ധേയീ᳚-സ്സ്ഥ॒ വിശ്വേ॑ഷാ-ന്ദേ॒വാനാ᳚-മ്ഭാഗ॒ധേയീ᳚-സ്സ്ഥ യ॒ജ്ഞേ ജാ॑ഗൃത ॥ 21 ॥
(ഹ॒വിഷ്മ॑തീ॒-ശ്ചതു॑സ്ത്രിഗ്മ്ശത്) (അ. 12)
ഹൃ॒ദേ ത്വാ॒ മന॑സേ ത്വാ ദി॒വേ ത്വാ॒ സൂര്യാ॑യ ത്വോ॒ര്ധ്വമി॒മമ॑ദ്ധ്വ॒ര-ങ്കൃ॑ധി ദി॒വി ദേ॒വേഷു॒ ഹോത്രാ॑ യച്ഛ॒ സോമ॑ രാജ॒ന്നേഹ്യവ॑ രോഹ॒ മാ ഭേര്മാ സം-വിഁ ॑ക്ഥാ॒ മാ ത്വാ॑ ഹിഗ്മ്സിഷ-മ്പ്ര॒ജാസ്ത്വമു॒പാവ॑രോഹ പ്ര॒ജാസ്ത്വാമു॒പാവ॑രോഹന്തു ശൃ॒ണോത്വ॒ഗ്നി-സ്സ॒മിധാ॒ ഹവ॑-മ്മേ ശൃ॒ണ്വന്ത്വാപോ॑ ധി॒ഷണാ᳚ശ്ച ദേ॒വീഃ । ശൃ॒ണോത॑ ഗ്രാവാണോ വി॒ദുഷോ॒ നു [ ] 22
യ॒ജ്ഞഗ്മ് ശൃ॒ണോതു॑ ദേ॒വ-സ്സ॑വി॒താ ഹവ॑-മ്മേ । ദേവീ॑രാപോ അപാ-ന്നപാ॒ദ്യ ഊ॒ര്മിര്ഹ॑വി॒ഷ്യ॑ ഇന്ദ്രി॒യാവാ᳚-ന്മ॒ദിന്ത॑മ॒സ്ത-ന്ദേ॒വേഭ്യോ॑ ദേവ॒ത്രാ ധ॑ത്ത ശു॒ക്രഗ്മ് ശു॑ക്ര॒പേഭ്യോ॒ യേഷാ᳚-മ്ഭാ॒ഗ-സ്സ്ഥ സ്വാഹാ॒ കാര്ഷി॑ര॒സ്യപാ॒-ഽപാ-മ്മൃ॒ദ്ധ്രഗ്മ് സ॑മു॒ദ്രസ്യ॒ വോ-ഽക്ഷി॑ത്യാ॒ ഉന്ന॑യേ । യമ॑ഗ്നേ പൃ॒ഥ്സു മര്ത്യ॒മാവോ॒ വാജേ॑ഷു॒ യ-ഞ്ജു॒നാഃ । സ യന്താ॒ ശശ്വ॑തീ॒രിഷഃ॑ ॥ 23 ॥
( നു-സ॒പ്തച॑ത്വാരിഗ്മ്ശച്ച) (അ. 13)
ത്വമ॑ഗ്നേ രു॒ദ്രോ അസു॑രോ മ॒ഹോ ദി॒വസ്ത്വഗ്മ് ശര്ധോ॒ മാരു॑ത-മ്പൃ॒ക്ഷ ഈ॑ശിഷേ । ത്വം-വാഁതൈ॑രരു॒ണൈര്യാ॑സി ശങ്ഗ॒യസ്ത്വ-മ്പൂ॒ഷാ വി॑ധ॒തഃ പാ॑സി॒ നുത്മനാ᳚ ॥ ആ വോ॒ രാജാ॑നമദ്ധ്വ॒രസ്യ॑ രു॒ദ്രഗ്മ് ഹോതാ॑രഗ്മ് സത്യ॒യജ॒ഗ്മ്॒ രോദ॑സ്യോഃ । അ॒ഗ്നി-മ്പു॒രാ ത॑നയി॒ത്നോ ര॒ചിത്താ॒ദ്ധിര॑ണ്യരൂപ॒മവ॑സേ കൃണുദ്ധ്വമ് ॥ അ॒ഗ്നിര്ഹോതാ॒ നി ഷ॑സാദാ॒ യജീ॑യാനു॒പസ്ഥേ॑ മാ॒തു-സ്സു॑ര॒ഭാവു॑ ലോ॒കേ । യുവാ॑ ക॒വിഃ പു॑രുനി॒ഷ്ഠ [പു॑രുനി॒ഷ്ഠഃ, ഋ॒താവാ॑ ധ॒ര്താ] 24
ഋ॒താവാ॑ ധ॒ര്താ കൃ॑ഷ്ടീ॒നാമു॒ത മദ്ധ്യ॑ ഇ॒ദ്ധഃ ॥സാ॒ദ്ധ്വീമ॑ക-ര്ദേ॒വവീ॑തി-ന്നോ അ॒ദ്യ യ॒ജ്ഞസ്യ॑ ജി॒ഹ്വാമ॑വിദാമ॒ ഗുഹ്യാ᳚മ് । സ ആയു॒രാ-ഽഗാ᳚-ഥ്സുര॒ഭിര്വസാ॑നോ ഭ॒ദ്രാമ॑ക-ര്ദേ॒വഹൂ॑തി-ന്നോ അ॒ദ്യ ॥ അക്ര॑ന്ദദ॒ഗ്നി-സ്സ്ത॒നയ॑ന്നിവ॒ ദ്യൌഃ, ക്ഷാമാ॒ രേരി॑ഹദ്വീ॒രുധ॑-സ്സമ॒ഞ്ജന്ന് । സ॒ദ്യോ ജ॑ജ്ഞാ॒നോ വി ഹീമി॒ദ്ധോ അഖ്യ॒ദാ രോദ॑സീ ഭാ॒നുനാ॑ ഭാത്യ॒ന്തഃ ॥ ത്വേ വസൂ॑നി പുര്വണീക [പുര്വണീക, ഹോ॒ത॒ര്ദോ॒ഷാ] 25
ഹോതര്ദോ॒ഷാ വസ്തോ॒രേരി॑രേ യ॒ജ്ഞിയാ॑സഃ । ക്ഷാമേ॑വ॒ വിശ്വാ॒ ഭുവ॑നാനി॒ യസ്മി॒ന്-ഥ്സഗ്മ് സൌഭ॑ഗാനി ദധി॒രേ പാ॑വ॒കേ ॥ തുഭ്യ॒-ന്താ അ॑ങ്ഗിരസ്തമ॒ വിശ്വാ᳚-സ്സുക്ഷി॒തയഃ॒ പൃഥ॑ക് । അഗ്നേ॒ കാമാ॑യ യേമിരേ ॥ അ॒ശ്യാമ॒ ത-ങ്കാമ॑മഗ്നേ॒ തവോ॒ത്യ॑ശ്യാമ॑ ര॒യിഗ്മ് ര॑യിവ-സ്സു॒വീര᳚മ് । അ॒ശ്യാമ॒ വാജ॑മ॒ഭി വാ॒ജയ॑ന്തോ॒ ഽശ്യാമ॑ ദ്യു॒മ്നമ॑ജരാ॒ജര॑-ന്തേ ॥ശ്രേഷ്ഠം॑-യഁവിഷ്ഠ ഭാര॒താഗ്നേ᳚ ദ്യു॒മന്ത॒മാ ഭ॑ര ॥ 26 ॥
വസോ॑ പുരു॒സ്പൃഹഗ്മ്॑ ര॒യിമ് ॥ സ ശ്വി॑താ॒നസ്ത॑ന്യ॒തൂ രോ॑ചന॒സ്ഥാ അ॒ജരേ॑ഭി॒-ര്നാന॑ദദ്ഭി॒ര്യവി॑ഷ്ഠഃ । യഃ പാ॑വ॒കഃ പു॑രു॒തമഃ॑ പു॒രൂണി॑ പൃ॒ഥൂന്യ॒ഗ്നിര॑നു॒യാതി॒ ഭര്വന്ന്॑ ॥ ആയു॑ഷ്ടേ വി॒ശ്വതോ॑ ദധദ॒യമ॒ഗ്നി-ര്വരേ᳚ണ്യഃ । പുന॑സ്തേ പ്രാ॒ണ ആ-ഽയ॑തി॒ പരാ॒ യക്ഷ്മഗ്മ്॑ സുവാമി തേ ॥ ആ॒യു॒ര്ദാ അ॑ഗ്നേ ഹ॒വിഷോ॑ ജുഷാ॒ണോ ഘൃ॒തപ്ര॑തീകോ ഘൃ॒തയോ॑നിരേധി । ഘൃ॒ത-മ്പീ॒ത്വാ മധു॒ ചാരു॒ ഗവ്യ॑-മ്പി॒തേവ॑ പു॒ത്രമ॒ഭി [പു॒ത്രമ॒ഭി, ര॒ക്ഷ॒താ॒ദി॒മമ്] 27
ര॑ക്ഷതാദി॒മമ് । തസ്മൈ॑ തേ പ്രതി॒ഹര്യ॑തേ॒ ജാത॑വേദോ॒ വിച॑ര്ഷണേ । അഗ്നേ॒ ജനാ॑മി സുഷ്ടു॒തിമ് ॥ ദി॒വസ്പരി॑ പ്രഥ॒മ-ഞ്ജ॑ജ്ഞേ അ॒ഗ്നിര॒സ്മ-ദ്ദ്വി॒തീയ॒-മ്പരി॑ ജാ॒തവേ॑ദാഃ । തൃ॒തീയ॑മ॒ഫ്സു നൃ॒മണാ॒ അജ॑സ്ര॒മിന്ധാ॑ന ഏന-ഞ്ജരതേ സ്വാ॒ധീഃ ॥ ശുചിഃ॑ പാവക॒ വന്ദ്യോ-ഽഗ്നേ॑ ബൃ॒ഹദ്വി രോ॑ചസേ । ത്വ-ങ്ഘൃ॒തേഭി॒രാഹു॑തഃ ॥ ദൃ॒ശാ॒നോ രു॒ക്മ ഉ॒ര്വ്യാ വ്യ॑ദ്യൌ-ദ്ദു॒ര്മര്ഷ॒മായു॑-ശ്ശ്രി॒യേ രു॑ചാ॒നഃ । അ॒ഗ്നിര॒മൃതോ॑ അഭവ॒ദ്വയോ॑ഭി॒- [അഭവ॒ദ്വയോ॑ഭിഃ, യദേ॑നം॒] 28
-ര്യദേ॑ന॒-ന്ദ്യൌരജ॑നയ-ഥ്സു॒രേതാഃ᳚ ॥ ആ യദി॒ഷേ നൃ॒പതി॒-ന്തേജ॒ ആന॒ട്ഛുചി॒ രേതോ॒ നിഷി॑ക്ത॒-ന്ദ്യൌര॒ഭീകേ᳚ । അ॒ഗ്നി-ശ്ശര്ധ॑മനവ॒ദ്യം-യുഁവാ॑നഗ്ഗ് സ്വാ॒ധിയ॑-ഞ്ജനയ-ഥ്സൂ॒ദയ॑ച്ച ॥ സ തേജീ॑യസാ॒ മന॑സാ॒ ത്വോത॑ ഉ॒ത ശി॑ക്ഷ സ്വപ॒ത്യസ്യ॑ ശി॒ക്ഷോഃ । അഗ്നേ॑ രാ॒യോ നൃത॑മസ്യ॒ പ്രഭൂ॑തൌ ഭൂ॒യാമ॑ തേ സുഷ്ടു॒തയ॑ശ്ച॒ വസ്വഃ॑ ॥ അഗ്നേ॒ സഹ॑ന്ത॒മാ ഭ॑ര ദ്യു॒മ്നസ്യ॑ പ്രാ॒സഹാ॑ ര॒യിമ് । വിശ്വാ॒ യ- [വിശ്വാ॒ യഃ, ച॒ര്॒ഷ॒ണീര॒ഭ്യാ॑സാ വാജേ॑ഷു] 29
ശ്ച॑ര്॒ഷ॒ണീര॒ഭ്യാ॑സാ വാജേ॑ഷു സാ॒സഹ॑ത് ॥ തമ॑ഗ്നേ പൃതനാ॒സഹഗ്മ്॑ ര॒യിഗ്മ് സ॑ഹസ്വ॒ ആ ഭ॑ര । ത്വഗ്മ് ഹി സ॒ത്യോ അദ്ഭു॑തോ ദാ॒താ വാജ॑സ്യ॒ ഗോമ॑തഃ ॥ ഉ॒ക്ഷാന്നാ॑യ വ॒ശാന്നാ॑യ॒ സോമ॑പൃഷ്ഠായ വേ॒ധസേ᳚ । സ്തോമൈ᳚-ര്വിധേമാ॒-ഽഗ്നയേ᳚ ॥ വ॒ദ്മാ ഹി സൂ॑നോ॒ അസ്യ॑ദ്മ॒സദ്വാ॑ ച॒ക്രേ അ॒ഗ്നി-ര്ജ॒നുഷാ ഽജ്മാ-ഽന്ന᳚മ് । സ ത്വ-ന്ന॑ ഊര്ജസന॒ ഊര്ജ॑-ന്ധാ॒ രാജേ॑വ ജേരവൃ॒കേ ക്ഷേ᳚ഷ്യ॒ന്തഃ ॥ അഗ്ന॒ ആയൂഗ്മ്॑ഷി [അഗ്ന॒ ആയൂഗ്മ്॑ഷി, പ॒വ॒സ॒ ആ] 30
പവസ॒ ആ സു॒വോര്ജ॒മിഷ॑-ഞ്ച നഃ । ആ॒രേ ബാ॑ധസ്വ ദു॒ച്ഛുനാ᳚മ് ॥ അഗ്നേ॒ പവ॑സ്വ॒ സ്വപാ॑ അ॒സ്മേ വര്ച॑-സ്സു॒വീര്യ᳚മ് । ദധ॒ത്പോഷഗ്മ്॑ ര॒യി-മ്മയി॑ ॥ അഗ്നേ॑ പാവക രോ॒ചിഷാ॑ മ॒ന്ദ്രയാ॑ ദേവ ജി॒ഹ്വയാ᳚ । ആ ദേ॒വാന്. വ॑ക്ഷി॒ യക്ഷി॑ ച ॥ സ നഃ॑ പാവക ദീദി॒വോ-ഽഗ്നേ॑ ദേ॒വാഗ്മ് ഇ॒ഹാ വ॑ഹ । ഉപ॑ യ॒ജ്ഞഗ്മ് ഹ॒വിശ്ച॑ നഃ ॥ അ॒ഗ്നി-ശ്ശുചി॑വ്രതതമ॒-ശ്ശുചി॒-ര്വിപ്ര॒-ശ്ശുചിഃ॑ ക॒വിഃ । ശുചീ॑ രോചത॒ ആഹു॑തഃ ॥ ഉദ॑ഗ്നേ॒ ശുച॑യ॒സ്തവ॑ ശു॒ക്രാ ഭ്രാജ॑ന്ത ഈരതേ । തവ॒ ജ്യോതീഗ്॑ഷ്യ॒ര്ചയഃ॑ ॥ 31 ॥
(പു॒രു॒നി॒ഷ്ഠഃ-പു॑ര്വണീക-ഭരാ॒-ഽഭി-വയോ॑ഭി॒-ര്യ-ആയൂഗ്മ്॑ഷി॒ -വിപ്ര॒-ശ്ശുചി॒-ശ്ചതു॑ര്ദശ ച) (അ. 14)
(ദേ॒വസ്യ॑ – രക്ഷോ॒ഹണോ॑ – വി॒ഭൂ-സ്ത്വഗ്മ് സോ॒മാ – ഽത്യ॒ന്യാനഗാം᳚ – പൃഥി॒വ്യാ – ഇ॒ഷേ ത്വാ – ഽഽദ॑ദേ॒ – വാക്ത॒-സന്തേ॑ – സമു॒ദ്രഗ്മ് – ഹ॒വിഷ്മ॑തീര്-ഹൃ॒ദേ – ത്വമ॑ഗ്നേ രു॒ദ്ര – ശ്ചതു॑ര്ദശ)
(ദേ॒വസ്യ॑ – ഗ॒മധ്യേ॑ – ഹ॒വിഷ്മ॑തീഃ – പവസ॒ – ഏക॑ത്രിഗ്മ്ശത്)
(ദേ॒വസ്യാ॒, ര്ചയഃ॑)
॥ ഹരിഃ॑ ഓമ് ॥
॥ കൃഷ്ണ യജുര്വേദീയ തൈത്തിരീയ സംഹിതായാ-മ്പ്രഥമകാണ്ഡേ തൃതീയഃ പ്രശ്ന-സ്സമാപ്തഃ ॥